Book_การเพาะเลี้ยงปลาสวยงาม

=$TEG_@TTRL_GWDhI*D*TC ¢¦¥•¶ ŸµŒ²££˜¹ ™q †¤Œº ´š³éƒ³¤Ÿµ¾©ª ¨˜µ £³¦£² œ¤±¢‰–”µ «¦º ³šš˜q

ค�ำ น�ำ คาํ นํา ===================================================================== เอกสารประกอบการสอนฉบบั น�ี จดั ทาํ เพื�อใชป้ ระกอบการเรียนของนกั เรียนและเกษตรกร ผูส้ นใจดา้ นการเพาะเล�ียงปลาสวยงาม โดยไดร้ อบรวมเน�ือหาซ�ึงประกอบดว้ ย หลกั การเพาะเล�ียง ปลาสวยงาม การเพาะขยายพนั ธุ์ปลาสวยงามอาหารและการให้อาหาร โรคพยาธิและการป้องกนั กาํ จดั การจดั สวนตูป้ ลาและการดูแลรักษา การจบั จาํ หน่าย การบนั ทึกขอ้ มูลและการประเมินผล และการคาํ นวณตน้ ทุนการผลิตและการทาํ บญั ชี ผูเ้ รียบเรียงขอขอบพระคุณ นายเจริญ บางเสน ผูอ้ าํ นวยการศูนยส์ ่งเสริมและพฒั นาอาชีวศึกษาภาคใต้ รศ.ดร.วุฒิพร พรหมขุนทอง หัวหน้า ศูนยว์ ิจยั สุขภาพสตั วน์ �าํ ภาควชิ าวาริชศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ รศ.นฤมล อศั วเกศมณี รองผูอ้ าํ นวยการสํานักส่งเสริมวิชาการและงานทะเบียน มหาวิทยาลยั ราชภฎั สงขลา ที�ไดใ้ ห้คาํ ช�ีแนะ ตรวจทานและแกไ้ ขใหเ้ อกสารฉบบั น�ีมีความสมบูรณ์มากยง�ิ ข�ึน มลฤดี พชิ ยั ยทุ ธ์ เมษายน 2558 ก ก

สาสรารบบัญัญ หน้า ก คาํ นาํ ข สารบญั บทท�ี 1 หลกั การเพาะล�ียงปลาสวยงาม 3 4 1. ความสาํ คญั ของปลาสวยงาม 14 2. ประเภทของปลาสวยงาม 29 3. ชนิดของปลาสวยงามท�ีนิยมเล�ียง บรรณานุกรม 35 บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม 44 1. ปลาทอง 46 2. ปลาคาร์ฟ 50 3. ปลากดั 55 4. ปลาปอมปาดวั ร์ 58 5. ปลาเทวดา 60 6. ปลามงั กร 63 7. ปลาหางนกยงู 68 8. ปลาการ์ตูน บรรณานุกรม 71 บทที� 3 อาหารและการใหอ้ าหาร 74 1. ชนิดของอาหารปลาสวยงาม 88 2. การผลิตอาหารมีชีวติ 91 3. วธิ ีการใหอ้ าหาร บรรณานุกร 95 บทท�ี 4โรคพยาธิและการป้องกนั กาํ จดั 96 1. สาเหตุของการเกิดโรค 2. วธิ ีการสงั เกตปลาป่ วย ข ข

สาสารรบบัญัญ(ต่อ()ตอ่ ) หน้า 96 3. โรคที�พบในปลาสวยงาม 105 4. การป้องกนั และกาํ จดั โรค 108 บรรณานุกรม บทที� 5 การจดั ตูป้ ลาสวยงามและการดูแลรักษา 113 1. อุปกรณ์ในการจดั ตูป้ ลา 116 2. หลกั ในการจดั ตูป้ ลา 119 3. วธิ ีการจดั ตูป้ ลา 121 4. การดูแลรักษาตูป้ ลา 121 5. การดูแลรักษาเครื�องกรองน�าํ 121 6. การดูแลรักษาพนั ธุ์ไมน้ �าํ 122 7. การเปล�ียนน�าํ 123 บรรณานุกรม บทที� 6 การจบั จาํ หน่าย 127 1. วธิ ีการลาํ เลียงปลา 128 2. การใชส้ ารเคมีและยาช่วยในการลาํ เลียงขนส่ง 129 3. การเตรียมปลาสวยงามก่อนการลาํ เลียงขนส่ง 130 4. การบรรจุหีบห่อ 131 5. ประเภทของการขนส่ง 133 บรรณานุกรม บทที� 7 การบนั ทึกขอ้ มูลการปฏิบตั ิงาน 137 1. การบนั ทึกขอ้ มูล 138 2. ตวั อยา่ งแบบบนั ทึกการปฏิบตั ิงานฟาร์มปลาสวยงาม 141 บรรณานุกรม บทท�ี 8 การคาํ นวณตน้ ทุนการผลิตและการทาํ บญั ชี 145 1. การบนั ทึกทรัพยส์ ิน หน�ีสิน 145 2. การทาํ บญั ชี 147 บรรณานุกรม ค ข



บทที่ หลกั การเพาะเลยี้ ง 1ปลาสวยงาม



บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเลยี้ งปล�สวยง�ม ==============================ห==ล=กั==ก=ห=�ล=รกั==กเพ=า=ร=�เพ=ะ=เา=ละ=ลย้ี=ยี�=งง=ป=ป=ลล=า=�ส=สบ=ว=บยวท=งยทท=า=ี�มงท1�่ี ม1 การเล�ียงปลาเพื�อความเพลิดเพลินน�นั เกิดข�ึนหลงั จากการเล�ียงปลาไวเ้ ป็ นอาหาร โดยไดม้ ี การนาํ ปลาที�มีลกั ษณะสวยงามแตกต่างจากลกั ษณะของปลาทวั� ไปมาเล�ียงไวใ้ นภาชนะต่างๆเช่น ไห อ่างและชาม เป็ นตน้ ภาชนะท�ีใชเ้ ล�ียงปลามีการพฒั นาเรื�อยมา จนเป็นกระจกและตูอ้ ะคริลิกที� มีลกั ษณะเบาและทาํ ใหร้ ูปแบบการเล�ียงปลาสวยงามแพร่หลายมากข�ึน ปลาสวยงามในปัจจุบนั มี มากมายหลากหลายชนิด มีสีสันที�สวยงามดึงดูดให้ผูค้ นไดห้ ลงใหลในความสง่างาม จากความ สนใจในลวดลายและสีสันประกอบกบั ในปัจจุบนั นกั เพาะเล�ียงปลาสวยงามไดป้ รับปรุงพนั ธุ์ปลา สวยงามให้มีสายพนั ธุ์ท�ีแปลกใหม่และน่าสนใจยิง� ข�ึน ไม่วา่ จะเป็ นลวดลาย สีสัน ให้เป็ นสีเด�ียว สีผสม หรือในส่วนของครีบต่างๆ ซ�ึงมีท�งั ปลาสวยงามน�าํ จืดและน�าํ เคม็ 1. ความสําคญั ของปลาสวยงาม ปลาสวยงามที�นิยมเล�ียงกนั น�นั มีท�งั ท�ีเป็ นปลาน�าํ จืดและปลาน�าํ เค็ม แต่ความนิยมในการ เล�ียงปลาน�าํ จืดมีมากกวา่ ปลาน�าํ เคม็ ถึงแมว้ า่ ปลาน�าํ เคม็ จะมีสีสนั และลวดลายสวยงามมากกวา่ การเล�ียงปลาสวยงามน�นั มีความสาํ คญั ดงั น�ี 1.1 ประโยชน์ในดา้ นการศึกษา การเล�ียงปลาสวยงามท�ังเป็ นศาสตร์และศิลปะ ที�ทําให้สิ�งมีชีวิตมีอยู่รอด มีการ เจริญเติบโตและมีการสืบพนั ธุ์ ที�ผูเ้ ล�ียงสามารถนาํ ไปอธิบายและใช้ประโยชน์ได้ ผูเ้ ล�ียงตอ้ ง ศึกษาความสัมพนั ธ์ของสัตวก์ บั สิ�งแวดลอ้ ม ลกั ษณะนิสัยของปลา การแพร่และขยายพนั ธุ์ การ กินอาหาร และอาจนาํ ไปใชป้ ระโยชน์ในการกาํ จดั ลูกน�าํ ยงุ ลาย กาํ จดั วชั พืชในแหล่งน�าํ การกาํ จดั ของเสียในแหล่งน�าํ 1.2 ประโยชน์ในดา้ นสังคม ประชาชนบางกลุ่มมีความเช�ือถือวา่ ปลาสวยงามเป็นสตั วน์ �าํ ท�ีนาํ โชคลาภและความเป็น สิริมงคลมาสู่ผเู้ ล�ียง ซ�ึงส่งผลใหม้ ีคุณภาพชีวติ ของคนในสงั คมดีข�ึนดว้ ย 1.3 ประโยชน์ในดา้ นการตกแตง่ ภายใน การเล�ียงปลาสวยงามโดยทว�ั ไปแลว้ จะมีการจดั พนั ธุ์ไมน้ �าํ ชนิดต่างๆเป็ นองคป์ ระกอบ ดว้ ย ซ�ึงพรรณไมเ้ หล่าน�นั มีรูปพรรณสัณฐานแตกตา่ งกนั หยอ่ มใหญ่ หยอ่ มเลก็ การจดั วางกอ้ นหิน 1 3

บทที่ 1 หลักก�รเพ�ะเลยี้ งปล�สวยง�ม บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม และมีปลาหลากสายพนั ธุ์ หลากสี ภาพจะมีชีวติ ชีวามีสีสันและมีการเคล�ือนไหว ซ�ึงนบั วา่ เป็นการ ตกแตง่ ภายในสถานที�อยา่ งสวยงามยง�ิ 1.4 ประโยชนใ์ นดา้ นความสมั พนั ธ์ของคนในครอบครัว การเล�ียงปลาสวยงามไวใ้ นตู้กระจกจะโชว์ลวดลายและสีสัน ก่อให้เกิดความ เพลิดเพลินและผอ่ นคลายความเครียดท�ีเกิดจากการงานและความซ�าํ ซากจาํ เจของชีวิตประจาํ วนั เป็นจุดรวมของครอบครัว อีกท�งั บุตร หลานท�ีอยใู่ นบา้ นจิตใจของเด็กจะมีความอ่อนโยน เมตตาต่อ สตั ว์ เป็นการสร้างจิตสาํ นึกที�ดีต่อครอบครัว และท�ีสาํ คญั ทาํ ให้เด็กรู้จกั คุณค่าของเวลา ใชเ้ วลาที�มี ใหเ้ กิดประโยชน์ 1.5 ประโยชนใ์ นดา้ นธุรกิจ การเล�ียงปลาในปัจจุบนั ไดร้ ับความนิยมอยา่ งกวา้ งขวาง ทุกเพศ ทุกวยั ไม่จาํ กดั ในทุก สาขาอาชีพ เน�ืองจากมีการลงทุนไม่มากนัก ในปัจจุบนั ปริมาณการผลิตปลาสวยงามน�ําจืดมี แนวโน้มสูงข�ึนเร�ือย ๆ ซ�ึงได้รับการส่งเสริมและการสนับสนุนจากกรมประมง ให้สามารถ ประกอบอาชีพเป็ นอาชีพหลกั มีรายไดใ้ ห้แก่ตวั เองและครอบครัว การจาํ หน่ายปลาสวยงามไป ต่างประเทศน�นั ในปี พ.ศ. 2551 ประเทศไทยมีการส่งออกปลาสวยงามมีมูลค่าประมาณ 22 ลา้ น ดอลลาร์สหรัฐ โดยส่วนใหญ่จะถูกส่งออกไปที�ประเทศฮ่องกงมากที�สุด รองลงมาคือ ประเทศใน แถบเอเชีย สหรัฐอเมริกา สิงคโปร์ จีน และมาเลเซีย เป็ นตน้ และในปี เดียวกนั มีมูลค่าการนาํ เขา้ 0.5 ลา้ นดอลลาร์สหรัฐ โดยนาํ เขา้ ปลาสวยงามจากประเทศมาเลเซียมูลค่าสูงท�ีสุด รองลงมาคือ อินโดนีเซีย ญ�ีป่ ุน ฟิ ลิปปิ นส์ และสิงคโปร์ ตามลาํ ดบั (http://www.ku.ac.th/e-magazine/ jan53/ agri/agri4.htm) 2. ประเภทของปลาสวยงาม การจดั ประเภทของปลาสวยงามตามถิ�นที�อยอู่ าศยั แบง่ เป็ น � ชนิดดงั น�ี 2.1 ปลาสวยงามน�าํ จืด ปลาสวยงามน�ําจืดส่วนใหญ่จะเป็ นปลาในเขตร้อนของทวีปต่างๆ เช่น อเมริกาใต้ แอฟริกา เอเชีย ชนิดของปลาสวยงามที�นิยมเล�ียงและมีจาํ หน่ายโดยทวั� ไป ในปัจจุบนั มีท�งั พนั ธุ์ พ�ืนเมืองและพนั ธุ์ต่างประเทศ ซ�ึงมีอยู่ประมาณ 100 ชนิด ดงั ตารางที� 1 และตวั อย่างภาพปลา สวยงามที�นิยมเล�ียง ดงั ภาพที� 1-36 42

