SÁCH EBOOK ĐỊA LÍ 12

Bµi 33 V†n Æ“ chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh Î ßÂng bªng s´ng HÂng 1. C∏c th’ mπnh chÒ y’u cÒa vÔng VÔng ÆÂng bªng s´ng HÂng bao gÂm 10 tÿnh, thµnh phË vÌi di÷n t›ch g«n 15 ngh◊n km2 (chi’m 4,5% di÷n t›ch t˘ nhi™n toµn quËc) vµ sË d©n 18,2 tri÷u ng≠Íi (chi’m 21,6% sË d©n c∂ n≠Ìc) n®m 2006(1). H∑y k” t™n c∏c tÿnh, thµnh phË (t≠¨ng Æ≠¨ng c†p tÿnh) thuÈc ßÂng bªng s´ng HÂng. CÉC TH⁄ MÑNH CHû Y⁄U • • • • • •• • • •• •• •• • •• • •• H◊nh 33.1. S¨ Æ c∏c th’ mπnh chÒ y’u cÒa ßÂng bªng s´ng HÂng D˘a vµo s¨ Æ tr™n, h∑y tr◊nh bµy c∏c th’ mπnh cÒa ßÂng bªng s´ng HÂng. (1) Tı 1-8-2008, toµn bÈ tÿnh Hµ T©y, huy÷n M™ Linh (tÿnh V‹nh PhÛc) vµ 4 x∑ : ß´ng Xu©n, Ti’n Xu©n, Y™n B◊nh, Y™n Trung (thuÈc huy÷n L≠¨ng S¨n, tÿnh Hoµ B◊nh) Æ∑ s∏p nhÀp vµo thµnh phË Hµ NÈi. 150

2. C∏c hπn ch’ chÒ y’u cÒa vÔng − ßÂng bªng s´ng HÂng lµ vÔng c„ sË d©n Æ´ng nh†t, mÀt ÆÈ d©n sË cÒa vÔng l™n Æ’n 1 225 ng≠Íi/km2, g†p kho∂ng 4,8 l«n mÀt ÆÈ trung b◊nh cÒa c∂ n≠Ìc (n®m 2006). H∑y ph©n t›ch s¯c äp v“ d©n sË ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î ßÂng bªng s´ng HÂng. SË d©n Æ´ng, k’t c†u d©n sË trŒ t†t y’u d…n Æ’n nguÂn lao ÆÈng dÂi dµo. Trong Æi“u ki÷n n“n kinh t’ cfln chÀm ph∏t tri”n, vi÷c lµm, nh†t lµ Î khu v˘c thµnh thfi Æ∑ trÎ thµnh mÈt trong nh˜ng v†n Æ“ nan gi∂i Î ßÂng bªng s´ng HÂng. − Nªm trong vÔng c„ kh› hÀu nhi÷t ÆÌi »m gi„ mÔa, ßÂng bªng s´ng HÂng chfiu ∂nh h≠Îng cÒa nhi“u thi™n tai nh≠ b∑o, lÚ lÙt, hπn h∏n... Tµi nguy™n thi™n nhi™n Î ßÂng bªng s´ng HÂng kh´ng thÀt phong phÛ, nh≠ng vi÷c sˆ dÙng lπi ch≠a hÓp l›. Do vi÷c khai th∏c qu∏ m¯c d…n Æ’n mÈt sË loπi tµi nguy™n (nh≠ Ɔt, n≠Ìc tr™n m∆t...) bfi xuËng c†p. ß©y lµ vÔng thi’u nguy™n li÷u cho vi÷c ph∏t tri”n c´ng nghi÷p. Ph«n lÌn nguy™n li÷u ph∂i Æ≠a tı vÔng kh∏c Æ’n. − Vi÷c chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ cfln chÀm, ch≠a ph∏t huy h’t th’ mπnh cÒa vÔng. C∏c hπn ch’ v“ t˘ nhi™n Æ∑ ∂nh h≠Îng nh≠ th’ nµo Æ’n vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î ßÂng bªng s´ng HÂng ? 3. Chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh vµ c∏c Æfinh h≠Ìng ch›nh a) Th˘c trπng 43,9 43,9 32,7 39,3 23,4 16,8 H◊nh 33.2. Chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh Î ßÂng bªng s´ng HÂng 151

D˘a vµo bi”u Æ tr™n, h∑y nhÀn xät v“ s˘ chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh Î ßÂng bªng s´ng HÂng. CÔng vÌi c´ng cuÈc ßÊi mÌi di‘n ra tr™n phπm vi c∂ n≠Ìc, c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh cÒa ßÂng bªng s´ng HÂng Æ∑ c„ s˘ chuy”n dfich theo chi“u h≠Ìng t›ch c˘c. Tuy nhi™n, s˘ chuy”n dfich nµy cfln chÀm. H◊nh 33.3. Kinh t’ ßÂng bªng s´ng HÂng 152

b) C∏c Æfinh h≠Ìng ch›nh − Vi÷c chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ c„ vai trfl quan tr‰ng Î ßÂng bªng s´ng HÂng. Xu h≠Ìng chung lµ ti’p tÙc gi∂m tÿ tr‰ng cÒa khu v˘c I (n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p), t®ng nhanh tÿ tr‰ng cÒa khu v˘c II (c´ng nghi÷p − x©y d˘ng) vµ khu v˘c III (dfich vÙ) tr™n c¨ sÎ Æ∂m b∂o t®ng tr≠Îng kinh t’ vÌi tËc ÆÈ nhanh, hi÷u qu∂ cao gæn vÌi vi÷c gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ x∑ hÈi vµ m´i tr≠Íng. Cho Æ’n n®m 2010, tÿ tr‰ng cÒa c∏c khu v˘c t≠¨ng ¯ng sœ lµ 10%, 42% vµ 48%. − Vi÷c chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ trong nÈi bÈ tıng ngµnh c„ s˘ kh∏c nhau, nh≠ng tr‰ng t©m lµ ph∏t tri”n vµ hi÷n Æπi ho∏ c´ng nghi÷p ch’ bi’n, c∏c ngµnh c´ng nghi÷p kh∏c vµ dfich vÙ gæn vÌi y™u c«u ph∏t tri”n n“n n´ng nghi÷p hµng ho∏. + ßËi vÌi khu v˘c I, gi∂m tÿ tr‰ng cÒa ngµnh trÂng tr‰t, t®ng tÿ tr‰ng cÒa ngµnh ch®n nu´i vµ thu˚ s∂n. Ri™ng trong ngµnh trÂng tr‰t lπi gi∂m tÿ tr‰ng cÒa c©y l≠¨ng th˘c vµ t®ng d«n tÿ tr‰ng cÒa c©y c´ng nghi÷p, c©y th˘c ph»m, c©y ®n qu∂. + ßËi vÌi khu v˘c II, qu∏ tr◊nh chuy”n dfich gæn vÌi vi÷c h◊nh thµnh c∏c ngµnh c´ng nghi÷p tr‰ng Æi”m Æ” sˆ dÙng c„ hi÷u qu∂ c∏c th’ mπnh v“ t˘ nhi™n vµ con ng≠Íi cÒa vÔng. ß„ lµ c∏c ngµnh ch’ bi’n l≠¨ng th˘c − th˘c ph»m, ngµnh d÷t may vµ da giµy, ngµnh s∂n xu†t vÀt li÷u x©y d˘ng, ngµnh c¨ kh› − k‹ thuÀt Æi÷n − Æi÷n tˆ. + ßËi vÌi khu v˘c III, du lfich lµ mÈt ngµnh ti“m n®ng. ßÂng bªng s´ng HÂng c„ nhi“u th’ mπnh v“ du lfich, Æ∆c bi÷t Î Hµ NÈi vµ vÔng phÙ cÀn cÚng nh≠ Î H∂i Phflng. Trong t≠¨ng lai, du lfich sœ c„ vfi tr› x¯ng Æ∏ng trong n“n kinh t’ cÒa vÔng. C∏c dfich vÙ kh∏c nh≠ tµi ch›nh, ng©n hµng, gi∏o dÙc − Ƶo tπo... cÚng ph∏t tri”n mπnh nhªm Æ»y nhanh tËc ÆÈ chuy”n dfich kinh t’. C©u h·i vµ bµi tÀp 1. Tπi sao ph∂i c„ s˘ chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh Î ßÂng bªng s´ng HÂng ? 2. Ph©n t›ch nh˜ng nguÂn l˘c ∂nh h≠Îng Æ’n s˘ chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ Î ßÂng bªng s´ng HÂng. 3. S˘ chuy”n dfich c¨ c†u kinh t’ theo ngµnh Î ßÂng bªng s´ng HÂng di‘n ra nh≠ th’ nµo ? N™u nh˜ng Æfinh h≠Ìng ch›nh trong t≠¨ng lai. 153

Th˘c hµnh : Ph©n t›ch mËi quan h÷ Bµi 34 gi˜a d©n sË vÌi vi÷c s∂n xu†t l≠¨ng th˘c Î ßÂng bªng s´ng HÂng Cho b∂ng sË li÷u : B∂ng 34. SË d©n, di÷n t›ch gieo trÂng, s∂n l≠Óng vµ b◊nh qu©n l≠¨ng th˘c c„ hπt theo Æ«u ng≠Íi cÒa ßÂng bªng s´ng HÂng vµ c∂ n≠Ìc n®m 1995 vµ n®m 2005 ßÂng bªng C∂ n≠Ìc s´ng HÂng C∏c chÿ sË 1995 2005 1995 2005 SË d©n (ngh◊n ng≠Íi) 16137 18028 71996 83106 1117 1221 7322 8383 Di÷n t›ch gieo trÂng c©y 5340 6518 26141 39622 l≠¨ng th˘c c„ hπt (ngh◊n ha) 331 362 363 477 S∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c c„ hπt (ngh◊n t†n) B◊nh qu©n l≠¨ng th˘c c„ hπt (kg/ng≠Íi) 1. T›nh tËc ÆÈ t®ng tr≠Îng cÒa c∏c chÿ sË trong b∂ng sË li÷u. So s∏nh tËc ÆÈ t®ng tr≠Îng cÒa c∏c chÿ sË tr™n gi˜a ßÂng bªng s´ng HÂng vÌi c∂ n≠Ìc. 2. T›nh tÿ tr‰ng cÒa ßÂng bªng s´ng HÂng so vÌi c∂ n≠Ìc theo c∏c chÿ sË vµ nhÀn xät. 3. Tr™n c¨ sÎ xˆ l› sË li÷u Æ∑ cho, ph©n t›ch vµ gi∂i th›ch mËi quan h÷ gi˜a d©n sË vÌi vi÷c s∂n xu†t l≠¨ng th˘c Î ßÂng bªng s´ng HÂng. 4. D˘a vµo k’t qu∂ ph©n t›ch, h∑y thˆ Æ“ xu†t c∏c ph≠¨ng h≠Ìng gi∂i quy’t. 154

Bµi 35 V†n Æ“ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î Bæc Trung BÈ 1. Kh∏i qu∏t chung VÔng Bæc Trung BÈ gÂm c∏c tÿnh Thanh Ho∏, Ngh÷ An, Hµ T‹nh, Qu∂ng B◊nh, Qu∂ng Trfi, Thıa Thi™n − Hu’. D∑y nÛi Bπch M∑ Æ≠Óc coi lµ ranh giÌi t˘ nhi™n gi˜a Bæc Trung BÈ vµ Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. Bæc Trung BÈ c„ di÷n t›ch t˘ nhi™n 51,5 ngh◊n km2, sË d©n 10,6 tri÷u ng≠Íi (n®m 2006), chi’m 15,6% di÷n t›ch vµ 12,7% sË d©n cÒa c∂ n≠Ìc. H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ Hµnh ch›nh Vi÷t Nam vfi tr› Æfia l› vµ phπm vi l∑nh thÊ cÒa vÔng Bæc Trung BÈ. V“ m∆t t˘ nhi™n, Bæc Trung BÈ thuÈc mi“n T©y Bæc vµ Bæc Trung BÈ. ô Thanh Ho∏ vµ mÈt ph«n Ngh÷ An, kh› hÀu c„ t›nh ch†t chuy”n ti’p gi˜a ßÂng bªng s´ng HÂng vµ Bæc Trung BÈ, v…n cfln chfiu ∂nh h≠Îng kh∏ mπnh cÒa gi„ mÔa ß´ng Bæc v“ mÔa Æ´ng. D∑y nÛi Tr≠Íng S¨n Bæc, bi™n giÌi t˘ nhi™n gi˜a Vi÷t Nam vµ Lµo vÌi c∏c ÆÃo th†p, lµm cho v“ mÔa hπ c„ hi÷n t≠Óng gi„ ph¨n T©y Nam thÊi mπnh, nhi“u ngµy thÍi ti’t n„ng vµ kh´. Nh≠ng ngay sau nh˜ng ngµy hπn h∏n, c„ th” b∑o Àp Æ’n Æem theo m≠a lÌn vµ n≠Ìc lÚ, tri“u c≠Íng g©y thi÷t hπi cho s∂n xu†t vµ ÆÍi sËng. V“ tµi nguy™n thi™n nhi™n, Bæc Trung BÈ c„ mÈt sË tµi nguy™n kho∏ng s∂n c„ gi∏ trfi nh≠ cr´mit, thi’c, sæt, Æ∏ v´i vµ sät lµm xi m®ng, Æ∏ qu˝. Rıng c„ di÷n t›ch t≠¨ng ÆËi lÌn. C∏c h÷ thËng s´ng M∑, s´ng C∂ c„ gi∏ trfi v“ thu˚ lÓi, giao th´ng thu˚ (Î hπ l≠u) vµ ti“m n®ng thu˚ Æi÷n. Ti“m n®ng ph∏t tri”n n´ng nghi÷p c„ ph«n hπn ch’, do c∏c ÆÂng bªng nh· hãp, chÿ c„ ÆÂng bªng Thanh − Ngh÷ − T‹nh lµ lÌn h¨n c∂. VÌi di÷n t›ch vÔng gfl ÆÂi t≠¨ng ÆËi lÌn, Bæc Trung BÈ c„ kh∂ n®ng ph∏t tri”n kinh t’ v≠Ín rıng, ch®n nu´i gia sÛc lÌn. D‰c ven bi”n c„ kh∂ n®ng ph∏t tri”n Æ∏nh bæt vµ nu´i trÂng thu˚ s∂n. Bæc Trung BÈ cÚng c„ tµi nguy™n du lfich Æ∏ng k”, trong Æ„ ph∂i k” Æ’n c∏c b∑i tæm nÊi ti’ng nh≠ : S«m S¨n, Cˆa Lfl, Thi™n C«m, ThuÀn An, L®ng C´ ; Di s∂n thi™n nhi™n th’ giÌi Phong Nha − KŒ Bµng ; Di s∂n v®n ho∏ th’ giÌi Di t›ch cË Æ´ Hu’, Nh∑ nhπc cung Æ◊nh Hu’. 155

