SÁCH EBOOK TIN HỌC 10

H×nh 48. Thanh c«ng cô chuÈn B¶ng díi ®©y tr×nh bµy tÝnh n¨ng cña mét sè nót lÖnh c¬ b¶n trªn thanh c«ng cô chuÈn. Nót lÖnh Tªn nót lÖnh TÝnh n¨ng New T¹o tÖp míi Open Më tÖp ®· cã Save Lxu tÖp ®ang më Print In tÖp ®ang më Print Preview Xem v¨n b¶n trxíc khi in Spelling and KiÓm tra chÝnh t¶ vµ ng÷ ph¸p (nÕu cã) Grammar Cut Xo¸ ®èi txîng ®xîc chän nhxng lxu vµo Clipboard Copy Sao ®èi txîng ®xîc chän vµo Clipboard Paste D¸n (sao) néi dung Clipboard vµo vÞ trÝ con trá v¨n b¶n Undo Huû bá thao t¸c võa lµm Redo Kh«i phôc thao t¸c võa huû bá Chó ý: Clipboard lµ bé nhí t¹m thêi trong Windows. 2. KÕt thóc phiªn lµm viÖc víi Word So¹n th¶o mét v¨n b¶n thêng bao gåm: gâ néi dung v¨n b¶n, ®Þnh d¹ng, in ra. V¨n b¶n cã thÓ ®îc lu tr÷ ®Ó sö dông l¹i. Th«ng thêng, sau mçi phiªn lµm viÖc víi Word, chóng ta ph¶i lu v¨n b¶n. ViÖc lu v¨n b¶n cã thÓ thùc hiÖn theo mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Chän FileoSave; C¸ch 2. Nh¸y chuét vµo nót lÖnh Save trªn thanh c«ng cô chuÈn; C¸ch 3. NhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+S. 101

Khi thùc hiÖn viÖc lu v¨n b¶n, cã thÓ x¶y ra mét trong hai trêng hîp sau: x TrÆêng hîp 1. Khi v¨n b¶n ®îc lu lÇn ®Çu, cöa sæ Save As xuÊt hiÖn cho phÐp ®Æt tªn cho tÖp v¨n b¶n (h. 49). H×nh 49. L|u v¨n b¶n x TrÆêng hîp 2. NÕu tÖp v¨n b¶n ®ã ®· ®îc lu Ýt nhÊt mét lÇn, th× khi lu v¨n b¶n b»ng c¸c c¸ch trªn, mäi thay ®æi trªn tÖp v¨n b¶n sÏ ®îc lu vµ kh«ng xuÊt hiÖn cöa sæ Save As (Ta vÉn cã thÓ lu v¨n b¶n nµy víi tªn kh¸c hoÆc trong th môc kh¸c b»ng c¸ch chän FileoSave As...). Chó ý: Tªn c¸c tÖp v¨n b¶n trong Word cã phÇn më réng ngÇm ®Þnh lµ .doc. Khi kÕt thóc phiªn lµm viÖc víi v¨n b¶n, chän FileoClose hoÆc nh¸y chuét t¹i nót ë bªn ph¶i thanh b¶ng chän (thao t¸c nµy ®îc gäi lµ ®ãng tÖp v¨n b¶n). Khi kÕt thóc phiªn lµm viÖc víi Word, chän FileoExit hoÆc nh¸y chuét t¹i nót ë gãc trªn, bªn ph¶i mµn h×nh cña Word. 3. So¹n th¶o v¨n b¶n ®¬n gi¶n a) Më tÖp v¨n b¶n Sau khi khëi ®éng, Word më mét v¨n b¶n trèng víi tªn t¹m thêi lµ Document1. NÕu muèn t¹o mét v¨n b¶n trèng kh¸c (v¨n b¶n míi), ta cã thÓ thùc hiÖn mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Chän FileoNew; C¸ch 2. Nh¸y chuét vµo nót lÖnh New trªn thanh c«ng cô chuÈn; C¸ch 3. NhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+N. Víi c¸ch ®Çu tiªn, cÇn tiÕp tôc chØ ra lo¹i v¨n b¶n tr¾ng mµ ta muèn t¹o. 102

§Ó më tÖp v¨n b¶n ®· cã, ta cã thÓ chän mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Chän FileoOpen...; trªn thanh c«ng cô chuÈn; C¸ch 2. Nh¸y chuét vµo nót lÖnh Open C¸ch 3. NhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+O. TiÕp theo, chän tÖp v¨n b¶n cÇn më trong hép tho¹i Open (h. 50). H×nh 50. Hép tho¹i Open Chó ý: Cã thÓ nh¸y ®óp vµo biÓu txîng hoÆc tªn tÖp v¨n b¶n ®Ó më. b) Con trá v¨n b¶n vµ con trá chuét x Cã hai lo¹i con trá trªn mµn h×nh: Con trá v¨n b¶n (cßn ®îc gäi lµ con trá so¹n th¶o) vµ con trá chuét. a) Con trá v¨n b¶n b) Con trá chuét H×nh 51 + Con trá v¨n b¶n cã d¹ng ¸ (h. 51a), lu«n nhÊp nh¸y vµ chØ ra vÞ trÝ hiÖn thêi n¬i c¸c kÝ tù sÏ xuÊt hiÖn khi ta gâ v¨n b¶n tõ bµn phÝm. Trong khi ngêi dïng gâ v¨n b¶n, con trá v¨n b¶n sÏ di chuyÓn tõ tr¸i sang ph¶i vµ tõ trªn xuèng díi. NÕu muèn chÌn kÝ tù hay mét ®èi tîng vµo v¨n b¶n, ta ph¶i di chuyÓn con trá v¨n b¶n tíi vÞ trÝ cÇn chÌn. 103

+ ë trong vïng so¹n th¶o, con trá chuét cã d¹ng (h. 51b), nhng ®æi thµnh khi ra ngoµi vïng so¹n th¶o. Chó ý: Con trá v¨n b¶n kh«ng thay ®æi vÞ trÝ khi ta di chuyÓn con trá chuét. x Di chuyÓn con trá v¨n b¶n Cã hai c¸ch di chuyÓn con trá v¨n b¶n tíi vÞ trÝ mong muèn: + Dïng chuét: Di chuyÓn con trá chuét tíi vÞ trÝ mong muèn vµ nh¸y chuét. + Dïng phÝm: NhÊn c¸c phÝm Home, End, Page Up, Page Down, c¸c phÝm mòi tªn hoÆc tæ hîp phÝm Ctrl vµ c¸c phÝm ®ã. Mµn h×nh thêng chØ hiÓn thÞ ®îc mét phÇn cña v¨n b¶n. §Ó xem c¸c phÇn kh¸c mét c¸ch nhanh chãng, cã thÓ sö dông thanh cuén ngang vµ thanh cuén däc. c) Gâ v¨n b¶n Trong khi gâ v¨n b¶n, nÕu con trá so¹n th¶o ®· ë vÞ trÝ cuèi dßng th× nã sÏ tù ®éng xuèng dßng, do vËy ta kh«ng ph¶i quan t©m tíi viÖc xuèngdßng. Th«ng thêng, mét v¨n b¶n bao gåm nhiÒu ®o¹n v¨n b¶n, c¸c ®o¹n v¨n b¶n cã thÓ gåm mét hay nhiÒu dßng. NhÊn phÝm Enter ®Ó kÕt thóc mét ®o¹n v¨n b¶n vµ chuyÓn sang ®o¹n v¨n b¶n míi. Trong khi gâ v¨n b¶n, cÇn lu ý hai chÕ ®é gâ v¨n b¶n sau: x ë chÕ ®é chÌn (Insert), néi dung v¨n b¶n gâ tõ bµn phÝm sÏ ®îc chÌn vµo tríc néi dung ®· cã tõ vÞ trÝ con trá v¨n b¶n. x ë chÕ ®é ®Ì (Overtype), mçi kÝ tù gâ vµo tõ bµn phÝm sÏ ghi ®Ì, thay thÕ kÝ tù ®· cã ngay bªn ph¶i con trá v¨n b¶n. NhËn biÕt chÕ ®é chÌn/chÕ ®é ®Ì b»ng c¸ch quan s¸t thanh tr¹ng th¸i: nÕu ch÷ OVR s¸ng cã nghÜa ®ang ë chÕ ®é ®Ì, ngîc l¹i lµ ®ang ë chÕ ®é chÌn (h.52). ChÕ ®é chÌn NhÊn phÝm Insert ChÕ ®é ®Ì H×nh 52. Ph©n biÖt hai chÕ ®é gâ v¨n b¶n NhÊn phÝm Insert hoÆc nh¸y ®óp chuét vµo nót trªn thanh tr¹ng th¸i ®Ó chuyÓn ®æi gi÷a hai chÕ ®é gâ. 104

d) C¸c thao t¸c biªn tËp v¨n b¶n Chän v¨n b¶n Muèn thùc hiÖn mét thao t¸c víi phÇn v¨n b¶n nµo th× tríc hÕt cÇn chän phÇn v¨n b¶n ®ã (cßn ®îc gäi lµ ®¸nh dÊu). §Ó lµm ®iÒu nµy ta thùc hiÖn nh sau: c §Æt con trá v¨n b¶n vµo vÞ trÝ b¾t ®Çu chän; d NhÊn gi÷ phÝm Shift råi ®Æt con trá v¨n b¶n vµo vÞ trÝ kÕt thóc. Ta còng cã thÓ chän v¨n b¶n theo c¸ch sau: c Nh¸y chuét t¹i vÞ trÝ b¾t ®Çu cÇn chän; d KÐo th¶ chuét trªn phÇn v¨n b¶n cÇn chän. Xo¸ v¨n b¶n §Ó xo¸ mét vµi kÝ tù, nªn dïng c¸c phÝm Backspace hoÆc Delete. Trong ®ã, phÝm Backspace (phÝm m) dïng ®Ó xo¸ kÝ tù tríc con trá v¨n b¶n vµ phÝm Delete dïng ®Ó xo¸ kÝ tù sau con trá v¨n b¶n. Muèn xo¸ nh÷ng phÇn v¨n b¶n lín h¬n, nªn thùc hiÖn nh sau: c Chän phÇn v¨n b¶n cÇn xo¸; d NhÊn mét trong hai phÝm xo¸ (Backspace/Delete) hoÆc chän EditoCut hoÆc nh¸y nót . Chó ý: Khi ta thùc hiÖn lÖnh Cut th× ngoµi viÖc xo¸, néi dung phÇn v¨n b¶n nµy cßn ®xîc lxu vµo Clipboard. Sao chÐp §Ó sao chÐp mét phÇn v¨n b¶n ®Õn mét vÞ trÝ kh¸c, ta thùc hiÖn: c Chän phÇn v¨n b¶n muèn sao chÐp; d Chän EditoCopy hoÆc nh¸y nót . Khi ®ã, phÇn v¨n b¶n ®· chän ®îc lu vµo Clipboard; e §a con trá v¨n b¶n tíi vÞ trÝ cÇn sao chÐp; f Chän EditoPaste hoÆc nh¸y nót . Di chuyÓn §Ó di chuyÓn mét phÇn v¨n b¶n tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ trÝ kh¸c, ta thùc hiÖn nh sau: c Chän phÇn v¨n b¶n cÇn di chuyÓn; 105