บททบ�ีท1ทหี่ ล1กั หกลาักรกเพาาระเพเลา�ียะงเลปย้ี ลงาปสลวายสงวายมงาม ตารางที� 1 ปลาสวยงามน�าํ จืด ที�มีจาํ หน่ายท�งั ภายในประเทศ และส่งออกต่างประเทศ ช�ือไทย(Thai Names) ช�ือสามญั (Common Names) ชื�อวทิ ยาศาสตร์ (Scientific Names) Betta splendens 1. กดั Siamese Fighting Fish Cyprinus carpio Carassius auratus 2. คาร์ป Fancy Carp Poecilia velifera Labeo bicolor 3. ทอง Gold Fish Pterophyllum scalare Cheirodon innesi 4. เซลฟิ น Sailfin Molly Brachydanio rerio Symphysodon discus 5. ทรงเคร�ือง Red Tail Black Shark Poecilia latipinna Xiphophorus maculates 6. เทวดา Angel Fish Puntius sumatranus Poecilia reticulate 7. นีออน Neon Tetra Xiphophorus helleri Astronotus ocellatus 8. มา้ ลาย Zebra Danio Scleropages formosus 9. ปอมแดง Regular Discus, Red Discus Osteoglossum bicirrhosum Arapaima gigas 10. สอดดาํ ,มิดไนท์ Black Molly 11. สอด Platy 12. เสือสุมาตรา Tiger Barb 13. หางนกยงู Guppy, Millions Fish 14. หางดาบ Sword Tail 15. ออสการ์ Oscar's, Velvet Cichlid 16. อะโรวาน่าเขียว อะโร Asian Arowana วาน่าทอง อะโรวาน่าแดง 17. อะโรวาน่าเงิน Silver Arowana 18. อะราไพมา่ Giant Arapaima ที�มา : ดดั แปลงจาก http://home.kku.ac.th/pracha/Introduction.htm 53

บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเลย้ี งปล�สวยง�ม บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม ตัวอย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทน�ี ิยมเลยี� ง ภาพที� 1 ปลากดั ภาพที� 2 ปลากระด�ีแคระ ท�ีมา : www.siamfishing.com/content/view.php?id=1815... ภาพท�ี 3 ปลากระดี�นาง ภาพท�ี 4 ปลากระด�ีมุก ท�ีมา : www.thaigoodview.com/.../no20/kradeekrea.html ภาพที� 5 ปลากระดี�สามจุด ภาพท�ี 6 ปลาทองฮอรันดา 64

บบทททท�ี่ี 11หหลลกั กั กกา�รรเพเพา�ะะเเลล�ียยี้ งงปปลลา�สสววยยงงา�มม ตวั อย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทนี� ิยมเลยี� ง(ต่อ) ภาพท�ี 7 ปลาทองริวกิ�น ภาพท�ี 8 ปลาทองรันชู ภาพที� 9 ปลากลว้ ยหอมเผอื ก ภาพท�ี 10 ปลาหมอสีเรดซิน ภาพท�ี 11 ปลาคาร์ฟ ภาพที� 12 ปลามงั กร 75

บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ยี งปล�สวยง�ม บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม ตัวอย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทนี� ิยมเลยี� ง(ต่อ) ภาพท�ี 13 ปลาตะเพยี นทอง ภาพที� 14 ปลาเสือตอลายใหญ่ ภาพท�ี 15 ปลาตองลาย ภาพท�ี 16 ปลาหางไหม้ ภาพท�ี 17 ปลาออสการ์ลายเสือ ภาพท�ี 18 ปลาเทวดา 8 6

บบทททท�ี่ี 11หหลลกั ักกกา�รรเเพพา�ะะเเลล�ีี้ยยงงปปลล�าสสววยยงง�ามม ตวั อย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทนี� ิยมเลยี� ง (ต่อ) ภาพที� 19 ปลากุหลาบแดง ภาพท�ี 20 ปลาเซลฟิ น ท�ีมา: http://www.bloggang.com/ ท�ีมา : http://www.nicaonline.com/ viewdiary.php?id=chaniwa&group=6 articles/site/view_article.asp?idarticle=158 ภาพที� 21 ปลานีออน ภาพท�ี 22 ปลาปลอ้ งออ้ ย ที�มา : http://birdlifeclub.multiply.com/journal/item/2 ท�ีมา : http://www.aqua.c1ub.net/ forum/index.php?topic=16789.0 ภาพที� 23 ปลาปอมปาดวั ร์ ภาพท�ี 24 ปลาหางนกยงู ท�ีมา : www.vcharkarn.com/vblog/42225 ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/ node/36165?page=0%2C0 9 7

บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเลี้ยงปล�สวยง�ม บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม ตัวอย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทน�ี ิยมเลยี� ง (ต่อ) ภาพท�ี 25 ปลาทรงเคร�ือง ภาพที� 26 ปลากาแดง ท�ีมา: http://www.waghor.go.th/v1/elearning/nature/aquariam2-6-2.php ภาพท�ี 27 ปลามา้ ลาย ภาพที� 28 ปลาเฉ�ียว ท�ีมา : http://ilovefish.igetweb.com/ ที�มา : http://www.fisheries.go.th/cf-chan/visit- Index.php?mo=14&newsid=68070 farm/aqua-kkb/images2/dimond-fish3.jpg ภาพท�ี 29 ปลากระทิงไฟ ภาพท�ี 30 ปลาซิวสมพงษ์ ที�มา : www.khonrakpla.com/index.php?lay=boardshow... ที�มา : www.siamensis.org/board/7865.html 10 8

บทท�ี 1บหทลทกั่ี 1กาหรลเพกั ากะ�เรลเ�ียพง�ปะเลลา้ยี สงวปยลง�าสมวยง�ม ตัวอย่างภาพปลาสวยงามนํา� จืดทนี� ิยมเลยี� ง (ต่อ) ภาพท�ี 31 ปลาดุกเผอื ก ภาพท�ี 32 ปลาเสือสุมาตรา ที�มา : www.siamensis.org/board/11006.html ที�มา : th.wikipedia.org/wiki/ ภาพท�ี 33 ปลาเสือพน่ น�าํ ภาพที� 34 ปลาสอดดาํ ที�มา : pet.kapook.com/view2547.html ท�ีมา : www.siamreptile.com/ webboard/ webboard_ quote.p... ภาพท�ี 35 ปลาหมูขา้ งลาย ภาพที� 36 ปลาหมูอารีย์ ที�มา : www.sangputsorn.com/032_fish/ ที�มา : jawnoyfishing.blogspot.com/2009/01/blog-post.html default.asp?page... 11 9

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลักการเพาะเลี้ยงปลาสวยงาม 2.2 ปลาสวยงามนํา� เคม็ ปลาสวยงามน�าํ เค็มมีการเล�ียงกนั บา้ งแต่ยงั ไม่แพร่หลายมากนกั เนื�องจากยงั มีขอ้ จาํ กดั ใน เรื�องการเตรียมน�าํ หรือการจดั หาน�าํ ทะเลเพ�ือใชใ้ นการเล�ียงปลา การเตรียมอาหาร ตลอดจนการดูแล รักษาปลาที�เล�ียงก็ค่อนขา้ งยุ่งยากกวา่ การเล�ียงปลาสวยงามน�าํ จืด แต่ปลาทะเล มีขอ้ ไดเ้ ปรียบกว่า ปลาสวยงามน�าํ จืดหลายประการ เช่น มีสีสนั งดงาม และลกั ษณะลาํ ตวั ของปลาสวยงามน�าํ เคม็ แต่ละ ชนิดมีความแตกต่างกันไป ทาํ ให้มีความสนใจในการนํามาเล�ียงมาก ปลาทะเลที�นิยมเล�ียงและมี จาํ หน่ายกนั ในปัจจุบนั มีอยปู่ ระมาณ 40 ชนิด แหล่งจบั ปลาทะเลสวยงามท�ีสาํ คญั ไดแ้ ก่ จงั หวดั ภูเก็ต และจงั หวดั ระยอง สําหรับปลาสวยงามน�าํ เคม็ ท�ีมีจาํ หน่าย ท�งั ภายในประเทศและส่งออกต่างประเทศ ดงั ตารางท�ี 2 และภาพตวั อยา่ งท�ี ��-46 ตารางที� 2 ปลาสวยงามน�าํ เคม็ ที�มีจาํ หน่ายท�งั ภายในประเทศ และส่งออกตา่ งประเทศ ชื�อไทย(Thai Names) ชื�อสามญั (Common Names) ช�ือวทิ ยาศาสตร์ (Scientific Names) 1. การ์ตูน Clown Anemone Fish Amphiprion ocellaris 2. การ์ตูน Black Clown fish Amphiprion sebae 3. ข�ีตงั เป็ดครีบทอง Surgeonfish Acanthurus leacosternon 4. ข�ีตงั เป็ดสีน�าํ เงิน Surgeonfish Paracanthurus hepatus 5. ตะกรับ Black-banded Damselfish Abudefduf coelestinus 6. โนรี Pennant Butterflyfish Heniochus acuminatus 7. ปักเป้าหนามทุเรียน Spiny Puffer Diodon holacanthus 8. ผเี ส�ือ Butterfly Fish Chaetodon collare 9. ผเี ส�ือจมูกยาว Long-Nosed Butterfly Fish Forcipiger flavissimus 10. มา้ น�าํ Common Sea Hourse Hippocampus guttulatus 11. มา้ น�าํ สีทอง Golden Sea Hourse Hippocampus kuda 12. มะเขือเทศ Red Clownfish Amphiprion frenatus 13. ลายปลอ้ ง Clark's Anemonefish Amphiprion clarkia 14. สลิดหิน Blue Damselfish Pomacentrus caeruleus 15. สลิดหินเหลือง Yellow Damselfish Pomacentrus moluccensis 16. สินสมุทร Ringed Emperor Angelfish Pomacanthus annularis 17. สินสมุทรสามจุด Three-spot Angelfish Holacanthus trimaculatus 18. สิงโต Long-Horned Lion Fish Pterois radiate ที�มา : ดดั แปลงจาก http://home.kku.ac.th/pracha/Introduction.htm 10 12

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเลีย้ งปล�สวยง�ม ตัวอย่างภาพปลาสวยงามนํา� เคม็ ทน�ี ิยมเลีย� ง ภาพท�ี �� ปลาการ์ตูนส้มขาว ภาพที� 38 ปลาการ์ตูนอานมา้ ภาพที� 39 ปลาปักเป้า ภาพท�ี 40 ปลาสิงโต ภาพที� 41 ปลาสลิดหินสีน�าํ เงิน ภาพที� 42 ปลาโนรี 11 13

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม ตวั อย่างภาพปลาสวยงามนํา� เค็มทน�ี ิยมเลยี� ง (ต่อ) ภาพท�ี 43 ปลาทูทอง ภาพที� 44 ปลาผเี ส�ือปากยาว ภาพท�ี 45 ปลาผเี ส�ือขา้ งปาน ภาพท�ี 46 ปลาววั 3. ชนิดของปลาสวยงามทน�ี ิยมเลยี� ง 3.1 ปลากดั ปลากดั เป็ นปลาพ�ืนเมืองของไทยที�นิยมเพาะเล�ียงเป็ นเวลาหลายร้อยปี มาแลว้ เป็ นปลาที� เล�ียง และเพาะพนั ธุ์ไดง้ ่าย จึงเหมาะสมสําหรับผทู้ �ีเริ�มหดั เล�ียงปลาสวยงาม เน�ืองจากไม่ตอ้ งดูแลเอา ใจใส่ มากนัก สามารถเล�ียงในภาชนะแคบๆ เช่น ขวดแบน เพราะมีอวัยวะช่วยหายใจ ท�ีเรียกวา่ labyrinth ทาํ ให้สามารถดึงออกซิเจนจากอากาศได้ ในธรรมชาติแลว้ พบไดท้ วั� ไปในน�าํ 12 14

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม น�ิง หรือน�าํ ที�มีออกซิเจนต�าํ นอกจากน�ียงั พบในนาขา้ ว และกระจายทวั� ไปในเขตเอเชียตะวนั ออก เฉียงใต้ ปลากดั ท�ีพบทว�ั ไปสามารถแบง่ ออกเป็น � ชนิด คือ 3.1.1 ปลากดั ลูกทุง่ ส่วนใหญ่นิยมเล�ียงไวก้ ดั แข่ง แต่จะกดั สู้ปลาลูกหมอ้ ไมไ่ ด้ เป็นปลา ท�ีหาง่ายตามทุ่งนา ดงั ภาพท�ี �� 3.1.2 ปลากดั ลูกหมอ้ มีลกั ษณะใหญก่ วา่ ปลากดั ลูกทุ่ง กดั เก่งกวา่ นิยมเพาะใหเ้ ป็น สีเดียว เช่น น�าํ เงิน แดง ม่วง น�าํ ตาล ฯลฯ ดงั ภาพที� 48 ภาพท�ี 47 ปลากดั ลูกทุ่ง ภาพท�ี 48 ปลากดั ลูกหมอ้ ท�ีมา : http://www.samud.com/bettle_fish.asp ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/library/ teachershow/pechburi/watana_mulkunee/plamor.html 3.1.� ปลากดั จีน ปลากดั ชนิดน�ีมีความสวยงาม มีครีบยาวเป็นพวง มีหลากหลายสี นิยมเล�ียง ไวด้ ูเล่น ดงั ภาพท�ี 49 3.1.� ปลากดั ลูกผสม เป็นปลาที�ไดจ้ ากการผสมระหวา่ ง ปลากดั ป่ ากบั ปลากดั หมอ้ ดงั ภาพที� 50 ภาพท�ี �� ปลากดั จีน ภาพท�ี 50 ปลากดั ลูกผสม ท�ีมา : http://www.samud.com/bettle_fish.asp ที�มา: http://th.88db.com/Pets/Sell-Breeding/ad- 353634/ 13 15

