TYT Coğrafya (1)

COĞRAFYA SORU BANKASI Hayati Sabri Yazıcı Full Yap Düşün Yap ÖSYM Tarzı Öğren Sorular Yap Video Çözümlü edu EĞİTİM DESTEK Beni okut UZMANI İçeriği incele

edu Üniversite Hazırlık Coğrafya Soru Kitabı Yazar Hayati Sabri Yazıcı Katkısı Bulunanlar Songül Gürsoy - Regaip Karabacak Video Çözüm Regaip Karabacak Dizgi ve Grafik EDU Dizgi & Grafik Yayıncı Sertifika No 53305 Kapak Tasarım Yasin Ünlüsoy Matbaa ve Sertifika No Ertem Basım / (0312) 640 16 23 / Sertifika no: 48083 Copyright © Fikir ve sanat eserleri kanununa göre her hakkı Eğitim Destek Uzmanı’na aittir. Eğitim Destek Uzmanı’nın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır. 2 Türkçe

ÖN SÖZ Değerli Eğitimciler ve Öğrenciler, Üniversite hazırlık sınavı, önceki yıllardaki sınavlara göre birçok farklılığı da bünyesinde barındırıyor. Bu durum da bu sınavlara gerek MEB müfredatı gerekse ÖSYM’nin müfredatı sorgulama biçimleri açısından uygun ve nitelikli kaynak ihtiyacını ortaya çıkarıyor. Biz de sizler için Eğitim Destek Uzmanı (EDU) Yayınları olarak en etkili ve eksiksiz öğrenmeyi / öğretmeyi amaçlayan nitelikli bir Coğrafya Soru Kitabı hazırladık. Kitabımızı kısaca tanıyalım: Her şeyden önce kitabımızdaki her üniteyi üç grup testten oluşturduk. Birinci grup testler, “Öğren Yap” adını taşıyor. Bu testler, konuyu alt başlıklara ayrılmış olarak öğretmeyi amaçlıyor. Dolayısıyla konu ne kadar uzun olursa olsun, bu bölümdeki testlerde konuyu bir veya birkaç alt başlıkla bol soru üzerinden pekiştirerek öğretmeyi amaçladık. Bu sorular tüm alt başlıkları kapsayacak şekilde genel nitelik taşıyor. Testteki diğer soruların her birinde ise konuya ait bir detayı sorguladık. Ve böylece konunun tam anlamıyla öğrenilmesini amaçladık. Bu bölümde; ÖSYM’nin bu alt başlığa hangi sıklıkta yer verdiğini, ilgili soruların özelliklerini ve bu soruları çözerken dikkat edilecek hususları açıkladık. İkinci grup testlerimize, konuyu öğrenme aşamasında kavramayı sağlamak için “Çöz Yap” adını verdik. Üçüncü grup testlerimiz, “Düşün Yap” adını taşıyor. Bu başlık altındaki testler “Öğren Yap” bölümünde kavradığımız konuları bir ileri seviyede pekiştiren sorulardan oluşuyor. Bu sorular, ilgili ünitenin veya konunun tamamını içeriyor. Dördüncü grup testlerimiz, “Full Yap” adını taşıyor. Bu testler, “Öğren Yap” ve “Düşün Yap” testlerinde kavradığımız ve pekiştirdiğimiz konuları sınav düzeyinde ölçmeye yönelik sorulardan oluşuyor. Bu başlık altındaki testler üniteyle ilgili soru kaçırmamayı amaçlayan sorulardan oluşuyor. Kitabımızın önemli bir özelliği de “Çözüm Merkezi” bölümünü içermesi. Bu bölümde takıldığınız her soruda sizlere destek olmak ve ilgili sorunun çözümünü öğretmek / kavratmak amacıyla soruların video çözümlerine yer verdik. Takıldığınız her soruda karekodu okutarak bu çözümleri dinlemenizi tavsiye ederiz. En ideal sistemle hazırladığımız kitabımızı çözdüğünüzde artık sınava tam anlamıyla hazırsınız demektir. Bize de sınavda göstereceğiniz bu başarının onurunu yaşamak düşüyor. Başarılı bir eğitim hayatı ve mutlu bir gelecek dileklerimizle… Sabri Yazıcı / Coğrafya Eğitim Destek Uzmanı 3

İçindekiler 1. ÜNİTE: DOĞAL SİSTEMLER - I 2. ÜNİTE: DOĞAL SİSTEMLER - II Öğren Yap / İnsan Doğa Etkileşimi 8 Öğren Yap / Atmosfer, Hava Durumu ve İklim 62 Düşün Yap / İnsan Doğa Etkileşimi 10 Düşün Yap / Atmosfer, Hava Durumu ve İklim 64 Öğren Yap / Coğrafyanın Konusu, 12 Öğren Yap / Sıcaklık 66 Bölümleri ve Gelişimi Düşün Yap / Sıcaklık 70 Düşün Yap / Coğrafyanın Konusu, 16 Full Yap / Sıcaklık 74 Bölümleri ve Gelişimi Öğren Yap / Dünya’nın Şekli 18 Öğren Yap / Basınç ve Rüzgârlar 76 Öğren Yap / Dünya’nın Günlük ve 20 Düşün Yap / Basınç ve Rüzgârlar 78 Yıllık Hareketi Full Yap / Basınç ve Rüzgârlar 80 Düşün Yap / Dünya’nın Günlük ve 22 Öğren Yap / Nem ve Yağış 82 Yıllık Hareketi Düşün Yap / Nem ve Yağış 84 Öğren Yap / Eksen Eğikliği ve Mevsimler 24 Full Yap / Nem ve Yağış 88 Düşün Yap / Eksen Eğikliği ve Mevsimler 28 Öğren Yap / İklim Tipleri 90 Full Yap / Eksen Eğikliği ve Mevsimler 30 Düşün Yap / İklim Tipleri 94 Öğren Yap / Coğrafi Koordinat Sistemi 32 Full Yap / İklim Tipleri 98 Düşün Yap / Coğrafi Koordinat Sistemi 36 Öğren Yap / Türkiye’nin İklimi 100 Full Yap / Coğrafi Koordinat Sistemi 40 Düşün Yap / Türkiye’nin İklimi 106 Çöz Yap / Yerel Saat 42 Full Yap / Türkiye’nin İklimi 110 Öğren Yap / Harita Bilgisi 46 Full Yap / Doğal Sistemler - II 112 Düşün Yap / Harita Bilgisi 48 Çöz Yap / Harita Bilgisi 50 Öğren Yap / Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin 52 Gösterilmesi Düşün Yap / Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin 54 Gösterilmesi Full Yap / Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin 56 Gösterilmesi Full Yap / Doğal Sistemler - I 58 4 Türkçe

