คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 (ปรับปรุงเดือนธ.ค.64)

คู่มอื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวคาตอบในแบบบนั ทึกกจิ กรรม การสา้ รวจความรูก้ ่อนเรยี น นกั เรียนอาจตอบค้าถามถูกหรือผิดก็ไดข้ นึ อยู่กบั ความรู้เดมิ ของนักเรียน แตเ่ มื่อเรยี นจบบทเรยี นแล้ว ใหน้ ักเรียนกลับมาตรวจสอบค้าตอบอกี ครังและแก้ไขให้ถูกต้อง ดังตวั อยา่ ง 10 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน วติ ามนิ เกลอื แร่ ปาก ลาไสเ้ ลก็ กระเพาะอาหาร ลาไส้ใหญ่ ลาไสเ้ ล็ก ลาไส้เล็ก โปรตีน ไขมนั วติ ามิน เกลอื แร่ นา้ กระเพาะอาหาร ลาไส้ใหญ่ ลาไสเ้ ล็ก โปรตนี วติ ามนิ เกลือแร่ นา้ กระเพาะอาหาร ลาไสเ้ ลก็ ลาไส้เลก็ ลาไส้ใหญ่ เกลือแร่ วิตามิน คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี ปาก ลาไส้เล็ก กระเพาะอาหาร ลาไส้ใหญ่ ลาไสเ้ ล็ก ลาไสเ้ ล็ก คารโ์ บไฮเดรต เกลือแร่ ปาก ลาไส้ใหญ่ กระเพาะอาหาร ลาไส้เลก็ ลาไสเ้ ล็ก ลาไสใ้ หญ่ วิตามนิ เกลือแร่ นา้ คารโ์ บไฮเดรต ปาก ไขมนั โปรตีน กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็ก ลาไส้เล็ก ลาไส้ใหญ่ น้า - สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 11

คมู่ อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร 12 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูม่ อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 13

คมู่ อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร คาตอบข้นึ อยู่กับการเลือกของนกั เรยี น เชน่ ผัดไทย 1 จาน ขา้ วสวย 2 จาน นา้ 2 แก้ว ผดั ผักบงุ้ 1 จาน สม้ 3 ผล ไขเ่ จียว 1 จาน นมถ่ัวเหลือง 1 กล่อง น้า 2 แก้ว เลือกรับประทานอาหารตามรายการนี้เพราะได้รับปริมาณพลังงานเท่ากับ 1,660 กิโลแคลอรี ซึ่งใกล้เคียงกับความต้องการของร่างกาย และได้รับ สารอาหารจากอาหารครบทุกประเภท รวมท้ังได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ ข้าว (9 ทัพพี) ผัก (7 ¾ ทัพพี) ผลไม้ (5 ส่วน) นม (1 แก้ว) และเน้ือสัตว์ (9 ช้อนกินข้าว) แต่อาจได้รับปริมาณน้าตาล เกลือ ไขมัน และน้ามันสูงกว่า ความตอ้ งการของรา่ งกาย ซึ่งเกิดจากการปรงุ รสในขัน้ ตอนการประกอบอาหาร 14 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร เรือ่ งท่ี 1 สารอาหาร ในเรื่องนีนักเรยี นจะไดเ้ รยี นรู้เกี่ยวกับประเภทของ สารอาหารท่ีมีอยู่ในอาหาร ประโยชน์ของสารอาหาร แต่ละประเภท และแนวทางการรับประทานอาหารใน 1 วัน ให้ได้สารอาหารครบทุกประเภท ได้ปริมาณ พลังงานเพียงพอกับความตอ้ งการของร่างกาย ได้สัดส่วน ตามธงโภชนาการ และปลอดภัยตอ่ สุขภาพ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. รวบรวมข้อมูล ระบุประเภทและประโยชน์ของ สารอาหาร 2. วเิ คราะห์ และระบสุ ดั สว่ นของอาหาร และปริมาณ พลงั งานจากอาหารท่เี หมาะสมกับเพศและวยั 3. สืบค้นข้อมูล วิเคราะห์ และอธิบายความปลอดภัย ของอาหารต่อสขุ ภาพ 4. บอกแนวทางในการเลือกรับประทานอาหาร ให้เหมาะสมกับเพศและวยั เวลา 6 ช่ัวโมง สื่อการเรียนรู้และแหลง่ เรียนรู้ วัสดุ อปุ กรณ์สาหรับทากจิ กรรม 1. หนังสอื เรยี น ป.6 เล่ม 1 หนา้ 6-19 2. แบบบนั ทกึ กิจกรรม ป.6 เลม่ 1หน้า 7-18 ตารางชนดิ ของอาหาร ปรมิ าณพลงั งานและ สัดส่วนของอาหารตามธงโภชนาการ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 15

คูม่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวการจัดการเรียนรู้ (60 นาท)ี ขนั้ ตรวจสอบความรู้ (10 นาที) 1. ครูตรวจสอบความรู้เดิมเกี่ยวกับสารอาหาร โดยครูให้นักเรียนชม ในการตรวจสอบความรู้เดิม วีดิทัศน์สัน ๆ ประมาณ 2-3 นาที เกี่ยวกับการประกอบอาหารที่ ครูเพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน นักเรียนคุ้นเคย เช่น ข้าวมันไก่ ในกรณีท่ีไม่สามารถเปิดวีดิทัศน์ ครู และยังไม่เฉลยค้าตอบใด ๆ แต่ อาจใชภ้ าพแทนได้ จากนนั อภปิ รายโดยใชค้ า้ ถาม ดงั นี ชกั ชวนใหน้ กั เรียนไปหาค้าตอบด้วย 1.1 วีดิทัศน์ที่นักเรียนชมแสดงการประกอบอาหารอะไร (ข้าว ตนเองจากการอา่ นเนอื เรือ่ ง มันไก)่ 1.2 ข้าวมันไก่มีส่วนประกอบอะไรบ้าง (นักเรียนตอบตามสิ่งท่ี ขอ้ เสนอแนะเพมิ่ เตมิ สังเกตได้จากวีดิทัศน์ เช่น เนือไก่ และไขมันไก่ เกลือ หอมแดง กระเทียม ขิง รากผักชี ข้าว น้า น้าตาลมะพร้าว น้าส้มสายชู ครสู