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเลี้ยงปล�สวยง�ม 3.1.5 ปลากดั เขมร เป็ นปลากดั ที�มีสีสวยงามเช่นเดียวกบั ปลากดั จีน ดงั ภาพท�ี 51 ภาพท�ี �� ปลากดั เขมร ท�ีมา : http://siamese30.tripod.com/siamese5.html 3.2 ปลาทอง ปลาทองเป็ นปลาซ�ึงเกิดจากการผ่าเหล่ามาจากปลาไน (Crucian carp) ประเทศแรกท�ี เพาะพนั ธุ์ปลาทองไดส้ ําเร็จคือ ประเทศจีน แต่ประเทศท�ีพฒั นาพนั ธุ์ปลาทองให้มีสี และลวดลาย สวยงาม คือประเทศญ�ีป่ ุน ปลาทองพนั ธุ์สามญั (Common fish) เป็นปลาตน้ สายพนั ธุ์ ลาํ ตวั ค่อนขา้ ง ยาว และแบนดา้ นขา้ ง หวั ส�ันกวา้ ง และไม่มีเกล็ด เป็ นปลาท�ีอดทน กินอาหารง่าย และลูกดก สีสัน คลา้ ยปลาไนมาก ในประเทศไทย สนั นิษฐานไดว้ า่ มีผนู้ าํ ปลาเงิน ปลาทองเขา้ มาเล�ียงคร�ังแรกในสมยั กรุงศรีอยธุ ยาตอนกลาง โดยนาํ เขา้ มาจากประเทศจีนเนื�องจากมีการคา้ ติดต่อกนั ในช่วงน�นั ชนิดพนั ธ์ุปลาทองทนี� ิยมเลยี� ง 3.2.1 ปลาทองหวั สิงห์จีน (Chinese lionhead) จีนเป็นประเทศแรกท�ีเพาะพนั ธุ์ปลาทองสาย พนั ธุ์น�ีไดส้ าํ เร็จ และในประเทศไทยนิยมเรียกวา่ ปลาสิงห์จีน ลกั ษณะเด่นของปลาพนั ธุ์น�ี คือ มีส่วน หวั ท�ีใหญ่กวา่ ลาํ ตวั มาก ส่วนวุน้ ท�ีหัวมีมาก และหนาแน่นกวา่ สิงห์สายพนั ธุ์อ�ืน หวั วนุ้ มีขนาดใหญ่ กวา่ ลาํ ตวั ลกั ษณะวุน้ เป็ นเมด็ เล็ก หรือ ใหญ่ขนาดสม�าํ เสมอ วนุ้ ไม่ปิ ดตาจนมิด ตาสดใส ในประเทศ ญ�ีป่ ุนไดแ้ ยกลกั ษณะวุน้ บนส่วนหัวของปลา คือ วุน้ มีขนาดเท่ากนั เกือบท�งั หมดบนหัวเรียกวา่ ชิชิงา ชิระ (Shishigashira) วนุ้ มีมากเฉพาะกลางหวั เรียกวา่ โทกิง (Tokin) วนุ้ มีท�งั บนหวั และท�ีฝาเหงือกท�งั สองขา้ งเรียกวา่ โอคาเหมะ (Okame) ส่วนหลงั ของปลาลาดโคง้ เพียงเล็กนอ้ ย และไม่มีครีบบนหลงั หางจะหนา และใหญก่ วา่ สิงห์พนั ธุ์อื�นๆ ดงั ภาพที� �� 3.2.2 ปลาทองหัวสิงห์ญี�ป่ ุน (Ranchu) เป็ นปลาที�พัฒนาสายพันธุ์มาจากสิงห์จีนโดย ประเทศญี�ป่ ุน หลงั ของปลาจะโคง้ มากกวา่ สิงห์จีน มีวุน้ อยู่บนส่วนหัว แกม้ เหนือริมฝี ปาก และ 14 16

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม คางวุน้ เน�ือละเอียด ไม่แตก วนุ้ บริเวณมุมปากมีลกั ษณะคลา้ ยเข�ียว วนุ้ ไม่ปิ ดตาจนมิด ตาสดใส ไม่มี ครีบหลงั หลงั โค้งมนรูปไข่ไก่ ลาํ ตวั ขนาดใหญ่ หนา มองจากด้านบน ลาํ ตวั ไม่คดงอ เกล็ดเป็ น เงางาม เรียงเป็ นระเบียบ ครีบหางต่อกบั ลาํ ตวั เป็ นมุมแหลมเฉียงข�ึน 45 องศา ครีบทวารมีท�งั เด�ียวและ คู่ มีสีแดง และขาวสลบั แดง ดงั ภาพท�ี �� ภาพที� �� ปลาทองหวั สิงห์จีน ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_02.html ภาพท�ี 53 ปลาทองหวั สิงห์ญี�ป่ ุน ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_01.html 3.2.3 ปลาทองหวั สิงห์ลูกผสม (Hybrid lionhead) เป็นปลาท�ีพฒั นาสายพนั ธุ์ใหส้ วยข�ึนโดย ประเทศไทย ซ�ึงนาํ เอาจุดเด่นของปลาสิงห์จีน และญ�ีป่ ุนมารวมเขา้ ไวด้ ว้ ยกนั เพราะปลาสิงห์ญ�ีป่ ุน เพาะพนั ธุ์ไดค้ ่อนขา้ งยาก และลูกปลาท�ีคดั แลว้ มีความสวยงามเหมือนพ่อแม่ปลาจะมีนอ้ ยมาก ทาํ ให้ ปลามีราคาสูง การนาํ ปลาสิงห์จีนมาผสมขา้ มพนั ธุ์กนั ทาํ ให้ไดล้ ูกปลาที�ทรงสวยงามเพ�ิมมากข�ึน สิงห์ลูกผสมจะมีวุน้ บนหัวน้อยกว่าสิงห์จีนเล็กน้อย แต่หลงั จะโคง้ มากกว่าจนเกือบใกล้เคียงสิงห์ ญี�ป่ ุน ดงั ภาพที� �� 3.2.4 ปลาทองสิงห์ดาํ ตามิด (Siamese lionhead) เป็ นปลาที�พฒั นาสายพนั ธุ์ให้สวยข�ึนโดย ประเทศไทย มีทรง และลกั ษณะเหมือนสิงห์ลูกผสม แต่มีสีทุกส่วนของลาํ ตวั ปลาเป็ นสีดาํ ท�งั หมด ดงั ภาพที� �� 15 17

บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม ภาพที� �� ปลาทองหวั สิงห์ลูกผสม ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/fish/ sec04p 03_03.html ภาพท�ี �� ปลาทองสิงห์ดาํ ตามิด ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/ no06-08/fish/ sec04p03_07.html 3.2.5 ปลาทองตากลบั (Celestial goldfish) มีตน้ กาํ เนิดอยใู่ นประเทศจีน ส่วนหวั ของปลา หัวไม่มีวุน้ หรือมีเคลือบวุน้ เล็กน้อย ลาํ ตวั และทรงคล้ายสิงห์จีน แต่ยาวกว่าสิงห์จีนมาก ตาใหญ่ สดใส ตาท�งั สองขา้ งเสมอกนั และหงายแหงนมองฟ้าเสมอ ไมม่ ีครีบหลงั ดงั ภาพท�ี �� 3.2.6 ปลาทองตาลูกโป่ ง (Bubble eyes goldfish) มีตน้ กาํ เนิดอยูใ่ นประเทศจีนญี�ป่ ุน ลาํ ตวั และทรงคลา้ ยสิงห์จีน แต่ท�ีเบา้ ตามีถุงน�าํ ขนาดใหญ่ดูคลา้ ยลูกโป่ งติดอยูท่ ี�บริเวณใตต้ า ถุงน�าํ ใตต้ า ปรกติจะโปร่งแสง และมีขนาดใกลเ้ คียงกนั ไม่มีครีบบนหลงั ปลา มีสีแดง และขาวแซมแดงหวั ไม่มี วนุ้ หรือ เคลือบวนุ้ เล็กนอ้ ย ดงั ภาพท�ี �� 16 18

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลักก�รเพ�ะเลี้ยงปล�สวยง�ม ภาพท�ี 56 ปลาทองตากลบั ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_18.html ภาพที� �� ปลาทองตาลูกโป่ ง ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_17.html 3.2.7 ปลาทองออรันดาหวั วนุ้ (Dutch lionhead) ญี�ป่ ุนเป็ นผูเ้ พาะพนั ธุ์ข�ึนมา วนุ้ บนส่วนหวั ของปลาจะมีมาก และมองเห็นเป็ นกอ้ นกลม มีครีบบนหลงั ปลา และครีบหางกางแผ่กวา้ งยาวกว่า ปลาสิงห์ มีสีแดง และขาวสลบั แดง ดงั ภาพท�ี �� 3.2.8 ปลาทองริวกิ�น (Ryukin) เป็ นปลาที�นิยมเล�ียงกันแพร่หลายท�ังในประเทศ และ ต่างประเทศ เป็ นปลาที�มีรูปทรง และสีสันสวยงาม มีสีแดง ขาวสลบั แดง และหลายสี ซ�ึงนิยมเรียกวา่ ปลาริวกิ�น 5 สี เวลาว่ายน�าํ ท่าทางสง่างาม ลาํ ตวั อว้ นส�ันเกือบเป็ นทรงกลมหนา้ แหลม โหนกหลงั สูง ส่วนหวั ไมม่ ีวนุ้ เกลด็ หนา ดงั ภาพท�ี �� ภาพที� �� ปลาทองออรันดาหวั วนุ้ 17 ท�ีมา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_05.html 19

บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเลยี้ งปล�สวยง�ม บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม ภาพท�ี �� ปลาทองริวกิ�น ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_12.html 3.2.9 ปลาทองตาโปน (Telescope eyes goldfish) มีลักษณะเด่น คือ มีลูกตาย�ืนออกไป ดา้ นหนา้ ท�งั สองขา้ ง รูปทรงคลา้ ยปลาริวกิ�นมาก พนั ธุ์ที�นิยมเล�ียงในประเทศไทย คือ ปลาทองตาโปน ญ�ีป่ ุน มีสีแดงตลอดท�งั ตวั ปลาทองตาโปนห้าสีมีสีแดง ดาํ ขาว ส้ม และฟ้า ผสมกนั ในปลา ตวั เดียว ปลาทองตาโปนพนั ธุ์เล่ห์ มีสีดาํ สนิทท�งั ตวั สามารถแบ่งออกเป็ นสายพนั ธุ์ย่อยได้อีกตามลกั ษณะ ทรงของลาํ ตวั และหาง คือ ลกั เล่ห์กระโปรง ลกั เล่ห์ตุก๊ ตา ลกั เล่ห์ควาย และลกั เล่ห์หลงั อูฐ ดงั ภาพท�ี 60 3.2.10 ปลาทองเกล็ดแกว้ (Pearl scale goldfish) ประเทศไทยสามารถเพาะพนั ธุ์ปลาเกล็ด แก้วหน้าหนู ส่งไปขายทวั� โลก ซ�ึงเป็ นท�ียอมรับกนั ว่าเป็ นปลาทองที�มีลกั ษณะแตกต่างจากปลา พนั ธุ์อื�นๆ มีทรงอว้ นกลมกวา่ พนั ธุ์ริวกิ�น เกล็ดตามลาํ ตวั ปลาเกือบท�งั หมดหนา และแขง็ โปนออกมา จากลาํ ตวั มี 3 สายพนั ธุ์ไดแ้ ก่ เกล็ดแกว้ หนา้ หนู เกล็ดแกว้ หวั วนุ้ เกลด็ แกว้ หวั มงกฎุ ดงั ภาพที� 61 ภาพที� �� ปลาทองตาโปน 18 ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_16.html 20