V“ m∆t kinh t’ − x∑ hÈi, m¯c sËng cÒa d©n c≠ cfln th†p. Chi’n tranh tuy Æ∑ lÔi xa, nh≠ng hÀu qu∂ v…n cfln Æ” lπi, nh†t lµ Î vÔng rıng nÛi. C¨ sÎ hπ t«ng cÒa vÔng v…n cfln nghÃo, vi÷c thu hÛt c∏c d˘ ∏n Æ«u t≠ n≠Ìc ngoµi v…n cfln hπn ch’. VÌi s˘ tÀp trung Æ«u t≠ cho vÔng, nh†t lµ vÌi s˘ h◊nh thµnh vµ ph∏t tri”n cÒa VÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung, trong t≠¨ng lai g«n, kinh t’ cÒa Bæc Trung BÈ sœ c„ b≠Ìc ph∏t tri”n Æ∏ng k”. 2. H◊nh thµnh c¨ c†u n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p ô Duy™n h∂i mi“n Trung n„i chung, Bæc Trung BÈ n„i ri™ng, v†n Æ“ h◊nh thµnh c¨ c†u n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p c„ ˝ ngh‹a lÌn ÆËi vÌi s˘ h◊nh thµnh c¨ c†u kinh t’ chung cÒa vÔng, v◊ n„ kh´ng chÿ g„p ph«n tπo ra c¨ c†u ngµnh, mµ cfln tπo th’ li™n hoµn trong ph∏t tri”n c¨ c†u kinh t’ theo kh´ng gian. So vÌi c´ng nghi÷p c∂ n≠Ìc, tÿ tr‰ng cÒa Bæc Trung BÈ cfln nh· bä (chi’m kho∂ng 2,4% gi∏ trfi s∂n xu†t c´ng nghi÷p cÒa c∂ n≠Ìc, n®m 2005). Vi÷c Æ»y mπnh c´ng nghi÷p ho∏, hi÷n Æπi ho∏ trong giai Æoπn hi÷n nay Æfli h·i ph∂i ph∏t huy c∏c th’ mπnh sΩn c„ cÒa vÔng, trong Æ„ c„ th’ mπnh v“ n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p. Rıng Æ«u nguÂn Rıng, c©y c´ng nghi÷p l©u n®m Ch®n nu´i gia sÛc lÌn C©y hµng n®m, ch®n nu´i lÓn, gia c«m Rıng ngÀp m∆n rıng chæn c∏t, nu´i thu˚ s∂n H◊nh 35.1. L∏t cæt tı T©y sang ß´ng th” hi÷n c¨ c†u n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p cÒa vÔng Tπi sao c„ th” n„i s˘ h◊nh thµnh c¨ c†u n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p cÒa vÔng g„p ph«n tπo th’ li™n hoµn trong ph∏t tri”n c¨ c†u kinh t’ theo kh´ng gian ? a) Khai th∏c th’ mπnh v“ l©m nghi÷p Di÷n t›ch rıng cÒa toµn vÔng lµ 2,46 tri÷u ha, chi’m kho∂ng 20% di÷n t›ch rıng c∂ n≠Ìc. ßÈ che phÒ rıng lµ 47,8% (n®m 2006) chÿ Ưng sau T©y Nguy™n. Trong rıng c„ nhi“u loπi gÁ qu˝ (t∏u, lim, s’n, ki“n ki“n, 156

s®ng lŒ, l∏t hoa,...), nhi“u l©m s∂n, chim, thÛ c„ gi∏ trfi. Hi÷n nay, rıng giµu chÿ cfln tÀp trung chÒ y’u Î vÔng gi∏p bi™n giÌi Vi÷t − Lµo, nhi“u nh†t lµ Î Ngh÷ An, Thanh Ho∏, Qu∂ng B◊nh. ß∏ng chÛ ˝ lµ rıng s∂n xu†t chÿ chi’m kho∂ng 34% di÷n t›ch, cfln kho∂ng 50% di÷n t›ch lµ rıng phflng hÈ vµ 16% lµ rıng Æ∆c dÙng. Hµng loπt l©m tr≠Íng hoπt ÆÈng ch®m lo vi÷c khai th∏c Æi Æ´i vÌi tu bÊ vµ b∂o v÷ rıng. Vi÷c b∂o v÷ vµ ph∏t tri”n vËn rıng giÛp b∂o v÷ m´i tr≠Íng sËng cÒa ÆÈng vÀt hoang d∑, gi˜ g◊n nguÂn gen cÒa c∏c loµi ÆÈng, th˘c vÀt qu˝ hi’m, rıng cfln c„ t∏c dÙng Æi“u hoµ nguÂn n≠Ìc, hπn ch’ t∏c hπi cÒa c∏c c¨n lÚ ÆÈt ngÈt tr™n c∏c s´ng ngæn vµ dËc. Vi÷c trÂng rıng ven bi”n c„ t∏c dÙng chæn gi„, b∑o vµ ng®n kh´ng cho c∏t bay, c∏t ch∂y, l†n ruÈng ÆÂng, lµng mπc. b) Khai th∏c tÊng hÓp c∏c th’ mπnh v“ n´ng nghi÷p cÒa trung du, ÆÂng bªng vµ ven bi”n VÔng ÆÂi tr≠Ìc nÛi c„ th’ mπnh v“ ch®n nu´i Æπi gia sÛc. ßµn tr©u c„ kho∂ng 750 ngh◊n con (chi’m 1/4 Ƶn tr©u c∂ n≠Ìc), Ƶn bfl c„ kho∂ng 1,1 tri÷u con (chi’m h¨n 1/5 Ƶn bfl c∂ n≠Ìc). VÌi di÷n t›ch Ɔt badan tuy kh´ng lÌn, nh≠ng kh∏ mµu mÏ, Bæc Trung BÈ Æ∑ h◊nh thµnh mÈt sË vÔng chuy™n canh c©y c´ng nghi÷p l©u n®m (cµ ph™ Î T©y Ngh÷ An, Qu∂ng Trfi ; cao su, h ti™u Î Qu∂ng B◊nh, Qu∂ng Trfi ; chà ΠT©y Ngh÷ An). ô c∏c ÆÂng bªng, ph«n lÌn lµ Ɔt c∏t pha, thuÀn lÓi cho vi÷c ph∏t tri”n c∏c c©y c´ng nghi÷p hµng n®m (lπc, m›a, thuËc l∏...) nh≠ng kh´ng thÀt thuÀn lÓi cho c©y lÛa. Trong vÔng Æ∑ h◊nh thµnh c∏c vÔng chuy™n canh c©y c´ng nghi÷p hµng n®m vµ c∏c vÔng lÛa th©m canh. B◊nh qu©n l≠¨ng th˘c theo Æ«u ng≠Íi v◊ vÀy Æ∑ t®ng kh∏ (n®m 2005 Æπt kho∂ng 348 kg/ng≠Íi). c) ß»y mπnh ph∏t tri”n ng≠ nghi÷p Tuy kh´ng c„ c∏c b∑i c∏ lÌn, nÊi ti’ng, nh≠ng c∏c tÿnh Bæc Trung BÈ Æ“u c„ kh∂ n®ng ph∏t tri”n ngh“ c∏ bi”n. Ngh÷ An lµ tÿnh tr‰ng Æi”m ngh“ c∏ cÒa Bæc Trung BÈ. Tuy nhi™n, do ph«n lÌn tµu thuy“n c„ c´ng su†t nh·, Æ∏nh bæt ven bÍ lµ ch›nh, n™n Î nhi“u n¨i nguÂn lÓi thu˚ s∂n c„ nguy c¨ suy gi∂m r‚ r÷t. Hi÷n nay, vi÷c nu´i thu˚ s∂n n≠Ìc lÓ, n≠Ìc m∆n Æ≠Óc ph∏t tri”n kh∏ mπnh, Æang lµm thay ÆÊi kh∏ r‚ nät c¨ c†u kinh t’ n´ng th´n ven bi”n. 157

H◊nh 35.2. Khai th∏c mÈt sË th’ mπnh chÒ y’u cÒa vÔng Bæc Trung BÈ 158

3. H◊nh thµnh c¨ c†u c´ng nghi÷p vµ ph∏t tri”n c¨ sÎ hπ t«ng giao th´ng vÀn t∂i a) Ph∏t tri”n c∏c ngµnh c´ng nghi÷p tr‰ng Æi”m vµ c∏c trung t©m c´ng nghi÷p chuy™n m´n ho∏ C´ng nghi÷p cÒa vÔng hi÷n Æang ph∏t tri”n d˘a tr™n mÈt sË tµi nguy™n kho∏ng s∂n c„ tr˜ l≠Óng lÌn, nguÂn nguy™n li÷u cÒa n´ng, l©m, thu˚ s∂n vµ nguÂn lao ÆÈng dÂi dµo, t≠¨ng ÆËi rŒ. Do nh˜ng hπn ch’ v“ Æi“u ki÷n k‹ thuÀt, vËn, n™n c¨ c†u c´ng nghi÷p cÒa vÔng ch≠a thÀt Æfinh h◊nh vµ sœ c„ nhi“u bi’n ÆÊi trong nh˜ng thÀp kÿ tÌi. MÈt sË tµi nguy™n kho∏ng s∂n cÒa vÔng v…n Î dπng ti“m n®ng ho∆c Æ≠Óc khai th∏c kh´ng Æ∏ng k” (cr´mit, thi’c...). Trong vÔng c„ mÈt sË nhµ m∏y xi m®ng lÌn nh≠ Bÿm S¨n, Nghi S¨n (Thanh Ho∏), Hoµng Mai (Ngh÷ An). Nhµ m∏y thäp li™n hÓp Hµ T‹nh (sˆ dÙng qu∆ng sæt Thπch Kh™) Æ∑ Æ≠Óc k› k’t x©y d˘ng vµo th∏ng 5 − 2007. V†n Æ“ ph∏t tri”n c¨ sÎ n®ng l≠Óng (Æi÷n) lµ mÈt ≠u ti™n trong ph∏t tri”n c´ng nghi÷p cÒa vÔng. Do nh˜ng hπn ch’ v“ nguÂn nhi™n li÷u tπi chÁ, n™n vi÷c gi∂i quy’t nhu c«u v“ Æi÷n chÒ y’u d˘a vµo l≠Ìi Æi÷n quËc gia. MÈt sË nhµ m∏y thu˚ Æi÷n Æang Æ≠Óc x©y d˘ng nh≠ B∂n Vœ (320 MW) tr™n s´ng C∂ (Ngh÷ An), Cˆa ßπt (97 MW) tr™n s´ng Chu (Thanh Ho∏), Rµo Qu∏n (64 MW) tr™n s´ng Rµo Qu∏n (Qu∂ng Trfi). C∏c trung t©m c´ng nghi÷p cÒa vÔng lµ Thanh Ho∏ − Bÿm S¨n, Vinh, Hu’ vÌi c∏c s∂n ph»m chuy™n m´n ho∏ kh∏c nhau. Hu’ nªm trong VÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung sœ c„ lÓi th’ trong ph∏t tri”n. b) X©y d˘ng c¨ sÎ hπ t«ng tr≠Ìc h’t lµ giao th´ng vÀn t∂i Vi÷c Æ»y mπnh Æ«u t≠ ph∏t tri”n c¨ sÎ hπ t«ng Æang tπo ra nh˜ng thay ÆÊi lÌn trong s˘ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng. Cho Æ’n nay, mπng l≠Ìi giao th´ng cÒa vÔng chÒ y’u gÂm quËc lÈ 1, Æ≠Íng sæt ThËng Nh†t (Æ≠Íng sæt Bæc − Nam) vµ c∏c tuy’n Æ≠Íng ngang lµ c∏c quËc lÈ 7, 8, 9. ß≠Íng H Ch› Minh hoµn thµnh sœ thÛc Æ»y s˘ ph∏t tri”n kinh t’ cÒa c∏c huy÷n ph›a t©y, ph©n bË lπi d©n c≠, h◊nh thµnh mπng l≠Ìi Æ´ thfi mÌi. CÔng vÌi ph∏t tri”n giao th´ng ß´ng − T©y, hµng loπt cˆa kh»u Æ≠Óc mÎ ra Æ” t®ng c≠Íng giao th≠¨ng vÌi c∏c n≠Ìc l∏ng gi“ng, trong Æ„ 159

Lao B∂o lµ cˆa kh»u quËc t’ quan tr‰ng. QuËc lÈ 1 Æ≠Óc n©ng c†p, hi÷n Æπi ho∏, Æ∆c bi÷t lµ vi÷c lµm Æ≠Íng h«m ´ t´ qua Hoµnh S¨n, H∂i V©n Æ∑ lµm t®ng Æ∏ng k” kh∂ n®ng vÀn chuy”n Bæc − Nam tr™n tuy’n Æ≠Íng huy’t mπch nµy, ÆÂng thÍi sœ tπo s¯c hÛt lÌn cho c∏c luÂng vÀn t∂i theo quËc lÈ 9 tÌi c∂ng ßµ NΩng. MÈt sË c∂ng n≠Ìc s©u Æang Æ≠Óc Æ«u t≠ x©y d˘ng vµ hoµn thi÷n (Nghi S¨n, VÚng Éng, Ch©n M©y) gæn li“n vÌi s˘ h◊nh thµnh c∏c khu kinh t’ c∂ng bi”n. C∏c s©n bay PhÛ Bµi (Hu’), Vinh (Ngh÷ An), ßÂng HÌi (Qu∂ng B◊nh) Æ≠Óc n©ng c†p giÛp ph∏t tri”n kinh t’, v®n ho∏ vµ t®ng c≠Íng thu hÛt kh∏ch du lfich. C©u h·i vµ bµi tÀp 1. H∑y ph©n t›ch nh˜ng thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n trong ph∏t tri”n kinh t’ Î Bæc Trung BÈ. 2. Tπi sao n„i vi÷c ph∏t tri”n c¨ c†u n´ng − l©m − ng≠ nghi÷p g„p ph«n ph∏t tri”n b“n v˜ng Î Bæc Trung BÈ ? 3. H∑y x∏c Æfinh c∏c ngµnh c´ng nghi÷p chÒ y’u cÒa c∏c trung t©m c´ng nghi÷p Thanh Ho∏, Vinh vµ Hu’. 4. Tπi sao vi÷c ph∏t tri”n c¨ sÎ hπ t«ng giao th´ng vÀn t∂i sœ tπo b≠Ìc ngo∆t quan tr‰ng trong h◊nh thµnh c¨ c†u kinh t’ cÒa vÔng ? 160

Bµi 36 V†n Æ“ ph∏t tri”n kinh t’ - x∑ hÈi Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ 1. Kh∏i qu∏t chung VÔng Duy™n h∂i Nam Trung BÈ bao gÂm thµnh phË ßµ NΩng, c∏c tÿnh Qu∂ng Nam, Qu∂ng Ng∑i, B◊nh ßfinh, PhÛ Y™n, Kh∏nh Hoµ, Ninh ThuÀn vµ B◊nh ThuÀn ; c„ di÷n t›ch t˘ nhi™n g«n 44,4 ngh◊n km2, sË d©n g«n 8,9 tri÷u ng≠Íi, chi’m 13,4% di÷n t›ch vµ 10,5% sË d©n cÒa c∂ n≠Ìc (n®m 2006). ThuÈc v“ Duy™n h∂i Nam Trung BÈ cfln c„ c∏c qu«n Æ∂o xa bÍ lµ Hoµng Sa (huy÷n Æ∂o thuÈc thµnh phË ßµ NΩng) vµ Tr≠Íng Sa (huy÷n Æ∂o thuÈc tÿnh Kh∏nh Hoµ). H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ Hµnh ch›nh Vi÷t Nam vfi tr› Æfia l› vµ phπm vi l∑nh thÊ cÒa vÔng Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. Vfi tr› Æfia l› c„ ∂nh h≠Îng th’ nµo Æ’n s˘ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng ? Duy™n h∂i Nam Trung BÈ c„ Æ∆c Æi”m t˘ nhi™n r†t Æ∆c sæc : mÈt d∂i l∑nh thÊ hãp, mµ ph«n ph›a t©y lµ s≠Ín ß´ng cÒa Tr≠Íng S¨n Nam, ´m l†y T©y Nguy™n rÈng lÌn, ph›a Æ´ng lµ Bi”n ß´ng. Ph›a bæc c„ d∑y nÛi Bπch M∑ lµm ranh giÌi t˘ nhi™n vÌi Bæc Trung BÈ, cfln ph›a nam lµ ß´ng Nam BÈ. C∏c nh∏nh nÛi ®n ngang ra bi”n Æ∑ chia nh· ph«n duy™n h∂i thµnh c∏c ÆÂng bªng nh· hãp, tπo n™n hµng loπt c∏c b∏n Æ∂o, c∏c vÚng vfinh vµ nhi“u b∑i bi”n Æãp. Ti“m n®ng ph∏t tri”n n´ng nghi÷p cÒa vÔng hπn ch’ h¨n so vÌi Bæc Trung BÈ, nh≠ng bÔ lπi c„ ti“m n®ng to lÌn v“ ph∏t tri”n Æ∏nh bæt vµ nu´i trÂng h∂i s∂n. Kho∏ng s∂n kh´ng nhi“u, chÒ y’u lµ c∏c loπi vÀt li÷u x©y d˘ng, Æ∆c bi÷t lµ c∏c m· c∏t lµm thu˚ tinh Î tÿnh Kh∏nh Hoµ, vµng Î BÂng Mi™u (Qu∂ng Nam). D«u kh› Æ∑ Æ≠Óc khai th∏c tr™n th“m lÙc Æfia Î c˘c Nam Trung BÈ. Ti“m n®ng thu˚ Æi÷n kh´ng lÌn nh≠ng c„ th” x©y d˘ng c∏c nhµ m∏y thu˚ Æi÷n c´ng su†t trung b◊nh vµ nh·. Duy™n h∂i Nam Trung BÈ c„ Æ∆c Æi”m kh› hÀu cÒa ß´ng Tr≠Íng S¨n : mÔa hπ c„ gi„ ph¨n T©y Nam ; v“ thu - Æ´ng m≠a Æfia h◊nh vµ t∏c ÆÈng cÒa d∂i hÈi tÙ nhi÷t ÆÌi Æem lπi m≠a lÌn Î ßµ NΩng vµ Qu∂ng Nam (nh†t lµ Î th≠Óng nguÂn s´ng Thu BÂn). Tuy nhi™n, ph›a nam Duy™n h∂i Nam Trung BÈ th≠Íng ›t m≠a, kh´ hπn käo dµi, Æ∆c bi÷t Î Ninh ThuÀn vµ B◊nh ThuÀn. C∏c dflng s´ng c„ lÚ l™n nhanh, nh≠ng v“ mÔa kh´ lπi r†t cπn ; v◊ vÀy, vi÷c lµm c∏c h ch¯a n≠Ìc lµ bi÷n ph∏p thu˚ lÓi r†t quan tr‰ng. 161