ามารถดาวน์โหลดหรอื เปิด เต้าเจยี ว ซีอ๊วิ ดา้ มะนาว พรกิ ) วีดทิ ัศนว์ ธิ กี ารท้าข้าวมันไก่จากสอื่ 1.3 ข้าวมันไก่มีประโยชน์ต่อร่างกายของเราอย่างไร (นักเรียนตอบ ท่อี นุญาตให้ใชไ้ ด้ฟรี เช่น วดี ิทัศน์ ตามความเข้าใจของตนเอง เช่น ข้าวมันไก่มีส่วนประกอบ จากชอ่ งสารคดีเปิดโลกกว้างใน หลากหลายซึ่งมีสารอาหารครบตามท่ีร่างกายต้องการ ท้าให้ www.youtube.com เร่ือง ร่างกายไดร้ ับพลงั งานและแข็งแรง) ข้าวมนั ไก่หมอ้ หุงข้าว 1.4 เม่ือรับประทานข้าวมันไก่ เราจะได้รับสารอาหารประเภท (https://bit.ly/2wso34w) ใดบ้าง และสารอาหารแต่ละประเภทมาจากอะไร (นักเรียน ตอบตามความเข้าใจของตนเอง เช่น ได้รับโปรตีนจากเนือไก่ คาร์โบไฮเดรตจากข้าว น้าตาลทราย ไขมันจากเนือไก่และ ไขมันไก่ ได้วิตามินและเกลือแร่จากหอมแดง กระเทียม ขิง รากผักชี ข้าว มะนาว พรกิ แตงกวา และเกลอื ) 1.5 ถ้าเรารับประทานข้าวมันไก่ทุกวัน โดยรับประทานอาหาร อย่างอื่นน้อยมาก จะเกิดอะไรขึนกับร่างกายของเรา เพราะเหตุใด (นักเรียนตอบตามความเข้าใจของตนเอง เช่น ท้าให้อ้วน เพราะได้รับคาร์โบไฮเดรตจ้านวนมากจากข้าว เนือไก่ และไขมันไก่ ท้าให้ร่างกายได้รับไขมันสงู และอาจท้าให้ ได้วิตามินและเกลือแร่ไม่เพียงพอ เนื่องจากมีสัดส่วนของผัก และผลไม้น้อย หรอื อาจขาดวติ ามินและเกลอื แรบ่ างชนิด) 16 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร 2. ครเู ชือ่ มโยงความรเู้ ดมิ ของนักเรยี นสู่การเรียนเรือ่ งสารอาหาร โดยใช้ ค้าถามว่า นักเรียนรู้หรือไม่ว่าสารอาหารคืออะไร มีก่ีประเภท และ พฤติกรรมการรับประทานอาหารของเราจะส่งผลต่อร่างกายของเรา อย่างไร ข้ันฝกึ ทกั ษะจากการอา่ น (40 นาที) 3. นักเรียนอ่านชื่อเรื่องและค้าถามในคิดก่อนอ่าน ในหนังสือเรียน หากนักเรียนไม่สามารถตอบ หน้า 6 แล้วร่วมกันอภิปรายเพื่อหาแนวค้าตอบและน้าเสนอ ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว ครูบันทึกค้าตอบของนักเรียนบนกระดานเพื่อใช้เปรียบเทียบค้าตอบ ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียนคิด หลงั จากอ่านเนือเรอ่ื ง อย่างเหมาะสม รอคอยอย่างอดทน แ ล ะ รั บ ฟั ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง 4. นักเรียนอ่านคาสาคัญ ทังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หากนักเรียน นักเรยี น อ่านไม่ได้ ครูควรสอนอ่านให้ถูกต้อง) จากนันครูชักชวนให้นักเรียน อธบิ ายความหมายของค้าส้าคญั ตามความเขา้ ใจของตนเอง 5. นักเรียนอ่านเนือเรื่องในหนังสือเรียน หน้า 6-7 โดยครูฝึกทักษะ การอ่านตามวิธีการอ่านที่เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนันครตู รวจสอบความเขา้ ใจจากการอา่ นโดยใชค้ า้ ถาม ดงั นี 5.1 รูปที่ 1 เป็นรูปอะไร (รูปเด็ก 2 คน ท่ีมีรูปร่างของร่างกายที่ ไมส่ มส่วน) 5.2 จากรูป เด็กมีร่างกายไม่สมส่วนอย่างไร (คนหนึ่งผอม และ อีกคนหนึ่งอ้วน) 5.3 จากการอ่านเนือเร่ือง เด็กท่ีมีรูปร่างผอมน่าจะเป็นโรคอะไร (โรคขาดสารอาหาร) 5.4 เด็กท่ีมีรปู ร่างอ้วนนา่ จะเปน็ โรคอะไร (โรคอว้ น) 5.5 โรคขาดสารอาหารและโรคอ้วน เกิดจากสาเหตุอะไร (เกิดจาก การมพี ฤติกรรมการรบั ประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม เช่น เลอื ก รับประทานอาหารท่ีมีสารอาหารไม่เพียงพอ หรือมากเกิน ความตอ้ งการของร่างกาย) 5.6 นักเรียนคิดว่ามีพฤติกรรมแบบใดอีกบ้างท่ีส่งผลให้เป็นโรค ขาดสารอาหาร เพราะเหตุใด (นักเรียนตอบตามความเข้าใจ เช่น รับประทานอาหารนอ้ ยเกินไป อดอาหาร เลอื กรบั ประทาน อาหารท่ีชอบอย่างใดอย่างหน่ึง ไม่รับประทานผักและผลไม้ ชอบรับประทานขนมขบเคียวหรือน้าอัดลม รับประทานอาหาร โดยไมค่ า้ นงึ ถงึ สารอาหารที่ร่างกายจะไดร้ บั ) สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 17

