ถามคือสอน

đ×öÚÔąöสงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา ďñąăñìĄ ëŢîċ àŤ àą

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา

“8TC'YOLO;”สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา Öþąðøąđöîĉ ďñĊĀė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

คํานําสงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญญาเปนโครงการพฒั นาการศึกษา โดยมีแนวคิด วาครูเปนผู coach นักเรียนใหคิดและสรางความรูไดดวยตนเอง การศึกษายุค ใหมตองทําใหผูเรียนสามารถเรียนรูไดเอง เคร่ืองมือของโครงการนี้ คือ การ ทําโครงงานฐานวิจัย (Research-Based Project) การทําโครงงานฐานวิจัย เพ่ือการเรยี นรูของศิษยเปน สง่ิ ใหมส ําหรับครู ในมโนภาพของครู วิจัยคืองาน ท่ีนาเบ่ือ นากลัว ที่ผานมาน้ันทําเพราะจําใจ ถูกบังคับบาง เพราะตองการ ความกา วหนา บา ง การใหนักเรียนรูดวยตนเองจากการทําโครงงานฐานวิจัย ครูตองไม บอกความรู แตใชวิธีถาม ครูจึงตองพัฒนาตนเองใหสามารถ “สอนโดยถาม” หรือเขา ใจใหมว า “ถามคือสอน” ตามชอื่ หลักของหนังสือน้ี หนังสือน้ีรวมบทความสั้นในโครงการเพาะพันธุปญญาท่ีผมเขียนเพ่ือ อธิบายแกพ่ีเล้ียงโครงการ (อาจารยประมาณ 30 คน จาก 8 มหาวิทยาลัย) ใหเขาใจวาการถามคือการสอนแบบใหม ที่พ่ีเลี้ยงตองเอาไปฝกครูใหสอนโดย การตัง้ คาํ ถามใหเปน กลาวไดวา... การถามเพื่อสอนเปนทักษะใหม ท่ีขัดกับความรูสึกเดิม ของการเปน ครู เพราะที่ผา นมาน้ันครูมีหนาที่เอาเนื้อความรูมาบอก นักเรียน มีหนาที่รีบจํา เพื่อจะไดมีเวลาบอกเน้ือความรูอื่นใหจําตอเน่ืองกันไป การสอนจึงเรงรัดและรวบรัดยัดเยียดเน้ือหา รวมทั้งการติวเพ่ิม จนไมมีเวลา เหลอื พอท่ีจะเรียนคดิ อยา งใครค รวญ ปญ ญาจึงไมเ กิดจากการคดิ เอง

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา ĀćÖÙøĎÝąëćöÖĘöĆÖëćöđóČęĂĔĀšîĆÖđøĊ÷îìïìüîđîĚČĂÙüćöøšĎđóČęĂĒÿéÜüŠć ÝćĞ ĕéĒš ÙĕŠ ĀîǰǰÖćøëćöđßîŠ îĚđĊ ðîŨ ǰ“ëćöđóČęĂÿĂï” ĀćÖîĆÖđøĊ÷îëćöǰ àċęÜöĆÖĕöŠÙŠĂ÷ëćö ǰǰÖĘöĆÖëćöđóęČĂĔĀšêîđĂÜÝĞćđîĚČĂ ÙüćöøĔšĎ ĀĒš öŠîǰ óĂìĊÝę ąêĂïÙćĞ ëćöĒïïðøîĆ÷ǰĀøČĂđêöĉ ÙĞćĔîߊĂÜüćŠ Üĕé š “ëćöÙČĂÿĂîķǰđðŨîïìÙüćöìĊęñöđ×Ċ÷îđñ÷ĒóøŠĒÖŠóĊęđúĚĊ÷ÜēÙøÜÖćø đóćąóĆîíčŤðŦââćìčÖÿĆðéćĀŤǰêĆĚÜĒêŠđéČĂîöÖøćÙöǰǰǰøüöðøąöćèǰǰêĂîǰǰǰǰ ĒîüÙéĉ îĊĚĕéšÝćÖÖćøìĞćǰworkshop óĆçîćÙøĎ×ĂÜēÙøÜÖćøĄǰǰìĊęĂĂÖĒïïóĉđýþǰǰ ÙČĂǰðäĉïĆêĉÿúĆïëćöĔĀšÙĉéǰǰđöęČĂÙøĎÙĉéĕöŠĂĂÖÖĘêšĂÜëćöĒĀ÷ŠǰǰëćöêšĂîǰǰđóęČĂĔĀš ÙĉéĔĀšĕéšǰǰìĞćĀúć÷ÙøĚĆÜđךćǰǰñöÝċÜđךćĔÝüŠćÙøĎđøĊ÷îøšĎĕéšéĊǰǰëšćđøćëćöĕðđøęČĂ÷ėǰ Ă÷ćŠ ÜöđĊ ðćŜ Āöć÷ǰǰǰǰ ïćÜÙøĆĚÜñöîċÖëċÜÿćøÙéĊÿčîĆ×đúĚĊ÷ÜĒÖą×ĂÜîĉüàĊĒúîéŤǰǰìęĊêšĂîĒÖąđךć ÙĂÖĕéǰš ǰđðîŨ ïćš îđøćÖêĘ šĂÜđðøĊ÷ïđì÷Ċ ïÖĆïÖćøêšĂîòĎÜđðŨéĕúŠìčŠÜĀúĆÜùéĎđÖęĊ÷üךćüǰǰ ìñĊę êšĎ šĂîđéĉîêćöĀúÜĆ òĎÜđðéŨ ĔßšĕöšĕñøŠ üÖéšćö÷ćüñĎÖñšć÷ęČîēïÖìćÜ×üćìĊǰìćÜàšć÷ ìĊǰǰđóęČĂĔĀđš ðéŨ đéĉîĕðĔîìýĉ ìćÜìĊêę šĂÜÖćøǰǰǰǰ Āöć÷ÙüćöüŠćÙøĎêšĂÜĂŠćîÙüćöÙĉéîĆÖđøĊ÷îĕéšüŠćđ×ćøϚùĕøǰǰĕöŠøšĎĂąĕøǰǰ øĂšĎ ąĕøñéĉ Ă÷ĎŠǰÝćÖîĚĆîêÜĆĚ ÙćĞ ëćöđóĂęČ ĔĀîš ÖĆ đøĊ÷î Ùéĉ êĂïǰǰÝîĔîìęĊÿéč ĕðëÜċ ÙĞćêĂï éüš ÷êîđĂÜǰǰéüš ÷ÖćøøšĂÜǰ“ĂĂţ !!! øĒšĎ úšü” đøęČĂÜìęĊđ×Ċ÷îđúŠćđðŨîðøąÿïÖćøèŤÝøĉÜìęĊñöðäĉïĆêĉÖĆïîĆÖđøĊ÷îïšćÜǰǰ îÖĆ üÝĉ Ć÷ïšćÜǰǰñöđ×Ċ÷îÿŠÜĔĀšóĊęđúĊ÷Ě ÜĂŠćîǰǰđóęČĂđךćĔÝüŠćÖćøêĆĚÜÙĞćëćöđóęČĂÿĂîđðŨî Ă÷ŠćÜĕøǰǰöĊÙüćöÙĉéĂąĕøĂ÷ŠĎđïĚČĂÜĀúĆÜÖćøêĚĆÜÙĞćëćöđĀúŠćîĆĚîǰøüöĒúšüǰǰêĂîǰǰǰ ÝĆéđðîŨ õćÙìǰęĊ ǰ×ĂÜĀîĆÜÿČĂđúöŠ îĊĚ õćÙìęĊǰ2 đðŨîךĂđ×Ċ÷îìĊęëĂéÙüćöÝćÖïĆîìċÖǰ“ðøąđöĉîđóęČĂöĂï ĂĞćîćÝķǰ×ĂÜǰýîóǰüĉÝćøèǰŤ ǰóćîĉßǰǰîĆïđðŨîēßÙìęĊñööĊēĂÖćÿôŦÜïøø÷ć÷ÿĆĚîėǰ đøČęĂÜǰEmbedded Formative Assessment (EFA) ×ĂÜÙčèĀöĂüĉÝćøèŤ đöęČĂđéČĂîöÖøćÙöǰ2557 ôŦÜĒúšüñöǰ“ĂţĂķǰĔîĔÝüŠćîŠćÝąđðŨîđøęČĂÜđéĊ÷üÖĆï “ëćöÙČĂÿĂîķǰǰìĊęñöđ×Ċ÷îÿŠÜóęĊđúĊĚ÷Üĕéšǰ2-3 êĂîĒúšüîĆęîđĂÜǰĀúĆÜÝïõćÙĒøÖǰ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา9 êĂîǰǰñöÝċÜđøęĉöêĊÙüćöïĆîìċÖǰ“ðøąđöĉîđóČęĂöĂïĂĞćîćÝ” đךćÿŠĎõćÙðäĉïĆêĉ ×ĂÜēÙøÜÖćøđóćąóĆîíčŤðŦââćǰ÷ĂöøĆïüŠćêĊÙüćöĕéšêćöÿêĉðŦââćìĊęóĂöĊĂ÷ŠĎÝćÖ ðøąÿïÖćøèÖŤ ćøìćĞ ÜćîÖĆïÙøĎǰîĆÖđøĊ÷îǰĒúąĂćÝćø÷öŤ Āćüìĉ ÷ćúĆ÷ĔîēÙøÜÖćøĄǰ đìćŠ îĚîĆ éÜĆ îĆîĚ ǰǰóÜċ ĂćŠ îõćÙìǰęĊ 2 éšü÷üĉÝćøèâćèǰǰ Embedded Formative Assessment ĒðúêøÜėǰüŠćǰ“Öćøðøąđöĉî đóęČĂóĆçîćìęĊ ëĎÖ òŦÜêĆü” ÙĞćüŠćÖćøðøąđöĉîđóČęĂóĆçîćǰ(Formative Assessment) îĚîĆ óĂđ×ćš ĔÝĂ÷üĎŠ Šćðøąđöîĉ đóęČĂéĆîĔĀđš éîĉ ĕðךćÜĀîšćǰ đĀöČĂîÖćø êĂš îđðŨéĕúìŠ ÜŠč ǰǰǰĒêêŠ šĂÜđ×ćš ĔÝÙćĞ ×÷ć÷ǰEmbedded ìęñĊ öĔßÙš ćĞ üćŠ ǰ“òÜŦ êüĆ ” òŦÜêĆüĀöć÷ÙüćöüŠćêĉéđðŨîÙčèÿöïĆêĉðøąÝĞćêĆü×ĂÜñšĎðøąđöĉî đðŨîǰtacit skill ĀøČĂìĆÖþąóĉđýþđÞóćąêĆüǰǰìęĊéċÜĂĂÖöćĔßšĕéšĂ÷ŠćÜÞĆïóúĆî ìêĊę Ăš ÜđðîŨ ǰtacit skill đóøćąÖćøðøąđöîĉ đóęČĂóĆçîćîĚĊêšĂÜìĞćĂ÷ŠćÜêŠĂđîČęĂÜìĆîìǰĊ ǰǰǰǰ đĀöČĂîÖćøđךćÿĎŠíøøöąéšü÷üĉíĊÖćøðčÝÞć-üĉÿĆßîćǰñšĎÿĂîëćöǰǰñšĎđøĊ÷îêĂïǰǰǰǰ ñšÿĎ Ăîðøąđöîĉ ēé÷ÞĆïóúĆîđóČęĂǰ“ðŦŪî” ÙćĞ ëćöĔĀöŠìĊęêĂš îñĎšđøĊ÷îĔĀšÙéĉ ĕðךćÜĀîšć ǰÝîÖøąìęÜĆ ëÜċ ÙćĞ êĂïìđęĊ ðîŨ đðŜćĀöć÷ ÙîêĂš îđðéŨ ìęĊéĊêšĂÜøÝšĎ čéÿčéìšć÷ìĊęêšĂÜÖćøĔĀšòĎÜđðŨéĕðëċÜǰǰǰēé÷îĆ÷÷ąîĚǰĊ ñĎšÿĂîêšĂÜǰ“start from the END” ÙøĎñšĎÿĂîēÙøÜÜćîåćîüĉÝĆ÷ǰǰêšĂÜđךćĔÝüŠć ðúć÷ìćÜ×ĂÜüĉÝĆ÷ÙČĂðŦââćǰǰĒúąđךćĔÝüŠćÖćøìĞćüĉÝĆ÷đðŨîÖøąïüîÖćøøĆïĔßš ÖćøýċÖþćìęĊìĞćĔĀšđÖĉéðŦââćÝćÖÖćøĔßšÙüćöÙĉéüĉđÙøćąĀŤ-ÿĆÜđÙøćąĀŤ ÝċÜÝą đךćĔÝüćŠ ÙøĎ÷čÙĔĀöŠêĂš ÜöĊìĆÖþąÖćøëćöĒïïêšĂîÙüćöÙéĉ ǰ ìĊęđ×Ċ÷îöćîĆĚîĀöć÷ëċÜìĆÖþąìĊęòŦÜĔîêĆüÙøĎǰǰÖúć÷đðŨîǰEFA Skill ĔßšǰEFA ×÷ć÷ǰskill đ×Ċ÷îĂ÷ŠćÜ÷ŠĂüŠćǰEFA-S) ĒêŠĂĊÖéšćîĀîęċÜǰǰëšćĔßšǰ assessment đðŨîÙĞćîćöĀúĆÖǰǰǰÙĞćüŠćǰembedded Āöć÷ëċÜǰ“ÖćøóĆçîćìęĊ ëĎÖòŦÜĂ÷ŠĔĎ îÖćøðøąđöĉî” ĀøČĂǰ“ĔĀšòŦÜÖćøóĆçîćĂ÷ŠĎĔîÖćøðøąđöĉî” ëšćđ×Ċ÷î ĔĀ÷š ćüÖĘîŠćÝąđðîŨ ǰLearning-Targeted EFA (LT-EFA) ÙøĎêšĂÜĕéšøĆïÖćøóĆçîćǰEFA-S đóČęĂĔĀšÿćöćøëìĞćĔĀšđÖĉéǰLT-EFA ĔîĀĂš ÜđøĊ÷î đøćêĂš ÜóçĆ îćÙøĎĔĀÙš ĉéîĂÖÖøĂïĔĀšĕéšÖŠĂîǰǰđóøćąđðŨîÝčéđøĉęöêšî

