SÁCH EBOOK NGỮ VĂN 8 - TẬP 1

II - c¸c lçi thðêng gÆp vÒ dÊu c©u 1. ThiÕu dÊu ng¾t c©u khi c©u ®· kÕt thóc XÐt vÝ dô sau vμ tr¶ lêi c©u hái. T¸c phÈm \"L·o H¹c\" lμm em v« cïng xóc ®éng trong x· héi cò, biÕt bao nhiªu ngðêi n«ng d©n ®· sèng nghÌo khæ c¬ cùc nhð l·o H¹c. VÝ dô trªn thiÕu dÊu ng¾t c©u ë chç nμo ? Nªn dïng dÊu g× ®Ó kÕt thóc c©u ë chç ®ã ? 2. Dïng dÊu ng¾t c©u khi c©u chða kÕt thóc XÐt vÝ dô sau vμ tr¶ lêi c©u hái. Thêi cßn trÎ, häc ë trðêng nμy. ¤ng lμ häc sinh xuÊt s¾c nhÊt. Dïng dÊu chÊm sau tõ nμy lμ ®óng hay sai ? V× sao ? ë chç nμy nªn dïng dÊu g× ? 3. ThiÕu dÊu thÝch hîp ®Ó t¸ch c¸c bé phËn cña c©u khi cÇn thiÕt XÐt vÝ dô dðíi ®©y vμ tr¶ lêi c©u hái. Cam quýt bðëi xoμi lμ ®Æc s¶n cña vïng nμy. C©u nμy thiÕu dÊu g× ®Ó ph©n biÖt ranh giíi gi÷a c¸c thμnh phÇn ®ång chøc ? H·y ®Æt dÊu ®ã vμo chç thÝch hîp. 4. LÉn lén c«ng dông cña c¸c dÊu c©u XÐt vÝ dô dðíi ®©y vμ tr¶ lêi c©u hái. Qu¶ thËt, t«i kh«ng biÕt nªn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy nhð thÕ nμo vμ b¾t ®Çu tõ ®©u ? Anh cã thÓ cho t«i mét lêi khuyªn kh«ng. §õng bá mÆc t«i lóc nμy. §Æt dÊu chÊm hái ë cuèi c©u thø nhÊt vμ dÊu chÊm ë cuèi c©u thø hai trong ®o¹n v¨n nμy ®· ®óng chða ? V× sao ? ë c¸c vÞ trÝ ®ã nªn dïng dÊu g× ? Ghi nhí Khi viÕt, cÇn tr¸nh c¸c lçi sau ®©y vÒ dÊu c©u : - ThiÕu dÊu ng¾t c©u khi c©u ®· kÕt thóc ; - Dïng dÊu ng¾t c©u khi c©u chða kÕt thóc ; - ThiÕu dÊu thÝch hîp ®Ó t¸ch c¸c bé phËn cña c©u khi cÇn thiÕt ; - LÉn lén c«ng dông cña c¸c dÊu c©u. 151

III - luyÖn tËp 1. ChÐp ®o¹n v¨n dðíi ®©y vμo vë bμi tËp vμ ®iÒn dÊu c©u thÝch hîp vμo chç cã dÊu ngoÆc ®¬n. Con chã c¸i n»m ë gËm ph¶n bçng chèc vÉy ®u«i rèi rÝt ( ) tá ra d¸ng bé vui mõng ( ) Anh DËu lö thö tõ cæng tiÕn vμo víi c¶ vÎ mÆt xanh ng¾t vμ buån røt nhð kÎ s¾p bÞ tï téi ( ) C¸i TÝ ( ) th»ng DÇn cïng vç tay reo ( ) ( ) A ( ) ThÇy ®· vÒ ( ) A ( ) ThÇy ®· vÒ ( )... MÆc kÖ chóng nã ( ) anh chμng èm yÕu im lÆng dùa gËy lªn tÊm phªn cöa ( ) nÆng nhäc chèng tay vμo gèi vμ bðíc lªn thÒm ( ) Råi l¶o ®¶o ®i ®Õn c¹nh ph¶n ( ) anh ta l¨n kÒnh lªn trªn chiÕc chiÕu r¸ch ( ) Ngoμi ®×nh ( ) mâ ®Ëp chan ch¸t ( ) trèng c¸i ®¸nh thïng thïng ( ) tï vμ thæi nhð Õch kªu ( ) ChÞ DËu «m con vμo ngåi bªn ph¶n ( ) sê tay vμo tr¸n chång vμ sÏ sμng hái ( ) ( ) ThÕ nμo ( ) ThÇy em cã mÖt l¾m kh«ng ( ) Sao chËm vÒ thÕ ( ) Tr¸n ®· nãng lªn ®©y mμ ( ) (Theo Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) 2. Ph¸t hiÖn lçi vÒ dÊu c©u trong c¸c ®o¹n sau ®©y vμ thay vμo ®ã c¸c dÊu c©u thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh ch÷ viÕt hoa trong trðêng hîp cÇn thiÕt). a) Sao m·i tíi giê anh míi vÒ, mÑ ë nhμ chê anh m·i. MÑ dÆn lμ : \"Anh ph¶i lμm xong bμi tËp trong chiÒu nay.\". b) Tõ xða trong cuéc sèng lao ®éng vμ s¶n xuÊt nh©n d©n ta cã truyÒn thèng thð¬ng yªu nhau gióp ®ì lÉn nhau trong lóc khã kh¨n gian khæ. V× vËy cã c©u tôc ng÷ l¸ lμnh ®ïm l¸ r¸ch. c) MÆc dï ®· qua bao nhiªu n¨m th¸ng. Nhðng t«i vÉn kh«ng quªn ®ðîc nh÷ng kØ niÖm ªm ®Òm thêi häc sinh. 152

thuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc I - tõ quan s¸t ®Õn m« t¶, thuyÕt minh ®Æc ®iÓm mét thÓ lo¹i v¨n häc §Ò bμi : \"ThuyÕt minh ®Æc ®iÓm thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có\". 1. Quan s¸t §äc kÜ hai bμi th¬ Vμo nhμ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c vμ §Ëp ®¸ ë C«n L«n råi tr¶ lêi c¸c c©u hái : a) Mçi bμi th¬ cã mÊy dßng, mçi dßng cã mÊy ch÷ (tiÕng) ? Sè dßng, sè ch÷ Êy cã b¾t buéc kh«ng ? Cã thÓ tuú ý thªm bít ®ðîc kh«ng ? b) TiÕng cã thanh huyÒn vμ thanh ngang gäi lμ tiÕng b»ng, kÝ hiÖu lμ B, c¸c tiÕng cã thanh hái, ng·, s¾c, nÆng gäi lμ tiÕng tr¾c, kÝ hiÖu lμ T. H·y ghi kÝ hiÖu b»ng, tr¾c cho tõng tiÕng trong hai bμi th¬ ®ã. c) NhËn xÐt quan hÖ b»ng tr¾c gi÷a c¸c dßng víi nhau, biÕt r»ng nÕu dßng trªn tiÕng b»ng øng víi dßng dðíi tiÕng tr¾c th× gäi lμ \"®èi\" nhau, nÕu dßng trªn tiÕng b»ng øng víi dßng dðíi còng tiÕng b»ng th× gäi lμ \"niªm\" víi nhau (dÝnh nhau). Dùa vμo kÕt qu¶ quan s¸t, h·y nªu mèi quan hÖ b»ng tr¾c gi÷a c¸c dßng. d) VÇn lμ bé phËn cña tiÕng kh«ng kÓ dÊu thanh vμ phô ©m ®Çu (nÕu cã). Nh÷ng tiÕng cã bé phËn vÇn gièng nhau, vÝ dô : an, than, can, man,... lμ nh÷ng tiÕng hiÖp vÇn víi nhau. VÇn cã thanh huyÒn hoÆc thanh ngang gäi lμ vÇn b»ng, vÇn cã c¸c thanh hái, ng·, s¾c, nÆng gäi lμ vÇn tr¾c. H·y cho biÕt mçi bμi th¬ cã nh÷ng tiÕng nμo hiÖp vÇn víi nhau, n»m ë vÞ trÝ nμo trong dßng th¬ vμ ®ã lμ vÇn b»ng hay tr¾c. e) Th¬ muèn nhÞp nhμng th× ph¶i ng¾t nhÞp, chç ng¾t nhÞp ®äc h¬i ngõng l¹i mét chót trðíc khi ®äc tiÕp ®Õn hÕt dßng. Chç ng¾t nhÞp còng ®¸nh dÊu mét chç ngõng cã nghÜa. H·y cho biÕt c©u th¬ b¶y tiÕng trong bμi ng¾t nhÞp nhð thÕ nμo. 2. LËp dμn bμi a) Më bμi Nªu mét ®Þnh nghÜa chung vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có. b) Th©n bμi Nªu c¸c ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬ : - Sè c©u, sè ch÷ trong mçi bμi ; - Quy luËt b»ng tr¾c cña thÓ th¬ ; 153

- C¸ch gieo vÇn cña thÓ th¬ ; - C¸ch ng¾t nhÞp phæ biÕn cña mçi dßng th¬. c) KÕt bμi C¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp, nh¹c ®iÖu cña thÓ th¬. Ghi nhí · Muèn thuyÕt minh ®Æc ®iÓm mét thÓ lo¹i v¨n häc (thÓ th¬ hay v¨n b¶n cô thÓ), trðíc hÕt ph¶i quan s¸t, nhËn xÐt, sau ®ã kh¸i qu¸t thμnh nh÷ng ®Æc ®iÓm. · Khi nªu c¸c ®Æc ®iÓm, cÇn lùa chän nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu, quan träng vμ cÇn cã nh÷ng vÝ dô cô thÓ ®Ó lμm s¸ng tá c¸c ®Æc ®iÓm Êy. II - LuyÖn tËp 1. H·y thuyÕt minh ®Æc ®iÓm chÝnh cña truyÖn ng¾n trªn c¬ së c¸c truyÖn ng¾n ®· häc : T«i ®i häc, L·o H¹c, ChiÕc l¸ cuèi cïng. 2. §äc phÇn trÝch sau ®Ó t×m thÊy nh÷ng gîi ý cÇn thiÕt cho viÖc lËp dμn bμi vμ viÕt bμi. TruyÖn ng¾n TruyÖn ng¾n lμ h×nh thøc tù sù lo¹i nhá. TruyÖn ng¾n kh¸c víi truyÖn võa ë dung lðîng nhá, tËp trung m« t¶ mét m¶nh cña cuéc sèng : mét biÕn cè, mét hμnh ®éng, mét tr¹ng th¸i nμo ®ã trong cuéc ®êi nh©n vËt, thÓ hiÖn mét khÝa c¹nh cña tÝnh c¸ch hay mét mÆt nμo ®ã cña ®êi sèng x· héi. Do ®ã truyÖn ng¾n thðêng Ýt nh©n vËt vμ sù kiÖn. Cèt truyÖn cña truyÖn ng¾n thðêng diÔn ra trong mét kh«ng gian, thêi gian h¹n chÕ. Nã kh«ng kÓ trän vÑn mét qu¸ tr×nh diÔn biÕn mét ®êi ngðêi mμ chän lÊy nh÷ng kho¶nh kh¾c, nh÷ng \"l¸t c¾t\" cña cuéc sèng ®Ó thÓ hiÖn. KÕt cÊu cña truyÖn ng¾n thðêng lμ sù s¾p ®Æt nh÷ng ®èi chiÕu, tð¬ng ph¶n ®Ó lμm bËt ra chñ ®Ò. Do ®ã mμ truyÖn ng¾n thðêng lμ ng¾n. TruyÖn ng¾n tuy ng¾n nhðng cã thÓ ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò lín cña cuéc ®êi. T¸c phÈm cña nhiÒu bËc thÇy trong thÓ lo¹i nμy ®· cho ta biÕt ®iÒu ®ã. (Theo Tõ ®iÓn v¨n häc ) 154

Bμi 16 KÕt qu¶ cÇn ®¹t · C¶m nhËn ®ðîc hån th¬ l·ng m¹n cña T¶n §μ vμ søc hÊp dÉn nghÖ thuËt míi mÎ trong h×nh thøc thÓ lo¹i truyÒn thèng cña bμi th¬ Muèn lμm th»ng Cuéi. · N¾m v÷ng vμ biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ TiÕng ViÖt vμo ho¹t ®éng giao tiÕp. · Tù ®¸nh gi¸ ®ðîc ðu, nhðîc ®iÓm cña bμi lμm theo yªu cÇu cña bμi v¨n thuyÕt minh. V¨n b¶n Muèn lμm th»ng Cuéi §ªm thu buån l¾m chÞ H»ng(1) ¬i ! TrÇn thÕ (2) em nay ch¸n nöa råi, Cung quÕ (3) ®· ai ngåi ®ã chöa ? Cμnh ®a(4) xin chÞ nh¾c lªn ch¬i. Cã bÇu cã b¹n can chi tñi, Cïng giã, cïng m©y thÕ míi vui. Råi cø mçi n¨m r»m th¸ng t¸m, Tùa nhau tr«ng xuèng thÕ gian(5) cðêi. (T¶n §μ(M), Th¬ T¶n §μ, NXB V¨n häc, Hμ Néi, 1982) Chó thÝch (M) T¶n §μ (1889 - 1939) tªn khai sinh lμ NguyÔn Kh¾c HiÕu, quª ë lμng Khª Thðîng, huyÖn BÊt B¹t, tØnh S¬n T©y (nay lμ huyÖn Ba V×, Hμ Néi). T¶n §μ xuÊt th©n lμ nhμ nho, tõng hai phen lÒu châng ®i thi nhðng kh«ng ®ç. Sau ®ã «ng 155