คู่มือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 5.7 นักเรียนคิดว่ามีพฤติกรรมแบบใดอีกบ้างที่ส่งผลให้เป็นโรคอว้ น การเตรียมตัวลว่ งหนา้ สาหรับครู เพราะเหตุใด (นักเรียนตอบตามความเข้าใจ เช่น ชอบ รับประทานอาหารท่ีมีคารโ์ บไฮเดรตและไขมนั มาก เพราะทา้ ให้ เพื่อจัดการเรยี นรู้ในครง้ั ถัดไป ได้พลังงานเกินความจ้าเป็นของร่างกาย ไม่ออกก้าลังกาย เพราะทา้ ใหม้ ไี ขมนั สะสมในรา่ งกายมากเกินไป) ในครังถัดไป นักเรียนจะได้ท้ากิจกรรมที่ 1.1 ในแต่ละวันเรารับประทานอาหาร 5.8 การเป็นโรคทางโภชนาการส่งผลอย่างไรต่อร่างกาย (อาจเป็น เหมาะสมหรือไม่ อย่างไร ครูอาจจัดเตรียมส่อื อปุ สรรคตอ่ การท้ากจิ กรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจ้าวนั ) หรือเตรยี มการจดั การเรียนการสอน ดงั นี 1. มอบหมายงานให้นักเรียนส้ารวจอาหารท่ี 5.9 อุปสรรคในการท้ากิจกรรมท่ีเกิดขึนจากการเป็นโรคทาง โภชนาการมีอะไรบ้าง (นักเรียนตอบตามความเข้าใจ เช่น คนท่ี ตนเองรับประทานใน 1 วัน มาล่วงหน้า มีร่างกายอ้วนหรือผอมมาก จะมีอาการเหน่ือยง่าย เคล่ือนไหว โ ด ย อ า จ ส อ บ ถ า ม ช่ื อ อ า ห า ร แ ล ะ ไม่คล่องตัว ท้าให้เล่นกีฬาบางชนิดหรือท้ากิจกรรมบางอย่าง ส่วนประกอบของอาหารจากผู้ปกครอง ไมไ่ ด้ หรอื รา่ งกายไม่แขง็ แรง เจ็บปว่ ยง่าย) และบันทึกช่ืออาหารและส่วนประกอบ ของอาหารลงในตาราง 3 ในแบบบันทึก 5.10 ควรท้าอย่างไรเพ่ือป้องกันไม่ให้เป็นโรคทางโภชนาการ (ปรับ กจิ กรรม หน้า 10-12 พฤติกรรมการบริโภคอาหาร โดยรับประทานอาหารให้ได้รับ 2. เตรียม วีดิทัศน์เกี่ยวกับการแข่งขัน สารอาหารครบทงั 6 ประเภท ในปริมาณทเ่ี หมาะสม) ก า ร แ ส ด ง ห รื อ ข่ า ว เ กี่ ย ว กั บ ก า ร รับประทานอาหารในปริมาณมาก ในกรณี 5.11 สารอาหารคืออะไร มีอะไรบ้าง (สารอาหาร คือ สารท่ีมีอยู่ใน ท่ี วี ดิ ทั ศ น์ มี ค ว า ม ย า ว ม า ก ใ ห้ ตั ด เ ฉ พ า ะ อาหารซึ่งมปี ระโยชนต์ ่อรา่ งกาย แบ่งได้เป็น 6 ประเภท ไดแ้ ก่ ช่วงเวลาที่เห็นการรับประทานอาหาร โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมนั วิตามนิ เกลอื แร่ และน้า) ปริมาณมาก หรือเตรียมภาพคนก้าลัง รับประทานอาหารจ้านวนมาก เพ่ือใช้ 5.12 ถ้าเรารับประทานอาหาร 1 อย่าง เราจะได้สารอาหารครบ ส้าหรับนา้ เข้าสกู่ จิ กรรม ทัง 6 ประเภทหรือไม่ อย่างไร (อาจได้รับสารอาหารครบ 3. เตรียมคอมพิวเตอร์ส้าหรับเปิดข้อมูล ทัง 6 ประเภท ถ้าในอาหารที่เรารับประทานนันมีสารอาหาร ตารางชนิดของอาหาร ปริมาณพลังงาน ครบทัง 6 ประเภท เช่น ไข่ไก่ หรืออาจได้รับสารอาหาร และสัดส่วนของอาหารตามธงโภชนาการ ไม่ครบทุกประเภท ถ้าในอาหารท่ีเรารับประทานนันมี หรือพิมพ์เป็นเอกสาร สามารถดาวน์โหลด สารอาหารไม่ครบทัง 6 ประเภท เช่น น้ามันถ่ัวเหลืองท่ีสกัด ข้ อ มู ล โ ด ย ก า ร ส แ ก น QR code ใ น จากพืช มีเฉพาะสารอาหารประเภทไขมัน) หนังสือเรียน หน้า 8 เพื่อให้นักเรียนใช้ใน คุณครูสามารถให้ข้อมูลเพิ่มเติมในกรณีท่ีนักเรียนอาจสังเกต ก า ร สื บ ค้ น ข้ อ มู ล ข อ ง อ า ห า ร ที่ ต น เ อ ง พบว่าที่ฉลากของน้ามันถ่ัวเหลืองบางย่ีห้ออาจมีวิตามินเป็น รบั ประทาน ส่วนประกอบ ว่าเกิดจากกระบวนการผลิตที่มีการใส่วิตามิน 4. ดาวน์โหลดแอปพลเิ คชนั เกม EatD เพือ่ ให้ เพิ่มเติมหลังจากที่สกัดน้ามนั จากพืช นกั เรยี นใชใ้ นการเขียนรายการอาหารที่จะ รับประทาน 5.13 ถ้าเรารับประทานข้าวมันไก่ เราจะได้รับสารอาหารครบ ทุกประเภทหรือไม่ อย่างไร (ไดร้ บั สารอาหารครบทุกประเภท คือ ได้รับโปรตีนจากเนือไก่ คาร์โบไฮเดรตจากข้าวและ น้าตาลทราย ไขมันและน้ามันจากเนือไก่และไขมันไก่ วิตามนิ 18 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร และเกลือแร่จากหอมแดง กระเทียม ขิง รากผกั ชี ขา้ ว มะนาว พรกิ แตงกวา และเกลอื ) 5.14 ถ้าเรารับประทานข้าวมันไก่บ่อย ๆ ทุกวัน โดยรับประทาน อาหารอย่างอ่ืนน้อยมาก จะส่งผลต่อร่างกายของเราอย่างไร (อาจจะท้าให้ร่างกายได้รับสารอาหารบางประเภทไม่เพียงพอ หรอื ไดร้ บั สารอาหารบางประเภทมากเกินไป สง่ ผลใหเ้ ปน็ โรค ทางโภชนาการ ท้าให้ร่างกายไม่สมส่วนหรืออว้ น) ขนั้ สรปุ จากการอ่าน (10 นาที) 6. นักเรียนร่วมกันสรุปเรื่องที่อ่านซึ่งควรสรุปได้ว่า สารอาหาร คือ สารท่ีมีอยู่ในอาหารและมีประโยชน์ต่อร่างกาย แบ่งได้เป็น 6 ประเภท ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน เกลอื แร่ และ น้า อาหารแต่ละอย่างมีประเภทและปริมาณของสารอาหาร แตกต่างกัน อาหารบางอย่างมีสารอาหารหลายประเภท อาหาร บางอย่างมีสารอาหารเพียงประเภทเดียว ซ่ึงพฤติกรรมการ รับประทานอาหารทีไ่ มเ่ หมาะสมอาจท้าให้เปน็ โรคทางโภชนาการได้ 7. นกั เรียนตอบคา้ ถามในร้หู รือยัง ในแบบบนั ทึกกจิ กรรม หนา้ 7 8. ครูและนักเรียนร่วมกนั อภปิ รายเพื่อเปรียบเทียบคา้ ตอบของนักเรียน ในรหู้ รือยงั กบั ค้าตอบท่เี คยตอบและบันทึกไว้ในคดิ ก่อนอา่ น 9. ครูให้นักเรียนอ่านค้าถามในย่อหน้าสุดท้ายของเร่ืองท่ีอ่าน และ ร่วมกันอภปิ รายเพ่อื ตอบคา้ ถาม ดังนี 9.1 สารอาหารแต่ละประเภทมีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างไร (นกั เรียนตอบตามความเขา้ ใจของตนเอง) 9.2 ในแต่ละวนั ร่างกายของเราต้องการอาหารแตล่ ะอย่างในสัดส่วน เท่าใดจึงจะเหมาะสมกับเพศและวัย รวมทังปลอดภัยต่อ สุขภาพ (นกั เรยี นตอบตามความเข้าใจของตนเอง) ครูยังไม่เฉลยค้าตอบแต่ชักชวนให้นักเรียนหาค้าตอบจากการท้า กิจกรรม สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 19

