โครงการตำราอีเลิร์นนิง โครงการมหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย อีเลิร์นนิง: จากทฤษฏีสู่การปฏิบัติ: e-Learning from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศึกษาแบบอีเลริ ์นนิง นอกจากนส้ี ถาบันการศกึ ษาอเี ลิรนนงิ ในฐานะทเี่ ปนสถาบันที่จดั การศกึ ษาทางไกลรูปแบบหน่ึงน้ัน จงึ ทาํ ใหส ามารถแบงกลุมของสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงโดยใชโครงสรางองคกรและการจัดการศึกษา ภายในสถาบันไดเ ปน 4 กลมุ คือ 1. การพัฒนาจากสถาบันการศึกษาที่มีการจัดการศึกษาทางไกล (Existing higher education institutions that have or are developing distance education program) เชน eCornell, NYU Online, the University of Illinois On-line, University of Maryland University College, Rio Salado Community College, the SUNY Learning Network and Virtual Temple. ภาพท่ี 9.8 University of Maryland University College ที่มา: http://www.umuc.edu/ 2. การรว มทุนกนั ระหวา งภาคธรุ กิจกบั สถาบนั อดุ มศกึ ษาในลกั ษณะของมหาวทิ ยาลยั บรรษัท (Corporate-university Joint Ventures) เชน Blackboard, Campus Pipeline, eCollege, WebCT, Unext.com, Cenquest, Fathom, Global Education Network, Quisic and Universitas อเี ลิรนนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏิบตั ิ e-Lerning: from theory to practice 189

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลิรน นงิ ภาพที่ 9.9 Blackboard ท่ีมา: http://anz.blackboard.com/sites/international/globalmaster/ 3. สถาบนั การศึกษาแบบอีเลริ นนงิ เต็มรปู แบบ (Full Cyber University) เชน University of Phoenix Online, Western Governors University, Andrew Jackson University, Cappella University, Jones International University, Kennedy-Warren University, Seoul Cyber University, Hanyang Cyber University เปนตน ภาพท่ี 9.10 หนาเวบ็ ไซต Cappella University ทมี่ า: http://www.capella.edu/ 190 อีเลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง ภาพที่ 9.11 หนา เว็บไซต Seoul Cyber University ท่มี า: http://www.iscu.ac.kr/eng/ ภาพที่ 9.12 หนาเวบ็ ไซต Hanyang Cyber University ท่มี า: http://en.hycu.ac.kr/ อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏิบตั ิ e-Lerning: from theory to practice 191

บทที่ 9 สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ นนงิ 4. มหาวิทยาลัยบรรษทั หรือสถาบันเพ่ือการฝก อบรม (Corporate University or Training Institutions) เชน Xchange and Click2learn แผนภาพที่ 9.13 หนาเว็บไซต Click2learn ทมี่ า: http://www.click2learn.co.za/ 192 อเี ลริ น นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice

2. กรณศี ึกษาสถาบันการศกึ ษาแบบอีเลิรนนงิ สถาบันอุดมศ ในสว นนีจ้ ะขอนําเสนอกรณศี กึ ษาสถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ นนงิ ท่ไี แบบอีเลริ นนิงนานาชาติ สว นกรณีทีส่ อง ศกึ ษาสถาบนั อีเลริ น นงิ ในเอเชยี โดยแ กรณีศึกษาท่ี 1 ผลการวิเคราะหลักษณะ สถาบันการศึกษาแบบอีเล Association หรือ USDLA (2005) ใน 5 ลาํ ดบั แรกที่ USDLA ไดจัดอันดับไวส ตารางที่ 9.2 การวิเคราะห สถาบนั อดุ มศึกษาที่มรี ายชือ่ เปนสมาชิกของ USDL ลําดับท่ี สถาบันอุดมศกึ ษา 1 สมาชิกของ USDLA Berkeley College รปู แบบสถาบนั www.berkeleycollege.edu/online - เปนสว นหนงึ่ ของ Berkeley Coll พ.ศ. 2541 (1998) ปจ จบุ ันมีการส ตา ง ๆ โดยมนี กั ศกึ ษามากกวา 1,5 - มีการรว มกับ Sloan C Consortium - สาขาวชิ าทีเ่ ปดสอนรวมถงึ Busi Liberal Arts, Management, and - มีบุคลากรไดรางวลั “Best Practi Education” จาก the United States Distance - ใช LMS Blackboard 8.0 ในการ - ในใบประกาศนียบตั ร จะไมร ะบวุ เลยก็ได นกั ศกึ ษาสามารถเขา รว ม

ศกึ ษาทไ่ี ดเปดสอนในรูปแบบอเี ลิรนนิง ไดเปดสอนในรูปแบบอีเลริ น นิงสรุปได 2 กรณี โดยกรณีแรกศกึ ษาจากสถาบัน แสดงรายละเอยี ดดังน้ี ลิรนนิงท่ีมีรายชื่อเปนสมาชิกของ The United States Distance Learning สรปุ ขอมูลไดในตารางตอ ไปน้ี LA และไดรบั การประเมนิ โดย Waseda University รายละเอยี ด lege ที่ดาํ เนินการสอนแบบออนไลน และไดเปดการสอนในรปู แบบนม้ี าต้งั แตป  สอนถึง 188 หอ งเรียน สาํ หรบั 28 หลกั สตู รระดับปรญิ ญาตรแี ละประกาศนยี บตั ร 500 คน ลงทะเบยี นในปป จ จบุ ัน m นําเสนอบรกิ ารวชิ าการฟรี แบบออนไลนสูสาธารณะชนตง้ั แตป พ.ศ. 2548 เปนตนมา iness, English, Fashion, Health, International Business, Justice Studies, Marketing. ices Gold Award for Excellence in Teaching Online in Online Higher e Learning Association (USDLA) ในป พ.ศ. 2550 รเรียนการสอน วา นกั ศกึ ษาไดเ รยี นแบบ online และนกั ศกึ ษาไมจ ําเปน ตองมาท่สี ถาบัน มรับปรญิ ญาหรือสามารถชมพธิ รี บั ปรญิ ญาผา นเวบ็ ไซตได

ลาํ ดบั ท่ี สถาบนั อดุ มศกึ ษา จดุ ประสงค 2 สมาชกิ ของ USDLA - เพื่อชว ยใหน ักศึกษาสามารถบรหิ ในสงั คมได องคประกอบสถาบนั - มีการดําเนินการสอนท้งั แบบเผช จะมหี นวยงานสนับสนนุ นักศกึ ษา (Study Advisor) เปนตน ฯลฯ Rocster Institute of Technology รูปแบบสถาบนั http://online.rit.edu - เปน สวนหนึง่ ของ Rochester Insti - ไดก ารรบั รองโดย The Middle Sta - ใชเทคโนโลยี CMS และ LMS: Ad Adobe Presenter (voice-annotate system), myCourses (course man lab), peer2peer (online peer evalu software) - มีการเปด สอน ใน Second Life ช - ปจ จบุ ันมศี ษิ ยเกาจากท่วั โลกประม จดุ ประสงค - เพอื่ ชว ยใหค ณาจารยส ามารถพัฒ องคประกอบสถาบัน - มกี ารดาํ เนนิ การสอนทง้ั แบบเผชิญ หนวยงานสนบั สนุนนักศกึ ษา อาทิ

รายละเอยี ด หารเวลาสว นตวั ในการทาํ งาน การเรียน การใชชวี ติ กับครอบครัว และการใชชีวติ ชญิ หนา (face-to-face) ในหลกั สูตรปกติ และแบบออนไลน ซ่ึง แบบออนไลน อาทิ ศูนยส นับสนนุ การเรียน (Support Center), และศนู ยแ นะแนวใหคําปรึกษา titute of Technology และเปน การเรยี นแบบผสมผสาน และแบบ fully online ates Association of Colleges and Secondary Schools dobe Captivate (screen capture software) , Adobe Connect (web conference), ed powerpoint), Clipboard (online survey system), iClicker (student response nagement system) , OCE (online course evaluation system), OWL (online writing uation), Premier Global (teleconference), Respondus (exam management ชื่อวา RIT Second Life Island มาณ 90,000 คน ฒนาและใชเทคโนโลยีใหมๆ เพ่อื ใหก ารเรียนการสอนแบบ ออนไลน มปี ระสทิ ธภิ าพสูง ญหนา (face-to-face) ในหลักสูตรปกติ และแบบ ออนไลน ซึ่ง แบบออนไลน จะมี ศูนยสนับสนุนการเรียน และ ศูนยแนะแนวใหค ําปรึกษา

ลาํ ดบั ท่ี สถาบนั อุดมศกึ ษา รปู แบบสถาบนั 3 สมาชิกของ USDLA - ปจ จุบันเปล่ียนช่อื เปน College of 4 DePaul University (COL) lecture playback system ซ School of Computer Science, - มีการสอนในระดับบณั ฑิตศกึ ษาม Telecommunications and Information Systems • Computer Science; dlweb.cti.depaul.edu Computer Interactio Telecommunication University of Texas System / UT TeleCampus - ในใบประกาศนยี บัตร จะไมระบุวา www.telecampus.utsystem.edu จุดประสงค - เพือ่ ชว ยใหนกั ศึกษาทีท่ าํ งานอยู อาจารยเม่ือตองการ โดยนกั ศึกษา สอบทีม่ หาวทิ ยาลยั องคประกอบสถาบนั - มกี ารดําเนินการสอนทงั้ แบบเผช สนับสนุนนักศึกษา อาทิ Support รปู แบบสถาบัน - เปน สวนหนงึ่ ของ University of T (จํานวนนอย) นกั ศึกษาอาจตองมา - ดาํ เนินการสอนต้งั แต พ.ศ. 2541 - หลกั สตู รทเี่ ปดสอนมตี ง้ั แตระดับ ป - ใช LMS Blackboard ในการเรยี

รายละเอยี ด f Computing and Digital Media (CDM) และไดม กี ารพฒั นาระบบ Course Online ซ่ึงจะมีการบันทึกการสอนของอาจารยและใหนกั ศกึ ษาสามารถชมไดด วยตนเองภายหลัง มากวา 80 วิชา และ 9 หลกั สูตรในระดบั ปริญญาโท รวมถึง ; Computer, Information and Network Security; E-Commerce Technology; Human on; Information Systems; Information Technology; Software Engineering; n Systems; IT Project Management านักศกึ ษาไดเรียนแบบ ออนไลน สามารถบรหิ ารการเรยี นไดอ ยา งมีประสิทธิภาพ ดว ยการชมบันทึกการสอนของ าท่ีเรยี นแบบออนไลน จะไมไดร ับอนญุ าตใหเขาเรียนแบบเผชญิ หนา แตอาจตองมา ชญิ หนา ในหลักสูตรปกติ และแบบออนไลน ซ่ึง แบบ ออนไลน จะมหี นว ยงาน t Center, Study Advisor, ฯลฯ Texas และเปน การเรยี นแบบบออนไลนเต็มรูปแบบ (fully online) แตใ นบางวชิ า าสอบที่มหาวทิ ยาลยั 1 (1998) โดยปจ จุบนั มนี ักศึกษาลงทะเบยี นมากกวา 56,000 คน ปรญิ ญาตรี-โท-เอก และการอบรมทวั่ ไป ตลอดจนการอบรมในหลกั สูตรมอื อาชีพตา งๆ ยนการสอน

ลาํ ดับท่ี สถาบันอดุ มศึกษา สมาชิกของ USDLA จดุ ประสงค Cambridge College - เพ่ือดาํ เนินการสอนในรปู แบบออ www.cambridgecollege.edu นกั ศึกษาเปนสําคญั (students cen องคประกอบสถาบนั 5 - มีการดําเนนิ การสอนแบบออนไล ใหค ําปรึกษา รปู แบบสถาบัน - สถาบันไดรับการรับรองโดย New อนุญาตจาก the Massachusetts the California Bureau for Private Postsecondary Education Comm Higher Education for Virginia - เปน การสอนในรูปแบบผสมผสาน ท่ีดแู ลการเรยี นการสอนทางไกลขอ จุดประสงค - เพอื่ ชว ยใหค ณาจารยสามารถพัฒ องคป ระกอบสถาบัน - มีการดําเนนิ การสอนแบบออนไล Center), ศูนยแนะแนวใหค าํ ปรกึ ษ

รายละเอยี ด อนไลน ท่ีมมี าตรฐานสูง และมนี วัตกรรมทางการศึกษาใหม ๆ มาใช โดยยึดหลกั ntered) ในการดําเนินการ ลน ซ่ึงจะมหี นว ยงานสนบั สนุนนกั ศึกษา ท้งั ศูนยสนบั สนุนการเรยี น และ ศนู ยแนะแนว w England Association of Schools and Colleges, สถาบันและหลักสูตรไดรบั Board of Higher Education และหลกั สตู รตางๆทเ่ี ปดสอนไดร บั การรับรองโดย e Post-Secondary and Vocational Education, the Georgia Nonpublic mission, the Council on Higher Education of Puerto Rico, and the Council of นโดยมี ศนู ยก ารศกึ ษาทางไกล (the Distance Learning Office) เปนหนวยงาน องวทิ ยาลยั ฒนาและใชเทคโนโลยใี หมๆ เพื่อใหก ารเรียนการสอนแบบออนไลน มีประสทิ ธภิ าพสงู ลน ซงึ่ จะมหี นวยงานสนับสนุนนักศกึ ษา อาทิ ศนู ยส นับสนนุ การเรยี น (Support ษา (Study Advisor) ฯลฯ

จากกรณศี ึกษาสถาบันอีเลิรนนิง ของกลุมสมาชิก USDLA (2005) น (face to face) แบบผสมผสาน (Blended Learning) และแบบออนไลนเต็ม ผเู ขยี นขอสรุปเปนตารางใหงา ยตอ การเขา ใจ ดังน้ี ตารางท่ี 10.2 สรุปการวเิ คราะหส ถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลริ นนิงจากสมา สถาบัน การจดั การเรยี น การสอน Berkeley College  เผชิญหนา www.berkeleycollege.edu/online  แบบผสมผสาน  ออนไลนเต็มรปู แบบ Rocster Institute of Technology  เผชิญหนา http://online.rit.edu  แบบผสมผสาน  ออนไลนเ ตม็ รูปแบบ DePaul University - School of Computer Science, Telecommunications and  เผชญิ หนา Information Systems  แบบผสมผสาน dlweb.cti.depaul.edu  ออนไลนเตม็ รปู แบบ

น้ัน เพ่ือใหชัดเจนดานของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนในแบบเผชิญหนา รูปแบบ (Fully Online) รวมถึงเทคโนโลยีและ LMS ท่ีสถาบันเหลาน้ีใชงาน าชกิ USDLA ดวยระบบการสอนและการใชเ ทคโนโลยี เทคโนโลยหี ลักทใี่ ช เปน สถาบนั ทเ่ี ปดดาํ เนนิ การเรยี นการสอน ในรูปแบบปกติ อยแู ลว LMS Blackboard  AdobeProducts, iClicker, myCourses, OCE (online  course evaluation system), OWL (online writing lab), peer2peer (online peer evaluation), Premier Global (teleconference), Respondus (exam management software) Course OnLine (COL) lecture playback system 

สถาบัน การจดั การเรยี น การสอน University of Texas System / UT TeleCampus  เผชิญหนา www.telecampus.utsystem.edu  แบบผสมผสาน  ออนไลนเ ต็มรูปแบบ Cambridge College  เผชิญหนา www.cambridgecollege.edu  แบบผสมผสาน