Rıng Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ li“n mÈt khËi vÌi rıng T©y Nguy™n, c„ nhi“u loπi gÁ, chim vµ thÛ qu˝. Di÷n t›ch rıng h¨n 1,77 tri÷u ha, ÆÈ che phÒ rıng lµ 38,9%, nh≠ng c„ tÌi h¨n 97% lµ rıng gÁ, chÿ 2,4% lµ rıng tre n¯a. ô Æ©y chÿ c„ c∏c ÆÂng bªng nh· hãp ; Ɔt c∏t pha vµ Ɔt c∏t lµ ch›nh, nh≠ng cÚng c„ nh˜ng ÆÂng bªng mµu mÏ nh≠ ÆÂng bªng Tuy Hoµ (PhÛ Y™n). C∏c vÔng gfl ÆÂi thuÀn lÓi cho ch®n nu´i bfl, d™, cıu. V“ m∆t kinh t’ − x∑ hÈi, trong thÍi k◊ chi’n tranh Duy™n h∂i Nam Trung BÈ lµ mÈt vÔng chfiu nhi“u tÊn th†t v“ ng≠Íi vµ cÒa. ß©y lµ vÔng c„ nhi“u d©n tÈc ›t ng≠Íi (c∏c nh„m d©n tÈc Î Tr≠Íng S¨n − T©y Nguy™n, ng≠Íi Ch®m). Trong vÔng Æ∑ c„ mÈt chuÁi Æ´ thfi t≠¨ng ÆËi lÌn nh≠ ßµ NΩng, Quy Nh¨n, Nha Trang, Phan Thi’t. ß©y cÚng lµ vÔng Æang thu hÛt Æ≠Óc c∏c d˘ ∏n Æ«u t≠ cÒa n≠Ìc ngoµi. Duy™n h∂i Nam Trung BÈ cfln c„ c∏c Di s∂n v®n ho∏ th’ giÌi lµ PhË cÊ HÈi An vµ Di t›ch M¸ S¨n (Qu∂ng Nam). Nh˜ng di s∂n nµy g„p ph«n lµm phong phÛ th™m th’ mπnh v“ du lfich cÒa vÔng. 2. Ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n C∏c tÿnh Duy™n h∂i Nam Trung BÈ Æ“u gi∏p bi”n. C„ th” n„i thi™n nhi™n Æ∑ ban t∆ng vÔng nµy nhi“u ≠u ∏i trong ph∏t tri”n kinh t’ bi”n. a) Ngh“ c∏ Bi”n mi“n Trung læm t´m, c∏ vµ c∏c h∂i s∂n kh∏c. Tÿnh nµo cÚng c„ b∑i t´m, b∑i c∏, nh≠ng c∏c b∑i t´m, b∑i c∏ lÌn nh†t lµ Î c∏c tÿnh c˘c Nam Trung BÈ vµ ng≠ tr≠Íng Hoµng Sa − Tr≠Íng Sa. S∂n l≠Óng thu˚ s∂n cÒa vÔng n®m 2005 Æ∑ v≠Ót 624 ngh◊n t†n. Trong Æ„, ri™ng s∂n l≠Óng c∏ bi”n Æ∑ lµ 420 ngh◊n t†n vÌi nhi“u loµi c∏ qu˝ nh≠ c∏ thu, c∏ ngı, c∏ tr›ch, c∏ nÙc, c∏ hÂng, c∏ phÃn, nhi“u loµi t´m, m˘c... BÍ bi”n c„ nhi“u vÙng, Æ«m ph∏ thuÀn lÓi cho nu´i trÂng thu˚ s∂n. Vi÷c nu´i t´m hÔm, t´m sÛ Æang Æ≠Óc ph∏t tri”n Î nhi“u tÿnh, nh†t lµ Î PhÛ Y™n, Kh∏nh Hoµ. Hoπt ÆÈng ch’ bi’n h∂i s∂n ngµy cµng Æa dπng, phong phÛ, trong Æ„ n≠Ìc mæm Phan Thi’t ngon nÊi ti’ng. Trong t≠¨ng lai, ngµnh thu˚ s∂n sœ c„ vai trfl lÌn h¨n trong vi÷c gi∂i quy’t v†n Æ“ th˘c ph»m cÒa vÔng vµ tπo ra nhi“u s∂n ph»m hµng ho∏. Tuy nhi™n, v†n Æ“ khai th∏c hÓp l› vµ b∂o v÷ nguÂn lÓi thu˚ s∂n c„ ˝ ngh‹a r†t c†p b∏ch. 162

b) Du lfich bi”n Nam Trung BÈ c„ nhi“u b∑i bi”n nÊi ti’ng nh≠ M¸ Kh™ (ßµ NΩng), Sa Hu˙nh (Qu∂ng Ng∑i), Quy Nh¨n (B◊nh ßfinh), Nha Trang (Kh∏nh Hoµ), Cµ N∏ (Ninh ThuÀn), MÚi Nä (B◊nh ThuÀn)... Nha Trang Æ∑ trÎ thµnh Æi”m Æ’n h†p d…n ÆËi vÌi du kh∏ch trong n≠Ìc vµ quËc t’, lµ trung t©m du lfich lÌn cÒa n≠Ìc ta. ßµ NΩng cÚng lµ mÈt trung t©m du lfich quan tr‰ng. Vi÷c ph∏t tri”n du lfich bi”n gæn li“n vÌi du lfich Æ∂o vµ hµng loπt hoπt ÆÈng du lfich nghÿ d≠Ïng, th” thao kh∏c nhau. c) Dfich vÙ hµng h∂i Kh´ng Î Æ©u tr™n Ɔt n≠Ìc ta c„ nhi“u Æfia Æi”m thuÀn lÓi Æ” x©y d˘ng c∂ng n≠Ìc s©u nh≠ Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. Hi÷n tπi, Î Æ©y Æ∑ c„ c∏c c∂ng tÊng hÓp lÌn do Trung ≠¨ng qu∂n l› nh≠ ßµ NΩng, Quy Nh¨n, Nha Trang vµ Æang x©y d˘ng c∏c c∂ng n≠Ìc s©u nh≠ Dung Qu†t. ß∆c bi÷t, Î vfinh V©n Phong sœ h◊nh thµnh c∂ng trung chuy”n quËc t’ lÌn nh†t n≠Ìc ta. d) Khai th∏c kho∏ng s∂n Î th“m lÙc Æfia vµ s∂n xu†t muËi VÔng th“m lÙc Æfia Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ Æ∑ Æ≠Óc khºng Æfinh lµ c„ d«u kh›. Hi÷n nay, Æ∑ ti’n hµnh khai th∏c c∏c m· d«u kh› Î ph›a Æ´ng qu«n Æ∂o PhÛ Qu˝ (tÿnh B◊nh ThuÀn). Vi÷c s∂n xu†t muËi cÚng r†t thuÀn lÓi. C∏c vÔng s∂n xu†t muËi nÊi ti’ng lµ Cµ N∏, Sa Hu˙nh... Vi÷c ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ so vÌi Bæc Trung BÈ thuÀn lÓi h¨n nh≠ th’ nµo ? 3. Ph∏t tri”n c´ng nghi÷p vµ c¨ sÎ hπ t«ng − ô Duy™n h∂i Nam Trung BÈ Æ∑ h◊nh thµnh Æ≠Óc chuÁi c∏c trung t©m c´ng nghi÷p, lÌn nh†t lµ ßµ NΩng, ti’p Æ’n lµ Nha Trang, Quy Nh¨n, Phan Thi’t. C´ng nghi÷p chÒ y’u lµ c¨ kh›, ch’ bi’n n´ng − l©m − thu˚ s∂n vµ s∂n xu†t hµng ti™u dÔng. Vi÷c thu hÛt Æ«u t≠ cÒa n≠Ìc ngoµi Æ∑ thÛc Æ»y s˘ h◊nh thµnh mÈt sË khu c´ng nghi÷p tÀp trung vµ khu ch’ xu†t. NhÍ th’, c´ng nghi÷p cÒa vÔng Æang khÎi sæc. Duy™n h∂i Nam Trung BÈ r†t hπn ch’ v“ tµi nguy™n nhi™n li÷u, n®ng l≠Óng. C¨ sÎ n®ng l≠Óng (Æi÷n) ch≠a Æ∏p ¯ng nhu c«u ph∏t tri”n c´ng nghi÷p 163

Khai thác titan Khai thác Khai thác vàng cắt thuỷ tinh Nước Khoáng H◊nh 36. Khai th∏c c∏c th’ mπnh chÒ y’u Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ 164

cÚng nh≠ c∏c hoπt ÆÈng kinh t’ kh∏c cÒa vÔng. V†n Æ“ nµy Æang Æ≠Óc gi∂i quy’t theo h≠Ìng sˆ dÙng Æi÷n l≠Ìi quËc gia qua Æ≠Íng d©y 500 KV, x©y d˘ng mÈt sË nhµ m∏y thu˚ Æi÷n quy m´ trung b◊nh nh≠ S´ng Hinh (PhÛ Y™n), V‹nh S¨n (B◊nh ßfinh), t≠¨ng ÆËi lÌn nh≠ Hµm ThuÀn − ßa Mi (B◊nh ThuÀn), A V≠¨ng (Qu∂ng Nam). Ngoµi ra, cfln nhµ m∏y thu˚ Æi÷n ßa Nhim vµ ßπi Ninh sˆ dÙng nguÂn n≠Ìc tı T©y Nguy™n Æ≠a xuËng. Trong t≠¨ng lai, d˘ ki’n nhµ m∏y Æi÷n nguy™n tˆ Æ«u ti™n cÒa n≠Ìc ta sœ Æ≠Óc x©y d˘ng Î khu v˘c nµy. VÌi vi÷c h◊nh thµnh vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung, Æ∆c bi÷t lµ x©y d˘ng Khu kinh t’ mÎ Chu Lai, Khu kinh t’ Dung Qu†t vµ Khu kinh t’ Nh¨n HÈi, th◊ c´ng nghi÷p cÒa Duy™n h∂i Nam Trung BÈ sœ c„ b≠Ìc ph∏t tri”n r‚ nät trong thÀp kÿ tÌi. − Vi÷c ph∏t tri”n c¨ sÎ hπ t«ng giao th´ng vÀn t∂i tπo ra th’ mÎ cˆa h¨n n˜a cho vÔng vµ cho s˘ ph©n c´ng lao ÆÈng mÌi. Vi÷c n©ng c†p quËc lÈ 1 vµ Æ≠Íng sæt Bæc − Nam kh´ng chÿ lµm t®ng vai trfl trung chuy”n cÒa Duy™n h∂i mi“n Trung, mµ cfln giÛp Æ»y mπnh s˘ giao l≠u gi˜a c∏c tÿnh Duy™n h∂i Nam Trung BÈ vÌi thµnh phË ßµ NΩng (mÈt trung t©m ph∏t tri”n Î ph›a bæc cÒa vÔng) vµ vÌi Thµnh phË H Ch› Minh n„i ri™ng, ß´ng Nam BÈ n„i chung. H÷ thËng s©n bay cÒa vÔng Æ∑ Æ≠Óc kh´i phÙc, hi÷n Æπi, gÂm s©n bay quËc t’ ßµ NΩng vµ c∏c s©n bay nÈi Æfia nh≠ Chu Lai, Quy Nh¨n, Cam Ranh, Tuy Hoµ. H∑y x∏c Æfinh tr™n h◊nh 36 c∏c tuy’n Æ≠Íng bÈ, Æ≠Íng sæt chÒ y’u, c∏c c∂ng vµ s©n bay Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. C∏c d˘ ∏n ph∏t tri”n c∏c tuy’n Æ≠Íng ngang (nh≠ c∏c Æ≠Íng 19, 26...) nËi T©y Nguy™n vÌi c∏c c∂ng n≠Ìc s©u, giÛp mÎ rÈng c∏c vÔng hÀu ph≠¨ng cÒa c∏c c∂ng nµy vµ giÛp cho Duy™n h∂i Nam Trung BÈ mÎ cˆa h¨n n˜a. Duy™n h∂i Nam Trung BÈ sœ c„ vai trfl quan tr‰ng h¨n trong quan h÷ vÌi c∏c tÿnh T©y Nguy™n, khu v˘c Nam Lµo vµ ß´ng Bæc Th∏i Lan. 165

Nhµ m∏y thu˚ Æi÷n ßπi Ninh (B◊nh ThuÀn) ph∏t Æi÷n bªng nguÂn n≠Ìc tı T©y Nguy™n Æ≠a xuËng C©u h·i vµ bµi tÀp 1. H∑y ph©n t›ch nh˜ng thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n trong ph∏t tri”n kinh t’ Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. 2. V†n Æ“ l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m trong vÔng c«n Æ≠Óc gi∂i quy’t bªng c∏ch nµo ? Kh∂ n®ng gi∂i quy’t v†n Æ“ nµy. 3. D˘a vµo h◊nh 36 (ho∆c Atlat ßfia l› Vi÷t Nam), h∑y ph©n t›ch c∏c nguÂn tµi nguy™n Æ” ph∏t tri”n c´ng nghi÷p, hi÷n trπng ph∏t tri”n vµ ph©n bË c´ng nghi÷p trong vÔng. 4. Tπi sao vi÷c t®ng c≠Íng k’t c†u hπ t«ng giao th´ng vÀn t∂i c„ ˝ ngh‹a Æ∆c bi÷t quan tr‰ng trong h◊nh thµnh c¨ c†u kinh t’ cÒa vÔng ? 166

Bµi 37 V†n Æ“ khai th∏c th’ mπnh Î T©y Nguy™n 1. Kh∏i qu∏t chung VÔng T©y Nguy™n bao gÂm c∏c tÿnh : Kon Tum, Gia Lai, ßæk Læk, ßæk N´ng vµ L©m ßÂng ; di÷n t›ch t˘ nhi™n g«n 54,7 ngh◊n km2, sË d©n g«n 4,9 tri÷u ng≠Íi, chi’m 16,5% di÷n t›ch vµ 5,8% sË d©n c∂ n≠Ìc (n®m 2006). ß©y lµ vÔng duy nh†t Î n≠Ìc ta kh´ng gi∏p bi”n. KhËi c∏c cao nguy™n x’p t«ng Æ sÈ nµy nªm s∏t Duy™n h∂i Nam Trung BÈ, li“n k“ vÌi ß´ng Nam BÈ, lπi gi∏p vÌi mi“n Hπ Lµo vµ ß´ng Bæc Campuchia. Ch›nh v◊ th’, T©y Nguy™n c„ vfi tr› Æ∆c bi÷t quan tr‰ng v“ quËc phflng vµ x©y d˘ng kinh t’. ߉c b∂n Æ Hµnh ch›nh Vi÷t Nam vµ b∂n Æ ßfia l› t˘ nhi™n Vi÷t Nam, h∑y ph©n t›ch ˝ ngh‹a vfi tr› Æfia l› cÒa T©y Nguy™n. ߆t Æai mµu mÏ, cÈng vÌi s˘ Æa dπng cÒa tµi nguy™n kh› hÀu, rıng, Æem lπi cho T©y Nguy™n nh˜ng ti“m n®ng to lÌn v“ n´ng nghi÷p vµ l©m nghi÷p. T©y Nguy™n kh´ng nhi“u tµi nguy™n kho∏ng s∂n, ri™ng b´xit c„ tr˜ l≠Óng hµng tÿ t†n lµ Æ∏ng k”. Tr˜ n®ng thu˚ Æi÷n tr™n c∏c s´ng X™ Xan, Xr™ P´k vµ th≠Óng nguÂn s´ng ßÂng Nai t≠¨ng ÆËi lÌn. T©y Nguy™n lµ vÔng th≠a d©n nh†t n≠Ìc ta. ß©y lµ Æfia bµn c≠ trÛ cÒa nhi“u d©n tÈc thi”u sË (X™Æ®ng, Bana, Giarai, £Æ™, C¨ho, Mπ, M¨n´ng...) vÌi truy“n thËng v®n ho∏ ÆÈc Æ∏o. So vÌi c∏c vÔng kh∏c trong c∂ n≠Ìc, Æi“u ki÷n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa T©y Nguy™n cfln nhi“u kh„ kh®n. Trong vÔng cfln thi’u lao ÆÈng lµnh ngh“, c∏n bÈ khoa h‰c − k‹ thuÀt. M¯c sËng cÒa nh©n d©n cfln th†p, tÿ l÷ ng≠Íi ch≠a bi’t Ɖc, bi’t vi’t cfln cao. C¨ sÎ hπ t«ng cfln thi’u thËn nhi“u, tr≠Ìc h’t lµ mπng l≠Ìi Æ≠Íng giao th´ng, c∏c c¨ sÎ dfich vÙ y t’, gi∏o dÙc, dfich vÙ k‹ thuÀt. C´ng nghi÷p trong vÔng mÌi Î trong giai Æoπn h◊nh thµnh, vÌi c∏c trung t©m c´ng nghi÷p nh· vµ Æi”m c´ng nghi÷p. 167