d Chän EditoCut hoÆc nh¸y nót ®Ó xo¸ phÇn v¨n b¶n ®ã t¹i vÞ trÝ cò vµ lu vµo Clipboard; e §a con trá v¨n b¶n tíi vÞ trÝ míi; f Chän EditoPaste hoÆc nh¸y nót ®Ó chÐp phÇn v¨n b¶n ®îc lu trong Clipboard vµo. Chó ý: Trong thùc hµnh, ta cã thÓ dïng tæ hîp phÝm t¾t ®Ó thùc hiÖn nhanh c¸c thao t¸c nhx sau: Ctrl+A ®Ó chän toµn bé v¨n b¶n; Ctrl+C tx¬ng ®x¬ng víi lÖnh Copy; Ctrl+X tx¬ng ®x¬ng víi lÖnh Cut; Ctrl+V tx¬ng ®x¬ng víi lÖnh Paste. Bˆi tËp vˆ thùc hˆnh 6 Lˆm quen víi Word 1. Môc ®Ých, yªu cÇu x Khëi ®éng/kÕt thóc Word; x T×m hiÓu c¸c thµnh phÇn trªn mµn h×nh lµm viÖc cña Word; x Bíc ®Çu t¹o mét v¨n b¶n tiÕng ViÖt ®¬n gi¶n. 2. Néi dung a) Khëi ®éng Word vµ t×m hiÓu c¸c thµnh phÇn trªn mµn h×nh cña Word a1) Khëi ®éng Word. a2) Ph©n biÖt thanh tiªu ®Ò, thanh b¶ng chän, thanh tr¹ng th¸i, c¸c thanh c«ng cô trªn mµn h×nh. a3) T×m hiÓu c¸c c¸ch thùc hiÖn lÖnh trong Word. a4) T×m hiÓu mét sè chøc n¨ng trong c¸c b¶ng chän: nh më, ®ãng, lu tÖp, hiÓn thÞ thíc ®o, hiÓn thÞ c¸c thanh c«ng cô (chuÈn, ®Þnh d¹ng, vÏ h×nh). a5) T×m hiÓu c¸c nót lÖnh trªn mét sè thanh c«ng cô. 106

a6) Thùc hµnh víi thanh cuén däc vµ thanh cuén ngang ®Ó di chuyÓn ®Õn c¸c phÇn kh¸c nhau cña v¨n b¶n. b) So¹n mét v¨n b¶n ®¬n gi¶n Bµi nµy ®îc thùc hiÖn khi trªn m¸y tÝnh ®· cã tr×nh gâ ch÷ ViÖt víi chøc n¨ng gâ tiÕng ViÖt ®îc bËt vµ ph«ng ch÷ t¬ng øng víi bé m· chän trong tr×nh gâ ch÷ ViÖt. b1) NhËp ®o¹n v¨n sau (kh«ng cÇn söa lçi): Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc §¬n xin nhËp häc KÝnh göi: ¤ng HiÖu trëng trêng THPT H÷u NghÞ T«i tªn lµ NguyÔn V¨n Hïng, cã con lµ NguyÔn V¨n Dòng nguyªn lµ häc sinh trêng THPT §oµn KÕt. Ch¸u Dòng võa qua ®· kÕt thóc häc k× I víi h¹nh kiÓm tèt vµ ®îc xÕp lo¹i häc tËp lo¹i kh¸. T«i lµm ®¬n nµy kÝnh xin ¤ng HiÖu trëng cho phÐp con t«i ®îc tiÕp tôc vµo häc líp 10 t¹i trêng THPT H÷u NghÞ do gia ®×nh t«i míi chuyÓn vÒ ®Þa bµn gÇn trêng. Xin tr©n träng c¸m ¬n. §Ýnh kÌm 1 giÊy khai sinh -1 häc b¹ TP Hå ChÝ Minh, ngµy th¸ng n¨m KÝnh ®¬n (KÝ tªn) NguyÔn V¨n Hïng b2) Lu v¨n b¶n víi tªn Don xin hoc. b3) H·y söa c¸c lçi chÝnh t¶ (nÕu cã) trong bµi. b4) Thö gâ víi c¶ hai chÕ ®é: chÕ ®é chÌn vµ chÕ ®é ®Ì. b5) TËp di chuyÓn, xo¸, sao chÐp phÇn v¨n b¶n, dïng c¶ ba c¸ch: lÖnh trong b¶ng chän, nót lÖnh trªn thanh c«ng cô vµ tæ hîp phÝm t¾t. b6) Lu v¨n b¶n ®· söa. b7) KÕt thóc Word. 107

c) Bµi thùc hµnh gâ tiÕng ViÖt Hå Hoµn KiÕm Xxa kia, hå cã tªn lµ Lôc Thuû v× nxíc hå xanh suèt bèn mïa. ThÕ kØ XV hå ®xîc ®æi tªn thµnh hå Hoµn KiÕm (cßn gäi lµ hå Gx¬m), g¾n liÒn víi truyÒn thuyÕt tr¶ gx¬m thÇn cho Rïa vµng, ghi l¹i th¾ng lîi cña cuéc chiÕn ®Êu 10 n¨m cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng l¹i giÆc Minh dxíi sù l·nh ®¹o cña Lª Lîi. TruyÒn thuyÕt kÓ r»ng Rïa vµng ®· cho Lª Lîi mxîn kiÕm thÇn ®Ó chèng giÆc, sau chiÕn th¾ng «ng lªn lµm vua (vua Lª Th¸i Tæ) vµ tr¶ l¹i kiÕm thÇn cho Rïa vµng ë hå Gx¬m. (Theo Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam) C¸c thuËt ng÷ chÝnh Më tÖp; T¹o tÖp; Lxu tÖp; Con trá v¨n b¶n; Con trá chuét; ChÕ ®é chÌn; ChÕ ®é ®Ì; Chän; Xo¸; Sao chÐp; Di chuyÓn. †16. §ÞNH D¹NG V¡N B¶N §Þnh d¹ng v¨n b¶n lµ tr×nh bµy c¸c phÇn v¨n b¶n nh»m môc ®Ých cho v¨n b¶n ®Æîc râ rµng vµ ®Ñp, nhÊn m¹nh nh÷ng phÇn quan träng, gióp ngÆêi ®äc n¾m b¾t dÔ h¬n c¸c néi dung chñ yÕu cña v¨n b¶n. C¸c kh¶ n¨ng ®Þnh d¹ng v¨n b¶n trong hÖ so¹n th¶o v¨n b¶n ®· ®îc giíi thiÖu trong †. Sau ®©y chóng ta sÏ t×m hiÓu c¸ch thiÕt ®Æt mét sè thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng ®ã. C¸c lÖnh ®Þnh d¹ng ®îc chia thµnh ba lo¹i: ®Þnh d¹ng kÝ tù, ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n vµ ®Þnh d¹ng trang. 1. §Þnh d¹ng kÝ tù C¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng kÝ tù c¬ b¶n bao gåm ph«ng ch÷, kiÓu ch÷, cì ch÷, mµu s¾c,... Ta cã thÓ ®Þnh d¹ng kÝ tù ®Ó cã v¨n b¶n nh trong h×nh 53. 108

BiÖt sè cña ph~¬ng tr×nh bËc hai: ' = b2 – 4ac. H×nh 53. VÝ dô vÒ ®Þnh d¹ng kÝ tù Muèn ®Þnh d¹ng kÝ tù cho phÇn v¨n b¶n nµo, tríc hÕt cÇn ph¶i chän nã. NÕu kh«ng cã phÇn v¨n b¶n nµo ®îc chän th× c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng ®îc thiÕt ®Æt sÏ ®îc ¸p dông cho c¸c kÝ tù ®îc gâ vµo tõ vÞ trÝ con trá v¨n b¶n trë®i. Ta cã thÓ thiÕt ®Æt c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng kÝ tù b»ng mét trong hai c¸ch sau: C¸ch 1. Sö dông lÖnh FormatoFont... ®Ó më hép tho¹i Font (h. 54); H×nh 54. Hép tho¹i Font ®Ó ®Þnh d¹ng kÝ tù C¸ch 2. Sö dông c¸c nót lÖnh trªn thanh c«ng cô ®Þnh d¹ng (h. 55). H×nh 55. C¸c nót lÖnh ®Þnh d¹ng kÝ tù 109

2. §Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n Trong c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n, chóng ta sÏ xÐt c¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n nh c¨n lÒ, vÞ trÝ lÒ ®o¹n v¨n (so víi lÒ trang), kho¶ng c¸ch ®Õn ®o¹n v¨n tríc hoÆc sau, ®Þnh d¹ng dßng ®Çu tiªn, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c dßng trong ®o¹n v¨n. §Ó ®Þnh d¹ng mét ®o¹n v¨n b¶n, tríc hÕt ta x¸c ®Þnh ®o¹n v¨n b¶n cÇn ®Þnh d¹ng b»ng mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. §Æt con trá v¨n b¶n vµo trong ®o¹n v¨n b¶n; C¸ch 2. Chän mét phÇn ®o¹n v¨n b¶n; C¸ch 3. Chän toµn bé ®o¹n v¨n b¶n. Sau khi x¸c ®Þnh ®o¹n v¨n b¶n cÇn ®Þnh d¹ng, thùc hiÖn mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Sö dông lÖnh FormatoParagraph... ®Ó më hép tho¹i Paragraph (h.56); H×nh 56. Hép tho¹i Paragraph ®Ó ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n C¸ch 2. Sö dông c¸c nót lÖnh trªn thanh c«ng cô ®Þnh d¹ng (h. 57). H×nh 57. C¸c nót lÖnh ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n 110

Ngoµi ra, cã thÓ dïng thíc ngang (h. 58) ®Ó ®iÒu chØnh mét sè thuéc tÝnh lÒ cña ®o¹n v¨n mét c¸ch trùc quan b»ng c¸ch ®a con trá chuét lªn con trît t¬ng øng trªn thíc vµ kÐo th¶ ®Õn vÞ trÝ cÇn thiÕt. H×nh 58. Sö dông c¸c con tr|ît trªn th|íc ngang 3. §Þnh d¹ng trang Trong c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng trang v¨n b¶n, chóng ta chØ xÐt hai thuéc tÝnh c¬ b¶n nhÊt lµ kÝch thíc c¸c lÒ vµ híng giÊy (h. 59). a) KÝch th|íc c¸c lÒ b) H|íng giÊy c) H|íng giÊy cña trang th¼ng ®øng n»m ngang H×nh 59. §Þnh d¹ng trang ViÖc thiÕt ®Æt c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng trang ®îc thùc hiÖn b»ng lÖnh FileoPage Setup... ®Ó më hép tho¹i Page Setup (h. 60). 111

H×nh 60. Hép tho¹i Page Setup Bˆi tËp vˆ thùc hˆnh 7 §Þnh d¹ng v¨n b¶n 1. Môc ®Ých, yªu cÇu x ¸p dông ®îc c¸c thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng v¨n b¶n ®¬n gi¶n; x LuyÖn kÜ n¨ng gâ tiÕng ViÖt. 2. Néi dung a) Thùc hµnh t¹o v¨n b¶n míi, ®Þnh d¹ng kÝ tù vµ ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n a1) Khëi ®éng Word vµ më tÖp Don xin hoc.doc ®· gâ ë bµi thùc hµnh tríc. a2) ¸p dông nh÷ng thuéc tÝnh ®Þnh d¹ng ®· biÕt ®Ó tr×nh bµy l¹i ®¬n xin häc dùa trªn mÉu sau ®©y. 112

CéNG Hoµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM §éc lËp Tù do H¹nh phóc §¥N XIN NHËP HäC KÝnh göi: ¤ng HiÖu trëng trêng THPT H÷u NghÞ T«i tªn lµ NguyÔn V¨n Hïng, cã con lµ NguyÔn V¨n Dòng nguyªn lµ häc sinh trêng THPT §oµn KÕt. Ch¸u Dòng võa qua ®· kÕt thóc häc k× I víi h¹nh kiÓm tèt vµ ®îc xÕp lo¹i häc tËp lo¹i kh¸. T«i lµm ®¬n nµy kÝnh xin ¤ng HiÖu trëng cho phÐp con t«i ®îc vµo häc líp 10 t¹i trêng THPT H÷u NghÞ do gia ®×nh t«i míi chuyÓn vÒ gÇn trêng. Xin tr©n träng c¸m ¬n. §ÝNH KÌM Tp. Hå ChÝ Minh, ngµy th¸ng n¨m 1 giÊy khai sinh KÝnh ®¬n (KÝ tªn) 1 häc b¹ NguyÔn V¨n Hïng a3) Lu v¨n b¶n víi tªn cò. b) Gâ vµ ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n theo mÉu sau C¶nh ®Ñp quª h¬ng (Theo trang web cña Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam) 113