3. ÜNİTE: DOĞAL SİSTEMLER - III 4. ÜNİTE: BEŞERİ SİSTEMLER Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - 116 Öğren Yap / Dünya’da Nüfus ve Yerleşme 170 Dünya’nın İç Yapısı Düşün Yap / Dünya’da Nüfus ve Yerleşme 172 Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - Levha 118 Full Yap / Dünya’da Nüfus ve Yerleşme 176 Tektoniği, Jeolojik Zamanlar Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - 120 Öğren Yap / Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme 178 Jeolojik Zamanlar, Kayaçlar Düşün Yap / Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme 180 Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - Kayaçlar 122 Full Yap / Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme 182 Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - İç Kuvvetler 124 Öğren Yap / Dünya’da Göçler 184 Düşün Yap / Yerin Şekillenmesi - İç Kuvvetler 126 Öğren Yap / Türkiye’de Göçler 186 Full Yap / Yerin Şekillenmesi - 130 Öğren Yap / Ekonomik Faaliyetler 188 Türkiye’de İç Kuvvetler Düşün Yap / Ekonomik Faaliyetler 190 Öğren Yap / Yerin Şekillenmesi - Dış Kuvvetler 132 Full Yap / Ekonomik Faaliyetler 192 Düşün Yap / Yerin Şekillenmesi - Dış Kuvvetler 136 Full Yap / Beşeri Sistemler 194 Full Yap / Yerin Şekillenmesi - 144 Türkiye’de Dış Kuvvetler Full Yap / Yerin Şekillenmesi - 146 Türkiye’nin Yer Şekilleri Öğren Yap / Dünya’da Su Kaynakları 148 Düşün Yap / Dünya’da Su Kaynakları 150 Öğren Yap / Türkiye’de Su Kaynakları 152 Öğren Yap / Dünya’da Topraklar 154 Düşün Yap / Dünya’da Topraklar 156 Öğren Yap / Türkiye’de Topraklar 158 Öğren Yap / Dünya’da Bitkiler 160 Düşün Yap / Dünya’da Bitkiler 162 Öğren Yap / Türkiye’de Bitkiler 164 Full Yap / Doğal Sistemler - III 166 Cevap Anahtarı 299 5

İçindekiler 5. ÜNİTE: K ÜRESEL ORTAM: 6. ÜNİTE: ÇEVRE VE TOPLUM BÖLGELER - ÜLKELER Öğren Yap / Doğal Afetler 218 Öğren Yap / Uluslararası Ulaşım Hatları 198 Düşün Yap / Doğal Afetler 220 Düşün Yap / Uluslararası Ulaşım Hatları 200 Full Yap / Doğal Afetler 222 Full Yap / Uluslararası Ulaşım Hatları 204 Öğren Yap / Çevre ve Toplum 224 Öğren Yap / Bölgeler ve Ülkeler 206 Full Yap / Çevre ve Toplum 226 Düşün Yap / Bölgeler ve Ülkeler 210 212 Full Yap / Bölgeler ve Ülkeler 214 Full Yap / Küresel Ortam: Cevap Anahtarı 229 Bölgeler - Ülkeler 6 Türkçe

1. ÜNİTE DOĞAL SİSTEMLER - I İnsan Doğa Etkileşimi Dünya’nın Şekli Dünya’nın Günlük ve Yıllık Hareketleri Eksen Eğikliği ve Mevsimleri Coğrafi Koordinat Sistemi Yerel Saat Harita Bilgisi Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin Gösterilmesi edu

1TEST İnsan Doğa Etkileşimi 1. İspanya'nın Kanarya Adaları’na bağlı La Palma’daki 4. İnsanın ihtiyaçlarını karşılamak için doğal ortamda yanardağ uzun süredir lav püskürtmeye devam ediyor. yapmış olduğu yaşamsal aktivitelerinin tümüne beşerî Yetkililer lav akışının 500’e yakın evi kullanılamaz hâle olay denir. getirdiğini, hava ulaşımının durduğunu, hava kirliliği nedeniyle bölgedeki 3.500 kişiye sokağa çıkma Buna göre; kısıtlaması getirildiğini bildirdi. I. kolay aşınabilen kayaçların yaygın olduğu yerlerde Bu bilgilere göre, yanardağ patlamasının etkilediği konut ihtiyacının kayaçlara şekil verilerek doğal ortamlar arasında; karşılanması, I. litosfer, II. bazalt ve tüflerin bir arada bulunduğu arazilerde yüzey sularının peribacalarını oluşturması, II. hidrosfer, III. açılan kanallarla deniz ve okyanuslar arasındaki III. biyosfer, deniz ulaşımının kısaltılması, IV. atmosfer IV. mercan kalıntılarının üst üste birikmesi ile resiflerin oluşması katmanlarından hangileri yoktur? aktivitelerinden hangileri beşerî olay olarak A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV nitelenemez? D) II ve III E) III ve IV A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 2. Unsurlar Litosfer Hidrosfer Atmosfer Biyosfer Rüzgâr â 5. Aşağıdaki şekilde litosfer, atmosfer ve hidrosferdeki canlı yaşam alanlarının bulunduğu biyosfer ortamı Yer altı suları â gösterilmiştir. Balıklar â Akarsular â Madenler â Yukarıdaki tabloda hangi unsurun yer aldığı doğal Atmosfer - Hava küre ortam yanlış işaretlenmiştir? A) Rüzgâr  B) Yer altı suları  C) Balıklar Biyosfer Canlılar küresi D) Akarsular E) Madenler Litosfer - Taş küre Hidrosfer - Su küre 3. Doğal ortamı oluşturan unsurlarda meydana gelen Aşağıdakilerden hangisi, bu ortamda meydana gelen geçici ya da sürekli değişimlere doğa olayı denir. olaylardan biri değildir? Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğa olayı A) Bitkilerin fotosentez yapması olarak nitelenemez? B) Orman yangınlarının meydana gelmesi C) Tarımsal faaliyetlerin gerçekleştirilmesi A) Maden yataklarının işletilmesi D) Tektonik depremlerin oluşması B) Rüzgâr oluşumu E) Doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesi C) Akarsuların taşkın yapması D) Jeotermal suların oluşumu Coğrafya E) Bazı hayvan türlerinin göç etmesi 8

Çözüm Merkezi Öğren Yap 6. Doğal ortamları oluşturan unsurlar birbirleriyle sürekli 8. • Kutup altı bölgelerde insanların soğuktan korunmak etkileşim hâlindedir. Doğal ortamlardaki bu etkileşimin için kalın kıyafetler giymesi önemli bir kısmı, dört ortamı oluşturan unsurlar arasında gerçekleşmektedir. •• Güneydoğu Asya'da bazı insanların yüzen evlerde ve teknelerde balıkçılık yaparak geçimini sağlamaları Buna göre, aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleştiği doğal ortamlar yanlış verilmiştir? •• Çöllerde yaşayan insanların deveyi ulaşım için kullanmaları A) Suyun buharlaşması sonucu bulut oluşması ® Hidrosfer - Atmosfer Yukarıda verilen bölgelerde insanların yaşam biçimlerinin farklı olmasının temel nedeni B) Bitki kalıntılarının çürüyerek toprağa karışması ® aşağıdakilerden hangisidir? Biyosfer - Litosfer A) Ülkelerin gelişmişlik düzeyinin farklı olması C) Rüzgârların kayaçları ufalaması ® Atmosfer - B) Doğal çevre şartlarının farklılık göstermesi Litosfer C) Yer şekillerinin farklı olması D) Nüfus yoğunluklarının farklı olması D) Gelgit olayı sonucu yükselen suların akarsuların E) Doğal kaynakların yetersiz olması ağız kısmını basması ® Hidrosfer - Litosfer E) Heyelan sonucu ağaçların kopması ® Litosfer - Biyosfer 7. II 9. Aşağıdakilerden hangisi, insanın doğaya olan I IV etkisine örnek gösterilemez? III A) Fosil yakıt kullanımının asit yağmurlarına neden olması B) Yağmur ormanlarının palm yağı üretmek için tahrip edilmesi C) Kışın karadan denize esen muson rüzgârlarının yazın denizden karaya doğru esmesi D) Bataklıkların tarım alanına dönüştürülmesi E) Dere yataklarının değiştirilmesi Yukarıdaki haritada numaralandırılan bölgelerdeki bazı 10. Zaman içinde insanın bilgi birikiminin artması, bilim ve beşeri faaliyetler aşağıda verilmiştir. tekniğin ilerlemesi, teknolojik araçların hızla çoğalması; insanların ihtiyaçlarının artmasına ve çeşitlenmesine I. bölgede eski bir çöl durumundaki araziler sulama neden olmuştur. İnsanlar ihtiyaçlarını karşılarken projeleri sayesinde tarıma kazandırılmıştır. doğaya yaptıkları müdahaleler, bazen doğanın işleyişiyle uyumluyken bazen de doğanın işleyişine II. bölgede insanlar iglo adı verilen buzdan yaptıkları evlerle barınma ihtiyacını gidermektedir. zarar vermiştir. III. bölgede insanlar yerleşim yerlerini dağların yüksek Buna göre, aşağıdaki insan faaliyetlerinden kesimlerine kurmuştur. hangisinin doğanın işleyişine zarar verdiği söylenebilir? IV. bölgede arazi sıkıntısı çeken insanlar dağdan getirdikleri malzemelerle denizi doldurularak arazi A) Akarsuların taşkın alanlarında tarım yapılması kazanmıştır. B) Jeotermal kaynaklarla konutların ısıtılması C) Deniz doldurularak yerleşim alanı oluşturulması Bu faaliyetlerden hangileri yer şekillerinin neden D) Dağlık alanların kış sporları amacıyla kullanılması olduğu olumsuzlukları gidermeye yöneliktir? E) Ormanlık alanlarda arıcılık faaliyetlerinin yapılması A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II D) I ve III E) II ve IV 9