×ĂÜÖćøÿøšćÜÿøøÙŤÙĞćëćöĕéšĂ÷ŠćÜîŠćÿîĔÝǰÖćøóĆçîćÙüćöÙĉéđßĉÜđĀêč -ñúǰ (cause-effect) ÖÿĘ ĞćÙĆâǰǰđóøćąìĞćĔĀšÙøĎÙĉéëĂ÷ĀúĆÜǰ(backward) ĕéšǰǰđóČęĂðŪŦî ÙĞćëćöĔĀšîĆÖđøĊ÷îÙĉéǰforwardǰĒðúÙüćöìĚĆÜĀöéüŠćǰêšĂÜúšćÜøąïïĂĞćîćÝìĊę ÙøïÜĞćÙøĔĎ Āĕš éšÖŠĂîǰǰǰ ÙøĎĔîýêüøøþìęĊǰ21 êšĂÜđךćĔÝǰformative assessment ǰĒúąÙüø ó÷ć÷ćöòřÖòîĔĀšđÖéĉ đðîŨ ìĆÖþąìĊòę ÜŦ Ă÷ĎŠĔîøąïïÙéĉ ×ĂÜêîđĂÜǰǰǰ ñöĀüÜĆ üćŠ ĀîĆÜÿČĂđúŠöîĚĊÝąđðŨîÿŠüîĀîęċÜĔîÖćøóçĆ îćÙøĎĔĀšĒÖŠÖćøýċÖþć ĕì÷ ÿčíĊøąǰǰðøąđÿøåĉ ÿøøóŤ ÙèąüĉýüÖøøöýćÿêøŤ öǰÿÜ×úćîÙøîĉ ìøŤ üìĉ ÷ćđ×êĀćéĔĀ⊠öĉëčîć÷îǰǰ2557 สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา  BT'£µ‡š¸É 9Wg

“8TC'YOLO;”สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา

9UcC_IGT>S6ET6M;Tสงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา 7TCET;«« _%T+X*CW@S6GC_= T¼

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพนั ธปุ ญญา คําถามจากแผนความคดิ วันท่ีเกิดเหตุการณ 17 มกราคม 2557 โรงเรียนกรับใหญวองกุศลกิจ ราชบุรี สถานการณ นักเรียน ม. 2 นําเสนอเร่ืองการการประเมินคุณภาพถาน จากไมชนดิ ตางๆ โดยการตมนาํ้ แขง กนั “เราจะประเมินคุณภาพถานโดยใชเตาเหมือนกัน หมอเหมือนกัน ใสน ้าํ แลว ดูวา ถานชนดิ ไหนท่นี ้ําเดือดเร็วกวากนั ” นักเรียนนาํ เสนอ (ความในใจ นกั เรียนนาจะไมเ ขาใจเรือ่ งอัตราการเผาไหมท่ีควบคุมเวลา เดือดของนํ้า วางแผนคําถาม ตองเอาประสบการณต รงมาถามชักนาํ ใหค ดิ ) ผม 1 : “รูไหมทาํ ไมเวลาผดั ราดหนาตามรานเขาจึงมีพัดลมเปา” นกั เรียน 1 : “ใหไฟมนั แรงครับ” ผม 2 : “แสดงวาถามลี มเขาไดมาก ไฟก็จะแรงขึ้นสินะ นํ้านาจะเดือด เร็วข้ึน” ผมแหยใหคิดเรื่องการประเมินดวยเวลาเดือดนาจะตองคิดถึงอัตรา การเผาไหมจากการมีลมชว ย นักเรยี น 2 : “เราจะทดลองในหองท่ไี มม ีลมพัดเหมอื นกันครับ” “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 3

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธุป ญ ญา (ความในใจ เด็กคงไมคิดวาอากาศที่เขาไปเผาไหมขึ้นกับความพรุนของ กองถานดวย วางแผนคําถาม ชักนําเรื่องความโปรงพรุนดวยประเด็นขนาด ถาน) ผม 3 : “ถา นตองขนาดเทากนั ไหม” นกั เรียน 3 : “นาจะตอ งใหท กุ อยา งเหมอื นกันครบั ” (ความในใจ นักเรียนรูเรื่องการควบคุมใหปจจัยอื่นเหมือนกัน เพื่อให เปรยี บเทยี บคณุ ภาพถา นจากเวลาที่นํา้ เดอื ดได แตเด็กอาจจะยงั ไมเชื่อมโยงกับ การประสบการณเดิมที่รานอาหารใชพัดลมเปาเตา และไมทราบวาถานขนาด ตา งกนั จะขัดขวางการไหลของอากาศไมเหมือนกัน วางแผนคําถาม ตองถาม ยืนยันความเขา ใจของนักเรยี น) ผม 4 : “หนคู ดิ วาถา นกอ นเลก็ กับกอ นใหญอยางไหนนาจะทําใหอากาศ ไหลผานมากกวากัน และทําใหไฟแรงกวากัน” ผมถามใหมใหมีรายละเอียด เร่อื งขนาดถา นและการไหลของอากาศ นกั เรียน 4 : “กอ นเลก็ ครบั ” นกั เรยี นตอบ (ความในใจ จับไดวานกั เรียนใชค วามรสู ึกคาดการณ นักเรียนยังไมเห็น วาถานกอนใหญทําใหมีความโปรงมากกวา และอากาศไหลผานสะดวกกวา ยังไมไดตอบโดยคิดเชื่อมโยงกับการไหลของอากาศ วางแผนคําถาม ตอง เปล่ยี นคําถามใหเรียนรูจากการเปรียบเทยี บสง่ิ ทเี่ ปนรูปธรรมทเ่ี ดก็ คุนเคย) ผม 5 : “เอาอยางน้ีนะหนู สมมุติวาเรามีทอ PVC ขนาดเทากัน 2 ทอ อันหนงึ่ ใสทราย อีกอันใสก อ นหิน ถาเราเอานํ้าเทใส นํ้าจะไหลผานทอไหนได เร็วกวากัน” ผมต้ังใจใหเด็กเปรียบเทียบทรายและหินกับขนาดถานที่เพ่ิงถาม กอ นหนา น้ี และใชนํา้ แทนอากาศ เพราะเด็กคุน เคยกวา และมองเห็นได นักเรยี น 5 : “ทอ ที่ใสก อนหินครับ” ผม 6 : “ทําไม?” นักเรยี น 6 : “มันโปรง มชี อ งใหน ้าํ ผานมากกวา ทรายครบั ” 4 “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอ่ื พัฒนาการเรยี นรู

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëîŢċ Ťààą (ÙüćöĔîĔÝ đéĘÖđךćĔÝÝćÖÖćøđðøĊ÷ïđìĊ÷ïĒúšüǰ üćÜĒñîÙĞćëćö êšĂÜ ìšćìć÷ĔĀĕš ðÙĉéđßĂęČ öêŠĂÖĆïëćŠ îđĂćđĂÜ ñö 7 : “ÖúĆïĕðÙĉééĎîąüŠćëŠćîÖšĂîđúĘÖĀøČĂÖšĂîĔĀâŠìĊęĕôÝąĒøÜÖüŠćǰǰ đóøćąĂćÖćýĕĀúñćŠ îĕéöš ćÖÖüŠćĒöüš ŠćÝąĕööŠ óĊ éĆ úöđðćś đĀöČĂîÖîĆ ” ïìđøĊ÷îø×Ďš ĂÜđìÙîÙĉ Öćøǰ“ëćöÙČĂÿĂî” ÙüćöøĎĀš úĆÖ×ĂÜđøĂČę ÜîĊĚÙĂČ 1. đüúć×ĂÜÖćøđéČĂé×Ěîċ ÖïĆ ĂêĆ øćÖćøđñćĕĀöך ĂÜëćŠ î 2. ĂêĆ øćÖćøđñćĕĀöך ċĚîÖĆïĂĆêøćÖćøĔĀĂš ćÖćý 3. ĒöšüŠćĕöŠöóĊ éĆ úöđðśćǰǰëŠćîÖšĂîđúĘÖĒúąĔĀâŠĂčéߊĂÜüŠćÜĔĀšĂćÖćý ĕĀúĕéšĕöŠđìŠćÖĆîǰǰÖšĂîđúĘÖÝą×Ćé×üćÜÖćøĕĀúöćÖÖüŠć éĆÜđøćÝą óïüŠćÖćøđñć×đĚĊ úęĂČ ÷ÝąêĉéĕôĕöŠĒøÜđìŠćĕöìš ĂŠ î đìÙîĉÙÖćøǰ“ëćöĔĀšÙĉéÙĞćêĂïĒúąøšĎđĂÜķǰĔîÖøèĊîĚĊÙČĂǰǰÖćøëćöÝćÖ ðøąÿïÖćøèŤǰ ñöǰ ÖćøßĆÖîĞćÙüćöÙĉéǰ ñöǰ ÖćøêĚĆÜðøąđéĘîđøĉęöǰ ñöǰ ǰǰǰ ÖćøêšĂîÙüćöÙĉéēé÷ĀúĆÖÖćøđðøĊ÷ïđìĊ÷ïǰ ñöǰ ĒúąÖćø÷čĔĀšÿøčðÙüćöÙĉé ìĆÜĚ ĀöéĔĀšđßĂęČ öē÷ÜÖîĆ ǰ ñöǰ ÿęĉÜìĊęÙüøëćöêŠĂǰǰÙČĂǰǰÖćøïĎøèćÖćøÖĆïÿćøąǰđߊîǰǰĂĂÖàĉđÝîǰǰĂćÖćýǰǰ ĒúąÖćøÿĆîéćðǰ(combustion) ĒúąðŦÝÝĆ÷ìęĊđøŠÜĂĆêøćÖćøđñćĕĀöšĂČęîǰđߊîǰǰ óĚČîìñĊę ĉü×ĂÜđßČĚĂđóúĉÜìĊęÿöĆ ñÿĆ ĂćÖćý ÖćøêšĂîÙüćöÙĉéĔĀšîĆÖđøĊ÷îđךćĔÝđøČęĂÜóČĚîìęĊñĉüđßĚČĂđóúĉÜìĊęÿĆöñĆÿĂćÖćý ĕöŠĔßđŠ øęĂČ ÜÜćŠ ÷ÿćĞ ĀøïĆ îĆÖđø÷Ċ îǰöǰǰǰ ĒêĕŠ öĕŠ éĀš öć÷ÙüćöüŠćÿĂîĕöĕŠ éǰš ǰǰđóĊ÷ÜĒêŠ Öćøǰ“ðŪŦîķǰÙĞćëćöÝą÷ćÖ×Ěċî ǰǰǰǰđøćđךćĔÝđøČęĂÜîĊĚĕéšēé÷ñĆÜđĀêč-ñúǰךćÜúŠćÜîĚǰĊ ǰǰ àęċÜĀöć÷ÙüćöüŠćđüúćđéČĂéßšćĀøČĂđøĘüđðŨîÖćøêŠĂÿĎš×ĂÜǰǰđÿšîìćÜǰǰǰǰìćÜđÿšî ïîĂíïĉ ć÷üćŠ ëćŠ îÖšĂîĔĀâŠìćĞ ĔĀšđüúćđéČĂéúéúÜǰ đéČĂéđøĘü ǰǰđóøćąĂćÖćýĕĀú ñćŠ îöćÖǰ Ēïïđé÷Ċ üÖĆïöóĊ ĆéúöÝĂŠ đêć ǰǰǰǰìćÜđÿšîúŠćÜïĂÖüŠćëćŠ îÖĂš îĔĀâŠöóĊ îĚČ “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöČş

đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëŢċîŤààą ñĉüÿĆöñĆÿĂćÖćýîšĂ÷ǰ óČĚîñĉüìĊęđÖĉéǰcombustion öĊîšĂ÷ ǰǰìĞćĔĀšđüúćđéČĂé đóęĉö×Ěîċ ǰ đéĂČ éßšć สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา ÖćøìéÿĂïüćŠ îÖĆ đøĊ÷îđךćĔÝĀøĂČ ĕöǰŠ ǰìĞćĕéēš é÷ĔĀšđéÖĘ đ×÷Ċ îÖøćôøąĀüŠćÜ ×îćéëŠćîÖĆïđüúćđéĂČ éǰǰǰǰđéĘÖêĂš Üđ×Ċ÷îđÿîš ìĊęöĊÝéč êęĞćÿčéǰǰĒúąĂíĉïć÷ĕéšüŠćéšćî ĕĀîđðŨîĂĉìíĉóú×ĂÜĂąĕøǰǰǰǰêüĆ Ă÷ćŠ ÜđÞú÷ÙČĂøðĎ ×šćÜúćŠ ÜîĊĚ Áª¨µÁ—º°— °·š›·¡¨…°Š°µ„µ«Å®¨Ÿnµœ °·š›·¡¨…°ŠŸ·ª­´¤Ÿ­´ …œµ—™nµœ ĀćÖÙøĎøĎšúŠüÜĀîšćüŠćøĎðÝąđðŨîĂ÷ŠćÜîĊĚǰǰÙøĎêšĂÜëćöêšĂîÙüćöÙĉéđéĘÖĔĀšøšĎ đĂÜüŠćøĎðđðîŨ Ă÷ćŠ ÜîĚĊ  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญ ญา กอนอ่ืน พ่ีเลี้ยงลองเอารูปน้ีไปฝกการตั้งคําถามใหเปน “ถามคือสอน” กันเอง เมื่อทาํ เปน แลวกเ็ อาไปถายทอดใหค รูตอ เราถามไดหากรูสาระความรูอยางแทจริง สามารถวิเคราะห(อยางเร็ว) จากทเ่ี ดก็ ตอบวาเขาเขาใจอะไรผิด ผลการวิเคราะหนี้ผมเรียกวา “ความในใจ” จากน้ันจึง วางแผน (ประดิษฐ)คําถาม โดยใชหลัก ถามโยงประสบการณ ถามชักนําความคิด ถามต้ังประเด็นเร่ิม ถามตอนความคิดโดยหลักการ เปรยี บเทียบ และการยุใหสรุปความคิดท้ังหมดใหเชื่อมโยงกัน อยางที่ผมถาม นกั เรียน ม. 2 โรงเรยี นกรบั ใหญฯ ท่เี ลามาขางตน “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 7

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา ;hU'GO*$S< ;hUb;LER CWORcE9Wg7T*$S;¼

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญ ญา การถามกระตุนใหคิดรูเ อง วันที่เกดิ เหตุการณ 23 มกราคม 2557 หอ ง ICT 1008 ม. พะเยา สถานการณ ในงานพะเยาวจิ ัย 2557 ไดมีการนําเสนอโครงการวิจัย 1 คณะ 1 อําเภอ คณะวิทยาศาสตรทําวิจัยเก่ียวกับการจัดการลุมนํ้า โดยแยก โจทยออกเปนศาสตรตางๆ ตามสาขาวิชา ในงานพะเยาวิจัยมีนักเรียน เพาะพันธุปญญา ม. 2 โรงเรียนพะเยาวิทยาคม ทําเรื่องลุมนํ้าอิงมาแสดง poster อยดู วย ผมจงึ ใหม ารว มฟง ในขณะทน่ี ักวิจัยฉาย PowerPoint ใหเห็นโจทยที่เกย่ี วกับการจัดการน้ํา ผมจึงเร่มิ สนทนากบั นักเรียน ผม : “เห็นไหมโจทยหลักเรื่องการจัดการนํ้าของเขาคลายของเราเลย หนูคดิ วา โจทยย อยๆ โจทยไหนหนูทําไดบา ง?” นักเรียนเอยถึงโจทยประเภทสํารวจที่เก่ียวกับนิเวศ และการวิเคราะห คุณภาพน้าํ ผมจงึ ถามใหมวา ผม : “โจทยไ หนทค่ี ิดวาทาํ ไมไ ด? ” “ถามคือสอน” : ทักษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 9

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาđ×öÚÔąöďñąăñĄìëŢîċ Ťààą îĆÖđøĊ÷î : “ĂĆîĒøÖǰǰēÝì÷ŤÖćøĀćĂĆêøćÖćøĕĀú×ĂÜîĚĞćǰǰóüÖĀîĎìĞć ĕöĕŠ éš” ñö : “ìĞćĕö ” îĆÖđø÷Ċ î : “ēøÜđøĊ÷îĀîĕĎ ööŠ ĊđÙøČĂę ÜöČĂüĆéĂĆêøćÖćøĕĀú×ĂÜîĞćĚ ” (ÙüćöĔîĔÝ îĆÖđøĊ÷îÙĉéüŠćÖćøĀćÙĞćêĂïÙČĂÖćøđĂćđÙøČęĂÜöČĂĕðüĆé üćÜĒñîÙĞćëćö ĔĀšđĀĘîøĎðíøøö×ĂÜÖćøĕĀúĔîÙúĂÜǰ đóČęĂøšĎÝĆÖÖćøĀćÙĞćêĂï ÝćÖðäĉïêĆ ĉìïĊę øĎ èćÖćøÿćøąüĉßćìĊęđø÷Ċ î ñö : “îĚĞćÙúĂÜÖĆïîĞĚćĔîÿøąöĊĂąĕøìĊęêŠćÜÖĆî ķǰǰñöøĂĔĀšîĆÖđøĊ÷îêĂï ÿćøóĆéðøąđéîĘ ÝîÖøąìÜęĆ îĆÖđø÷Ċ î : “îĚĞćÙúĂÜĕĀúǰǰîćĚĞ ÿøąîęĉÜ” (ÙüćöĔîĔÝ đéĘÖđøĉęöđךćĔÝÖćøĕĀúìĊęÝąē÷ÜĕðÿĎŠĂĆêøćÖćøĕĀúĒúšü üćÜĒñîÙćĞ ëćö ëćöĔĀšöĆęîĔÝüŠćđךćĔÝÙüćöÿĆöóĆîíŤìęĊ×ĚċîêŠĂÖĆîǰǰÙČĂǰ ĂĆêøćÖćø ĕĀúĒÿéÜĂĂÖéšü÷ÙüćöđøüĘ ÖøąĒÿîćĚĞ ñö : “îĞĚćĕĀúöćÖĀøĂČ ĕĀúîĂš ÷ǰ ìęđĊ øćÿĆÜđÖêÜŠć÷ÖüŠćÖîĆ ” îÖĆ đøĊ÷î : “ĕĀúöćÖÿĉÙąǰǰîćĚĞ đß÷Ċę üđðîŨ øąøĂÖĕðđú÷” (ÙüćöĔîĔÝ đéĘÖëĎÖêąúŠĂöĔĀšđךćĔÝÙüćöđøĘüìĊęĒÿéÜëċÜĂĆêøćÖćøĕĀú Ēúüš üćÜĒñîÙĞćëćö ñöêšĂÜÿøčðêĆÜĚ ĕüÖš ŠĂî ñö : “ĒÿéÜüŠćǰÙüćöđøĘüÖćøĕĀúîŠćÝąÿĆöóĆîíŤÖĆïĂĆêøćÖćøĕĀúÿĉîą ǰǰ ëšćđøćøüšĎ ŠćîĞĚćĕĀúđøüĘ đìćŠ ĕĀøŠǰǰđøćÖĘîćŠ Ýąđøĉöę ĀćĂêĆ øćÖćøĕĀúĕéšķǰǰñöÿøčðĒïïßĚĊ ߊĂÜ îĆÖđøĊ÷î : “ĒúšüđøćÝąøšĎÙüćöđøĘüĕéš÷ĆÜĕÜúą ķǰǰîĆÖđøĊ÷îøĆïÖćøßĚĊߊĂÜǰǰ ĒêŠîćŠ ÝąđðîŨ ñöëćöÙĞćëćöîĊöĚ ćÖÖüŠć (ÙüćöĔîĔÝ ×èąîĚĊîĆÖđøĊ÷îĕöŠĕéšó÷ć÷ćöÙĉéđĂÜđú÷ǰ üćÜĒñîÙĞćëćö ĕöïŠ ĂÖßĂŠ ÜìćÜĀćÙĞćêĂïêøÜėǰǰĒêŠđĂćðøąÿïÖćøèÝŤ øÜĉ öćđðø÷Ċ ïđìĊ÷ï ñö : “ëšćĀîĎúĂ÷ÖøąìÜĔîÿøąÖĆïĔîĒöŠîĚĞćǰǰÖøąìÜÝąúĂ÷êŠćÜÖĆî Ă÷ŠćÜĕø ”  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา đ×öÚÔąöďñąăñĄìëîċŢ Ťààą îÖĆ đø÷Ċ î : “ĂĂţ ǰøšĎĒúšüǰđøćÖĘüĆéÝćÖ×ĂÜìĊęúĂ÷îĞĚćÿĉķǰǰ ĔîìĊęÿčéîĆÖđøĊ÷î ēóúŠÜÙĞćêĂïĂĂÖöćđĂÜ ñö : “đךćìćŠ ĒúšüǰǰĒêŠ ǰüĆéĂąĕøïšćÜ ” îÖĆ đø÷Ċ î : ǰÜÜǰǰïĂÖĕöëŠ ĎÖǰǰ (ÙüćöĔîĔÝ îĆÖđøĊ÷îîŠćÝąđÙ÷đĀĘîĒêŠđ×ĘöÙüćöđøĘüĔîĀîšćðŦéøë÷îêǰŤ ǰ ĕöŠđÙ÷úÜöĂČ ĀćÙüćöđøüĘ đĂÜǰǰǰüćÜĒñîÙĞćëćö îĆÖđøĊ÷îêšĂÜøšĎēé÷đøęĉöÝćÖĀîŠü÷ ÙüćöđøĘüÖŠĂî”) ñö : “ÙüćöđøüĘ öĀĊ îŠü÷Ăąĕø ” îÖĆ đø÷Ċ î : “đöêøêŠĂüîĉ ćìĊķǰǰ ñöÝċÜüćéøĎðúĂ÷ÖøąìÜĔĀéš Ď ñö : “ÝćÖøĎðîĚĊǰǰĀîĎĀćÙüćöđøĘüîĚĞćĕéšĕĀöǰǰêšĂÜĔßšđÙøČęĂÜöČĂĂąĕøïšćÜķǰǰ îĆÖđøĊ÷îêĂïĕéšüŠćêšĂÜÝĆïđüúćìęĊÖøąìÜúĂ÷ĕðêćöøą÷ąìćÜìęĊĀŠćÜÖĆîǰǰ êćĞ ĒĀîÜŠ ñö : “đøćêšĂÜÖćøĂêĆ øćÖćøĕĀúĕöŠĔßĀŠ øČĂǰǰĒêŠìęĊĀîĎïĂÖîĆęîöĆîĔߊĕĀö ķǰǰ îĆÖđøĊ÷îêĂïüćŠ ÷ĆÜĕöŠĔßĒŠ úąĕöìŠ øćïüćŠ ÝąĀćêŠĂĂ÷ćŠ Üĕøǰǰ (ÙüćöĔîĔÝ îĆÖđøĊ÷îøĎšêĚĆÜĒêŠêšîüŠćÙüćöđøĘüÖćøĕĀúđðŨîǰ“ÿĉęÜïĂÖ” ĂêĆ øćÖćøĕĀúǰǰĒêŠĕöŠìøćïüŠćÝąĀćĂ÷ŠćÜĕøêŠĂÝċÜÝąĕéšđðŨîĀîŠü÷ǰđöêø3 üĉîćìĊǰǰ đóøćąĕöŠđךćĔÝÖćøĕĀúñŠćîóĚČîìęĊĀîšćêĆéǰǰǰüćÜĒñîÙĞćëćö êšĂÜĔĀšđĀĘî óČîĚ ìĊęĀîšćêéĆ ìęđĊ ×ćš ĔÝÜŠć÷ǰǰǰñöÝÜċ üćéìŠĂîćĞĚ ĔĀšéĎ “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöČş

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาđ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëċŢîàŤ àą ñö : “ëšćÿööčêĉđðŨîìŠĂîĞĚćǰǰđøćêšĂÜÖćøøšĎĂĆêøćÖćøĕĀú îĂÖÝćÖøšĎ ÙüćöđøĘüìęîĊ ĞćĚ ĕĀúĔîìĂŠ ĒúšüǰǰđøćêĂš ÜøĂšĎ ąĕøĂĊÖĕĀö ķǰǰñöĒÖúšÜøąïć÷ÿĊêøÜüÜøĊ ĀîšćêĆé×ĂÜìĂŠ îĆÖđøĊ÷î : “óĚČîìĊęĀîšćêĆéǰǰĂţĂǰøšĎĒúšüǰǰǰĒêŠđøćÝąĀćóČĚîìĊęĀîšćêĆé×ĂÜ ÙúĂÜĕéĂš ÷ćŠ ÜĕøÙą” ñö : “ĕöøŠ šÿĎ ĉǰǰĀîøĎ üšĎ íĉ ĊĀćóîČĚ ìęĕĊ Āöúą ķǰǰñöêĂïĒïïëćöÖúĆï ïìđø÷Ċ îøšĎ×ĂÜđìÙîĉÙÖćøǰ“ëćöÙĂČ ÿĂî” ÙüćöøšĀĎ úÖĆ ×ĂÜđøČĂę ÜîĚÙĊ ĂČ 1. ĂĆêøćÖćøĕĀú×ĂÜîĞĚćöĊĀîŠü÷ǰđöêøǰüĉîćìĊǰǰđðŨîĀîŠü÷×ĂÜ ÙüćöđøüĘ ǰ đöêøüĉîćì Ċ ǰÙĎèÖïĆ óČĚîìęĊĀîćš êĆé×ĂÜÖćøĕĀúǰ đöêø2 ǰǰ 2. ĂĆêøćÖćøĕĀú×ĂÜîĚĞćĔîÙúĂÜĀćÝćÖÙüćöđøĘüÖćøĕĀúĒúą óîĚČ ìęĊĀîšćêĆé×ĂÜîĞćĚ ĔîÙúĂÜ 3. ÙüćöđøüĘ ÖćøĕĀúĀćÝćÖøą÷ąìćÜĒúąđüúćìĕĊę Āú1 đìÙîĉÙÖćøǰ“ëćöĔĀšÙĉéÙĞćêĂïĒúąøšĎđĂÜķǰĔîÖøèĊîĚĊĂćýĆ÷ÙüćöøĎšìĚĆÜǰǰ ךĂđðîŨ ĀúĆÖǰǰēé÷Ĕßšǰ“ĀîŠü÷ǰđöêøǰüĉîćìĊǰđðŨîêĆüêĆĚÜ üĉíĊìĊęëćöĔĀšđךćĔÝÙČĂÖćø đðøĊ÷ïđìĊ÷ïÖĆïðøąÿïÖćøèǰŤ ǰđßîŠ ǰǰÖćøúĂ÷ÖøąìÜǰ ìĊęîĞćĕðÿĎŠÙüćöđךćĔÝđøęČĂÜ ÙüćöđøĘüÖøąĒÿîĚĞć ǰǰĒúąìŠĂîĞĚć đóČęĂĔĀšîĆÖđøĊ÷îđßęČĂöē÷ÜÙüćöđøĘüÖćøĕĀúÖĆï óîČĚ ìęĀĊ îćš êĆéĔĀšđðîŨ ĂĆêøćÖćøĕĀúǰǰ ÿÜęĉ ìĊÙę üøëćöĔĀîš ĆÖđø÷Ċ îÙéĉ êĂŠ ÙČĂǰ 1. “ëšćóĚČîìęĊĀîšćêĆé×ĂÜÙúĂÜĕöŠđìŠćÖĆîêúĂéǰǰđøćÝąĒÖšðŦâĀćîĊĚ Ă÷ŠćÜĕø ” 2. “ÖćøüéĆ ÙüćöđøĘüìęñĊ ĉüîĚćĞ ÝćÖÖćøúĂ÷ÖøąìÜǰǰÝąĕéĂš ĆêøćÖćøĕĀú îĂš ÷ÖüŠćĀøČĂöćÖÖüćŠ ÙüćöđðŨîÝøĉÜ ” 1 đðŨîÖćøĀćÙŠćĂ÷ŠćÜðøąöćèÙŠćǰđóøćąÙüćöđøĘüîĞĚćĕöŠđìŠćÖĆîìĚĆÜóĚČîìĊęĀîšćêĆéǰǰìęĊñĉüîĞĚćöĊÙüćöđøĘü öćÖìĊÿę éč ǰǰ  “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพนั ธปุ ญ ญา ผมขอใหพีเ่ ลย้ี งลองทําความเขาใจกบั ปญหาที่ 1 เมอ่ื เขา ใจแลว ลองฝก ถามกนั ดู เรื่องนี้ไมย ากเกนิ ไป สําหรับคําถามท่ี 2 น้ัน คําตอบคือ “มากกวาความเปนจริง” ครูผูถาม เรื่องนี้ไดตอง “ปน” คําถามท่ีซับซอนกวาปกติ เพราะตองทราบถึง “กลไก” ที่ทําให “มากกวาความเปนจริง” การใหนักเรียนตอบจนรูเองถึง “กลไก” จะทําใหน ักเรียนเขา ใจลึกซึ้งมากขึ้น ผมสรุปไดวา กอนถาม เราตองคิดแบบ backward คือคิดใหรูวาท่ี นักเรียนตอบน้ันเขารูอะไร ท่ีรูนั้นเขาใกลหรือกําลังหลงออกไกลจากเปาหมาย ท่ีหลงทางเพราะไมรูอะไร และเราจะตอ งถามอะไรเพอื่ “ตอ นความคิด” ใหเขา ลู โดยเขาตอ งดงึ ความรูเดมิ และประสบการณเดิมมาผนวกใหไ ดคาํ ตอบ การถามจึงเปน การพลกิ ความคิดใหเปน forward “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 13

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา 8SăI*O$ CW;hULS$$Wg_=OE_.f;7¼

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพนั ธปุ ญญา การถามแบบคดิ หาหลกั ฐาน วันท่ีเกิดเหตุการณ 9 พฤศจิกายน 2556 แหลงเรียนรูการทอผา ชชั วาลผาทอ จ. ลําพูน สถานการณ นักเรียน ม. 2 น่ังด่ืมนํ้าและคุยกันใตตนไม โดยมีผมหลบ รอ นรวมสนทนา นักเรียนคนหนงึ่ บอกผมวา เพือ่ นเขาทําอาหารเกง มาก “รูไดอยางไรวา เพ่ือนทาํ อาหารเกง ?” ผมถามกลับ “เพ่ือนบอก” “เราจะเชอ่ื ไดอยางไรวา ทเ่ี พ่อื นบอกน้ันเปนความจริง?” ผมถามใหเขา คดิ หาเหตผุ ลมากกวาเชอ่ื เพราะบอก “เขาเปนเพ่ือนผม ไมรูจะโกหกไปทําไม” นักเรียนตอบหลังจากลังเล ในการหาคาํ ตอบ “ทาํ อาหารอะไรไดบาง ทําผัดไทยไดไหม?” เพ่ือแสดงใหเห็นวาเราจะ หาหลักฐานไดอ ยางไร ผมจึงหนั ไปถามนักเรียนคนทถ่ี กู อางวาทาํ อาหารเกง “ทาํ ไดครับ” “ถามคือสอน” : ทักษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู 15

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาđ×öÚÔąöďñąăñĄìëŢċîàŤ àą “ĔÿŠđÙøęČĂÜðøčÜĂąĕøïšćÜ ” ñöúĂÜëćöìéÿĂï÷ÖĒøÖ îĆÖđøĊ÷îïĂÖđÙøČęĂÜðøčÜĕéšđÖČĂïÙøïǰǰàęċÜĕöŠĔߊđøČęĂÜÜŠć÷ĀćÖĕöŠđÙ÷ìĞćđĂÜǰǰǰǰ đóĂęČ ĔĀšøßšĎ ĆéǰǰñöêĂš ÜëćöìęÖĊ øąïüîÖćøìćĞ ǰǰÝîöćëÜċ ÙćĞ ëćö “êĂîìĞćđøćĔÿŠëĆęüÜĂÖêĂîĕĀî ” ĔÙøėǰÖĘìøćïüŠćêšĂÜĔÿŠÖŠĂî÷Ö×Ěċî ÝćÖđêćǰǰǰĂ÷ŠćÜîšĂ÷êšĂÜđÙ÷đĀîĘ ĒöŠÙćš ìćĞ “êĂîÝą÷Ö×îċĚ ÙøïĆ ” “ìćĞ ĕöúąŠ ǰǰĔÿÖŠ ŠĂîĕöĕŠ éšĀøČĂ ” “ëćš ĔÿŠÖŠĂîöîĆ ÝąĒÞą” “ĒÞąǰÖĘĀöć÷ÙüćöüŠćöĊîĞĚć” ñöêĊÙüćöđóČęĂëćöêŠĂǰǰǰ“îĞĚćöćÝćÖ ĕĀî ” “îĚćĞ ĂĂÖöćÝćÖëęüĆ ÜĂÖ” “ÙĉéüŠćëĆęüÜĂÖöĊîĞĚćÿĆÖÖęĊđðĂøŤđàĘîêŤ ” ÙøćüîĊĚñöĒÿéÜĂćÖćøüŠćëćö ìĆÜĚ ǰǰÙî “îŠćÝąǰǰđðĂøŤđàĘîêŤ” ÙîĀîċęÜêĂïĂ÷ŠćÜúĆÜđú “ñöüŠćöćÖÖüŠćǰǰ đðĂøđŤ àĘîêŤ” ĂÖĊ ÙîêĂïǰǰđðîŨ ēĂÖćÿĔĀñš ößüîÙĉéêŠĂ “đøćÝąøšĕĎ éšĂ÷ćŠ ÜĕøüćŠ öĊÖęđĊ ðĂøđŤ àîĘ êŤÖĆîĒîǰŠ ǰĀćüíĉ ÖĊ ćøĕéĕš Āö ” ÖćøĀćÙüćößĚČîđðŨîđøČęĂÜǰclassic öćÖ×ĂÜÙøĎĒúąîĆÖđøĊ÷îǰǰǰǰÙøĎÝĞćîüî öćÖĕöìŠ øćïüŠćÙüćößČĚîÙČĂĂąĕøǰǰǰđÙ÷öĊÙøĎêĂïñöüŠćǰ“ÙüćößĚČîÙČĂðøĉöćèîĞĚć ĔîĂćÖćý” ìĚĆÜėǰìęĊñöëćöÙüćößĚČîéĉîǰǰàċęÜĒÿéÜüŠćÙøĎđĂćìĊęìŠĂÜÝĞćêĂîÿĂî ÙüćößČîĚ ĂćÖćýöćêĂï!! ÿŠüîÙøĎìĊęìøćïüŠćÙČĂðøĉöćèîĚĞćĔîÿęĉÜ×ĂÜÖĘĕöŠìøćï üŠćĀîüŠ ÷đðĂøŤđàĘîêîŤ îĆĚ ĀćöćÝćÖÙŠćĂąĕøïšćÜǰǰǰ÷ĉęÜđøČęĂÜđðĂøŤđàĘîêŤåćîđðŘ÷ÖĒúą åćîĒĀšÜ÷Üĉę ĕöŠìøćïǰǰ đøćöćđ×ćš ĔÝךĂđìĘÝÝøĉÜđÖęĊ÷üÖĆïÙüćößČĚîǰǰìĊęݹߊü÷êĚĆÜÙĞćëćöĔĀšîĆÖđøĊ÷î đךćĔÝÝćÖÖćøëćö  “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöČş

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญญา 1. ความชื้นคือปริมาณน้ําในส่ิงของ มีหนวยเปนเปอรเซ็นต ที่คํานวณจากน้ําหนักนํ้าและน้ําหนักส่ิงของ ความชื้น 20% หมายถึง ถา ของส่ิงหนึ่งหนัก 100 กรัม และเม่ือเอาไปตากแหง ไลนํ้าออก ของสิ่งนั้นจะมีนํ้าหนักเหลือ 80 กรัม เราเรียกมี ความช้ืน 20% ฐานเปยก เพราะของที่หนัก 100 กรัมนั้นเปน ของ(เปย ก)ช้ืน หากเปน ความช้นื ฐานแหงจะคิดจากน้ําหนักดิน แหง 80 กรมั ซง่ึ จะไดความชน้ื เปน 25% 2. การหาเปอรเ ซน็ ตความชน้ื จึงหาจากการช่ังนา้ํ หนกั กอนและหลัง อบแหง 3. ขณะอบแหง นํ้าหนักส่ิงของจะคอยๆ ลดลง เน่ืองจากน้ําระเหย ออกไป เรารูวาของแหงสมบูรณเมื่อนํ้าหนักไมลดลงตามเวลา อบอกี ตอไป จากขอเท็จจริงท้ัง 3 ขางตน ผมต้ังคําถามใหนักเรียน ม. 2 ท่ีคุยใต ตนไมเขาใจเรื่องความช้ืนไดไมยาก ผมจะไมเขียนเลาวาถามอะไรในข้ันตอน ไหน เพราะเชอ่ื วาการรูคําตอบ 3 ขอนี้ พี่เล้ียงเพาะพันธุปญญานาจะสามารถ ปฏบิ ัติไดด วยตนเอง จึงอยากใหล องทาํ ดู ผมขอใหลองฝกตนเองโดยการถามจริงกับนักเรียน(หรือครู) อัดเทป หรอื VDO ไว แลวเอามาดเู พ่อื รวมกันวิเคราะหวา เราเขาใจคําตอบ(คําสนทนา) แตละชวงวาอยางไร? ท่ีเราถามกลับนั้น นาจะมีคําถามอ่ืน “ตอนความคิด” ไดดีกวาท่ีเราถามไปแลวหรือไม? เปนการฝกตนเองทํา EFA อยางหนึ่ง ผมเช่ือวาหากฝกทําจนคลองแลวจะเขาใจ “ถามคือสอน” ลึกซ้ึงข้ึน จนทําได เองอตั โนมัติ เม่ือทําเปนแลว ลองเอาเร่ืองน้ีไปใหครูฝกแบบเดียวกันกับนักเรียน โดยพ่ีเลี้ยงชวยครูวเิ คราะหค ําถามในการสนทนา “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู 17

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา _ET$V;7;MEYOET$ %O*8SăI_%WDI¼

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพนั ธปุ ญ ญา การถามทาทายใหคิด วันที่เกิดเหตุการณ 9 พฤศจิกายน 2556 แหลงเรียนรูการทอผา ชัชวาลผา ทอ จ. ลาํ พนู สถานการณ เปน เร่อื งตอจาก “การถามแบบคิดหาหลักฐาน” ในตอนที่ แลว เปน การคุยกับเด็ก 2 คนเพลนิ ไปถงึ การเพาะถัว่ งอก (หมายเหตุ กอนอานเร่ืองนี้ผมขอใหพ่ีเล้ียงตอบตนเองวา ถั่วงอกเสน ขาวๆ ที่เรากนิ น้ันเปนสวนตน หรอื ราก?) หลังจากสอนโดยถามใหเขาใจความชื้นและการหาคาความช้ืนแลว ผม ชวนนักเรียนท้ังสองคุยตอเร่ืองถั่วงอกทํามาจากการเพาะถ่ัวเขียว (นักเรียนไม ทราบวา ถว่ั งอกทาํ มาจากถัว่ เขียว) “ที่เปนสขี าวๆ ยาวๆ ทเี่ รากนิ นน้ั มันเปน สวนไหน ตนหรือรากของถ่ัว เขียว” ผมเรมิ่ เรอ่ื งทีเ่ ชื่อวา นักเรยี นตอ งพิศวงและคาดไมถงึ นักเรยี นทั้ง 2 ไมทราบ เถียงกันไปมาระหวางตนกับราก คนท่ีบอกวา ตน อธิบายวา เขาเรียกถ่วั งอกวาตนไมใชราก สวนคนท่ีบอกวาราก ก็อางวา ท่ีปลายมีรากฝอยใหเห็น เพ่ือนจึงเถียงกลับวานั่นไงรากมันอยูท่ีปลาย “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู 19