บบทททท่ี 1ี� 1หหลลกั กั กก�ารรเเพพ�าะะเลเลยี้ �ียงงปปลล�สาสวยวงย�งมาม ภาพท�ี �� ปลาทองเกลด็ แกว้ ที�มา : http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6-6/no06-08/ fish/sec04p03_14.html 3.2.11 ปลาทองโคเมท หรือ ปลาทองหางซิว (Comet) เป็นปลาที�มีรูปทรงคลา้ ยปลาคาร์ฟ มากแต่มีหางที�ยาวกวา่ ปลาคาร์ฟ ปลาพนั ธุ์น�ีจะมีสีดงั น�ีคือ แดงท�งั ตวั แดงสลบั ขาว และหา้ สีในปลาตวั เดียวคือแดง ดาํ ขาว ส้ม ฟ้า ดงั ภาพท�ี �� ภาพท�ี �� ปลาทองโคเมท ที�มา : http://www.it2dekthai.com/4910211/comet.html 3.3 ปลาคาร์ฟ ปลาคาร์ฟ (Fancy carp) หรือที�เรียกกนั ว่าปลาไนแฟนซี ปลาไนสี หรือปลาไนทรงเครื�อง เป็ นปลาน�าํ จืดในกลุ่มปลาตะเพียน (carp) ชาวญี�ป่ ุนเรียกว่า โคย (Koi) หรือ นิชิกิกอย (Nishikigoi) เดิมทีเป็ นปลาไนชนิดธรรมดา ซ�ึงเป็ นน�าํ จืดที�พบอยู่ทุกหนทุกแห่งในโลก บริเวณท�ีถือวา่ เป็ นแหล่ง ด�งั เดิมจริง ๆ ของปลาไนคือ ประเทศอิหร่านในปัจจุบนั ชาวจีนเป็ นชนกลุ่มแรกท�ีไดท้ าํ การศึกษา เก�ียวกบั ปลาไนเม�ือประมาณ 2,000 ปี มาแลว้ สําหรับประเทศญ�ีป่ ุน ตามหลกั ฐานตามประวตั ิศาสตร์ ชิ�นแรกที�มีอยู่เกี�ยวกับ Koi น�ันได้เขียนข�ึนเม�ือประมาณสองร้อยปี หลงั คริสต์ศตวรรษ หลกั ฐาน ดงั กล่าวไดเ้ ล่าถึงปลาชนิดน�ีวา่ มีสีแดง สีขาว และสีน�าํ เงิน ปลาเหล่าน�ี ชาวญ�ีป่ ุนนิยมเล�ียงไวส้ ําหรับ ดูเล่น 21 19

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเลีย้ งปล�สวยง�ม การเรียกชื�อปลาแบบญ�ีป่ ุน ปัจจุบนั การเรียกช�ือปลาแฟนซีคาร์ฟตามสายพนั ธุ์ อาศยั การดูลกั ษณะและรูปร่างแถบสีของ ปลาเป็ นหลัก ชาวญ�ีป่ ุนเป็ นผู้กาํ หนดการเรียกชื�อของปลาน�ีโดยแบ่งออกเป็ น 13 กลุ่ม ลักษณะ ดงั ตอ่ ไปน�ี 3.3.1 โคฮากุ (KOHAKU) “โค” แปลว่า แดง “ฮากุ” แปลว่า ขาว โคฮากุ คือปลาท�ีมี สีแดงกบั สีขาว ปลาที�ดีสายพนั ธุ์น�ีจะตอ้ งเป็ นสีขาวสะอาดเหมือนสีหิมะซ�ึงจะตดั กบั สีแดงซ�ึงอยู่ใน รูปแบบที�ดีอยา่ งเด่นชดั ดงั ภาพที� �� 3.3.2 ไทโช-ซันโชกุ (TAISHO-SANSHOKU) เป็ นปลาท�ีจักรพรรดิไทโช บิดาของ จกั รพรรดิองคป์ ัจจุบนั คือเร�ิมประมาณ ค.ศ. 1912 “ซนั โชกุ”แปลวา่ 3 สี ปลาคาร์ฟพวกน�ีพ�นื ลาํ ตวั เป็ น สีขาว แต่มีลวดลายหรือจุดแตม้ สีแดงหรือสีดาํ ที�เด่นชดั ส่วนสีขาวก็เป็ นสีเหมือนหิมะและท�ีครีบหู จะตอ้ งเป็นสีขาวดว้ ย ดงั ภาพท�ี �� ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟโคฮากุ ภาพที� �� ปลาคาร์ฟไทโช-ซนั โชกุ ที�มา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 3.3.3 โชวา-ซันโชกุ (SHOWA-SANSHOKU)“โชวา”หมายถึง ยุคหน�ึงในสมยั จกั รพรรดิ องค์ปัจจุบนั ครองราชย์ เริ�มประมาณ ค.ศ. 1927 “ซนั โชกุ” แปลว่า 3 สี ปลาคาร์ฟกลุ่มน�ีมีพ�ืนลาํ ตวั เป็นสีดาํ แต่มีลวดลายหรือจุดแตม้ เป็นสีขาวและสีแดง ที�ครีบหูจะตอ้ งมีจุดสีดาํ ดงั ภาพที� �� 3.3.4 อุทซึริ-โมโน (UTSURI-MONO) “อุทซึริ” หมายถึง สีดาํ ท�ีเป็ นลายแถบคาดคลุมจาก หลังลงมาถึงส่วนท้องด้านล่างบนพ�ืนสีอื�น ๆ ปลาที�รู้จกั กันดีในกลุ่มน�ีเช่น ชิโร-อุทซึริ (Shiro- Utsuri),ฮิ-อุทซึริ (Hi-Utsuri), คิ-อุทซึริ (Ki-Utsuri) ดงั ภาพที� �� 20 22

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟโชวา-ซนั โชกุ ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟอุทซึริ-โมโน ที�มา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 3.3.5 เบคโกะ (BEKKO) “เบคโก” แปลว่า กระ ปลากลุ่มน�ีมีสี ขาว แดง หรือเหลือง มีลวดลายเป็นสีดาํ มีลกั ษณะเหมือนที�พบบนกระดองเต่า คือ สีดาํ เป็นดอก ๆ บนลาํ ตวั ปลาท�ีรู้จกั กนั ดี ในกลุ่มน�ีเช่น ชิโร-เบคโกะ (Shiro-Bekko) ฮิ-เบคโกะ (Hi-Bekko) คิ-เบคโกะ (Ki-Bekko) เป็ นตน้ ดงั ภาพท�ี �� 3.3.6 อาซากิ,ชูซุย (ASAGI, SHUSUI) “อาซากิ” แปลว่า สีฟ้าอ่อน ส่วนบนของลาํ ตวั ปลา เป็ นสีฟ้าหรือสีเทา แต่มีลวดลายคลา้ ยร่างแหหรือตาข่ายคลุม “ชูซุย” หมายถึง ปลาแฟนซีคาร์ฟพนั ธุ์ เยอรมนั (โดยซึ) ที�มีเกล็ดสีน�าํ เงินบนแนวสนั หลงั ดงั ภาพท�ี �� ภาพที� ��ปลาคาร์ฟเบคโกะ ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟอาซากิ ท�ีมา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 21 23

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลกั ก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม 3.3.7 โคโรโมะ (KOROMO) “โคโรโมะ” แปลว่า เส�ือคลุม โคโรโมะ หมายถึง ปลาซ�ึงเกิด จากการผสมพนั ธุ์ระหว่างกลุ่มสีโคฮากุ กบั กลุ่มสีอาซากิ หรือกลุ่มสีซันโกกุ กบั กลุ่มสีอาซากิ สาย พนั ธุ์ที�เกิดใหม่และรู้จกั กนั ดีในกลุ่มน�ีเช่น อะ-โคโรโมะ (Ai-koromo) ซูมิ-โคโรโมะ (Sumi-koromo) เป็นตน้ ดงั ภาพที� �� 3.3.8 ฮิการิ-มูจิโมโน หรือโอกอน (HIKARI-MUJIMONOOR OGON)“ฮิการิ” แปลวา่ แสง รัศมี “มูจิโมโน” แปลวา่ ชนิดที�มีสีเดียวกนั ลว้ น ๆ หมายถึงปลาที�มีสีเดียวกนั ตลอดตวั “โอกอน” เป็ นปลาที�มีสีเหลืองทอง Platinum-Ogonเป็ นปลาสีเหลืองมีประกายเหมือนทองคาํ ขาว Orange-Ogon เป็นปลาสีเหลืองมีประกายสีส้ม เป็นตน้ ดงั ภาพท�ี �� ภาพที� �� ปลาคาร์ฟโคโรโมะ ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟโอกอน ที�มา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 3.3.9 ฮิการิ-โมโยโมโน(HIKARI-MOYOMONO)“ฮิการิ” แปลวา่ แสงรัศมี“โมโยโมโน” แปลวา่ ชนิดที�ผสม รวมความแปลวา่ ชนิดท�ีมีเกลด็ สีเงินสีทองเป็นแสงรัศมี เป็นลูกผสมระหวา่ งปลา โอกอน กบั ปลาในกลุ่มอ�ืน ๆ ที�ไมใ่ ช่ปลากลุ่มอุทซึริ ปลาที�รู้จกั กนั ดีในกลุ่มน�ีเช่น ยามาบูกิ- ฮาริวากี (Yamabuki-Hariwake), คูจากุ (Kujaku) เป็นตน้ ดงั ภาพท�ี �� 3.3.10 ฮิการิ- อุทซึริโมโน (HIKARI-UTSURIMONO) เป็ นการผสมพนั ธุ์ปลาระหวา่ งอุทซึ ริ กับโอกอน ได้ลูกปลาสี พันธุ์ต่าง ๆ ท�ีมีสี ทองหรือสี เงินแทรกอยู่ เช่น สี ของพันธุ์โชวาที�มี สีทองคาํ ขาวแทรกอยู่ (Gin-Showa) สีของพนั ธุ์อุทซึริท�ีมีสีทองแทรกอยู่ (Kin-Ki-Utsuri) เป็ นตน้ ดงั ภาพท�ี �� 22 24

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเล้ียงปล�สวยง�ม ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟฮิการิ-โมโยโมโน ภาพที� �� ปลาคาร์ฟฮิการิ- อุทซึริโมโน ท�ีมา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 3.3.11 คาวาริ โมโน (KAWARIMONO) “คาวาริ ” แปลว่า เปล�ียนแปลงนอกคอก ไม่เหมือนใคร “โมโน” แปลว่า ชนิดรวมความแปลว่า ชนิดท�ีสี ไม่เหมือนใคร เช่น ปลาสี ดํา (Karasugoi) สีชา (Chagoi), สีเขียว (Midorigoi) ดงั ภาพท�ี �� 3.3.12 คินกินริน (KINGINRIN) “คิน” แปลวา่ ทอง “กิน” แปลวา่ เงิน “ริน” แปลวา่ เกล็ด รวมความแปลว่า ปลาท�ีมีเกล็ดทอง เกล็ดเงิน หมายถึงปลาท�ีมีเกล็ดสีเงินสะท้อนแสงแวววาว เป็ นลายเส้นขนานตามแนวยาวของสันหลงั เช่น ปลาพนั ธุ์โคฮากุที�มีเกล็ดเงิน (Kinginrin-Kohaku) ปลาพนั ธุ์เบคโกะท�ีมีสีเงิน (Kinginrin Bekko) เป็นตน้ ดงั ภาพท�ี �� ภาพที� �� ปลาคาร์ฟคาวาริโมโน ภาพที� �� ปลาคาร์ฟคินกินริน ท�ีมา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 23 25

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเลีย้ งปล�สวยง�ม 3.3.13 ตนั โจ (TANCHO) “ตนั โจ” แปลว่า หงอนแดงของหัวไก่ หมายถึงปลาท�ีมีสีแดง ลกั ษณะกลมที�หัว ส่วนลาํ ตวั จะมีสีขาวหรือสีอื�นก็ได้ เช่น ตนั โจ-โคฮากุ (Tancho Kohaku)ตนั โจ- โชวา (Tancho-Showa) เป็นตน้ ดงั ภาพที� �� ภาพท�ี �� ปลาคาร์ฟตนั โจ ที�มา : http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui 3.4 ปลาหางนกยูง ปลาหางนกยูง มีชื�อวิทยาศาสตร์ว่า Poecilia reticulata Peters 1859 มีชื�อสามญั วา่ Guppy อยูใ่ นแฟมิล�ี Poecilidae เป็ นปลาออกลูกเป็ นตวั และมีถิ�นกาํ เนิดทางทวปี อเมริกาใตแ้ ถบ เวเนซูเอลล่า หมู่เกาะคาริเบียนของประเทศบาร์บาโดสและในแถบลุ่มแมน่ �าํ อเมซอน ในธรรมชาติอาศยั อยใู่ นแหล่ง น�าํ จืดและน�ํากร่อยท�ีเป็ นแหล่งน�ําน�ิงจนถึงน�ําไหลเร�ือยๆ ปลาตวั ผูม้ ีขนาด 3 -5 เซนติเมตร ตวั เมีย มีขนาด 5 -7 เซนติเมตร ปลาหางนกยงู ท�ีนิยมเล�ียงเป็นปลาสวยงาม(Fancy guppies) มีดงั น�ี 3.4.� คอบร้า (Cobra ) ลกั ษณะและสีของลาํ ตวั มีสีน�าํ เงิน มว่ ง หรืออื�นๆ มีลวดลายเป็ นแถบ ยาวหรือส�ัน พาดขวาง พาดตามยาว หรือพบพาดเฉียงทวั� ลาํ ตวั ตลอดถึงโคนหาง ลวดลาย คลา้ ยลาย หนังงู ส่วนหางเป็ นรูปสามเหล�ียม (Delta tail ) พดั (Fan tail ) หรือหางบ่วง (Lyre tail ) ครีบหาง มีหลากหลายและหลากสีสอดคล้องกับลาํ ตวั ได้แก่ Yellow cobra, King cobra , Red cobra และ Multicolour ดงั ภาพที� �� 3.4.� ทกั ซิโด้ (Tuxedo) ลกั ษณะและสีของลาํ ตวั คร�ึงลาํ ตวั ด้านทา้ ยมีสีดาํ หรือน�ําเงินเขม้ ครีบหลงั และครีบหางหนาใหญ่มีสีและลวดลายเหมือนกนั ครีบหางมีหลากหลายแบบ ไดแ้ ก่ German tuxedo, Neon tuxedo, Black tuxedo, Golden tuxedo, Flamingo tuxedo และ Bronze tuxedo ดงั ภาพท�ี 77 24 26