2TEST İnsan Doğa Etkileşimi 1. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi ve ham madde ihtiyaçları 4. Bizim en önemli besin kaynağımız pirinçtir. Yaşadığımız arttıkça doğal çevreye yaptıkları müdahaleler de artar. yerde yazın bol yağış düşmesi sel ve heyelanlara neden olsa da pirinç yetiştirmemizi ve besin ihtiyacımızı karşılamamızı sağlıyor. Bu nedenle oluşan can ve mal I II kaybına rağmen insanlar bu yağışları umutla bekliyor. IV I II III IV Buna göre, haritada numaralandırılmış yerlerden III hangisinde insanların doğal çevreye daha fazla V müdahale ettiği söylenebilir? Yukarıda özellikleri verilen bölge, haritada A) I ve II B) I ve III C) II ve III numaralandırılmış yerlerin hangisinde yer alır? D) II ve IV E) III ve IV A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V 2. Doğa koşulları insan yaşamını doğrudan etkilemektedir. 5. İnsanlar, doğaya müdahale ederken gelecek nesillerin Buna karşılık insanlar, doğanın olumsuz etkilerinden de ihtiyaçlarını doğadan karşılayacağı gerçeğini kurtulmak için doğaya birçok müdahalede unutmamalıdır. bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu amaç doğrultusunda Aşağıdakilerden hangisi, bu müdahalelere örnek yapılan faaliyetlerden biridir? olarak gösterilemez? A) Su ihtiyacının karşılanması için yer altı sularının aşırı A) Süveyş Kanalı'nın açılması kullanılması B) Ovit Tüneli'nin yapılması C) Ordu - Giresun Havalimanı'nın yapılması B) Akarsu vadisi boyunca yerleşim alanlarının inşa D) Atatürk Barajı'nın yapılması edilmesi E) Alaçatı Rüzgâr Santrali'nin kurulması C) Tarım alanlarının oluşturulması için ormanlık 3. İnsanların yapmış olduğu aşağıdaki faaliyetlerden alanların tahrip edilmesi hangisinin doğal çevre üzerinde meydana getirdiği değişiklikler daha azdır? D) Tarımsal ürünün hasadı sonrasında ürün kalıntılarının (anızların) yakılması A) Yağmur ormanlarının bulunduğu alana Trans- Amazon otoyolunun yapılmasının E) Enerji ihtiyacının karşılanması için güneş santrallerinin kurulması B) Akdeniz ile Kızıldeniz arasına Süveyş Kanalı'nın açılmasının 6. Aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisi sırasında doğal çevre koşulları daha az kullanılır? C) Aral Gölü'nü besleyen Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin pamuk tarlalarının sulanmasında aşırı A) Kültür turizmi kullanılmasının B) Jeotermal enerji üretimi C) Kağıt ve kereste üretimi D) Nil Nehri üzerine Aswan Barajı’nın inşa edilmesinin D) Kıyı balıkçılığı E) Organik tarım E) İzlanda’da kışın otoyolların jeotermal kaynaklarla ısıtılmasının Coğrafya 10

Çözüm Merkezi Düşün Yap 7. KM 9. İnsan doğa etkileşimi; doğanın insanı etkilemesi, L insanın doğal ortamı değiştirmesi ve insanın doğayla uyum içinde yaşaması şeklindedir. Yukarıdaki haritada; Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğanın insan I. K bölgesinde betondan yapılmış çok katlı binaların yaşamı üzerindeki etkisine örnek olarak bulunması, gösterilemez? II. L bölgesinde sazlıklardan yapılmış derme-çatma A) Sıcak bölgelerde yaşayan insanların sebze ağırlıklı barınakların yaygın olması, yiyeceklerle beslenmesi III. M bölgesinde evlerin kerpiçten yapılması B) Kar yağışının fazla olduğu bölgelerde evlerin pencerelerinin küçük ve çatılarının dik yapılması özelliklerinden hangileri doğal koşulların insan yaşamına olan etkileri arasında yer almaz? C) Fosil yakıt kullanımının küresel ısınmaya neden olması D) Kurak bölgelerde nadas tarımının yaygın olması E) Orta kuşaktaki ülkelerde elbise değiştirme ihtiyacının fazla olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 10. I. Nükleer santrallerde meydana gelen sızıntılar D) I ve III E) II ve III II. Yer altı sularının aşırı kullanımının neden olduğu göçükler III. Atmosferdeki kloroflorokarbon gazlarının neden ozon seyrelmesi IV. Heyelan sonucu kopan kütlelerin yer değişmesi Yukarıdaki olaylardan hangilerinin daha geniş alanlarda etkili olduğu söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III 8. D) II ve IV E) III ve IV I II IV 11. İnsanların doğal çevreyi değiştirmesinin en önemli III V nedenini artan gıda ihtiyacının karşılanması amacıyla yeni tarım alanlarının oluşturulması gelmektedir. Bu Yukarıdaki haritada numaralanmış yerlerin amaçla insanlar teknolojiyi kullanarak tarımsal üretim hangisinde, aşağıda verilen doğal unsurun insan yapmaktadır. yaşamına olan olumsuz etkisi daha azdır? Buna göre; A) I ® Kasırgaların I. eğimli arazilerde teraslar oluşturarak, B) II ® Yüksek sıradağların C) III ® Kum fırtınalarının II. kurak bölgelerde yer altı suları aşırı kullanılarak, D) IV ® Düşük sıcaklıkların E) V ® Tektonik depremlerin III. çayır ve meralar tarım alanına dönüştürülerek, IV. yarı kurak bölgelerde su isteği az olan ürünler yetiştirilerek yapılan tarımsal faaliyetlerden hangileri doğayla uyumludur? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 11