คมู่ อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร แนวคาตอบในแบบบันทึกกิจกรรม ปัญหาทางโภชนาการ เช่น โรคขาดสารอาหาร โรคอ้วน สง่ ผลต่อ สุขภาพของร่างกาย และเป็นอุปสรรคต่อการทากิจกรรมบางอย่าง สารอาหาร มี 6 ประเภท ได้แก่ โปรตนี คารโ์ บไฮเดรต ไขมนั วติ ามิน เกลอื แร่ และน้า น้ามนั ถัว่ เหลือง เป็นตวั อย่างอาหารที่มีสารอาหารเพียงประเภทเดยี ว ไข่ไก่ เป็นตัวอยา่ งอาหารท่ีมีสารอาหารครบทั้ง 6 ประเภท 20 สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร กิจกรรมที่ 1 ในแต่ละวนั เรารบั ประทานอาหารเหมาะสมหรือไม่ อย่างไร กิจกรรมนีนักเรียนจะได้รวบรวมข้อมูล เพื่อระบุ ประเภทและประโยชน์ของสารอาหารที่มีอยู่ในอาหาร ได้ส้ารวจและวิเคราะห์การรับประทานอาหารของตนเอง ใน 1 วัน เพ่ือระบุสารอาหาร สัดส่วนของอาหาร ปริมาณ พลังงาน และความปลอดภัยของอาหารจากอาหารที่ตนเอง รับประทาน รวมทังได้บอกแนวทางการรับประทานอาหาร เพอ่ื ใหเ้ หมาะสมกับตนเอง เวลา 5 ชัว่ โมง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. รวบรวมข้อมูล ระบุประเภทและประโยชน์ของ สารอาหาร 2. วิเคราะห์ และระบุสัดส่วนของอาหาร และ ทักษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 ปริมาณพลังงานจากอาหารท่ีเหมาะสมกับเพศ C2 การคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณ C4 การสอื่ สาร และวัย C5 ความรว่ มมือ C6 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สาร 3. สืบค้นข้อมูล วิเคราะห์ และอธิบายความ สื่อการเรียนรู้และแหล่งเรียนรู้ ปลอดภัยของอาหารตอ่ สขุ ภาพ 1. หนงั สอื เรียน ป.6 เล่ม 1 หนา้ 8-17 4. บอกแนวทางในการเลือกรับประทานอาหารให้ 2. แบบบันทึกกจิ กรรม ป.6 เลม่ 1 หนา้ 8-18 3. แอปพลเิ คชันเกม EatD เหมาะสมกบั เพศและวัย http://ipst.me/10914 วสั ดุ อุปกรณส์ าหรับทากจิ กรรม สงิ่ ทค่ี รตู อ้ งเตรยี ม/กลุ่ม ตารางชนดิ ของอาหาร ปรมิ าณพลังงานและสดั สว่ นของ อาหารตามธงโภชนาการ 1 ชุด ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ S6 การจัดกระทา้ และส่ือความหมายข้อมลู S8 การลงความเหน็ จากข้อมูล S13 การตคี วามหมายข้อมลู และลงข้อสรุป สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 21

คูม่ ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร แนวการจัดการเรียนรู้ ในการตรวจสอบความรู้เดิม ครูเพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน 1. ครูตรวจสอบความรู้เดิมของนักเรียนเกี่ยวกับการรับประทานอาหาร และยังไม่เฉลยค้าตอบใด ๆ แต่ ให้เหมาะสมกับตนเอง โดยครูให้นักเรียนชมวีดิทัศน์สัน ๆ เก่ียวกับ ชักชวนให้นักเรียนไปหาคา้ ตอบด้วย การแข่งขัน การแสดงหรือข่าวเก่ียวกับการรับประทานอาหาร ตนเองจากการทา้ กิจกรรม ปริมาณมาก (ในกรณีที่วีดิทัศน์มีความยาวมากอาจเลือกเปดิ ในช่วงที่เหน็ การรับประทานอาหารปรมิ าณมาก ซ่ึงไม่ควรใช้เวลาเกิน 2 นาที หรือใน ข้อเสนอแนะเพิม่ เติม กรณีท่ีไม่สามารถเปิดวีดิทัศน์ได้ อาจใช้ภาพคนก้าลังรับประทานอาหาร ปริมาณมากแทนได้) จากนันให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายโดยใช้ค้าถาม ครูสามารถดาวน์โหลด หรือเปิด ดงั นี วีดิทัศน์การแข่งขัน การแสดงหรือข่าว 1.1 นักเรียนคิดว่าการรับประทานอาหารปริมาณมากติดต่อกัน เก่ียวกับการรับประทานอาหารปริมาณ ในช่วงเวลาสัน ๆ เป็นพฤติกรรมที่ควรท้าตามหรือไม่ เพราะเหตุใด มากจากส่ือที่อนุญาตให้ใช้ได้ฟรี เช่น (นักเรียนตอบตามความเข้าใจของตนเอง เช่น ไม่ควรท้าตาม วีดิทัศน์ของช่องพ่ีเสือมาแล้ว จาก เพราะในแต่ละวัน เราควรรับประทานอาหารในปริมาณท่ีพอเหมาะ www.youtube.com เรื่องมาม่าเผ็ด ไมค่ วรรบั ประทานอาหารมากจนเกนิ ไป) เ ก า ห ลี X 4 กั บ 1 0 น่ อ ง ยั ก ษ์ 1.2 นักเรียนเคยรับประทานอาหารมือหน่ึง ในปริมาณมากเกินความ (https://bit.ly/32g9ahr) ต้องการของร่างกายหรือไม่ (นักเรียนตอบตามประสบการณ์ของ ตนเอง) 1.3 หลังจากรับประทานอาหารปริมาณมาก นักเรียนรู้สึกอย่างไร (นักเรียนตอบตามประสบการณ์ของตนเอง เช่น รู้สึกอึดอัด แน่นทอ้ ง ปวดทอ้ ง อยากอาเจยี น) 1.4 การรับประทานอาหารปริมาณมากต่อวันติดต่อกันเป็นเวลานาน จะส่งผลต่อร่างกายอย่างไร (นักเรียนตอบตามความเข้าใจของ ตนเอง เช่น อาจท้าให้เป็นโรคบางอย่างได้ เช่น โรคอ้วน โรคไขมัน ในเลือดสงู ) 1.5 นักเรียนควรรับประทานอาหารอย่างไรจึงจะเหมาะสมกับตนเอง (นกั เรยี นตอบตามความเข้าใจของตนเอง) 2. ครูเช่ือมโยงความรู้เดิมของนักเรียนเข้าสู่กิจกรรมที่ 1 โดยใช้ค้าถามดังนี นักเรียนรู้หรือไม่ว่าในแต่ละวัน นักเรียนรับประทานอาหารเหมาะสมกับ เพศและวัยของตนเองหรือไม่ และควรรับประทานอาหารอย่างไรจึงจะ เหมาะสมกบั ตนเอง 22 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร 3. นักเรียนอ่านช่ือกิจกรรม และทาเป็นคิดเป็น จากนันร่วมกันอภิปราย ขอ้ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ เพ่ือตรวจสอบความเข้าใจเก่ียวกับจุดประสงค์ในการท้ากิจกรรม โดยใช้ คา้ ถาม ดังนี ก่ อ น ท้ า กิ จ ก ร ร ม นี ค รู ค ว ร 3.1 กิจกรรมนีนักเรียนจะได้เรียนเร่ืองอะไร (การรับประทานอาหาร มอบหมายงานให้นักเรียนส้ารวจ ในแตล่ ะวันให้เหมาะสมกบั เพศและวัยของตนเอง) อาหารที่ตนเองรับประทานใน 1 วัน 3.2 นักเรียนจะได้เรียนรู้เร่ืองนีด้วยวิธีใด (การรวบรวมข้อมูลและการ มาล่วงหน้า โดยอาจสอบถามช่ือ วิเคราะห์) อาหารและส่วนประกอบของอาหาร 3.3 เมื่อเรียนแล้ว นักเรียนจะท้าอะไรได้ (สามารถระบุประเภทและ จากผู้ปกครอง และบันทึกชื่ออาหาร ประโยชน์ของสารอาหาร ระบุสัดส่วนของอาหารและปริมาณ และส่วนประกอบของอาหารลงใน พลังงานที่เหมาะสมกับตนเอง อธิบายความปลอดภัยของอาหารตอ่ ตาราง 3 ในแบบบันทึกกิจกรรม สุขภาพ และบอกแนวทางเลือกการรับประทานอาหารให้เหมาะสม หน้า 10-12 กับตนเองได)้ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 4. นักเรียนบันทึกจุดประสงค์ ข้อ 1 และ 2 ลงในแบบบันทึกกิจกรรม และทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21 หน้า 8 และข้อ 3 และ 4 ลงในแบบบันทึกกิจกรรม หน้า 14 และอ่าน สงิ่ ทตี่ ้องใช้ในการท้ากจิ กรรม ทนี่ กั เรยี นจะได้ฝกึ จากการทากิจกรรม 5. นักเรียนอ่านทาอย่างไร ตอนที่ 1 ทีละข้อ โดยครูใช้วิธีฝึกทักษะการอ่าน ตอนท่ี 1 ท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนันครูตรวจสอบความ S8 ลงความเห็นเกีย่ วกบั ประโยชน์ของ เข้าใจเก่ียวกับวิธกี ารท้ากิจกรรม จนนักเรียนเข้าใจลา้ ดับการท้ากิจกรรม โดยใช้ค้าถาม ดังนี สารอาหาร และการรับประทาน 5.1 นักเรียนต้องอ่านใบความรู้เรื่องอะไร (สารอาหาร พลังงาน และ อาหารใน 1 วั น ให้ได้ปริมาณ สัดสว่ นของอาหาร) พลังงานเหมาะสมกับตนเอง และ 5.2 หลังจากอ่านใบความรู้ นักเรียนต้องท้าอะไร (อภิปรายและบอก ไดส้ ดั สว่ นตามธงโภชนาการ ประโยชน์ของสารอาหาร ระบุปริมาณพลังงานที่ตนเองต้องการใน C6 สื บ ค้ น ข้ อ มู ล ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง 1 วัน และระบุหน่วยทใี่ ชว้ ัดปริมาณอาหารตามธงโภชนาการ) สารอาหารที่อยู่ในส่วนประกอบ 5.3 นักเรียนได้น้าผลการส้ารวจอาหาร และสืบค้นข้อมูลส่วนประกอบ ของอาหาร และปริมาณพลังงาน ของอาหารมาหรือไม่ (นักเรียนควรส้ารวจอาหาร และสืบค้นข้อมูล ในอาหาร ส่วนประกอบของอาหารและบันทึกข้อมูลมาก่อนถึงเวลาท้า กิจกรรมตามท่ีครูมอบหมายงานให้ท้าก่อนถึงช่ัวโมงเรียน ในกรณีที่ นักเรียนไม่ได้ส้ารวจอาหารมาก่อน ครูควรให้เวลานักเรียนส้ารวจ อาหารและบนั ทกึ ข้อมลู ) สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 23

คมู่ ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 5.4 นกั เรยี นระบปุ รมิ าณของสว่ นประกอบต่าง ๆ ในอาหารโดยใช้หน่วย ถ้านักเรียนไม่สามารถตอบ จากทใ่ี ด (ใช้หน่วยจากธงโภชนาการ) ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียน 5.5 นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูล ระบุประเภทของสารอาหารที่อยู่ใน คิดอย่างเหมาะสม รอคอยอย่าง ส่วนประกอบของอาหาร และปริมาณพลังงานในอาหารได้จาก อดทน และรับฟังแนวความคิด แหล่งข้อมูลใดบ้าง (หนังสือ เอกสาร เว็บไซตท์ น่ี ่าเชอ่ื ถือ) ของนักเรียน 5.6 หลงั จากไดข้ ้อมลู ปริมาณพลังงานในอาหารทตี่ นเองรับประทานแล้ว นักเรียนต้องท้าอะไรต่อไป (ค้านวณและเปรียบเทียบปริมาณ พลังงานท่ีตนเองได้รับกับปริมาณพลังงานท่ีร่างกายต้องการใน 1 วัน) 5.7 เม่ือได้ข้อมูลสารอาหาร ปริมาณพลังงาน และสัดส่วนของอาหารท่ี รับประทานแล้ว นักเรียนต้องใช้ข้อมูลนันท้าอะไรต่อไป (วิเคราะห์ ว่าใน 1 วัน ตนเองได้รับสารอาหารครบทุกประเภทหรือไม่ ได้รับ ปริมาณพลงั งานเพยี งพอหรือไม่ และรับประทานอาหารในสัดส่วนที่ เหมาะสมหรอื ไม)่ 5.8 นักเรียนต้องน้าเสนอเร่ืองอะไร (ผลการวิเคราะห์การรับประทาน อาหารของตนเอง) 6. เม่ือนักเรียนเข้าใจวิธีการท้ากิจกรรมในทาอย่างไร ตอนที่ 1 แล้ว ให้นักเรียนเร่ิมปฏิบัติตามขันตอนการท้ากิจกรรม โดยครูเตรียม คอมพิวเตอร์เพ่ือใช้ส้าหรับเปิดเอกสาร ตารางปริมาณพลังงานและ สัดส่วนของอาหารตามธงโภชนาการ หรือพิมพ์เป็นเอกสาร ซึ่งสามารถ ดาวน์โหลดเอกสารโดยการสแกน QR code ในหนังสือเรียน หน้า 8 เพ่ือให้นักเรียนใช้สืบค้นข้อมูลเก่ียวกับอาหารที่ตนเองรับประทาน หรือให้นักเรียนค้นหาขอ้ มลู จากแอปพลิเคชนั เกม EatD 7. หลังจากท้ากิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการท้ากิจกรรม โดยใช้แนวค้าถาม ดังนี 7.1 เพราะเหตุใดเราจึงต้องรับประทานอาหาร (เราต้องรับประทาน อาหารเพ่ือให้ร่างกายได้รับพลังงาน และสามารถท้างานได้ ตามปกติ) 24 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คูม่ อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร 7.2 สารอาหารแต่ละประเภทมีประโยชน์เหมือนหรือแตกต่างกัน ถ้านักเรียนไม่สามารถตอบ อย่างไร (สารอาหารแต่ละประเภทมีประโยชน์แตกต่างกัน ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว โดยสารอาหารบางประเภทให้พลังงานแก่ร่างกาย บางประเภท ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียน ไมใ่ หพ้ ลงั งานแตช่ ่วยให้ร่างกายทา้ งานเป็นปกต)ิ คิดอย่างเหมาะสม รอคอยอย่าง อดทน และรับฟังแนวความคิด 7.3 ถ้าเราตอ้ งการเพิ่มพลังงานให้แก่รา่ งกาย เราควรรบั ประทานอาหาร ของนักเรยี น ที่มีสารอาหารประเภทใด และส่วนใหญ่พบอยู่ในอาหารจ้าพวกใด (ถ้าต้องการเพ่ิมพลังงานให้แก่ร่างกาย เราควรรับประทานอาหารที่ มีคาร์โบไฮเดรตหรือโปรตีนสูง เช่น ข้าว แป้ง เผือก มัน น้าตาล หรอื ไขมันจากพชื และสตั ว์ เนอื สตั ว์ นม ไข่ ถ่ัวเมลด็ แหง้ และงา) 7.4 ถ้าต้องการให้ระบบต่าง ๆ ของร่างกายท้างานเป็นปกติ เราต้อง รับประทานอาหารท่ีให้สารอาหารประเภทใด ซ่ึงส่วนใหญ่พบอยู่ใน อาหารจ้าพวกใด (ควรรับประทานอาหารที่มีวิตามิน เกลือแร่ จากผกั และผลไม้ และน้าจากอาหารและจากการดื่มนา้ เปล่า) 7.5 สารอาหารประเภทใดท่ีช่วยสร้างความอบอุ่นให้แก่ร่างกาย และได้ จากอาหารชนิดใดบ้าง (สารอาหารท่ีช่วยสร้างความอบอุ่นให้แก่ ร่างกาย ไดแ้ ก่ ไขมัน ซ่ึงไดจ้ ากทงั พืชและสัตว์) 7.6 ถ้าเราขับถา่ ยอจุ จาระไมส่ มา่้ เสมอ หรอื มอี าการท้องผูก แสดงว่าเรา รับประทานอาหารจา้ พวกใดนอ้ ย เพราะเหตใุ ด (รับประทานผักและ ผลไม้น้อย เพราะในผักและผลไม้มเี สน้ ใยอาหารทชี่ ่วยในการขับถ่าย เมื่อรับประทานผกั และผลไมน้ ้อย จงึ ท้าใหท้ ้องผูกได)้ 7.7 เพราะเหตุใดจึงต้องดื่มน้าให้เพียงพอ (เพราะน้าเป็นส่วนประกอบ ของเนือเยื่อในร่างกาย และช่วยในการท้างานของระบบต่าง ๆ ของ ร่างกาย ช่วยควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย รวมทังช่วยให้ผิวมี สุขภาพดี) 7.8 การแบ่งอาหารออกเป็น 5 หมู่ มีประโยชน์อย่างไร (ท้าให้สามารถ เลือกรับประทานอาหารให้ได้สารอาหารครบถ้วน และได้รับ ประโยชนจ์ ากสารอาหารตามความต้องการ) สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 25

คมู่ อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร 7.9 ถ้าเรารับประทานอาหาร 1 อย่าง จะได้รับสารอาหารเพียง ข้อเสนอแนะเพม่ิ เตมิ 1 ประเภทใช่หรือไม่ อย่างไร (อาจจะใช่ เช่น ถ้ารับประทานน้ามนั ถั่วเหลืองจะได้ไขมันอย่างเดียว แต่ถ้าเรารับประทานอาหาร หลังจากท้ากิจกรรมตอนที่ 1 แล้ว อย่างอ่ืน เช่น สม้ จะไดท้ ังวติ ามนิ เกลือแร่ นา้ และคาร์โบไฮเดรต) ครูควรมอบหมายงานล่วงหน้าก่อนถึง ช่ัวโมงเรียนกิจกรรม ตอนท่ี 2 โดยให้ 7.10 การเลือกรับประทานอาหารใน 1 วัน ต้องพิจารณาสิ่งใดบ้าง นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับสาเหตุที่ท้า เพื่อให้เหมาะสมกับตนเอง (ต้องพิจารณาว่าได้รับสารอาหาร ให้อาหารไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพ และ ครบถ้วนหรือไม่ ได้รับปริมาณพลังงานเพียงพอหรือไม่ และได้ ผลกระทบจากการรับประทานอาหารท่ี สดั ส่วนตามธงโภชนาการหรอื ไม)่ ไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพ ซึ่งแหล่งข้อมูลท่ี ครูสามารถแนะน้าให้นักเรียนไปสืบค้น 7.11 นักเรียนคิดว่าใน 1 วัน เด็กชาย A (แทนค้าว่า เด็กชาย A ด้วยชื่อ เช่น เอกสารเผยแพร่หรือเว็บไซต์ของ นกั เรียนชายในห้องที่เปน็ นักกีฬา หรอื เล่นกฬี าบ่อย) กับเด็กหญิง B หน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุข (แทนค้าว่า เด็กหญิง B ด้วยช่ือนักเรียนหญิงในห้องที่ไม่ได้ หรือสามารถใช้ค้าค้นต่าง ๆ เพื่อค้นหา ออกก้าลังกาย) จ้าเป็นต้องได้รับปริมาณพลังงานจากอาหารเท่ากัน ข้อมูลในเว็บไซต์ส้าหรับค้นหาข้อมูล เช่น หรือไม่ เพราะเหตุใด (นักเรียนทงั 2 คน ไม่จา้ เป็นต้องได้รับปริมาณ ส า เ ห ตุ ท่ี ท้ า ใ ห้ อ า ห า ร ไ ม่ ป ล อ ด ภั ย พลังงานจากอาหารเท่ากัน เพราะปริมาณพลังงานท่ีแต่ละคน การปนเป้ือนในอาหาร โรคจากอาหาร ต้องการ จะขึนอยู่กับเพศ วัย และกิจกรรมท่ีท้า เด็กชาย A ไม่สะอาด จ้าเป็นต้องรับประทานอาหารให้ได้ปริมาณพลังงานมากกว่า เด็กหญิง B เพราะถ้า 2 คนนีอายุเท่ากัน เพศชายจ้าเป็นต้องได้รับ พลังงานมากกว่า รวมทังเด็กชาย A ท้ากิจกรรมที่ต้องใช้ พลังงานมาก จงึ จา้ เป็นตอ้ งไดร้ ับพลงั งานมากกว่า) 7.12 นักเรียนคนใดบ้างท่ีได้รับปริมาณพลังงานจากอาหารน้อยกว่า ปริมาณท่ีตนเองต้องการต่อวัน (ค้าตอบขึนอยู่กับผลการ เปรยี บเทยี บของนกั เรยี น) 7.13 เพราะเหตุใดบางคนจึงได้รับปริมาณพลังงานจากอาหารน้อยกว่า ปริมาณที่ตนเองต้องการ (ค้าตอบอาจมีหลากหลาย เช่น รับประทานอาหารไม่ครบ 3 มือ หรือแต่ละมือรับประทานอาหาร น้อยเกินไป หรือรบั ประทานอาหารทใี่ ห้ปริมาณพลังงานน้อย) 7.14 นักเรียนคนใดได้รับปริมาณพลังงานจากอาหารมากกว่าปริมาณท่ี ตนเองต้องการต่อวัน (ค้าตอบขึนอยู่กับผลการเปรียบเทียบของ นกั เรยี น) 26 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 7.15 เพราะเหตุใดบางคนจึงได้รับปริมาณพลังงานจากอาหารมากกว่า ถ้ า ค รู พ บ ว่ า นั ก เ รี ย น ยั ง มี ปริมาณที่ตนเองต้องการ (ค้าตอบขึนอยู่กับการรับประทานอาหาร แนวคิดคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับ ของนักเรียน เช่น รับประทานอาหาร มากกว่า 3 มือ หรือ ส า ร อ า ห า ร แ ล ะ สั ด ส่ ว น ข อ ง รับประทานขนม น้าหวานมากเกินไป หรือแต่ละมือรับประทาน อาหารที่เหมาะสมกับตนเอง อาหารในปริมาณมาก หรือรับประทานอาหารที่ให้ปริมาณ ให้ร่วมกันอภิปรายจนนักเรียนมี พลงั งานสงู ) แนวคดิ ทถี่ ูกต้อง 7.16 นักเรียนคนใดรับประทานอาหารได้สัดส่วนตามธงโภชนาการบ้าง (คา้ ตอบขนึ อยกู่ ับผลการรบั ประทานอาหารของนักเรียน) 7.17 นักเรียนคนใดรับประทานอาหารไม่ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ บ้าง เพราะเหตุใด (ค้าตอบขึนอยู่กับผลการรับประทานอาหารของ นักเรียน เช่น รับประทานอาหารบางอย่างมากกว่าหรือน้อยกว่า สัดส่วนทเี่ หมาะสม) 7.18 เพราะเหตุใดเราจึงต้องรับประทานอาหารให้ได้สัดส่วนตาม ธงโภชนาการ (เพราะอาหารแต่ละอย่างให้ปริมาณพลังงานและ สารอาหารที่แตกต่างกัน การรับประทานอาหารให้ได้สัดส่วนตาม ธงโภชนาการ ท้าให้เราได้รับสารอาหารและปริมาณพลังงานจาก อาหารท่ีเหมาะสมกับร่างกายของเรา และเป็นการรับประทาน อาหารท่ีหลากหลาย เนื่องจากสารอาหารบางประเภทจะอยู่ใน อาหารทแ่ี ตกต่างกัน เชน่ วิตามนิ เกลือแร่บางชนดิ ) 7.19 นักเรียนคนใดดื่มน้าในปริมาณท่ีเพียงพอกับความต้องการของ ร่างกายบา้ ง (คา้ ตอบขนึ อยู่กับผลการดมื่ น้าของนักเรียน) 7.20 นักเรียนคนใดดื่มน้าไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกายบ้าง และควรปรับการดื่มน้าอย่างไร (ค้าตอบขึนอยู่กับผลการดื่มน้าของ นักเรียน เช่น ควรปรับการด่ืมน้าโดยต้องด่ืมน้าเพ่ิม อาจต้องเตือน ตัวเองให้ด่ืมน้า ฝึกดื่มน้าบ่อย ๆ ครังละไม่มากแทนการด่ืมน้าใน ปริมาณมากในครังเดยี ว) 7.21 จากกจิ กรรมตอนนนี ักเรียนคิดวา่ เราควรรบั ประทานอาหารอย่างไร เพื่อให้เหมาะสมกับตนเอง (ต้องรับประทานอาหารให้ไดสารอาหาร ครบถ้วน ได้ปริมาณพลังงานที่พอเหมาะกับตนเอง และได้สัดส่วน ตามธงโภชนาการ) สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 27