®· chuyÓn sang s¸ng t¸c v¨n chð¬ng quèc ng÷ vμ sím næi tiÕng, ®Æc biÖt lμ vμo nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX. Th¬ «ng trμn ®Çy c¶m xóc l·ng m¹n, l¹i rÊt ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc vμ cã nh÷ng t×m tßi, s¸ng t¹o míi mÎ. Cã thÓ xem th¬ T¶n §μ nhð mét g¹ch nèi gi÷a th¬ cæ ®iÓn vμ th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam. Ngoμi th¬, T¶n §μ cßn viÕt v¨n xu«i vμ còng næi tiÕng víi nh÷ng bμi t¶n v¨n, tuú bót, tù truyÖn, nh÷ng thiªn du kÝ viÔn tðëng ®Æc s¾c. T¸c phÈm chÝnh : Khèi t×nh con I, II (th¬, 1917), GiÊc méng con I (tiÓu thuyÕt, 1917), ThÒ non nðíc (tiÓu thuyÕt, 1920), GiÊc méng con II (du kÝ, 1932), GiÊc méng lín (tù truyÖn, 1932). Bμi th¬ Muèn lμm th»ng Cuéi n»m trong quyÓn Khèi t×nh con I, xuÊt b¶n n¨m 1917. (Th»ng Cuéi : nh©n vËt ë trªn cung tr¨ng, theo truyÒn thuyÕt d©n gian.) (1) ChÞ H»ng : tøc H»ng Nga, chØ mÆt tr¨ng. (2) TrÇn thÕ (cã b¶n chÐp trÇn giíi) : câi ®êi. (3) Cung quÕ : theo thÇn tho¹i Trung Quèc, trªn cung tr¨ng cã c©y quÕ, do ®ã tr¨ng cßn ®ðîc gäi lμ cung quÕ. (4) Cμnh ®a : theo thÇn tho¹i Trung Quèc vμ ViÖt Nam, trªn mÆt tr¨ng cã c©y ®a vμ th»ng Cuéi ngåi dðíi gèc c©y ®a ®ã. (5) ThÕ gian (còng gièng nhð trÇn gian) : câi ®êi, n¬i ngðêi ®êi ë ; ngðêi ®êi. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Hai c©u th¬ ®Çu lμ tiÕng than vμ lêi t©m sù cña T¶n §μ víi chÞ H»ng. Theo em, v× sao T¶n §μ cã t©m tr¹ng ch¸n trÇn thÕ ? 2. NhiÒu ngðêi ®· nhËn xÐt mét c¸ch x¸c ®¸ng r»ng, T¶n §μ lμ mét hån th¬ \"ng«ng\". Em hiÓu \"ng«ng\" nghÜa lμ g× (béc lé mét th¸i ®é nhð thÕ nμo ®èi víi cuéc sèng) ? H·y ph©n tÝch c¸i \"ng«ng\" cña T¶n §μ trong ðíc muèn ®ðîc lμm th»ng Cuéi (chó ý c¸c c©u 3 - 4, 5 - 6). 3. Ph©n tÝch h×nh ¶nh cuèi bμi th¬ : Tùa nhau tr«ng xuèng thÕ gian cðêi. Em hiÓu c¸i cðêi ë ®©y cã ý nghÜa g× ? 4. Theo em, nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt nμo ®· t¹o nªn søc hÊp dÉn cña bμi th¬ ? 156

Ghi nhí Bμi th¬ Muèn lμm th»ng Cuéi cña T¶n §μ lμ t©m sù cña mét con ngðêi bÊt hoμ s©u s¾c víi thùc t¹i tÇm thðêng, xÊu xa, muèn tho¸t li b»ng méng tðëng lªn cung tr¨ng ®Ó bÇu b¹n víi chÞ H»ng. Søc hÊp dÉn cña bμi th¬ lμ ë hån th¬ l·ng m¹n pha chót ng«ng nghªnh ®¸ng yªu vμ ë nh÷ng t×m tßi ®æi míi thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có §ðêng luËt cæ ®iÓn. LuyÖn tËp 1. NhËn xÐt vÒ phÐp ®èi trong hai c©u 3 - 4 vμ 5 - 6 cña bμi th¬. 2. So s¸nh ng«n ng÷ vμ giäng ®iÖu ë bμi th¬ nμy víi bμi th¬ Qua §Ìo Ngang cña Bμ HuyÖn Thanh Quan (®· häc ë líp 7). ¤n tËp vμ kiÓm tra phÇn tiÕng viÖt I - Tõ vùng 1. LÝ thuyÕt : cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ ; trðêng tõ vùng ; tõ tðîng h×nh, tõ tðîng thanh ; tõ ng÷ ®Þa phð¬ng vμ biÖt ng÷ x· héi ; c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng (nãi qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh). 2. Thùc hμnh : a) Dùa vμo kiÕn thøc vÒ v¨n häc d©n gian vμ vÒ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷, h·y ®iÒn tõ ng÷ thÝch hîp vμo nh÷ng « trèng theo s¬ ®å sau : TruyÖn cæ tÝch 157

Gi¶i thÝch nh÷ng tõ ng÷ cã nghÜa hÑp trong s¬ ®å trªn. Cho biÕt trong nh÷ng c©u gi¶i thÝch Êy cã tõ ng÷ nμo chung. b) T×m trong ca dao ViÖt Nam hai vÝ dô vÒ biÖn ph¸p tu tõ nãi qu¸ hoÆc nãi gi¶m nãi tr¸nh. c) ViÕt hai c©u, trong ®ã mét c©u cã dïng tõ tðîng h×nh, mét c©u cã dïng tõ tðîng thanh. II - Ng÷ ph¸p 1. LÝ thuyÕt : trî tõ, th¸n tõ ; t×nh th¸i tõ ; c©u ghÐp. 2. Thùc hμnh : a) ViÕt hai c©u, trong ®ã mét c©u cã dïng trî tõ vμ t×nh th¸i tõ, mét c©u cã dïng trî tõ vμ th¸n tõ. b) §äc ®o¹n trÝch sau : Ph¸p ch¹y, NhËt hμng, vua B¶o §¹i tho¸i vÞ. D©n ta ®· ®¸nh ®æ c¸c xiÒng xÝch thùc d©n gÇn 100 n¨m nay ®Ó g©y dùng nªn nðíc ViÖt Nam ®éc lËp. D©n ta l¹i ®¸nh ®æ chÕ ®é qu©n chñ mÊy mð¬i thÕ kØ mμ lËp nªn chÕ ®é D©n chñ Céng hoμ. (Hå ChÝ Minh, Tuyªn ng«n ®éc lËp) H·y x¸c ®Þnh c©u ghÐp trong ®o¹n trÝch trªn. NÕu t¸ch c©u ghÐp ®· x¸c ®Þnh thμnh c¸c c©u ®¬n th× cã ®ðîc kh«ng ? NÕu ®ðîc th× viÖc t¸ch ®ã cã lμm thay ®æi ý cÇn diÔn ®¹t hay kh«ng ? c) X¸c ®Þnh c©u ghÐp vμ c¸ch nèi c¸c vÕ c©u trong ®o¹n trÝch sau : Chóng ta kh«ng thÓ nãi tiÕng ta ®Ñp nhð thÕ nμo còng nhð ta kh«ng thÓ nμo ph©n tÝch c¸i ®Ñp cña ¸nh s¸ng, cña thiªn nhiªn. Nhðng ®èi víi chóng ta lμ ngðêi ViÖt Nam, chóng ta c¶m thÊy vμ thðëng thøc mét c¸ch tù nhiªn c¸i ®Ñp cña tiÕng nðíc ta, tiÕng nãi cña quÇn chóng nh©n d©n trong ca dao vμ d©n ca, lêi v¨n cña c¸c nhμ v¨n lín. Cã lÏ tiÕng ViÖt cña chóng ta ®Ñp bëi v× t©m hån cña ngðêi ViÖt Nam ta rÊt ®Ñp, bëi v× ®êi sèng, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta tõ trðíc tíi nay lμ cao quý, lμ vÜ ®¹i, nghÜa lμ rÊt ®Ñp. (Ph¹m V¨n §ång, Gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt) 158