3TEST Coğrafyanın Konusu, Bölümleri ve Gelişimi 1. Coğrafyanın doğal ortamlar ile bu ortamlarda meydana 4. Litosferi oluşturan unsurları ve litosferde meydana gelen olayları inceleyen bölümüne fiziki coğrafya, insan gelen tektonizma, volkanizma, dağ oluşumu gibi faaliyetlerini inceleyen bölümüne beşerî coğrafya denir. olaylar ile yer şekillerinin oluşum süreçlerini coğrafyanın aşağıdaki alt dallarından hangisi inceler? Buna göre, aşağıdakilerden hangisi fiziki coğrafyanın inceleme konuları arasında yer almaz? A) Klimatoloji  B) Potamoloji  C) Arkeoloji A) Fay hatlarının dağılışı D) Petrografi E) Jeomorfoloji B) Bitki örtüsünün dağılışını etkileyen faktörler C) Hava olaylarının günlük değişimi 5. • Türkiye'de çalışan nüfusun sektörel dağılımının D) Toprak katmanlarının özellikleri araştırılması E) Yeryüzünde yerleşme için elverişli yerler •• Mekânları sembolize eden doğal ve beşerî unsurların 2. Aşağıdaki şemada, coğrafyanın alt dallarından birinin araştırılması yararlandığı bilim dalları gösterilmiştir. •• Doğu Karadeniz'de yapılarda kullanılan malzemelerin, .............?............. coğrafi koşullarla ilişkisinin incelenmesi Osenografya •• Demir çelik fabrikalarının kurulduğu yerlerin coğrafi özelliklerinin araştırılması Potamoloji Yukarıdaki konulardan herhangi birini inceleyen coğrafyanın alt dalları arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? Limnoloji A) Ulaşım coğrafyası B) Nüfus coğrafyası C) Turizm coğrafyası D) Yerleşme coğrafyası Hidrojeoloji E) Sanayi coğrafyası Buna göre, “?” işareti ile gösterilen alana coğrafyanın alt dallarından hangisi gelmelidir? A) Jeomorfoloji B) Klimatoloji  6. Coğrafya öğretmeni Sevil Hanım öğrencilerinden bazılarına ödev olarak aşağıdaki konuları vermiştir. C) Hidrografya D) Biyocoğrafya Aysun : Yeryüzündeki deprem kuşakları E) Kartoğrafya Kenan : Akarsuların akımını etkileyen faktörler Jale : Okyanus akıntılarının özellikleri 3. İlk Çağ’ın önemli coğrafyacılarından olan İskenderiyeli Adem : Toprakların oluşumu ve çeşitleri Batlamyus, Geographica Syntaxis adlı eserinde küremsi Belgin : Bitkilerin yeryüzüne dağılışı dünya yüzeyinin haritalama yöntemlerini anlatmış, başta dünya haritası olmak üzere çeşitli haritalar çizmiştir. Buna göre, hangi öğrencinin kaynak olarak Eserinde 8.000 kadar yerin adını listelemiş, bunlardan yararlanacağı coğrafyanın alt dalı aşağıda yanlış 400 kadarının koordinatlarını gerçeğe yakın bir şekilde verilmiştir? göstermiştir. A) Aysun ® Jeoloji Batlamyus bu çalışmalarıyla, coğrafyanın aşağıdaki B) Kenan ® Hidrojeoloji alt dallarından hangisine katkı yapmıştır? C) Jale ® Oseonografya D) Adem ® Pedoloji A) Tarihi coğrafya B) Jeoloji E) Belgin ® Botanik C) Kartoğrafya D) Klimatoloji Coğrafya E) Jeomorfoloji 12

Çözüm Merkezi Öğren Yap 7. IV 10. Aşağıdaki tabloda coğrafyanın bazı bölümleri ile bu I III bölümlerin açıklaması ve yararlandığı bilim dalları verilmiştir. II V Coğrafyanın Bölümlerin Açıklaması Yararlandığı Bölümü Diğer Bilimler Demografi Devletlerin jeopolitik Uluslararası konumlarının dış İlişkiler siyasetteki etkilerini inceler. Haritada numaralandırılmış yerlerin aşağıda verilen Harita çizim tekniklerini ve özelliklerinden hangisi beşeri coğrafyanın inceleme Kartoğrafya haritalardan yararlanma Fotogrametri alanında yer alır? esaslarını inceler. A) I numaralı yerdeki göl oluşumları Tarihi Eski uygarlıkların kuruluş Arkeoloji B) II numaralı yerdeki endemik bitki türleri coğrafya yerleri ve ekonomik faaliyetlerini inceler C) III numaralı yerdeki kum fırtınalarının etki alanları Jeomorfoloji Yer şekillerinin oluşum Jeoloji D) IV numaralı yerde konut yapımında kullanılan süreçlerini inceler. malzemeler Klimatoloji İklim elemanlarını ve Meteoroloji E) V numaralı yerde oluşan tsunami dalgalarının yeryüzünde görülen iklim yayılma hızı tiplerini inceler. Bu bölümlerden hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir? A) Demografi  B) Kartoğrafya  C) Klimatoloji 8. Beşeri coğrafyanın aşağıdaki alt dallarından D) Tarihi coğrafya E) Jeomorfoloji hangisinin inceleme alanı yanlış verilmiştir? 11. Çatalhöyük, Konya’nın Çumra ilçesi sınırları içerisindedir. A) Nüfus coğrafyası – Ortalama yaşam süresini 9.000 yıllık bir geçmişe dayandığı tahmin edilmektedir. etkileyen faktörler Yerleşim alanında üst üste inşa edilmiş binalar yapay bir tepe oluşturur. Yapılan kazılarda birbirinin üzerine B) Enerji coğrafyası – Nükleer santrallere sahip ülkeler kurulmuş 13 yapı ortaya çıkarılmıştır. Yapılarda yakın çevreden sağladıkları kerpiç, kamış ve ağaç kullanılmıştır. C) Siyasi coğrafya – Devletlerin jeopolitik konumları Binalar arasında herhangi bir sokak bulunmamaktadır. D) Yerleşme coğrafyası – Şehirlerin gelişimini etkileyen Bu parçadaki konuları inceleyen coğrafyanın alt dalı faktörler aşağıdakilerden hangisidir? E) Ulaşım coğrafyası – Yer şekillerinin engebeli olduğu yerler 9. Aşağıdakilerden hangisi Fiziki Coğrafya’nın taşların A) Arkeoloji B) Nüfus coğrafyası özelliklerini inceleyen alt bilim dalıdır? A) Limnoloji  B) Jeofizik  C) Jeoloji C) Siyasi coğrafya D) Ekonomik coğrafya D) Hidroloji E) Petrografi E) Biyocoğrafya 13

4TEST Coğrafyanın Konusu, Bölümleri ve Gelişimi 1. Aşağıdakilerden hangisi Beşeri Coğrafya’nın alt 4. I. Şehirsel arazi sıkıntısı çekilen ülkelerde kapsül dallarından birinin inceleme alanında yer almaz? evlere olan ihtiyacın fazla olması A) Küresel iklim değişiminin tarımsal üretime olan etkisi II. Büyük Okyanus'ta meydana gelen 9 B) Kentsel dönüşümün en çok yapıldığı iller büyüklüğündeki depremin tsunamiye neden olması C) İzmit Körfezi'nin her iki yakasındaki ulaşımı sağlayan III. Kutuplarda yaşayan insanların iglo adı verilen Osman Gazi Köprüsü buzdan kazıdıkları evlerde yaşamlarını sürdürmesi D) Peribacalarının oluşum süreci E) Göbeklitepe'de gün yüzüne çıkarılan mekânlar IV. Kanarya Adaları'nda faaliyete geçen yanardağın hava kirliliğine ve asit yağmurlarına neden olması Yukarıdaki olaylardan hangileri, fiziki coğrafyanın inceleme konularındandır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 2. • Türkiye'nin kurucu üyesi olduğu uluslararası örgütler 5. Aşağıda coğrafyanın alt dallarından birinin başlıca inceleme konuları verilmiştir. •• Gelgit akıntılarından elektrik üreten ülkeler •• Avrupa Birliği'nin gelişim süreci •• Sis ve kırağının oluşum nedenleri ve günlük hayata olan etkileri •• Birleşmiş Milletler ve NATO'nun aldığı kararlar doğrultusunda Türkiye'nin asker gönderdiği ülkeler •• Bir ülkedeki okuryazar oranının ülkenin toplam nüfusu içindeki payının araştırılması •• İslam İşbirliği Teşkilatı'nın kuruluş amacı Yukarıdaki konuları inceleyen bilim dalları arasında Bu konuları aşağıdaki bilim dallarından hangisi aşağıdakilerden hangisi yoktur? inceler? A) Siyasi coğrafya B) Nüfus coğrafyası C) Klimatoloji D) Enerji coğrafyası E) Jeomorfoloji A) Ekonomik coğrafya B) Siyasi coğrafya C) Kartoğrafya D) Yerleşme coğrafya E) Kültür coğrafyası 3. Yaşadığı bölgedeki; 6. Jeomorfoloji (yer şekilleri bilimi), taş küreyi inceler, yer şekillerinin oluşum ve dağılışı ile bu olayların diğer •• termal kaynaklar, doğal sistemlere etkisini araştırır. •• antik kentler, Bu konuları incelerken aşağıdaki bilim dallarından hangisinden yararlanmaz? •• ilginç yer şekilleri, •• doğal güzellikler hakkında araştırma yapan bir inceleme grubu, bu araştırmaların tamamını coğrafyanın aşağıdaki alt dallarından hangisine yönelik yaptığı söylenebilir? A) Hidrografya B) Yerleşme coğrafyası C) Turizm coğrafyası D) Jeomorfoloji A) Pedoloji  B) Jeofizik  C) Petrografi E) Tarihî coğrafya D) Hidroloji E) Jeoloji 14 Coğrafya