2. Ph∏t tri”n c©y c´ng nghi÷p l©u n®m T©y Nguy™n c„ ti“m n®ng to lÌn v“ n´ng nghi÷p vµ l©m nghi÷p. ߆t badan vµ kh› hÀu cÀn x›ch Æπo r†t phÔ hÓp vÌi vi÷c trÂng c∏c c©y c´ng nghi÷p l©u n®m. ߆t badan Î T©y Nguy™n c„ t«ng phong ho∏ s©u, giµu ch†t dinh d≠Ïng, lπi ph©n bË tÀp trung vÌi nh˜ng m∆t bªng rÈng lÌn thuÀn lÓi cho vi÷c thµnh lÀp c∏c n´ng tr≠Íng vµ vÔng chuy™n canh quy m´ lÌn. ߉c Atlat ßfia l› Vi÷t Nam, h∑y x∏c Æfinh c∏c vÔng Ɔt badan vµ ÆËi chi’u vÌi c∏c vÔng ph©n bË c©y c´ng nghi÷p Î T©y Nguy™n. Kh› hÀu T©y Nguy™n c„ t›nh ch†t cÀn x›ch Æπo vÌi mÈt mÔa m≠a vµ mÈt mÔa kh´ käo dµi (c„ khi 4 − 5 th∏ng). V“ mÔa kh´, m˘c n≠Ìc ng«m hπ th†p, v◊ th’ vi÷c lµm thu˚ lÓi g∆p kh„ kh®n, tËn käm, lµ trÎ ngπi lÌn cho s∂n xu†t vµ sinh hoπt. S˘ Ææp ÆÊi gi˜a mÔa kh´ käo dµi vµ mÔa m≠a tr™n vÔng Ɔt badan vÙn bÎ cfln Æe doπ x„i mfln Ɔt n’u lÌp phÒ th˘c vÀt bfi ph∏ hoπi. Nh≠ng mÔa kh´ käo dµi lπi lµ Æi“u ki÷n thuÀn lÓi Æ” ph¨i s†y, b∂o qu∂n s∂n ph»m. Do ∂nh h≠Îng cÒa ÆÈ cao, n™n trong khi Î c∏c cao nguy™n cao 400 − 500m kh› hÀu kh∏ n„ng, th◊ Î c∏c cao nguy™n cao tr™n 1000m kh› hÀu lπi r†t m∏t mŒ. V◊ th’, Î T©y Nguy™n c„ th” trÂng c∏c c©y c´ng nghi÷p nhi÷t ÆÌi (cµ ph™, cao su, h ti™u) vµ c∂ c∏c c©y c„ nguÂn gËc cÀn nhi÷t ÆÌi (chÃ,...) kh∏ thuÀn lÓi. − Cµ ph™ lµ c©y c´ng nghi÷p quan tr‰ng sË mÈt cÒa T©y Nguy™n. Di÷n t›ch cµ ph™ Î T©y Nguy™n n®m 2006 kho∂ng 450 ngh◊n ha, chi’m 4/5 di÷n t›ch cµ ph™ c∂ n≠Ìc. ßæk Læk lµ tÿnh c„ di÷n t›ch cµ ph™ lÌn nh†t (259 ngh◊n ha). Cµ ph™ chà Æ≠Óc trÂng tr™n c∏c cao nguy™n t≠¨ng ÆËi cao, kh› hÀu m∏t h¨n, Î Gia Lai, Kon Tum vµ L©m ßÂng ; cfln cµ ph™ vËi Æ≠Óc trÂng Î nh˜ng vÔng n„ng h¨n, chÒ y’u Î tÿnh ßæk Læk. Cµ ph™ Bu´n Ma ThuÈt nÊi ti’ng c„ ch†t l≠Óng cao. − Chà Æ≠Óc trÂng chÒ y’u tr™n c∏c cao nguy™n cao h¨n nh≠ Î L©m ßÂng vµ mÈt ph«n Î Gia Lai. Chà bÛp thu hoπch Æ≠Óc Æem ch’ bi’n tπi c∏c nhµ m∏y chà Bi”n H (Gia Lai) vµ B∂o LÈc (L©m ßÂng). L©m ßÂng hi÷n nay lµ tÿnh c„ di÷n t›ch trÂng chà lÌn nh†t c∂ n≠Ìc. 168

H◊nh 37.1. Khai th∏c mÈt sË th’ mπnh chÒ y’u v“ n´ng, l©m nghi÷p Î T©y Nguy™n 169

− T©y Nguy™n lµ vÔng trÂng cao su lÌn th¯ hai, sau ß´ng Nam BÈ. Cao su Æ≠Óc trÂng chÒ y’u Î c∏c tÿnh Gia Lai vµ ßæk Læk. − Vi÷c ph∏t tri”n c∏c vÔng chuy™n canh c©y c´ng nghi÷p l©u n®m Î T©y Nguy™n Æ∑ thu hÛt v“ Æ©y hµng vπn lao ÆÈng tı c∏c vÔng kh∏c nhau cÒa Ɔt n≠Ìc vµ cÚng tπo ra tÀp qu∏n s∂n xu†t mÌi cho ÆÂng bµo c∏c d©n tÈc T©y Nguy™n. B™n cπnh c∏c n´ng tr≠Íng quËc doanh trÂng tÀp trung, Î T©y Nguy™n hi÷n nay cfln ph∏t tri”n rÈng r∑i c∏c m´ h◊nh kinh t’ v≠Ín trÂng cµ ph™, h ti™u... − Vi÷c n©ng cao hi÷u qu∂ kinh t’ − x∑ hÈi cÒa s∂n xu†t c©y c´ng nghi÷p Î T©y Nguy™n Æfli h·i nhi“u gi∂i ph∏p, trong Æ„ ph∂i k” Æ’n : + Hoµn thi÷n quy hoπch c∏c vÔng chuy™n canh c©y c´ng nghi÷p ; mÎ rÈng di÷n t›ch c©y c´ng nghi÷p c„ k’ hoπch vµ c„ c¨ sÎ khoa h‰c, Æi Æ´i vÌi vi÷c b∂o v÷ rıng vµ ph∏t tri”n thu˚ lÓi. + ßa dπng ho∏ c¨ c†u c©y c´ng nghi÷p, Æ” vıa hπn ch’ nh˜ng rÒi ro trong ti™u thÙ s∂n ph»m, vıa sˆ dÙng hÓp l› tµi nguy™n. + ß»y mπnh kh©u ch’ bi’n c∏c s∂n ph»m c©y c´ng nghi÷p vµ Æ»y mπnh xu†t kh»u. 3. Khai th∏c vµ ch’ bi’n l©m s∂n L©m nghi÷p cÚng lµ mÈt th’ mπnh nÊi bÀt cÒa T©y Nguy™n. Vµo Æ«u thÀp kÿ 90 cÒa th’ kÿ XX, trong khi rıng cÒa nhi“u vÔng n≠Ìc ta Æang Î t◊nh trπng cπn ki÷t, th◊ Î T©y Nguy™n rıng v…n che phÒ 60% di÷n t›ch l∑nh thÊ. T©y Nguy™n cfln nhi“u rıng gÁ qu˝ (c»m lai, gÙ mÀt, nghi’n, træc, s’n), nhi“u chim, thÛ qu˝ (voi, bfl t„t, g†u...). Vµo thÍi gian Æ„, rıng T©y Nguy™n chi’m tÌi 36% di÷n t›ch Ɔt c„ rıng vµ 52% s∂n l≠Óng gÁ c„ th” khai th∏c cÒa c∂ n≠Ìc. T©y Nguy™n th˘c s˘ lµ \"kho vµng xanh\" cÒa n≠Ìc ta. Tuy nhi™n, s˘ suy gi∂m tµi nguy™n rıng Æ∑ khi’n s∂n l≠Óng khai th∏c gÁ hªng n®m kh´ng ngıng gi∂m, tı 600 − 700 ngh◊n m3 vµo cuËi thÀp kÿ 80, nay chÿ cfln kho∂ng 200 − 300 ngh◊n m3/n®m. 170

H◊nh 37.2. C∏c bÀc thang thu˚ Æi÷n tr™n T©y Nguy™n 171

Trong nh˜ng n®m g«n Æ©y, nπn ph∏ rıng gia t®ng, lµm gi∂m sÛt nhanh lÌp phÒ rıng vµ gi∂m sÛt tr˜ l≠Óng c∏c loπi gÁ qu˝, Æe doπ m´i tr≠Íng sËng cÒa c∏c loµi chim, thÛ qu˝, lµm hπ m˘c n≠Ìc ng«m v“ mÔa kh´. Ph«n lÌn gÁ khai th∏c Æ≠Óc Æem xu†t ra ngoµi vÔng d≠Ìi dπng gÁ trfln ch≠a qua ch’ bi’n. MÈt ph«n Æ∏ng k” gÁ cµnh, ng‰n ch≠a Æ≠Óc tÀn thu. Do vÀy, v†n Æ“ Æ∆t ra lµ ph∂i ng®n ch∆n nπn ph∏ rıng, khai th∏c rıng hÓp l› Æi Æ´i vÌi khoanh nu´i, trÂng rıng mÌi. C´ng t∏c giao Ɔt giao rıng c«n Æ≠Óc Æ»y mπnh. C«n Æ»y mπnh h¨n n˜a vi÷c ch’ bi’n gÁ tπi Æfia ph≠¨ng vµ hπn ch’ xu†t kh»u gÁ trfln. 4. Khai th∏c thu˚ n®ng k’t hÓp vÌi thu˚ lÓi Tµi nguy™n n≠Ìc cÒa c∏c h÷ thËng s´ng X™ Xan, Xr™ P´k, ßÂng Nai... Æang Æ≠Óc sˆ dÙng ngµy cµng c„ hi÷u qu∂ h¨n. Tr≠Ìc Æ©y Æ∑ x©y d˘ng c∏c nhµ m∏y thu˚ Æi÷n ßa Nhim (160 MW) tr™n s´ng ßa Nhim (th≠Óng nguÂn s´ng ßÂng Nai), ßr©y H'ling (12 MW) tr™n s´ng Xr™ P´k. Chÿ tı thÀp kÿ 90 cÒa th’ kÿ XX trÎ lπi Æ©y, hµng loπt c´ng tr◊nh thu˚ Æi÷n lÌn Æ∑ vµ Æang Æ≠Óc x©y d˘ng. Theo thÍi gian, c∏c bÀc thang thu˚ Æi÷n sœ h◊nh thµnh tr™n c∏c h÷ thËng s´ng nÊi ti’ng nµy cÒa T©y Nguy™n. − C´ng tr◊nh thu˚ Æi÷n Yaly (720 MW) tr™n s´ng X™ Xan Æ≠Óc kh∏nh thµnh th∏ng 4 n®m 2002. BËn nhµ m∏y thu˚ Æi÷n kh∏c Æ≠Óc x©y d˘ng ngay nh˜ng n®m sau Æ„ lµ X™ Xan 3, X™ Xan 3A, X™ Xan 4 (Î ph›a hπ l≠u cÒa thu˚ Æi÷n Yaly) vµ Pl©y Kr´ng (Î th≠Óng l≠u cÒa Yaly). Khi hoµn thµnh c∏c nhµ m∏y thu˚ Æi÷n nµy, th◊ h÷ thËng s´ng X™ Xan sœ cho tÊng c´ng su†t kho∂ng 1500 MW. − Tr™n h÷ thËng s´ng Xr™ P´k, 6 bÀc thang thu˚ Æi÷n Æ∑ Æ≠Óc quy hoπch, vÌi tÊng c´ng su†t læp m∏y tr™n 600 MW, trong Æ„ lÌn nh†t lµ thu˚ Æi÷n Bu´n Ku´p (280 MW) khÎi c´ng n®m 2003 ; thu˚ Æi÷n Bu´n Tua Srah (85 MW), khÎi c´ng n®m 2004 ; thu˚ Æi÷n Xr™ P´k 3 (137 MW), thu˚ Æi÷n Xr™ P´k 4 (33 MW), thu˚ Æi÷n ߯c Xuy™n (58 MW). Thu˚ Æi÷n ßr©y H'ling Æ∑ Æ≠Óc mÎ rÈng l™n 28 MW. − Tr™n h÷ thËng s´ng ßÂng Nai, c∏c c´ng tr◊nh thu˚ Æi÷n ßπi Ninh (300 MW), ßÂng Nai 3 (180 MW) vµ ßÂng Nai 4 (340 MW) Æang Æ≠Óc x©y d˘ng vµ sœ Æi vµo hoπt ÆÈng trong kho∂ng thÍi gian tÌi. 172

Th∏c Draynur tr™n s´ng Xr™ P´k VÌi vi÷c x©y d˘ng c∏c c´ng tr◊nh thu˚ Æi÷n, c∏c ngµnh c´ng nghi÷p cÒa vÔng sœ c„ Æi“u ki÷n thuÀn lÓi h¨n Æ” ph∏t tri”n, trong Æ„ c„ vi÷c khai th∏c vµ ch’ bi’n bÈt nh´m tı nguÂn b´xit r†t lÌn cÒa T©y Nguy™n. C∏c h thu˚ Æi÷n cfln Æem lπi nguÂn n≠Ìc t≠Ìi quan tr‰ng cho T©y Nguy™n trong mÔa kh´ c„ th” khai th∏c cho mÙc Æ›ch du lfich, nu´i trÂng thu˚ s∂n. C©u h·i vµ bµi tÀp 1. ßi“u ki÷n t˘ nhi™n vµ kinh t’ − x∑ hÈi c„ thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n g◊ ÆËi vÌi s˘ ph∏t tri”n kinh t’ Î T©y Nguy™n ? 2 . H∑y tr◊nh bµy c∏c Æi“u ki÷n t˘ nhi™n vµ kinh t’ − x∑ hÈi ÆËi vÌi s˘ ph∏t tri”n c©y cµ ph™ Î T©y Nguy™n. N™u c∏c khu v˘c chuy™n canh cµ ph™ vµ c∏c bi÷n ph∏p Æ” c„ th” ph∏t tri”n Ên Æfinh c©y cµ ph™ Î vÔng nµy. 3. Tπi sao trong khai th∏c tµi nguy™n rıng Î T©y Nguy™n, c«n h’t s¯c chÛ tr‰ng khai th∏c Æi Æ´i vÌi tu bÊ vµ b∂o v÷ vËn rıng ? 4. H∑y ch¯ng minh rªng th’ mπnh v“ thu˚ Æi÷n cÒa T©y Nguy™n Æang Æ≠Óc ph∏t huy vµ Æi“u nµy sœ lµ ÆÈng l˘c cho s˘ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng. 173