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเลยี้ งปล�สวยง�ม ภาพที� �� ปลาหางนกยงู คอบร้า ภาพท�ี �� ปลาหางนกยงู ทกั ซิโด้ ที�มา : http://www.rachaplathong.com/engln/index.php? option=com_ content&task=view&id=17&Itemid=51 3.4.� โมเสค (Mosaic) พ�ืนลาํ ตวั สีเทาอ่อน บริเวณดา้ นบนสีฟ้าหรือเขียวอาจแซมดว้ ยสีแดง ชมพู หรือขาว ครีบหางรูปามเหล�ียม (Delta tail ) ปลายมุมบนและล่างมน บริเวณโคนหางอาจมีสีน�าํ เงินเขม้ ครีบหางมีหลากหลาย ครีบหลงั ขาวเรียบ หรือชมพูอ่อน หรืออาจมีจุดหรือแต้มขนาดเล็ก ไดแ้ ก่ Red mosaic และ Red butterfly ดงั ภาพท�ี �� 3.4.� กร๊าซ (Grass) ลาํ ตวั มีหลากสี ครีบหางมีจุดหรือแตม้ เล็ก ๆ กระจายแผไ่ ปทวั� ตามแนว รัศมีของหางคลา้ ยดอกหญา้ ไดแ้ ก่ Grass tail และ Grass tail albino ดงั ภาพที� �� ภาพที� 78 ปลาหางนกยงู โมเสค ภาพที� �� ปลาหางนกยงู กร๊าซ ท�ีมา : http://www.rachaplathong.com/engln/index.php?option=com_ content&task=view&id=17&Itemid=51 3.4.� นกยงู หางดาบ (Sword tail ) ลาํ ตวั มีสีเทา ฟ้า เขียว แดง ชมพู เหลือง คลา้ ยหางนกยงู พนั ธุ์พ�ืนเมือง ( Wild guppies) อาจมีจุดหรือลวดลายบนลาํ ตวั ครีบหางเป็ นแฉกคลา้ ยปลายดาบ อาจมี ท�งั ดา้ นบนและดา้ นล่าง หรือดา้ นใดดา้ นหน�ึง ไดแ้ ก่ Double sword , Top sword และ Bottom sword ดงั ภาพท�ี �� 25 27

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักก�รเพ�ะเลีย้ งปล�สวยง�ม 3.4.6 นกยูงแอลบิโน ( Albino ) ตามีสีแดงหรือชมพู หรือม่วง ลาํ ตวั ครีบหลงั และครีบหาง ตอ้ งมีลกั ษณะถูกตอ้ งตามสายพนั ธุ์น�นั ๆ ดงั ภาพท�ี �� ภาพท�ี �� ปลาหางนกยงู หางดาบ ภาพที� �� ปลาหางนกยงู แอลบิโน ท�ีมา : http://www.rachaplathong.com/ ท�ีมา : http://www.g-u-p-p-y.com/ engln/index.php?option=com_ content&task club/ viewthread.php?tid=28 =view&id=17&Itemid=51 26 28

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลกั การเพาะเลีย้ งปลาสวยงาม บรรณานุกรม ทศั พล กระจา่ งดารา. 2543. การเล�ียงปลาสวยงามทะเล. ร�ัวเขียว. กรุงเทพฯ. ศิริวรรณ คิดประเสริฐ. 2549. การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม. ภาควชิ าประมง คณะเกษตรศาสตร์ บางพระ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลตะวนั ออก. สุภาพร สุกสีเหลือง. 2542. มีนวทิ ยา. พิมพด์ ี. กรุงเทพฯ. อาํ รัน บงั กูสัน. 2549. ปลากดั ยอดนกั สู้. (ออนไลน์) http://www.nicaonline.com/articles/site/ view_article.asp?idarticle=151 [20 มกราคม 2550.] _____.2549.ปลาทอง.(ออนไลน์)http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6- 6/no06-08/fish/sec02p03.html _____. มปป.ปลาหางนกยงู .(ออนไลน์)http://www.fisheries.go.th/fpo-phichit/newproduck/ fishyung1.htm[12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ขอ้ มูลเบ�ืองตน้ .(ออนไลน)์ http://home.kku.ac.th/pracha/Introduction.htm [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาหางนกยงู (ออนไลน)์ http://www.g-u-p-p-y.com/club/viewthread.php?tid=28 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาหางนกยงู (ออนไลน์) http://www.rachaplathong.com/engln/index.php? option=com_content&task= view&id=17&Itemid=51 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาคาร์ป (ออนไลน์) http://www.koithai.com/koi_typedtl.html#asagi-shusui [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาทองโคเมท (ออนไลน์) http://www.it2dekthai.com/4910211/comet.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549.ปลาทองเกล็ดแกว้ (ออนไลน์) http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/ 2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_14.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549. ปลาทองริวกิ�น (ออนไลน)์ http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/ 2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_12.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549. ปลาทองฮอรันดาหวั วนุ้ (ออนไลน์)http://www.thaigoodview.com/library/ studentshow/2549 /m6-6/no06-08/fish/sec04p03_05.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549. ปลาทองตาลูกโป่ ง(ออนไลน์) http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/ 2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_17.html [12 มีนาคม 2549] 27 29

บทที� 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทที่ 1 หลักการเพาะเลีย้ งปลาสวยงาม _____. 2549. ปลาทองตากลบั (ออนไลน)์ http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/ 2549/m6-6/no06-08/fish/sec04p03_18.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549. ปลาทอง (ออนไลน์) http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6- 6/no06-08/fish/sec04p03_03.html [12 มีนาคม 2549] _____. 2549. ปลาทอง(ออนไลน์) http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6- 6/no06-08/fish/sec04p03_07.html[12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั เขมร(ออนไลน์) http://siamese30.tripod.com/siamese5.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั จีน (ออนไลน์) http://www.samud.com/bettle_fish.asp [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั ลูกผสม(ออนไลน์) http://th.88db.com/Pets/Sell-Breeding/ad-353634/ [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั ลูกทุง่ (ออนไลน์) http://www.samud.com/bettle_fish.asp [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั ลูกหมอ้ (ออนไลน)์ http://www.thaigoodview.com/library/teachershow/ pechburi/watana_mulkunee/plamor.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาหมูขา้ งลาย(ออนไลน์) www.sangputsorn.com/032_fish/default.asp?page... [12 มีนาคม 2549] _____. 2552. ปลาหมูอารีย(์ ออนไลน์) jawnoyfishing.blogspot.com/2009/01/blog-post.html [10 มีนาคม 2552] _____. 2547.ปลาเสือพน่ น�าํ (ออนไลน์) pet.kapook.com/view2547.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาสอดดาํ (ออนไลน)์ www.siamreptile.com/webboard/webboard_quote.p... [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาสอดดาํ (ออนไลน์) www.siamensis.org/board/11006.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาเสือสุมาตรา. th.wikipedia.org/wiki/ปลาเสือ ... [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลากระทิงไฟ(ออนไลน์) www.khonrakpla.com/index.php?lay=boardshow... [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาซิวสมพงษ(์ ออนไลน)์ www.siamensis.org/board/7865.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลามา้ ลาย(ออนไลน)์ http://ilovefish.igetweb.com/Index.php?mo=14 &newsid =68070 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาเฉี�ยว(ออนไลน์) http://www.fisheries.go.th/cf-chan/visit-farm/aqua-kkb/ images2/dimond-fish3.jpg[12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาทรงเครื�อง(ออนไลน์) http://www.waghor.go.th/v1/elearning/nature/aquariam2-6-2.php [12 มีนาคม 2549] 28 30

บทท�ี 1 หลกั การเพาะเล�ียงปลาสวยงาม บทท่ี 1 หลักการเพาะเลี้ยงปลาสวยงาม _____. มปป.ปลาปอมปาดวั ร์(ออนไลน์) www.vcharkarn.com/vblog/42225[12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลาหางนกยงู (ออนไลน์) http://www.thaigoodview.com/node/36165?page=0%2C0 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลานีออน(ออนไลน)์ http://birdlifeclub.multiply.com/journal/item/2 [12 มีนาคม 2549] _____.มปป.ปลาปลอ้ งออ้ ย(ออนไลน์)http://www.aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=16789.0 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป.ปลากุหลาบแดง(ออนไลน)์ http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=chaniwa &group =6 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลาเซลฟิ น(ออนไลน)์ http://www.nicaonline.com/articles/site/view_article. asp? idarticle=158 [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากระดี�นาง(ออนไลน์) www.thaigoodview.com/.../no20/kradeekrea.html [12 มีนาคม 2549] _____. มปป. ปลากดั (ออนไลน)์ www.siamfishing.com/content/view.php?id=1815... [12 มีนาคม 2549] Allen, G.R. 1997. Tropical Reef fishes of Thailand. Asia Books, Bangkok. Allen, G.R. 2000. Marine fishes of South-East Asia. Periplus Editions, Singapore. Allen, G.R. 2000. Marine Life of Thailand and the Indo-Pacific. Asia Books, Bangkok. 29 31



บทที่ การเพาะพันธ์ุ 2ปลาสวยงาม



บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม บทท่ี 2 ก�รเพ�ะพันธ์ปุ ล�สวยง�ม ก�รเพก�าระพเพันาะธพุป์ นั ลธ์ุป�ลสาบวสยทบวยทงทงท�ี่ามี�2ม2 ============================================================= การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงามน�นั ใช้เทคนิคการเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงามแตกต่างกนั ตามชนิด ของปลาสวยงาม เช่น ปลาทองจะใช้เชือกฟางเป็ นวสั ดุในการเพาะ เนื�องจากไข่ปลาทองเป็ นไข่ จมติดกบั วสั ดุ ปลาปอมปาดวั ร์จะใช้โดมเป็ นวสั ดุในการเพาะ ไข่จะเป็ นประเภทจมติดกบั วสั ดุ เหมือนกบั ปลาทอง แต่ลกั ษณะนิสัยของปลาปอมปาดวั ร์จะขุดหลุมผนงั เป็ นโพรงเขา้ ไปขา้ งใน ปลากดั จะใช้สาหร่ายหางกระรอก เพ�ือก่อหวอดในการวางไข่ ไข่จะเป็ นประเภทจมไม่ติดวสั ดุ จะเห็นได้ว่า ปลาแต่ละชนิดจะมีเทคนิคในการเพาะเล�ียงแตกต่างกนั ในท�ีน�ีจะกล่าวถึงเฉพาะ การเพาะเล�ียงปลาสวยงามที�มีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจบางชนิด ดงั ตอ่ ไปน�ี �. ปลาทอง ปลาทอง เป็ นสัตวน์ �าํ ที�ช�ือมีความหมายล�าํ ค่าแก่ผูท้ �ีไดค้ รอบครอง และยงั เป็ นปลาท�ีมีผูน้ ิยม เล�ียงมาต�งั แต่อดีตจนถึงปัจจุบนั ดว้ ยความหลากหลายของสายพนั ธุ์ทาํ ให้มีความตอ้ งการของตลาด ท�งั ในประเทศและตา่ งประเทศสูงมาก ปลาทอง (Goldfish) เป็นปลาน�าํ จืด อยใู่ นครอบครัว (Family) Cyprinidae มีช�ือวทิ ยาศาสตร์วา่ Carassius auratus (Linn.) ถ�ินกาํ เนิดด�งั เดิมในประเทศจีนตอนใต้ ในสภาพแวดลอ้ มท�ีดีปลาทองอาจ มีชีวิตยืนยาวอยู่ได้ 20-30 ปี แต่ปลาทองที�เล�ียงไวด้ ูเล่นจะมีช่วงชีวิตประมาณ 7-8 ปี ปัจจุบนั ประเทศจีน ฮ่องกง สิงคโปร์ และญี�ป่ ุนเป็ นศูนยก์ ลางการส่งออกปลาทองท�ีใหญ่ที�สุด สําหรับ ประเทศไทยมีการเพาะเล�ียงปลาทองกนั มากในแถบจงั หวดั ราชบุรี นครปฐมและกรุงเทพฯ พนั ธุ์ปลาทองที�ไดร้ ับความนิยมในตลาดภายในประเทศไดแ้ ก่ พนั ธุ์รันชู สิงห์จีน ออแรนดา เกลด็ แกว้ รักเล่ห์ ริวกิ�น ตาลูกโป่ ง ชูบนั กิง เป็นตน้ (ศิริวรรณ คิดประเสริฐ, 2549) �.� การเลือกสถานทเ�ี พื�อเลยี� งปลาทอง การเล�ียงปลาทองจะตอ้ งหาทาํ เลท�ีเหมาะสม โดยมีหลกั เกณฑด์ งั น�ี 1.1.�ไม่เป็ นท�ีอบั แสงแดด หรือมีแสงแดดมากเกินไป เพราะถา้ เป็ นที�อบั อากาศ หรืออบั แสงจะทาํ ใหป้ ลาสีซีด ไม่แขง็ แรงและหากแสงมากเกินไป จะมีผลในการดูแลความสะอาด เพราะ 30 35

บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม บทที่ 2 การเพาะพันธปุ์ ลาสวยงาม น�าํ เขียวเร็วเน�ืองจากแสงแดดทาํ ให้ตะไคร่น�าํ เติบโตเร็ว หากบ่ออยใู่ นท�ีโล่งแจง้ ควรใช้ตาข่ายพราง แสงประมาณร้อยละ 60 1.1.� ไม่ควรอยู่ใกล้แหล่งสารเคมีท�ีมีพิษ โดยเฉพาะถ้าใช้น�าํ จากแหล่งน�าํ ท�ีไหลผ่าน โรงงานอุตสาหกรรมที�มีการปนเป�ื อนสารพิษ คุณภาพน�าํ ที�ใช้จะมีการเปล�ียนแปลงมากในรอบปี สาํ หรับหนา้ แลง้ อาจเกิดสภาวะขาดน�าํ หรือน�าํ เสียจากโรงงานเป็นอนั ตรายตอ่ ปลาได้ 1.1.3 ไม่เป็ นท�ีมีเสียงอึกทึกครึกโครมหรือเสียงรบกวนทาํ ให้ปลาตกใจเป็ นประจํา จะส่งผลถึงการกินอาหารของปลาและการเคล�ือนไหวอาจผิดปกติได้ นอกจากน�ีทาํ ให้ปลาไม่ผสม พนั ธุ์วางไข่ 1.1.� ควรมีหลังคาคลุมบ่อ เพราะถ้าฝนตกลงบ่อจะทาํ ให้คุณภาพน�ําเปลี�ยนแปลง อยา่ งรวดเร็วมาก ทาํ ใหป้ ลาออ่ นแอและเป็นโรคไดง้ ่าย 1.1.� ไม่เป็ นที�ท�ีมีศตั รูของปลาหรือมีใบไมร้ ่วง เป็ นสาเหตุให้น�าํ เน่า หากมีศตั รูปลา เช่น นกหรือแมว ควรหาวสั ดุป้องกนั เช่น ตาขา่ ยก�นั รอบบริเวณท�ีเพาะเล�ียง 1.1.6 ควรเป็ นสถานท�ีท�ีมีกาํ บงั ลมและแสงแดด เพื�อป้องกนั การเปลี�ยนแปลงอุณหภูมิ กะทนั หนั โดยเฉพาะในฤดูหนาว 1.1.� ควรสร้างบ่อให้มีความลาดเอียง เพื�อให้สะดวกต่อการเปลี�ยนถ่ายน�าํ โดยสามารถ ระบายน�าํ ไดห้ มด ท�งั ยงั สะดวกในการทาํ ความสะอาด ตากบ่อ และการกาํ จดั เช�ือโรค 1.1.8 สร้างระบบน�าํ โดยมีท่อน�าํ เขา้ ท่อระบายน�าํ ออก ระบบเพ�ิมอากาศที�มีประสิทธิภาพ และมีอุปกรณ์สาํ รอง เพ�ือป้องกนั ภาวะฉุกเฉินกรณีไฟฟ้าดบั �.� การคัดเลือกพ่อแม่พนั ธ์ุ 1.2.1 ไม่ควรเลือกพ่อแม่พนั ธุ์ครอกเดียวกนั มาทาํ การผสมพนั ธุ์ เพราะอาจไดล้ ูกปลาท�ีมี ลกั ษณะดอ้ ย โตชา้ อ่อนแอหรือมีความผิดปกติ เน�ืองจากการผสมปลาในครอกเดียวกนั เป็ นการ ผสมเลือดชิด (Inbreeding) 1.2.2 ควรเลือกพ่อแม่พนั ธุ์ที�ยงั มีอายุไม่มากนกั (อายุไม่เกิน 2 ปี ) เพราะปลารุ่นมีความ ปราดเปรียว วางไข่ได้คร�ังละมาก ๆ น�าํ เช�ือมีความแข็งแรงสมบูรณ์ พ่อแม่พนั ธุ์ตอ้ งอยู่ในสภาพ พร้อมผสมพนั ธุ์ไดจ้ ริง 1.2.3 เลือกพ่อแม่พันธุ์ท�ีมีลักษณะดี ไม่พิการ มีสีสันเข้ม เด่นชัด มีความแข็งแรง ปราดเปรียว และมีขนาดใหญ่ปานกลางเป็นปลาที�เล�ียงง่ายเติบโตเร็ว 1.3 การเลยี� งพ่อแม่พนั ธ์ุปลา หลงั จากที�มีการคดั เลือกพ่อแม่พนั ธุ์แลว้ การเล�ียงพ่อแม่พนั ธุ์ก็นับเป็ นสิ�งสําคญั ในการ เพาะพนั ธุ์ปลา หากพ่อแม่พนั ธุ์มีความสมบูรณ์ทางเพศเต็มท�ีแลว้ จะสามารถเพาะพนั ธุ์ไดโ้ ดยง่าย 31 36

บทที� 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม บทท่ี 2 การเพาะพนั ธปุ์ ลาสวยงาม ปลาจะผสมพนั ธุ์และวางไข่ได้เองตามธรรมชาติ ปลาทองท�ีจะนาํ มาเป็ นพ่อแม่พนั ธุ์ควรมีอายุ ประมาณ 5-6 เดือนข�ึนไป ถา้ อายุน้อยจะทาํ ให้ลูกปลาท�ีได้พิการเป็ นส่วนมาก การเล�ียงปลาทอง เพื�อให้เป็ นพ่อแม่พนั ธุ์สามารถเล�ียงได้ท�งั ในบ่อซีเมนต์ บ่อดิน ตูก้ ระจก อ่างปลา ฯลฯ ที�มีระดบั ความลึกประมาณ 20-40 เซนติเมตร ถา้ พอ่ แม่พนั ธุ์ปลามีขนาด 3-4 นิ�ว ปล่อยตารางเมตรละ 4-6 ตวั น�ําท�ีใช้เล�ียงปลาทอง ควรเป็ นน�ําที�สะอาด มีความเป็ นกรด - ด่าง 6.8-7.5 มีปริมาณ ออกซิเจนละลายในน�าํ ไม่ต�าํ กวา่ 5 มิลลิกรัมต่อลิตร จึงจาํ เป็ นตอ้ งมีระบบเพิ�มออกซิเจนในบ่อเล�ียง พอ่ แมพ่ นั ธุ์ตลอดเวลา ความกระดา้ ง 75-100 มิลลิกรัมต่อลิตร และความเป็นด่าง 150 -200 มิลลิกรัม ต่อลิตร ระดบั ความลึกของน�าํ ท�ีเหมาะสมคือ 30-40 เซนติเมตร การเล�ียงปลาทองในบ่อท�ีมีระดบั น�าํ สูงเกินไปมกั จะทาํ ใหป้ ลาทองเสียการทรงตวั ไดง้ ่าย โดยเฉพาะสายพนั ธุ์หวั สิงห์ ตอ้ งมีการถ่ายเทน�าํ บ่อยหรือทุกๆวนั โดยดูดน�าํ เก่าทิ�งไปร้อยละ 25 ของน�าํ ท�งั หมด แลว้ เติมน�าํ ใหม่ลงไปให้มีปริมาณ เท่าเดิม ควรแยกเล�ียงปลาที�จะนาํ มาเป็ นพอ่ แม่พนั ธุ์ไวค้ นละบ่อ เพ�ือใหป้ ลามีความสมบูรณ์แข็งแรง จริง ๆ ตามปกติพ่อแม่พนั ธุ์ปลาทองสามารถผสมพนั ธุ์วางไข่ได้เกือบตลอดปี ยกเวน้ ในช่วง อุณหภูมิลดต�าํ กว่าปกติอย่างมาก ซ�ึงในระยะน�ีปลาจะกินอาหารน้อยลง ทาํ ให้ความสมบูรณ์ ทางเพศลดลงและชะงกั การผสมพนั ธุ์ หากสามารถควบคุมอุณหภูมิของน�าํ ได้ โดยการใชเ้ คร�ืองเพิ�ม อุณหภูมิในน�าํ (Heater) โดยให้น�าํ มีอุณหภูมิไม่ต�าํ กว่า 25 องศาเซลเซียสตลอดเวลา พ่อแม่พนั ธุ์ ปลาทองกจ็ ะสามารถวางไขไ่ ดต้ ลอดท�งั ปี สาํ หรับแม่ปลาตวั หน�ึง ๆ น�นั จะสามารถวางไข่ไดท้ ุกระยะ ประมาณ 2-4 สปั ดาห์ตอ่ คร�ัง (ปัญญา โพธ�ิฐิติรัตน์, 2531) การคดั เพศปลาทอง การสังเกตเพศปลานบั เป็ นสิ�งสาํ คญั ในการเพาะพนั ธุ์ปลาทอง โดย ปกติความแตกต่างระหวา่ งเพศของปลาทองจะเร�ิมปรากฏใหเ้ ห็น เม�ือปลามีอายปุ ระมาณ 2-4 เดือน ข�ึนไป โดยจะสามารถสังเกตเห็นไดจ้ ากลกั ษณะภายนอก ซ�ึงปลาทองตวั ผแู้ ละตวั เมียจะมีลกั ษณะ ที�แตกตา่ งกนั อยา่ งเห็นไดช้ ดั ดงั ตารางท�ี 4 32 37

บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุป์ ลาสวยงาม บทท่ี 2 การเพาะพนั ธ์ปุ ลาสวยงาม ตารางท�ี 4 แสดงความแตกต่างระหวา่ งเพศของปลาทอง ลกั ษณะ เพศเมยี เพศผู้ �. รูปร่าง ลาํ ตวั อว้ นและป้อมกวา่ เพศผู้ ลาํ ตวั ค่อนขา้ งยาวกวา่ เพศเมีย (body shape) 2. ผนงั ส่วนทอ้ ง กลมและมีความออ่ นนุ่ม แบนและแขง็ (abdominal wall) รูทวารมีลกั ษณะกลม เป็ นรูปวงรีช�ันเดียวเม�ือใชม้ ือ 3. รูทวาร เรียบ รีดที�ท้องเบา ๆ น�ําเช�ือสีขาว ล�ืนและเรียบ ขนุ่ ไหลออกมา (anal pore) จะมีตุ่มสี ขาวขุ่นปรากฏให้ �. ครีบอก เห็นโดยเฉพาะท�ีเส้นก้านครี บ (pectoral fin) แขง็ 5. กระพุง้ แกม้ บริ เวณกระพุ้งแก้มจะมีตุ่ม (operculum) สีขาวขนุ่ บนกระพุง้ แกม้ �.� อาหารทใี� ช้เลยี� งพ่อแม่พนั ธ์ุ 1.4.1 อาหารธรรมชาติ ไดแ้ ก่ ลูกน�าํ หนอนแดง ไรแดง หรืออาร์ทีเมีย อาหารมีชีวิต เหล่าน�ีจะทาํ ใหป้ ลาโตเร็ว และทาํ ใหป้ ลาพร้อมผสมพนั ธุ์วางไข่ไดเ้ ร็วยงิ� ข�ึน 1.4.� อาหารสําเร็จรู ป ได้แก่ อาหารเม็ดปลากินพืชหรื ออาหารเม็ดปลาดุกเล็ก โดยอาหารเม็ดปลาดุกเล็กจะดีกว่าเนื�องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่า สามารถเล�ียงปลาได้ เจริญเติบโตดีและมีสีสันสวยงาม การใหอ้ าหารจะให้ร้อยละ2 – � ของน�าํ หนกั ปลาตอ่ วนั 1.5 การเพาะพนั ธ์ุปลาทอง ปลาทองจะถึงวยั เจริญพนั ธุ์เมื�ออายุประมาณ 4-6 เดือน แต่ช่วงท�ีเหมาะสม คือ อายุ 7-8 เดือน และจะวางไข่ไปเร�ือย ๆ จนอายุ 6-7 ปี แต่เน�ืองจากประเทศไทยเป็ นเมืองร้อนปลาสามารถ วางไข่ไดเ้ ป็ นระยะเวลาหลายเดือนใน 1 ปี จึงทาํ ให้อายุใชง้ านของพ่อแม่พนั ธุ์นอ้ ยลงคือประมาณ 2 ปี ก็จะตอ้ งหาพอ่ แมพ่ นั ธุ์ใหม่ การเพาะพันธุ์ปลาทองอาจเพาะพันธุ์ได้ในตู้กระจก บ่อซีเมนต์กลมขนาดเล็ก เส้นผา่ ศูนยก์ ลางต�งั แต่ 80 เซนติเมตร หรือใชบ้ อ่ ส�ีเหลี�ยมขนาด 1 ตารางเมตรข�ึนไป หลงั จากทาํ ความ สะอาดบ่อหรือภาชนะ เรียบร้อยแลว้ ให้เติมน�าํ สะอาดท�ีปราศจากคลอรีน อุณหภูมิของน�าํ ควรอยู่ 33 38