Çözüm Merkezi Öğren Yap 7. Bir zeytin üreticisinin ilaçlama yapabilmesi ve yaprak 10. I. Limnoloji ® Akarsular gübresi atabilmesi için havanın durgun, zeytinliğini II. Hidrojeoloji ® Yer altı suları sürebilmesi ve ürününü toplayabilmesi için toprağın kuru III. Potamoloji ® Göller olması gereklidir. Üretici bu faaliyetlerini yapabilmek için IV. Oseonografya ® Denizler ve okyanuslar gerekli olan anlık hava durumu bilgilerini kullanır. Yukarıda hidrografyanın alt dallarından hangilerinin Bu bilgilerin elde edilebilmesi için aşağıdaki inceleme alanı yanlış verilmiştir? coğrafyanın alt dallarından hangisinden yararlanılır? A) Meteoroloji B) Astronomi A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Jeomorfoloji D) Kartoğrafya D) II ve IV E) III ve IV E) Hidroloji 8. 11. Aerosol, deniz ve okyanuslarda dalgaların patlaması sonucu meydana gelen tuz kristalleridir. Atmosfere Fiziki coğrafya karışan bu kristalleri bulut oluşumunu sağlayarak yağışlarla yüzeye iner. Bu şekilde yeryüzüne düşen Jeomorfoloji ? Biyocoğrafya yılda ortalama 150 milyon ton tuz, toprağın gerekli mineralleri almasında rol oynar. Yukarıdaki şemada “?” işareti ile gösterilen alana aşağıdakilerden hangisinin yazılması bilgi yanlışına Bu parçada coğrafi ortamı ve konuları inceleyen neden olur? bilim dalları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Demografi B) Klimatoloji  A) Oseonografya ® Klimatoloji - Pedoloji C) Hidrografya D) Biyocoğrafya B) Potamoloji ® Meteoroloji - Jeomorfoloji E) Kartoğrafya C) Litoloji ® Hidrojeoloji - Petrografi D) Oseonografya ® Litoloji - Biyoloji E) Biyocoğrafya ® Klimatoloji - Limnoloji 9. I. Sulama projeleri 12. İnsanların tarım, hayvancılık, ormancılık, madencilik, II. Ulaşım kanalları turizm, ticaret, sanayi, hizmetler vb. faaliyetleri ile bu faaliyetlerin coğrafi olaylarla etkileşimini III. Köy altı yerleşmeleri aşağıdaki bilim dallarından hangisi inceler? IV. Mera hayvancılığı A) Siyasi coğrafya B) Nüfus coğrafyası Yukarıdakilerden hangileri, ekonomik coğrafyanın yararlandığı bilim dallarından birinin inceleme alanında yer almaz? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) Ekonomik coğrafya D) Kültür coğrafyası D) II ve IV E) III ve IV E) Yerleşme coğrafya 15

5TEST Coğrafyanın Konusu, Bölümleri ve Gelişimi 1. Orta Çağ’ın Türk İslam coğrafyacılarından olan ---, 4. I. Kilisenin baskısından dolayı Avrupa’da coğrafya yazdığı --- adlı eserinde; iklimin insan yaşamına etkisi, duraklama dönemine girmiştir. göçebe ve yerleşik kültürler, kır ve şehir yerleşmeleri ile geçim tarzları üzerinde durmuştur. II. Coğrafya gerçek anlamda bilimsel kimliğine kavuşmuştur. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? III. Rönesans hareketleri ile birlikte Coğrafi Keşifler yeni yolların keşfedilmesini sağlamıştır. A) Evliya Çelebi - Seyahatname B) İbni Haldun - Mukaddime IV. Türk ve İslam coğrafyacıları namaz vakitleri, oruç C) Muhammet İdrisi - Kitabu Roger süresi ve hac yollarının belirlenmesi gibi çalışmalarla D) El-Biruni - Kanun el Maksudi coğrafyaya önemli katkılar yapmıştır. E) Piri Reis - Kitabı Bahriye Orta Çağ'da coğrafyanın gelişimi ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 2. Aşağıda ilk çağ bilim insanlarından birinin coğrafya 5. İlk Çağ’da coğrafi bilgiler gezilen yerlerin tasvir bilimine yaptığı katkılar verilmiştir. edilmesi ile basit planlar ve haritalar çizilmesi yöntemleriyle ortaya konmuştur. •• Coğrafya kelimesini ilk kez kullanmıştır. •• Bir derecelik meridyen yayı ile dünyanın çevre Bu dönemde coğrafyanın gelişimine katkısı olan bilim insanları arasında aşağıdakilerden hangisi uzunluğunu gerçeğe yakın bir şekilde hesaplamıştır. yoktur? •• O dönemde bilinen dünyanın bir haritasını çizmiştir. Bu bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Eratosthenes  B) Strabon  C) Batlamyus D) Aristoteles E) Strabon A) Erotesthenes  B) Batlamyus  C) Ortelius D) Strabon E) Aristoteles 3. I. Haçlı seferlerinin yapılması 6. İlk Çağ coğrafyacılarından Batlamyus çizdiği haritalar ve yazdığı eserinde 8000 kadar yerin adını listelemiş, II. Namaz vakitleri, oruç süresi, hac yolları, kıble yönü bunlardan 400 kadarının koordinatlarını gerçeğe yakın ve dini günlerin belirlenmesi gibi çalışmaların bir şekilde göstermiştir. yapılması Batlamyus'un adını listelediği ve koordinatlarını III. İpek ve Baharat yollarının yaygın olarak kullanılması çizdiği yerler arasında aşağıdakilerden hangisinin bulunduğu söylenemez? IV. Hristiyan din adamlarının özgür düşünceyi kısıtlayıcı ve baskıcı tutumları A) Kuzey Afrika B) Orta Asya Orta Çağ'da meydana gelen yukarıdaki olaylardan hangileri, coğrafya biliminin gelişmesine katkı sağlamıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Orta Amerika D) Hint Yarımadası D) II ve IV E) III ve IV E) Güney Avrupa 16 Coğrafya