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาđ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëċîŢ àŤ àą ÿŠüîìĊęđðŨîĒìŠÜ×ćüėǰÝċÜđðŨîêšîǰǰǰǰñöÙĉéĔîĔÝüŠćîĆÖđøĊ÷îĕöŠĕéšđĂćÙüćöøĎšđøęČĂÜ ÖćøÜĂÖ×ĂÜđöúĘéóČßöćĔßđš ú÷ǰǰǰǰðøąÿïÖćøèìŤ ÝĊę ąđĂćöćêĆÜĚ ÙĞćëćöĔĀšÙĉéđĂÜÙČĂǰǰ øćÖÝą÷ČéêĆüêćöìĉýìćÜĒøÜéċÜéĎé×ĂÜēúÖǰǰǰêšîÝą÷ČéêĆüĂĂÖêšćîĒøÜéċÜéĎéǰǰ ĒúąîęĊÙĂČ ×šĂöĎúÖćøĂĂÖĒïïÙĞćëćö “đøćÝąøĕĎš éšĂ÷ćŠ ÜĕøüćŠ đðŨîêšîĀøČĂøćÖ ķǰǰñöëćöđóęČĂ÷čêĉÖćøđëĊ÷ÜÖîĆ “ĕöìŠ øćïÙøĆï” “êĂîđøćđóćąđöúĘéóČßǰǰÿĉęÜìĊęÜĂÖĂĂÖÝćÖđöúĘéÖŠĂîÙČĂĂąĕøǰøąĀüŠćÜ êîš ÖïĆ øćÖ ” “ĕöìŠ øćïÙøĆïķǰǰîÖĆ đø÷Ċ îêĂïĀúĆÜÝćÖđë÷Ċ ÜêÖúÜÖĆîĕöŠĕéšǰđöęČĂĕöŠĕéšđøČęĂÜǰǰ ñöÝÜċ üćÜĒñîßüîÙéĉ đøČĂę Üìýĉ ìćÜ×ĂÜøćÖĒúąêšîÖïĆ ĒøÜéÜċ éĎé×ĂÜēúÖ “đÙ÷đĀĘîêšîĕöšìĊęëĎÖúöóĆéđĂĊ÷ÜĀøČĂúšöǰǰĒêŠĕöŠêć÷đóøćąøćÖ÷ĆÜĕöŠĀúčé ĂĂÖöćĕĀöǰǰǰǰêšîđêĉïēêêŠĂĕðĂ÷ŠćÜĕøķǰǰîĆÖđøĊ÷îÙč÷ÖĆîđĂÜüŠćöĊìęĊĕĀîïšćÜ ñöĔÝđ÷îĘ øĂĔĀšîĆÖđø÷Ċ îêĂïđךćđðćŜ “êšîöĆîÖĘǰßĎÖúĆï×ĚċîĕðĔĀöŠÙøĆï” îĆÖđøĊ÷îêĂïëĎÖêšĂÜǰǰǰĒúąìĊęđøć đĀîĘ ïĂŠ ÷ÙĂČ öąóøćš üøĉöĀćéìøć÷  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา đ×öÚÔąöďñąăñĄìëîŢċ àŤ àą “ÿööêč ĉüŠćêîš úöš đĂĊ÷ÜÝîøćÖëÖĎ ÜĆéóšîéĉîǰǰǰöîĆ ĕöŠêć÷îąǰǰǰđíĂÙĉéüŠćøćÖ öĆîÝąÜĂÖêŠĂĕðĕĀîķǰǰîĆÖđø÷Ċ îÙč÷ÖĆîÝîÖøąìęĆÜöĊÙĞćêĂïìĊñę öêšĂÜÖćøüŠć “öĆîÖĘĕßúÜéĉîÿÙĉ øïĆ ” “ÿŠüî×ćüėǰ×ĂÜëĆęüÜĂÖìęĊđøćđĀĘîîĆĚîöĆîÜĂÖúÜúŠćÜĀøČĂÜĂÖßĚĊôŜćøĎšĕĀö ķǰǰǰ đðŨîÙĞćëćöÞčÖÙĉéǰĔĀšøšĎüŠćđðŨîêšîĀøČĂøćÖ×ĚċîÖĆïìĉýìćÜǰǰǰǰðøćÖäüŠćîĆÖđøĊ÷îĕöŠ đÙ÷đĀĘîÖćøđóćąëĆęüÜĂÖǰǰĕöŠđÙ÷ìĞćđĂÜǰǰǰñöÝċÜßüîĔĀšÙĉéêŠĂëċÜÖćøĂĂÖĒïï üÝĉ ÷Ć ĀćÙćĞ êĂïîĚĊǰǰēé÷ÖćøêÜĆĚ ÙĞćëćöĔĀšÙĉéĕéšđĂÜǰǰǰǰîĆÖđøĊ÷îìĆĚÜǰǰêÖúÜüŠćÝąĕð ĀćĂčðÖøèöŤ ćìéúĂÜêćöìęđĊ øćÙ÷č ÖîĆ ǰǰàęċÜöĊđóĊ÷Üëšü÷îĞĚćéęČöóúćÿêĉÖĔÿǰ đéĘÖđÖĘï ĒÖšüóúćÿêÖĉ ìĊęđøćéöęČ îćĞĚ ÖúĆïĕðéšü÷ ǰìøć÷ǰĒúąëĆüę đ×÷Ċ üǰđìćŠ îĆĚî ÖćøìéúĂÜÜćŠ ÷ėǰîĊĚǰǰîÖĆ đøĊ÷îêĂš ÜÙéĉ êĂŠ ÝćÖÙüćöøĎìš ĊęđøćÙč÷ÖîĆ üćŠ êîš Ýą ēêÿüîĒøÜéÜċ éĎéēúÖǰǰĒúąøćÖ÷ćüĕðêćöĒøÜéÜċ éĎéēúÖǰǰǰǰîÖĆ đøĊ÷îêšĂÜóĉÿĎÝîŤüŠć ĒìŠÜ×ćüėǰìĊđę øćđøĊ÷ÖüŠćëĆęüÜĂÖîîĚĆ ǰǰđüúćÜĂÖöîĆ Ýą÷ČéĂĂÖĕðìćÜĕĀîĒúąóçĆ îć êĂŠ đðîŨ êîš ĀøĂČ øćÖ đøćöĆÖÝąđĀĘîÙøĎðøąëöýċÖþćĔĀšÜćîîĆÖđøĊ÷îđóćąëĆęüÜĂÖǰǰēé÷đðŨîìęĊ ìøćïéĊüŠćîĆÖđøĊ÷îïćÜÙîĔĀšĒöŠìĞćĔĀšǰǰǰǰǰĀćÖÙøĎöĊÖøąïüîÖćøÙĉéĂ÷ŠćÜìęĊđ×Ċ÷î đúŠćöćîĚĊǰǰÙøĎÿćöćøëĔĀšÖćøïšćîĒïïêĆĚÜÙĞćëćöĔĀšîĆÖđøĊ÷îÿĆÜđÖêêúĂé óĆçîćÖćø×ĂÜÖćøÜĂÖđðŨîêšî×ĂÜđöúĘéëęĆüđ×Ċ÷üǰǰđóČęĂÿøčðĕéšđĂÜüŠćëęĆüÜĂÖìęĊđøć øĆïðøąìćîîîĆĚ đðŨîêšîĀøĂČ øćÖ øąĀüŠćÜìęĊđ×Ċ÷îđøęČĂÜîĚĊǰǰđÝšćĀîšćìęĊĔîǰoffice ǰÙîǰǰêÖúÜÖĆîĕöŠĕéšüŠć ëĆęüÜĂÖìęĊøĆïðøąìćîđðŨîøćÖĀøČĂêšîǰǰǰđöČęĂÙšîéĎøĎðÖćøđóćąëęĆüÜĂÖÝćÖǰ web đĀĘîđÿšî×ćüėǰÜĂÖêĆĚÜéęĉÜǰǰÖĘ÷ĆÜîċÖĕöŠĂĂÖüŠćđÿšî×ćüėǰǰ÷Čé×ċĚîôŜćĀøČĂ÷ČéúÜéĉî !!ǰǰǰǰ ĔĀšïĆÜđĂĉâĔîǰweb đóćąëĆęüÜĂÖēé÷ĔßšêøąĒÖøÜúąđĂĊ÷éöĊøćÖòĂ÷ēñúŠĂĂÖöćǰǰ ĒúąöĊÙĞćĂíĉïć÷üŠćđóćąëĆęüÜĂÖĒïïêĆéøćÖ ðćéøćÖĔêšêąĒÖøÜìĚĉÜ ÝÜċ ǰ“Ùéĉ üŠćķǰĒìŠÜ×ćüėǰÙĂČ êšîǰǰǰđóøćąöøĊ ćÖĔĀêš éĆ ÖćøÙĉéĒÙîŠ ìĚĊ ĞćĔĀđš øćĕéš×šĂÿøðč Ēïïǰ“ÙćéüŠćķǰǰǰàċęÜêŠćÜÝćÖÖćøÙšîóï ÙüćöÝøÜĉ đßĉÜðøąÝÖĆ þŤìęîĊ ÖĆ đøĊ÷îǰöǰǰÝąĕðìéúĂÜÖîĆ “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöşČ

đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëċîŢ àŤ àą สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาøćÖĀøČĂêšî øćÖòĂ÷ ïìđø÷Ċ îøš×Ď ĂÜđøĂęČ ÜîÙĊĚ ČĂ đøęĂČ ÜÜŠć÷ėǰÿćöćøëÿøšćÜÖćøđøĊ÷îøĎšÝćÖÖćø÷čĔĀšðäĉïĆêĉđĂÜĕéšǰĒêŠđøćêšĂÜ ÿøćš ÜÙüćöĂ÷ćÖøĎšìĊìę šćìć÷ĔĀÖš ĆïîĆÖđø÷Ċ îǰǰǰĔĀšÙĞćĒîąîćĞ ìĊęìćĞ ĕéÜš ćŠ ÷ ĀćÖîĆÖđøĊ÷îìéúĂÜĒúšüđĂćÙĞćêĂïöćïĂÖǰǰđøćöĊđøęČĂÜÙüøëćöêŠĂǰÙČĂǰǰ “ìĞćĕöëęĆüÜĂÖìĊęìéúĂÜđóćąÝċÜÿĚĆîÖüŠćìęĊ×ć÷Ĕîêúćé”ǰ“ÖćøđóćąëęĆüÜĂÖìćÜ ÖćøÙćš đ×ćöđĊ ìÙîĉÙĂ÷ćŠ ÜĕøǰǰÝÜċ ÷ćüÿü÷ ”ǰǰ ÖćøëćöđóęĂČ ÿĂîĂ÷ŠćÜîĊǰĚ ǰÙøĎêšĂÜøšĎÙĞćêĂïÖĂŠ îǰǰǰĒúšüđøęĉöëćöÝćÖÙüćöøšĎ ĔÖúšêĆüîÖĆ đøĊ÷îǰǰĒúüš ÙŠĂ÷ėǰóćđ×ćš ÿŠĎđðŜćĀöć÷ìęĊêšĂÜÖćøĔĀšîĆÖđøĊ÷îøšĎÝćÖÖćøÙĉé ĕéšđĂÜ ÙĉéüŠćìĊęñöĔĀšêĂïêĆüđĂÜ üŠćđðŨîøćÖĀøČĂêšî ÖŠĂîĂŠćîđøęČĂÜîĊĚ îŠćÝąöĊ ēĂÖćÿëĎÖêĂš ÜĕĀö  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญ ญา รูปการทดลองจริง จากรูปน้ีบอกไดไหมวาถั่วงอกที่เรารับประทานน้ัน เปนตนหรอื ราก “ถามคือสอน” : ทักษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 23

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา 7OC_ORžž 'YO+Ć67Sh*7; %O*$TE7Sh*'U8TC