เทคโนโลยีหลักทใ่ี ช เปน สถาบัน LMS Blackboard ที่เปด ดําเนนิ การเรยี นการสอน ในรูปแบบปกติ อยูแ ลว  LMS Cambridge College Learning Management  System Portal MyCC Web portal:

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิรน นงิ กรณศี กึ ษาที่ 2 1. Asia e University (AeU) http://www.aeu.edu.my Asia e University (AeU) เปนสถาบันแบบ Dual Mode คือเปดการสอนท้ังในช้ันเรียนใน มหาวิทยาลัย และการสอนแบบอีเลิรนนิง ผูเรียนสามารถเลือกเรียนที่มหาวิทยาลัย หรือเรียนผานออนไลน ตามความสะดวกของตน มหาวิทยาลัย AeU จัดต้ังข้ึนจากความรวมมือ Asia Dialogue Dialogue (ACD) AeU ไดร ว มมอื กบั Institution of Higher Learning (IHL) และศูนยฝ ก อบรมใน 30 ประเทศ ซึ่งเปนสมาชิก ACD เพอื่ เปด สอนและอบรมใหแกประชาชนในทวีปเอเชีย การจดั การเรียนการสอน AeU เปดการเรียนการสอนทางไกล ซ่ึงประกอบดวยการเรียนดวยตนเอง (Self-independent study) การอภิปรายออนไลน (Online discussion) และการเรียนการสอนแบบปกติในหองเรียน (Face-to-face interaction/tutorial) ในการเรียน 3 หนวยกติ ท่ีมีเวลาเรียน 120 ช่ัวโมง จะมีการแบงการเรยี น เปน 78 ช่ัวโมง สําหรับการเรียนดวยตนเอง 30 ช่ัวโมงสําหรับการอภิปรายออนไลน และ 10 -12 ช่ัวโมง สาํ หรบั การเรียนการสอนแบบเห็นหนา กัน การรับรองวทิ ยฐานะ หลกั สูตรปรญิ ญาที่เปด สอนไดรบั การรับรองมาตรฐานโดย Malaysian Quality Agency (MQA) 2. Multimedia University http://www.mmu.edu.my Multimedia University (MMU) กอตั้งขึ้นในป ค.ศ. 1996 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อผลิตบัณฑิตดาน ไอที และมัลติมีเดยี ตามความตอ งการในปจ จบุ นั MMU ไดเปดหลักสูตรปริญญาทางไกลในป ค.ศ.1998 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อจัดการเรียน การสอนที่มีความยืดหยุน มีคุณภาพ และคาใชจายท่ีเหมาะสม เพ่ือใหเปดโอกาสใหผูคนไดเรียนรูตลอด ชีวิต หลักสูตรที่เปดสอนทางไกลประกอบดวย Bachelor of Management (Hons), Bachelor of Business Administration (Hons) Human Resource Management และ Bachelor of Management (Hons) Marketing Management อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 199

บทที่ 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นิง การจัดการเรยี นการสอน คณาจารยผูสอนเปนคณาจารยจากคณะบริหารจัดการ (Faculty of Management) การเรียน การสอนจะควบคมุ โดยหนว ยการเรียนการสอนทางไกล (Distance Education Unit) การเรียนการสอนจะประกอบดวย การเรียนออนไลนผานระบบมัลติมีเดีย (Multimedia Learning System (MMLS) ซึ่งมีระบบตาง ๆ เชน บอรดสนทนาออนไลน อีเมล การเรียนการสอนแบบปกติ ในหอ งเรียน (Face-to-face) ซึ่งจะจัดข้ึนที่มหาวิทยาลัยกลาง และศูนยเครือขาย 6 แหงท่ัวประเทศ แหงละ 2 คร้งั ตอ 1 ภาคการศกึ ษา เพือ่ เปด โอกาสใหน ักเรยี นไดซักถามปญหากบั อาจารย การรับรองวทิ ยฐานะ หลักสตู รทางไกลที่เปดสอนไดร บั การรับรองมาตรฐานจาก The National Accreditation Board 3. Open University, Malaysia http://www.oum.edu.my Open University กอ ตง้ั ดว ยความรว มมือจากสมาคมมหาวิทยาลัยรัฐ 11 แหงในประเทศมาเลเซีย ในป ค.ศ. 2000 มีการจัดการเรียนการสอนทางไกล ซึ่งมีเปาหมายคือกลุมคนทํางานท่ีตองการศึกษาตอใน ระดับอุดมศึกษา เพ่ือยกระดับความรูและทักษะที่เปนประโยชนตออาชีพการงาน และนําไปสูการเรียนรู ตลอดชวี ิต การจดั การเรยี นการสอน LMS การจัดการเรียนการสอนจะประกอบดวย การใชระบบการจัดการเรียนการสอน My การอภปิ รายออนไลน และการเรยี นการสอนแบบเหน็ หนากัน 3 – 5 ครง้ั ตอ 1 ภาคการศึกษา Open University มีศูนยเครือขายทั่วประเทศ 53 ศูนยท่ัวประเทศ โดยศูนยเหลานี้เปนเครือขาย ซึ่งประกอบดวยมหาวิทยาลัยรัฐและมหาวิทยาลัยเอกชน ที่ต้ังอยูในเมืองสําคัญ ๆ ของประเทศ ศูนยเครือขายจะมีหองสําหรับจัดการเรียนการสอน โดยมีอุปกรณตาง ๆ เชน คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ต และหองสมุด การรับรองวทิ ยฐานะ หลกั สูตรทางไกลที่เปด สอนไดรบั การรับรองมาตรฐานจาก The National Accreditation Board 200 อีเลิรนนงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ 4. Hanyang Cyber University www.hanyangcyberu.ac.kr มหาวิทยาลัย Hanyang Cyber University กอต้ังข้ึนโดยมีพ้ืนฐานจากแนวคิด “การเรียนรูตลอด ชีวิต” ในป ค.ศ. 1999 เม่ือรัฐบาลเกาหลีออกกฎหมายเกี่ยวกับการศึกษาตลอดชีวิต จึงไดมีการกอตั้ง Hanyang Cyber University ในเริ่มแรกไดมีคณะท้ังหมด 12 คณะ และในปจจุบันมี 15 คณะ เชน วทิ ยาศาสตรและวิศวกรรมคอมพวิ เตอร ภาษาองั กฤษ การทอ งเทย่ี ว บรหิ ารธุรกจิ เปนตน นักศึกษาของ Hanyang Cyber University มีตั้งแตผูที่จบชั้นมัธยมปลายไปจนถึงคนทํางาน ซึ่งตองการศึกษาเพ่ิมเติม โดยรอยละ 85 ของผูสมัครเขาเรียนจะเปนคนที่ทํางานประจํา มหาวิทยาลัย Hanyang Cyber University เปด โอกาสใหทกุ คนสามารถศึกษาหาความรูไดอยา งเทาเทียมกันเปา หมายหลกั ของมหาวิทยาลัยคือใหผูเรียนตระหนักไดถึงความสามารถที่แทจริงของตนและนําไปใหพัฒนาชุมชนและ ประเทศได มหาวิทยาลัย Hanyang Cyber University ไดใหความสําคัญท่ีการพัฒนาเน้ือหาออนไลน ใหเ หมาะสมกบั ผเู รียน เพ่อื ปองกันไมใหผูเ รียนหยุดเรียนกลางคนั โดยไดม ีกลมุ อาจารยรว มกนั พัฒนาเน้ือหา ออนไลนขึ้น 5. Seoul Cyber University www.iscu.ac.kr มหาวทิ ยาลัย Seoul Cyber University กอ ตง้ั เม่อื ป ค.ศ. 2000 ภายใตแ นวคิดท่ีจะเปนสรางสรรค สังคมและสรา งคนใหเปน ผูนาํ ในยคุ เศรษฐกจิ สงั คมฐานความรู (knowledge-based society ) ของศตวรรษ ท่ี 21 มีการจัดการเรียนการสอนที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ เปนการเรียนออนไลนเต็มรูปแบบ กลุม นักศึกษาจะเปนผูใหญท่ีมีงานทําแลว หรือเรียนเพื่อรับปริญญาใบท่ีสอง ในป 2012 มีจํานวน นักศึกษารวมทั้งส้ิน 1,916 สาขาวิชาท่ีเปดสอน ไดแก Human Welfare , Psychology and Counseling , Social Science , Business and International Management, Information Technolohy and Design, Culture and Arts และ General Education ในป ค.ศ. 2007 ไดรับการจัด อันดบั ท่ี 1 ในการจัดอนั ดับของมหาวทิ ยาลยั ไซเบอรจากจํานวน 27 มหาวทิ ยาลยั ในประเทศเกาหลใี ต อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 201

สรปุ แนวคดิ การจัดตง้ั สถาบันการศึกษาแบบอีเลริ นนิงของประเทศมาเ การเปดสอน ลักษณะการใชส่อื การกําหนดหนว ยกติ การพจิ ารณาดานความเป ดานความเปน สถาบนั เปด หลกั สตู รอยา งกวา งขวาง การกาํ หนดผูส อน การมีอาํ ตารางท่ี 10.3 สรปุ แนวคดิ การจัดตั้งสถาบนั แบบอีเลริ น นงิ ของประเทศใน สถาบัน ลักษณะการเปดสอน ลักษณะ หน แบบอีเลริ นนิง การใชส่อื โอน รูปแบบสถาบนั ได สถาบนั แบบ Dual Mode ระบบ ระบบ ส่อื ส่ือ / มีการสอนทงั้ ในชั้นเรยี น ปกติ ออนไลน หลกั เสรมิ ในมหาวทิ ยาลยั และ / 1. Asia e University การสอนแบบอีเลริ น นิง / / // / (AeU), Malaysia สถาบนั ท่ัวไปท่ีมโี ปรแกรม / หลายรปู แบบ เปดสอนท้งั / // 2. Multimedia ระบบปกติ และระบบ // University, ออนไลน // Malaysia Consortium ของ 3. Open University, มหาวิทยาลยั ที่มีอยูเ ดิม // Malaysia สถาบนั ทแ่ี ยกออกมาจาก 4. Hanyang Cyber มหาวิทยาลยั แบบปกติ University, South Korea สถาบนั อีเลิรนนงิ เตม็ 5. Seoul Cyber รูปแบบ University, South Korea

เลเซยี 2 สถาบนั โดยแบงการวิเคราะหตาประเด็น รูปแบบองคกร ลกั ษณะ ปน สถาบนั เปดหลกั สูตรวชิ าชพี และความตองการของตลาด การพจิ ารณา านาจในการใหปรญิ ญา และการแสวงหากําไร สรุปไดดงั ตารางตอไปนี้ นภมู ภิ าคเอเชยี นว ยกติ เปนสถาบนั เปนสถาบนั ผูสอน มีอาํ นาจ แสวงหา สะสมได เปด หลักสูตร เปดหลักสตู ร ในการให กาํ ไร วชิ าชพี และ ชุดเดิม ชุด ปริญญา ความตอ งการ อยา ง กบั ปกติ ใหม ของตลาด กวางขวาง // / / // / / // / / // / / // /

บทที่ 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง 3. องคป ระกอบของสถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ น นิง สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงเปนหนวยงานท่ีจัดการศึกษาระบบออนไลน ดังน้ันองคประกอบ ของสถาบันตองมีลักษณะเชนเดียวกับสถาบันการศึกษาแบบปกติ เพียงแตวามีองคประกอบบางประการ เฉพาะดานท่ีตองพึ่งพาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ผูเขียนไดสรุปองคประกอบสถาบันการศึกษา แบบอเี ลริ น นงิ จากมาตรฐานการรบั รองสถาบันการศกึ ษาแบบอีเลริ น นิง หลายๆ แนวคดิ ดงั นี้ Council for Higher Education Accreditation Accreditation and Assuring Quality in Distance Learning ไดนําเสนอองคประกอบของมาตรฐานการศึกษาสถาบันแบบอีเลิรนนิงไว 7 องคป ระกอบ คือ 1. พันธกิจของสถาบัน (Institutional Mission) Does offering distance learning make sense in this institution? ทม่ี กี ารตอบสนองกบั การจัดการเรียนแบบทางไกล 2. โครงสรางองคการของสถาบัน (Institutional Organizational เปนสถาบันท่ีมีโครงสราง หนว ยงานที่เหมาะสมกบั คณุ ภาพการเรียนทางไกล 3. ทรัพยากรของสถาบัน (Institutional Resources) สถาบันมีทรัพยากรเพื่อการเรียนการสอน ทางไกลทเ่ี พียงพอ 4. หลักสูตรและการสอน (Curriculum and Instruction) สถาบันมีหลักสูตรการเรียนทางไกล ท่ีเหมาะสมและมีการออกแบบการสอนท่ีมีคณุ ภาพ 5. การสนบั สนนุ ดานคณาจารย ( Faculty Support) สถาบันมีการสนับสนุนอาจารยดานกาพัฒนา อาจารย อุปกรณการสอน ทรัพยากรและส่งิ อํานวยความสะดวก 6. การสนับสนุนนักศึกษา (Student Support) ดานการใหคําปรึกษา และอํานวยความสะดวก แกนักศึกษา 7. การประเมินผลการเรียนรูผูเรียน (Student Learning Outcomes) สถาบันมีระบบการประเมิน การเรียนการสอนทางไกลเพือ่ ศกึ ษาดานผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี นของนักศกึ ษา อเี ลริ นนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 203