Tr¶ bμi tËp lμm v¨n sè 3 Gîi ý ®¸nh gi¸ bμi lμm : 1. Bμi lμm cã theo mét bè côc nhÊt ®Þnh kh«ng ? C¸c phÇn Më bμi, Th©n bμi, KÕt bμi cã ph©n biÖt râ rÖt kh«ng, cã xuèng dßng kh«ng ? 2. Më bμi cã nªu ®ðîc ®Þnh nghÜa chung, x¸c ®¸ng vÒ ®å dïng cã Ých ®èi víi con ngðêi kh«ng ? 3. Th©n bμi ®· nªu ®ðîc chÝnh x¸c c¸c ®Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o, nguyªn lÝ ho¹t ®éng cña ®å dïng Êy chða ? ®å dïng Êy cã Ých cho con ngðêi ë nh÷ng ®iÓm nμo ? 4. KÕt bμi ®· nªu c¸ch b¶o qu¶n ®å dïng Êy nhð thÕ nμo ? 5. Bμi thuyÕt minh ®· vËn dông nh÷ng phð¬ng ph¸p nμo ? 6. C©u v¨n cã chÝnh x¸c, sinh ®éng, hÊp dÉn kh«ng ? 7. Söa c¸c lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p vμ dïng tõ (nÕu cã). Bμi 17 KÕt qu¶ cÇn ®¹t · C¶m nhËn ®ðîc t©m sù yªu nðíc cña TrÇn TuÊn Kh¶i vμ giäng ®iÖu tr÷ t×nh thèng thiÕt cña ®o¹n trÝch bμi th¬ Hai ch÷ nðíc nhμ. · BiÕt nhËn d¹ng vμ lμm ®ðîc c©u th¬ b¶y ch÷. · VËn dông ®ðîc c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó lμm tèt bμi kiÓm tra tæng hîp cuèi häc k× I theo tinh thÇn tÝch hîp. V¨n b¶n Hai ch÷ nðíc nhμ (TrÝch) Chèn ¶i B¾c(1) m©y sÇu ¶m ®¹m, Câi giêi Nam giã th¶m ®×u hiu, Bèn bÒ hæ thÐt chim kªu, §o¸i nom(2) phong c¶nh nhð khªu bÊt b×nh. 159

H¹t m¸u nãng thÊm quanh hån nðíc, Chót th©n tμn lÇn bðíc dÆm kh¬i, Tr«ng con tÇm t· ch©u r¬i, Con ¬i, con nhí lÊy lêi cha khuyªn. Gièng Hång L¹c hoμng thiªn(3) ®· ®Þnh, MÊy ngμn n¨m suy thÞnh(4) ®æi thay, Giêi Nam riªng mét câi nμy, Anh hïng hiÖp n÷ (5) xða nay kÐm g× ! Than vËn nðíc gÆp khi biÕn ®æi, §Ó qu©n Minh thõa héi(6) x©m l¨ng, Bèn phð¬ng khãi löa bõng bõng, XiÕt bao th¶m ho¹ xð¬ng rõng m¸u s«ng ! N¬i ®« thÞ thμnh tung qu¸ch vì, Chèn nh©n gian bá vî l×a con, Lμm cho xiªu t¸n hao mßn, L¹ g× kh¸c gièng dÔ cßn thð¬ng ®©u ! Th¶m vong quèc(7) kÓ sao xiÕt kÓ, Tr«ng c¬ ®å(8) nhðêng xÐ t©m can, NgËm ngïi ®Êt khãc giêi than, Thð¬ng t©m nßi gièng lÇm than nçi nμy ! Khãi Nïng LÜnh(9) nhð x©y khèi uÊt, Sãng Hång Giang nhðêng vËt c¬n sÇu, Con ¬i ! Cμng nãi cμng ®au, LÊy ai tÕ ®é(10) ®μn sau(11) ®ã mμ ? Cha xãt phËn tuæi giμ søc yÕu, Lì sa c¬ ®μnh chÞu bã tay, Th©n lð¬n bao qu¶n vòng lÇy, Giang s¬n g¸nh v¸c sau nμy cËy con. 160

Con nªn nhí tæ t«ng khi trðíc, §· tõng phen v× nðíc gian lao, B¾c Nam bê câi ph©n mao,(12) Ngän cê ®éc lËp m¸u ®μo cßn d©y... (NguyÔn §¨ng M¹nh (Chñ biªn), TrÇn TuÊn Kh¶i (M), Tinh tuyÓn v¨n häc ViÖt Nam (1900 - 1945), tËp 7, quyÓn 1, NXB Khoa häc x· héi, 2004) Chó thÝch (M) TrÇn TuÊn Kh¶i (1895 - 1983), bót hiÖu ¸ Nam, quª ë lμng Quang X¸n, x· MÜ Hμ, huyÖn MÜ Léc, tØnh Nam §Þnh. ¤ng thðêng mðîn nh÷ng ®Ò tμi lÞch sö hoÆc nh÷ng biÓu tðîng nghÖ thuËt bãng giã ®Ó béc lé nçi ®au mÊt nðíc, nçi c¨m giËn bän cðíp nðíc vμ bÌ lò tay sai, nh»m khÝch lÖ tinh thÇn yªu nðíc cña ®ång bμo vμ bμy tá kh¸t väng ®éc lËp, tù do cña m×nh. Th¬ TrÇn TuÊn Kh¶i vμo nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX ®ðîc truyÒn tông réng r·i, næi tiÕng nhÊt lμ nh÷ng bμi h¸t theo c¸c lμn ®iÖu d©n ca vμ nh÷ng bμi th¬ theo c¸c thÓ lo¹i cæ truyÒn cña d©n téc nhð lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t. T¸c phÈm chÝnh : c¸c tËp th¬ Duyªn nî phï sinh I, II (1921 vμ 1923) ; Bót quan hoμi I, II (1924 vμ 1927) ; Víi s¬n hμ I, II (1936 vμ 1949),... Hai ch÷ nðíc nhμ lμ bμi th¬ më ®Çu tËp Bót quan hoμi I (1924), lÊy ®Ò tμi lÞch sö thêi qu©n Minh x©m lðîc nðíc ta : NguyÔn Phi Khanh (cha NguyÔn Tr·i) bÞ giÆc b¾t ®em sang Trung Quèc, NguyÔn Tr·i ®i theo, nhðng tíi biªn giíi phÝa B¾c, NguyÔn Phi Khanh ®· khuyªn con nªn quay trë vÒ ®Ó lo tÝnh viÖc tr¶ thï nhμ, ®Òn nî nðíc. ¸ Nam ®· mðîn lêi ngðêi cha dÆn dß con ®Ó göi g¾m t©m sù yªu nðíc cña m×nh. §o¹n trÝch trªn ®©y lμ phÇn më ®Çu cña bμi th¬. (1) ¶i B¾c : biªn giíi phÝa B¾c gi÷a nðíc ta vμ Trung Quèc thêi ®ã, n»m ë tØnh L¹ng S¬n. (2) §o¸i nom : ngo¶nh l¹i mμ tr«ng. (3) Hoμng thiªn : trêi, c¸ch gäi trang träng. (4) Suy thÞnh : suy yÕu, thÞnh vðîng ; ý nãi trong qu¸ tr×nh lÞch sö, ®Êt nðíc cã lóc hïng m¹nh, cã lóc suy yÕu. 161