VÞnh H¹ Long C¸c thuËt ng÷ chÝnh §Þnh d¹ng kÝ tù; §Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n; §Þnh d¹ng trang. C©u hái vµ bµi tËp 1. ThÕ nµo lµ ®Þnh d¹ng v¨n b¶n? C¸c lÖnh ®Þnh d¹ng ®wîc ph©n lo¹i nhw thÕ nµo? 2. H·y kÓ nh÷ng kh¶ n¨ng ®Þnh d¹ng kÝ tù. 3. H·y kÓ nh÷ng kh¶ n¨ng ®Þnh d¹ng ®o¹n v¨n b¶n. VÒ nguyªn t¾c, cã thÓ xo¸ mét ®o¹n v¨n mµ kh«ng cÇn chän ®o¹n v¨n b¶n ®ã ®wîc kh«ng? 4. H·y ph©n biÖt lÒ trang v¨n b¶n vµ lÒ ®o¹n v¨n b¶n. 5. Trong bµi thùc hµnh 7, nh÷ng chøc n¨ng ®Þnh d¹ng v¨n b¶n nµo ®· ®wîc ¸p dông? †17. Mét sè chøc n¨ng kh¸c 1. §Þnh d¹ng kiÓu danh s¸ch Trong so¹n th¶o v¨n b¶n, nhiÒu khi chóng ta cÇn tr×nh bµy phÇn v¨n b¶n díi d¹ng liÖt kª (h. 61a) hoÆc d¹ng sè thø tù (h. 61b). D¹ng thø nhÊt thêng dïng ®Ó liÖt kª nh÷ng thµnh phÇn nh nhau, cßn víi d¹ng thø hai th× thø tù liÖt 114

kª còng cã vai trß nhÊt ®Þnh. Ta gäi danh s¸ch thø nhÊt lµ liÖt kª d¹ng kÝ hiÖu vµ danh s¸ch thø hai lµ liÖt kª d¹ng sè thø tù. C¸c ®Æc tr{ng ®Þnh d¹ng kÝ tù c¬ b¶n: C«ng viÖc ngµy thø hai, 15/9 1. Häc trªn líp x Ph«ng ch÷ 2. Lao ®éng gióp gia ®×nh x KiÓu ch÷ 3. §¸ bãng x Cì ch÷ 4. Lµm bµi ë nhµ x Mµu s¾c x VÞ trÝ so víi dßng hiÖn t¹i a) b) H×nh 61 §Ó ®Þnh d¹ng kiÓu danh s¸ch ta sö dông mét trong hai c¸ch sau: C¸ch 1. Dïng lÖnh FormatoBullets and Numbering... (kÝ hiÖu vµ ®¸nh sè) ®Ó më hép tho¹i Bullets and Numbering (h. 62). C¸ch 2. Sö dông c¸c nót lÖnh Bullets hoÆc Numbering trªn thanh c«ng cô ®Þnh d¹ng. H×nh 62. Hép tho¹i Bullets and Numbering §Ó bá ®Þnh d¹ng kiÓu danh s¸ch cña mét phÇn v¨n b¶n, chØ cÇn chän phÇn v¨n b¶n ®ã råi nh¸y nót lÖnh t¬ng øng ( hoÆc ). 115

2. Ng¾t trang vµ ®¸nh sè trang a) Ng¾t trang H×nh 63 NgÇm ®Þnh, Word tù ®éng thùc hiÖn ng¾t trang vµ chuyÓn sang trang míi. Tuy nhiªn trong mét sè trêng hîp, ngêi so¹n th¶o muèn chñ ®éng ng¾t trang, ch¼ng h¹n nh khi muèn ®Æt toµn bé b¶ng trªn trang míi. ViÖc ng¾t trang ®îc thùc hiÖn nh sau: c §Æt con trá v¨n b¶n ë vÞ trÝ muèn ng¾t trang. d Chän lÖnh InsertoBreak... råi chän Page break trong hép tho¹i Break (h.63). e Nh¸y chuét vµo nót OK. Chó ý: Cã thÓ nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl + Enter ®Ó ng¾t trang t¹i vÞ trÝ con trá v¨n b¶n. b) §¸nh sè trang Khi v¨n b¶n cã nhiÒu h¬n mét trang, ta cã thÓ ®Ó Word tù ®éng ®¸nh sè trang. H×nh 64. Hép tho¹i Page Numbers c Chän InsertoPage Numbers... d Trong hép Position cña hép tho¹i Page Numbers (h. 64), chän vÞ trÝ cña sè trang: ë ®Çu trang (Header) hoÆc ë cuèi trang (Footer); e Trong hép Alignment, chän c¸ch c¨n lÒ cho sè trang: c¨n tr¸i (Left), ë gi÷a (Center) hoÆc c¨n ph¶i (Right); f Chän (hoÆc bá chän) Show number on first page ®Ó hiÓn thÞ (hoÆc kh«ng hiÓn thÞ) sè trang ë trang ®Çu tiªn. 116

3. In v¨n b¶n a) Xem tr€íc khi in Tríc khi in mét v¨n b¶n nµo ®ã, th«ng thêng nªn thùc hiÖn viÖc xem v¨n b¶n tríc khi in ®Ó kiÓm tra c¸c lÒ trang, viÖc ng¾t trang, viÖc bè trÝ néi dung, c¸c b¶ng biÓu, h×nh vÏ trªn trang,… ®· ®óng nh mong muèn cha. §Ó më cöa sæ Preview (h. 65), sö dông mét trong hai c¸ch sau: C¸ch 1. Chän lÖnh FileoPrint Preview; C¸ch 2. Nh¸y nót lÖnh Print Preview trªn thanh c«ng cô chuÈn. Preview H×nh 65. Xem tr|íc khi in b) In v¨n b¶n V¨n b¶n cã thÓ ®îc in ra giÊy nÕu m¸y tÝnh kÕt nèi trùc tiÕp víi m¸y in hoÆc cã thÓ truy cËp tíi m¸y in trong m¹ng. Ta thùc hiÖn lÖnh in v¨n b¶n b»ng mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Dïng lÖnh FileoPrint... C¸ch 2. NhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+P. 117

C¸ch 3. Nh¸y chuét vµo nót Print trªn thanh c«ng cô chuÈn ®Ó in ngay toµn bé v¨nb¶n. H×nh 66. Hép tho¹i Print Víi hai c¸ch ®Çu, hép tho¹i Print (h. 66) sÏ hiÖn ra cho phÐp lùa chän c¸c tham sè in, ch¼ng h¹n nh chän m¸y in, in toµn bé hay mét phÇn v¨n b¶n, sè b¶n in,... C¸c thuËt ng÷ chÝnh §Þnh d¹ng kiÓu danh s¸ch; Ng¾t trang; §¸nh sè trang; Xem v¨n b¶n trxíc khi in; In v¨n b¶n. C©u hái vµ bµi tËp 1. H·y nªu c¸c bwíc cÇn thùc hiÖn ®Ó t¹o danh s¸ch liÖt kª d¹ng kÝ hiÖu vµ d¹ng sè thø tù. 2. Cã thÓ t¹o danh s¸ch kiÓu sè thø tù a, b, c,... ®wîc kh«ng? NÕu ®wîc, h·y nªu c¸c thao t¸c cÇn thiÕt. 3. Cã nh÷ng c¸ch nµo ®Ó chØ in mét trang v¨n b¶n trong mét tÖp v¨n b¶n cã nhiÒu trang? 4. Nªu wu vµ nhwîc ®iÓm khi sö dông nót lÖnh ®Ó ra lÖnh in. 118

†18. C¸c c«ng cô trî gióp so¹n th¶o  Ngoµi viÖc hç trî gâ vµ tr×nh bµy v¨n b¶n, Word cßn cung cÊp cho ngêi dïng nhiÒu chøc n¨ng gióp tù ®éng ho¸ mét sè c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o, víi môc ®Ých lµm t¨ng hiÖu qu¶, thùc hiÖn nhanh chãng c«ng viÖc biªn tËp v¨n b¶n. Sau ®©y chóng ta sÏ t×m hiÓu mét sè chøc n¨ng nh vËy. 1. T×m kiÕm vµ thay thÕ Trong khi so¹n th¶o, chóng ta cã thÓ muèn t×m vÞ trÝ mét tõ (hoÆc côm tõ) nµo ®ã hay còng cã thÓ cÇn thay thÕ mét tõ (hoÆc côm tõ) b»ng mét tõ (hoÆc côm tõ) kh¸c. C¸c c«ng cô Find (t×m kiÕm) vµ Replace (thay thÕ) cña Word cho phÐp thùc hiÖn ®iÒu nµy mét c¸ch nhanh chãng. a) T×m kiÕm H×nh 67. T×m kiÕm §Ó t×m kiÕm mét tõ hoÆc côm tõ, ta thùc hiÖn theo c¸c bíc sau: c Chän lÖnh EditoFind... hoÆc nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+F. Hép tho¹i Find and Replace sÏ xuÊt hiÖn nh h×nh 67; d Gâ tõ hoÆc côm tõ cÇn t×m vµo « Find what (t×m g×); e Nh¸y chuét vµo nót Find Next (t×m tiÕp). Côm tõ t×m ®îc (nÕu cã) sÏ ®îc hiÓn thÞ díi d¹ng bÞ “b«i ®en”. Ta cã thÓ nh¸y nót Find Next ®Ó t×m tiÕp hoÆc nh¸y nót Cancel (huû bá) ®Ó ®ãng hép tho¹i, kÕt thóc t×m kiÕm. 119

b) Thay thÕ H×nh 68. T×m kiÕm v„ thay thÕ Ta còng cã thÓ thay thÕ mét tõ hay côm tõ b»ng mét tõ hay côm tõ kh¸c trong v¨n b¶n b»ng c¸ch thùc hiÖn theo c¸c bíc nh sau: c Chän EditoReplace... hoÆc nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl+H. Hép tho¹i Find and Replace sÏ xuÊt hiÖn nh h×nh 68; d Gâ côm tõ cÇn t×m kiÕm vµo « Find what vµ gâ côm tõ thay thÕ vµo « Replace with (thay thÕ b»ng); e Nh¸y chuét vµo nót Find Next ®Ó ®Õn côm tõ cÇn t×m tiÕp theo (nÕu cã); f Nh¸y chuét vµo nót Replace nÕu muèn thay thÕ tõng côm tõ t×m thÊy (vµ nh¸y vµo nót Replace All nÕu muèn thay thÕ tù ®éng tÊt c¶ c¸c côm tõ t×m thÊy) b»ng côm tõ thay thÕ; g Nh¸y chuét vµo nót Close ®Ó ®ãng hép tho¹i, kÕt thóc viÖc t×m vµ thay thÕ. Chó ý: C¸c lÖnh t×m kiÕm vµ thay thÕ ®Æc biÖt h÷u Ých trong trxêng hîp v¨n b¶n cã nhiÒu trang. c) Mét sè tuú chän trong t×m kiÕm vµ thay thÕ Word cung cÊp mét sè tuú chän ®Ó gióp cho viÖc t×m kiÕm ®îc chÝnh x¸c h¬n. Nh¸y chuét lªn nót ®Ó thiÕt ®Æt mét sè tuú chän thêng dïng nh: x Match case: Ph©n biÖt ch÷ hoa, ch÷ thêng (Sa Pa sÏ kh¸c sa pa); x Find whole words only: Tõ cÇn t×m lµ mét tõ nguyªn vÑn. VÝ dô, nÕu t×m tõ \"ho\" th× nh÷ng tõ nh hoa, cho sÏ kh«ng ®îc t×m dï cã chøa \"ho\". 120

2. Gâ t¾t vµ söa lçi Chøc n¨ng AutoCorrect (tù ®éng söa) thùc hiÖn viÖc tù ®éng chØnh söa v¨n b¶n trong khi ta gâ v¨n b¶n. Mét c¸ch ®¬n gi¶n, néi dung cña viÖc söa nµy cã thÓ ®îc chia thµnh hai lo¹i: x Söa lçi: HÖ so¹n th¶o v¨n b¶n tù ®éng söa c¸c lçi chÝnh t¶ khi ngêi dïng gâ v¨n b¶n. x Gâ t¾t: Chøc n¨ng gâ t¾t cho phÐp ngêi dïng sö dông mét vµi kÝ tù t¾t ®Ó tù ®éng gâ ®îc c¶ mét côm tõ dµi thêng gÆp, lµm t¨ng tèc ®é gâ. VÝ dô vn viÕt t¾t cho Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam. Ta sö dông lÖnh ToolsoAutoCorrect Options... ®Ó më hép tho¹i AutoCorrect (h. 69) råi chän/bá chän « Replace text as you type (thay thÕ trong khi gâ). H×nh 69. Hép tho¹i AutoCorrect §Ó thùc hiÖn ®îc viÖc söa lçi còng nh gâ t¾t trong tiÕng ViÖt, ngêi dïng ph¶i ®Þnh nghÜa côm tõ ®îc söa vµ côm tõ thay thÕ trong hép tho¹i AutoCorrect. §Ó lµm viÖc nµy, Word sö dông mét b¶ng mµ mçi hµng (®Çu môc) cña nã gåm hai phÇn, phÇn ®Çu lµ d·y kÝ tù gâ vµo, phÇn sau lµ néi dung sÏ thay thÕ cho d·y kÝ tù nµy. 121