บทที่ 9 สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลิรนนิง Parker (2009) ไดเสนอ องคป ระกอบเพอ่ื การประเมินสถาบันแบบอเี ลิรน นิงทส่ี ามารถสรุปถงึ องคประกอบลกั ษณะสถาบนั ไว 8 ประการ คือ 1. สถาบันตองมนี โยบายสถาบนั (Institutional policy) สถาบนั มกี ารกําหนดนโยบายตา ง ๆ เพ่ือใช เทคโนโลยีทส่ี นับสนนุ การเรียนทางไกล 2. สถาบันตองมีการวางแผน (Planning) กําหนดการวางแผน เพ่ือการพัฒนามีการใช การพัฒนา และบรู ณาการเทคโนโลยสี าํ หรบั การเรยี นการสอน 3. สถาบันตองมีโครงสรางพื้นฐานดานเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information technology infrastructure) เพือ่ สนบั สนนุ การเรียนการสอนทางไกล 4. สถาบันตองกําหนดวิธีการส่ือสารการเรียนการสอน กําหนดวิธีการเรียนการสอนที่ประยุกตใช เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร 5. สถาบันควรมีการพัฒนาบุคลากร เพ่ือใหบุคลการมีความสามารถใชเทคโนโลยีเพ่ือการเรียน การสอนทม่ี ปี ระสิทธิภาพ 6. สถาบันควรมกี ารพัฒนาบคุ ลากรสายสนับสนนุ เพือ่ ใหบ ุคลการมคี วามสามารถใชเทคโนโลยีให มีประสทิ ธิภาพ 7. สถาบนั ควรมีการฝก อบรมนกั ศึกษา โดยการฝกอบรมการใชเครื่องมือเทคโนโลยีในการเรียน ทางไกล 8. สถาบันควรมีการสนับสนุนนักศึกษา โดยกําหนดวิธีการตาง ๆ เพื่อสนับสนุนใหนักศึกษา สามารถใชเ ทคโนโลยตี า ง ๆ เพ่อื การเรียน 204 อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลริ ์นนิง 4. แนวปฏบิ ัติการจัดการสถาบันการศีกษาแบบอีเลิรน นิงใหมคี ณุ ภาพ สถาบันการศกึ ษาแบบอเี ลริ น นงิ มีการจดั การศึกษาผา นระบบออนไลนใชเทคโนโลยีสารสนเทศและ การส่ือสารเขามาเปนเครื่องมือสําคัญในการจัดการศึกษา แนวการจัดการศึกษาท่ีสถาบันจัดนั้นมีท้ังใน รูปแบบการเรียนออนไลนเต็มรูปแบบ และการเรียนแบบผสมผสาน ดังน้ันการคํานึงถึงคุณภาพการจัด การศกึ ษาของ สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ นนิงจึงควรใหความสําคัญอยางยิ่ง ตองมีการประเมินตรวจสอบ จนรับรองคุณภาพการจัดการศึกษาวาเปนไปในรูปแบบเดียวกับสถาบันการศึกษาที่จัดการเรียนการสอน แบบในหองเรียนปกติ เน่ืองจากการจัดการศึกษา ถือเปนการใหบริการสาธารณะแกประชาชนที่รัฐบาล จะตองจดั ใหอ ยางท่ัวถงึ และมีคุณภาพ ทง้ั นีร้ ัฐไดห มายใหก ระทรวง กรม ตนสังกัด และสถานศึกษาเปนผูทํา หนาที่ใหบริการจัดการศึกษาท่ีมีคุณภาพ และสอดคลองกับความตองการของสังคมใหแกผูรับบริการ คือ ผูเ รยี น และผูป กครองซึง่ เปน ผรู บั บรกิ ารโดยตรง ดังนน้ั สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงท่ีทําหนาท่ีใหบริการ การศึกษาแบบออนไลนน้ันควรมีการจัดการดานคุณภาพเชนเดียวกัน โดยประเด็นที่เปนแนวปฏิบัติ ในการจัดการคุณภาพนั้น สถาบันสามารถนําแนวทางของการตรวจสอบรับรองสถาบันการศึกษาแบบ อเี ลริ น นงิ มาใชเพ่ือการจดั เตรียมสถาบันได ดังนี้ คณะกรรมาธิการสมาคมวิทยาลัยและโรงเรียนมลรัฐทางเหนือ ประเทศสหรัฐอเมริกา (A Commission of the North Central Association of Colleges and School : NCA, 2003) ซ่ึงเปน หนว ยงานท่ีมีหนา ท่ใี นการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษา (Academic Accreditation) ดวยการประเมิน การเรียนทางไกลและอีเลิรนนิง ซึ่งมีเกณฑการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง ประกอบดว ย 5 เกณฑหลกั คือ เกณฑท ่ี 1 พันธกจิ และเอกภาพ เกณฑท่ี 2 การเปรยี บเทียบสาํ หรบั อนาคต การประเมินผลการใชทรัพยากรและ การวางแผนงานเพอ่ื ความสามารถในการเติมเต็มใหกับพันธกิจใหมีผลตอคุณภาพการศึกษาและตอบสนอง ในอนาคต ความทาทายและโอกาส เกณฑท่ี 3 การเรยี นรขู องผูเรียนและประสทิ ธภิ าพของการสอน เกณฑท ่ี 4 ความรูท ีไ่ ด การคน พบและการใชอ งคค วามรู เกณฑท ี่ 5 การจดั การและการบรกิ าร สถาบันการเรียนทางไกลในยุโรป (Distance Learning Academic in Europe) (2003) ไ ด พั ฒ น า เ ก ณ ฑ เ ก่ี ย ว กั บ ขั้ น ต อ น แ ล ะ ก ร ะ บ ว น ก า ร ใ น ก า ร พิ จ า ร ณ า ใ ห ก า ร รั บ ร อ ง วิ ท ย ฐ า น ะ การเรยี นทางไกล (Accreditation of Distance Learning) ดานอีเลิรนนิง วาสถาบันที่เปดการศึกษาทางไกล ตองคาํ นึงถึงแนวปฏบิ ัตดิ า นคณุ ภาพของสถาบัน โดยขอ คํานงึ ถงึ จาํ นวน 15 ดา น ดงั นี้ 1. สถาบนั (Institution) 2. สญั ญา (Contract) 3. การบริการ (Service) อีเลิรนนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice 205

บทท่ี 9 สถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นิง 4. ปรญิ ญา (Degree) 5. กระบวนการรบั เขาเรียน (Admission Procedure) 6. วัตถปุ ระสงคก ารศึกษา(Educational Objectives) 7. โปรแกรม/รายวชิ า (Course/Program) 8. การสอน (Didactics) 9. การรับรอง (Certification) 10.คณาจารยและพนกั งาน (Faculty and Staff) 11.ผสู อนและผูชว ยสอน (Tutorship and Assistance) 12. กระบวนการประเมนิ ผล (Evaluation process) 13. เทคนคิ และอปุ กรณสนบั สนุน (Technical and Support equipment) 14. การประกนั คณุ ภาพ (Quality Assurance) 15. การติดตอ สถาบัน (Contact) สํานักงานคณะกรรรมการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษา (Commission for Academic accreditation,2009) ประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรต ไดกําหนดมาตรฐานสําหรับอีเลิรนนิง (e-Learning Standard) โดยกาํ หนดให สถาบันการศกึ ษา (Institutional License) ตอ งมมี าตรฐาน 10 ดา น ดังนี้ 1) พันธกจิ และประสิทธิภาพของสถาบัน (Mission and Institutional Effectiveness) 2) องคก ร การบริหารและผูนาํ (Organization, Governance, and Leadership) 3) หลกั สตู รการศกึ ษา (The Academic Program) 4) คณาจารยและทมี ผูเช่ียวชาญ (Faculty and Professional Staff) 5) นักศกึ ษา (Students) 6) หองสมดุ และทรัพยากรสารสนเทศ (Library and Other Information Resource) 7) ทรยั ากรดา นกายภาพและเทคโนโลยี (Physical and Technology Resources) 8) งบประมาณ (Fiscal Resource) 9) การประยุกตแ ละการเผยแพรสูส าธารณะ (Public Disclosure and Integrity) 10) งานวิจยั (Research) 206 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิร์นนิง ในประเทศไทย สาํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ไดก าํ หนดแนวทางการประเมินคุณภาพ การจัดการศกึ ษาหลักสูตรในระบบการศึกษาทางไกล ไวเม่ือป พ.ศ. 2557 เพ่ือใหสถาบันการศึกษาท่ี จะขอเปดและดาํ เนินการหลักสตู รระดบั ปริญญา ในระบบการศึกษาทางไกล ในท่ีนี้รวมสถานศึกษา แบบอเี ลริ นนงิ ดวย วา สถาบนั การศกึ ษา ควรจัดการดานตาง ๆ เพ่ือการประมินคุณภาพการศึกษา ทางไกล โดยมีประเด็น ดังนี้ 1. การบริหารจดั การ 1.1 การจดั การศกึ ษาทางไกลตองสอดคลองกับวิสยั ทัศน พันธกิจ แผนยทุ ธศาสตรแ ละ แผนปฏบิ ตั ิการในการจัดการศกึ ษาทางไกลของสถาบันอุดมศกึ ษา 1.2 สถาบนั อดุ มศึกษามีศักยภาพและ ความพรอมในการจัดการศกึ ษาในระบบ การศึกษาทางไกลอยา งย่ังยืน ในดานตาง ๆ ดงั น้ี (1) ดานงบประมาณ (2) ดานบคุ ลากร (3) ดา นระบบการจัดการศึกษาทางไกล (4) ดา นแผนการดําเนินงานการจดั การศึกษาทางไกล 1.3 การบริหารของสถาบนั เพื่อการกาํ กบั ติดตามผลลพั ธต ามพันธกจิ กลมุ สถาบนั และเอกลักษณข องสถาบัน 1.4 ผลการบริหารงานของคณะ 1.5 ระบบกํากับการประกันคุณภาพ หลักสูตรและคณะ 2. การกาํ กบั มาตรฐาน 2.1 การบรหิ ารจดั การหลกั สตู รตามเกณฑม าตรฐานหลักสูตรทก่ี าํ หนดโดย สาํ นักงาน คณะกรรมการการอุดมศึกษา 3. บณั ฑิต 3.1 คณุ ภาพบัณฑติ ตามกรอบมาตรฐานคณุ วฒุ ริ ะดบั อุดมศกึ ษาแหงชาติ 3.2 การไดงานทําหรือผลงานวิจยั ของผสู าํ เร็จการศึกษา 4. นักศึกษา 4.1 การรับนักศึกษา 4.2 การสงเสริมและพัฒนานกั ศกึ ษา 4.3 ผลทเ่ี กิดกับนักศึกษา 5. อาจารย 5.1 การบรหิ ารและพฒั นาอาจารย 5.2 คุณภาพอาจารยประจาํ หลกั สูตร 5.3 ผลทเี่ กิดกบั อาจารย 5.4 บุคลากรสนบั สนุนดานการสอนในระบบการศึกษาทางไกล อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice 207

บทท่ี 9 สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลิรนนิง 6. หลักสูตร การเรียน การสอน การประเมนิ ผเู รยี น 6.1 ของรายวชิ าในหลักสตู ร (มกี ารออกแบบการจดั การศึกษาสาํ หรับหลกั สตู รในระบบ การศกึ ษาทางไกล) 6.2 การวางระบบผูส อนและกระบวนการจัดการเรยี นการสอน 6.3 การประเมินผเู รียน 6.4 ผลการดําเนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวฒุ ิ 7. สง่ิ สนบั สนุนการเรยี นรู ในท่นี ี้ผเู ขยี น สรปุ ไดว า แนวปฏบิ ตั ิดา นการจัดสถาบนั การศึกษาแบบอีเลิรน นงิ ใหมีคุณภาพ ควรมี 7 แนวทาง ดงั รายละเอียดตอไปน้ี 1. สถาบนั การศกึ ษาแบบอีเลิรน นิง ตอ งมวี สิ ยั ทศั น นโยบาย สถาบนั ทมี่ กี ารดาํ เนินงานอีเลิรนนงิ และมกี ารบรหิ ารจดั การท่ดี ี 2. หลักสูตรและการออกแบบการเรยี นการสอน สถาบนั ศึกษาแบบอีเลริ น นงิ ควรมกี ารดําเนนิ งาน อเี ลิรน นิง ทช่ี ัดเจนดา นการพฒั นาหลักสตู รและการออกแบบการเรยี นการสอนแบบอีเลริ นนิง 3. ทรัพยากร เทคโนโลยี และ เทคโนโลยีสารสนเทศ โครงสรางทางดานเทคโนโลยสี ารสนเทศ การใหบริการ การสนบั สนุน 4. การจดั การเรียนการสอนแบบอีเลิรน นงิ สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนงิ ควรมกี ารจัดการเรยี น การสอนอีเลริ นนงิ ท่ีมคี ุณภาพ 5. ผูเรยี น สถาบนั ศกึ ษาแบบอเี ลริ น นงิ ควรทม่ี ีการจัดการทด่ี ดี านการชว ยเหลือสนับสนนุ ผูเรียน 6. คณาจารยและบุคลากร สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงควรมีการสนับสนุนคณาจารยใน การเรียนการสอน และการสนับสนนุ บุคลากร 7. การวดั และประเมนิ ผล สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิงควรมีการวัดและประเมินผลการศึกษาท่ี เปน มาตรฐาน เน้ือหาทั้งหมดในบทนี้ไดกลาวมาแลวถึงสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง ในหัวขอหลักๆ คือ (1) สถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง (2) กรณีศึกษาสถาบันการศึกษาแบบอีเลิรนนิง (3) องคประกอบของ สถาบนั การศกึ ษาแบบอเี ลริ นนงิ และ (4) แนวปฏบิ ัติการจดั การสถาบนั การศึกษาแบบอเี ลริ น นงิ ใหม คี ณุ ภาพ ซึ่งหัวขอท้ัง 4 น้ี เช่ือวาเปนแนวทางใหสถาบันการศึกษา หนวยงานหรือองคกรตางๆ ที่จัดการศึกษาแบบ อเี ลิรนนงิ อยแู ลว หรือกาํ ลังจะจดั การศึกษาแบบอีเลริ นนิง สามารถนาํ ไปเปนแนวทางและประยุกตใชเพ่ือให การจัดการการศกึ ษาในสถาบนั ใหม ีมาตรฐานการศกึ ษา เปนท่ียอมรับของสังคม ตลอดจนสามารถจัดอันดับ สถาบนั ไดตอ ไป 208 อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Lerning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลริ นนิง การจดั การศกึ ษาในปจั จุบนั ได้มีการนํานวตั กรรมและเทคโนโลยที างการศึกษามาใช้เพ่อื เพิ่ม ทางเลอื กในการเรียนรู้ของผู้เรียน เพ่อื พฒั นาผู้เรยี นในยุคโลกาภิวฒั น์ ให้มคี วามรู้ความสามารถใน การวเิ คราะห์ สงั เคราะหข์ อ้ มลู และขา่ วสาร มรี ปู แบบวธิ กี ารเรยี นการสอนท่เี น้นความแตกต่างระหว่าง บุคคลมากข้นึ กระบวนการเรยี นการสอนเปล่ยี นบทบาทของครูจากการเป็นผู้ให้ ผู้ถ่ายทอด มาเป็น ผอู้ อกแบบการศกึ ษา เพ่อื พฒั นาคนทม่ี คี วามแตกต่างกนั การเรยี นการสอนไม่จาํ กดั อย่เู ฉพาะในหอ้ งเรยี น และภายในสถาบนั การศกึ ษาอกี ต่อไป โดยการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ถูกนํามาใชใ้ นระบบการศกึ ษา เพ่อื สนบั สนุน และเพมิ่ ช่องทางการเรยี นรขู้ องผเู้ รยี นในสถาบนั อุดมศกึ ษาหลายๆ สถาบนั สามารถเขา้ ถงึ ผเู้ รยี นทอ่ี ย่หู ่างไกล โดยไม่จํากดั สถานท่ี และเวลาใดกไ็ ด้ และสนับสนุนระบบการเรยี นรูท้ ม่ี ผี ู้เรยี นเป็น ศูนยก์ ลาง ทผ่ี เู้ รยี นสามารถควบคุมจงั หวะการเรยี นรไู้ ดด้ ว้ ยตวั เอง (Self-paced Learning) การเรยี นรดู้ ว้ ย ตนเองในระบบอีเลิร์นนิง จึงเป็นช่องทางสําคัญทางหน่ึงของการเรียนรู้ของบุคคลในยุคน้ี ทัง้ น้ี สถาบนั การศกึ ษาหรอื มหาวทิ ยาลยั จํานวนมากในประเทศไทยไดม้ กี ารจดั การเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ทงั้ ในลกั ษณะเสรมิ การสอนในหอ้ งเรยี นปกติ และใชท้ ดแทนการสอนปกติ โดยทเ่ี ปิดการสอนแบบออนไลน์ เตม็ รปู แบบโดยทไ่ี ม่มหี อ้ งเรยี นจรงิ นนั้ ยงิ่ ตอ้ งมกี ารประกนั คุณภาพการจดั การเรยี นการสอนว่าการเรยี นการ สอนแบบอเี ลริ น์ นิงสามารถจดั การศกึ ษาใหไ้ ดผ้ ลเช่นเดยี วกบั การสอนทม่ี หี อ้ งเรยี นปกติ ในบทน้ีจะกล่าวถงึ เร่ืองของการประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิร์นนิง โดยแบ่งเป็ นหัวข้อหลัก ๆ คือ (1) ความสาํ คญั ของการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (2) แนวคดิ การประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (3) ขอบข่าย การประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง และ (4) กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพอเี ลริ ์นนิง โดยรายละเอยี ดแต่ละ หวั ขอ้ ดงั ต่อไปน้ี อีเลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 209