(5) HiÖp n÷ : ngðêi phô n÷ lμm viÖc nghÜa hiÖp. Cã b¶n chÐp lμ liÖt n÷, nghÜa lμ nh÷ng ngðêi phô n÷ d¸m hi sinh v× nghÜa lín. (6) Thõa héi : lîi dông c¬ héi. (7) Vong quèc : mÊt nðíc. (8) C¬ ®å : c¬ nghiÖp lín lao vμ v÷ng ch¾c. ë ®©y chØ ®Êt nðíc do cha «ng g©y dùng bao ®êi. (9) Nïng LÜnh : nói Nïng, cßn gäi lμ Long §ç (rèn rång). Tð¬ng truyÒn vua LÝ Th¸i Tæ ®· dùng chÝnh ®iÖn trªn nói nμy, hiÖn chØ cßn vÕt tÝch, n»m gi÷a thμnh cæ Hμ Néi (kh«ng ph¶i qu¶ nói ®Êt trong vðên B¸ch Th¶o mμ l©u nay vÉn gäi nhÇm lμ nói Nïng). Nói nμy cïng víi s«ng Hång (cßn gäi lμ s«ng NhÞ) vÉn ®ðîc xem lμ biÓu tðîng cña Th¨ng Long, cña ®Êt nðíc ta xða. (10) TÕ ®é : cøu vít chóng sinh ra khái bÓ khæ (theo gi¸o lÝ cña ®¹o PhËt). (11) §μn sau : thÕ hÖ sau. (12) Ph©n mao : chia ngän cá. S¸ch xða chÐp, nh÷ng n¬i gi¸p giíi nðíc ta víi Trung Quèc th× ngän cá ng¶ ra hai bªn, nghÜa lμ nöa ®ðêng bªn kia th× ngän cá ng¶ vÒ Trung Quèc, mμ bªn nμy th× ngän cá ng¶ vÒ ta, cho nªn gäi lμ ph©n mao. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. §äc diÔn c¶m ®o¹n th¬. Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu cña ®o¹n th¬ nμy ? ThÓ th¬ truyÒn thèng song thÊt lôc b¸t (mμ em ®· lμm quen qua ®o¹n trÝch t¸c phÈm Chinh phô ng©m khóc häc ë líp 7) ®· gãp phÇn vμo viÖc thÓ hiÖn giäng ®iÖu ®ã nhð thÕ nμo ? 2. §o¹n th¬ cã thÓ chia lμm ba phÇn : 8 c©u ®Çu, 20 c©u tiÕp theo vμ 8 c©u cuèi. Em h·y t×m hiÓu ý chÝnh tõng phÇn. 3. ë 8 c©u th¬ ®Çu, h·y t×m vμ ph©n tÝch nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt biÓu hiÖn : - Bèi c¶nh kh«ng gian. - Hoμn c¶nh Ðo le vμ t©m tr¹ng cña hai nh©n vËt cha vμ con. Trong bèi c¶nh kh«ng gian vμ t©m tr¹ng Êy, lêi khuyªn cña ngðêi cha cã ý nghÜa nhð thÕ nμo ? 4. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ thø hai. - T©m sù yªu nðíc cña t¸c gi¶ thÓ hiÖn qua nh÷ng t×nh c¶m nμo ? 162

- T×m hiÓu søc gîi c¶m cña ®o¹n th¬ (chó ý c¸ch biÓu hiÖn c¶m xóc cña t¸c gi¶ vμ c¶ bèi c¶nh t©m tr¹ng cña ngðêi ®ð¬ng thêi vμo ®Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX). 5. Trong phÇn cuèi ®o¹n th¬, ngðêi cha nãi ®Õn c¸i thÕ bÊt lùc cña m×nh vμ sù nghiÖp cña tæ t«ng lμ ®Ó nh»m môc ®Ých g× ? Ghi nhí Qua ®o¹n trÝch bμi th¬ Hai ch÷ nðíc nhμ, ¸ Nam TrÇn TuÊn Kh¶i ®· mðîn mét c©u chuyÖn lÞch sö cã søc gîi c¶m lín ®Ó béc lé c¶m xóc cña m×nh vμ khÝch lÖ lßng yªu nðíc, ý chÝ cøu nðíc cña ®ång bμo. T×nh c¶m s©u ®Ëm, m·nh liÖt ®èi víi nðíc nhμ, sù lùa chän thÓ th¬ thÝch hîp vμ giäng ®iÖu tr÷ t×nh thèng thiÕt cña t¸c gi¶ ®· t¹o nªn gi¸ trÞ ®o¹n th¬ trÝch. LuyÖn tËp Ngðêi ta nãi th¬ TrÇn TuÊn Kh¶i vÉn sö dông nhiÒu h×nh ¶nh, tõ ng÷ cã tÝnh chÊt ðíc lÖ, s¸o mßn. H·y t×m trong ®o¹n th¬ nμy mét sè h×nh ¶nh, tõ ng÷ nhð thÕ vμ cho biÕt t¹i sao nã vÉn cã søc truyÒn c¶m m¹nh mÏ. §äc thªm Chiªu hån nðíc(a) (TrÝch) Còng nhμ cöa, còng giang san(b), ThÕ mμ nðíc mÊt nhμ tan hìi trêi ! NghÜ l¾m lóc ®ang cðêi ho¸ khãc, Muèn ra tay ngang däc, däc ngang. V¹ch trêi thÐt mét tiÕng vang, Cho th©n tan víi giang san nðíc nhμ !... (a) Chiªu hån nðíc : gäi hån ®Êt nðíc, mμ hån ®Êt nðíc ë ®©y cã nghÜa lμ chñ quyÒn ®éc lËp ®· mÊt. Bμi th¬ ®ðîc viÕt n¨m 1926, lμ t©m sù yªu nðíc nung nÊu cña t¸c gi¶, nã ®· ®ðîc truyÒn tông réng r·i vμ cã søc lay ®éng m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lμ trong giíi thanh niªn, häc sinh khi ®ã. (b) Giang san (giang s¬n) : s«ng nói, ngô ý non s«ng ®Êt nðíc. 163