Trªn h×nh 69, cét Replace t¬ng øng víi d·y kÝ tù gâ vµo vµ cét With t¬ng øng víi néi dung thay thÕ. Thªm c¸c tõ gâ t¾t hoÆc söa lçi míi vµo danh s¸ch nµy b»ng c¸ch sau: c Gâ tõ viÕt t¾t vµo cét Replace vµ côm tõ ®Çy ®ñ vµo « With; d Nh¸y chuét vµo nót Add ®Ó thªm vµo danh s¸ch tù ®éng söa. Ch¼ng h¹n, gâ “Ms” vµ “Microsoft” råi nh¸y nót Add. Tõ nay, mçi khi gâ “Ms” Word sÏ tù ®éng thay b»ng “Microsoft”. Xo¸ ®i nh÷ng ®Çu môc kh«ng dïng ®Õn b»ng c¸ch: c Chän ®Çu môc cÇn xo¸; d Nh¸y chuét vµo nót Delete ®Ó xo¸ ®i ®Çu môc ®ang chän. Bˆi tËp vˆ thùc hˆnh 8 Sö dông mét sè c«ng cô trî gióp so¹n th¶o 1. Môc ®Ých, yªu cÇu x §Þnh d¹ng kiÓu danh s¸ch liÖt kª d¹ng kÝ hiÖu vµ d¹ng sè thø tù; x §¸nh sè trang vµ in v¨n b¶n; x Sö dông mét sè c«ng cô trî gióp so¹n th¶o cña Word ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ khi so¹n th¶o v¨n b¶n. 2. Néi dung a) H·y gâ vµ tr×nh bµy theo mÉu sau: Häc sinh: Hoµng Kim Liªn, líp 10A1, trêng THPT Hoµng DiÖu x XÕp lo¹i h¹nh kiÓm:...Tèt.... x XÕp lo¹i häc lùc:...Giái..... x Sè ngµy nghØ cã phÐp:..2.. Kh«ng phÐp:....0... x §îc khen thëng: Häc sinh giái häc k× I. 122

b) Trong §¬n xin nhËp häc ë c¸c bµi thùc hµnh tríc, h·y yªu cÇu Word thay c¸c tªn riªng b»ng c¸c tªn riªng kh¸c do em tù nghÜ ra. c) Gi¶ sö cã mét v¨n b¶n (t¬ng ®èi dµi) do mét ngêi kh«ng cã kinh nghiÖm so¹n ra, trong ®ã cã nhiÒu lçi nh: x Lu«n cã mét dÊu c¸ch tríc dÊu chÊm. x Sau dÊu phÈy bao giê còng viÕt liÒn. H·y dïng chøc n¨ng T×m kiÕm vµ thay thÕ ®Ó söa tù ®éng c¸c lçi trªn. d) H·y sö dông chøc n¨ng gâ t¾t ®Ó t¹o c¸c tõ gâ t¾t sau: vt vò trô ht hµnh tinh td Tr¸i §Êt e) H·y sö dông c¸c tõ gâ t¾t trªn ®Ó gâ nhanh ®o¹n v¨n díi ®©y vµ tr×nh bµy theo ý cña em. Thùc hµnh ®¸nh sè trang vµ in v¨n b¶n võa gâ. Cã hay kh«ng sù sèng trªn c¸c hƒnh tinh kh¸c? ý tzëng vÒ viÖc t×m kiÕm sù sèng trªn c¸c h|nh tinh kh¸c ®· cã tõ rÊt l©u. Ng|y nay, c¸c nh| khoa häc trªn thÕ giíi ®Òu ®Æn göi nh÷ng th«ng b¸o v« tuyÕn lªn vò trô. Hä muèn cho vò trô biÕt r»ng cã sù sèng trªn Tr¸i §Êt. Cã ai nhËn ®zîc nh÷ng th«ng tin ®ã kh«ng? Thùc sù chóng ta còng kh«ng biÕt ®iÒu n|y. Cïng lóc ®ã, c¸c nh| khoa häc còng “nghe” nh÷ng tÝn hiÖu v« tuyÕn ®i tíi Tr¸i §Êt v| hi väng t×m ®zîc dÊu hiÖu cña nÒn v¨n minh trªn c¸c h|nh tinh kh¸c. C¸c nh| khoa häc còng hi väng cã thÓ biÕt ®zîc ®iÒu g× ®ã tõ c¸c con t|u vò trô. V|o thêi ®iÓm n|y, c¸c con t|u vò trô ®ang chu du trong kh«ng gian v| göi c¸c ¶nh chóng chôp ®zîc vÒ Tr¸i §Êt. Cã thÓ chóng ta sÏ t×m hiÓu ®zîc nhiÒu ®iÒu tõ c¸c ¶nh n|y. BiÕt ®©u mét ng|y n|o ®ã Con Ngzêi t×m ra r»ng hä kh«ng c« ®¬n trong vò trô ! 123

†19. T¹O V LM VIÖC VíI B¶NG Trong thùc tÕ, ta hay gÆp nh÷ng th«ng tin, d÷ liÖu ®îc tæ chøc díi d¹ng b¶ng, gåm c¸c hµng vµ cét. Mét vÝ dô b¶ng quen thuéc víi häc sinh lµ Thêi kho¸ biÓu (h. 70). TiÕt Thø 2 Thø 3 Thø 4 Thø 5 Thø 6 Thø 7 1 Chµo cê Ng÷ v¨n Ho¸ häc C«ng nghÖ Ngo¹i ng÷ VËt lÝ 2 C«ng nghÖ To¸n LÞch sö Ngo¹i ng÷ ThÓ dôc Ho¸ häc 3 To¸n ThÓ dôc Ng÷ v¨n Ng÷ v¨n 4 To¸n Sinh häc GDCD To¸n 5 Ngo¹i ng÷ LÞch sö Ng÷ v¨n Tin häc To¸n §Þa lÝ VËt lÝ Tin häc Sinh häc Sinh ho¹t H×nh 70. Thêi kho¸ biÓu §èi víi mét sè b¶ng, chóng ta cã nhu cÇu s¾p xÕp vµ tÝnh to¸n. Ch¼ng h¹n víi b¶ng ®iÓm cña líp, cÇn s¾p xÕp cét “Hä vµ Tªn” theo thø tù abc hoÆc tÝnh ®iÓm trung b×nh tÊt c¶ c¸c m«n häc cña mét häc sinh. C¸c lÖnh lµm viÖc víi b¶ng ®îc chia thµnh nh÷ng nhãm sau: x T¹o b¶ng, c¨n chØnh ®é réng cña c¸c hµng vµ cét, tr×nh bµy b¶ng; x Thao t¸c trªn b¶ng: ChÌn, xo¸, t¸ch hoÆc gép c¸c «, hµng vµ cét; x TÝnh to¸n trªn b¶ng: Thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh víi c¸c d÷ liÖu sè; x S¾p xÕp d÷ liÖu trong b¶ng. C¸c lÖnh nµy n»m trong b¶ng chän Table (B¶ng). Mét sè nót lÖnh hay dïng cã trªn thanh c«ng cô Tables and Borders (B¶ng vµ §êng viÒn). Trong bµi nµy chóng ta chØ t×m hiÓu nhãm lÖnh t¹o b¶ng vµ nhãm lÖnh thao t¸c trªn b¶ng. Chó ý: NÕu thanh c«ng cô Tables and Borders chxa cã trªn mµn h×nh th× dïng lÖnh ViewoToolbars vµ chän dßng Tables and Borders ®Ó hiÓn thÞ. 124

1. T¹o b¶ng a) T¹o b¶ng b»ng mét trong c¸c c¸ch sau C¸ch 1. Chän lÖnh TableoInsertoTable... (chÌn b¶ng) råi chØ ra sè cét vµ sè hµng còng nh c¸c sè ®o chÝnh x¸c cho ®é réng c¸c cét trong hép tho¹i Insert Table (h. 71a); C¸ch 2. Nh¸y nót lÖnh Insert Table trªn thanh c«ng cô chuÈn råi kÐo th¶ chuét xuèng díi vµ sang ph¶i ®Ó chän sè hµng vµ sè cét cho b¶ng; sè hµng vµ sè cét cña b¶ng ®îc hiÓn thÞ ë hµng díi cïng (h. 71b). a) Hép tho¹i Insert Table b)T¹o b¶ng b»ng nót lÖnh H×nh 71. T¹o b¶ng Word sÏ t¹o mét b¶ng trèng cã sè hµng vµ sè cét nh ®· x¸c ®Þnh. b) Chän thµnh phÇn cña b¶ng Muèn thao t¸c víi phÇn nµo trong b¶ng, tríc tiªn ph¶i chän (hay ®¸nh dÊu) phÇn ®ã. §Ó chän «, hµng, cét hay toµn b¶ng, ta thùc hiÖn mét trong c¸c c¸ch sau: C¸ch 1. Dïng lÖnh TableoSelect, råi chän tiÕp Cell, Row, Column hay Table; C¸ch 2. Chän trùc tiÕp (h. 72): a) Chän « b) Chän h„ng c) Chän cét d) Chän b¶ng H×nh 72. Chän th„nh phÇn b¶ng x §Ó chän mét « nµo ®ã trong b¶ng, nh¸y chuét t¹i c¹nh tr¸i cña nã (h. 72a); x §Ó chän mét hµng, nh¸y chuét bªn tr¸i hµng ®ã (h. 72b); x §Ó chän mét cét, nh¸y chuét ë ®êng viÒn trªn cña « trªn cïng trong cét ®ã (khi con trá chuét cã h×nh mòi tªn ®Ëm trá xuèng ) (h.72c). x §Ó chän toµn b¶ng, nh¸y chuét t¹i ®Ønh gãc trªn bªn tr¸i cña b¶ng (khi con trá chuét cã h×nh ) (h. 72d); 125

c) Thay ®æi kÝch th€íc cña cét (hay hµng) C¸ch 1 x §a con trá chuét vµo ®êng viÒn cña cét (hay hµng) cÇn thay ®æi cho ®Õn khi con trá cã d¹ng hoÆc ; x KÐo th¶ chuét ®Ó thay ®æi kÝch thíc. C¸ch 2. Dïng chuét kÐo th¶ c¸c nót hoÆc trªn thíc ngang vµ däc. 2. C¸c thao t¸c víi b¶ng a) ChÌn thªm hoÆc xo¸ «, hµng vµ cét Ta cã thÓ thay ®æi cÊu tróc cña b¶ng b»ng c¸ch chÌn thªm hoÆc xo¸ ®i c¸c «, hµng hay cét theo c¸c bíc sau: c Chän «, hµng hay cét sÏ xo¸ hoÆc n»m bªn c¹nh ®èi tîng t¬ng øng cÇn chÌn; d Dïng c¸c lÖnh TableoDelete hoÆc TableoInsert råi chØ râ vÞ trÝ cña ®èi tîng sÏ chÌn. b) T¸ch mét « thµnh nhiÒu «  §Ó t¸ch mét « thµnh nhiÒu «, thùc hiÖn c Chän « cÇn t¸ch; d Sö dông lÖnh TableoSplit Cells... H×nh 73. Gép v„ t¸ch « hoÆc nót lÖnh trªn thanh c«ng cô Tables and Borders; e NhËp sè hµng vµ sè cét cÇn t¸ch trong hép tho¹i. c) Gép nhiÒu « thµnh mét « C¸c « liÒn nhau (chän ®îc) cã thÓ gép thµnh mét « b»ng lÖnh TableoMerge Cells hoÆc nót lÖnh trªn thanh c«ng cô Tables and Borders. d) §Þnh d¹ng v¨n b¶n trong « H×nh 74. §Þnh d¹ng v¨n b¶n trong « V¨n b¶n bªn trong « ®îc ®Þnh d¹ng nh v¨n b¶n th«ng thêng. §Ó c¨n chØnh néi dung bªn trong cña « so víi c¸c ®êng viÒn ta cã thÓ chän lÖnh Cell Alignment (C¨n th¼ng «) sau khi nh¸y nót ph¶i chuét hoÆc dïng nót lÖnh (h. 74) trªn thanh c«ng cô Tables and Borders. 126