บทที่ 10 การประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนงิ 1. ความสาํ คญั ของการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ในปจั จุบนั หน่วยงานหรอื องค์กรต่าง ๆ มกี ารต่ืนตวั อย่างมากในเร่อื งการจดั หลกั สตู รการเรียน อเี ลริ ์นนิงอย่างกว้างขวาง มใิ ช่เฉพาะสถาบนั ระดบั อุดมศกึ ษา เท่านัน้ แต่รวมถึงระดบั พ้นื ฐานการศกึ ษา การศกึ ษานอกระบบ องค์กรสถาบนั ท่ีจดั ฝึกอบรมพฒั นาบุคลากร ตลอดจนการศกึ ษาตลอดชวี ิตเช่นกนั ดงั นัน้ การจดั การศกึ ษาดว้ ยการเรยี นการสอนอเี ลริ ์นนิงอย่างมคี ุณภาพจงึ เป็นประเดน็ ทต่ี ้องคํานึงอย่างยงิ่ เพราะว่า การประกนั คุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง เป็นการดําเนินการตามมาตรการหรอื ระบบทส่ี รา้ ง ความมนั่ ใจ การยอมรับ และพึงพอใจต่อสงั คมว่า สถาบนั การศึกษาแบบอีเลิร์นนิงท่ีได้รบั การรบั รอง มาตรฐานสามารถจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงไดอ้ ยา่ งมคี ณุ ภาพโดยมจี ุดมุง่ หมายเพ่อื ใหผ้ จู้ บการศกึ ษาแบบ อเี ลริ น์ นงิ มคี ุณภาพตามมาตรฐานทก่ี าํ หนดไว้ ความสาํ คญั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การพฒั นาคุณภาพของการจดั การเรยี นแบบอเี ลริ น์ นงิ สามารถพจิ ารณา จากบรบิ ทต่าง ๆ ในทน่ี ้ี ขอนําเสนอความสาํ คญั 5 ประการ คอื ประการที่หน่ึง การประกันคุณภาพภายใน พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 ไดก้ าํ หนดเกย่ี วกบั ระบบประกนั คณุ ภาพใน ไวใ้ นหมวด 6 มาตรา 48 และมาตรา 49 กล่าวคอื หน่วยงานต้น สงั กดั และสถานศกึ ษาต้องจดั ใหม้ รี ะบบประกนั คุณภาพทงั้ ภายในและภายนอก เพ่อื ส่งเสรมิ พฒั นาคุณภาพ มาตรฐานของการจดั การเรียนการสอน อนั เป็นการนําไปสู่การพฒั นาการศกึ ษาสู่มาตรฐาน เพ่อื ให้เกดิ การศกึ ษาทม่ี คี ุณภาพทวั่ ทงั้ ประเทศ ประการท่ีสอง การประกนั คุณภาพภายนอก สาํ นักงานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพ การศึกษา (สมศ.) ได้กําหนดเกณฑ์สําหรับการประเมินภายนอกให้กับสถาบันอุดมศึกษาท่ีเข้ารับ การประเมนิ ภายนอก ซง่ึ ประกอบดว้ ยมาตรฐาน 7 ดา้ น โดยสาระสาํ คญั ของมาตรฐานท่ี 6 ไดก้ าํ หนดให้ มาตรฐานดา้ นหลกั สตู รและการเรยี นการสอน เป็นกระบวนการพฒั นาและบรหิ ารหลกั สตู รใหม้ คี วามทนั สมยั โดยมุง่ เน้นใหม้ าตรฐานหลกั สตู รและการเรยี นการสอนในระดบั อุดมศกึ ษาจาํ เป็นต้องมกี ารจดั การศกึ ษาทม่ี ี ความยดื หยุ่น และสอดคลอ้ งกบั ความต้องการของผเู้ รยี นและสงั คม มจี ดั การเรยี นการสอนทใ่ี หค้ วามสาํ คญั กบั การพฒั นาคุณภาพผู้เรยี น เน้นการเรยี นรดู้ ้วยตนเองตามความต้องการ ความสนใจของผูเ้ รยี น โดยใช้ เทคนิคการสอนและอุปกรณ์การสอนท่ีหลากหลาย มีการประเมินผลการเรียนการสอนตามสภาพจริง และมกี ารใชป้ ระโยชน์ผลการประเมนิ ในการพฒั นาผเู้ รยี น การระดมทรพั ยากรทงั้ ดา้ นบุคลากร งบประมาณ อาคารสถานท่ี และสง่ิ อํานวยความสะดวก รวมทงั้ ความร่วมมอื จากแหล่งต่าง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอก สถาบันอุดมศึกษา มุ่งเน้นการจดั กจิ กรรมหลกั สูตรและกิจกรรมการศึกษา เพ่ือให้จัดการศกึ ษาอย่างมี ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ (สาํ นกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพการศกึ ษา, 2549) 210 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎีสูก ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลริ นนงิ ประการท่ีสาม การประกนั คุณภาพของสถาบนั การศกึ ษาระดบั อุดมศึกษาทเ่ี ปิดสอนแบบ อเี ลริ น์ นิง ตอ้ งใชแ้ นวปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑ์ ตามทค่ี ณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2548) ไดจ้ ดั ทาํ ประกาศ เร่ืองแนวปฏิบัติการขอเปิ ดและดําเนินการหลักสูตรระดับปริญญาในระบบการศึกษาทางไกล โดยมรี ายละเอยี ดทน่ี ําเสนอแนวปฏบิ ตั ดิ า้ นการประกนั คุณภาพการศกึ ษาทางไกล 3 ประเดน็ ดงั น้ี 1. สถาบนั อุดมศึกษาต้องจดั ระบบและประกนั คุณภาพหลกั สูตรเป็นระยะ ๆ อย่างต่อเน่ือง มรี ายงานผลต่อสภาอุดมศกึ ษาต่อสาธารณะ และต่อคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา เพ่อื นําผลการประเมนิ มา ใชป้ รบั ปรงุ คณุ ภาพหลกั สตู รการศกึ ษาทางไกลใหท้ นั สมยั อยเู่ สมอ 2. สถาบนั อุดมศกึ ษาต้องกําหนดและพฒั นาระบบการประกนั คุณภาพการศกึ ษาภายในท่ี ครอบคลุมปจั จยั คุณภาพทงั้ ด้านปจั จยั การนําเข้า กระบวนการ ผลผลิต และตัวบ่งช้ีคุณภาพ ตลอดจน การสรา้ งฐานขอ้ มลู เพ่อื การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาทเ่ี หมาะสมกบั ระบบการศกึ ษาทางไกลและการรบั รอง การประเมนิ ภายนอก การประกันคุณภาพการศกึ ษาจะต้องมกี ารกระทําอย่างต่อเน่ืองมรี ายงานผลต่อสภาสถาบัน ต่อสาธารณะและคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา เพ่อื นําผลการประกนั คุณภาพมาใช้ปรบั ปรุงคุณภาพและ มาตรฐานการศกึ ษาทางไกลใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลยง่ิ ขน้ึ 3. คณะกรรมการการศึกษาอาจดําเนินการให้มีการกํากบั ดูแล ติดตาม และประเมินผล การจดั การศึกษาในระบบการศึกษาทางไกลของสถาบนั อุดมศึกษา เพ่ือให้การจัดการศึกษาในระบบ การศกึ ษาทางไกลเป็นไปอย่างมคี ุณภาพ และมาตรฐานตามเจตนารมณ์และแนวปฏบิ ตั ขิ องประกาศน้ี ประการท่ีส่ี Sloan Consortium (2007) ในฐานะองค์กรท่จี ดั ตงั้ ขน้ึ เพ่อื ดูแลเร่ืองคุณภาพ การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ในประเทศสหรฐั อเมรกิ า ไดน้ ําเสนอ เสาหลกั ของคุณภาพการเรยี นการสอนแบบ อเี ลริ ์นนิงว่ามี 5 ประการ (Five Pillars of Quality Online Education) ประกอบดว้ ย 1) ประสทิ ธภิ าพ ของ การเรยี น (Learning Effectiveness) 2) ประสทิ ธภิ าพของค่าใชจ้ ่าย (Cost Effectiveness) 3) ความสามารถ ในการเขา้ ถงึ (Access) 4) ความพงึ พอใจของอาจารย์ (Faculty Satisfaction) และ 5) ความพงึ พอใจของ นกั ศกึ ษา (Student Satisfaction) ประการที่ห้า กล่าวถงึ คุณภาพของการจดั การเรยี นทางไกล (Quality of Distance Education) ตามแนวคดิ ของสถาบนั รบั รองคุณภาพการศกึ ษาทางไกลในทวปี ยุโรป (Distance Learning Accreditation in Europe, 2009) นําเสนอถงึ องคป์ ระกอบสาํ หรบั การวดั ผลเพ่อื ใหก้ ารรบั รองวทิ ยฐานะกบั การเรยี นแบบทาง ไกล (Aaccreditation of distance education) ไว้ 6 ประการ ดงั น้ี 1) การจดั การ (Management) 2) หลกั สตู ร และทรพั ยากร(Curricula and materials) 3) วธิ กี ารสอน (Pedagogical methods) 4) การบรกิ ารทางการศกึ ษา และผเู้ ชย่ี วชาญ (Educational services and professors) 5) การบรกิ ารผเู้ รยี น (Students services) 6) การสรรหาและรบั ผเู้ รยี น (Recruitment and admission of students) จากความสาํ คญั ทงั้ หา้ ประการทก่ี ลา่ วมาแลว้ ระบไุ ดว้ ่าการใหค้ วามสาํ คญั ต่อการจดั การศกึ ษาแบบ อเี ลริ น์ นงิ อย่างมคี ุณภาพทต่ี อ้ งทต่ี อ้ งคาํ นึงถงึ หลากหลายองคป์ ระกอบ รวมถงึ ภารกจิ เพอ่ื การพฒั นาคุณภาพ การศกึ ษา การพฒั นาสถานศกึ ษาเพ่อื ส่งเสรมิ ส่มู าตรฐานการศกึ ษา มาตรฐานดา้ นหลกั สูตรและการเรยี น การสอน หา้ เสาหลกั ของคณุ ภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ และคุณภาพของการจดั การเรยี นทางไกล อเี ลริ นนิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 211

บทท่ี 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ นนงิ 2. แนวคิดการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง แนวคดิ การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นิงมาจากการขยายตวั การจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงทเ่ี พม่ิ มาก ข้นึ พร้อมทงั้ ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สารเขา้ มามีบทบาทอย่างมากต่อการจดั การศึกษา และการเรยี นรขู้ องบคุ คล ปจั จยั สาํ คญั เหล่าน้กี ระตุน้ ใหส้ ถาบนั การศกึ ษาต้องสรา้ งคุณภาพใหเ้ กดิ ขน้ึ อย่าง เป็นรูปธรรม เพ่อื ให้การดําเนินงานภายในสถานศกึ ษา ในแต่ละส่วนดําเนินไปอย่างมรี ะบบ แบบแผน และสามารถตรวจสอบได้อย่างถูกต้องโปร่งใส สาธารณชนสามารถรับรู้ถึงบทบาทหน้าท่ีของสถาบัน การศึกษา จึงได้มแี นวคดิ การประกนั คุณภาพการศกึ ษาท่เี ป็นกระบวนการบริหารจดั การท่มี ีการพฒั นา ปรบั ปรุงอย่างต่อเน่ือง เพอ่ื พฒั นาระบบการศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพอย่างต่อเน่ือง ซง่ึ จะเป็นการสรา้ งความมนั่ ใจ ใหแ้ ก่ผูร้ บั บรกิ ารทางการศกึ ษาโดยตรงไดแ้ ก่ นักศกึ ษา ผูป้ กครอง และผู้รบั บรกิ ารทางออ้ ม ไดแ้ ก่ สถาน ประกอบการ ประชาชน และสงั คม ซ่งึ ระบบการประกนั คุณภาพการศึกษา มีแนวคดิ ในการดําเนินงาน 3 ขนั้ ตอน (สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง่ ชาติ 2543 :7) 1. การพฒั นาคณุ ภาพ (Quality Control) เป็นการกําหนดมาตรฐานคุณภาพ และพฒั นาสถานศกึ ษา ใหเ้ ขา้ สมู่ าตรฐาน 2. การตรวจสอบคุณภาพ เป็นการตรวจสอบ (Quality Audit) และตดิ ตามผลการดําเนินงานใหเ้ ป็น ไปตามมาตรฐานทก่ี าํ หนด 3. การประเมินคุณภาพ (Quality Assessment) เป็นการประเมนิ คุณภาพของสถานศกึ ษาโดย หน่วยงานท่กี ํากบั ดูแลในเขตพ้นื ท่ี และหน่วยงานต้นสงั กดั ในส่วนกลาง โดยการตรวจเย่ยี ม และประเมนิ สถานศกึ ษาเป็นระยะ ตามทก่ี าํ หนดโดยหน่วยงานตน้ สงั กดั เพ่อื ใหก้ ารช่วยเหลอื และเตรยี มพรอ้ มเพ่อื รอรบั การประเมนิ จากสาํ นกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาภายนอก ต่อไป ดงั นนั้ การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงตอ้ งใชแ้ นวการดาํ เนนิ การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา ดา้ นการพฒั นา คุณภาพ การตรวจสอบคุณภาพ และการประเมินคุณภาพ เช่นเดียวกนั การจดั การศึกษาแบบปกติท่มี ี ห้องเรียน เพียงแต่รายละเอียดมาตรฐาน ตัวบ่งช้ีการประเมินคุณภาพต้องมีความแตกต่างกัน ได้มี นักวชิ าการ องคก์ ร หน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบดา้ นการศกึ ษาทางไกล และการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ได้ นําเสนอแนวคดิ การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ สรุปไว้ ดงั น้ี Johnstone (2005) เสนอแนวทางการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง ไว้ 5 ประเดน็ ดงั น้ี คอื 1. บรบิ ท ของสถาบนั 2. หลกั สตู รและการสอน 3. ปจั จยั สนับสนุนอาจารยผ์ สู้ อน 4. ปจั จยั สนับสนุนนักศกึ ษา และ 5. ระบบการวดั และประเมนิ ผล 212 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ นนิง The United Kingdom’s distance education, citing the Open and Distance Learning Quality Council (ODL QC) standards. (2003) ไดก้ ําหนดมาตรฐานดา้ นประกนั คุณภาพการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ไว้ 9 ประการ คอื 1. จุดประสงคห์ ลกั สตู ร 2. เน้ือหารายวชิ า 3. การแนะนําการเรยี น 4. ระบบการรบั ผเู้ ขา้ ศกึ ษาในสถาบนั 5. สง่ิ สนบั สนุนการเรยี น 6. แหล่งเรยี นรู้ 7. สวสั ดกิ ารผเู้ รยี น 8. หน่วยสนบั สนุนการเรยี น และ 9. การรบั รองมาตรฐานการศกึ ษา Swiss Agency for ICT in Education (2005) ไดก้ าํ หนดกรอบแนวคดิ ในการประกนั คุณภาพ อเี ลริ น์ นิง (The common framework for e-learning quality) องคป์ ระกอบจาํ นวน 5 หมวด ดงั น้ี 1. ระบบ โครงสรา้ งพน้ื ฐาน (infrastructure provision) 2. มาตรฐานดา้ นเทคนิค (technical standards) 3. การพฒั นา เน้อื หา (content development) 4. วธิ กี ารสอนและแบบฝึกปฏบิ ตั ิ (pedagogic affordances and practices) และ 5. การพฒั นาสถาบนั (institutional development) สาํ นักงานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2548) มกี ารกําหนดแนวปฏบิ ตั ติ ามเกณฑก์ ารขอเปิด การสอนตามหลกั สตู รระดบั ปรญิ ญาในระบบการศกึ ษาทางไกลนนั้ สถาบนั อุดมศกึ ษาตอ้ งนําเสนอประเดน็ เพ่อื ใหส้ าํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษาอนุมตั ซิ ง่ึ สามารถสรปุ เป็นองคป์ ระกอบในการประกนั คุณภาพ อีเลิร์นนิงได้ 7 แนวทาง คอื 1. หลกั สูตร ความพร้อมละศกั ยภาพในการเปิดหลกั สูตร และการดําเนิน การหลกั สตู ร 2. แบบจําลองระบบการศกึ ษาทางไกล 3. สอ่ื การศกึ ษาทางไกล 4. โครงสรา้ งพน้ื ฐาน อุปกรณ์ และระบบการเกบ็ ขอ้ มลู 5. หอ้ งสมุด 6. ทต่ี งั้ และหรอื บรเิ วณอาคารสถานท่ี และทรพั ยากรอ่นื และ 7. แนวทาง การประเมนิ การเรยี นการสอนทางไกล ฐาปนีย์ ธรรมเมธา (2552) ได้นําเสนอแนวทางการประกนั คุณภาพอีเลิร์นนิงว่าควรคํานึงถึง องคป์ ระกอบหลกั 6 ดา้ นหลกั ดงั น้คี อื 1. สถาบนั การศึกษาทม่ี นี โยบายท่ชี ดั เจนดา้ นอเี ลริ ์นนิง (Institutional policy) ควรมตี วั บ่งช้ี การประเมนิ เช่น การวางนโยบายและยทุ ธศาสตรก์ ารจดั โครงการอเี ลริ น์ นิงทช่ี ดั เจน ดา้ นวสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ แผนยุทธศาสตร์ แผนปฏบิ ตั ิการ และ โครงการขององค์กรท่ดี ําเนินการทงั้ การบรกิ ารจดั การ และการจดั การศกึ ษาดา้ นอเี ลริ น์ นงิ 2. โครงสรา้ งทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ (Infrastructure of ICT) ควรมตี วั บ่งชก้ี ารประเมนิ เช่น ระบบบรหิ ารจดั การเรยี นการสอน (Learning Management System: LMS) ระบบการตดิ ต่อส่อื สาร ฮารด์ แวร์ ซอฟทแ์ วรท์ ใ่ี ชง้ าน อปุ กรณ์ เครอื ขา่ ยสอ่ื สารภายใน และภายนอกพรอ้ มใหบ้ รกิ ารแก่บุคลากร 3. ศนู ยท์ รพั ยากรสนับสนุน (Institutional Resource center) ควรมตี วั บ่งช้ี เช่น ดา้ นจาํ นวนส่อื ดิจติ อลท่ีให้บริการ บุคลากรสนับสนุนการผลติ และการบริการ มเี อกสาร ตํารา วารสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ฐานขอ้ มูลประกอบการเรยี นท่เี พียงพอสําหรบั การศกึ ษาค้นคว้าของนักศกึ ษาในหอ้ งสมุดอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ของสถาบนั แบบอเี ลริ น์ นิง มรี ะบบการแนะนําวธิ กี ารเรยี น การส่อื สาร การใชเ้ คร่อื งมอื ส่อื สาร เช่น การใช้ ป้ายประกาศ กระดานสนทนา หอ้ งสนทนา เป็นตน้ อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 213