... Non s«ng vÉn non s«ng gÊm vãc, Cá c©y xem vÉn mäc tèt tð¬i. Ngðêi xem còng d¸ng con ngðêi, Còng tai còng m¾t nhð ®êi kh¸c chi. C¶nh nhð thÕ, t×nh th× nhð thÕ, Sèng mμ chi, sèng ®Ó mμ chi ? §êi ngðêi ®Õn thÕ cßn g× ! Nðíc non ®Õn thÕ cßn g× nðíc non ! NghÜ th©n thÕ hÐo hon tÊc d¹, Tr«ng non s«ng l· ch· dßng ch©u(a). Mét m×nh c¶nh v¾ng ®ªm th©u Muèn ®em m¸u ®á nhuém mμu giang san... (Ph¹m TÊt §¾c(b), trong Th¬ v¨n yªu nðíc vμ c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kØ XX, S®d) ho¹t ®éng ng÷ v¨n : lμm th¬ b¶y ch÷ I - chuÈn bÞ ë nhμ 1. Kh¸i niÖm vμ ph¹m vi luyÖn tËp Th¬ b¶y ch÷ lμ h×nh thøc th¬ lÊy c©u th¬ b¶y ch÷ (tiÕng) lμm ®¬n vÞ nhÞp ®iÖu, bao gåm th¬ b¶y ch÷ cæ thÓ, th¬ §ðêng luËt t¸m c©u b¶y ch÷ vμ bèn c©u b¶y ch÷ (tø tuyÖt), th¬ hiÖn ®¹i nhiÒu khæ víi c©u th¬ b¶y ch÷,... Ph¹m vi luyÖn tËp ë ®©y lμ th¬ bèn c©u b¶y ch÷ (tø tuyÖt hay mét khæ bèn c©u lμm theo ®óng luËt th¬ ®ðêng trong c¸c thÓ th¬ kh¸c), giíi h¹n ë c¸ch ng¾t nhÞp, gieo ®óng vÇn, ®óng luËt b»ng tr¾c gi÷a c¸c c©u. 2. Xem l¹i bμi thuyÕt minh thÓ th¬ ®· häc (bμi 15). (a) Dßng ch©u : dßng nðíc m¾t. (b) Ph¹m TÊt §¾c (1910 - 1935), ngðêi lμng Dòng Kim, phñ LÝ Nh©n (nay lμ huyÖn LÝ Nh©n), tØnh Hμ Nam. Lμ mét thanh niªn yªu nðíc, Ph¹m TÊt §¾c h¨ng h¸i tham gia c¸c phong trμo ¸i quèc ®ð¬ng thêi, ®· tõng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t giam v× viÕt bμi th¬ Chiªu hån nðíc. 164

3. §äc kÜ c¸c bμi vμ khæ th¬ sau, nhËn xÐt vÒ sè c©u, sè ch÷, c¸ch ng¾t nhÞp, gieo vÇn vμ phÇn nμo luËt b»ng tr¾c trong c©u. VÒ bè côc, nh×n chung trong mét bμi th¬ bèn c©u b¶y ch÷ hoμn chØnh, hai c©u ®Çu thðêng t¶ sù vËt, sù viÖc, c©u thø ba chuyÓn m¹ch, c©u thø tð biÓu thÞ tð tðëng. Mét khæ th¬ bèn c©u b¶y ch÷ trong bμi th¬ nhiÒu khæ th× kh«ng nhÊt thiÕt theo bè côc trªn. a) B¸nh tr«i nðíc Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn, B¶y næi ba ch×m víi nðíc non. R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn, Mμ em vÉn gi÷ tÊm lßng son. (Hå Xu©n Hð¬ng) b) §i, b¹n ¬i, ®i ! Sèng ®ñ ®Çy. Sèng trμo sinh lùc, bèc men say Sèng tung sãng giã thanh cao míi Sèng m¹nh, dï trong mét phót gi©y. (Tè H÷u, §i) c) Bμ t«i ë mét tóp lÒu tre, Cã mét hμng cau ch¹y trðíc hÌ. Mét m¶nh vðên bªn rμo giËu nøa, Xu©n vÒ hoa c¶i në vμng hoe. (Anh Th¬, TÕt quª bμ) 4. Sðu tÇm mét sè bμi th¬ b¶y ch÷, chÐp vμo vë bμi tËp. 5. TËp lμm mét bμi th¬ bèn c©u b¶y ch÷, ®Ò tμi tù chän. Lðu ý kh«ng ®ðîc chÐp bμi cã s½n cña ngðêi kh¸c. II - Ho¹t ®éng trªn líp 1. NhËn diÖn luËt th¬ a) H·y ®äc, g¹ch nhÞp vμ chØ ra c¸c tiÕng gieo vÇn còng nhð mèi quan hÖ b»ng tr¾c cña hai c©u th¬ kÒ nhau trong bμi th¬ sau : chiÒu ChiÒu h«m th»ng bÐ cðìi tr©u vÒ, Nã ngÈng ®Çu lªn hín hë nghe. 165

TiÕng s¸o diÒu cao vßi väi rãt, Vßm trêi trong v¾t ¸nh pha lª. (§oμn V¨n Cõ) b) Bμi th¬ sau cña ®oμn V¨n Cõ ®· bÞ chÐp sai. H·y chØ ra chç sai, nãi lÝ do vμ thö t×m c¸ch söa l¹i cho ®óng. Tèi Trong tóp lÒu tranh c¸nh liÕp che, Ngän ®Ìn mê, to¶ ¸nh xanh xanh, TiÕng chμy nhÞp mét trong ®ªm v¾ng, Nhð bðíc thêi gian ®Õm qu·ng khuya. 2. TËp lμm th¬ a) H·y lμm tiÕp hai c©u cuèi theo ý m×nh trong bμi th¬ cña Tó Xð¬ng mμ ngðêi biªn so¹n ®· giÊu ®i. T«i thÊy ngðêi ta cã b¶o r»ng : B¶o r»ng th»ng Cuéi ë cung tr¨ng ! ... ... b) Lμm tiÕp bμi th¬ dang dë dðíi ®©y cho trän vÑn theo ý cña m×nh. Vui sao ngμy ®· chuyÓn sang hÌ, Phðîng ®á s©n trðêng rén tiÕng ve. ... ... c) Mét sè häc sinh ®äc bμi th¬ bèn c©u b¶y ch÷ ®· lμm ë nhμ ®Ó c¶ líp b×nh. ®äc thªm ChiÕc ræ may Thuë bÐ nhiÒu h«m t«i bá ch¬i, C¶m thð¬ng ®øng ngã mÑ t«i ngåi. Vμ bªn chiÕc ræ mïi th¬m cò, 166

Nhð tÊm lßng th¬m cña mÑ t«i. L¬ th¬ chØ rèi sîi con con Nh÷ng c¸i kim hð, hét nót mßn TiÖn tÆn ®Ó dμnh trong lä nhá : V¶i lμnh gãi ghÐm mÊy khoanh trßn. LÆng lÏ bμn tay lÆng lÏ ®ða §¾p tõng miÕng v¸ Êm con th¬ : Nh÷ng mong ®êi mÑ, ®êi con m·i GÇn gòi nhau cïng mèi chØ thða... MÑ ¬i ! ChiÕc ¸o con ®· r¸ch. Con biÕt lμm sao trë l¹i nhμ §Ó mÑ v¸ giïm ? Con thÊy l¹nh Giã lïa nçi nhí thÊm vμo da. (TÕ Hanh) Cuèi thu Cuèi thu, trêi biÕc, lóa vμng b«ng, Cá nh¹t mμu xanh, l¸ óa hång. H«m tèi ch©n trêi sð¬ng tÝm phñ, Giã ®ða hð¬ng lóa bèc th¬m lõng. (§oμn V¨n Cõ) kiÓm tra tæng hîp cuèi häc k× I I - Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cÇn chó ý 1. VÒ phÇn §äc - hiÓu v¨n b¶n Träng t©m chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8, häc k× I lμ ®äc - hiÓu t¸c phÈm tù sù, v¨n b¶n nhËt dông vμ mét sè t¸c phÈm tr÷ t×nh. Khi «n tËp, cÇn chó ý mét sè néi dung c¬ b¶n sau ®©y : 167