Bˆi tËp vˆ thùc hˆnh 9 BˆI tËp vˆ THùC HˆNH Tæng hîp 1. Môc ®Ých, yªu cÇu x Thùc hµnh lµm viÖc víi b¶ng; x VËn dông tæng hîp c¸c kÜ n¨ng ®· häc trong so¹n th¶o. 2. Néi dung a) Lµm viÖc víi b¶ng a1) H·y t¹o thêi kho¸ biÓu theo mÉu díi ®©y: Thø hai Thø ba Thø tÆ Thø n¨m Thø s¸u Thø b¶y TiÕt 1 TiÕt 2 TiÕt 3 TiÕt 4 TiÕt 5 a2) H·y ®iÒn tªn c¸c m«n häc theo ®óng thêi kho¸ biÓu cña líp em. a3) H·y tr×nh bµy b¶ng so s¸nh §µ L¹t, mét ®iÓm du lÞch næi tiÕng cña ViÖt Nam, víi mét vµi ®iÓm du lÞch t¹i c¸c níc kh¸c theo mÉu díi ®©y. ĈӏDGDQK &DRÿӝ 1KLӋWÿӝR& 7UXQJ /ѭӧQJ 6ӕQJj\\ &DRQKҩW 7KҩSQKҩW EuQK PѭDWUXQJ PѭDWUXQJ Ĉj/ҥW9LӋW1DP WUXQJEuQK EuQKQăP EuQKQăP 'DFJLOLQJҨQĈӝ P 6LPODҨQĈӝ PP QJj\\ %DJXLR3KLOLSSLQ                         b) So¹n th¶o vµ tr×nh bµy v¨n b¶n H·y sö dông c¸c c«ng cô so¹n th¶o em biÕt ®Ó tr×nh bµy v¨n b¶n sau: 127

§oµn thanh niªn céng s¶n Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam n¨m Hå chÝ minh §éc lËp- Tù do-H¹nh phóc Liªn Chi ®oµn trêng THPT Hµ Néi, ngµy th¸ng Ng« Gia Tù Th«ng b¸o Sè: 12/TB V/v: KÕ ho¹ch §¹i héi ®¹i biÓu Liªn chi §oµn TNCS Hå ChÝ Minh KÝnh göi: C¸c chi ®oµn TNCS Hå ChÝ Minh trong toµn trêng §îc sù ®ång ý cña ThÇy HiÖu trëng, Ban ChÊp hµnh ®oµn TNCS Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh tæ chøc §¹i héi §¹i biÓu liªn chi ®oµn n¨m 2006. §Ó ®¹i héi ®¹t kÕt qu¶ tèt, Ban ChÊp hµnh ®oµn th«ng b¸o ®Ó c¸c chi ®oµn ®îc biÕt vµ thùc hiÖn tèt nh÷ng néi dung sau: 1. C¸c chi ®oµn tiÕn hµnh ®¹i héi vµ cö 05 ®¹i biÓu thay mÆt cho chi ®oµn m×nh tham gia ®¹i héi. C¸c ®¹i biÓu chuÈn bÞ tham luËn, ý kiÕn ®ãng gãp trong ®¹i héi. 2. C¸c chi ®oµn ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua phÊn ®Êu tèt, häc tËp tèt, lÊy thµnh tÝch chµo mõng ®¹i héi. 3. C¸c ®oµn viªn thuéc ®éi v¨n nghÖ tËp trung luyÖn tËp c¸c tiÕt môc v¨n nghÖ chµo mõng ®¹i héi (lÞch tËp th«ng b¸o sau). 4. §óng 8h s¸ng ngµy th¸ng n¨m tÊt c¶ c¸c ®¹i biÓu trang phôc chØnh tÒ, cã mÆt t¹i Héi trêng. Ban chÊp hµnh ®oµn yªu cÇu c¸c chi ®oµn thùc hiÖn nghiªm tóc th«ng b¸o nµy. N¬i nhËn: BÝ th… §oµn tr…êng  Nh trªn Mai TuÊn Vò  ThÇy HiÖu trëng (®Ó b¸o c¸o)  Trëng ®éi v¨n nghÖ  Lu C¸c thuËt ng÷ chÝnh T×m kiÕm; Thay thÕ; Gâ t¾t; B¶ng; ¤; Cét; Hµng. C©u hái vµ bµi tËp 'HOHWHGe 1. Nªu c¸c thao t¸c t¹o b¶ng vµ c¸ch thùc hiÖn. 2. Khi con trá v¨n b¶n ®ang ë trong mét « nµo ®ã, thao t¸c c¨n lÒ (lÖnh Cell Alignment) sÏ t¸c ®éng trong ph¹m vi nµo? (A) Toµn bé b¶ng; (B) §o¹n v¨n b¶n chøa con trá; (C) ¤ chøa con trá. 3. Khi nµo th× cÇn t¸ch hay gép c¸c « cña b¶ng? H·y nªu vÝ dô cô thÓ cho tõng trwêng hîp. 4. Nªu mét sè vÝ dô v¨n b¶n dïng b¶ng. 5. H·y nªu c¸c c«ng cô so¹n th¶o mµ em dïng ®Ó thùc hiÖn bµi thùc hµnh9. 128

Bµi ®äc thªm 5 ChÌn kÝ hiÖu vµ h×nh ¶nh 1. T¹o ch÷ lín ®Çu ®o¹n v¨n Trªn c¸c b¸o vµ t¹p chÝ chóng ta thxêng thÊy ch÷ c¸i ®Çu mét ®o¹n v¨n b¶n ®xîc ®Þnh d¹ng ®Æc biÖt lµm cho næi bËt. Cã hai kiÓu t¹o ch÷ c¸i lín ®Çu mét ®o¹n v¨n b¶n: trong lÒ vµ ngoµi lÒ (h. 75). H×nh 75 §Ó thùc hiÖn, ®Æt con trá trong ®o¹n v¨n b¶n cÇn t¹o ch÷ c¸i lín vµ thùc hiÖn c¸c bxíc nhx trªn h×nh 76 sau ®©y: H×nh 76 Chó ý: NÕu chØ ®Æt con trá vµo ®o¹n v¨n, Word chØ sö dông kÝ tù ®Çu tiªn lµm ch÷ c¸i lín. Trxêng hîp muèn tõ ®Çu tiªn ®xîc ®Þnh d¹ng ch÷ lín ta ph¶i chän c¶ tõ ®ã. 2. ChÌn c¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt C¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt lµ c¸c kÝ tù trªn mét ph«ng ch÷ ®Æc biÖt nµo ®ã, vÝ dô ¦, f, ƒ, d, D. §Ó chÌn c¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt, trong Word cã lÖnh Symbol (KÝ hiÖu) trong b¶ng chän Insert. Víi c¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt, ta cã thÓ sao, xo¸ hay di chuyÓn nhx víi kÝ tù thxêng. §èi víi c¸c kÝ hiÖu chuyªn m«n vÒ To¸n, Ho¸, Sinh,... c¸c hÖ so¹n th¶o cung cÊp c¸c chx¬ng tr×nh riªng ®Ó so¹n th¶o mµ chóng ta kh«ng xÐt ë ®©y. 129

C¸c bxíc thùc hiÖn ®Ó chÌn kÝ tù ®Æc biÖt ®xîc minh ho¹ trªn h×nh 77: H×nh 77 3. ChÌn h×nh ¶nh C¸c h×nh ¶nh minh ho¹ thxêng ®xîc dïng trong v¨n b¶n vµ lµm cho néi dung cña v¨n b¶n trùc quan, sinh ®éng h¬n. a) ChÌn tÖp ®å ho¹ H×nh 78. ChÌn tÖp ®å ho¹ Cã thÓ chÌn nhiÒu lo¹i h×nh ¶nh kh¸c nhau vµo bÊt k× vÞ trÝ nµo trong v¨n b¶n. Th«ng thxêng Word coi h×nh ¶nh ®å ho¹ ®xîc chÌn vµo v¨n b¶n nhx lµ kÝ tù ®Æc biÖt. C¸c h×nh ¶nh còng cã thÓ ®xîc sao chÐp, xo¸ hay di chuyÓn tíi vÞ trÝ kh¸c trong v¨n b¶n. b) ChÌn mét phÇn h×nh ¶nh cña tÖp ®å ho¹ Muèn chÌn mét phÇn h×nh ¶nh cña tÖp ®å ho¹, ta sö dông mét phÇn mÒm ®å ho¹ (vÝ dô Paint) ®Ó më tÖp ®å ho¹, dïng c¸c c«ng cô trong phÇn mÒm ®ã ®Ó chän vµ sao phÇn h×nh ¶nh cÇn thiÕt vµo bé nhí ®Öm cña Windows. Sau ®ã trë l¹i v¨n b¶n vµ sö dông lÖnh EditoPaste cña Word. 130

4. KÎ ®‡êng viÒn vµ ®‡êng l‡íi cho b¶ng ViÖc t¹o b¶ng thxêng ®i kÌm víi viÖc kÎ c¸c ®xêng viÒn vµ ®xêng lxíi. T¹o c¸c ®xêng viÒn vµ ®xêng lxíi ®a d¹ng sÏ lµm næi bËt nh÷ng nÐt quan träng cña b¶ng. §Ó t¹o ®xêng viÒn, ta chän phÇn cña b¶ng cÇn ®xîc t¹o ®xêng viÒn råi thùc hiÖn c¸c thao t¸c nhx trªn h×nh 79. H×nh 79. Hép tho¹i t¹o ®|êng viÒn Chó ý: NÕu cÇn t¹o ®xêng viÒn cho c¶ b¶ng th× chØ cÇn ®Æt con trá vµo trong b¶ng. 5. T¹o ch÷ nghÖ thuËt WordArt lµ mét c«ng cô cña Word cho phÐp ta t¹o c¸c ch÷ bãng ba chiÒu víi môc ®Ých trang trÝ v¨n b¶n. §Ó chÌn WordArt, dïng lÖnh InsertoPictureoWordArt... Hép tho¹i WordArt Gallery dxíi ®©y xuÊt hiÖn (h. 80): H×nh 80. Hép tho¹i WordArt Gallery 131

Chän kiÓu ch÷ nghÖ thuËt vµ nh¸y OK. Hép tho¹i Edit WordArt Text tiÕp theo cho phÐp gâ v¨n b¶n (h. 81) theo hiÖu øng ®ã. Font: Chän ph«ng ch÷. H×nh 81 : T¹o ch÷ ®Ëm. I: T¹o ch÷ nghiªng. Size: Chän cì ch÷. Text: Dßng v¨n b¶n. Khi so¹n th¶o xong, nh¸y OK. KÕt qu¶ nhËn ®xîc tx¬ng tù sau ®©y: §Ó hiÖu chØnh ®èi txîng WordArt, nh¸y chuét lªn ®èi txîng. NgÇm ®Þnh, thanh c«ng cô WordArt sÏ xuÊt hiÖn (h. 82). NÕu kh«ng thÊy thanh c«ng cô nµy, cã thÓ lµm nã xuÊt hiÖn b»ng lÖnh ViewoToolbarsoWordArt. H×nh 82. Thanh c«ng cô WordArt Nót lÖnh Chøc n¨ng Edit Text... ChÌn ch÷ nghÖ thuËt. Më hép tho¹i Edit WordArt Text ®Ó so¹n th¶o l¹i néi dung v¨n b¶n cã hiÖu øng. Më hép tho¹i WordArt Gallery ®Ó cho phÐp thay ®æi kiÓu hiÖu øng. §Þnh d¹ng Chän h×nh d¹ng thÓ hiÖn cña WordArt (cong, trßn, th¼ng,...). KiÓu bè trÝ ch÷ nghÖ thuËt trªn v¨n b¶n. 132