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญ ญา การวเิ คราะหข อมูลเพอื่ ถาม วันท่ีเกิดเหตุการณ 17 กุมภาพันธ 2557 ณ. ศาลาประชาคมบานโคกเมือง อ. ควนเนยี ง จ.สงขลา สถานการณ นักวิจัยนําเสนอขอมูลดัชนีชี้วัดการจัดการปาชายเลน ซ่ึงเปนงานวิจัยโครงการ “การพัฒนาตัวชี้วัดการจัดการปาชายเลนโดยชุมชน อยางย่ังยืนดวยกระบวนการมีสวนรวม” งานโดยยอมีวา นักวิจัยสืบคนตัวช้ีวัด การจัดการปาชายเลนจากงานวิจัยตางๆ จากน้ันลงชุมชนใหรวมกันกําหนด ตัวช้ีวดั การจัดการปา ชายเลน แลวเอาไปหารือผูทรงคุณวุฒิ ในที่สุดไดตัวช้ีวัด มาใหชุมชนพิจารณากลั่นกรองอีกรอบ แลวเอาไปใช ชุมชนทดลองเก็บขอมูล แลวประเมินศกั ยภาพของตนในการจดั การปาชายเลนอยางยัง่ ยืน ตวั ชีว้ ัดมี 5 มติ ิ (รวมทงั้ หมด 56 ตวั ชี้วัด) คือ 1) ดา นกายภาพชีวภาพ 2) ดา นการจดั การใชป ระโยชน 3) ดานการบริหารจัดการและการมีสว นรว ม 4) ดา นการฟน ฟแู ละบาํ รงุ รกั ษา “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู 25

đ×öÚÔąöďñąăñĄìëŢċîŤààą 5) éšćîõöĎ ðĉ ŦââćǰĂÜÙŤÙüćöøšǰĎ ĒúąÖćøóçĆ îćïčÙúćÖø öĊêĆüßĚĊüĆéǰǰêĆüǰǰìęĊñöĂ÷ćÖđĂćöćĔĀšóĊęđúĚĊ÷ÜúĂÜòřÖðøČĂÖćøǰ“ëćöÙČĂ ÿĂîķǰǰǰǰìĚĆÜǰǰêĆüîĂĊĚ ÷ŠĔĎ îöêĉ ĉÖćøÝéĆ ÖćøĔßšðøąē÷ßîŤ สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา êüĆ ßĊĚüéĆ ìęĒĊ øÖÙČĂǰðøöĉ ćèÖćøÝïĆ ðĎǰǰǰÖćĞ ĀîéüćŠ ÙąĒîîÖćøÝĆéÖćø ðøöĉ ćèÖćøÝĆïǰ ÖÖÙøüĆ đøĂČ îüîĆ 3 îĂš ÷ÖüćŠ ǰ7 2 7-10 1 öćÖüŠćǰ10 êüĆ ßĚüĊ éĆ ìǰĊę ǰÙĂČ ǰÖćøĔßšđÙøĂČę ÜöĂČ ÝïĆ ðǰĎ ǰǰÖćĞ ĀîéüćŠ ðøĉöćèÖćøĔßĕš àéÖĆ ðĎǰ ĕàÙîüĆî ÙąĒîîÖćøÝéĆ Öćø îĂš ÷ÖüŠćǰ100 3 100-150 2 öćÖüćŠ ǰ150 1 ÖŠĂîĂîęČ ëćöêîđĂÜüćŠ ǰǰêĂŠ öǰ“đĂąŢ ķǰ×ĂÜđøćöðĊ äĉÖøĉ ÷ĉ ćĂąĕøïšćÜÖĆïךĂöĎú îǰĊĚ ǰǰǰëćš đøćöĊǰ“đĂŢąķǰđÖĉé×ċîĚ ǰǰǰîĆęîĒĀúąÙĂČ Ýéč êĆĚÜêîš ×ĂÜÖćøêĚĆÜÙćĞ ëćöǰǰ đóČęĂĔĀšìøćïüŠćđøćÙüøǰ“đĂŢąķǰĂąĕøǰǰǰñö×ĂĔĀš×šĂöĎúđóĉęöÝćÖÖćø àÖĆ ëćöîÖĆ üÝĉ ÷Ć 1. ßćüïšćîÖĞćĀîéêüĆ đú×ÖćøÝïĆ ðÖĎ ĆîđĂÜǰǰǰÙČĂǰǰ“øĎšÿċÖüŠćķǰëšćÝĆïĕéš öćÖÖüćŠ ǰǰÖÖǰǰöĆîǰ“îŠćÝąķǰöćÖđÖĉîĕðǰǰǰ“đĂŢąǰǰêĆüđú×Ùüø ĂĉÜÙüćöđðŨîÝøĉÜ×ĂÜíøøößćêĉìęĊðĎĂ÷ĎŠÖĆïðśćßć÷đúîöćÖÖüŠćÖćø øĎšÿċÖüćŠ ǰîćŠ ÝąķǰǰǰǰÖćøǰ“ëćöÙĂČ ÿĂîķǰĔĀšêøąĀîÖĆ üŠćöĊêĆüđú× ìëęĊ ĎÖêĂš ÜÖüŠćìĊĔę ßøš šÿĎ Öċ üŠćǰǰǰđøćÝąêšĂÜëćöĂąĕøǰǰĂ÷ŠćÜĕø  “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöČş

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญ ญา 2. “เอะ... การกําหนดตัวเลขตอคน(หรือครัวเรือน)ไมนาถูกตอง เพราะปมู มี ากหรอื ขยายพนั ธุเรว็ ถาปามีพ้ืนที่มาก ดังนั้น หาก ปาใหญแตมีคนในชุมชนนอย การจับมากกวา 10 กก./ ครัวเรือน/วัน ก็สามารถยั่งยืนไดตามหลักเก็บมาใชประโยชน นอยกวาขยายตัว” การ “ถามคือสอน” ใหตระหนักวาหนวย ควรเปนมิติของพื้นท่ี เชน กก./ไร/วัน เราจะชวนคุยเพ่ือเปด ประเด็นไปสูความรูนี้อยางไร? (ความรูสึก “เอะ” แบบนี้ควร เกิดกับตัวชวี้ ัดที่ 2 ดวย!!) 3. “เอะ... เราควรเอาตัวชีว้ ัดทั้งสองตวั มาสรางความสัมพันธกันไดนี่ นา เชน x ไซ/ไร/วัน แลวจับได y กก./ไร/วัน อัตราสวน y/x จะแสดงถึงความอุดมสมบูรณ เออ... ถาเชนนั้นใชสัดสวนการ จับปไู ด/รูปใู นพื้นท่ีกไ็ ดน ี่นา” จะใหค รูรจู ากการ “ถามคอื สอน” จากเอะ ที่ 3 ไดอยางไร? ท้ัง 3 เอะ คือ ความรจู ากการวิเคราะห-สังเคราะหขอ มลู ทน่ี ักวิจัยเลา ใหฟง แลวผมก็ใช comment (แนะนําใหปรับปรุงรายงาน) ซ่ึงผมคิดวา นักวิจัยมีโอกาสเรียนรูนอย เพราะ comment ของผมถูกจํากัดดวยเวลา จึงหลีกไมพนที่จะอยูในกระบวนการ “บอกคือสอน” แตน่ันก็คือหนาท่ีของ ผูทรงคุณวุฒิ ไมใชcoach ผูจัดกระบวนการถามใหรูดวยตนเองอยางที่ผม พยายามชวนพเ่ี ล้ียงฝกครู ผมไดความคิดวา พวกเราสามารถเอาความรูจาก 3 เอะมาฝกทักษะ “ถามคือสอน” (ตอ ไปนี้ผมจะเรยี กสน้ั ๆ วา FA หรอื EFA2) ดว ยการเลน บทบาท (role play) กันเอง ระหวา งท่ีผทู รงคณุ วุฒิทา นอืน่ ใหค วามเห็น ผมนั่ง sketch รูปขางลางน้ี แตไมมีโอกาสใหความเห็นตอ จึงนาจะเปนประโยชน หากเอามาเขียนให 2 Embedded Formative Assessment หรือการประเมินเพ่ือพัฒนา (FA) ท่ีเปนทักษะ “ฝงอยูใน ตัว” ของครู เร่ือง EFA จะปรากฏในตอนท่ี 2 ของหนงั สอื เลม นี้ “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 27

đ×öÚÔąöďñąăñĄìëîŢċ àŤ àą óüÖđøćđĂćĕðòÖř ǰEFA ÖîĆ đĂÜǰǰǰǰñöÙĉéüŠćÖćøìĞćǰEFA ÝîñĎšđøĊ÷îđĀĘîךĂöĎúđðŨî øĎðîŠćÝąđðîŨ ìĆÖþą×ĆĚîÿĎÜ สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา ž¦·¤µ–®¦º° D „µ¦Äšo ¦¡´ ¥µ„¦ A B C Áª¨µ(Á—º°œž¸ ) øĎðîĚĊǰplot øąĀüŠćÜðøĉöćèÖćøñúĉêĀøČĂÖćøĔßšìøĆó÷ćÖøǰ ĒÖîǰY) ÖĆï đüúćǰ ĒÖîǰX)ǰǰǰđÿšîìċïÙČĂÖćøñúêĉ ǰǰđÿšîðøąÙČĂÖćøđÖĘïđÖĊę÷üìøóĆ ÷ćÖøöćĔßšǰǰǰ đÿšîǰA ÙĂČ ìøóĆ ÷ćÖøìđęĊ êïĉ ēê ñúĉê ēé÷íøøößćêĉǰǰǰđÿšîǰB, C, D ǰÙČĂÖćø ĔßšìøĆó÷ćÖøǰǰĒïïǰǰĕéšĒÖŠǰĂĆêøćĔßšðøąē÷ßîŤđìŠćÖĆïĂĆêøćÖćøđêĉïēêǰ đÿšîǰB ×îćîÖïĆ đÿšîǰA ǰǰǰĂĆêøćĔßšîšĂ÷ÖüŠćĂĆêøćÖćøđêĉïēêǰ đÿšîǰC ǰǰĒúąĂĆêøćÖćøĔßš öćÖÖüćŠ ĂĆêøćÖćøđêïĉ ēêǰ đÿšîǰD ǰǰ óđęĊ úĊĚ÷ÜÝąǰFA ëćöÙĂČ ÿĂî ǰÙøĂĎ ÷ćŠ Üĕøǰ đóČęĂĔĀšÙøĎđĀĘîđĂÜđĀĘîüŠćöĊđÿšîǰǰ đÿšîîĊĚ!!ǰ ìĞćǰFA ēé÷óęĊđúĚĊ÷Üÿîìîćǰ ëćö ǰĂ÷ŠćÜđéĊ÷üǰǰǰĀšćöÝĆïéĉîÿĂĒúą Öøąéćþöćđ×Ċ÷îēé÷đééĘ ×ćé!! ÝćÖîĆĚîǰ êšĂÜìĞćǰFA ĔĀšÙøĎđĀĘîüŠćđÿšîìĆĚÜǰǰöĊñúêŠĂĂîćÙêêŠćÜÖĆî Ă÷ŠćÜĕøǰǰǰǰđøĂČę ÜđÿšîǰA ÖïĆ ǰB ĕöŠîŠćđ×ćš ĔÝ÷ćÖǰǰǰǰĒêŠñö×ĂĔĀšúĂÜéĎǰǰøĎðךćÜúŠćÜ îĊĚǰǰàÜęċ đðŨîÙüćöÿöĆ óîĆ íŤÝćÖÖćøĔßšðøąē÷ßîêŤ ćöđÿîš ǰC Ēúą D  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöČş

สงวนลิขสิท ิ์ธอ ุนญาตเ ðผ„µ­Äœ°ยœµ‡˜แพ ่รเพื่อการศึกษาž¦·¤µ–®¦º°đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëîċŢ àŤ àą „µ¦Äšo ¦´¡¥µ„¦ D ž¦·¤µ–®¦º° A „µ¦Äšo ¦´¡¥µ„¦ E ð„µ­Äœ°œµ‡˜ Áª¨µ(Á—º°œž¸ ) F A C Áª¨µ(Á—º°œž¸ ) ÖćøĔßìš øóĆ ÷ćÖøđÖĉîÖćĞ úĆÜÖćøñúĉêĒïïđÿšîǰDǰǰìĞćĔĀšìøĆó÷ćÖøÙÜđĀúČĂ ðøćÖäđðŨîđÿšîǰE ǰàÜęċ öĊĒêŠđÿČęĂöëĂ÷êćöđüúćǰǰǰĒêŠĀćÖđøćĔßšîšĂ÷ÖüŠćÖćøñúĉêǰ đÿîš ǰC) ǰđøćÝąöĊìøóĆ ÷ćÖøđĀúČĂöćÖĔîĂîćÙêǰǰéĆÜđÿšîǰF ĔîĂÖĊ øðĎ ĀîċÜę “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöČş

đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëŢîċ àŤ àą ž¦·¤µ–®¦º° „µ¦Äšo ¦´¡¥µ„¦ สงวน ิลขสิท ์ธิอ ุนญาตเผยแพ ่รเ ่พือก„µ¦า¼­Áร¸­¥Ã°„µึศ­Äœ°กœµ‡˜ษาF E Áª¨µ(Á—º°œž¸ ) ÝćÖîĚĆîìĞćǰFA ĔĀšÙøĎđĀĘîđÿšîǰE ĒúąǰF Ă÷ŠĎéšü÷ÖĆîǰǰĒúšüĒðúÙüćöĔĀöŠ đðîŨ ǰ“ÖćøÿâĎ đÿĊ÷ēĂÖćÿĔîĂîćÙêķǰǰ éøĎ ðĎ ìĞćǰFA ĔĀšđ×Ċ÷îöćëċÜøĎðÿčéìšć÷îĚĊîĆïüŠć÷ćÖĒúšüǰĒêŠ÷ĆÜöĊìęĊîŠćÝą÷ćÖÖüŠćǰ ĒêŠÿîčÖ ǰǰîĆęîÙČĂÖćøǰFA ĔĀšÙøĎđĀĘîÙüćöĀöć÷àĆïàšĂîĔîöĉêĉ×ĂÜēĂÖćÿĒúą đüúćǰđÿšîǰE ĀøČĂÖćøĔßšðøąē÷ßîŤĒïïđÿšîǰD ǰĒðúüŠćǰ“ðŦÝÝčïĆîĕéšöćÖǰǰ ĂîćÙêĕéšîšĂ÷ķǰǰǰĔî×èąìęĊđÿšîǰF ĒðúüŠćǰ“ðŦÝÝčïĆîĕéšîšĂ÷ǰĂîćÙêĕéšöćÖķǰǰǰǰ ÖøąĒÿøèøÜÙŤđóęČĂÖćøĔßšìøĆó÷ćÖøĂ÷ŠćÜ÷ĆęÜ÷ČîǰìĞćĔĀšĀúć÷ÙîôŦîíÜüŠćđÿšîǰ F éÖĊ üćŠ ǰǰǰǰĒêĀŠ úć÷ÙîĂćÝÝąĔĀšööč öĂÜüŠćđÿšîǰE éÖĊ üŠćǰǰđóøćąÖćøĕéÖš ĂŠ îìĞćĔĀšöĊ ēĂÖćÿóçĆ îćĕðĕéđš øüĘ ÖüŠćǰ óüÖđÿšîǰE ÝąÖúŠćüüŠćóüÖđÿšîǰF ĂîčøĆÖþŤîĉ÷öđÖĉîĕðǰǰĕöŠìĆîÖĉîǰǰǰ đóøćąđ×ćÙĉéđĀöČĂîîć÷ìčîìęĊêšĂÜ×÷ć÷ÖĉÝÖćøéšü÷ÖćøÖšĎ đðŨîĀîĊĚ öćúÜìčîǰǰǰǰ đßČĂę üŠćêšĂÜđøĉęöêîš éüš ÷ǰ“öćÖķǰÝÜċ Ýąǰ“ĕðđøĘüķǰßîąÙîĂČęîǰǰǰìđęĊ ĀĘîßĆéÙĂČ ÖćøëćÜ ðśćßć÷đúîđóĂČę đúĊĚ÷ÜÖÜšč ÖčúćéćĞ ǰǰǰǰĒêóŠ üÖđÿšîǰF ÝąïĂÖüćŠ ǰđóøćąëćÜðćś ßć÷đúî đúĚ÷Ċ ÜÖÜčš îîĆę ĒĀúąìêĊę šĂÜ÷ćÖúĞćïćÖĀćìćÜôŚŪîôĎĔîǰ×èąìĊęóüÖđÿšîǰE đÖĘïñšćđÖĘï ñŠĂîĒúąĀĂïđÜîĉ ĂĂÖĕð  “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöČş

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญญา การลงพ้ืนที่เพื่อปดงานวิจัยในวันนั้น ผมไดแตน่ัง sketch รูปขางตน ขณะนั่งรถกลับ ผมคิดไดวาเร่ืองนี้นาจะเปนวัตถุดิบใหผมเอามาออกแบบ workshop พัฒนาทักษะ “ถามคือสอน” ใหครู กวาจะทําใหครูบรรลุถึงรูป สดุ ทายดวยการคิดเอง รวมทั้งถอดความรูใหครูเขาใจขั้นตอนแบบ backward thinking กน็ าจะตอ งใชเวลา 1 วนั เต็มๆ ทําใหผมคิดตอวา แทที่จริงแลว การเห็นคําตอบจากการ comment งานวิจัยของผมน่ันเอง คือ ตนทางใหผมนั่งคิดหาทางส่ือใหพ่ีเลี้ยงเรียนรูเรื่อง “ถามคอื สอน” หรอื EFA จนไดม าเขียนตอนนี้ พ่ีเลีย้ งควรลองใชส มองท้ัง 2 ซีกทําความเขา ใจขอ เขยี นตอนนี้ ใครที่ถนัด ใชสมองซีกขวา จะลองเสนอกระบวนการและเครื่องมือมาก็ยินดีมาก โดยมี กตกิ าวา “ใชป ากและเคร่อื งมือทไ่ี มใชกระดาษและดินสอเทา น้ัน” ปากถามตอน ความคิด มือปอนเครื่องมือใหถูกจังหวะ เพ่ือใหคิดๆๆ ไปจนกวาครูวาด เสนกราฟไดเอง น่ีแหละคือทักษะคิดเชิงสรางสรรคและเชิงออกแบบ ท่ีมีแลวจึงจะเปน ครูท่ีเปน coach ออกแบบกระบวนการเรยี นรไู ด “ถามคือสอน” : ทักษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู 31

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา EFA%O*+EV* 7O*c6'U7O<7T*$S;

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญญา การถามเพอื่ ประเมนิ วันที่เกิดเหตุการณ 20กุมภาพันธ 2557 หองจันทรผา ชลพฤกษ รสี อรท จ. นครนายก สถานการณ ประชุมกรรมการโครงการ Teacher Coaching (TC) ของ สกว. และ สพฐ. กรรมการโครงการ TC ประชุมหลังจากดูการสอนของครูที่โรงเรียน ชุมชนปาขะ (ระดับประถม) และนวมราชานุสรณ (ระดับมัธยม) ซึ่งเปน โรงเรียนในโครงการ TC ของ มศว. บทความตอนน้ีจะเลาวาผมเห็นอะไร ที่จะเปนขอแนะนําใหแกพ่ีเลี้ยง โครงการเพาะพันธปุ ญญาในเรือ่ ง “ถามคอื สอน” บา ง ผมไดเขาไปสงั เกตการสอนวชิ าสังคมศึกษาของครูในช้ัน ม. 2 พบวาการ ถามของครูมี 2 ลกั ษณะ คือ 1. ต้งั คาํ ถามแบบตัวเลือก คอื ยกขอ ความมาถามแลวลงทายดวย “ใชหรือไมใช?” ครูติดปากดวยการถามแบบน้ี ผมเรียกวาเปน คําถามแบบใหตัวเลือก ซึ่งผูตอบใชความคิดนอยมาก บางทีมี “ถามคือสอน” : ทักษะประเมินเพอื่ พัฒนาการเรยี นรู 33

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษาđ×öÚÔąöďñąăñĄìëŢċîŤààą ×Ăš ÙüćößĊĚîĞćǰǰàċęÜìĞćĔĀšöĊēĂÖćÿëĎÖđÖĉîÙøęċÜĀîęċÜ Ă÷ŠćÜîĚĊ÷ĆÜĕöŠđðŨîǰ “ëćöÙĂČ ÿĂîķǰ 2. êĚĆÜÙĞćëćöĒïïđêĉöÙĞćĔîߊĂÜüŠćÜ ÙČĂ ÙøĎÝąëćöēé÷ÖćøĂŠćî ךĂÙüćöĒúšüđüšîüøøÙÙĞćóĎéÖŠĂîÝąìĚĉÜìšć÷éšü÷ “÷ĆÜĕÜÙą ǰǰ đìŠćĕĀøŠÙą ǰǰÙČĂĂąĕøÙą ķǰǰǰךĂÙüćöìĊęÙøĎëćöÙČĂìęĊÞć÷ǰ PowerPoint ǰĒúą×šĂÙüćöìęĊîĆÖđøĊ÷îêĂïÖĘĂ÷ĎŠïîÝĂêŠĂÝćÖìęĊ ÙøĎĂŠćîîĆîę đĂÜǰǰǰĂ÷ćŠ ÜîÖĚĊ ÷Ę ÜĆ ĕöŠđðîŨ ǰ“ëćöÙČĂÿĂî” ÙĞćëćöðøąđõììĊęǰ2 îĊĚǰǰđøćÝąĕéš÷ĉîîĆÖđøĊ÷îêĂïךĂÙüćöđéĊ÷üÖĆîǰǰ óøšĂöÖĆîĒïïðøąÿćîđÿĊ÷ÜǰǰàċęÜđøćóïïŠĂ÷öćÖđüúćĕðÿĆÜđÖêÖćøÿĂî ñöëČĂ đðŨîêüĆ ßĊüĚ éĆ ĀîÜċę ×ĂÜÖćøëćöìęĊĕöĔŠ ߊǰ“ëćöÙČĂÿĂîķǰǰìĊđę ðŨîǰEFAǰǰĒúąÙø÷Ď ÜĆ ĕöŠĕéš ìĞćĀîćš ìęĊǰcoach ÝĆéÖøąïüîÖćøđøĊ÷îøǰĎš EFA ×ĂÜÝøĉÜêšĂÜĕéšÙĞćêĂïêŠćÜÖĆîǰǰđóøćąîĆÖđøĊ÷îìčÖÙîÖĞćúĆÜĂ÷ŠĎĔî ÖøąïüîÖćøìĞćĔĀšøšĎǰǰǰ×èąêĂïóüÖđ×ć÷ĆÜĕöŠøšĎǰǰÝċÜđðŨîĕðĕöŠĕéšìęĊðøąÿćî đÿĊ÷ÜđĀöČĂîìĂŠ ÜĂć×÷ćî ×ĂĔĀšÿÜĆ đÖêîĆÖđøĊ÷îēÙøÜÖćøđóćąóĆîíčŤðŦââćĔĀšéǰĊ ǰ ĔßšđðîŨ éßĆ îĊðøąđöĉîĕéšđú÷ ×èąðøąßčöÖøøöÖćøǰǰÙčèĀöĂüĉÝćøèŤĔĀšÙüćöđĀĘîüŠćÖćøǰ coach êĂš ÜöðĊ øćÖäÖćøèŤǰ3 ×Ăš ǰéÜĆ îĊĚ 1. ñëšĎ ĎÖǰcoach óĎéöćÖÖüŠćñĎđš ðŨîǰcoach 2. ñĎšđðîŨ ǰcoach ëćööćÖÖüćŠ êĂï 3. Ùč÷ĕðđøĂęČ ÷ėǰÝîñëšĎ ÖĎ ǰcoach ĀćÙĞćêĂïĕéđš ĂÜ ĔîđøĂČę ÜëćöÙČĂÿĂîĀøČĂǰEFA îǰĚĊ ǰñöđĀĘîéšü÷ĒúąĔĀšÙüćöÿĞćÙĆâÖĆïךĂǰ2 Ēúąǰ3ǰǰǰ ÿĞćĀøĆïךĂǰ2 îĆĚîñöÙĉéüŠćÝøĉÜėǰĒúšücoach êšĂÜĕöŠêĂïéšü÷àĞĚćĕðǰǰǰǰ ëćöÙČĂÿĂîìĊęĒìšÝøĉÜêšĂÜđðŨîǰseries ×ĂÜÖćøëćöǰǰĔîïøø÷ćÖćýÖċęÜÿîìîćǰǰ ÖćøëćöøąĀüŠćÜÿîìîćöđĊ ðćŜ Āöć÷đóČĂę ǰ“êĂš îÙüćöÙéĉ ķǰĔĀøš ĕĎš éšđĂÜǰĂĆîîêĚĊ øÜÖĆï ×Ăš ǰ3ǰĒúąñöđĀîĘ üŠćךĂǰ1 ĕöëŠ ÖĎ êšĂÜđÿöĂĕðǰÖćøóĎé×ĂÜǰcoach ÿćöćøë÷ćüĕéǰš ǰ đóøćąêĂš ÜĂíĉïć÷êąúĂŠ öÙüćöÙĉéǰǰïćÜìêĊ šĂÜĂčðöćĂčðöĆ÷ǰǰđúŠćđðŨîîĉìćîÖöĘ Ċ  “éąô×ĊĀýĀì”êĄÔüăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëîŢċ Ťààą ÜćîǰTC ×ĂÜǰöýüǰöĊđðŜćĀöć÷ìĊęǰ3R 7C đøČęĂÜîĊĚöĊךĂöĎúöćÖĔîĀîĆÜÿČĂ ìĆÖþąýêüøøþìĊęǰ21ǰĒúšüǰǰñöÝąĕöŠ×÷ć÷Ùüćö ĒêŠÝąóĎéëċÜǰ3R üŠćñööĊ ÙüćöđĀĘîĂ÷ŠćÜĕøǰ 3R ÙČĂǰĂŠćîǰđ×Ċ÷îǰđú×ÙèĉêǰǰàċęÜõćþćĂĆÜÖùþĂŠćîĂĂÖđÿĊ÷Ü éüš ÷êĆüǰR) øąĀüŠćÜđéîĉ ìćÜ×ćÖúïĆ ìöĊ ǰTC ×ĂÜǰöøõǰđú÷ǰ Ăǰÿö÷ÜÙŤ ǰëćöñöüŠć “đøćÝąðøąđöîĉ ǰ3R Ă÷ŠćÜĕø ” “đðŨîñöîą” ñöêĂïǰ“ñöÝąĕöŠöĆüðøąđöĉîǰreading ĀøĂÖ ëšćöĆęîĔÝÖćøđðŨîǰcoach ×ĂÜđøćǰǰñöÝąüĆéìĊęǰwriting đú÷ǰǰßĆéÖüŠćöćÖķǰǰ ÙĞćêĂïîÙĚĊ ÜìćĞ ĔĀšÙÿŠĎ îìîćÿÜÿ÷Ć ǰǰñöÝÜċ Ăíïĉ ć÷êŠĂ “ÙüćöÿćöćøëĔîÖćøĂŠćî ÙČĂÙüćöÿćöćøëÝĆïĔÝÙüćöĕéš ǰ÷ĆÜđðŨ î ñĎđš øĊ÷îĒïïÖċęÜǰpassive ĒêÖŠ ćøđ×Ċ÷îêĂš Üđ×Ċ÷îĔĀÙš îĂęČîĂŠćîøĎđš øęČĂÜǰǰĒÿéÜüŠćêšĂÜ đøĊ÷ïđøĊ÷ÜÙüćöÙĉéĂĂÖöćÿęČĂÿćøǰÙîđ×Ċ÷îêšĂÜÙĉéđĂÜǰǰÝċÜĕöŠđðŨîǰpassiveǰǰǰǰ ëšćđ×ćđ×Ċ÷îĔĀšđøćĂŠćîøšĎđøęČĂÜĕéšǰǰĒÿéÜüŠćđ×ć÷ŠĂöĂŠćîĕéšĒúąÙĉéđðŨî ǰøąĀüŠćÜ ĂŠćîÖĆïđ×÷Ċ îǰǰñöÝÜċ đúČĂÖđ×Ċ÷î” “Ēúšüđú×ÙèĉêúąÙą” “ñöĕöŠìøćïÝøĉÜėǰüŠćđ×ćüĆéĂąĕøïšćÜǰǰǰĒêŠĀćÖëćöǰǰñöđúČĂÖìĆÖþą Öćøǰsense ×îćéǰ(magnitude)ǰüŠćÿöÝøÜĉ ĀøĂČ ĕöÖŠ ïĆ ÖćøÝĆïñĉéךĂĂšćÜìćÜÿëĉêĉǰǰǰ đóøćąÿöĆ÷îĚĊöĊךĂöĎúĂšćÜÿëĉêĉĀúĂÖñšĎïøĉēõÙÖĆîöćÖǰǰđøćêšĂÜüĆéìĆÖþąÙüćö đךćĔÝĔîÙüćöĀöć÷×ĂÜêüĆ đú×öćÖÖüćŠ ” đøęČĂÜǰsense ×îćéîĊĚđðŨîðŦâĀćĔĀâŠöćÖǰ ēé÷đÞóćąóüÖđøĊ÷î üĉýüÖøøöýćÿêø Ť ǰǰǰñöóïüćŠ ÖćøÿĂî×ĂÜđøćìćĞ ĔĀîš ĆÖđø÷Ċ îĕöŠĔĀšÙüćöÿĞćÙĆâÖĆï ĀîŠü÷ǰǰǰđ×Ċ÷îÙĞćêĂïēé÷ĕöŠöĊĀîŠü÷ǰǰǰÝċÜđú÷đëĉéëċÜÖćøĕöŠĔÿŠĔÝÖĆïÙüćöîŠćÝą đðŨîÝøĉÜ×ĂÜ×îćéǰǰđߊîǰĕéšÙĞćêĂïÙüćöđøĘüēé÷ĕöŠđĂŢąĔÝüŠćöćÖÖüŠćÙüćöđøĘü ĒÿÜǰǰđðŨîêšî “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñĄåìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธปุ ญญา การสอน RBL ที่บูรณาการสาระมักจะติดกรอบวิชา เวนแตเม่ือเอา บริบทมาบูรณาการดวย เราจึงจะใหคนคิดนอกกรอบ และนําไปสู creative thinking ได (creative thinking เปน หน่ึงใน 7C) “อะไร? ระดับไหน? จึงเปน creative thinking และจะประเมิน อยางไร?” อ. สมยงคถามข้ึนมาตอนหน่ึง ผมเขาใจวาคงเปนเพราะ comment ของกรรมการทานหนึ่งท่ีบอกวา ครูเขาใจผิดวา creative thinking คอื การ “วาดรูประบายสี” “มันแสดงออกดวยการคิดใหมที่ไมเหมือนใคร คือตองคิดออกนอก กรอบกอน” แลวผมยกตัวอยางโดยเลาเร่ืองขอสอบคัดเลือกคนมาทํางานใน office เพาะพนั ธุปญญาเมอื่ 2 สปั ดาหท่แี ลว ผมคัดคนเอาจาก list ที่ผานขอเขียนตําแหนงนักวิชาการอุดมศึกษาแต ตดิ สาํ รองของคณะฯ มาทาํ สอบขอ สอบผม แลวผมพบวา คนเหลา น้ีทําขอ สอบ สูนักศึกษาที่กําลังจบไมได ผมคิดวาคนท่ีสอบผานขอเขียนของราชการติด กรอบการทองเน้ือวิชาเกี่ยวกับตําแหนงที่สอบ จึงทําขอสอบผมไมได ผมมี ขอสอบประหลาดที่นาจะเปนตัวอยาง creative thinking ได ลองอานเร่ือง การใช creative thinking เพ่ือวดั และประเมนิ ทักษะคนของผม ผมโทรไปเลา เรอ่ื งงานและเง่อื นไขการทํางานใหเปาหมายทราบ หากเขา สนใจ ผมบอกเพียงวา “ใหห าทางมาหาผมเพื่อทําขอสอบภายใน 1 ชม. โดยมี ขอมูลเพียง หองโครงการเพาะพันธุปญญา ม. สงขลานครินทร” เมื่อเขามา เขาจะเจอคําสั่งขอสอบขอ แรกคือ “ใหเขียน flow diagram แสดงขั้นตอนการ หาทางมาพบผม พรอมระบุเครื่องมือที่ใช และขอมูลท่ีไดจากเคร่ืองมือนั้น” ผมไดเรียนรูหลายอยางจากการทําขอสอบ บางคนมีความคิดสับสน เขียนเปรอะไปหมด บางคนเขียนไดละเอียดเปนข้ันเปนตอน ทําใหผมรูวิธีคิด วธิ ีแกป ญหาของผูเ ขา สอบ ถึงคราวสัมภาษณ ผมเลาสถานการณ (เร่ืองจริง) วา “อีกไมก่ีวัน สนามบินหาดใหญจ ะหาม taxi เปลา(ไมม ีผโู ดยสาร)เขา เพราะเขาจะมีคิว taxi 36 “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอื่ พฒั นาการเรยี นรู