Çözüm Merkezi Düşün Yap 7. I. Cihannüma - Piri Reis 10. Coğrafyanın metodolojisini oluşturmuş, coğrafya II. Kitab-ı Bahriye - Evliya Çelebi biliminin ilkelerini ortaya koymuştur. Çalışmalarını III. Suret el Arz - Kâtip Çelebi Cosmos isimli eserinde toplamıştır. Güney Amerika’nın IV. Gegraphe - Strabon batısındaki soğuk okyanus akıntısını tespit etmiştir. Yukarıdaki eser-coğrafyacı eşleştirmelerinden Yukarıda bazı çalışmaları verilen bilim insanı hangileri yanlıştır? aşağıdakilerden hangisidir? A) Aristo B) Karl Ritter A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Fredrich Ratzel D) A. Von Humbolt D) II ve IV E) III ve IV E) Erotesthenes 8. Yeni Çağ’da coğrafya biliminin gelişimi ile ilgili 11. I. Beşerî coğrafya aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? II. Siyasi coğrafya III. Fizikî coğrafya A) Rönesans hareketleri Avrupa’da bilimin gelişmeye başlamasında etkili olmuştur. Coğrafyanın yukarıdaki bölümlerinin kurucuları, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? B) Avrupalılar, İlk Çağ filozoflarına ait çok sayıdaki eseri Latinceye çevirmişlerdir. I II III C) Uzak Doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşma A) C. Ritter Von Humbolt F. Ratzel isteğiyle uzun mesafeli deniz seyahatlerinin B) C. Ritter F. Ratzel Von Humbolt yapılması yeni yerlerin keşfedilmesini sağlamıştır. C) La Blache C. Ritter F. Ratzel D) Von Humbolt V. La Blache C. Ritter D) Osmanlı Devleti’nde coğrafya bilimi adına Piri Reis E) F. Ratzel Von Humbolt La Blache ve Kâtip Çelebi gibi değerli eserler ortaya koymuşlardır. E) Coğrafya biliminin bölümleri ve konuları günümüzdeki şeklini almıştır. 9. I. Coğrafya kelimesi ilk kez kullanılmıştır. 12. Yeni Çağ'da Uzak Doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşma ve bu zenginlikleri ele geçirme amacıyla II. Coğrafya biliminin bölümleri ve konuları yapılan uzun mesafeli deniz seyahatleri ile günümüzdeki şeklini almıştır. aşağıdakilerden hangisi arasında bir ilişki kurulamaz? III. Coğrafyanın metodolojisi oluşturulmuş ve coğrafya biliminin ilkeleri ortaya konmuştur. A) Dünya'nın yuvarlak olduğunun tespit edilmesi IV. Coğrafi keşif ve seyehatler durdurularak daha çok B) Yeni deniz yollarının bulunması olguların tasvirleriyle yetinilmiştir. C) Akdeniz'in ticari öneminin artması Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Yakın Çağ'a aittir? D) Sömürgecilik faaliyetlerinin başlaması A) I ve II B) I ve III C) II ve III E) Yeni kıtaların keşfedilmesi D) II ve IV E) III ve IV 17

6TEST Dünya'nın Şekli 1. Dünya’nın kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin olan 3. 1519 yılında Magellan ve yardımcısı Elcano Dünya’nın özgün şekline geoit denir. Dünya’nın şekline bağlı çevresini dolaşmak amacıyla İspanya’dan deniz olarak ortaya çıkan bazı sonuçları küresel şeklinin, yolculuğuna başlamıştır. Yolculuğa tek başına devam bazıları ise geoit şeklinin sonucudur. eden Elcano hep aynı yöne giderek, 1522’de Dünya’yı dolaşmış ve tekrar başladığı yere dönmüştür. Buna göre; Elcano'nun hep aynı yöne giderek başladığı yere I. Ekvator’un uzunluğunun tam bir meridyen dairesinin gelmesi, aşağıdakilerden hangisini kanıtlar? uzunluğundan fazla olması, A) Güzergâh boyunca yer şekillerinin sade yapıda II. güneş ışınlarının düşme açısının Ekvator'dan olduğunu kutuplara doğru azalması, B) Dünya'nın batıdan doğuya doğru döndüğünü III. kutup noktalarındaki yer çekiminin Ekvator’daki bir C) Dünya'nın farklı bölgelerinde benzer iklimlerin yere göre daha fazla olması, görüldüğünü IV. Dünya’nın bir yarısı aydınlıkken diğer yarısının D) Dünya'nın Güneş etrafında hareket ettiğini karanlık olması E) Dünya'nın şeklinin küre biçiminde olduğu özelliklerinden hangileri geoit şeklinin, hangileri ise 4. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın şeklinin küresel şeklinin sonuçlarıdır? sonuçları arasında gösterilemez? Geoit şeklinin sonuçları Küresel şeklinin sonuçları A) Doğudaki merkezlerde güneşin erken doğması ve batması A) I ve II III ve IV B) I ve III II ve IV B) Dünya'nın dönüş hızının kutuplara doğru azalması C) I ve IV II ve III C) Meridyenler arasındaki mesafenin kutuplara doğru D) II ve III I ve IV E) III ve IV I ve II daralması D) Denizlerin tuzluluk oranının kutuplara doğru 2. Aşağıda Dünya’nın Ekvator kısmı şişkin, kutuplar kısmı ise basık olan kendine özgü geoit şekli gösterilmiştir. azalması E) Harita çiziminde hataların meydana gelmesi 90° 40.009 km 6.357 km 40.076 km 6.378 km 90° 5. Dünya'nın küresel şekline bağlı olarak güneş ışınlarının 18 yere düşme açısı Ekvator’dan kutup noktalarına doğru Dünya'nın bu şekle sahip olmasının başlıca nedeni gidildikçe daralmaktadır. aşağıdakilerden hangisidir? Aşağıdakilerden hangisi bu duruma bağlı olarak A) Sıradağlarının uzanış yönü ortaya çıkan sonuçlardan biri değildir? B) Levhaların hareket etmesi C) Karaların yarım kürelere dağılış oranı A) Sıcaklık değerlerinin azalması D) Dünya'nın ekseni etrafında dönmesi sonucu oluşan B) Cisimlerin gölge boylarının uzaması C) Yerel saat farklarının oluşması merkezkaç kuvveti D) Bitki örtüsünün kuşaklar oluşturması E) Dünya'nın ekseninin eğik olması E) Kalıcı kar sınırının alçalması Coğrafya

Çözüm Merkezi Öğren Yap 6. Bir yerin doğal güzelliklerini görmek için sıcak hava 9. Dünya'nın şekline bağlı olarak akarsuların donma balonuyla yerden yükselen Esin, yükseldikçe görülen süresi Ekvator’dan kutuplara doğru değişmektedir. alanların genişlediğini gözlemlemiştir. Yenisey Sarýýrmak Bu durum aşağıdakilerden hangisini kanıtlar? Ýndus A) Dünya'nın ekseni etrafında döndüğünü Ekvator B) Dünya'nın küresel bir şekle sahip olduğunu C) Dünya'nın yörüngesinin elips biçiminde olduğunu D) Yer ekseninin eğik olduğunu E) Denizlerin oranının karalardan fazla olduğunu 7. I. Avustralya'da yaz yaşandığı tarihte Türkiye'de kış Buna göre, haritada gösterilen nehirlerin ağız yaşanması kısımlarının donma süresi, fazla olandan az olana doğru aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? II. Bakü’de güneşin Ankara'dan daha erken doğması ve batması A) Yenisey - Sarıırmak - İndus B) Sarıırmak - İndus - Yenisey III. Akdeniz'in Baltık Denizi'nden daha tuzlu olması C) İndus - Yenisey - Sarıırmak D) Yenisey - İndus - Sarıırmak IV. Türkiye'nin Kanada'dan daha sıcak olması E) İndus - Sarıırmak - Yenisey Yukarıdaki özelliklerden hangileri, Dünya'nın şekline bağlı olarak ortaya çıkmıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III 10. K• 80° D) II ve IV E) III ve IV L• 10° Ekvator 8. Kuzey Kutup Noktası • Ekvator Yukarıdaki şekilde gösterilen K ve L merkezlerinin; Yukarıdaki haritada ok yönünde hareket edildiğinde I. L merkezinde cisimlerin gölgesinin bazen kuzeye, aşağıdakilerden hangisi genel olarak artış göstermez? bazen de güneye düşmesi, A) Göllerin donma süresi B) Kutup yıldızının görünüm açısı II. K merkezinde kutup yıldızının görünüm açısının C) Cisimlerin gölge uzunluğu daha büyük olması, D) Dünya'nın çizgisel hızı E) Gurup ve tan süreleri III. L merkezinin paralelinin çevre uzunluğunun daha fazla olması IV. K merkezinde yazın gündüz süresinin daha uzun olması özelliklerden hangileri Dünya'nın şekline bağlı olarak ortaya çıkmıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 19