133

†20. m¹ng m¸y tÝnh 1. M¹ng m¸y tÝnh lµ g×? M¹ng m¸y tÝnh bao gåm ba thµnh phÇn: x C¸c m¸y tÝnh; x C¸c thiÕt bÞ m¹ng ®¶m b¶o kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh víi nhau; x PhÇn mÒm cho phÐp thùc hiÖn viÖc giao tiÕp gi÷a c¸c m¸y tÝnh. HiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n, m¹ng lµ mét tËp hîp c¸c m¸y tÝnh ®îc kÕt nèi theo mét ph¬ng thøc nµo ®ã sao cho chóng cã thÓ trao ®æi d÷ liÖu vµ dïng chung thiÕt bÞ. C¸c m¸y tÝnh ®îc kÕt nèi cã thÓ trong cïng mét phßng, mét toµ nhµ, mét thµnh phè hoÆc trªn ph¹m vi toµn cÇu. ViÖc kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh thµnh m¹ng lµ cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ònh: x CÇn sao chÐp mét lîng lín d÷ liÖu tõ m¸y nµy sang m¸y kh¸c trong thêi gian ng¾n mµ viÖc sao chÐp b»ng ®Üa mÒm, thiÕt bÞ nhí flash hoÆc ®Üa CD kh«ng ®¸p øng ®îc; x NhiÒu m¸y tÝnh cã thÓ cïng dïng chung d÷ liÖu, c¸c thiÕt bÞ, phÇn mÒm hoÆc tµi nguyªn ®¾t tiÒn nh bé xö lÝ tèc ®é cao, ®Üa cøng dung lîng lín, m¸y in laser mµu tèc ®é cao,... 2. Phy¬ng tiÖn vµ giao thøc truyÒn th«ng cña m¹ng m¸y tÝnh §Ó t¹o thµnh m¹ng, c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng ph¶i cã kh¶ n¨ng kÕt nèi vËt lÝ víi nhau vµ tu©n thñ c¸c quy t¾c truyÒn th«ng thèng nhÊt ®Ó giao tiÕp ®îc víi nhau. a) Ph€¬ng tiÖn truyÒn th«ng (media) Ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®Ó kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng gåm hai lo¹i: cã d©y vµ kh«ng d©y. KÕt nèi cã d©y: C¸p truyÒn th«ng cã thÓ lµ c¸p xo¾n ®«i, c¸p ®ång trôc, c¸p quang,... H×nh 83 lµ mét minh ho¹ vÒ kÕt nèi cã d©y. 134

H×nh 83. M¸y tÝnh ®|îc kÕt nèi b»ng c¸p m¹ng H×nh 84. Mét sè thiÕt bÞ kÕt nèi m¸y tÝnh v„o m¹ng §Ó tham gia vµo m¹ng, m¸y tÝnh cÇn cã vØ m¹ng ®îc nèi víi c¸p m¹ng nhê gi¾c c¾m (h.84). a) Bé khuÕch ®¹i b) Hub c) Bé ®Þnh tuyÕn H×nh 85. Mét sè thiÕt bÞ m¹ng 135

Trong m¹ng cßn cã thÓ cã c¸c thiÕt bÞ thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÕp c¸c tÝn hiÖu, ®Þnh híng, khuÕch ®¹i tÝn hiÖu,... nh: bé khuÕch ®¹i (Repeater, h. 85a), bé tËp trung (Hub, h. 85b), bé ®Þnh tuyÕn (Router, h. 85c),... KiÓu bè trÝ c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng Bè trÝ m¸y tÝnh trong m¹ng cã thÓ rÊt phøc t¹p nhng ®Òu lµ tæ hîp cña ba kiÓu c¬ b¶n lµ ®êng th¼ng, vßng, h×nh sao (h.86). a) KiÓu ®|êng th¼ng b) KiÓu vßng c) KiÓu h×nh sao H×nh 86. C¸c kiÓu bè trÝ m¹ng c¬ b¶n KÕt nèi kh«ng d©y: Ph¬ng tiÖn truyÒn H×nh 87. Bé ®Þnh tuyÕn kh«ng d©y th«ng kh«ng d©y cã thÓ lµ sãng ra®i«, bøc x¹ hång ngo¹i hay sãng truyÒn qua vÖ tinh. M¹ng kh«ng d©y cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c kÕt nèi ë mäi n¬i, mäi thêi ®iÓm mµ kh«ng cÇn sö dông c¸c thiÕt bÞ kÕt nèi cång kÒnh, phøc t¹p nh m¹ng cã d©y. §Ó tæ chøc mét m¹ng m¸y tÝnh kh«ng d©y ®¬n gi¶n cÇn cã: x §iÓm truy cËp kh«ng d©y WAP (Wireless Access Point) lµ thiÕt bÞ cã chøc n¨ng kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng, kÕt nèi m¹ng kh«ng d©y víi m¹ng cã d©y; x Mçi m¸y tÝnh tham gia m¹ng kh«ng d©y ®Òu ph¶i cã vØ m¹ng kh«ng d©y (Wireless Network Card). 136

Ngêi ta thêng dïng Bé ®Þnh tuyÕn kh«ng d©y (Wireless Router) (h.87), ngoµi chøc n¨ng nh ®iÓm truy cËp kh«ng d©y nã cßn cã chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn ®êng truyÒn. Khi thiÕt kÕ m¹ng, viÖc lùa chän d¹ng kÕt nèi vµ kiÓu bè trÝ m¸y tÝnh trong m¹ng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ, môc ®Ých sö dông, cã thÓ kÓ ®Õn c¸c yÕu tè nh: x Sè lîng m¸y tÝnh tham gia m¹ng; x Tèc ®é truyÒn th«ng trong m¹ng; x §Þa ®iÓm l¾p ®Æt m¹ng; x Kh¶ n¨ng tµi chÝnh. b) Giao thøc (Protocol) KÕt nèi vËt lÝ chØ míi cung cÊp m«i trêng ®Ó c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng cã thÓ truyÒn th«ng ®îc víi nhau. §iÒu nµy gièng nh khi hai ngêi muèn gäi ®iÖn tho¹i cho nhau th× ph¶i cã ®êng ®iÖn tho¹i kÕt nèi hai m¸y ®iÖn tho¹i ®Ó hä nãi vµ nghe ®îc giäng nãi cña nhau. Nhng ®Ó hiÓu ®îc nhau th× hä ph¶i sö dông ng«n ng÷ chung. NÕu mét ngêi chØ biÕt tiÕng ViÖt cßn ngêi kia chØ biÕt tiÕng Anh th× hä sÏ kh«ng hiÓu nhau ®îc. T¬ng tù nh vËy, ®Ó c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng giao tiÕp ®îc víi nhau chóng ph¶i sö dông cïng giao thøc nh lµ ng«n ng÷ giao tiÕp chung cña m¹ng. Giao thøc truyÒn th«ng lµ bé c¸c quy t¾c ph¶i tu©n thñ trong viÖc trao ®æi th«ng tin trong m¹ng gi÷a c¸c thiÕt bÞ nhËn vµ truyÒn d÷ liÖu. Cã c¸c giao thøc ®èi víi tèc ®é truyÒn, khu«n d¹ng d÷ liÖu, c¬ chÕ kiÓm so¸t lçi,... HiÖn nay, bé giao thøc ®îc dïng phæ biÕn trong c¸c m¹ng, ®Æc biÖt trong m¹ng toµn cÇu Internet lµ TCP/IP (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol). 3. Ph©n lo¹i m¹ng m¸y tÝnh Díi gãc ®é ®Þa lÝ, m¹ng m¸y tÝnh cã thÓ ®îc ph©n thµnh: m¹ng côc bé, m¹ng diÖn réng, m¹ng toµn cÇu,... M¹ng côc bé (LAN  Local Area Network) lµ m¹ng kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh ë gÇn nhau, ch¼ng h¹n trong mét phßng, mét toµ nhµ, mét xÝ nghiÖp, mét trênghäc,... 137

H×nh 88. M¹ng côc bé ë mét v¨n phßng nhá M¹ng diÖn réng (WAN Wide Area Network) lµ m¹ng kÕt nèi nh÷ng m¸y tÝnh ë c¸ch nhau nh÷ng kho¶ng c¸ch lín. M¹ng diÖn réng thêng liªn kÕt c¸c m¹ng côc bé. H×nh 89. M¹ng diÖn réng 138

4. C¸c m« h×nh m¹ng XÐt theo chøc n¨ng cña c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng, cã thÓ ph©n m¹ng thµnh hai m« h×nh chñ yÕu sau: a) M« h×nh ngang hµng (Peer-to-Peer) Trong m« h×nh nµy, tÊt c¶ c¸c m¸y tÝnh ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mçi m¸y võa cã thÓ cung cÊp trùc tiÕp tµi nguyªn cña m×nh cho c¸c m¸y kh¸c, võa cã thÓ sö dông trùc tiÕp tµi nguyªn cña c¸c m¸y kh¸c trong m¹ng. H×nh 90. M« h×nh ngang h„ng M« h×nh nµy chØ thÝch hîp víi c¸c m¹ng cã quy m« nhá. Tµi nguyªn ®îc qu¶n lÝ ph©n t¸n, chÕ ®é b¶o mËt kÐm. ¦u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ x©y dùng vµ b¶o tr× ®¬ngi¶n. b) M« h×nh kh¸ch-chñ (Client-Server) Trong m« h×nh nµy, mét hoÆc mét vµi m¸y sÏ ®îc chän ®Ó ®¶m nhËn viÖc qu¶n lÝ vµ cung cÊp tµi nguyªn (ch¬ng tr×nh, d÷ liÖu, thiÕt bÞ,...), ®îc gäi lµ m¸y chñ (Server), c¸c m¸y kh¸c sö dông tµi nguyªn nµy, ®îc gäi lµ m¸y kh¸ch (Client). M¸y chñ lµ m¸y tÝnh ®¶m b¶o viÖc phôc vô c¸c m¸y kh¸ch b»ng c¸ch ®iÒu khiÓn viÖc ph©n bè tµi nguyªn n»m trong m¹ng víi môc ®Ých sö dông chung. M¸y kh¸ch lµ m¸y sö dông tµi nguyªn do m¸y chñ cung cÊp. 139

H×nh 91. M« h×nh kh¸ch-chñ M¸y chñ thêng lµ m¸y tÝnh cã cÊu h×nh m¹nh, lu tr÷ ®îc lîng lín th«ng tin phôc vô chung. M« h×nh kh¸ch-chñ cã u ®iÓm lµ d÷ liÖu ®îc qu¶n lÝ tËp trung, chÕ ®é b¶o mËt tèt, thÝch hîp víi c¸c m¹ng trung b×nh vµ lín. VÝ dô, c¸c m¸y tÝnh trong mét trêng häc ®îc nèi m¹ng, mét m¸y chñ cã cÊu h×nh m¹nh vµ bé nhí lín lu tr÷ c¸c phÇn mÒm øng dông, chøa th«ng tin vÒ häc sinh, gi¸o viªn, kÕt qu¶ bµi kiÓm tra, bµi thi, phÇn mÒm häc tËp,... C¸c m¸y kh¸c khai th¸c th«ng tin ë m¸y chñ, ®ãng vai trß m¸ykh¸ch. C¸c thuËt ng÷ chÝnh M¹ng m¸y tÝnh; M¹ng kh«ng d©y; M¸y chñ; M¸y kh¸ch; Giao thøc truyÒn th«ng; M¹ng côc bé; M¹ng diÖn réng. C©u hái vµ bµi tËp 1. M¹ng m¸y tÝnh lµ g×? Nªu mét sè lîi Ých cña m¹ng m¸y tÝnh. 2. H·y tr×nh bµy sù hiÓu biÕt cña em vÒ c¸c thµnh phÇn cña mét m¹ng m¸y tÝnh. 3. H·y nªu sù gièng vµ kh¸c nhau cña m¹ng kh«ng d©y vµ m¹ng cã d©y. 4. H·y m« t¶ c¸c kiÓu bè trÝ m¸y tÝnh trong m¹ng. 5. Nªu hai lo¹i m« h×nh m¹ng. H·y ph©n biÖt m¸y chñ víi m¸y kh¸ch. 6. H·y nªu sù gièng vµ kh¸c nhau cña c¸c m¹ng LAN vµ WAN. 7. §iÒu kiÖn ®Ó c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng giao tiÕp ®wîc víi nhau lµ g×? Em biÕt g× vÒ giao thøc? 140