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา đ×öÚÔąöďñąăñìĄ ëîċŢ Ťààą ēé÷ÿöćßĉÖêšĂÜđÿĊ÷ÙŠćĒøÖđךćǰ10,000 ïćì ǰĒúąøć÷đéČĂîǰ2,400 ïćì ÿŠüîñšĎēé÷ÿćøêšĂÜÝŠć÷đóęĉöĔĀšǰtaxi 50 ïćìķǰ ǰñöđúŠćÿëćîÖćøèŤßšćėǰĀüĆÜĔĀš đ×ćđ×ćš ĔÝđøČĂę ÜǰǰĒúüš ëćöüŠćǰ “ÿööčêĉÙčèđðŨîÙî×Ćïǰtaxi ǰ ÙčèÝąđךćđðŨîÿöćßĉÖĀøČĂĕöŠ ǰ ǰêĆéÿĉîĔÝ éšü÷ךĂöĎúĂąĕø ǰ ǰĀć×Ăš öúĎ îĆĚîĕéšĂ÷ŠćÜĕø ” ÙĞćëćö×Ăš îĊĚߊü÷ĔĀñš öìøćïüŠćñÿĎš öĆÙøöÙĊ üćöÿćöćøëÙéĉ üĉđÙøćąĀĒŤ ÙĕŠ Āîǰ ǰ ÝćÖîĚĆîñöëćöêĂŠ đðîŨ ÙĞćëćöìǰĊę 2 üćŠ ǰ “ĔîÿëćîÖćøèŤĔĀöŠîĚöĊ ĊĔÙøĕéĂš ąĕø ǰĔÙøđÿ÷Ċ Ăąĕø ķǰ ǰÙĞćêĂïîĚĊìĞćĔĀšñö ìøćïüŠćđ×ćÿćöćøëđĀĘîÙüćöđÖęĊ÷üóîĆ ìÜĚĆ ĀöéđðŨîøąïïĀøČĂĕöŠ ǰ ǰđĀĘîǰplayer ÙøïĕĀö ÙćĞ ëćöÿéč ìćš ÷ÙČĂ ǰ“ÿööčêĉÙčèêĆéÿîĉ ĔÝĕöđŠ ðŨîÿöćßĉÖǰǰĒêŠúĎÖÙšćîĆéĔĀšĕð øïĆ ĔîÿîćöïĉîǰǰÙčèÝąĒÖšðŦâĀćîĂĚĊ ÷ŠćÜĕø ” ÙîÝĞćîüîöćÖëćöÖúĆïđóČęĂÙüćöĒîŠĔÝüŠćÿîćöïĉîĕöŠĔĀšǰtaxi đðúŠćđךć ĔßĕŠ Āöǰ ñöøšìĎ ĆîìĊüŠćĕöŠĕéšêĆĚÜĔÝôŦÜđøęČĂÜìĊęñöĂčêÿćĀŤđúŠćßšćėǰǰĀøČĂ÷ĆÜÝĆïĒÖŠî×ĂÜ đøęČĂÜĕöŠĕéš ǰĒúšüÖĘĂĚċÜǰ ĔßšđüúćĀćÙĞćêĂïîćîǰǰĒúšüÝïìęĊÙĞćêĂïǰ“ĔĀšñšĎēé÷ÿćø đéĉîĂĂÖöć×ĚċîøëìĊęĀîšćÿîćöïĉîķǰǰ ǰĒêŠöĊÙîĀîęċÜìęĊîĂÖÝćÖĕöŠëćöìüîĒúšü÷ĆÜ Ĕßđš üúćđó÷Ċ Üǰ10 üĉîćìĔĊ îÖćøĀćÙćĞ êĂï “ĀîĎÖĘĀćĔÙøÿĆÖÙîĒëüĀîšćÿîćöïĉîîęĆÜđðŨîñĎšēé÷ÿćøðúĂöđךćĕðǰ ǰ ÝŠć÷ÙŠćîÜĆę ĔĀÿš ĆÖǰ10 ïćìǰǰĒúšüúÜêĂîĂĂÖóîš ÿîćöïîĉ ” “ĂšćüǰĂ÷ŠćÜîĚĆîǰÙčèÝąĂíĉïć÷ÖĆïñĎšēé÷ÿćøĂ÷ŠćÜĕøǰǰìĊęöĊĔÙøÖĘĕöŠøšĎîęĆÜ ĂĂÖöćéüš ÷ķǰǰñöëćöêŠĂ “ëšćĂ÷ćÖĕéšïøĉÖćøĂ÷ŠćÜîĚĊÖĘêšĂÜøšĎÖĆîÖŠĂîÙąǰǰǰĀîĎüŠćđ×ćîŠćÝąøĆïĕéšǰǰ đóøćąñēĎš é÷ÿćøĕöêŠ šĂÜđÿ÷Ċ đóöĉę ǰ50 ïćì” ÙÜĕöŠêšĂÜïĂÖÖĘîŠćÝąìøćïüŠćñöøĆïđךćìĞćÜćîĂ÷ŠćÜĕöŠúĆÜđúđú÷ ñöêĂš ÜÖćøñĎßš Šü÷ìęĊöĊÙüćöÙĉéóúĉÖĒóúÜĒÖðš âŦ Āćĕéš “éąô×ĊĀýĀì”êÔĄ üăîöăďôćìďñĀĊė ñåĄ ìąÔąöďöõĈ ìöşČ

สงวนลิขสิท ์ธิอนุญาตเผยแพ ่รเพื่อการศึกษา โครงการเพาะพันธุป ญญา ผมเรียกวิธีคิดแกปญหาอยางนี้วา “เอาชนะความขัดแยงอยางเปน ระบบ” แปลวาเขาสามารถคิดเพ่ือให “ไมมีผูโดยสาร แตยามของสนามบิน เหน็ วามี” และ “มคี นโดยสารรวม แตลูกคา เห็นวา ไมม ี” นวัตกรรมจํานวนมากเกิดไดเพราะเอาความขัดแยงมาอยูรวมกัน เชน กอกประหยัดนํ้า ที่ทําให “น้ําไหลนอย แตคนรูสึกวาไหลมาก” นวตั กรรมเกิดเพราะ creative thinking ท่ีตองอาศยั ทกั ษะคิดนอกกรอบ ผมเลาถงึ ตรงนี้รถก็จอดใหเ ราลงที่สนามบนิ ดอนเมืองพอดี แลวแยกยาย กนั ไป ไมทันไดถามวา ตกลงคูสนทนาของผมเขาใจ creative thinking และ การประเมนิ ไหม หากเราตองการวัด creative thinking ของคน เราเองก็ตองมี creative thinking กับเคร่อื งมือวดั กอน ไมเชนน้นั มนั ไมท ันกัน เร่อื งทเี่ ลาวนั นเ้ี ปน การถามเพื่อประเมนิ (สอบ) ไมใช EFA กระบวนการเปน coach RBL โดยใชเทคนิค “ถามคือสอน” ตองการ ทั้งความคิดเชิงเหตุ-ผล เชิงตรรกะ เพื่อ “ถอยหลังความคิด” ของผูเปน coach แลวใชความคิดเชิงสรางสรรคเขาสูการคิดเชิงออกแบบ และเม่ือจะ ประเมินก็ตอ งรวู ิธี “ถามคอื สอบ” อานแลวคงเห็นความลึกลับซับซอนของการใชความคิดของพี่เลี้ยง นะครบั 38 “ถามคือสอน” : ทกั ษะประเมินเพอ่ื พัฒนาการเรยี นรู

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา

สงวนลขิ สิทธ์อิ นญุ าตเผยแพรเ่ พื่อการศกึ ษา _CYgO$TEEO*OO _=;_EYgO*LU'S‰