7TEST Dünya’nın Günlük ve Yıllık Hareketi 1. Dünya günlük hareketini kutup noktalarından geçtiği 4. varsayılan yer ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru dönerek yapar. Güneş ışınlarının düşme açısı gün içerisinde değişir. Buna göre, Dünya'nın batıdan doğuya doğru dönmesi; Günlük sıcaklık farkları oluşur. I. kutuplar çevresindeki yer çekiminin Ekvator'dan fazla Günlük basınç farkları oluşur. olması, ......................................................................... II. doğudaki merkezlerin yerel saatinin batıdakilerden ileri olması, Yukarıdaki şemada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? III. ardışık meridyenler arasındaki uzaklığın kutuplara doğru daralması, A) Sürekli rüzgârların yönlerinde sapmalar meydana gelir. IV. sürekli rüzgârların Kuzey Yarım Küre'de sağa sapması B) 30° ve 60° enlemlerinde dinamik kökenli basınç özelliklerinden hangileri üzerinde etkili olmuştur? merkezleri oluşur. A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Meltem rüzgârları oluşur. D) Kayaçlar kimyasal yollarla ayrışır. D) II ve IV E) III ve IV E) Sürekli rüzgârlar oluşur. 2. Aşağıdakilerden hangisi Dünya'nın ekseni 5. Aşağıdakilerden hangisinin oluşum nedeni, etrafındaki hareketine ve dönüş yönüne bağlı olarak diğerlerinden farklıdır? ortaya çıkmamıştır? A) Aydınlanma çemberinin kutup noktalarıyla kutup A) En büyük paralelin Ekvator olması daireleri arasında yer değiştirmesi B) Doğu ve batı yönleri C) Yerel saat B) Gece ve gündüzün ardalanması D) Uluslararası saat dilimleri C) Sürekli dinamik basınç merkezlerinin oluşması E) Merkezkaç kuvveti D) Okyanus akıntılarının halkalar oluşturması E) Cisimlerin gölge boylarının ve yönlerinin gün 3. Dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in karşısından geçme hızına çizgisel hız denir. Çizgisel hız, Ekvator’dan içerisinde değişmesi kutup noktalarına gidildikçe azalır. 6. I. Sıcaklık farklarının oluşması Aşağıdakilerden hangisi, bu duruma bağlı olarak II. Muson rüzgârlarının oluşması ortaya çıkan durumlardan biridir? III. Kayaçların fiziksel yollarla ayrışması IV. Matematik iklim kuşaklarının meydana gelmesi A) Doğudaki merkezlerde yerel saatin ileri olması Yukarıdaki özelliklerden hangileri, Dünya'nın eksen B) Kutup çevresinde gurup ve tan sürelerinin uzun hareketine bağlı olarak oluşmuştur? olması A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Gece ile gündüz arasındaki zaman farkının Ekvator'dan kutuplara doğru artması D) II ve IV E) III ve IV D) Meridyenler arasındaki mesafenin kutuplara doğru Coğrafya daralması E) Ekvator ve çevresine güneş ışınlarının büyük açılarla düşmesi 20

Çözüm Merkezi Öğren Yap 7. Dünya günlük hareketini Ekvator üzerinde saatte 10. Aşağıdaki şekilde bir merkezde güneşin ufuktaki ortalama 1670 km hızla dönerek 24 saatte tamamlar ve konumları gösterilmiştir. bu süreye bir gün denir. Bir günlük zaman diliminde hem gece hem de gündüz yaşanır. Buna göre güneşin ufuktaki konumunun değişmesi aşağıdakilerden hangisini etkilemez? Buna göre, Dünya'nın ekseni etrafındaki dönüş hızı şimdikinin iki katına çıksaydı aşağıdakilerden A) Gece ve gündüz uzunluklarını hangisi değişirdi? B) Sıcaklık değerlerini C) Cisimlerin gölge boylarını A) Güneş’in bir yerde doğudan doğup batıdan batması D) Yerel saati B) Yerel saatin batıdaki bir noktada daha geri olması E) Basınç farklarını C) Sürekli rüzgârların yarım kürelerdeki sapma yönü D) Ardışık boylamlar arasındaki yerel saat farkı 11. Havanın bulutsuz olduğu bir günde açık bir alana E) Yarım kürelerdeki mevsim süreleri dik konumda bir çubuğun gölge boyunun ve yönünün değişimi gözlemlenerek; 8. Aşağıdaki şekilde aynı yükseltide ve aynı anda oklar yönünde hareket eden hava araçları başladıkları yere I. yerel saat, aynı anda gelmişlerdir. II. bulunulan yarım küre, III. deniz seviyesine göre yükselti, • K 60° IV. güneş ışınlarının düşme açısı • L 40° özelliklerinden hangileri tespit edilemez? Ekvator • M 20° Buna göre, hava araçlarının hızları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) K > L > M B) K > M > L C) M > L > K D) M > K > L E) L > K > M A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve IV E) III ve IV 9. Dünya kendi ekseni etrafında dönerken oluşan 12. I. Gece ve gündüz süresi savrulma etkisine merkezkaç (koriyolis) kuvveti denir. II. Güneş ışınlarının düşme açısı Buna göre, aşağıdaki durumlardan hangisi, merkez III. Yerel saat farkları kaç kuvvetinin etkisiyle meydana gelmiştir? IV. Cisimlerin gölge boyu A) Meltem rüzgârları B) Yerel saat farkları Yukarıdakilerden hangileri Dünya'nın hem günlük, C) Gece ve gündüzün ardalanması hem de yıllık hareketine bağlı olarak değişim D) Kayaçların fiziksel yollarla ayrışması gösterir? E) 30° ve 60° enlemlerindeki dinamik kökenli basınç A) I ve II B) I ve III C) II ve III merkezleri D) II ve IV E) III ve IV 21