†21. M¹ng th«ng tin ton cÇu Internet 1. Internet lµ g×? Internet lµ m¹ng m¸y tÝnh khæng lå, kÕt nèi hµng triÖu m¸y tÝnh, m¹ng m¸y tÝnh trªn kh¾p thÕ giíi vµ sö dông bé giao thøc truyÒn th«ng TCP/IP. Internet ®¶m b¶o cho mäi ngÆêi kh¶ n¨ng th©m nhËp ®Õn nhiÒu nguån th«ng tin thÆêng trùc, cung cÊp c¸c chØ dÉn bæ Ých, dÞch vô mua b¸n, truyÒn tÖp, thÆ tÝn ®iÖn tö vµ nhiÒu kh¶ n¨ng kh¸c n÷a. Internet ®¶m b¶o mét ph¬ng thøc giao tiÕp hoµn toµn míi gi÷a con ngêi víi con ngêi. Nh÷ng ngêi dïng ë kho¶ng c¸ch xa vÉn cã thÓ giao tiÕp (nghe, nh×n) trùc tuyÕn víi nhau th«ng qua c¸c dÞch vô Internet (vÝ dô nh Chat, Video chat, ®iÖn tho¹i Internet,...). Nhê Internet, ngêi dïng cßn cã thÓ nhËn ®îc lîng th«ng tin khæng lå mét c¸ch thuËn tiÖn víi thêi gian tÝnh b»ng gi©y vµ chi phÝ thÊp. H×nh 92 141

Cã hµng tr¨m triÖu ngêi sö dông Internet nhng kh«ng cã ai lµ chñ së h÷u cña nã. Internet ®îc tµi trî bëi c¸c chÝnh phñ, c¸c c¬ quan khoa häc vµ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp vµ hµng triÖu ngêi trªn thÕ giíi. Tæ chøc \"Héi ®ång vÒ kiÕn tróc Internet\", gåm nh÷ng ngêi t×nh nguyÖn, ®iÒu khiÓn m¹ng nµy. Internet ®îc thiÕt lËp vµo n¨m 1983 vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn nhê cã nhiÒu ngêi dïng s½n sµng chia sÎ nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh cho mäi ngêi cïng sö dông, nhê c«ng nghÖ cho c¸c m¸y chñ ngµy cµng c¶i tiÕn vµ nguån th«ng tin trªn m¹ng ngµy cµng phongphó. 2. KÕt nèi Internet b»ng c¸ch nµo? Hai c¸ch phæ biÕn ®Ó kÕt nèi m¸y tÝnh víi Internet lµ sö dông m«®em qua ®êng ®iÖn tho¹i vµ sö dông ®êng truyÒn riªng. a) Sö dông m«®em qua ®€êng ®iÖn tho¹i §Ó kÕt nèi Internet sö dông m«®em qua ®êng ®iÖn tho¹i: x M¸y tÝnh cÇn ®îc cµi ®Æt m«®em vµ kÕt nèi qua ®êng ®iÖn tho¹i; x Ngêi dïng cÇn kÝ hîp ®ång víi nhµ cung cÊp dÞch vô Internet (ISP - Internet Service Provider) ®Ó ®îc cÊp quyÒn truy cËp (tªn truy cËp (User name), mËt khÈu (Password), sè ®iÖn tho¹i truy cËp). C¸ch kÕt nèi nµy rÊt thuËn tiÖn cho ngêi dïng nhng cã nhîc ®iÓm lµ tèc ®é ®êng truyÒn kh«ng cao. b) Sö dông ®€êng truyÒn riªng (Leased line) Thay v× sö dông ®êng ®iÖn tho¹i c«ng céng, ngêi dïng cã thÓ thuª mét ®êng truyÒn riªng kÕt nèi tõ m¸y cña m×nh tíi nhµ cung cÊp dÞch vô. C¸ch kÕt nèi nµy thêng ®îc sö dông cho c¸c m¹ng LAN cña c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp,... Mét m¸y tÝnh (gäi lµ m¸y uû quyÒn) trong m¹ng LAN ®îc dïng ®Ó kÕt nèi víi nhµ cung cÊp dÞch vô Internet. Mäi yªu cÇu truy cËp Internet tõ c¸c m¸y trong m¹ng LAN ®îc thùc hiÖn th«ng qua m¸y uû quyÒn. ¦u ®iÓm lín nhÊt cña c¸ch kÕt nèi nµy lµ tèc ®é ®êng truyÒn cao. c) Mét sè ph€¬ng thøc kÕt nèi kh¸c Sö dông ®êng truyÒn ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line  ®êng thuª bao sè bÊt ®èi xøng), tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cao h¬n rÊt nhiÒu so víi kÕt nèi b»ng ®êng ®iÖn tho¹i. Do gi¸ thµnh thuª bao ngµy cµng h¹ nªn viÖc sö dông ®êng truyÒn nµy ®ang ®îc rÊt nhiÒu kh¸ch hµng lùa chän. 142

Trong c«ng nghÖ kh«ng d©y, Wi-Fi lµ mét ph¬ng thøc kÕt nèi Internet míi nhÊt, thuËn tiÖn nhÊt. Wi-Fi cung cÊp kh¶ n¨ng kÕt nèi Internet ë mäi thêi ®iÓm, mäi n¬i, th«ng qua c¸c thiÕt bÞ truy cËp kh«ng d©y nh ®iÖn tho¹i di ®éng, m¸y tÝnh x¸ch tay,... H×nh 93. Truy cËp Internet kh«ng d©y Ngoµi ra, hiÖn nay ®· cã nhiÒu nhµ cung cÊp dÞch vô kÕt nèi Internet qua ®êng truyÒn h×nh c¸p. 3. C¸c m¸y tÝnh trong Internet giao tiÕp víi nhau b»ng c¸ch nµo? C¸c m¸y tÝnh trong Internet ho¹t ®éng vµ trao ®æi víi nhau ®îc lµ do chóng cïng sö dông bé giao thøc truyÒn th«ng TCP/IP. Bé giao thøc TCP/IP lµ tËp hîp c¸c quy ®Þnh vÒ khu«n d¹ng d÷ liÖu vµ ph¬ng thøc truyÒn d÷ liÖu gi÷a c¸c thiÕt bÞ trªn m¹ng. Bé giao thøc nµy cho phÐp hai thiÕt bÞ truyÒn th«ng trong m¹ng kÕt nèi víi nhau vµ trao ®æi c¸c dßng d÷ liÖu (®· ®ãng gãi) hoÆc th«ng tin cÇn truyÒn vµ ®¶m b¶o viÖc ph©n chia d÷ liÖu ë m¸y göi thµnh c¸c gãi tin nhá h¬n cã khu«n d¹ng vµ kÝch thíc x¸c ®Þnh. C¸c gãi tin ®îc ®¸nh sè ®Ó sau ®ã ë m¸y nhËn cã thÓ tËp hîp chóng l¹i mét c¸ch ®óng ®¾n nh c¸c gãi tin ë m¸y göi. Néi dung gãi tin bao gåm c¸c thµnh phÇn sau: x §Þa chØ nhËn, ®Þa chØ göi; x D÷ liÖu,®é dµi; x Th«ng tin kiÓm so¸t lçi vµc¸c th«ng tin phôc vô kh¸c. Khi truyÒn tin, nÕu cã lçi kh«ng kh¾c phôc ®îc, gãi tin sÏ ®îc truyÒn l¹i. 143

Lµm thÕ nµo gãi tin ®Õn ®óng ng€êi nhËn? Nh ta biÕt, mçi bøc th muèn göi ®Õn ®óng ngêi nhËn th× trªn th ph¶i ghi ®Þa chØ cña ngêi nhËn. Còng nh vËy, ®Ó mét gãi tin ®Õn ®óng m¸y nhËn (m¸y ®Ých) th× trong gãi tin ph¶i cã th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh m¸y ®Ých. Do vËy, mçi m¸y tÝnh tham gia vµo m¹ng ®Òu ph¶i cã ®Þa chØ duy nhÊt, ®îc gäi lµ ®Þa chØ IP. §Þa chØ nµy ®îc lu hµnh trong m¹ng Internet díi d¹ng bèn sè nguyªn ph©n c¸ch bëi dÊu chÊm (.), vÝ dô nh 172.154.32.1 vµ 172.154.56.5 (h.94). H×nh 94. §Þa chØ IP cña c¸c m¸y tÝnh trªn m¹ng Trong Internet cßn cã mét sè m¸y chñ DNS (Domain Name Server) chuyÓn ®æi ®Þa chØ IP d¹ng sè sang d¹ng kÝ tù (tªn miÒn) ®Ó thuËn tiÖn cho ngêi dïng, vÝ dô laodong.com.vn,... Mçi tªn miÒn cã thÓ gåm nhiÒu trêng ph©n c¸ch nhau bëi dÊu chÊm (.). Th«ng thêng, trêng cuèi cïng bªn ph¶i lµ viÕt t¾t cña tªn níc hay tæ chøc qu¶n lÝ nh: vn (ViÖt Nam), jp (NhËt B¶n), fr (Ph¸p),... C¸c thuËt ng÷ chÝnh Internet; Bé giao thøc TCP/IP; §Þa chØ IP; ADSL; Wi-Fi; Tªn miÒn. C©u hái vµ bµi tËp 1. Internet lµ g×? 2. Cã nh÷ng c¸ch nµo ®Ó kÕt nèi Internet? Em thÝch sö dông c¸ch nµo h¬n? V×sao? 3. H·y giíi thiÖu giao thøc TCP/IP. 4. Em biÕt g× vÒ ®Þa chØ IP vµ tªn miÒn? 144

†22. Mét sè dÞch vô c¬ b¶n cña Internet Nhê c¸c dÞch vô cña Internet mµ ngêi dïng cã thÓ truy cËp, t×m kiÕm th«ng tin, nghe nh¹c, xem video, ch¬i game, héi tho¹i,... Trong nh÷ng øng dông ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¸c øng dông phæ biÕn lµ tæ chøc vµ truy cËp th«ng tin, t×m kiÕm th«ng tin vµ th ®iÖn tö. 1. Tæ chøc vµ truy cËp th«ng tin a) Tæ chøc th«ng tin Th«ng tin trªn Internet thêng ®îc tæ chøc díi d¹ng siªu v¨n b¶n. Siªu v¨n b¶n lµ v¨n b¶n tÝch hîp nhiÒu ph¬ng tiÖn kh¸c nhau nh: v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ©m thanh, video,... vµ c¸c liªn kÕt tíi c¸c siªu v¨n b¶n kh¸c. Siªu v¨n b¶n thêng ®îc t¹o ra b»ng ng«n ng÷ ®¸nh dÊu siªu v¨n b¶n HTML (HyperText Markup Language). VÝ dô, víi siªu v¨n b¶n biÓu diÔn b¶n ®å thÕ giíi, khi ngêi dïng nh¸y chuét vµo mét quèc gia th× cã thÓ nhËn ®îc th«ng tin ®a d¹ng vÒ quèc gia ®ã nh d©n sè, diÖn tÝch,... (díi d¹ng v¨n b¶n); b¶n ®å ®Þa lÝ, quèc k×,... (díi d¹ng h×nh ¶nh); quèc ca, nh¹c d©n téc,... (díi d¹ng ©m thanh). Trªn Internet, mçi siªu v¨n b¶n ®Æîc g¸n mét ®Þa chØ truy cËp t¹o thµnh mét trang web. §Ó t×m kiÕm c¸c trang web nãi riªng, c¸c tµi nguyªn trªn Internet nãi chung vµ ®¶m b¶o viÖc truy cËp ®Õn chóng, ngêi ta sö dông hÖ thèng WWW (World Wide Web). HÖ thèng WWW ®îc cÊu thµnh tõ c¸c trang web vµ ®îc x©y dùng trªn giao thøc truyÒn tin ®Æc biÖt, gäi lµ giao thøc truyÒn tin siªu v¨n b¶n HTTP (HyperText Transfer Protocol). Website gåm mét hoÆc nhiÒu trang web trong hÖ thèng WWW ®Æîc tæ chøc dÆíi mét ®Þa chØ truy cËp. Trang chñ (Homepage) cña mét website lµ trang web ®îc më ra ®Çu tiªn khi truy cËp website ®ã. Do ®ã, ®Þa chØ truy cËp cña mét website chÝnh lµ ®Þa chØ trang chñ cña nã. VÝ dô, website m¹ng gi¸o dôc cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã ®Þa chØ www.edu.net.vn. 145