บทที่ 10 การประกันคุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนิง 4. หลกั สตู รการสอน (Curriculum and Instruction) ตวั บ่งชท้ี ค่ี วรกาํ หนด เช่น วธิ กี ารจดั ทาํ และ จดั หาหลกั สูตรอเี ลริ น์ นิง มกี ารดูแลด้านคุณภาพ มาตรฐานหลกั สตู ร จาํ นวนอาจารย์ของหลกั สตู ร วธิ กี าร ออกแบบการสอน การจดั การเรยี นการสอน และการประเมนิ การเรยี นการสอน เป็นตน้ 5. การสนับสนุนอาจารย์ (Support for faculty) ควรกําหนดตวั บ่งช้ี เช่น การสนบั สนุนและอาํ นวย ความสะดวกแก่อาจารย์ด้านการผลิตส่ือดิจิตอล การออกแบบการสอนอีเลิร์นนิง การพฒั นาอาจารย์ ดา้ นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง เป็นตน้ 6. การสนบั สนุนนกั ศกึ ษา (Support for student) ตวั บ่งช้ี เช่น มรี ะบบอาจารย์ และผชู้ ่วยอาจารย์ ใหค้ าํ ปรกึ ษา และตอบคําถาม และพรอ้ มจะใหก้ ารสนบั สนุนและใหค้ ําแนะนําแก่นกั ศกึ ษา ทงั้ แบบประสาน เวลา (Synchronous/Real-Time) และแบบทไ่ี มป่ ระสานเวลา (Asynchronous) สรปุ แผนภาพองคป์ ระกอบการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ดงั นี้ ภาพที่ 10.1 องคป์ ระกอบการประกนั คณุ ภาพแบบอเี ลริ น์ นงิ 214 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ น นงิ นอกจากน้ีสาํ นกั งานคณะกรรมการการอดุ มศกึ ษา (2555) ไดม้ เี อกสารแจง้ เวยี นสถาบนั อุดมศกึ ษา ของรฐั ในสงั กดั และกาํ กบั และสถาบนั อุดมศกึ ษาเอกชน เร่อื ง เกณฑก์ ารประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษา ระบบการศกึ ษาทางไกล มรี ายละเอยี ดเกณฑด์ า้ นประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษาระบบการศกึ ษาทางไกล จาํ นวน 11 เกณฑ์ คอื 1. การจัดการศึกษาทางไกลต้องสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ พันธกิจ และแผนยุทธศาสตร์ของ สถาบนั อุดมศกึ ษา 2. ระบบการศกึ ษาทางไกลทส่ี ถาบนั อดุ มศกึ ษาจดั ตอ้ งไมด่ อ้ ยกวา่ ระบบการสอนในชนั้ เรยี น 3. ระบบการสนับสนุน อาทิ การใหค้ ําปรกึ ษา ทุนการศกึ ษา การกยู้ มื การเขา้ ถงึ สอ่ื การสอน หรอื เอกสารการสอน หอ้ งสมดุ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (E-Library) การเรยี น รด. ของนกั ศกึ ษาชาย 4. สอ่ื และการผลติ สอ่ื การผลติ สอ่ื การเรยี นการสอน และความสอดคลอ้ งของเน้ือหาส่อื กบั หลกั สตู ร การจดั หา E-Book และการเขา้ ถงึ สอ่ื ต่าง ๆ ของนกั ศกึ ษา 5. เทคโนโลยที ใ่ี ชส้ นบั สนุนสถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ใหม้ อี ะไรบา้ ง ประสทิ ธภิ าพของเทคโนโลยคี วามยงั่ ยนื และความสมั พนั ธส์ อดคลอ้ งกบั หลกั สตู รเป็นอยา่ งไร 6. นกั ศกึ ษา การคดั เลอื ก การรบั เขา้ ศกึ ษา การประเมนิ ผลการเรยี นการสอนซง่ึ ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าใน ระบบชนั้ เรยี น 7. อาจารย์ผู้สอน ประสบการณ์ในการสอนในระบบการศึกษาทางไกล ความพร้อม การได้รับ การฝึกอบรมเกย่ี วกบั การสอนระบบการศกึ ษาทางไกล การจดั ชวั่ โมงทาํ งาน (office hour) ของอาจารย์ 8. หน่วยงาน / คณะกรรมการทด่ี แู ลหลกั สตู รในระบบทางไกล 9. การมปี ฏสิ มั พนั ธ์ (Interactive) ระหว่างนักศกึ ษาและอาจารยผ์ สู้ อน ซง่ึ ตอ้ งเป็นแบบการสอ่ื สาร สองทาง 10. การอนุมัติให้เปิดดําเนินการหลักสูตรต้องเป็นสาขาวิชาท่ีเป็นความต้องการของชุมชน และสงั คม โดยเป็นสาขาวชิ าทส่ี ถาบนั นนั้ ๆ มคี วามเชย่ี วชาญเฉพาะ และต้องมผี ลการประเมนิ คุณภาพ การศกึ ษาภายนอก (EQA) ระดบั คณะในระดบั ดมี ากในรอบปีการศกึ ษาสดุ ทา้ ย 11. การอนุมตั ใิ หเ้ ปิดดาํ เนินการหลกั สตู รตอ้ งมกี าํ หนดเวลาในการสน้ิ สดุ หลกั สตู รตอ้ งจํากดั จาํ นวน นกั ศกึ ษา และกาํ หนดสดั สว่ นของอาจารยก์ บั นกั ศกึ ษาใหเ้ หมาะสม จากแนวคดิ การประกนั คุณภาพอเี ลิร์นนิง ท่ีกล่าวมาแล้วนัน้ ทุกแนวคิดมีจุดประสงค์เดียวกนั คอื เพ่อื การกําหนดมาตรฐานคุณภาพ ตรวจสอบคุณภาพการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ ์นนิงให้เป็นไปตาม มาตรฐานทก่ี าํ หนด ตลอดจนเพอ่ื การประเมนิ คุณภาพของสถานศกึ ษาทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice 215

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรนนงิ 3. ขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพอีเลิรน์ นิง ขอบข่าย หรือกรอบการดําเนินงาน (Framework) การประกันคุณภาพอีเลิร์นนิง จะเป็น การนําเสนอรายละเอยี ดขององคป์ ระกอบวา่ ควรมขี อ้ กาํ หนดอะไรบา้ งทค่ี วรคาํ นึงถงึ มปี ระโยชน์โดยตรงต่อ การนําไปจดั การดา้ นการควบคุมคณุ ภาพ และการประเมนิ คณุ ภาพอเี ลริ น์ นิง ต่อไป จงึ ขอนําเสนอขอบข่าย การประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ ทร่ี วบรวมได้ ดงั น้ี The Quality Matters Program (2011) ซง่ึ เป็นองค์กรในประเทศสหรฐั อเมรกิ าได้ออกแบบ และพัฒนาเกณฑ์การประกันคุณภาพของการจัดการศึกษาในหลักสูตรอีเลิร์นนิง และหลักสูตรแบบ ผสมผสาน ไดแ้ สดงขอบขา่ ยและรายละเอยี ดการประกนั คณุ ภาพอเี ลริ น์ นงิ มรี ายละเอยี ดใน 8 เกณฑ์ ดงั น้ี 1. ขอ้ มูลเบอ้ื งตน้ และการแนะนํารายวชิ า (Course Overview and Introduction) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 7ประการ คอื 1.1 ขอ้ มูลเบ้อื งต้นและคําแนะนํารายวชิ ามคี ําแนะนําท่ชี ดั เจนในการเรมิ่ ตน้ เรยี น และการคน้ หา สว่ นต่าง ๆ ของรายวชิ า 1.2 มกี ารแนะนําวตั ถุประสงคแ์ ละโครงสรา้ งของรายวชิ า 1.3 มกี ารแนะนําเกย่ี วกบั มารยาทการใชอ้ นิ เตอรเ์ นต็ การสนทนาออนไลน์ การใชอ้ เี มล์ และการสอ่ื สารอน่ื ๆ อยา่ งชดั เจน 1.4 มกี ารแจ้งข้อกําหนดของรายวิชาท่ผี ู้เรยี นจะปฏบิ ตั ติ ามไวอ้ ย่างชดั เจน หรือมลี ิงค์ของหน้า ขอ้ กาํ หนดนนั้ 1.5 มกี ารระบุความรทู้ ่จี ําเป็นต้องมกี ่อน (Prerequisite knowledge) และ/หรอื ความสามารถท่ี จาํ เป็นสาํ หรบั รายวชิ าไวอ้ ย่างชดั เจน 1.6 มกี ารระบุทกั ษะทางเทคนคิ ขนั้ พน้ื ฐานทจ่ี าํ เป็นตอ้ งมไี วอ้ ย่างชดั เจน 1.7 มสี ว่ นแนะนําขอ้ มลู ของผสู้ อนซง่ึ มคี วามเหมาะสมและสามารถเขา้ ถงึ ไดท้ างออนไลน์ เปิดโอกาสใหผ้ เู้ รยี นแนะนําตวั เองในหอ้ งเรยี น 2. วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น (Learning Objectives) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 5 ประการ คอื 2.1 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 2.2 วตั ถุประสงคข์ องโมดลู /หน่วยการเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ และสอดคลอ้ ง กบั วตั ถุประสงคข์ องรายวชิ า 2.3 มกี ารระบวุ ตั ถุประสงคก์ ารเรยี นทงั้ หมดอย่างชดั เจน และเป็นมุมมองของผเู้ รยี น 2.4 มกี ารระบุคาํ แนะนําในการเรยี นใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นอย่างชดั เจน 2.5 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นไดร้ บั การออกแบบใหเ้ หมาะสมกบั ระดบั ของรายวชิ า 216 อีเลริ นนงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏิบตั ิ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น นิง 3. การวดั และการประเมนิ ผลการเรยี น (Assessment and Measurement) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 5 ประการ คอื 3.1 ประเภทของการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชส้ ามารถวดั วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น และสอดคลอ้ งกบั กจิ กรรม และทรพั ยากรของรายวชิ า 3.2 มกี ารระบเุ กณฑก์ ารใหค้ ะแนนอยา่ งชดั เจน 3.3 มกี ารระบุเกณฑเ์ ฉพาะและเกณฑแ์ บบอธบิ ายรายละเอยี ด ในการประเมนิ ผลงานและการมสี ว่ น ร่วมในหอ้ งเรยี นของผเู้ รยี น ซง่ึ ผกู พนั กบั เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 3.4 เคร่อื งมอื ในการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชจ้ ดั เรยี งตามลาํ ดบั มคี วามหลากหลาย และเหมาะสม กบั ผลงานทน่ี กั เรยี นไดร้ บั การประเมนิ 3.5 ผเู้ รยี นมโี อกาสทห่ี ลากหลายทจ่ี ะประเมนิ ความกา้ วหน้าในการเรยี นของตน 4. สอ่ื การเรยี นการสอน (Instructional Materials) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 6 ประการ คอื 4.1 สอ่ื การสอนมสี ว่ นทาํ ใหเ้ กดิ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี น ของรายวชิ านนั้ ๆ และบรรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นในโมดลู /หน่วยการเรยี น 4.2 มกี ารอธบิ ายเป้าหมายของสอ่ื การสอน และการใชส้ อ่ื การสอนนนั้ ๆ ในกจิ กรรมการเรยี น อย่างชดั เจน 4.3 ทรพั ยากรและสอ่ื การสอนทใ่ี ชใ้ นรายวชิ ามกี ารระบุแหลง่ ทม่ี าอย่างเหมาะสม 4.4 สอ่ื การสอนมคี วามทนั สมยั 4.5 สอ่ื การสอนนําเสนอมุมมองทห่ี ลากหลายของเน้ือหารายวชิ า 4.6 มกี ารอธบิ ายความแตกต่างระหวา่ งสอ่ื การสอนทก่ี าํ หนดตอ้ งเรยี นและทเ่ี ป็นทางเลอื ก อย่างชดั เจน 5. กจิ กรรมการเรยี นและปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี น (Course Activities and Learner Interaction) ประกอบดว้ ย ตวั บ่งช้ี 4 ประการ คอื 5.1 กจิ กรรมการเรยี นชว่ ยสง่ เสรมิ ใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 5.2 กจิ กรรมการเรยี นเปิดโอกาสใหม้ กี ารปฏสิ มั พนั ธท์ ส่ี ง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ การเรยี นเชงิ รุก 5.3 มกี ารระบุระยะเวลาทผ่ี สู้ อนโตต้ อบในหอ้ งเรยี นและตอบกลบั เกย่ี วกบั การบา้ นไวอ้ ยา่ งชดั เจน 5.4 มกี ารระบุขอ้ กาํ หนดเกย่ี วกบั ปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี นอยา่ งชดั เจน 6. เทคโนโลยใี นรายวชิ า (Course Technology) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 5 ประการ คอื 6.1 เคร่อื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ วตั ถุประสงคข์ องการเรยี น 6.2 เคร่อื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ ใหผ้ เู้ รยี นมคี วามตงั้ ใจในการเรยี น และเป็นผเู้ รยี น ทก่ี ระตอื รอื รน้ 6.3 มกี ารนําทางสว่ นต่าง ๆ ของบทเรยี นออนไลน์ ทม่ี ลี กั ษณะมเี หตุผล ต่อเน่ือง และมปี ระสทิ ธภิ าพ 6.4 ผเู้ รยี นสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยที ม่ี คี วามจาํ เป็นในรายวชิ าไดโ้ ดยทนั ที 6.5 เทคโนโลยใี นบทเรยี นมคี วามทนั สมยั อีเลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 217