a) N¾m ®ðîc néi dung cô thÓ vμ vÎ ®Ñp cña c¸c t¸c phÈm tù sù ®· häc trong chð¬ng tr×nh : néi dung cèt truyÖn, nh©n vËt, c¸c chi tiÕt tiªu biÓu, ng«n ng÷ kÓ chuyÖn ; vÎ ®Ñp cña c¸c h×nh tðîng, c¸c nh©n vËt ®iÓn h×nh,... b) N¾m ®ðîc néi dung cô thÓ vμ vÎ ®Ñp cña c¸c t¸c phÈm tr÷ t×nh ®· häc trong chð¬ng tr×nh : néi dung tr÷ t×nh, c¸ch thøc tr÷ t×nh, vÎ ®Ñp cña ng«n ng÷ th¬ ca, vai trß vμ t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c t¸c phÈm tr÷ t×nh,... c) N¾m ®ðîc néi dung vμ ý nghÜa cña mét sè v¨n b¶n nhËt dông. 2. VÒ phÇn TiÕng ViÖt a) LÝ thuyÕt : - CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ ; - Trðêng tõ vùng ; - Tõ tðîng h×nh, tõ tðîng thanh ; tõ ng÷ ®Þa phð¬ng vμ biÖt ng÷ x· héi ; trî tõ, th¸n tõ ; t×nh th¸i tõ ; - C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng : ®Æc ®iÓm vμ t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nãi qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh ; - C©u ghÐp ; - HÖ thèng dÊu c©u : ®Æc ®iÓm vμ c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu ngoÆc kÐp, dÊu hai chÊm. b) Thùc hμnh : BiÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc trªn vμo thùc tÕ (viÕt bμi tËp lμm v¨n vμ ®äc - hiÓu c¸c v¨n b¶n chung häc ë phÇn V¨n ; nãi, viÕt trong giao tiÕp h»ng ngμy). 3. VÒ phÇn TËp lμm v¨n PhÇn TËp lμm v¨n trong chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8, häc k× I tËp trung vμo c¸c néi dung chÝnh sau ®©y : a) N¾m ®ðîc ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m ; BiÕt c¸ch lμm mét bμi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m. b) N¾m ®ðîc ®Æc ®iÓm, yªu cÇu vμ phð¬ng ph¸p lμm v¨n b¶n thuyÕt minh ; BiÕt c¸ch lμm mét bμi v¨n thuyÕt minh. 168

II - Hðíng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ Chð¬ng tr×nh Ng÷ v¨n ®ðîc x©y dùng theo tinh thÇn tÝch hîp, v× thÕ khi «n tËp chuÈn bÞ cho bμi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ cuèi häc k× I, cÇn chó ý : 1. C¸c kiÕn thøc vÒ V¨n, TiÕng ViÖt, TËp lμm v¨n ®Òu dùa vμo cïng mét hÖ thèng v¨n b¶n chung ®Ó khai th¸c vμ h×nh thμnh. Khi häc «n, cÇn liªn hÖ vμ g¾n c¸c kiÕn thøc cña mçi phÇn víi c¸c v¨n b¶n chung cã trong s¸ch gi¸o khoa. 2. Do yªu cÇu ®æi míi ®¸nh gi¸, bμi kiÓm tra ¸p dông mét phÇn h×nh thøc thi tr¾c nghiÖm kÕt hîp víi tù luËn. PhÇn tr¾c nghiÖm sÏ kiÓm tra mét c¸ch tæng hîp trªn mét diÖn kh¸ réng c¸c kiÕn thøc ®· häc, v× thÕ kh«ng nªn häc \"tñ\", häc lÖch mμ ph¶i «n tËp toμn diÖn, ®Çy ®ñ. 3. CÊu tróc mét bμi kiÓm tra thðêng gåm hai phÇn : phÇn tr¾c nghiÖm chiÕm tõ 30% ®Õn 40% sè ®iÓm (kho¶ng 12 ®Õn 16 c©u) nh»m kiÓm tra c¸c kiÕn thøc vÒ ®äc - hiÓu v¨n b¶n, vÒ tiÕng ViÖt (v¨n b¶n dïng kiÓm tra tr¾c nghiÖm cã thÓ lμ v¨n b¶n ®· häc, còng cã thÓ lμ v¨n b¶n chða ®ðîc häc nhðng cïng thÓ lo¹i vμ tÝnh chÊt víi c¸c v¨n b¶n ®· häc) ; phÇn tù luËn chiÕm tõ 60% ®Õn 70% sè ®iÓm, nh»m kiÓm tra kiÕn thøc vμ kÜ n¨ng tËp lμm v¨n qua mét bμi v¨n ng¾n. 4. Cã thÓ tham kh¶o ®Ò kiÓm tra sau ®©y : §Ò kiÓm tra cuèi häc k× I - m«n Ng÷ v¨n Líp 8 Thêi gian lμm bμi : 90 phót (kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò) §Ò bμi (gåm 2 phÇn) PhÇn I : Tr¾c nghiÖm (12 c©u, mçi c©u ®óng ®ðîc 0,25 ®iÓm, tæng 3 ®iÓm) §äc kÜ ®o¹n trÝch sau vμ tr¶ lêi c¸c c©u hái b»ng c¸ch khoanh trßn ch÷ c¸i ë ®Çu c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt. H«m sau l·o H¹c sang nhμ t«i. Võa thÊy t«i, l·o b¸o ngay : - CËu Vμng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹ ! - Cô b¸n råi ? 169

- B¸n råi. Hä võa b¾t xong. L·o cè lμm ra vÎ vui vÎ. Nhðng tr«ng l·o cðêi nhð mÕu vμ ®«i m¾t l·o Çng Ëng nðíc, t«i muèn «m choμng lÊy l·o mμ oμ lªn khãc. B©y giê th× t«i kh«ng xãt xa n¨m quyÓn s¸ch cña t«i qu¸ nhð trðíc n÷a. T«i chØ ¸i ng¹i cho l·o H¹c. T«i hái cho cã chuyÖn : - ThÕ nã cho b¾t μ ? MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i. Nh÷ng vÕt nh¨n x« l¹i víi nhau, Ðp cho nðíc m¾t ch¶y ra. C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ mét bªn vμ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nhð con nÝt. L·o hu hu khãc... (Ng÷ v¨n 8, tËp mét) 1. T¸c gi¶ ®o¹n trÝch trªn lμ ai ? A - Nguyªn Hång B - Thanh TÞnh C - Ng« TÊt Tè D - Nam Cao 2. Trong ®o¹n trÝch trªn, t¸c gi¶ ®· kÕt hîp nh÷ng phð¬ng thøc biÓu ®¹t nμo ? A - Miªu t¶ + biÓu c¶m B - Tù sù + miªu t¶ C - BiÓu c¶m + tù sù D - NghÞ luËn + biÓu c¶m 3. Ngðêi xðng \"t«i\" trong ®o¹n trÝch lμ ai ? A - Binh Tð B - Vî «ng gi¸o C - ¤ng gi¸o D - L·o H¹c 4. Dßng nμo thÓ hiÖn râ nhÊt néi dung chÝnh cña ®o¹n trÝch ? A - T¸i hiÖn t©m tr¹ng ®au khæ vμ ©n hËn cña l·o H¹c B - L·o H¹c kÓ l¹i chuyÖn b¸n chã C - Lßng xãt xa th«ng c¶m cña «ng gi¸o ®èi víi l·o H¹c D - C¶ ba néi dung trªn 170