Th˘c hµnh : So s∏nh v“ c©y c´ng nghi÷p l©u n®m vµ ch®n nu´i Bµi 38 gia sÛc lÌn gi˜a vÔng T©y Nguy™n vÌi Trung du vµ mi“n nÛi Bæc BÈ Bµi tÀp 1. Cho b∂ng sË li÷u : B∂ng 38.1. Di÷n t›ch gieo trÂng c©y c´ng nghi÷p l©u n®m, n®m 2005 (ߨn vfi : ngh◊n ha) Loπi c©y C∂ n≠Ìc Trung du vµ T©y Nguy™n mi“n nÛi Bæc BÈ C©y c´ng nghi÷p 1633,6 91,0 634,3 l©u n®m Cµ ph™ 497,4 3,3 445,4 Chà 122,5 80,0 27,0 Cao su 482,7 − 109,4 C∏c c©y kh∏c 531,0 7,7 52,5 a) H∑y vœ bi”u Æ th›ch hÓp th” hi÷n di÷n t›ch c©y c´ng nghi÷p l©u n®m cÒa c∂ n≠Ìc, Trung du vµ mi“n nÛi Bæc BÈ, T©y Nguy™n n®m 2005. b) D˘a vµo ki’n th¯c Æ∑ h‰c, h∑y nhÀn xät vµ gi∂i th›ch v“ nh˜ng s˘ giËng nhau vµ kh∏c nhau trong s∂n xu†t c©y c´ng nghi÷p l©u n®m gi˜a hai vÔng nµy. 174

ßÂi chà MÈc Ch©u (S¨n La) Bµi tÀp 2. Cho b∂ng sË li÷u : B∂ng 38.2. SË l≠Óng tr©u vµ bfl, n®m 2005 (ߨn vfi : ngh◊n con) C∂ n≠Ìc Trung du vµ mi“n T©y Nguy™n nÛi Bæc BÈ Tr©u 2922,2 1679,5 71,9 Bfl 5540,7 899,8 616,9 a ) H∑y t›nh tÿ tr‰ng cÒa tr©u, bfl trong tÊng Ƶn tr©u bfl cÒa c∂ n≠Ìc, Trung du vµ mi“n nÛi Bæc BÈ, T©y Nguy™n . b ) D˘a vµo b∂n Æ gi∏o khoa treo t≠Íng N´ng nghi÷p, l©m nghi÷p, thu˚ s∂n (ho∆c Atlat ßfia l› Vi÷t Nam) vµ c∏c ki’n th¯c Æ∑ h‰c, h∑y cho bi’t : − Tπi sao hai vÔng tr™n Æ“u c„ th’ mπnh v“ ch®n nu´i gia sÛc lÌn ? − Th’ mπnh nµy Æ≠Óc th” hi÷n nh≠ th’ nµo trong tÿ tr‰ng cÒa hai vÔng so vÌi c∂ n≠Ìc ? − Tπi sao Î Trung du vµ mi“n nÛi Bæc BÈ, tr©u Æ≠Óc nu´i nhi“u h¨n bfl, cfln Î T©y Nguy™n th◊ ng≠Óc lπi ? 175

Bµi 39 V†n Æ“ khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u Î ß´ng Nam BÈ 1. Kh∏i qu∏t chung VÔng ß´ng Nam BÈ bao gÂm Thµnh phË H Ch› Minh vµ c∏c tÿnh B◊nh D≠¨ng, B◊nh Ph≠Ìc, T©y Ninh, ßÂng Nai vµ Bµ Rfia − VÚng Tµu. ß´ng Nam BÈ c„ di÷n t›ch vµo loπi nh· so vÌi c∏c vÔng kh∏c (23,6 ngh◊n km2), sË d©n vµo loπi trung b◊nh (12 tri÷u ng≠Íi, n®m 2006), nh≠ng lπi d…n Æ«u c∂ n≠Ìc v“ GDP, gi∏ trfi s∂n l≠Óng c´ng nghi÷p vµ gi∏ trfi hµng xu†t kh»u. B∂ng 39. MÈt sË chÿ sË cÒa ß´ng Nam BÈ so vÌi c∂ n≠Ìc, n®m 2005 C∏c chÿ sË So vÌi c∂ n≠Ìc (%) Di÷n t›ch 7,1 SË d©n 14,3 TÊng s∂n ph»m trong n≠Ìc (GDP) 42 Gi∏ trfi s∂n xu†t c´ng nghi÷p 55,6 SË d˘ ∏n FDI Æ≠Óc c†p phäp (1988-2006) 61,2 TÊng sË vËn Æ®ng k› FDI (1988-2006) 53,7 TÊng m¯c b∏n lŒ hµng ho∏ G†p 2,3 l«n vµ doanh thu dfich vÙ ti™u dÔng b◊nh qu©n Æ«u ng≠Íi trung b◊nh c∂ n≠Ìc ß´ng Nam BÈ lµ vÔng c„ n“n kinh t’ hµng ho∏ sÌm ph∏t tri”n, c¨ c†u kinh t’ c´ng nghi÷p, n´ng nghi÷p vµ dfich vÙ ph∏t tri”n h¨n so vÌi c∏c vÔng kh∏c trong c∂ n≠Ìc. VÌi nh˜ng ≠u th’ v“ vfi tr› Æfia l›, v“ nguÂn lao ÆÈng lµnh ngh“, c¨ sÎ vÀt ch†t k‹ thuÀt, lπi c„ nh˜ng ch›nh s∏ch ph∏t tri”n phÔ hÓp, thu hÛt Æ≠Óc c∏c nguÂn Æ«u t≠ trong vµ ngoµi n≠Ìc, 176

ß´ng Nam BÈ Æang sˆ dÙng c„ hi÷u qu∂ nguÂn tµi nguy™n, n“n kinh t’ c„ tËc ÆÈ t®ng tr≠Îng cao. V†n Æ“ khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u lµ v†n Æ“ ti™u bi”u trong s˘ ph∏t tri”n cÒa vÔng. Khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u Æ≠Óc hi”u lµ vi÷c n©ng cao hi÷u qu∂ khai th∏c l∑nh thÊ tr™n c¨ sÎ Æ»y mπnh Æ«u t≠ vËn, khoa h‰c c´ng ngh÷, nhªm khai th∏c tËt nh†t c∏c nguÂn l˘c t˘ nhi™n vµ kinh t’ − x∑ hÈi, Æ∂m b∂o duy tr◊ tËc ÆÈ t®ng tr≠Îng kinh t’ cao, ÆÂng thÍi gi∂i quy’t tËt c∏c v†n Æ“ x∑ hÈi vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng. 2. C∏c th’ mπnh vµ hπn ch’ cÒa vÔng a) Vfi tr› Æfia l› ß´ng Nam BÈ c„ vfi tr› Æfia l› r†t thuÀn lÓi cho s˘ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng, nh†t lµ trong Æi“u ki÷n c„ mπng l≠Ìi giao th´ng vÀn t∂i ph∏t tri”n. H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ Hµnh ch›nh Vi÷t Nam vfi tr› Æfia l› vµ phπm vi l∑nh thÊ cÒa vÔng ß´ng Nam BÈ. N™u bÀt nh˜ng thuÀn lÓi v“ vfi tr› Æfia l› trong ph∏t tri”n n“n kinh t’ mÎ cÒa vÔng. b) ßi“u ki÷n t˘ nhi™n vµ tµi nguy™n thi™n nhi™n C∏c vÔng Ɔt badan kh∏ mµu mÏ chi’m tÌi 40% di÷n t›ch Ɔt cÒa vÔng. ߆t x∏m bπc mµu tr™n phÔ sa cÊ chi’m tÿ l÷ nh· h¨n chÛt ›t. ߆t phÔ sa cÊ tuy nghÃo dinh d≠Ïng h¨n Ɔt badan, nh≠ng tho∏t n≠Ìc tËt. NhÍ c„ kh› hÀu cÀn x›ch Æπo vµ Æi“u ki÷n thu˚ lÓi Æ≠Óc c∂i thi÷n, ß´ng Nam BÈ c„ ti“m n®ng to lÌn v“ ph∏t tri”n c∏c c©y c´ng nghi÷p l©u n®m (cao su, cµ ph™, Æi“u, h ti™u), c©y ®n qu∂ vµ c∂ c©y c´ng nghi÷p ngæn ngµy (ÆÀu t≠¨ng, m›a, thuËc l∏...) tr™n quy m´ lÌn. ß´ng Nam BÈ g«n c∏c ng≠ tr≠Íng lÌn lµ ng≠ tr≠Íng Ninh ThuÀn − B◊nh ThuÀn − Bµ Rfia − VÚng Tµu vµ ng≠ tr≠Íng Cµ Mau − Ki™n Giang. H¨n n˜a, Î Æ©y c„ Æi“u ki÷n l› t≠Îng Æ” x©y d˘ng c∏c c∂ng c∏, thuÀn lÓi Æ” nu´i trÂng thu˚ s∂n n≠Ìc lÓ. Tµi nguy™n rıng cÒa vÔng kh´ng thÀt lÌn, nh≠ng Æ„ lµ nguÂn cung c†p gÁ d©n dÙng vµ gÁ cÒi, nguÂn nguy™n li÷u gi†y. ô Æ©y c„ mÈt sË v≠Ín quËc gia, trong Æ„ c„ V≠Ín quËc gia C∏t Ti™n (ßÂng Nai) nÊi ti’ng cfln b∂o tÂn Æ≠Óc nhi“u loµi c©y, thÛ qu˝ vµ Khu d˘ tr˜ sinh quy”n C«n GiÍ (TP. H Ch› Minh). 177

Tµi nguy™n kho∏ng s∂n cÒa vÔng nÊi bÀt lµ d«u kh› tr™n vÔng th“m lÙc Æfia. Ngoµi ra ph∂i k” Æ’n sät cho c´ng nghi÷p vÀt li÷u x©y d˘ng vµ cao lanh cho c´ng nghi÷p gËm, s¯. H÷ thËng s´ng ßÂng Nai c„ ti“m n®ng thu˚ Æi÷n lÌn. Kh„ kh®n lÌn cÒa vÔng lµ do mÔa kh´ käo dµi, tÌi 4 − 5 th∏ng (tı cuËi th∏ng XI Æ’n h’t th∏ng IV), n™n th≠Íng x∂y ra t◊nh trπng thi’u n≠Ìc cho c©y trÂng, cho sinh hoπt cÒa d©n c≠ vµ cho c´ng nghi÷p (Æ∆c bi÷t lµ m˘c n≠Ìc trong c∏c h thu˚ Æi÷n hπ xuËng r†t th†p). c) ßi“u ki÷n kinh t’ − x∑ hÈi ß´ng Nam BÈ lµ Æfia bµn thu hÛt mπnh l˘c l≠Óng lao ÆÈng c„ chuy™n m´n cao, tı c´ng nh©n lµnh ngh“ tÌi c∏c k‹ s≠, b∏c s‹, c∏c nhµ khoa h‰c, c∏c nhµ kinh doanh. S˘ ph∏t tri”n kinh t’ n®ng ÆÈng cÒa vÔng cµng tπo Æi“u ki÷n cho vÔng c„ Æ≠Óc nguÂn tµi nguy™n ch†t x∏m lÌn. Thµnh phË H Ch› Minh lµ thµnh phË lÌn nh†t c∂ n≠Ìc v“ d©n sË, ÆÂng thÍi cÚng lµ trung t©m c´ng nghi÷p, giao th´ng vÀn t∂i vµ dfich vÙ lÌn nh†t c∂ n≠Ìc. ß´ng Nam BÈ lµ Æfia bµn c„ s˘ t›ch tÙ lÌn v“ vËn vµ k‹ thuÀt, lπi ti’p tÙc thu hÛt Æ«u t≠ trong n≠Ìc vµ quËc t’. VÔng c„ c¨ sÎ hπ t«ng ph∏t tri”n tËt, Æ∆c bi÷t v“ giao th´ng vÀn t∂i vµ th´ng tin li™n lπc. H∑y n™u nh˜ng nh©n tË giÛp ß´ng Nam BÈ ti’p tÙc gi˜ vfi tr› d…n Æ«u trong ph©n c´ng lao ÆÈng gi˜a c∏c vÔng trong n≠Ìc. 3. Khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u a) Trong c´ng nghi÷p Hi÷n nay, trong c¨ c†u c´ng nghi÷p cÒa c∂ n≠Ìc, vÔng ß´ng Nam BÈ chi’m tÿ tr‰ng cao nh†t vÌi vfi tr› nÊi bÀt cÒa c∏c ngµnh c´ng ngh÷ cao nh≠ : luy÷n kim, Æi÷n tˆ, ch’ tπo m∏y, tin h‰c, ho∏ ch†t, ho∏ d≠Óc, th˘c ph»m... Vi÷c ph∏t tri”n c´ng nghi÷p cÒa vÔng Æ∆t ra nhu c«u r†t lÌn v“ n®ng l≠Óng. C¨ sÎ n®ng l≠Óng cÒa vÔng Æ∑ tıng b≠Ìc Æ≠Óc gi∂i quy’t nhÍ ph∏t tri”n nguÂn Æi÷n vµ mπng l≠Ìi Æi÷n. MÈt sË nhµ m∏y thu˚ Æi÷n Æ≠Óc x©y d˘ng tr™n h÷ thËng s´ng ßÂng Nai nh≠ nhµ m∏y thu˚ Æi÷n Trfi An tr™n s´ng ßÂng Nai (400 MW), thu˚ Æi÷n Th∏c M¨ (150 MW) vµ nhµ m∏y thu˚ Æi÷n C«n ߨn tr™n s´ng Bä. D˘ ∏n thu˚ Æi÷n Th∏c M¨ mÎ rÈng (75 MW) d˘ ki’n hoµn thµnh vµo n®m 2010. 178

H◊nh 39. Khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u Î ß´ng Nam BÈ 179

Tı khi Æ≠a Æ≠Óc kh› ÆÂng hµnh vµo Ɔt li“n, c∏c nhµ m∏y Æi÷n tu´c bin kh› Æ≠Óc x©y d˘ng vµ mÎ rÈng, gÂm Trung t©m Æi÷n tu´c bin kh› PhÛ M¸ (PhÛ M¸ 1, 2, 3, 4), nhµ m∏y Æi÷n Bµ Rfia..., trong Æ„ lÌn nh†t lµ Trung t©m Æi÷n tu´c bin kh› PhÛ M¸, vÌi tÊng c´ng su†t thi’t k’ h¨n 4000 MW. MÈt sË nhµ m∏y nhi÷t Æi÷n chπy bªng d«u phÙc vÙ cho c∏c khu ch’ xu†t cÚng Æ≠Óc Æ«u t≠ x©y d˘ng. ß≠Íng d©y si™u cao ∏p 500 kV Hoµ B◊nh − PhÛ L©m (TP. H Ch› Minh) Æ≠Óc Æ≠a vµo vÀn hµnh tı gi˜a n®m 1994 Æ∑ c„ vai trfl quan tr‰ng trong vi÷c Æ∂m b∂o nhu c«u n®ng l≠Óng cho vÔng. C∏c trπm bi’n ∏p 500 kV vµ mÈt sË mπch 500 kV Æ≠Óc ti’p tÙc x©y d˘ng nh≠ tuy’n PhÛ M¸ − Nhµ BÃ, Nhµ Bà − PhÛ L©m. Hµng loπt c´ng tr◊nh 220 kV, c∏c c´ng tr◊nh trung th’ vµ hπ th’ Æ≠Óc x©y d˘ng theo quy hoπch. S˘ ph∏t tri”n c´ng nghi÷p cÒa vÔng kh´ng t∏ch rÍi xu th’ mÎ rÈng quan h÷ Æ«u t≠ vÌi n≠Ìc ngoµi (giai Æoπn 1988 − 2006, vÔng Æ∑ thu hÛt sË vËn Æ®ng k› 42019,8 tri÷u USD, chi’m h¨n 50% cÒa c∂ n≠Ìc). Do vÀy, nh˜ng v†n Æ“ v“ m´i tr≠Íng ph∂i lu´n lu´n Æ≠Óc quan t©m. S˘ ph∏t tri”n cÒa c´ng nghi÷p cÚng c«n tr∏nh lµm tÊn hπi Æ’n ngµnh du lfich mµ vÔng c„ nhi“u ti“m n®ng. Vi÷c thu hÛt Æ«u t≠ n≠Ìc ngoµi c„ vai trfl nh≠ th’ nµo ÆËi vÌi s˘ ph∏t tri”n c´ng nghi÷p theo chi“u s©u ? b) Trong khu v˘c dfich vÙ C∏c ngµnh dfich vÙ chi’m tÿ tr‰ng ngµy cµng cao trong c¨ c†u kinh t’ cÒa vÔng. CÔng vÌi vi÷c hoµn thi÷n c¨ sÎ hπ t«ng, c∏c hoπt ÆÈng dfich vÙ ngµy cµng ph∏t tri”n Æa dπng. ß„ lµ c∏c hoπt ÆÈng dfich vÙ th≠¨ng mπi, ng©n hµng, t›n dÙng, th´ng tin, hµng h∂i, du lfich... VÔng ß´ng Nam BÈ d…n Æ«u c∂ n≠Ìc v“ s˘ t®ng tr≠Îng nhanh vµ ph∏t tri”n c„ hi÷u qu∂ c∏c ngµnh dfich vÙ. c) Trong n´ng, l©m nghi÷p V†n Æ“ thu˚ lÓi c„ ˝ ngh‹a hµng Æ«u. Nhi“u c´ng tr◊nh thu˚ lÓi Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng. C´ng tr◊nh thu˚ lÓi D«u Ti’ng tr™n th≠Óng l≠u s´ng Sµi Gfln (tÿnh T©y Ninh) lµ c´ng tr◊nh thu˚ lÓi lÌn nh†t cÒa n≠Ìc ta hi÷n nay. 180