บทที� 2 การเพาะพนั ธุป์ ลาสวยงาม บทที่ 2 ก�รเพ�ะพนั ธ์ปุ ล�สวยง�ม ในช่วง 25 - 28 องศาเซลเซียส ให้ระดบั น�าํ สูงประมาณ 20-30 เซนติเมตร และควรใส่สาหร่ายหรือ ผกั ตบชวา โดยนาํ มาแช่ด่างทบั ทิมก่อนหรือใชเ้ ชือกฟาง นาํ เชือกฟางมามดั แลว้ ฉีกเป็นเส้นฝอยใส่ลง ในบ่อเพอ�ื ใหไ้ ข่เกาะ(ดงั ภาพท�ี 82) เพราะไข่ของปลาทองเป็นประเภทไข่จมติดวสั ดุ หรืออาจจะเพาะ ในกะละมงั ซ�ึงวธิ ีน�ีไม่ตอ้ งใส่เชือกฟางใหไ้ ขเ่ กาะ เพราะไข่จะเกาะติดกบั กะละมงั ที�ใชเ้ พาะฟัก การเพาะพนั ธุ์ปลาทองสามารถเพาะพนั ธุ์โดยวธิ ีเลียนแบบธรรมชาติ หรือโดยวธิ ีผสมเทียม ดงั น�ี 1.5.1 การเพาะพนั ธุ์โดยวิธีเลียนแบบธรรมชาติ เป็ นวิธีการเพาะพนั ธุ์ปลาทองแบบง่าย และประหยดั บ่อหรือภาชนะท�ีมีขนาดประมาณ 1 ตารางเมตร เป็ นขนาดที�เหมาะสมท�ีสุดและควร ปล่อยพ่อแม่ปลาเพียง 4-6 ตวั ต่อบ่อ โดยนาํ พ่อแม่พนั ธุ์ท�ีมีความสมบูรณ์พร้อมผสมพนั ธุ์ท�ีคดั ไว้ เรียบร้อยแล้วมาใส่ในบ่อเพาะ ในอตั ราส่วนตวั ผู้ : ตวั เมีย เท่ากบั 1 : 1 หรือ 2 : 1 ข�ึนกบั ปริมาณ น�าํ เช�ือของตวั ผแู้ ละความสมบูรณ์เพศของแมพ่ นั ธุ์ ปลาตวั ผจู้ ะเร�ิมไล่ปลาตวั เมียโดยใชป้ ากดุนท�ีทอ้ ง ปลาตวั เมีย เพื�อกระตุน้ ให้วางไข่ ตวั เมียปล่อยไข่เป็ นระยะ ๆ ขณะเดียวกนั ตวั ผูจ้ ะปล่อยน�าํ เช�ือเขา้ ผสมกบั ไข่ ไขก่ ็จะกระจายติดกบั สาหร่าย ผกั ตบชวาหรือเชือกฟางที�อยใู่ นบอ่ เน�ืองจากไข่มีลกั ษณะเป็นเมือกเหนียวช่วยในการยดึ เกาะไดร้ ะยะเวลาในการผสมพนั ธุ์ อาจ ใช้เวลาถึง 3 ช�ัวโมง ปลาจึงวางไข่หมด แม่ปลาวางไข่คร�ังละ 500-5,000 ฟอง โดยปริมาณไข่ จะข�ึนกบั ขนาดของแม่ปลา ภายหลงั จากที�ปลาผสมพนั ธุ์กนั แลว้ จะสงั เกตเห็นน�าํ ในบอ่ เพาะพนั ธุ์มี ลกั ษณะเป็ นฟองคลา้ ยมีเมือกผสมอยู่ในน�าํ หรือสามารถตรวจสอบอยา่ งง่าย ๆก็คือ หลงั จากที�ใส่ รังเทียมในตอนเย็นจะสามารถตรวจสอบการวางไข่ในตอนเช้า หลังจากที�แม่ปลาวางไข่แล้ว ควรแยกพ่อแม่ออกไปเล�ียงในบ่ออ�ืน หรือจะเก็บรังเทียมไปฟักในบ่ออื�นก็ได้ (ดงั ภาพที� 83) แต่วิธีน�ี ไขอ่ าจติดอยบู่ ริเวณขอบหรือพ�นื กน้ บ่อยากแก่การรวบรวม (ธนากร ฤทธ�ิไธสง, มปป) หลงั จากปลาผสมพนั ธุ์แลว้ พ่อแม่ปลาจะไม่สนใจกบั ไข่ปลา และบางคร�ังอาจกินไข่ดว้ ย ดงั น�นั จึงจาํ เป็นตอ้ งแยกพอ่ แม่ปลาออกทนั ที ภาพท�ี 82 การเพาะพนั ธุ์ปลาวธิ ีเลียนแบบธรรมชาติโดยการใชร้ ังเทียม 34 39

บทที่ 2 ก�รเพ�ะพันธ์ปุ ล�สวยง�ม บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม ภาพท�ี 83 ไขป่ ลาติดรังเทียม 1.5.2 การเพาะพนั ธุ์โดยวิธีผสมเทียม การเพาะพนั ธุ์โดยวิธีผสมเทียมจะทาํ ให้อตั ราการ ผสมไข่และน�ําเช�ือสูงมาก มีอัตราการฟักไข่สูงกว่าการเพาะพนั ธุ์โดยวิธีเลียนแบบธรรมชาติ เน�ืองจากจะไม่เกิดปัญหาปลากินไข่ แต่ข�นั ตอนจะยุง่ ยากกวา่ หลงั จากท�ีเตรียมอ่างเพาะหรือบ่อเพาะ ปลาแล้ว ให้ตรวจความพร้อมของแม่ปลา สําหรับแม่ปลาจะต้องมีท้องนิ�มพร้อมท�ีจะวางไข่ การผสมโดยวธิ ีน�ี ควรทาํ ตอนเชา้ มืดใกลส้ วา่ ง ซ�ึงเป็ นเวลาที�ปลาชอบผสมพนั ธุ์กนั เอง โดยใชป้ ลา เพศผู้ : ปลาเพศเมีย ในอตั ราส่วน � : � หรือ � : 1 ตวั เพ�ือใหน้ �าํ เช�ือของปลาเพศผมู้ ีปริมาณเพียงพอ กบั จาํ นวนไขข่ องปลาเพศเมีย รีดไข่จากแมป่ ลาลงในกะละมงั ท�ีมีน�าํ สะอาด แลว้ รีดน�าํ เช�ือจากปลา เพศผู้ � – � ตวั ลงผสมพร้อม ๆ กนั ข�นั ตอนการรีดตอ้ งทาํ อย่างรวดเร็วและนุ่มนวล เพราะปลา อาจบอบช�าํ จากน�นั คลุกเคล้าไข่กบั น�าํ เช�ือให้เขา้ กนั เพื�อให้น�าํ เช�ือปลาเพศผูไ้ ปผสมกบั ไข่ของ ปลาเพศเมียไดอ้ ยา่ งทวั� ถึง แลว้ ลา้ งไข่ดว้ ยน�าํ สะอาด � – � คร�ัง วธิ ีน�ีจะช่วยให้อตั ราการฟักเป็ นตวั ของไข่ปลามีมากกวา่ การปล่อยให้ปลาผสมพนั ธุ์กนั เองตามวิธีเลียนแบบธรรมชาติ เม�ือไข่ถูกน�าํ จะดูดซึมน�าํ เขา้ ภายในเซลล์และมีสารเหนียว ๆ ทาํ ให้ไข่ติดกะละมงั ถา้ แม่ปลา � ตวั ที�มีปริมาณ ไข่มากสามารถรีดไข่ได้ � – � กะละมงั (กะละมงั ขนาดเส้นผ่าศูนยก์ ลาง �� นิ�ว) ไข่ที�ไดร้ ับการผสม น�าํ เช�ือจะมีลกั ษณะใสวาว ๆ สีเหลือง ส่วนไข่ท�ีไมไ่ ดร้ ับการผสมมีสีขาวขนุ่ นาํ กะละมงั ที�มีไข่ปลาติดอยู่ ไปใส่ในบอ่ ฟักที�มีระดบั น�าํ ลึกประมาณ �� เซนติเมตร โดยวางกะละมงั ใหจ้ มน�าํ ให้ออกซิเจนเบา ๆ เป็ นจุด ๆ ตลอดเวลา อุณหภูมิของน�าํ ภายในบ่อฟักไข่ ควรอยูใ่ นช่วง �� – �� องศาเซลเซียส การควบคุมอุณหภูมิน�าํ ในช่วงที�ไข่ฟักตวั เป็ นส�ิงสําคญั มาก ถา้ หากอุณหภูมิของน�าํ เกิดการเปลี�ยนแปลงมากอาจทาํ ให้ไข่ปลาเสียได้ ในช่วงฤดูหนาวที�อุณหภูมิ ลดลงมากอาจใชเ้ ครื�องใหค้ วามร้อนเพอื� ช่วยในการควบคุมอุณหภูมิน�าํ 35 40

บทที� 2 การเพาะพนั ธุป์ ลาสวยงาม บทท่ี 2 ก�รเพ�ะพันธ์ปุ ล�สวยง�ม ภาพที� 84 แสดงการรีดไข่และน�าํ เช�ือของปลาทอง ท�ีมา : https://www.ninekaow.com ไข่ที�ไดร้ ับการผสมจะฟักเป็ นตวั ภายใน � – � วนั ข�ึนอยูก่ บั อุณหภูมิน�าํ ไข่ท�ีเริ�มฟัก เป็ นตัวจะมีจุดดําปรากฏข�ึน จากน�ันส่วนหางก็จะค่อย ๆ เจริ ญข�ึนมาจนสามารถมองเห็น การเคลื�อนไหวได้ ลูกปลาแรกฟักมีขนาดเล็กตวั ใส หลงั จากฟักเป็ นตวั แล้วประมาณ 2 – 3 วนั ลูกปลาจึงว่ายน�ําเป็ นอิสระ ลูกปลาที�เกิดใหม่จะมีสีน�ําตาลคล�าํ หรือสีดํา หลังจากน�ันสีทอง จะเริ�มพฒั นาข�ึนต�งั แต่ � สัปดาห์ข�ึนไป การอนุบาลลูกปลาจะอนุบาลในบ่อเดิมหรือนาํ มาขยายบ่อ เพื�ออนุบาลต่อไปกไ็ ด้ ขณะทาํ การเปล�ียนถ่ายน�าํ ควรใชก้ ระชอนตาถ�ีหรือผา้ บาง ๆรองรับเพ�ือไมใ่ ห้ ลูกปลาไหลออกนอกบ่อ �.� การอนุบาลและการเลยี� ง บ่อท�ีใช้อนุบาลลูกปลาไม่ควรเป็ นบ่อขนาดใหญ่มาก เพราะจะทาํ ให้การดูแลและ การจดั การลาํ บาก โดยทว�ั ไปการอนุบาลลูกปลาอาจใช้บ่อกลม ซ�ึงมีเส้นผ่าศูนยก์ ลางประมาณ �� เซนติเมตร หรือาจจะใชบ้ อ่ สี�เหลี�ยมขนาดประมาณ � ตารางเมตรกไ็ ด้ ในช่วงท�ีลูกปลาฟักเป็นตวั ออกมาระยะ � – � วนั แรก ยงั ไมจ่ าํ เป็นตอ้ งใหอ้ าหาร เน�ืองจาก ลูกปลามีถุงอาหารอยู่ ซ�ึงลูกปลาจะดูดซึมอาหารจากถุงอาหารน�ี หลงั จาก � วนั แลว้ จึงเริ�มให้อาหาร โดยให้ลูกไรแดงขนาดเล็กที�ผา่ นการกรองดว้ ยกระชอนตาถ�ี หรือจะใชไ้ ข่แดงตม้ สุกละลายน�าํ แลว้ หยดใหป้ ลากิน วนั ละ � – � คร�ัง ใหป้ ระมาณ � – � วนั การใหไ้ ขแ่ ดงตอ้ งระมดั ระวงั ปริมาณการให้ เพราะไข่จะทาํ ให้น�าํ เสียเร็ว ควรให้น้อย ๆ รอให้ปลากินหมดแล้วจึงให้เพิ�มและ ถา้ ปลากินเหลือ ควรดูดเศษอาหารออกโดยใชส้ ายยางขนาดเล็ก ในกรณีที�ต้องใช้น�ําประปาท�ีต้นทุนสูงควรเปลี�ยนถ่ายน�ําน้อย ๆ และบ่อยคร�ังข�ึน เพอื� ป้องกนั การเปล�ียนแปลงคุณสมบตั ิของน�าํ ทาํ ใหล้ ูกปลาตายได้ และใชก้ ระชอนตาถี� เพอื� รองรับ 36 41