5. §iÒn vμo môc D tõ cã ph¹m vi nghÜa bao hμm ®ðîc nghÜa cña c¸c tõ ë A, B vμ C. A - MiÖng B - M¾t C - Mòi D - ... 6. Tõ l·o trong ®o¹n trÝch trªn tð¬ng ®ð¬ng víi tõ l·o nμo trong c¸c dßng sau : A - ¤ng l·o B - L·o thÇy bãi C - L·o nghÖ nh©n D - BÖnh l·o ho¸ 7. Tõ nμo thay thÕ ®ðîc tõ ®i ®êi trong c©u \"CËu Vμng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹ ! \" ? A - Bá m¹ng B - Hi sinh C - ChÕt D - HÕt ®êi 8. Trong c¸c tõ sau, tõ nμo lμ tõ tðîng thanh ? A - Vui vÎ B - Hu hu C - Çng Ëng D - Mãm mÐm 9. Trong c¸c tõ sau, tõ nμo lμ tõ tðîng h×nh ? A - Xãt xa B - ¸i ng¹i C - Mãm mÐm D - Vui vÎ 10. Trong ®o¹n trÝch trªn, cã mÊy t×nh th¸i tõ ? A - Mét B - Ba C - Hai D - Bèn 171

11. Trong c¸c c©u sau, c©u nμo lμ c©u ghÐp ? A - Nh÷ng vÕt nh¨n x« l¹i víi nhau, Ðp cho nðíc m¾t ch¶y ra. B - B©y giê th× t«i kh«ng xãt xa n¨m quyÓn s¸ch cña t«i qu¸ nhð trðíc n÷a. C - C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ mét bªn vμ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nhð con nÝt. D - MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i. 12. Trong c¸c v¨n b¶n sau, v¨n b¶n nμo lμ v¨n b¶n nhËt dông ? A - L·o H¹c B - ChiÕc l¸ cuèi cïng C - Muèn lμm th»ng Cuéi D - ¤n dÞch, thuèc l¸ PhÇn II : Tù luËn (7,0 ®iÓm). Häc sinh chän mét trong hai ®Ò sau : §Ò 1. C©u chuyÖn vÒ mét con vËt nu«i cã nghÜa, cã t×nh. §Ò 2. ThuyÕt minh vÒ mét loμi hoa mμ em yªu thÝch. 172

Môc lôc Trang Bμi Néi dung 5 10 1 · T«i ®i häc 12 · CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ · TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n 15 21 2 · Trong lßng mÑ (trÝch Nh÷ng ngμy th¬ Êu) 24 · Trðêng tõ vùng · Bè côc cña v¨n b¶n 28 34 3 · Tøc nðíc vì bê (trÝch T¾t ®Ìn) 37 · X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n · ViÕt bμi tËp lμm v¨n sè 1 - V¨n tù sù (lμm t¹i líp) 38 49 4 · L·o H¹c 50 · Tõ tðîng h×nh, tõ tðîng thanh · Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n 56 60 5 · Tõ ng÷ ®Þa phð¬ng vμ biÖt ng÷ x· héi 61 · Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù 63 · LuyÖn tËp tãm t¾t v¨n b¶n tù sù · Tr¶ bμi tËp lμm v¨n sè 1 64 69 6 · C« bÐ b¸n diªm (trÝch) 72 · Trî tõ, th¸n tõ · Miªu t¶ vμ biÓu c¶m trong v¨n b¶n tù sù 75 80 7 · §¸nh nhau víi cèi xay giã (trÝch ®«n Ki-h«-tª) · T×nh th¸i tõ 83 · LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m 173

8 · ChiÕc l¸ cuèi cïng (trÝch) 86 · Chð¬ng tr×nh ®Þa phð¬ng (phÇn TiÕng ViÖt) 90 · LËp dμn ý cho bμi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m 92 9 · Hai c©y phong (trÝch Ngðêi thÇy ®Çu tiªn) 96 · Nãi qu¸ 101 · ViÕt bμi tËp lμm v¨n sè 2 - V¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m (lμm t¹i líp) 103 10 · ¤n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam 104 · Th«ng tin vÒ Ngμy Tr¸i §Êt n¨m 2000 105 · Nãi gi¶m nãi tr¸nh 107 · LuyÖn nãi : KÓ chuyÖn theo ng«i kÓ kÕt hîp víi miªu t¶ vμ biÓu c¶m 109 11 · C©u ghÐp 111 · Tr¶ bμi tËp lμm v¨n sè 2 114 · T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh 114 12 · ¤n dÞch, thuèc l¸ 118 · C©u ghÐp (tiÕp theo) 123 · Phð¬ng ph¸p thuyÕt minh 126 13 · Bμi to¸n d©n sè 130 · DÊu ngoÆc ®¬n vμ dÊu hai chÊm 134 · ®Ò v¨n thuyÕt minh vμ c¸ch lμm bμi v¨n thuyÕt minh 137 14 · Chð¬ng tr×nh ®Þa phð¬ng (phÇn V¨n) 141 · DÊu ngoÆc kÐp 141 · LuyÖn nãi : ThuyÕt minh vÒ mét thø ®å dïng 144 · ViÕt bμi tËp lμm v¨n sè 3 - V¨n thuyÕt minh (lμm t¹i líp) 145 174

15 · Vμo nhμ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c 146 · §Ëp ®¸ ë C«n L«n 148 · ¤n luyÖn vÒ dÊu c©u 150 · ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc 153 16 · Muèn lμm th»ng Cuéi 155 · ¤n tËp vμ kiÓm tra phÇn TiÕng ViÖt 157 · Tr¶ bμi tËp lμm v¨n sè 3 159 17 · Hai ch÷ nðíc nhμ (trÝch) 159 · Ho¹t ®éng ng÷ v¨n : Lμm th¬ b¶y ch÷ 164 · KiÓm tra tæng hîp cuèi häc k× I 167 175

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n : Chñ tÞch Héi ®ång Thµnh viªn nguyÔn ®øc th¸i Tæng Gi¸m ®èc hoµng lª b¸ch ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung : Tæng biªn tËp phan xu©n thµnh Biªn tËp lÇn ®Çu : KIM CHUNG - NgäC KHANH - HIÒN TRANG Biªn tËp t¸i b¶n : t¹ thÞ hðêng Biªn tËp kÜ thuËt : nguyÔn thanh thuý - trÇn thanh h»ng Tr×nh bµy b×a vµ minh ho¹ : TRÇN TIÓU L¢M Söa b¶n in : NGUYÔN THÞ hoa dung ChÕ b¶n : c«ng ty cP dÞch vô xuÊt b¶n gi¸o dôc hµ néi NG÷ V¡N 8 - TËP MéT M· sè : 2H811T0 In..........b¶n (Q§ ...), khæ 17 x 24cm. §¬n vÞ in: ... ®Þa chØ ... C¬ së in: ... ®Þa chØ ... Sè §KXB: 01-2020/CXBIPH/314-869/GD Sè Q§XB: ... /Q§-GD ngµy ... th¸ng ... n¨m ... In xong vµ nép lðu chiÓu th¸ng ... n¨m ....... M· sè ISBN : TËp mét : 978-604-0-18693-8 TËp hai : 978-604-0-18694-5