8TEST Dünya’nın Günlük ve Yıllık Hareketi 1. Aşağıdaki şekilde Dünya'nın Güneş etrafında hareket 3. I. Eylül ekinoksunun 2 gün gecikmesi ettiği elips biçimindeki yörüngesi gösterilmiştir. II. Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının sürekli değişmesi 21 Mart III. Aydınlanma çemberinin yer değiştirmesi 21 Haz ran IV. Matematik iklim kuşaklarının meydana gelmesi 21 Aralık Yukarıdaki özelliklerden hangileri Dünya'nın yörüngesinin elips biçiminde olmasının sonuçları 23 Eylül arasında yer alır? Buna göre, yörüngenin elips şeklinde olması A) I ve II B) I ve III C) II ve III aşağıdakilerden hangisinin başlıca nedenini oluşturur? D) II ve IV E) III ve IV A) Kara ve denizlerin yarım kürelere dağılım oranının 4. Aşağıdaki şekilde Dünya'nın eksenin eğik olması farklı olmasının gösterilmiştir. B) Yarım kürelerdeki mevsim sürelerinin farklı Eksen olmasının Ekvator 66° 33ı C) Mevsimlerin oluşmasının düzlemi 23° 27ı D) Ekvator'dan kutuplara doğru gece ile gündüz Yörünge arasındaki zaman farklarının artmasının düzlemi E) Dünya'nın ekseninin 23°27' eğik olmasının 2. 90° K• uzey 66°33’ Kuzey Aşağıdakilerden hangisi, bu durumla Kutup Kuşağı ilişkilendirilemez? Orta Kuşak A) Dönenceler ve kutup dairelerinin geçtiği enlemler B) Matematik iklim kuşakları 23°27’ Kuzey C) Mevsimlerin oluşması D) Aydınlanma dairesinin en son geçtiği enlemler Trop kal Kuşak Ekvator E) Mevsim süreleri 23°27’ Güney 5. Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir Orta Kuşak 66°33’ Güney nedene bağlı olarak oluşur? Kutup K• uşağı A) Bir noktada sıcaklığın yıl boyunca sürekli değişmesi B) Farklı yarım kürelerde aynı anda, birbirine zıt 90° Güney mevsimlerin yaşanması Yukarıdaki şekilde gösterilen matematik iklim C) Muson rüzgârlarının oluşması kuşaklarının enlem derecelerini belirleyen temel D) Okyanus akıntılarının halkalar oluşturması etken aşağıdakilerden hangisidir? E) Mevsimlerin ardalanması A) Dünya’nın geoit şekli Coğrafya B) Güneş ışınlarının düşme açıları C) Sıcaklık ortalamaları D) Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı E) Yörünge düzlemi ile Ekvator arasındaki açı 22

Düşün Yap Çözüm Merkezi 6. Güneş ışınlarının yıl boyunca dik geldiği alanların 9. Günberi, Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak dönenceler ile Ekvator arasında olması, Güneş tarihini, Günöte ise Dünya’nın Güneş’e en uzak olduğu ışınlarının herhangi bir noktaya düşme açısının yıl 4 Temmuz tarihini ifade eder. 3 Ocak tarihinde boyunca değişmesine neden olmuştur. ülkemizde kış yaşanırken 4 Temmuz tarihinde yaz yaşanmaktadır. Bu durum; Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? I. mevsimlerin oluşması, A) Türkiye'nin orta kuşakta bulunmasıyla II. günlük sıcaklık farklarının oluşması, B) Güneş ışınlarının düşme açılarıyla C) Türkiye'de gece ile gündüz süreleri arasında farkın III. aydınlanma çemberinin kutup noktaları ile kutup daireleri arasında yer değiştirmesi, oluşmasıyla D) Türkiye'nin dönenceler dışında yer almasıyla IV. Kuzey Yarım Küre'deki yaz mevsimin Güney Yarım E) Ülkemize kuzeyden esen rüzgârların soğuk, Küre'dekinden uzun olması güneyden esenlerin ise sıcak karakterli olmasıyla özelliklerinden hangilerinin başlıca nedenidir? 10. Dünya’nın şekline bağlı olarak ortaya çıkan olgular A) I ve II B) I ve III C) II ve III enlem faktörüyle açıklanır. D) II ve IV E) III ve IV Buna göre, Türkiye’de aşağıdakilerden hangisi üzerinde enlem faktörü etkili olmamıştır? 7. Mevsimlerin oluşması, Dünya'nın ekseninin eğik olmasının aşağıdakilerden hangisinde meydana A) Kuzey Buz Denizi'nin tuzluluk oranının getirdiği değişiklikten kaynaklanmaktadır? Kızıldeniz'den az olmasında A) Yıl içerisinde güneş ışınlarının düşme açısında B) Kalıcı kar sınırının Ekvatoral bölgedeki dağlarda en B) Ekvator ile kutuplar arasındaki çizgisel hızda yüksek olmasında C) Dünya ile Güneş arasındaki uzaklıkta D) Ekvator ile kutuplar arasındaki sıcaklık farkında C) Mısır'daki çizgisel hızın Norveç'tekinden fazla E) Sürekli termik ve dinamik kökenli basınç olmasında merkezlerinin oluştukları enlem derecelerinde D) Kuzey Afrika'daki sıcaklık farklarının Amazon Havzası'ndan fazla olmasında E) Sinop'taki cisimlerin gölge uzunluğunun Hatay'dakinden uzun olmasında 8. Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yolun elips 11. Güneş ışınlarının dünya üzerindeki bir noktaya yıl biçiminde değil de daire şeklinde olması boyunca hep aynı açılarla düşmesi aşağıdakilerden durumunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşirdi? hangisine bağlıdır? A) Bir merkezde yıl boyunca gece ve gündüz süreleri A) Yarım kürelerdeki mevsim sürelerinin eşit olmasına eşit olurdu. B) Yer ekseninin yörünge düzlemine dik olmasına C) Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının değişmemesine B) Aydınlanma çemberi sürekli kutup noktalarından D) Ekvatoral kuşağın genişlemesine geçerdi. E) Dünya'nın ekseni etrafındaki dönüş hızının C) Matematik iklim kuşakları oluşmazdı. azalmasına D) Yer ekseni yörünge düzlemine dik olurdu. 23 E) Yarım kürelerdeki mevsim süreleri aynı olurdu.

9TEST Eksen Eğikliği ve Mevsimler 1. Dönenceler, yıl içinde Güneş ışınlarının dik açı ile 4. Aşağıdaki tabloda bazı enlemlerdeki, en uzun gündüz gelebildiği en son enlemlerdir. Dönenceler arasındaki süreleri verilmiştir. enlemlere güneş ışınlarının dik açıyla düştüğü alanlar yıl içerisinde sürekli değişmektedir. Enlemler En uzun gündüz süresi (saat) 0° 12.00 K 23°27’ Kuzey 20° 13.13 ML 20° Kuzey 40° 14.51 60° 1.30 N Ekvator 24 10° Güney 66°33' P 23°27’ Güney Buna göre, yukarıdaki şekilde enlem derecesi Buna göre, gündüz süresinin Ekvator'dan kutuplara verilen noktalardan hangisine güneş ışınlarının dik doğru artması aşağıdakilerden hangisinin sonucudur? açıyla düştüğü tarihler birbirine daha yakındır? A) K  B) L  C) M  D) N  E) P A) Güneş ışınlarının düşme açısının gün içerisinde değişmesi 2. I• 70° B) Mevsimlerin ardalanması 40° II• C) Aydınlanma çizgisinin kutup noktaları ile kutup daireleri arasında yer değiştirmesi 20° III• Ekvator D) Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının değişmesi E) Çizgisel hızın Ekvator'dan kutuplara doğru azalması V• IV• 40° 5. Aşağıdaki şekilde, Dünya'nın 21 Aralık tarihindeki 60° konumu gösterilmiştir. 90° 66°33’ Yukarıdaki küre üzerinde numaralandırılan ° 23°27’ noktaların hangisinde, yıl içinde gece ve gündüz sürelerinin değişimi daha fazladır? Ekvator 23°27’ A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V 90° 66°33’ 3. 21 Haziran tarihinde başlangıç meridyeni boyunca Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu tarihte Ekvator üzerinden Kuzey Kutbu'na doğru hareket gerçekleşen durumlardan biri değildir? edildiğinde; A) Güneş ışınlarının öğle vakti Oğlak Dönencesi'ne dik I. öğle vakti cisimlerin gölge uzunluğu, gelmesi II. güneş ışınlarının düşme açısı, III. gündüz süresi B) Kuzey Yarım Küre'de en uzun gecenin yaşanması C) Güney Yarım Küre'de yaz mevsiminin başlaması özelliklerinden hangilerinde sürekli artış görülür? D) Aydınlanma çemberinin kutup noktalarına teğet A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III geçmesi E) Güney Kutup Dairesi'nde 1 gün boyunca güneşin D) I ve II E) II ve III hiç batmaması 24 Coğrafya