D˘ ∏n thu˚ lÓi Ph≠Ìc Hoµ (B◊nh D≠¨ng − B◊nh Ph≠Ìc) Æ≠Óc th˘c thi sœ giÛp chia mÈt ph«n n≠Ìc cÒa s´ng Bä cho s´ng Sµi Gfln, cung c†p n≠Ìc sπch cho sinh hoπt vµ s∂n xu†t. NhÍ gi∂i quy’t n≠Ìc t≠Ìi cho c∏c vÔng kh´ hπn v“ mÔa kh´ vµ ti™u n≠Ìc cho c∏c vÔng th†p d‰c s´ng ßÂng Nai vµ s´ng La Ngµ, sœ lµm t®ng di÷n t›ch Ɔt trÂng tr‰t, t®ng h÷ sË sˆ dÙng Ɔt trÂng hªng n®m vµ kh∂ n®ng b∂o Æ∂m l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m cÒa vÔng cÚng kh∏ h¨n. Vi÷c thay ÆÊi c¨ c†u c©y trÂng Æang n©ng cao h¨n vfi tr› cÒa vÔng nh≠ lµ vÔng chuy™n canh c©y c´ng nghi÷p lÌn cÒa c∂ n≠Ìc. Nh˜ng v≠Ín c©y cao su giµ cÁi, n®ng su†t mÒ th†p, Æ≠Óc thay th’ bªng c∏c giËng cao su cho n®ng su†t cao vµ ¯ng dÙng c´ng ngh÷ trÂng mÌi, nhÍ th’ mµ s∂n l≠Óng cao su cÒa vÔng kh´ng ngıng t®ng l™n. ß´ng Nam BÈ cÚng Æang trÎ thµnh vÔng s∂n xu†t chÒ y’u cµ ph™, h ti™u, Æi“u. C©y m›a vµ ÆÀu t≠¨ng v…n chi’m vfi tr› hµng Æ«u trong c∏c c©y c´ng nghi÷p ngæn ngµy. C«n b∂o v÷ vËn rıng tr™n vÔng th≠Óng l≠u cÒa c∏c s´ng Æ” tr∏nh m†t n≠Ìc Î c∏c h ch¯a, gi˜ Æ≠Óc m˘c n≠Ìc ng«m. C«n phÙc hÂi vµ ph∏t tri”n c∏c vÔng rıng ngÀp m∆n. C∏c v≠Ín quËc gia, khu d˘ tr˜ sinh quy”n cÚng c«n Æ≠Óc b∂o v÷ nghi™m ng∆t. d) Trong ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n VÔng bi”n vµ bÍ bi”n ß´ng Nam BÈ c„ nhi“u Æi“u ki÷n thuÀn lÓi Æ” ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n : khai th∏c tµi nguy™n sinh vÀt bi”n, khai th∏c kho∏ng s∂n vÔng th“m lÙc Æfia, du lfich bi”n vµ giao th´ng vÀn t∂i bi”n. Vi÷c ph∏t hi÷n d«u kh› Î vÔng th“m lÙc Æfia Nam Bi”n ß´ng cÒa n≠Ìc ta vµ vi÷c khai th∏c d«u kh› (tı n®m 1986) vÌi quy m´ ngµy cµng lÌn, c„ s˘ hÓp t∏c Æ«u t≠ cÒa nhi“u n≠Ìc, Æ∑ t∏c ÆÈng mπnh Æ’n s˘ ph∏t tri”n cÒa vÔng, nh†t lµ Î tÿnh Bµ Rfia − VÚng Tµu. VÚng Tµu lµ n¨i nghÿ m∏t l› t≠Îng cho vÔng Nam BÈ vµ c∂ n≠Ìc, nay cfln lµ c¨ sÎ dfich vÙ lÌn v“ khai th∏c d«u kh›. Vi÷c ph∏t tri”n c´ng nghi÷p l‰c, ho∏ d«u vµ c∏c ngµnh dfich vÙ khai th∏c d«u kh› thÛc Æ»y s˘ thay ÆÊi mπnh mœ v“ c¨ c†u kinh t’ vµ s˘ ph©n ho∏ l∑nh thÊ cÒa vÔng ß´ng Nam BÈ. Tuy nhi™n, c«n Æ∆c bi÷t chÛ ˝ gi∂i quy’t v†n Æ“ ´ nhi‘m m´i tr≠Íng trong qu∏ tr◊nh khai th∏c, vÀn chuy”n vµ ch’ bi’n d«u m·. 181

C©u h·i vµ bµi tÀp 1. H∑y n™u c∏c th’ mπnh cÒa vÔng ß´ng Nam BÈ trong vi÷c ph∏t tri”n tÊng hÓp n“n kinh t’. 2. H∑y tr◊nh bµy mÈt sË ph≠¨ng h≠Ìng ch›nh Æ” khai th∏c l∑nh thÊ theo chi“u s©u trong c´ng nghi÷p cÒa vÔng. 3. Ch¯ng minh rªng vi÷c x©y d˘ng c∏c c´ng tr◊nh thu˚ lÓi c„ ˝ ngh‹a hµng Æ«u trong vi÷c sˆ dÙng hÓp l› tµi nguy™n n´ng nghi÷p cÒa vÔng. 4. L†y v› dÙ ch¯ng minh rªng s˘ ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n c„ th” lµm thay ÆÊi mπnh mœ bÈ m∆t kinh t’ cÒa vÔng. Thˆ n™u mÈt sË ph≠¨ng h≠Ìng khai th∏c tÊng hÓp tµi nguy™n bi”n vµ th“m lÙc Æfia. MÈt g„c C´n ß∂o 182

Bµi 40 Th˘c hµnh : Ph©n t›ch t◊nh h◊nh ph∏t tri”n c´ng nghi÷p Î ß´ng Nam BÈ Bµi tÀp 1. Cho b∂ng sË li÷u : B∂ng 40.1. S∂n l≠Óng d«u th´ khai th∏c qua mÈt sË n®m N®m S∂n l≠Óng (ngh◊n t†n) 1986 40 1988 688 1990 2700 1992 5500 1995 7700 1998 12500 2000 16291 2002 16863 2005 18519 D˘a vµo b∂ng sË li÷u vµ c∏c tµi li÷u do h‰c sinh s≠u t«m vµ gi∏o vi™n cung c†p, h∑y vi’t mÈt b∏o c∏o ngæn v“ s˘ ph∏t tri”n cÒa c´ng nghi÷p d«u kh› Î vÔng ß´ng Nam BÈ theo dµn ˝ : − Ti“m n®ng d«u kh› cÒa vÔng. − S˘ ph∏t tri”n cÒa c´ng nghi÷p khai th∏c d«u kh›. − T∏c ÆÈng cÒa c´ng nghi÷p khai th∏c d«u kh› Æ’n s˘ ph∏t tri”n kinh t’ Î ß´ng Nam BÈ. 183

Bµi tÀp 2. Cho b∂ng sË li÷u : B∂ng 40.2. Gi∏ trfi s∂n xu†t c´ng nghi÷p ph©n theo thµnh ph«n kinh t’ cÒa vÔng ß´ng Nam BÈ (gi∏ so s∏nh 1994) (ߨn vfi : tÿ ÆÂng) Gi∏ trfi s∂n xu†t N®m 2005 c´ng nghi÷p 1995 TÊng sË 50508 199622 Nhµ n≠Ìc 19607 48058 Ngoµi Nhµ n≠Ìc 9942 46738 Khu v˘c c„ vËn Æ«u t≠ n≠Ìc ngoµi 20959 104826 Vœ bi”u Æ th” hi÷n gi∏ trfi s∂n xu†t c´ng nghi÷p ph©n theo thµnh ph«n kinh t’ cÒa ß´ng Nam BÈ qua c∏c n®m tr™n. N™u nhÀn xät. C∂ng Sµi Gfln 184

Bµi 41 V†n Æ“ sˆ dÙng hÓp l› vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long 1. C∏c bÈ phÀn hÓp thµnh ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long VÔng ßÂng bªng s´ng Cˆu Long bao gÂm 13 tÿnh, thµnh phË (t≠¨ng Æ≠¨ng c†p tÿnh) vÌi di÷n t›ch h¨n 40 ngh◊n km2, chi’m 12% di÷n t›ch toµn quËc vµ sË d©n lµ h¨n 17,4 tri÷u ng≠Íi, chi’m 20,7% sË d©n c∂ n≠Ìc (n®m 2006). H∑y k” t™n 13 tÿnh, thµnh phË (t≠¨ng Æ≠¨ng c†p tÿnh) Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long. ßÂng bªng s´ng Cˆu Long lµ ÆÂng bªng ch©u thÊ lÌn nh†t n≠Ìc ta ; bao gÂm ph«n Ɔt nªm trong phπm vi t∏c ÆÈng tr˘c ti’p cÒa s´ng Ti“n, s´ng HÀu (th≠Óng vµ hπ ch©u thÊ) vµ ph«n Ɔt nªm ngoµi phπm vi t∏c ÆÈng Æ„. Ph«n th≠Óng ch©u thÊ lµ khu v˘c t≠¨ng ÆËi cao (2 − 4m so vÌi m˘c n≠Ìc bi”n), nh≠ng v…n bfi ngÀp n≠Ìc vµo mÔa m≠a. Ph«n lÌn b“ m∆t Î Æ©y c„ nhi“u vÔng trÚng rÈng lÌn. Vµo mÔa m≠a, c∏c vÔng trÚng nµy ngÀp ch◊m s©u d≠Ìi n≠Ìc, cfln v“ mÔa kh´ chÿ lµ nh˜ng vÚng n≠Ìc tÔ Æ¯t Æoπn. Ph«n hπ ch©u thÊ th†p h¨n, th≠Íng xuy™n chfiu t∏c ÆÈng cÒa thu˚ tri“u vµ s„ng bi”n. M˘c n≠Ìc Î c∏c cˆa s´ng l™n xuËng r†t nhanh vµ nh˜ng l≠Ïi m∆n Æ∑ ng†m d«n vµo trong Ɔt. Ngoµi c∏c giÂng Ɔt Î hai b™n bÍ s´ng vµ c∏c cÂn c∏t duy™n h∂i, tr™n b“ m∆t vÌi ÆÈ cao 1 − 2m cfln c„ c∏c vÔng trÚng ngÀp n≠Ìc vµo mÔa m≠a vµ c∏c b∑i bÂi b™n s´ng. Ph«n Ɔt cfln lπi tuy nªm ngoµi phπm vi t∏c ÆÈng tr˘c ti’p cÒa s´ng Ti“n vµ s´ng HÀu, nh≠ng v…n Æ≠Óc c†u tπo bÎi phÔ sa s´ng (nh≠ ÆÂng bªng Cµ Mau). 2. C∏c th’ mπnh vµ hπn ch’ chÒ y’u a) Th’ mπnh ߆t lµ tµi nguy™n quan tr‰ng hµng Æ«u cÒa ßÂng bªng s´ng Cˆu Long. M∆c dÔ lµ Ɔt phÔ sa, nh≠ng t›nh ch†t cÒa n„ t≠¨ng ÆËi ph¯c tπp. ô ßÂng bªng s´ng Cˆu Long c„ 3 nh„m Ɔt ch›nh lµ Ɔt phÔ sa ng‰t, Ɔt phÃn vµ Ɔt m∆n. 185

CÉC NHïM ߃T ô ߤNG BØNG S§NG C^U LONG ߆t phÔ sa ng‰t ߆t phÃn ߆t m∆n ߆t kh∏c • 1,2 tri÷u ha • 1,6 tri÷u ha (41%) • 75 vπn ha • Kho∂ng (30 % di÷n t›ch (19%) 40 ÆÂng bªng), + PhÃn nhi“u (55 vπn ha) vπn ha mµu mÏ nh†t • Ph©n bË thµnh (10%) + PhÃn ›t vµ trung b◊nh vµnh Æai ven • Ph©n bË thµnh (1,05 tri÷u ha) Bi”n ß´ng vµ • Ph©n bË d∂i d‰c s´ng vfinh Th∏i Lan r∂i r∏c Ti“n, s´ng HÀu • Ph©n bË chÒ y’u Î ßÂng Th∏p M≠Íi, Hµ Ti™n, vÔng trÚng Î Cµ Mau H◊nh 41.1. S¨ Æ c∏c loπi Ɔt ch›nh Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long Tµi nguy™n Ɔt Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long c„ thuÀn lÓi vµ kh„ kh®n nh≠ th’ nµo ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n n´ng nghi÷p ? H◊nh 41.2. C∏c loπi Ɔt ch›nh Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long 186

Kh› hÀu cÒa ßÂng bªng s´ng Cˆu Long th” hi÷n r‚ r÷t t›nh ch†t cÀn x›ch Æπo. TÊng sË giÍ næng trung b◊nh n®m lµ 2200 - 2700 giÍ. Ch’ ÆÈ nhi÷t cao, Ên Æfinh vÌi nhi÷t ÆÈ trung b◊nh n®m 25 − 270C. L≠Óng m≠a hªng n®m lÌn (1300 − 2000mm), tÀp trung vµo c∏c th∏ng mÔa m≠a (tı th∏ng V Æ’n th∏ng XI). Mπng l≠Ìi s´ng ngfli, k™nh rπch chªng chfit, cæt xŒ ch©u thÊ thµnh nh˜ng ´ vu´ng, tπo Æi“u ki÷n thuÀn lÓi cho giao th´ng Æ≠Íng thu˚, s∂n xu†t vµ sinh hoπt. Tπi sao ßÂng bªng s´ng Cˆu Long lµ v˘a lÛa lÌn nh†t c∂ n≠Ìc ? Sinh vÀt cÚng lµ nguÂn tµi nguy™n c„ gi∏ trfi Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long. Th∂m th˘c vÀt chÒ y’u lµ rıng ngÀp m∆n (Cµ Mau, Bπc Li™u,...) vµ rıng trµm (Ki™n Giang, ßÂng Th∏p,...). V“ ÆÈng vÀt, c„ gi∏ trfi h¨n c∂ lµ c∏ vµ chim. Tµi nguy™n bi”n Î Æ©y h’t s¯c phong phÛ vÌi hµng tr®m b∑i c∏, b∑i t´m vµ h¨n nˆa tri÷u ha m∆t n≠Ìc nu´i trÂng thu˚ s∂n. C∏c loπi kho∏ng s∂n chÒ y’u lµ Æ∏ v´i (Hµ Ti™n, Ki™n L≠¨ng) vµ than bÔn (U Minh, T¯ gi∏c Long Xuy™n...). Ngoµi ra, cfln c„ d«u kh› Î th“m lÙc Æfia b≠Ìc Æ«u Æ∑ Æ≠Óc khai th∏c. b) Hπn ch’ ô ßÂng bªng s´ng Cˆu Long, mÔa kh´ käo dµi tı th∏ng XII Æ’n th∏ng IV n®m sau. V◊ th’, n≠Ìc m∆n x©m nhÀp vµo Ɔt li“n, lµm t®ng ÆÈ chua vµ chua m∆n trong Ɔt. Ngoµi ra, Æ´i khi c„ th” x∂y ra c∏c thi™n tai kh∏c . Ph«n lÌn di÷n t›ch cÒa ÆÂng bªng lµ Ɔt phÃn, Ɔt m∆n. CÔng vÌi s˘ thi’u n≠Ìc trong mÔa kh´ Æ∑ lµm cho vi÷c sˆ dÙng vµ c∂i tπo Ɔt g∆p nhi“u kh„ kh®n. H¨n n˜a, mÈt vµi loπi Ɔt lπi thi’u dinh d≠Ïng, Æ∆c bi÷t lµ c∏c nguy™n tË vi l≠Óng ho∆c Ɔt qu∏ ch∆t, kh„ tho∏t n≠Ìc. Tµi nguy™n kho∏ng s∂n hπn ch’, g©y trÎ ngπi cho vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa ÆÂng bªng. 3. Sˆ dÙng hÓp l› vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long − So vÌi ßÂng bªng s´ng HÂng, thi™n nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long c„ nhi“u ≠u th’ h¨n vµ Æang Æ≠Óc khai th∏c mπnh mœ trong nh˜ng n®m g«n Æ©y. 187