Cã thÓ dïng phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n ®Ó t¹o mét trang web ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, hiÖn nay cã nhiÒu phÇn mÒm chuyªn thiÕt kÕ vµ qu¶n lÝ c¸c trang web, ch¼ng h¹n nh Microsoft FrontPage. Cã hai lo¹i trang web: trang web tÜnh vµ trang web ®éng. ë khÝa c¹nh ngêi dïng th× trang web tÜnh cã thÓ xem nh lµ siªu v¨n b¶n ®îc ph¸t hµnh trªn Internet víi néi dung kh«ng thay ®æi cßn trang web ®éng më ra kh¶ n¨ng t¬ng t¸c gi÷a ngêi dïng víi m¸y chñ chøa trang web. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c trang web ®éng lµ mçi khi cã yªu cÇu tõ m¸y ngêi dïng, m¸y chñ sÏ thùc hiÖn t×m kiÕm d÷ liÖu vµ t¹o trang web cã néi dung theo ®óng yªu cÇu råi göi vÒ cho m¸y ngêi dïng. VÝ dô, mét trong nh÷ng trang web ®éng ®îc nhiÒu ngêi quan t©m vµ truy cËp lµ trang web tra cøu ®iÓm thi ®¹i häc. Ngêi dïng chØ cÇn nhËp vµo sè b¸o danh, hä tªn thÝ sinh, trêng dù thi lµ cã thÓ nhËn ®îc trang web kÕt qu¶ thi cña thÝ sinh (h. 95). 146 H×nh 95. Trang web ®éng

Kh¶ n¨ng t¹o c¸c trang web ®éng ®· lµm cho Internet trë thµnh m«i trêng tèt ®Ó triÓn khai th¬ng m¹i ®iÖn tö, d¹y häc ®iÖn tö, chÝnh phñ ®iÖn tö,... b) Truy cËp trang web §Ó truy cËp ®Õn trang web ngêi dïng cÇn ph¶i sö dông mét ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt ®îc gäi lµ tr×nh duyÖt web. Tr×nh duyÖt web lµ chƬng tr×nh gióp ngÆêi dïng giao tiÕp víi hÖ thèng WWW: truy cËp c¸c trang web, tƬng t¸c víi c¸c m¸y chñ trong hÖ thèng WWW vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c cña Internet. Nhê c¸c liªn kÕt, tr×nh duyÖt web cã thÓ chuyÓn tõ trang web nµy sang trang web kh¸c mét c¸ch dÔ dµng. Do ®ã, viÖc truy cËp c¸c trang web cßn ®îc gäi lµ duyÖt web. Cã nhiÒu tr×nh duyÖt web kh¸c nhau, trong ®ã th«ng dông nhÊt lµ c¸c tr×nh duyÖt Internet Explorer vµ Netscape Navigator. ¤ ®Þa chØ H×nh 96. Tr×nh duyÖt Internet Explorer 147

§Ó truy cËp mét trang web ®· biÕt ®Þa chØ, ta ph¶i gâ ®Þa chØ ®ã vµo thanh ®Þa chØ (Address) (h. 96) råi nhÊn phÝm Enter hay nh¸y chuét vµo nót Go. Tr×nh duyÖt web sÏ t×m vµ hiÓn thÞ trang web ®ã nÕu t×m thÊy. Th«ng tin nhËn ®îc tõ m¸y chñ sÏ ®îc tr×nh duyÖt web hiÓn thÞ díi d¹ng thuËn tiÖn cho viÖc theo dâi. 2. T×m kiÕm th«ng tin trªn Internet Mét nhu cÇu phæ biÕn cña nhiÒu ngêi dïng lµ: Lµm thÕ nµo ®Ó truy cËp ®îc c¸c trang web chøa néi dung liªn quan ®Õn vÊn ®Ò mµ m×nh quan t©m? Cã hai c¸ch thêng ®îc sö dông: x T×m kiÕm theo danh môc ®Þa chØ hay liªn kÕt ®îc c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ®Æt trªn c¸c trang web; VÝ dô, trang web http://www.nhandan.org.vn cung cÊp kh¸ nhiÒu liªn kÕt ®Õn c¸c c¬ quan chÝnh phñ hay trang web cung cÊp danh môc website cña 500 trêng ®¹i häc hµng ®Çu cña thÕ giíi: http://ed.sjtu.edu.cn/rank/2004/top500(1-100).htm x T×m kiÕm nhê c¸c m¸y t×m kiÕm (Search Engine). M¸y t×m kiÕm cho phÐp t×m kiÕm th«ng tin trªn Internet theo yªu cÇu cña ngêi dïng. Ngêi dïng nhËp tõ cÇn t×m kiÕm vµ nhËn ®îc danh môc c¸c ®Þa chØ cã néi dung chøa tõ cÇn t×m kiÕm. Cã thÓ truy cËp c¸c trang web t×m ®îc b»ng c¸ch nh¸y chuét vµo liªn kÕt t¬ng øng. HiÖn nay cã nhiÒu website cung cÊp m¸y t×m kiÕm, trong ®ã cã thÓ kÓ®Õn o Google http://www.google.com.vn; o Yahoo http://www.yahoo.com; o Alta Vista http://www.altavista.com; o MSN http://www.msn.com. §Ó sö dông m¸y t×m kiÕm, h·y gâ ®Þa chØ cña website t¬ng øng vµo « ®Þa chØ cña tr×nh duyÖt Internet Explorer råi nhÊn phÝm Enter. VÝ dô, ®Ó t×m kiÕm th«ng tin b»ng m¸y t×m kiÕm trªn website Yahoo, gâ dßng ®Þa chØ http://www.yahoo.com råi nhÊn phÝm Enter, mµn h×nh cã thÓ nh h×nh 97. Sau ®ã, theo c¸c chØ dÉn trªn mµn h×nh ®Ó thùc hiÖn t×m kiÕm. Ch¼ng h¹n, gâ tõ kho¸ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn t×m vµo « Search the Web råi nh¸y chuét vµo nót Yahoo! Search ®Ó thùc hiÖn t×m kiÕm. KÕt qu¶ t×m kiÕm sÏ ®îc hiÓn thÞ ngay sau ®ã. 148

Gâ tõ hoÆc côm tõ cÇn t×m kiÕm H×nh 97. T×m kiÕm th«ng tin b»ng Yahoo 3. Thy ®iÖn tö Th ®iÖn tö (Electronic Mail hay E-mail) lµ dÞch vô thùc hiÖn viÖc chuyÓn th«ng tin trªn Internet th«ng qua c¸c hép th ®iÖn tö. Sö dông dÞch vô nµy ngoµi néi dung th cã thÓ truyÒn kÌm tÖp (v¨n b¶n, ©m thanh, h×nh ¶nh, video,...). §Ó göi vµ nhËn th ®iÖn tö, ngêi dïng cÇn ®¨ng kÝ hép th ®iÖn tö (cßn ®îc gäi lµ tµi kho¶n th ®iÖn tö), do nhµ cung cÊp dÞch vô th ®iÖn tö cÊp ph¸t, gåm tªn truy cËp vµ mËt khÈu ®Ó truy cËp khi göi/nhËn th ®iÖn tö. Mçi hép th ®iÖn tö ®îc g¾n víi mét ®Þa chØ th ®iÖn tö duy nhÊt cã d¹ng: <tªn truy cËp>@<®Þa chØ m¸y chñ cña hép thÆ>, trong ®ã, tªn truy cËp do ngêi dïng hép th tù ®Æt. VÝ dô: Víi ®Þa chØ [email protected] th× minhanh lµ tªn truy cËp cßn yahoo.com lµ ®Þa chØ cña m¸y chñ. T¬ng tù hÖ thèng bu chÝnh, ®Ó thùc hiÖn dÞch vô th ®iÖn tö cÇn cã n¬i trung chuyÓn vµ ph©n ph¸t th (m¸y chñ  Mail Server), hép nhËn th (Inbox), ®Þa chØ (Address) vµ néi dung th (Message). §Ó göi th ®iÖn tö, ngêi göi ph¶i chØ râ ®Þa chØ hép th ®iÖn tö cña ngêi nhËn. Néi dung th ®iÖn tö göi ®i sÏ ®îc lu trong hép nhËn th ë m¸y chñ. Nhê tr×nh duyÖt web hoÆc ch¬ng tr×nh chuyªn dông, ngêi nhËn cã thÓ më th trong hép th ®Ó xem vµ cã thÓ t¶i vÒ m¸y cña m×nh. 149

Do mói giê c¸c vïng, miÒn trªn thÕ giíi cã thÓ kh¸c nhau (vÝ dô khi ë Hµ Néi ®ang lµ 2 giê chiÒu th× ë Niu Oãc ®· lµ 2 giê s¸ng) nªn viÖc trao ®æi th«ng tin qua ®êng ®iÖn tho¹i lµ kh¸ bÊt tiÖn. Nhê dÞch vô th ®iÖn tö, ta cã thÓ viÕt th vµ nhËn th vµo thêi ®iÓm thÝch hîp. H¬n n÷a, dïng th ®iÖn tö, ta cã thÓ göi th ®ång thêi cho nhiÒu ngêi ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau trªn thÕ giíi vµ hÇu nh hä ®Òu nhËn ®îc ngay sau ®ã. Gi¸ thµnh cña dÞch vô th ®iÖn tö thÊp v× chØ ph¶i tr¶ chi phÝ cho viÖc sö dông Internet. Tãm l¹i, göi/nhËn th ®iÖn tö nhanh, thuËn lîi vµ chi phÝ thÊp. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu nhµ cung cÊp dÞch vô th ®iÖn tö cho phÐp ngêi dïng ®¨ng kÝ hép th ®iÖn tö kh«ng thu phÝ nh c¸c website www.gmail.com, www.yahoo.com, www.hotmail.com,... Ngoµi nh÷ng dÞch vô ®· nªu, trªn Internet cßn cã nhiÒu dÞch vô kh¸c nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ngêi dïng. Ch¼ng h¹n, héi tho¹i trùc tuyÕn (Chat) gióp cho ngêi dïng trao ®æi th«ng tin nh ®ang ®èi tho¹i víi nhau, ch¬i trß ch¬i trùc tuyÕn (Game Online),... 4. VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin Ngoµi viÖc khai th¸c c¸c dÞch vô trªn Internet, ngêi dïng cÇn ph¶i biÕt b¶o vÖ m×nh tríc c¸c nguy c¬ trªn Internet nh tin tÆc, virus, th ®iÖn tö kh«ng râ nguån gèc,... VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin rÊt quan träng trong thêi ®¹i Internet. a) QuyÒn truy cËp website Cã nhiÒu c¸ch ®Ó b¶o vÖ c¸c trang web, mét trong c¸c c¸ch ®ã lµ chØ cho phÐp truy cËp cã giíi h¹n, ngêi dïng muèn sö dông c¸c dÞch vô hoÆc xem th«ng tin ph¶i ®¨ng nhËp b»ng tªn vµ mËt khÈu. NÕu kh«ng ®îc cÊp quyÒn hoÆc gâ kh«ng ®óng mËt khÈu th× sÏ kh«ng thÓ truy cËp ®îc néi dung cña website ®ã. NhiÒu c¬ quan, trêng häc, c«ng ti sö dông c¸ch nµy ®Ó mét mÆt cho phÐp th«ng tin cã thÓ ®îc phæ biÕn réng r·i, mÆt kh¸c chØ dµnh cho ®óng c¸c ®èi tîng quan t©m hoÆc c¸c ®èi tîng ®îc phÐp sö dông. VÝ dô, trong c¸c website cña mét sè c«ng ti cã nh÷ng th«ng tin mµ chØ sè Ýt ngêi cã tr¸ch nhiÖm míi ®îc quyÒn truy cËp, cßn phÇn lín nh©n viªn kh«ng ®îc quyÒn truy cËp. NhiÒu website hç trî viÖc häc vµ thi cña c¸c trêng ®¹i häc còng ph©n quyÒn truy cËp th«ng tin, ch¼ng h¹n cã th«ng tin chØ cho phÐp gi¶ng viªn hoÆc c¸n bé qu¶n lÝ ®µo t¹o ®îc biÕt, cã th«ng tin dµnh cho réng r·i häc viªn, sinh viªn nh bµi kiÓm tra, kÕt qu¶ thi,... 150