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรน นิง 7. การสนบั สนุนผเู้ รยี น (Learner Support) ประกอบดว้ ยตวั บ่งช้ี 4 ประการ คอื 7.1 ผสู้ อนใหค้ าํ อธบิ ายทดั เจนเกย่ี วกบั การสนบั สนุนทางเทคโนโลยสี าํ หรบั ผเู้ รยี น 7.2 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู เกย่ี วกบั นโยบายและการใหบ้ รกิ าร เขา้ ถงึ ของสถาบนั 7.3 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายวา่ บรกิ ารและทรพั ยากร ทางการเรยี นของสถาบนั ช่วยใหผ้ เู้ รยี นประสบความสาํ เรจ็ ในการเรยี นไดอ้ ย่างไร และผเู้ รยี น จะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ย่างไร 7.4 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายวา่ บรกิ ารทส่ี นบั สนุนผเู้ รยี น ของสถาบนั ช่วยใหผ้ เู้ รยี นประสบความสาํ เรจ็ ไดอ้ ยา่ งไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ย่างไร 8. การเขา้ ถงึ และง่ายต่อการใชง้ านระบบ ( Accessibility and Usability) ประกอบดว้ ยตวั บง่ ช้ี 4 ประการ คอื 8.1 มกี ารใชเ้ ทคโนโลยที เ่ี ขา้ ถงึ ได้ และมคี าํ แนะนําในการใช้ 8.2 บทเรยี นมสี อ่ื ทางเลอื กสาํ หรบั เน้อื หาภาพและเสยี ง 8.3 บทเรยี นออกแบบใหส้ ามารถอ่านไดง้ ่าย และทาํ ใหผ้ เู้ รยี นจดจอ่ 8.4 บทเรยี นออกแบบเพ่อื รองรบั การใชเ้ ทคโนโลยเี พอ่ื ช่วยเหลอื การเรยี น Mosoumi and Lindstrom (2012) ไดน้ ําเสนอ ขอบข่ายการประกนั คุณภาพในอเี ลริ น์ นิง (The e-quality framework ) ไว้ 7 องคป์ ระกอบ และรายละเอยี ดย่อย ดงั น้ี 1. องคป์ ระกอบดา้ นสถาบนั ( Institutional Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื งานดา้ นสถาบนั งานบรหิ าร งานวจิ ยั และงานชอ่ื เสยี งของสถาบนั 2. องคป์ ระกอบดา้ นเทคโนโลยี (Technological Factor) มอี งคป์ ระกอบยอ่ ย คอื การพฒั นาโครงสรา้ ง พน้ื ฐานดา้ นเทคโนโลยี ระบบเทคโนโลยที จ่ี ดั การสอน การเขา้ ถงึ ระบบ และการออกแบบใหง้ ่ายต่อ การใชร้ ะบบ 3. องคป์ ระกอบดา้ นการออกแบบการสอน (Instructional Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การตงั้ จุดประสงค์ท่ชี ดั เจน การแสดงลกั ษณะการเป็นส่วนตน การเลือกบริบทการสอน การจดั แหล่ง ทรพั ยากรการเรยี น และแหลง่ ทรพั ยากรการเรยี นทเ่ี ป็นปจั จบุ นั และถกู ตอ้ ง 4. องคป์ ระกอบด้านศาสตรก์ ารสอน (Pedagogical Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การเน้นผเู้ รยี น เป็นสาํ คญั การสอ่ื สารปฏสิ มั พนั ธ์ การจดั สงั คมออนไลน์ การประเมนิ และแหลง่ ทรพั ยากรการเรยี น 218 อเี ลริ น นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบตั ิ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ นนิง 5. องค์ประกอบดา้ นการประเมนิ (Evaluation Factor) มอี งค์ประกอบย่อย คอื การคุม้ ค่าใช้จ่าย การคุม้ คา่ จดั การสอน ความพงึ พอใจของนกั ศกึ ษา และ ความพงึ พอใจของอาจารย์ 6. องคป์ ระกอบดา้ นการสนับสนุนนกั ศกึ ษา (Student Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การสนบั สนุน ดา้ นการบรหิ ารจดั การ และการสนุบสนุนดา้ นเทคนิค 7. องคป์ ระกอบดา้ นการสนบั สนุนอาจารย์ (Faculty Factor) มอี งคป์ ระกอบย่อย คอื การสนับสนุน ดา้ นเทคนิคเพ่อื การพฒั นารายวชิ า การสนุบสนุนด้านการบริหารจดั การ และการสนับสนุนด้าน ศาสตรก์ ารสอน สรปุ เป็นแผนภาพ ได้ดงั ภาพ ดา้ นล่าง ภาพท่ี 10.2 ขอบขา่ ยการประกนั คุณภาพในอเี ลริ น์ นิง (The e-quality framework ) ฐาปนีย์ ธรรมเมธา (2557) ได้วิจัยเพ่ือพัฒนาตัวบ่งช้กี ารประเมินคุณภาพการศึกษาทางไกล ในระดบั อุดมศึกษา โดยนําเสนอตัวบ่งช้ตี ามเกณฑ์การประเมนิ คุณภาพตามการจดั การเรียนการสอน ทางไกล ไวจ้ าํ นวน 11 องคป์ ระกอบ และตวั บง่ ช้ี 23 ตวั บ่งช้ี มรี ายละเอยี ด ดงั น้ี องค์ประกอบที่ 1 การจดั การศึกษาทางไกลต้องสอดคล้องกบั วิสยั ทศั น์ พันธกิจ และแผน ยทุ ธศาสตรข์ องสถาบนั อุดมศกึ ษา มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ แผนยุทธศาสตรแ์ ละแผนปฏบิ ตั กิ าร ในการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบท่ี 2 ระบบการศกึ ษาทางไกลทส่ี ถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าระบบการสอน ในชนั้ เรยี น มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. แนวทาง เกณฑห์ รอื มาตรฐานการพฒั นาและปรบั ปรุงหลกั สตู ร 2. ประมวล การสอนรายวชิ า และ 3. ประกาศขอ้ มลู รายวชิ า อีเลริ น นิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 219

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิรนนิง องคป์ ระกอบท่ี 3 ระบบการสนบั สนุน อาทิ การใหค้ าํ ปรกึ ษา ทุนการศกึ ษา การกยู้ มื การเขา้ ถงึ สอ่ื การสอน เอกสารการสอน หอ้ งสมุดอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-Library) การเรยี น รด. ของนักศกึ ษาชาย มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. คาํ ปรกึ ษาดา้ นวชิ าการ ความชว่ ยเหลอื เร่อื งทนุ การศกึ ษา ปญั หาสว่ นตวั และดา้ นอาชพี 2. หอ้ งสมุด ส่อื และทรพั ยากรการเรียนรู้ และ 3. การอบรมและข้อมูลท่จี ําเป็นในการเขา้ ถึงฐานขอ้ มูล ห้องสมุด ทรพั ยากรการเรยี นรู้ และ การบรกิ ารอน่ื ๆ ทจ่ี าํ เป็นเพ่อื การเรยี นทางไกล องค์ประกอบท่ี 4 ส่อื และการผลติ ส่อื การผลิตส่อื การเรียนการสอนและความสอดคล้องของ เน้ือหา สอ่ื กบั หลกั สตู ร การจดั หา e-book และการเขา้ ถงึ ส่อื ต่าง ๆ ของนกั ศกึ ษา มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. สอ่ื และ แหล่งทรพั ยากร 2. ดา้ นลขิ สทิ ธใิ์ นทรพั ยากรการเรยี น และ 3. การเขา้ ถงึ และการใชง้ านส่อื และแหล่ง ทรพั ยากร องคป์ ระกอบที่ 5 เทคโนโลยที ใ่ี ชส้ นับสนุนสถาบนั อุดมศกึ ษาจดั ใหม้ อี ะไรบา้ ง ประสทิ ธภิ าพของ เทคโนโลยคี วามยงั่ ยนื และความสมั พนั ธส์ อดคลอ้ งกบั หลกั สตู รเป็นอย่างไร มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. เทคโนโลยี เพอ่ื การจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบที่ 6 นกั ศกึ ษา การคดั เลอื ก การรบั เขา้ ศกึ ษา การประเมนิ ผลการเรยี นการสอนซง่ึ ตอ้ งไม่ดอ้ ยกว่าในแบบชนั้ เรยี น มี 5 ตวั บ่งช้ี คอื 1. ขอ้ มลู ทผ่ี เู้ รยี นต้องรกู้ ่อนเรยี น 2. เกณฑแ์ ละวธิ กี าร คดั เลอื กผเู้ รยี น 3. การพฒั นาผเู้ รยี นใหม้ คี วามรแู้ ละมที กั ษะในการใชเ้ ทคโนโลยที ใ่ี ชใ้ นการศกึ ษาทางไกล 4. การบรกิ ารสาํ หรบั ผเู้ รยี นระหว่างการเรยี น และ 5. การวดั สมั ฤทธผิ ล องคป์ ระกอบที่ 7 อาจารยผ์ สู้ อน ประสบการณ์ในการสอนในระบบการศกึ ษาทางไกล ความพรอ้ ม การไดร้ บั การฝึกอบรมเกย่ี วกบั การสอนระบบการศกึ ษาทางไกล การจดั ชวั่ โมงทาํ งาน (office hour) ของ อาจารยม์ ี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. คณาจารย์ และเจา้ หน้าทม่ี คี วามรู้ ทกั ษะ ในการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบที่ 8 หน่วยงาน/คณะกรรมการทด่ี ูแลหลกั สูตรในระบบทางไกล มี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. หน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบการจดั การศกึ ษาทางไกล องคป์ ระกอบท่ี 9 การมปี ฏสิ มั พนั ธ์ (Interactive) ระหว่างนักศกึ ษาและอาจารย์ ซง่ึ ต้องเป็น การสอ่ื สารสองทางมี 1 ตวั บ่งช้ี คอื 1. การสง่ เสรมิ การมปี ฏสิ มั พนั ธใ์ นการเรยี นรู้ องคป์ ระกอบที่ 10 การอนุมตั ใิ ห้เปิดดําเนินการหลกั สตู รต้องเป็นสาขาวชิ าทเ่ี ป็นความตอ้ งการ ของชุมชนและสงั คม โดยเป็นสาขาวชิ าท่สี ถาบนั นัน้ ๆ มคี วามเชย่ี วชาญเฉพาะ และต้องมีผลการประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาภายนอก (EQA) ระดบั คณะในระดบั ดมี ากในรอบปีการศกึ ษาสุดท้าย มี 3 ตวั บ่งช้ี คอื 1. การอนุมตั หิ ลกั สตู ร 2. ผลการประเมนิ EQA และ 3. ความตอ้ งการของชมุ ชนและสงั คม องค์ประกอบที่ 11 การอนุมตั ิให้เปิดดําเนินการหลกั สูตรต้องมกี ําหนดในการส้นิ สุดหลกั สูตร ต้องจํากัดจํานวนนักศึกษา และกําหนดสดั ส่วนของอาจารย์กับนักศึกษาให้เหมาะสม มี 1 ตัวบ่งช้ีคือ 1. กาํ หนดเวลาเปิดและสน้ิ สดุ หลกั สตู ร 220 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎีสูก ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกนั คุณภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรนนงิ แนวคดิ ขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพทงั้ สามแนวทางทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ มรี ายละเอยี ดทส่ี ามารถใหส้ ถาศกึ ษา องคก์ ร หน่วยงานทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงนําไปส่กู ารประปฏบิ ตั ไิ ดช้ ดั เจนขน้ึ เพ่อื รบั ประเมนิ คุณภาพการศกึ ษา และการจดั การเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นิง ต่อไป 4. กรณีศกึ ษาการประเมินคณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลิรน์ นิง เพ่อื ให้ผู้อ่านไดแ้ นวคดิ ท่ชี ดั เจนยงิ่ ขน้ึ ผูเ้ ขยี นขอนําเสนอแนวคดิ กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพ การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง ทส่ี ถาบนั การศกึ ษา องคก์ ร หน่วยงานทจ่ี ดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิง สามารถนําไป จดั การศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพ พรอ้ มรบั การประเมนิ คุณภาพ และสามารถพฒั นาระบบการศกึ ษาอเี ลริ น์ นิงใหม้ ี คุณภาพอย่างต่อเน่ือง ซ่งึ จะเป็นการสรา้ งความมนั่ ใจให้แก่ผูร้ บั บรกิ ารทางการศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นิงต่อไป ขอยกตวั อย่างเป็นการประเมนิ คณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น์ นงิ ต่าง ๆ ดงั รายละเอยี ดต่อไปน้ี Quality Matters (2012) ในนําเสนอมาตรฐานการประเมนิ (Rubric Standards) ไดน้ ํามาจาก ขอบขา่ ยการประกนั คณุ ภาพ เสนอในรปู แบบประเมนิ มกี ารจดั ค่าระดบั คะแนนการประเมนิ ซง่ึ มรี ายละเอยี ด ดงั ตาราง ตารางท่ี 10.1 รปู แบบการจดั คา่ ระดบั คะแนนการประเมนิ องคป์ ระกอบ ตวั บง่ ชี้เพอื่ การประเมิน ระดบั คะแนน 1.1 มคี ําแนะนําท่ชี ดั เจนในการเรมิ่ ต้นเรยี น และการค้นหาส่วนต่าง ๆ 3 ของรายวชิ า 3 1.2 มกี ารแนะนําวตั ถุประสงคแ์ ละโครงสรา้ งของรายวชิ า 1. ขอ้ มูลเบอ้ื งต้น 1.3 มีการแนะนําเก่ียวกบั มารยาทการใช้อินเตอร์เน็ต การสนทนา 2 และการแนะนํา ออนไลน์ การใชอ้ เี มล์ และการสอ่ื สารอ่นื ๆ อย่างชดั เจน รายวชิ า 1.4 มีการแจ้งข้อกําหนดของรายวิชาท่ีผู้เรียนจะปฏิบตั ิตามไว้อย่าง 2 ชดั เจน หรอื มลี งิ คข์ องหน้าขอ้ กาํ หนดนนั้ 1.5 มกี ารระบุความรู้ท่จี ําเป็นต้องมกี ่อน (Prerequisite knowledge) 1 และ/หรอื ความสามารถทจ่ี าํ เป็นสาํ หรบั รายวชิ าไวอ้ ยา่ งชดั เจน 1.6 มกี ารระบุทกั ษะทางเทคนิคขนั้ พน้ื ฐานทจ่ี าํ เป็นตอ้ งมไี วอ้ ยา่ งชดั เจน 1 1.7 มีส่วนแนะนําข้อมูลของผู้สอนซ่ึงมีความเหมาะสมและสามารถ 1 เขา้ ถงึ ไดท้ างออนไลน์ 1.8 เปิดโอกาสใหผ้ เู้ รยี นแนะนําตวั เองในหอ้ งเรยี น 1 อเี ลิรนนิง: จากทฤษฎีสกู ารปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice 221