18,4 1,3 13,7 3,5 ߆t s∂n xu†t n´ng nghi÷p ߆t kh∏c H◊nh 41.3. C¨ c†u sˆ dÙng Ɔt cÒa hai ÆÂng bªng lÌn nh†t n≠Ìc ta n®m 2005 (%) D˘a vµo h◊nh 41.3, h∑y so s∏nh c¨ c†u sˆ dÙng Ɔt gi˜a ßÂng bªng s´ng Cˆu Long vÌi ßÂng bªng s´ng HÂng. Tuy vÀy, vi÷c sˆ dÙng hÓp l› vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î Æ©y lπi trÎ thµnh v†n Æ“ c†p b∏ch nhªm bi’n ÆÂng bªng thµnh mÈt khu v˘c kinh t’ quan tr‰ng cÒa Ɔt n≠Ìc tr™n c¨ sÎ ph∏t tri”n b“n v˜ng. N≠Ìc ng‰t lµ v†n Æ“ quan tr‰ng hµng Æ«u vµo mÔa kh´ Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long. MÈt kh„ kh®n Æ∏ng k” cho vi÷c sˆ dÙng hÓp l› Ɔt lµ vi÷c Ɔt bfi nhi‘m phÃn, nhi‘m m∆n. Do Æ„, c«n ph∂i c„ n≠Ìc Æ” thau chua, rˆa m∆n trong mÔa kh´ k’t hÓp vÌi vi÷c tπo ra c∏c giËng lÛa chfiu phÃn, chfiu m∆n. ô T¯ gi∏c Long Xuy™n, bi÷n ph∏p hµng Æ«u Æ” c∂i tπo Ɔt lµ dÔng n≠Ìc ng‰t tı s´ng HÀu ÆÊ v“ rˆa phÃn th´ng qua k™nh V‹nh T’,... − C«n ph∂i duy tr◊ vµ b∂o v÷ tµi nguy™n rıng. Trong nh˜ng n®m g«n Æ©y, di÷n t›ch rıng bfi gi∂m sÛt do nhu c«u t®ng di÷n t›ch Ɔt n´ng nghi÷p th´ng qua c∏c ch≠¨ng tr◊nh di d©n khai kh»n Ɔt hoang ho∏, ph∏t tri”n nu´i t´m vµ c∂ do ch∏y rıng. Lµ nh©n tË quan tr‰ng nh†t Æ∂m b∂o s˘ c©n bªng sinh th∏i, rıng c«n Æ≠Óc b∂o v÷ vµ ph∏t tri”n trong m‰i d˘ ∏n khai th∏c. 188

− Vi÷c sˆ dÙng vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long kh´ng t∏ch kh·i hoπt ÆÈng kinh t’ cÒa con ng≠Íi. ßi“u Æ„ Æfli h·i ph∂i chuy”n ÆÊi c¨ c†u kinh t’, Æ»y mπnh trÂng c©y c´ng nghi÷p, c©y ®n qu∂ c„ gi∏ trfi cao, k’t hÓp vÌi nu´i trÂng thu˚ s∂n vµ ph∏t tri”n c´ng nghi÷p ch’ bi’n. ßËi vÌi vÔng bi”n, h≠Ìng ch›nh trong vi÷c khai th∏c kinh t’ lµ k’t hÓp m∆t bi”n vÌi Æ∂o, qu«n Æ∂o vµ Ɔt li“n Æ” tπo n™n mÈt th” kinh t’ li™n hoµn. ßËi vÌi ÆÍi sËng cÒa nh©n d©n, c«n chÒ ÆÈng sËng chung vÌi lÚ bªng c∏c bi÷n ph∏p kh∏c nhau vÌi s˘ hÁ trÓ cÒa Nhµ n≠Ìc, ÆÂng thÍi khai th∏c c∏c nguÂn lÓi v“ kinh t’ do lÚ hªng n®m Æem lπi. C©u h·i vµ bµi tÀp 1. Tπi sao ph∂i Æ∆t v†n Æ“ sˆ dÙng hÓp l› vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long ? 2. Ph©n t›ch c∏c th’ mπnh vµ hπn ch’ v“ m∆t t˘ nhi™n vµ ∂nh h≠Îng cÒa n„ ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long. 3 . ß” sˆ dÙng hÓp l› vµ c∂i tπo t˘ nhi™n Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long, c«n ph∂i gi∂i quy’t nh˜ng v†n Æ“ chÒ y’u nµo ? Tπi sao ? Rıng ngÀp m∆n Cµ Mau 189

Bµi 42 V†n Æ“ ph∏t tri”n kinh t’, an ninh quËc phflng Î Bi”n ß´ng vµ c∏c Æ∂o, qu«n Æ∂o 1. VÔng bi”n vµ th“m lÙc Æfia cÒa n≠Ìc ta giµu tµi nguy™n a) N≠Ìc ta c„ vÔng bi”n rÈng lÌn D˘a vµo ki’n th¯c Æ∑ h‰c, h∑y cho bi’t vÔng bi”n n≠Ìc ta bao gÂm nh˜ng bÈ phÀn nµo ? Tπi sao kinh t’ bi”n c„ vai trfl ngµy cµng cao trong n“n kinh t’ cÒa n≠Ìc ta ? b) N≠Ìc ta c„ Æi“u ki÷n ph∏t tri”n tÊng hÓp kinh t’ bi”n − NguÂn lÓi sinh vÀt : Bi”n n≠Ìc ta c„ ÆÈ s©u trung b◊nh, vfinh Bæc BÈ vµ vfinh Th∏i Lan lµ c∏c vÔng bi”n n´ng. Bi”n nhi÷t ÆÌi †m quanh n®m, nhi“u ∏nh s∏ng, giµu ´xi, ÆÈ muËi trung b◊nh kho∂ng 30 − 33 , sinh vÀt bi”n phong phÛ, giµu thµnh ph«n loµi. Nhi“u loµi c„ gi∏ trfi kinh t’ cao. MÈt sË loµi qu˝ hi’m, c«n ph∂i b∂o v÷ Æ∆c bi÷t. Ngoµi nguÂn lÓi c∏, t´m, cua, m˘c..., bi”n n≠Ìc ta cfln nhi“u Æ∆c s∂n kh∏c nh≠ ÆÂi mÂi, v›ch, h∂i s©m, bµo ng≠, sfl huy’t... ß∆c bi÷t lµ tr™n c∏c Æ∂o Æ∏ ven bÍ Nam Trung BÈ c„ nhi“u chim y’n. TÊ y’n (y’n sµo) lµ m∆t hµng xu†t kh»u gi∏ trfi cao. Ch’ bi’n thÒy s∂n xu†t kh»u 190

H∑y k” t™n c∏c ng≠ tr≠Íng tr‰ng Æi”m cÒa n≠Ìc ta vµ x∏c Æfinh c∏c ng≠ tr≠Íng nµy tr™n b∂n Æ gi∏o khoa treo t≠Íng N´ng nghi÷p, l©m nghi÷p, thu˚ s∂n (ho∆c Atlat ßfia l› Vi÷t Nam). − Tµi nguy™n kho∏ng , d«u m· vµ kh› t˘ nhi™n : Bi”n n≠Ìc ta lµ nguÂn muËi v´ tÀn. D‰c bÍ bi”n nhi“u vÔng c„ Æi“u ki÷n thuÀn lÓi Æ” s∂n xu†t muËi. Hªng n®m, c∏c c∏nh ÆÂng muËi cung c†p h¨n 900 ngh◊n t†n muËi. VÔng bi”n n≠Ìc ta nhi“u sa kho∏ng vÌi tr˜ l≠Óng c´ng nghi÷p. MÈt sË m· sa kho∏ng ´xit titan c„ gi∏ trfi xu†t kh»u. C∏t træng Î c∏c Æ∂o thuÈc Qu∂ng Ninh, Kh∏nh Hoµ lµ nguy™n li÷u qu˝ Æ” lµm thu˚ tinh, pha l™. VÔng th“m lÙc Æfia n≠Ìc ta c„ c∏c t›ch tÙ d«u, kh›, vÌi nhi“u m· ti’p tÙc Æ≠Óc ph∏t hi÷n, th®m dfl vµ khai th∏c. H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ C´ng nghi÷p chung (ho∆c Atlat ßfia l› Vi÷t Nam) 4 m· d«u thuÈc vÔng trÚng Cˆu Long. − V“ Æi“u ki÷n ph∏t tri”n giao th´ng vÀn t∂i bi”n : do nªm g«n c∏c tuy’n hµng h∂i quËc t’ tr™n Bi”n ß´ng, d‰c bÍ bi”n lπi c„ nhi“u vÙng bi”n k›n thuÀn lÓi cho x©y d˘ng c∏c c∂ng n≠Ìc s©u, nhi“u cˆa s´ng cÚng thuÀn lÓi cho x©y d˘ng c∂ng. − N≠Ìc ta c„ nhi“u Æi“u ki÷n thuÀn lÓi Æ” ph∏t tri”n du lfich bi”n − Æ∂o. SuËt tı Bæc vµo Nam c„ nhi“u b∑i tæm rÈng, phong c∂nh Æãp, kh› hÀu tËt, thuÀn lÓi cho ph∏t tri”n du lfich vµ an d≠Ïng. Nhi“u hoπt ÆÈng du lfich th” thao d≠Ìi n≠Ìc c„ th” ph∏t tri”n. Du lfich bi”n − Æ∂o Æang lµ loπi h◊nh du lfich thu hÛt nhi“u nh†t du kh∏ch trong n≠Ìc vµ quËc t’. 2. C∏c Æ∂o vµ qu«n Æ∂o c„ ˝ ngh‹a chi’n l≠Óc trong ph∏t tri”n kinh t’ vµ b∂o v÷ an ninh vÔng bi”n a) ThuÈc vÔng bi”n n≠Ìc ta c„ h¨n 4000 hfln Æ∂o lÌn nh· VÔng bi”n n≠Ìc ta c„ nh˜ng Æ∂o Æ´ng d©n nh≠ C∏i B«u, C∏t Bµ, L˝ S¨n, PhÛ Qu˝, PhÛ QuËc. C„ nh˜ng n¨i, Æ∂o cÙm lπi thµnh qu«n Æ∂o nh≠ V©n ßÂn, C´ T´, C∏t Bµ, qu«n Æ∂o Hoµng Sa, qu«n Æ∂o Tr≠Íng Sa, qu«n Æ∂o C´n ß∂o (cfln g‰i lµ qu«n Æ∂o C´n S¨n), qu«n Æ∂o Nam Du, qu«n Æ∂o ThÊ Chu... H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ c∏c Æ∂o vµ qu«n Æ∂o Æ∑ n™u Î tr™n. C∏c Æ∂o vµ qu«n Æ∂o tπo thµnh h÷ thËng ti“n ti™u b∂o v÷ Ɔt li“n, h÷ thËng c®n c¯ Æ” n≠Ìc ta ti’n ra bi”n vµ Æπi d≠¨ng trong thÍi Æπi mÌi, khai th∏c c„ hi÷u qu∂ c∏c nguÂn lÓi vÔng bi”n, h∂i Æ∂o vµ th“m lÙc Æfia. 191

Vi÷c khºng Æfinh chÒ quy“n cÒa n≠Ìc ta ÆËi vÌi c∏c Æ∂o vµ qu«n Æ∂o c„ ˝ ngh‹a lµ c¨ sÎ Æ” khºng Æfinh chÒ quy“n cÒa n≠Ìc ta ÆËi vÌi vÔng bi”n vµ th“m lÙc Æfia quanh Æ∂o. b) C∏c huy÷n Æ∂o Î n≠Ìc ta ß’n n®m 2006, n≠Ìc ta c„ c∏c huy÷n Æ∂o sau : − Huy÷n Æ∂o V©n ßÂn vµ huy÷n Æ∂o C´ T´ (tÿnh Qu∂ng Ninh). − Huy÷n Æ∂o C∏t H∂i vµ huy÷n Æ∂o Bπch Long V‹ (thµnh phË H∂i Phflng). − Huy÷n Æ∂o CÂn C· (tÿnh Qu∂ng Trfi). − Huy÷n Æ∂o Hoµng Sa (thµnh phË ßµ NΩng). − Huy÷n Æ∂o L˝ S¨n (tÿnh Qu∂ng Ng∑i). − Huy÷n Æ∂o Tr≠Íng Sa (tÿnh Kh∏nh Hoµ). − Huy÷n Æ∂o PhÛ Qu˝ (tÿnh B◊nh ThuÀn). − Huy÷n Æ∂o C´n ß∂o (tÿnh Bµ Rfia − VÚng Tµu). − Huy÷n Æ∂o Ki™n H∂i vµ huy÷n Æ∂o PhÛ QuËc (tÿnh Ki™n Giang). H∑y x∏c Æfinh tr™n b∂n Æ c∏c huy÷n Æ∂o tr™n. 3. Khai th∏c tÊng hÓp c∏c tµi nguy™n vÔng bi”n vµ h∂i Æ∂o a) Tπi sao ph∂i khai th∏c tÊng hÓp − Hoπt ÆÈng kinh t’ bi”n r†t Æa dπng : Æ∏nh bæt vµ nu´i trÂng h∂i s∂n, khai th∏c c∏c Æ∆c s∂n, khai th∏c kho∏ng s∂n trong n≠Ìc bi”n vµ trong lflng Ɔt, du lfich bi”n vµ giao th´ng vÀn t∂i bi”n. Chÿ c„ khai th∏c tÊng hÓp mÌi Æem lπi hi÷u qu∂ kinh t’ cao vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng. − M´i tr≠Íng bi”n lµ kh´ng chia cæt Æ≠Óc. BÎi vÀy, mÈt vÔng bi”n bfi ´ nhi‘m sœ g©y thi÷t hπi cho c∂ vÔng bÍ bi”n, cho c∏c vÔng n≠Ìc vµ Æ∂o xung quanh. − M´i tr≠Íng Æ∂o, do s˘ bi÷t lÀp nh†t Æfinh cÒa n„, kh´ng giËng nh≠ tr™n Ɔt li“n, lπi do c„ di÷n t›ch nh·, n™n r†t nhπy c∂m tr≠Ìc t∏c ÆÈng cÒa con ng≠Íi. Chºng hπn, vi÷c ch∆t ph∏ rıng vµ lÌp phÒ th˘c vÀt c„ th” lµm m†t Æi v‹nh vi‘n nguÂn n≠Ìc ng‰t, bi’n Æ∂o thµnh n¨i con ng≠Íi kh´ng th” c≠ trÛ Æ≠Óc. 192