บทท�ี 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม บทที่ 2 การเพาะพันธปุ์ ลาสวยงาม น�าํ ท�ีเปลี�ยนถ่ายออกมาจากบ่อเล�ียงปลาเพราะอาจจะมีลูกปลาออกมาได้ อตั ราการเปล�ียนถ่ายน�าํ ใน แต่ละคร�ังไมค่ วรเกินร้อยละ 20 – �� ของปริมาณน�าํ ในบ่อ ถา้ ใชน้ �าํ จากแหล่งน�าํ ธรรมชาติซ�ึงมีตน้ ทุนต�าํ อาจเปลี�ยนถ่ายน�าํ ตลอดเวลาโดยใชร้ ะบบน�าํ หมุนเวียน หลงั จากที�ให้ไข่แดงหรือลูกไรแดงแล้ว � วนั ควรเปลี�ยนเป็ นไรแดงขนาดใหญ่ข�ึน เม�ือลูกปลามีอายุ �� วนั จึงเร�ิมใหอ้ าหารสําเร็จรูปและอาหารมีชีวิตที�มีขนาดใหญ่เสริมเช่น ลูกน�าํ หนอนแดง ควรให้วนั ละ � – � คร�ัง เม�ืออนุบาลลูกปลาจนกระทงั� มีอายุ � สัปดาห์ ควรคดั ปลาที� พิการออกไปเป็ นปลาเหย�ือ และเลือกปลาท�ีมีลักษณะที�ดีไว้ และควรมีการคัดขนาดด้วย เพราะลูกปลาที�มีขนาดเล็กจะแยง่ อาหารไม่ทนั ลูกปลาท�ีมีขนาดใหญ่กว่า จึงควรคดั เลือกเพ�ือนาํ มา แยกเล�ียง สาํ หรับการอนุบาลลูกปลาขนาดเลก็ ไม่ควรนาํ ไปเล�ียงในน�าํ ท�ีมีระดบั ความลึกมาก เพราะ จะทาํ ใหป้ ลามีรูปร่างไมส่ วยงาม และไมเ่ ล�ียงหนาแน่นเกินไป ควรเล�ียงในอตั ราส่วน 100 – ��� ตวั ต่อตารางเมตร หลงั จากที�อนุบาลลูกปลาประมาณ � เดือนลูกปลาจะมีขนาด 2 – � เซนติเมตร อาจให้ หนอนแดงหรืออาหารสาํ เร็จรูป (ศิริวรรณ คิดประเสริฐ, 2549) การเล�ียงปลาทอง หลงั จากที�อนุบาลลูกปลาทองได้ 2 – 4 สปั ดาห์ สามารถนาํ ลูกปลาทองไปเล�ียงในบ่อ ขนาดใหญ่ โดยแยกวธิ ีการเล�ียงได้ 2 รูปแบบ คือ การเล�ียงในบ่อซีเมนต์ จะใช้พ�ืนที�น้อยกว่าการเล�ียงในบ่อดิน ตอ้ งมีการเปล�ียนถ่ายน�าํ บ่อยคร�ังและดูแลเอาใจใส่ปลาเป็ นอยา่ งมากเพ�ือใหไ้ ดป้ ลาที�มีคุณภาพ วธิ ีน�ีเหมาะกบั ผูเ้ ล�ียงปลาทอง หวั สิงห์ปลาทองตาโปน เกล็ดแกว้ และริวกิ�น การเล�ียงในบ่อซีเมนตจ์ ะตอ้ งมีการคดั ปลา ทุกสปั ดาห์ โดยคดั ปลาท�ีมีลกั ษณะดีรูปร่างไดส้ ดั ส่วนและสีสันสวยงาม การปล่อยลูกปลาอนุบาลในบ่อซีเมนต์ (ขนาดปลา 1-1.5 นิ�ว) ความหนาแน่นประมาณ 40-50 ตวั /ตารางเมตร ส่วนปลาที�มีรูปร่างผิดปกติหรือพิการคดั ทิ�งขายเป็ นปลาเหยอื� ในราคาต�าํ หรือ ในกรณีท�ีมีระบบกาํ จดั ของเสียตลอดเวลา (น�าํ ไหลตลอดเวลา) ก็สามารถเล�ียงไดห้ นาแน่นมากข�ึน 50-100 ตัว/ตารางเมตร (ปลาขนาด 1.5 นิ�ว) บางฟาร์มคัดปลาท�ีมีลักษณะดีมากเล�ียงด้วย ความหนาแน่นที�นอ้ ยลงคือ 30 ตวั /ตารางเมตร ส่วนปลาท�ีเกรดต�าํ ลงมาจะเล�ียงดว้ ยความหนาแน่น มากข�ึน คือ 50 ตวั /ตารางเมตร 37 42

บทที� 2 การเพาะพนั ธุป์ ลาสวยงาม บทที่ 2 ก�รเพ�ะพนั ธุ์ปล�สวยง�ม ภาพท�ี 85 การเล�ียงปลาทองในบ่อซีเมนต์ การเล�ียงในบ่อดิน เหมาะสําหรับผูท้ �ีตอ้ งการเล�ียงปลาระยะเวลาส�ันเพ�ือที�จะขายให้เร็ว และในปริมาณมาก เพราะการล�ียงในบ่อดินจะช่วยให้ปลามีอตั ราการเจริญเติบโตดีกวา่ การเล�ียงใน บ่อซีเมนต์ เน�ืองจากในบ่อดินมีอาหารธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ อีกท�งั ยงั ประหยดั แรงงานและ ค่าใชจ้ ่ายในการเปลี�ยนถ่ายน�าํ การคดั ขนาดและค่าอาหาร บอ่ ที�ใชเ้ ล�ียงมีขนาดต�งั แต่ 10 ตารางเมตร ถึง 800 ตารางเมตร อาหารที�ใช้เล�ียงควรเป็ นอาหารลอยน�าํ เพราะผูเ้ ล�ียงสามารถสังเกตการกิน อาหารของปลาได้ เช่น อาหารปลาดุกเล็กให้วนั ละ 2 คร�ัง อตั รารอดของลูกปลาท�ีเล�ียงในบ่อดิน ประมาณร้อยละ 30-70 เน�ืองจากมีพวกกบและงูคอยกินลูกปลา จึงทาํ ใหอ้ ตั รารอดต�าํ การใชต้ าข่าย ก�นั รอบๆบ่อจะทาํ ใหอ้ ตั รารอดสูงข�ึน ส่วนมากการเล�ียงในบ่อดินไม่มีการเปลี�ยนถ่ายน�าํ นอกจากการเติมน�าํ ลงในบ่อ กรณีที� ระดบั น�าํ ลดลงไปมากหรือน�าํ สกปรก ระยะเวลาในการเล�ียงประมาณ 2 เดือนซ�ึงจะส�ันกวา่ การเล�ียง ในบ่อซีเมนตจ์ ะไดป้ ลาทองขนาดประมาณ 3 นิ�ว หลงั จากน�นั เร�ิมคดั ขนาดปลาเพื�อจาํ หน่าย ปลาที�มี ลกั ษณะดีนาํ ไปเล�ียงเป็นพอ่ แม่พนั ธุ์หรือเล�ียงต่อเพือ� เพิม� ราคา ดงั ภาพที� 86 ภาพท�ี 86 การเล�ียงปลาทองในบอ่ ดิน 38 43

บทท่ี 2 ก�รเพ�ะพนั ธป์ุ ล�สวยง�ม บทที� 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม 2. ปลาคาร์ฟ ปลาคาร์ฟ (Fancy carp) และมีช�ือวิทยาศาสตร์วา่ Cyprinus carpio เป็ นปลาน�าํ จืดในกลุ่ม ปลาตะเพียน (carp) ชาวญี�ป่ ุนเรียกวา่ โคย (Koi) หรือนิชิกิกอย (Nishikigoi) เดิมเป็ นปลาไนชนิด ธรรมดา ซ�ึงเป็นปลาน�าํ จืดท�ีพบอยทู่ ุกหนทุกแห่งในโลก (ศิริวรรณ คิดประเสริฐ, 2549) 2.� การคัดเลือกพ่อแม่พนั ธ์ุ 2.1.1 ปลาคาร์ฟที�จะนาํ มาเป็นพอ่ แมพ่ นั ธุ์ควรมีอายตุ �งั แต่ � ปี ข�ึนไป 2.1.2 ควรคดั จากปลาที�อยู่ในกลุ่มสีเดียวกัน หรือต่างกันในกรณีที�ต้องการให้เกิด สายพนั ธุ์ใหม่ 2.1.3 พอ่ แม่พนั ธุ์จะตอ้ งมีรูปร่างที�ถูกลกั ษณะ สมบูรณ์ไม่พิการ มีสีและลวดลายที�เด่นชดั เนื�องจากสายพนั ธุ์ท�ีดีจะมีโอกาสใหก้ าํ เนิดลูกปลาท�ีดีและสวยงาม ดงั ตารางท�ี 5 ตารางท�ี 5 แสดงความแตกต่างระหวา่ งเพศของปลาคาร์ฟ ลกั ษณะ เพศเมยี เพศผู้ �. รูปร่าง 2. อวยั วะเพศ ลาํ ตวั ค่อนข้างอ้วนและป้อม ลาํ ตวั คอ่ นขา้ งยาวกวา่ เพศเมีย 3. ครีบอก กวา่ เพศผู้ 4. กระพุง้ แกม้ มีลกั ษณะนูนข�ึนมาและมี มีลกั ษณะเรียวเล็กและเวา้ เขา้ 5. ส่วนทอ้ ง สีแดง ในเลก็ นอ้ ย เรียบ จะมีตุ่มสี ขาวขุ่นปรากฏให้ เห็นโดยเฉพาะที�เส้นก้านครี บ แขง็ ลื�นและเรียบ บริเวณกระพุง้ แก้มจะมีตุ่มสี ขาวข่นุ บนกระพงุ้ แกม้ จะอูมน�ิม และมีขนาดใหญ่ จะแบน เม�ือเอามือรีดท�ีท้อง โดยเฉพาะเวลาที�พร้อมจะ เบาๆน�ําเช�ือสีขาวขุ่นจะไหล ผสมพนั ธุ์วางไข่ ออกมา 44 39

บทที� 2 การเพาะพนั ธุ์ปลาสวยงาม บทที่ 2 ก�รเพ�ะพนั ธุป์ ล�สวยง�ม 2.� การเพาะพนั ธ์ุ ปลาคาร์ฟจะผสมพนั ธุ์และวางไข่ในฤดูกาลที�แตกต่างกนั แลว้ แต่สถานท�ีท�ีปลาอาศยั อยู่ ฤดูวางไข่ของปลาเหล่าน�ีในประเทศญ�ีป่ ุนจะอยใู่ นช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนสิงหาคม ซ�ึงเป็ นช่วงท�ี อากาศอบอุ่น ส่วนในระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพนั ธ์เป็ นช่วงฤดูหนาวปลาจะไม่ เจริญเติบโตและไม่สืบพนั ธุ์ สาํ หรับประเทศไทยน�นั ปลาคาร์ฟสามารถวางไขไ่ ดต้ ลอดปี โดยเฉพาะ ในช่วงฤดูฝนซ�ึงพอ่ แม่ปลามีความสมบูรณ์ทางเพศเต็มท�ี อาหารที�ใชเ้ ล�ียงพอ่ แม่พนั ธุ์นิยมให้อาหาร สาํ เร็จรูปวนั ละ � คร�ัง อตั ราส่วนของพ่อแม่ท�ีนิยมในการเพาะ ใช้แม่ปลา � ตวั : พ่อปลา � – � ตวั การปล่อย พ่อแม่พนั ธุ์ลงในบ่อเพาะควรกระทาํ ในเวลาเย็นเพื�อปลาจะผสมพนั ธุ์ในตอนเช้าของวนั รุ่งข�ึน แม่ปลาความยาว �� เซนติเมตร น�าํ หนกั ประมาณ � กิโลกรัม จะมีไข่ประมาณ � – � หม�ืนฟอง พฤติกรรมในการผสมพนั ธุ์วางไข่ มีลักษณะเช่นเดียวกนั กบั ปลาในตระกูลคาร์ฟชนิดอื�น ๆ คือ ปลาเพศผจู้ ะใชส้ ่วนหวั ดุนที�ส่วนทอ้ งของเพศเมียเพ�ือกระตุน้ ใหแ้ ม่ปลาวางไข่ แม่ปลาจะวา่ ยไปใกล้ ผิวน�าํ แล้วกลบั ตวั เพื�อปล่อยไข่ ขณะเดียวกนั ปลาเพศผูจ้ ะปล่อยน�าํ เช�ือออกมาผสม ไข่ท�ีได้รับ การผสมแลว้ จะติดกบั วสั ดุที�เตรียมไว้ หลงั จากปลาวางไข่แลว้ ตอ้ งยา้ ยพอ่ แม่ปลาออกจากบ่อเพาะ ส่วนไขท่ ี�ติดอยกู่ บั วสั ดุจะยา้ ยไปฟักในบ่อใหม่หรือฟักในบอ่ เดิมกไ็ ด้ ภาพท�ี 87 บอ่ เพาะพนั ธุ์ปลาคาร์ฟท�ีมีการใส่รังเทียม 2.� การอนุบาลและการเลยี� ง ไข่ปลาคาร์ฟเป็นไขท่ ี�ติดกบั วสั ดุ มีสีเหลืองอ่อน เส้นผา่ ศูนยก์ ลางประมาณ �.� มิลลิเมตร ไข่ท�ีผสมแลว้ มีลกั ษณะโปร่งใสใชเ้ วลาฟักเป็ นตวั ประมาณ �� ชวั� โมง ท�ีอุณหภูมิน�าํ 28 – �� องศา เซลเซียส เมื�อฟักเป็ นตวั ใหม่ ๆ ตวั อ่อนจะเกาะติดกบั วสั ดุใตน้ �าํ ลูกปลาวยั อ่อนจะกินอาหารจาก ถุงอาหารท�ีติดอยู่ที�ตวั ปลา เมื�อถุงอาหารยุบ (ประมาณ � – � วนั ) ปลาจะเริ�มว่ายน�าํ และหาอาหาร อาหาร ในช่วงแรกน�ีควรใช้นมผงหรือไข่แดงตม้ สุกบดละเอียดละลายน�าํ ให้กิน วนั ละ 4 – � คร�ัง 45 40