บทท่ี 10 การประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลริ น นงิ องคป์ ระกอบ ตวั บ่งชี้เพอ่ื การประเมิน ระดบั คะแนน 2. วัตถุประสงค์ 2.1 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 3 การเรยี น 2.2 วตั ถุประสงคข์ องโมดูล/หน่วยการเรยี นเป็นผลลพั ธท์ ส่ี ามารถวดั ได้ 3 และสอดคลอ้ งกบั วตั ถุประสงคข์ องรายวชิ า 3 2.3 มกี ารระบุวตั ถุประสงค์การเรียนทงั้ หมดอย่างชดั เจน และเป็น 3 มมุ มองของผเู้ รยี น 3 2.4 มกี ารระบุคําแนะนําในการเรยี นให้บรรลุถึงวตั ถุประสงคก์ ารเรยี น อยา่ งชดั เจน 2.5 วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นไดร้ บั การออกแบบใหเ้ หมาะสมกบั ระดบั ของ รายวชิ า 3.1 ประเภทของการประเมนิ ทเ่ี ลอื กใชส้ ามารถวดั วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 3 และสอดคลอ้ งกบั กจิ กรรมและทรพั ยากรของรายวชิ า 3 3.2 มกี ารระบุเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนอยา่ งชดั เจน 3 3. การวัดและ 3.3 มกี ารระบุเกณฑเ์ ฉพาะและเกณฑแ์ บบอธบิ ายรายละเอยี ด ในการ การประเมินผล ประเมนิ ผลงานและการมสี ่วนร่วมในหอ้ งเรยี นของผูเ้ รยี น ซง่ึ ผกู พนั กบั 2 การเรยี น เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 2 3.4 เคร่ืองมือในการประเมินท่ีเลือกใช้จัดเรียงตามลําดับ มีความ หลากหลาย และเหมาะสมกบั ผลงานทน่ี กั เรยี นไดร้ บั การประเมนิ 3.5 ผเู้ รยี นมโี อกาสทห่ี ลากหลายทจ่ี ะประเมนิ ความกา้ วหน้าในการเรยี น ของตน 4.1 สอ่ื การสอนมสี ว่ นทาํ ใหเ้ กดิ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี น ของรายวชิ านัน้ ๆ 3 และบรรลุถงึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี นในโมดลู /หน่วยการเรยี น 3 4.2 มกี ารอธบิ ายเป้าหมายของสอ่ื การสอน และการใชส้ อ่ื การสอนนนั้ ๆ 2 4. ส่ือการเรียน ในกจิ กรรมการเรยี นอยา่ งชดั เจน 2 การสอน 4.3 ทรพั ยากรและส่อื การสอนทใ่ี ชใ้ นรายวชิ ามกี ารระบุแหล่งทม่ี าอย่าง 1 1 เหมาะสม 4.4 สอ่ื การสอนมคี วามทนั สมยั 4.5 สอ่ื การสอนนําเสนอมมุ มองทห่ี ลากหลายของเน้ือหารายวชิ า 4.6 มกี ารอธบิ ายความแตกต่างระหว่างส่อื การสอนท่กี าํ หนดตอ้ งเรยี น และทเ่ี ป็นทางเลอื กอยา่ งชดั เจน 222 อเี ลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูก ารปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

บทท่ี 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลิรนนิง องคป์ ระกอบ ตวั บง่ ชี้เพอ่ื การประเมิน ระดบั คะแนน 5. กจิ กรรม 5.1 กจิ กรรมการเรยี นชว่ ยสง่ เสรมิ ใหบ้ รรลถุ งึ วตั ถุประสงคก์ ารเรยี น 3 การเรยี นและ 5.2 กจิ กรรมการเรยี นเปิดโอกาสให้มีการปฏสิ มั พนั ธ์ท่สี ่งเสรมิ ใหเ้ กดิ 3 ปฏสิ มั พนั ธ์ การเรยี นเชงิ รุก 3 ของผเู้ รยี น 5.3 มีการระบุระยะเวลาท่ีผู้สอนโต้ตอบในห้องเรียนและตอบกลับ 2 เกย่ี วกบั การบา้ นไวอ้ ยา่ งชดั เจน 5.4 มกี ารระบขุ อ้ กาํ หนดเกย่ี วกบั ปฏสิ มั พนั ธข์ องผเู้ รยี นอยา่ งชดั เจน 6.1 เครอ่ื งมอื และสอ่ื ในบทเรยี นช่วยสง่ เสรมิ วตั ถุประสงคข์ องการเรยี น 3 6.2 เคร่อื งมอื และส่อื ในบทเรยี นช่วยส่งเสรมิ ใหผ้ ู้เรยี นมคี วามตงั้ ใจใน 3 6. เทคโนโลยีใน การเรยี น และเป็นผเู้ รยี นทก่ี ระตอื รอื รน้ 3 รายวชิ า 6.3 มกี ารนําทางสว่ นต่าง ๆ ของบทเรยี นออนไลน์ ทม่ี ลี กั ษณะมเี หตุผล 2 1 ต่อเน่ืองและมปี ระสทิ ธภิ าพ 6.4 ผเู้ รยี นสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยที ม่ี คี วามจาํ เป็นในรายวชิ าไดโ้ ดยทนั ที 6.5 เทคโนโลยใี นบทเรยี นมคี วามทนั สมยั 7.1 ผู้สอนให้คําอธบิ ายทดั เจนเก่ยี วกบั การสนับสนุนทางเทคโนโลยี 3 สาํ หรบั ผเู้ รยี น และวธิ กี ารเขา้ ถงึ 3 7.2 ในคําแนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรือลงิ คไ์ ปถึงขอ้ มูลเก่ยี วกบั 2 7 . ก า ร ส นั บ ส นุ น นโยบายและการใหบ้ รกิ ารการเขา้ ถงึ ของสถาบนั ผเู้ รยี น 7.3 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเช่อื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายว่า 1 บรกิ ารและทรพั ยากรทางการเรยี นของสถาบนั ช่วยให้ผู้เรียนประสบ ความสาํ เรจ็ ในการเรยี นไดอ้ ยา่ งไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ยา่ งไร 7.4 ในคาํ แนะนํารายวชิ ามกี ารเชอ่ื มโยงหรอื ลงิ คไ์ ปถงึ ขอ้ มลู ทอ่ี ธบิ ายว่า บ ริ ก า ร ท่ี ส นั บ ส นุ น ผู้ เ รี ย น ข อ ง ส ถ า บัน จ ะ ช่ ว ย ใ ห้ ผู้ เ รี ย น ป ร ะ ส บ ความสาํ เรจ็ ไดอ้ ย่างไร และผเู้ รยี นจะเขา้ ถงึ บรกิ ารไดอ้ ยา่ งไร 8.การเขา้ ถึงและ 8.1 มกี ารใชเ้ ทคโนโลยที เ่ี ขา้ ถงึ ได้ และมคี าํ แนะนําในการใช้ 3 งา่ ยต่อการใชง้ าน 8.2 บทเรยี นมสี อ่ื ทางเลอื กสาํ หรบั เน้อื หาภาพและเสยี ง 2 ระบบ 8.3 บทเรยี นออกแบบใหส้ ามารถอา่ นไดง้ า่ ย และทาํ ใหผ้ เู้ รยี นจดจอ่ 2 8.4 บทเรยี นออกแบบเพ่อื รองรบั การใชเ้ ทคโนโลยเี พอ่ื ช่วยเหลอื การเรยี น 2 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice 223

บทท่ี 10 การประกันคณุ ภาพการเรยี นการสอนแบบอเี ลริ น นิง จากตารางของ Quality Matters น้ี สถานศกึ ษาท่จี ะรบั การตรวจสอบคุณภาพ ควรนํามาศกึ ษา องคป์ ระกอบ ตวั บ่งช้ี และน้ําหนักค่าระดบั คะแนน มาเป็นประเดน็ ในการดําเนินการจดั การศกึ ษาได้เป็น อยา่ งดี สาํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา (2557) ไดส้ รุปแนวทางสาํ หรบั การประเมนิ คุณภาพการจดั การศึกษาหลักสูตรในระบบทางไกล ไว้ 7 ประการ โดยกําหนด ตัวบ่งช้ีการประเมินย่อย เพ่ือให้ สถาบนั อุดมศกึ ษาท่จี ะจดั การศึกษาทางไกล โดยเฉพาะการจดั การศกึ ษาทางไกลแบบอีเลิร์นนิง นําไป พจิ ารณาจดั การศกึ ษาใหม้ คี ุณภาพ และพร้อมรบั การประเมนิ คุณภาพ ตลอดจนพฒั นาระบบการศกึ ษาให้มี คณุ ภาพอยา่ งต่อเน่ือง การสรา้ งความมนั่ ใจใหแ้ ก่ผรู้ บั บรกิ ารการศกึ ษา และสงั คมต่อไป ทงั้ น้รี ายละเอยี ดแสดง ดงั ตารางดา้ นล่างน้ี ตารางท่ี 10.2 แสดงแนวทางการการประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษาหลกั สตู รในระบบการศกึ ษาทางไกล ของ สกอ. (2557) องคป์ ระกอบการประเมิน ตวั บง่ ชี้ 1. การบรหิ ารจดั การ 1.1 การจดั การศกึ ษาทางไกลตอ้ งสอดคลอ้ ง กบั วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ แผนยุทธศาสตร์ และแผนปฏบิ ตั กิ ารในการจดั การศกึ ษา ทางไกลของสถาบนั อุดมศกึ ษา 1.2 สถาบนั อดุ มศกึ ษามศี กั ยภาพและ ความพรอ้ มในการจดั การศกึ ษาใน ระบบการศกึ ษาทางไกลอยา่ งยงั่ ยนื ในดา้ นต่าง ๆ ดงั น้ี (1) ดา้ นงบประมาณ (2) ดา้ นบุคลากร (3) ดา้ นระบบการจดั การศกึ ษาทางไกล (4) ดา้ นแผนการดาํ เนนิ งานการจดั การศกึ ษาทางไกล 1.3 การบรหิ ารของสถาบนั เพ่อื การกาํ กบั ตดิ ตามผลลพั ธต์ ามพนั ธกจิ กลุม่ สถาบนั และเอกลกั ษณ์ของสถาบนั 1.4 ผลการบรหิ ารงานของคณะ 1.5 ระบบกาํ กบั การประกนั คุณภาพ หลกั สตู รและคณะ 224 อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี ูการปฏบิ ัติ e-Learning: from theory to practice

บทที่ 10 การประกนั คณุ ภาพการเรียนการสอนแบบอเี ลริ น นงิ องคป์ ระกอบการประเมิน ตวั บ่งชี้ 2. การกาํ กบั มาตรฐาน 2.1 การบรหิ ารจดั การหลกั สตู รตามเกณฑม์ าตรฐานหลกั สตู รท่ี 3. บณั ฑติ กาํ หนดโดย สกอ. 4. นกั ศกึ ษา 3.1 คุณภาพบณั ฑติ ตามกรอบมาตรฐาน 5. อาจารย์ คุณวุฒริ ะดบั อุดมศกึ ษาแหง่ ชาติ 6. หลกั สตู ร การเรยี น 3.2 การไดง้ านทาํ หรอื ผลงานวจิ ยั การสอน การประเมนิ ของผสู้ าํ เรจ็ การศกึ ษา ผเู้ รยี น 4.1 การรบั นกั ศกึ ษา 7. สงิ่ สนบั สนุนการเรยี นรู้ 4.2 การสง่ เสรมิ และพฒั นานกั ศกึ ษา 4.3 ผลทเ่ี กดิ กบั นกั ศกึ ษา 5.1 การบรหิ ารและพฒั นาอาจารย์ 5.2 คณุ ภาพอาจารยป์ ระจาํ หลกั สตู ร 5.3 ผลทเ่ี กดิ กบั อาจารย์ 5.4 บุคลากรสนบั สนุนดา้ นการสอนใน ระบบการศกึ ษาทางไกล 6.1 สาระของรายวชิ าในหลกั สตู ร (มกี ารออกแบบการจดั การศกึ ษาสําหรบั หลกั สูตรในระบบ การศกึ ษาทางไกล) 6.2 การวางระบบผสู้ อนและกระบวนการจดั การเรยี นการสอน 6.3 การประเมนิ ผเู้ รยี น 6.4 ผลการดาํ เนินงานตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิ 7.1 สงิ่ สนบั สนุนการเรยี นรู้ จากท่กี ล่าวมาแล้วในบทน้ีเร่อื งของการประกนั คุณภาพการเรยี นการสอนแบบอีเลริ ์นนิง โดยแบ่ง เป็นหวั ขอ้ หลกั ๆ คอื (1) ความสาํ คญั ของการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง (2) แนวคดิ การประกนั คุณภาพ อเี ลริ น์ นงิ (3) ขอบขา่ ยการประกนั คุณภาพอเี ลริ น์ นิง และ (4) กรณีศกึ ษาการประเมนิ คุณภาพอเี ลริ น์ นิง คงเป็น แนวทางใหส้ ถาบนั การศกึ ษา ผูบ้ รหิ าร ผู้สอน และผู้สนับสนุน และทุกฝ่ายทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการจดั การศกึ ษา แบบอเี ลริ น์ นงิ มแี นวปฏบิ ตั ทิ ช่ี ดั เจนต่อการจดั การศกึ ษาแบบอเี ลริ น์ นงิ ใหม้ คี ณุ ภาพ อเี ลิรน นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Learning: from theory to practice 225

บทท่ี 10 การประกันคุณภาพการเรียนการสอนแบบอีเลิรน นงิ 226 อีเลิรน นงิ : จากทฤษฎสี ูการปฏิบัติ e-Learning: from theory to practice