b) Khai th∏c tµi nguy™n sinh vÀt bi”n vµ h∂i Æ∂o Trong t◊nh h◊nh ph∏t tri”n hi÷n nay cÒa ngµnh thu˚ s∂n, c«n tr∏nh khai th∏c qu∏ m¯c nguÂn lÓi ven bÍ, tr∏nh khai th∏c qu∏ m¯c c∏c ÆËi t≠Óng Æ∏nh bæt c„ gi∏ trfi kinh t’ cao, c†m sˆ dÙng c∏c ph≠¨ng ti÷n Æ∏nh bæt c„ t›nh ch†t hu˚ di÷t nguÂn lÓi. Vi÷c ph∏t tri”n Æ∏nh bæt xa bÍ kh´ng nh˜ng giÛp khai th∏c tËt h¨n nguÂn lÓi h∂i s∂n, mµ cfln giÛp b∂o v÷ vÔng trÍi, vÔng bi”n vµ vÔng th“m lÙc Æfia cÒa n≠Ìc ta. c) Khai th∏c tµi nguy™n kho∏ng s∂n Ngh“ lµm muËi lµ ngh“ truy“n thËng, ph∏t tri”n mπnh Î nhi“u Æfia ph≠¨ng cÒa n≠Ìc ta, nh†t lµ Î Duy™n h∂i Nam Trung BÈ. Hi÷n nay, vi÷c s∂n xu†t muËi c´ng nghi÷p Æ∑ Æ≠Óc ti’n hµnh vµ Æem lπi n®ng su†t cao. C´ng t∏c th®m dfl vµ khai th∏c d«u kh› tr™n vÔng th“m lÙc Æfia Æ∑ Æ≠Óc Æ»y mπnh cÔng vÌi vi÷c mÎ rÈng c∏c d˘ ∏n li™n doanh vÌi n≠Ìc ngoµi. Vi÷c khai th∏c c∏c m· kh› thi™n nhi™n vµ thu hÂi kh› ÆÂng hµnh, Æ≠a vµo Ɔt li“n Æ∑ mÎ ra b≠Ìc ph∏t tri”n mÌi cho c´ng nghi÷p lµm kh› ho∏ l·ng, lµm ph©n b„n, s∂n xu†t Æi÷n. Trong t≠¨ng lai, c∏c nhµ m∏y l‰c, ho∏ d«u Æ≠Óc x©y d˘ng vµ Æi vµo hoπt ÆÈng sœ n©ng cao h¨n n˜a hi÷u qu∂ kinh t’ cÒa c´ng nghi÷p d«u kh›. MÈt v†n Æ“ Æ∆t ra lµ ph∂i h’t s¯c tr∏nh Æ” x∂y ra c∏c s˘ cË m´i tr≠Íng trong th®m dfl, khai th∏c, vÀn chuy”n vµ ch’ bi’n d«u kh›. d) Ph∏t tri”n du lfich bi”n CÔng vÌi s˘ ph∏t tri”n kh∏ mπnh cÒa ngµnh du lfich trong nh˜ng n®m g«n Æ©y, c∏c trung t©m du lfich bi”n Æ∑ Æ≠Óc n©ng c†p, nhi“u vÔng bi”n, Æ∂o mÌi Æ≠Óc Æ≠a vµo khai th∏c. ß∏ng chÛ ˝ lµ c∏c khu du lfich Hπ Long − C∏t Bµ − ß S¨n (Î Qu∂ng Ninh vµ H∂i Phflng), Nha Trang (Kh∏nh Hoµ), VÚng Tµu (Bµ Rfia − VÚng Tµu)... e) Giao th´ng vÀn t∂i bi”n ß” tπo th’ mÎ cˆa cho c∏c tÿnh duy™n h∂i vµ cho n“n kinh t’ c∂ n≠Ìc, hµng loπt c∂ng hµng ho∏ lÌn Æ∑ Æ≠Óc c∂i tπo, n©ng c†p nh≠ cÙm c∂ng Sµi Gfln, cÙm c∂ng H∂i Phflng, cÙm c∂ng Qu∂ng Ninh, cÙm c∂ng ßµ NΩng... MÈt sË c∂ng n≠Ìc s©u Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng nh≠ c∂ng C∏i L©n 193

(Qu∂ng Ninh), Nghi S¨n (Thanh Ho∏), VÚng Éng (Hµ T‹nh), Dung Qu†t (Qu∂ng Ng∑i), VÚng Tµu (Bµ Rfia − VÚng Tµu)... Hµng loπt c∂ng nh· h¨n Æ∑ Æ≠Óc x©y d˘ng. H«u h’t c∏c tÿnh ven bi”n Æ“u c„ c∂ng. C∏c tuy’n vÀn t∂i hµng ho∏ vµ hµnh kh∏ch th≠Íng xuy™n Æ∑ nËi li“n c∏c Æ∂o vÌi Ɔt li“n g„p ph«n quan tr‰ng vµo vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î c∏c tuy’n Æ∂o. D˘a vµo ki’n th¯c Æ∑ h‰c, h∑y x∏c Æfinh mÈt sË tÿnh, thµnh phË Î n≠Ìc ta Æang ph∏t tri”n mπnh kinh t’ bi”n. 4. T®ng c≠Íng hÓp t∏c vÌi c∏c n≠Ìc l∏ng gi“ng trong gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ v“ bi”n vµ th“m lÙc Æfia Bi”n ß´ng lµ bi”n chung gi˜a Vi÷t Nam vµ nhi“u n≠Ìc l∏ng gi“ng. V◊ vÀy, vi÷c t®ng c≠Íng ÆËi thoπi, hÓp t∏c gi˜a Vi÷t Nam vµ c∏c n≠Ìc c„ li™n quan sœ lµ nh©n tË tπo ra s˘ ph∏t tri”n Ên Æfinh trong khu v˘c, b∂o v÷ Æ≠Óc lÓi ›ch ch›nh Æ∏ng cÒa Nhµ n≠Ìc vµ nh©n d©n ta, gi˜ v˜ng chÒ quy“n, toµn vãn l∑nh thÊ cÒa n≠Ìc ta. Vi÷t Nam lµ n≠Ìc ß´ng Nam É lÙc Æfia c„ nhi“u lÓi ›ch Î Bi”n ß´ng. V◊ vÀy, mÁi c´ng d©n Vi÷t Nam Æ“u c„ bÊn phÀn b∂o v÷ vÔng bi”n vµ h∂i Æ∂o cÒa Ɔt n≠Ìc, cho h´m nay vµ cho c∏c th’ h÷ mai sau. C©u h·i vµ bµi tÀp 1. Tπi sao n„i : S˘ ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi Î c∏c huy÷n Æ∂o c„ ˝ ngh‹a chi’n l≠Óc h’t s¯c to lÌn ÆËi vÌi s˘ nghi÷p ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa n≠Ìc ta hi÷n tπi cÚng nh≠ trong t≠¨ng lai ? 2. Tπi sao vi÷c gi˜ v˜ng chÒ quy“n cÒa mÈt hfln Æ∂o, dÔ nh·, lπi c„ ˝ ngh‹a r†t lÌn ? 3. H∑y ch‰n vµ ph©n t›ch mÈt kh›a cπnh cÒa vi÷c khai th∏c tÊng hÓp c∏c tµi nguy™n bi”n mµ em cho lµ ti™u bi”u. 194

Bµi 43 C∏c vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m 1. ß∆c Æi”m VÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m lµ vÔng hÈi tÙ Æ«y ÆÒ nh†t c∏c Æi“u ki÷n ph∏t tri”n vµ c„ ˝ ngh‹a quy’t Æfinh ÆËi vÌi n“n kinh t’ cÒa c∂ n≠Ìc. N„ Æ≠Óc Æ∆c tr≠ng bªng mÈt sË Æ∆c Æi”m chÒ y’u sau Æ©y : − Bao gÂm phπm vi cÒa nhi“u tÿnh, thµnh phË vµ ranh giÌi c„ th” thay ÆÊi theo thÍi gian tu˙ thuÈc vµo chi’n l≠Óc ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa Ɔt n≠Ìc. − HÈi tÙ Æ«y ÆÒ c∏c th’ mπnh, tÀp trung ti“m l˘c kinh t’ vµ h†p d…n c∏c nhµ Æ«u t≠. − C„ tÿ tr‰ng lÌn trong tÊng GDP cÒa quËc gia, tπo ra tËc ÆÈ ph∏t tri”n nhanh cho c∂ n≠Ìc vµ c„ th” hÁ trÓ cho c∏c vÔng kh∏c. − C„ kh∂ n®ng thu hÛt c∏c ngµnh mÌi v“ c´ng nghi÷p vµ dfich vÙ Æ” tı Æ„ nh©n rÈng ra toµn quËc. 2. Qu∏ tr◊nh h◊nh thµnh vµ th˘c trπng ph∏t tri”n a) Qu∏ tr◊nh h◊nh thµnh B∂ng 43.1. ThÍi gian h◊nh thµnh vµ phπm vi l∑nh thÊ cÒa c∏c vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m Î n≠Ìc ta(2) VÔng kinh t’ ß«u thÀp kÿ 90 Sau n®m 2000 tr‰ng Æi”m cÒa th’ kÿ XX Ph›a Bæc Hµ NÈi, H≠ng Y™n, Th™m 3 tÿnh : Hµ T©y, Mi“n Trung H∂i D≠¨ng, H∂i Phflng, V‹nh PhÛc, Bæc Ninh Ph›a Nam Qu∂ng Ninh Th™m tÿnh B◊nh ßfinh Thıa Thi™n − Hu’, Th™m 4 tÿnh : B◊nh Ph≠Ìc, ßµ NΩng, Qu∂ng Nam, T©y Ninh, Long An, Ti“n Giang. Qu∂ng Ng∑i Thµnh phË H Ch› Minh, ßÂng Nai, Bµ Rfia − VÚng Tµu, B◊nh D≠¨ng (2) Tı n®m 2009, vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m ßÂng bªng s´ng Cˆu Long Æ≠Óc thµnh lÀp theo quy’t Æfinh 492-Qß-TTg 16/4/2009 195 cÒa ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ, bao gÂm TP. C«n Th¨ vµ c∏c tÿnh Ki™n Giang, An Giang vµ Cµ Mau.

b) Th˘c trπng ph∏t tri”n kinh t’ B∂ng 43.2. MÈt sË chÿ sË kinh t’ cÒa ba vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m Î n≠Ìc ta, n®m 2005 Chÿ sË Ba vÔng Trong Æ„ Ph›a Mi“n Ph›a Bæc Trung Nam TËc ÆÈ t®ng tr≠Îng GDP 11,7 11,2 10,7 11,9 trung b◊nh n®m (2001− 2005) (%) % GDP so vÌi c∂ n≠Ìc 66,9 18,9 5,3 42,7 C¨ c†u GDP (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 ph©n theo ngµnh N´ng − l©m − ng≠ nghi÷p 10,5 12,6 25,0 7,8 C´ng nghi÷p − x©y d˘ng 52,5 42,2 36,6 59,0 Dfich vÙ 37,0 45,2 38,4 33,2 % kim ngπch xu†t kh»u 64,5 27,0 2,2 35,3 so vÌi c∂ n≠Ìc C®n c¯ vµo sË li÷u cÒa b∂ng thËng k™, h∑y ph©n t›ch th˘c trπng ph∏t tri”n kinh t’ cÒa c∏c vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m. 3. Ba vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m a) VÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m ph›a Bæc VÔng nµy c„ di÷n t›ch g«n 15,3 ngh◊n km2 (4,7% di÷n t›ch t˘ nhi™n c∂ n≠Ìc) vÌi sË d©n h¨n 13,7 tri÷u ng≠Íi, n®m 2006 (16,3% sË d©n 196

c∂ n≠Ìc), bao gÂm 8 tÿnh, thµnh phË tr˘c thuÈc Trung ≠¨ng, chÒ y’u thuÈc ßÂng bªng s´ng HÂng. ô Æ©y hÈi tÙ t≠¨ng ÆËi Æ«y ÆÒ c∏c th’ mπnh Æ” ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi. H∑y ph©n t›ch c∏c th’ mπnh ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m ph›a Bæc. Trong vÔng c„ Hµ NÈi lµ thÒ Æ´, ÆÂng thÍi cÚng lµ trung t©m ch›nh trfi, kinh t’, v®n ho∏ thuÈc loπi lÌn nh†t cÒa c∂ n≠Ìc. QuËc lÈ 5 vµ quËc lÈ 18 lµ hai tuy’n giao th´ng huy’t mπch gæn k’t c∂ Bæc BÈ n„i chung vÌi cÙm c∂ng H∂i Phflng − C∏i L©n. MÈt trong nh˜ng ti“m n®ng nÊi bÀt cÒa vÔng lµ nguÂn lao ÆÈng vÌi sË l≠Óng lÌn, ch†t l≠Óng vµo loπi hµng Æ«u cÒa c∂ n≠Ìc. Ngoµi ra, Æ©y cfln lµ vÔng c„ lfich sˆ khai th∏c l©u ÆÍi nh†t n≠Ìc ta vÌi n“n v®n minh lÛa n≠Ìc. C∏c ngµnh c´ng nghi÷p ph∏t tri”n r†t sÌm vµ nhi“u ngµnh c„ ˝ ngh‹a toµn quËc nhÍ c∏c lÓi th’ v“ g«n nguÂn nguy™n, nhi™n li÷u, kho∏ng s∂n, v“ nguÂn lao ÆÈng vµ thfi tr≠Íng ti™u thÙ. C∏c ngµnh dfich vÙ, du lfich c„ nhi“u Æi“u ki÷n Æ” ph∏t tri”n d˘a tr™n c¨ sÎ c∏c th’ mπnh vËn c„ cÒa vÔng. ß” vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m ph›a Bæc c„ vfi th’ x¯ng Æ∏ng h¨n trong n“n kinh t’ cÒa c∂ n≠Ìc, c«n ph∂i tÀp trung gi∂i quy’t mÈt sË v†n Æ“ chÒ y’u li™n quan Æ’n c∏c ngµnh kinh t’. V“ c´ng nghi÷p, Æ»y mπnh c∏c ngµnh c´ng nghi÷p tr‰ng Æi”m, nhanh ch„ng ph∏t tri”n c∏c ngµnh c„ hµm l≠Óng k‹ thuÀt cao, kh´ng g©y ´ nhi‘m m´i tr≠Íng, tπo ra s∂n ph»m c„ s¯c cπnh tranh tr™n thfi tr≠Íng ÆÂng thÍi vÌi vi÷c ph∏t tri”n c∏c khu c´ng nghi÷p tÀp trung. V“ dfich vÙ, chÛ tr‰ng Æ’n th≠¨ng mπi vµ c∏c hoπt ÆÈng dfich vÙ kh∏c, nh†t lµ du lfich. V“ n´ng nghi÷p, c«n chuy”n dfich c¨ c†u ngµnh theo h≠Ìng s∂n xu†t hµng ho∏ c„ ch†t l≠Óng cao. b) VÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung VÔng nµy tr∂i dµi tr™n di÷n t›ch g«n 28 ngh◊n km2 (8,5% di÷n t›ch t˘ nhi™n c∂ n≠Ìc) vÌi sË d©n 6,3 tri÷u ng≠Íi, n®m 2006 (7,4% sË d©n c∂ n≠Ìc) bao gÂm 5 tÿnh, thµnh phË tr˘c thuÈc Trung ≠¨ng tı Thıa Thi™n − Hu’ Æ’n B◊nh ßfinh. Trong vÔng c„ nhi“u th’ mπnh Æ” ph∏t tri”n kinh t’, m∆c dÔ vi÷c khai th∏c hi÷n nay ch≠a t≠¨ng x¯ng vÌi ti“m n®ng. 197

hßn Khoai H◊nh 43. C∏c vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m 198

Ph©n t›ch c∏c th’ mπnh Æ” ph∏t tri”n kinh t’ − x∑ hÈi cÒa vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung. Nªm Î vfi tr› chuy”n ti’p gi˜a c∏c vÔng ph›a bæc vµ ph›a nam, tr™n quËc lÈ 1 vµ tuy’n Æ≠Íng sæt Bæc − Nam, c„ c∏c s©n bay PhÛ Bµi, ßµ NΩng, Chu Lai vµ lµ cˆa ng‚ quan tr‰ng th´ng ra bi”n cÒa c∏c tÿnh T©y Nguy™n vµ Nam Lµo, vÔng kinh t’ tr‰ng Æi”m mi“n Trung c„ nhi“u thuÀn lÓi ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n kinh t’ vµ giao l≠u hµng ho∏. Th’ mπnh hµng Æ«u cÒa vÔng lµ th’ mπnh v“ khai th∏c tÊng hÓp tµi nguy™n bi”n, kho∏ng s∂n, rıng Æ” ph∏t tri”n dfich vÙ du lfich, nu´i trÂng thu˚ s∂n, c´ng nghi÷p ch’ bi’n n´ng − l©m − thu˚ s∂n vµ mÈt sË ngµnh kh∏c nhªm chuy”n ÆÊi c¨ c†u kinh t’ theo h≠Ìng c´ng nghi÷p ho∏, hi÷n Æπi ho∏. Tr™n l∑nh thÊ cÒa vÔng hi÷n nay Æang tri”n khai nh˜ng d˘ ∏n lÌn c„ t«m cÏ quËc gia. Trong t≠¨ng lai sœ h◊nh thµnh c∏c ngµnh c´ng nghi÷p tr‰ng Æi”m c„ lÓi th’ v“ tµi nguy™n vµ thfi tr≠Íng ; ph∏t tri”n c∏c vÔng chuy™n s∂n xu†t hµng ho∏ n´ng nghi÷p, thu˚ s∂n vµ c∏c ngµnh th≠¨ng mπi, dfich vÙ du lfich. H«m Æ≠Íng bÈ H∂i V©n 199