ภาษาไทย จินตวีร คลายสังข และประกอบ กรณีกจิ . (2552). PEDAGOGY-BASED HYBRID LEARNING: จากแนวคดิ สูการปฏบิ ตั ิ. วารสารครศุ าสตร ชวาล แพรตั กลุ (มปป). เทคนิคการวดั ผล. พมิ พค รัง้ ท่ี 3. กรงุ เทพฯ: สํานักพิมพว ฒั นาพานชิ . ชัยยงค พรหมวงศ, สมเชาว เนตรประเสริฐ,สุดา สินสกุล. ระบบสื่อการสอน. คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลยั , 2520 ถนอมพร เลาหจรัสแสง. รายงานวจิ ยั เร่ืองการบรู ณาการเทคโนโลยี e-Learning ประเภทเกมใน ช้ันเรยี น. สถานบริการเทคโนโลยสี ารสนเทศ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. (2550). ถนอมพร เลาหจรสั แสง. The Study and Modification of Open Source Game-Based Learning Engines with the Development of Game-Based Learning Prototypes for Higher Education. สาํ นักบริการเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. (2551). ถนอมพร เลาหจรัสแสง และ อุไรวรรณ หาญวงค การบูรณาการเทคโนโลยี e-Learning ประเภทเกมในช้ันเรียน : Integrating Game-Based e-Learning Technology in Classroom Setting .รายงานวิจยั นําเสนอในการประชมุ ทางวชิ าการ ครัง้ ที่ 45 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร, 30 มกราคม – 2 กมุ ภาพนั ธ 2550. ทิศนา แขมมณี. (2547). 14 วธิ สี อนสําหรบั ครูมอื อาชีพ. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพิมพแ หง จฬุ าลงกรณ มหาวทิ ยาลยั . ทศิ นา แขมมณี. (2548). รปู แบบการเรียนการสอน: ทางเลอื กที่หลากหลาย. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พมิ พ แหง จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั ทิศนา แขมมณ.ี (2545). ศาสตรก ารสอน องคค วามรูเพอื่ การจดั กระบวนการเรยี นรูท่ีมปี ระสิทธิภาพ. จุฬาลงกรณ. กรงุ เทพฯ ทศิ นา แขมมณี. (2550). ศาสตรการสอน. พมิ พค ร้งั ท่ี 6. กรงุ เทพฯ: สาํ นกั พมิ พแหงจฬุ าลงกรณ มหาวิทยาลยั . ทองจนั ทร หงสลดารมภ. (2550). การเรียนรโู ดยใชป ญ หาเปน หลัก (Problem-Based Learning). เอกสารประกอบการประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั ิการ เรือ่ ง การเรยี นรโู ดยใชป ญหาเปน ฐาน (Problem-Based Learning). สาํ นักงานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา, 25-26. อเี ลริ น์ นิง: จากทฤษฎสี ่กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 227

นาถวดี นนั ทาภินยั . (2546). รปู แบบปฏสิ ัมพนั ธทางการเรียนผานเครอื ขา ยและเมตาคอคนิชัน่ ในการเรยี นรูดว ยกรณีศึกษา ทมี่ ีผลตอ การแกไขปญ หาในวชิ าโครงงานอิเล็กทรอนกิ ส ของนักเรียนชัน้ มัธยมศกึ ษาปที่ 3. วทิ ยานพิ นธระดับดษุ ฎบี ณั ฑิตสาขาวชิ าเทคโนโลยี และสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั . บปุ ผชาติ ทัฬหกิ รณแ ละคณะ (2544). ความรูเกีย่ วกับสอ่ื มลั ติมเี ดยี เพอื่ การศึกษา.กรงุ เทพฯ:ศนู ยพ ัฒนา หนังสือ, กรมวชิ าการ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. Evaluating E-Learning Developments . (2009). [Online]. Available ประเสริฐ ณ นคร และ ศรศี ักดิ์ จามรมาน นโยบายคอมพวิ เตอร ทบวงมหาวทิ ยาลัย เอกสารการสัมมนา วชิ าการดานคอมพวิ เตอร สมาคมคอมพวิ เตอรแ หงประเทศไทย ประจาํ ป พ.ศ. 2521 มถิ นุ ายน 2521 พิชิต ฤทธจ์ิ รญู . 2545. หลักการวดั และประเมินผลการศึกษา. พิมพค รงั้ ท่ี 2. กรุงเทพฯ: เฮาส ออฟ เคอรม สี ท. มณั ฑรา ธรรมบศุ ย (2545) “การพัฒนาคุณภาพการเรยี นรโู ดยใช PBL (Problem-Based Learning),” วารสารวชิ าการ ปท ี่ 5 ฉบบั ท่ี 2 กมุ ภาพันธ 2545 หนา 11-17. เยาวดี วบิ ลู ยศ รี. 2539. การวดั ผลและการสรา งแบบสอบผลสัมฤทธิ์. กรุงเทพมหานคร: สาํ นกั พิมพ จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลัย. ลว น สายยศ และองั คณา สายยศ. 2539. เทคนคิ การวัดผลการเรียนรู. กรงุ เทพมหานคร: ชมรมเดก็ . ลดั ดา ศุขปรดี ี. เทคโนโลยกี ารเรยี นการสอน. พมิ พค รง้ั ท่ี 3 โรงพมิ พพ ิฆเณศ, 2522. ศิริชัย กาญจนวาสี. (2544). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม. พิมพคร้ังท่ี 4. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ แหง จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . ศริ ชิ ยั กาญจนวาสี. (2544). ทฤษฎีการทดสอบแบบดง้ั เดมิ . กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั . ศิรชิ ยั กาญจนวาสี. 2548. ทฤษฎกี ารทดสอบแบบดง้ั เดมิ . พมิ พค รั้งที่ 5. กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พแ หง จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย. ศกึ ษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เร่ือง แนวทางการบริหารเกณฑมาตรฐานหลกั สูตร ระดบั อุดมศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๔๘. ศึกษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เรื่อง หลกั เกณฑการขอเปดและดาํ เนินการหลกั สูตร ระดับปรญิ ญา ในระบบการศึกษาทางไกล พ.ศ. ๒๕๔๘. ศึกษาธิการ ,กระทรวง ประกาศ เรือ่ ง แนวทางการบรหิ ารเกณฑมาตรฐานหลกั สตู รระดบั อดุ มศึกษา พ.ศ. 2548. ศึกษาธกิ าร ,กระทรวง ประกาศ เร่อื ง หลกั เกณฑการขอเปดและดําเนนิ การหลกั สตู รระดับปรญิ ญา ในระบบ การศกึ ษาทางไกล พ.ศ. 2548. 228 อเี ลริ น นิง: จากทฤษฎสี กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice

ศรีศักดิ์ จามรมาน . เอกสารประกอบการบรรยายในการประชมุ เชิงปฎบิ ตั กิ ารเร่ือง “การดําเนินกจิ กรรมบน ระบบ เครือขายสารสนเทศเพอื่ พัฒนาการศกึ ษา” ครั้งที่ 14 มหาวิทยาลยั นเรศวร วิทยาเขต สารสนเทศ จังหวดั พะเยา , 11-14 มกราคม 2549 ศรศี กั ดิ์ จามรมาน.ราง-การประกนั คุณภาพในการจัดการเรียนการสอนทางไกลแบบอเี ลิรนน่ิง.[ออนไลน] เขา ถึงไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/QA_eLearning.doc“ ศรศี กั ด์ิ จามรมาน.ฉากตอไปของ ศ.ดร. ศรศี กั ดิ์ จามรมาน” นติ ยสาร Corporate Thailand ฉบบั สิงหาคม 2543 www.charm.au.edu/inTheNews/news_corparate _th.html ศรีศกั ด์ิ จามรมาน แบบจําลองการคาดคะเนความตองการทางดา นทรพั ยากร (Resource Requirements Prediction Model) เอกสารประกอบการประชมุ เชงิ ปฏบิ ัตกิ ารดา นการบริหารการศกึ ษา ทบวงมหาวทิ ยาลยั 2521 และปรับปรงุ พิมพเ ปน เรือ่ งการใชคอมพวิ เตอรพ ยากรณความตอ งการ ดานทรัพยากรมหาวทิ ยาลยั ศรศี กั ดิ์ จามรมาน “E-Education จะทนั สมยั จรงิ หรอื ” เอกสารประกอบการสมั มนาเรื่อ \"E-Education จะทันสมยั จรงิ หรอื \" ในงานวันสงเสริมการสง ออกไทย 2543 จัดโดยสมาคม อนิ เทอรเนต็ มหาวิทยาลัยอสั สมั ชัญ และบรษิ ทั เคเอสซี คอมเมอรเชยี ล อนิ เตอรเ นต จาํ กัด ณ หองประชมุ 215-217 ศูนยนทิ รรศการและการประชุมไบเทค 7 ตุลาคม 2543 ศรีศกั ด์ิ จามรมาน จดหมายลาออกจาก 7 บริษทั ในกลุมเคเอสซี ลงวนั ที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2544 www.charm.au.edu/elearning_intent.html ศรศี ักดิ์ จามรมาน “ผดุ ข้นึ มากมายหลายปรญิ ญาดา นอเี ลริ นนงิ่ : การศกึ ษาออนไลนในสหรัฐอเมรกิ า พ.ศ. 2548” แปลและเรียบเรยี งโดยทุนสนบั สนนุ มลู นธิ อิ าเซยี “Growing by Degrees: Online Education in the US 2005” Sloan Consortium สํานักพิมพมหาวทิ ยาลยั อัสสัมชญั มกราคม พ.ศ. 2549 ศรศี กั ดิ์ จามรมาน และกนกวรรณ วอ งวฒั นะสนิ เทคโนโลยเี พ่ือการอุดมศึกษา เอกสารประกอบการบรรยาย โครงการสมั มนาประชาพิจารณ เร่อื ง ยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาเทคโนโลยเี พ่ือการศึกษา ระดับอดุ มศึกษา จัดโดย ทบวงมหาวิทยาลัย ณ โรงแรมอมารีวอเตอรเกท 20 กันยายน 2543 ศรศี กั ด์ิ จามรมาน และณัฎฐณชิ า ชอโพธทิ์ อง การศึกษาทางไกลอินเตอรเนต เอกสารประกอบ การอภิปราย ในกรณีศึกษา เรื่อง E-Learning ในโครงการ “International Conference on Best Practice University Management” โดย โครงการวจิ ัยและพัฒนาเพอื่ พฒั นา ผูบรหิ ารมหาวทิ ยาลยั รว มกบั มูลนิธิพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ยระหวางประเทศ ทบวงมหาวิทยาลยั มหาวิทยาลยั ขอนแกน มหาวิทยาลยั เชยี งใหม จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั มหาวทิ ยาลัยรามคาํ แหง มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช และ The British Council ณ โรงแรมโซฟเ ทล จ. ขอนแกน 24 มกราคม 2546 อเี ลริ น์ นิง: จากทฤษฎสี ่กู ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 229

ศรีศกั ดิ์ จามรมาน และณฎั ฐณชิ า ชอโพธิ์ทอง “อีเอด็ ดเู คช่ันระดบั อุดมศึกษา” เอกสารประกอบการสัมมนา งาน Government ICT @ Computer Thai 2003 จดั โดย สมาคมคอมพวิ เตอรแหง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถมั ภ ณ ศนู ยแ สดงสินคาอิมแพ็ค เมืองทองธานี 18 ธันวาคม 2546 ศรศี ักดิ์ จามรมาน และณฎั ฐณชิ า ชอโพธิ์ทอง “การศกึ ษาทางอนิ เทอรเ นต็ ระดบั อดุ มศึกษา” เอกสาร ประกอบการประชมุ “แนวทางการพัฒนา e-learning ในระดบั อดุ มศึกษาไทย” โดยคณะกรรมการ อนกุ รรมาธกิ ารอุดมศกึ ษา ในคณะกรรมาธิการการศึกษา ศาสนา ศลิ ปและวฒั นธรรม วฒุ ิสภา ณ มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช 23 ธันวาคม 2546 ศรศี ักด์ิ จามรมาน.รา ง-การประกนั คณุ ภาพในการจัดการเรยี นการสอนทางไกลแบบอเี ลริ น นงิ่ .[ออนไลน] เขาถึงไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/QA_eLearning.doc“ ศรีศกั ดิ์ จามรมาน.ความกาวหนา ทางเทคโนโลยกี ับทศิ ทางการจดั การศึกษาในศตวรรษที่ 21 (อีเลริ น นงิ่ กบั สาธารณสขุ ยุคดิจทิ ัล1).[ออนไลน]เขาถงึ ไดจ าก www.charm.au.edu/SCPaper/eLearningHealthPPDec06.doc สุญาณี เดชทองพงษ และอนชุ ยั ธรี ะเรืองไชยศรี (2550). เอกสารประกอบการสอนหลักสูตรผเู ชยี่ วชาญ อเี ลิรนนิง วิชา ความรพู ื้นฐานอเี ลิรน นงิ รุนท่ี 1. สุพจน เหลางาม.เทคนคิ การจาํ ลองสถานการณ (Simulation Model).บณั ฑิตวทิ ยาลัยการ และนวตั กรรม สาขาการจัดการโลจิสติกส(รนุ ท่ี 3) มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบรุ ี 2552.ออนไลน เขา ถึงไดจ าก http://logisticscorner.com/index.php?option=com_content&view=article&id=579:simulation- model&catid=43:technologies&Itemid=91 สรุ เชษฐ นอ ยฤทธ,ิ์ 2552 [Online]. Available from: http://www.isanonline.com/model1/contents.htm ( 2009, April 6 ) สํานกั งานคณะกรรมการอุดมศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ไซเบอรไทย www.ThaiCyberU.go.th อุทมุ พร จามรมาน (2543) . ความเขาใจเก่ยี วกบั การประกันคุณภาพระดบั อดุ มศกึ ษา. ภาษาอังกฤษ Allen and Seaman. Growing by degree online Education in the United States. [Online]. 2005. Available form : http://www.sloanc.org/resources/growing_by_degrees.pdf [2006, Dec 22] http://elearning.ppu.edu/file.php/1/eLearning/elearning.pdf Anderson, T. (2004). Toward a theory of online learning. In T. Anderson & F. Elloumi (Eds.) Theory and Practice of Online Learning, 33-59. Retrieved Feb 11, 2009 from: http://cde.athabascau.ca/online_book/ch2.html BJ Schone, 2007. Engaging Interactions For e-Learning [Online]. Available from: http://www.EngagingInteractions.com ( 2009, January 11 ) 230 อีเลริ น นงิ : จากทฤษฎีสกู ารปฏบิ ัติ e-Lerning: from theory to practice

Bridges, E. M. (1992). Problem based learning for administrators. Eugene, OR: ERIC Clearinghouse on Educational Management. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 347 617) British Association for Open Learning (BAOL). (2002, April). The development, implementation and use of the BAOL Quality Mark: A report to the Department for Education and Skills. Retrieved July 29, 2003, from http://www.baol.co.uk/PDF /qmrepdfes.pdf British Association for Open Learning (BAOL). (2002, April). The development, implementation and use of the BAOL Quality Mark: A report to the Department for Education and Skills. Retrieved July 29, 2003, from http://www.baol.co.uk/PDF/qmrepdfes.pdf Choi, I. & Lee, K. (2009). Designing and implementing a case-based learning environment for enhancing ill-structured problem solving: classroom management problems for prospective teachers. Education Technology Research and Development. 57: 99-129. Coffey, H. (2008). Project-based Learning[Online]. Available from: http://www.learnnc.org/lp/pages/4753[24 May 2010] Council for Higher Education Accreditation Accreditation and Assuring Quality in Distance Learning. [Online]. Available from: http://www.chea.org/Research/Accred-Distance-5-9- 02.pdf?pubID=246 ( 2009, April 15 ). Council for Higher Education Accreditation .Accreditation and Assuring Quality in Distance Learning. [Online]. Available from: http://www.chea.org/Research/Accred-Distance-5-9-02.pdf?pubID=246 ( 2009, April 15 ). David, J. L. (2008). What Research Says About Project-based Learning. Educational Leadership. Febuary: 80-82. Feasley, C. & Olgren, C. (2005). Evaluation for Distance Education. University of Wisconsin- Madison, Department of Continuing and Vocational Eduation. Flynn, A. E. & Klein, J.D. (2001). The influence of discussion groups in a case-based learning environment. Education Technology Research and Development. 49 (3): 71-86. อเี ลริ น์ นงิ : จากทฤษฎสี กู่ ารปฏบิ ตั ิ e-Lerning: from theory to practice 231