คมู่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 8. ครูเช่ือมโยงความรู้ที่ได้จากกิจกรรม ตอนที่ 1 เข้าสู่กิจกรรมตอนท่ี 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ โดยใช้ค้าถามวา่ นอกจากตอ้ งรบั ประทานอาหารให้ได้สารอาหารครบถ้วน และทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 ได้ปริมาณพลังงานท่ีพอเหมาะ และได้สัดส่วนตามธงโภชนาการแล้ว การรับประทานอาหารต้องค้านึงถึงเร่ืองอะไรอีกบ้าง และเรามี ทน่ี กั เรียนจะได้ฝึกจากการทากิจกรรม แนวทางการรับประทานอาหารอยา่ งไรเพ่ือใหเ้ หมาะสมกับตนเอง ตอนที่ 2 9. นักเรียนอ่านทาอย่างไร ตอนท่ี 2 ทีละข้อ โดยครูใช้วิธีฝึกทักษะการอ่าน S6 จัดกระท้าและสื่อความหมายข้อมูล ท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนันครูตรวจสอบความ เข้าใจเกี่ยวกับวิธีการท้ากิจกรรม จนนักเรียนเข้าใจลา้ ดับการท้ากิจกรรม เ กี่ ย ว กั บ ร า ย ก า ร อ า ห า ร ท่ี จ ะ โดยใชค้ ้าถาม ดงั นี รบั ประทานใน 1 วนั 9.1 นักเรียนต้องสืบค้นข้อมูลเก่ียวกับอะไร (ข้อมูลเก่ียวกับสาเหตุท่ี S8 ลงความเห็นเกี่ยวกับการรับประทาน ท้าให้อาหารไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพ และผลกระทบ จาก อาหารใหเ้ หมาะสมกบั ตนเอง การรับประทานอาหารท่ีไมป่ ลอดภยั ต่อสขุ ภาพ) C2 เลือกอาหารที่จะรับประทานให้ 9.2 อาหารที่ไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพเกิดจากขันตอนใดบ้าง (อาหารท่ี เหมาะสมกับตนเอง ไม่ปลอดภัยเกิดได้ทังจากขันตอนการเลียงสัตว์ การเพาะปลูก C4 อภปิ รายเก่ยี วกับความปลอดภยั ของ การเก็บเก่ียว การคัดเลือกวัตถุดิบ การขนส่งวัตถุดิบ การประกอบ อาหาร อาหาร การขนส่งอาหาร การเก็บรักษาอาหาร) C5 รว่ มมอื กนั สบื คน้ ข้อมลู และอภปิ ราย 9.3 นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูลจากแหล่งใดได้บ้าง (หนังสือ เอกสาร เกย่ี วกับความปลอดภยั ของอาหาร เวบ็ ไซต์ทนี่ ่าเชอ่ื ถือ) C6 สบื ค้นขอ้ มลู ความปลอดภยั ของ 9.4 เมื่อได้ข้อมูลแล้วนักเรียนต้องท้าอะไรต่อ (อภิปรายแนวทางการ อาหาร การเล่มเกม EatD เลอื กรบั ประทานอาหารท่ปี ลอดภยั ต่อสุขภาพ) 9.5 นักเรียนต้องท้าอะไรกับข้อมูลอาหารท่ีตนเองรับประทานจาก ตอนท่ี 1 (วิเคราะห์ว่าอาหารท่ีตนเองรับประทานปลอดภัยต่อ สขุ ภาพหรอื ไม)่ 9.6 หลังจากนันนักเรียนต้องท้าอะไร (เขียนรายการอาหารที่ตนเอง จะรบั ประทานใน 1 วัน) 9.7 รายการอาหารท่ีจะรับประทานในแต่ละวัน ต้องค้านึงถึงเร่ือง อะไรบ้าง (ต้องค้านึงถึง 4 เร่ือง ได้แก่ ให้ได้สารอาหารครบ ทุกประเภท ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ ได้ปริมาณพลังงาน เหมาะสมกับตนเอง และความปลอดภยั ตอ่ สุขภาพ) 28 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คูม่ อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 9.8 นักเรียนสามารถเขียนรายการอาหารที่ตนเองจะรับประทาน ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ใน 1 วนั ไดโ้ ดยวธิ ีใดบ้าง (นกั เรียนสามารถท้าได้หลายรปู แบบ เชน่ เขียนลงกระดาษ โปรแกรม Microsoft Word โปรแกรมกราฟิก ก า ร เขี ย น ร า ย ก า ร อา หา ร ที่ ต น เ อ ง จ ะ หรือใชข้ อ้ มลู จากแอปพลิเคชันเกม EatD) รับประทานใน 1 วัน ครูสามารถให้นักเรียน เล่นเกมในแอปพลิเคชันเกม EatD เพื่อให้บรรลุ 10. เมื่อนักเรียนเข้าใจวิธีการท้ากิจกรรมในทาอย่างไร ตอนที่ 2 แล้ว จุดประสงค์ข้อนีได้ โดยสามารถดาวน์โหลด ให้นักเรียนเริ่มปฏิบัติตามขันตอนการท้ากิจกรรม โดยครูเน้นย้าให้ แอปพลิเคชันจาก App Store หรือ Play Store นักเรียนเขียนแหล่งที่มาของข้อมลู ดว้ ย พิมพ์ค้าว่า EatD ในการเข้าใช้แอปพลิเคชัน สามารถเข้าใช้ได้กับบัญชี facebook หรือ 11. หลังจากท้ากิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการท้ากิจกรรม สมัครใหม่ หรือเข้าใชใ้ นระบบ Guest ตามแนวคา้ ถาม ดังนี 11.1 สาเหตุที่ท้าให้อาหารไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพมีอะไรบ้าง (การที่ EatD เป็นแอปพลิเคชันเกม ท่ีสามารถกรอก อาหารไมป่ ลอดภัยตอ่ สุขภาพเกดิ จากหลายสาเหตุ เช่น ข้อมูลส่วนตัว และเลือกตัวละครแทนตัวเองได้ - เกิดจากกระบวนการผลิต มีการใช้สารเคมีในการเพาะปลูกพืช ในเกมนี นกั เรยี นสามารถวางแผนการรับประทาน ท้าให้สารเคมีนันตกค้างอยู่ในผลผลิต มียาปฏิชีวนะตกค้างใน อาหารใน 1 วัน เพื่อให้ได้สารอาหารครบ เนอื สัตว์ การผสมสารบางอย่างในอาหาร เช่น บอแรกซ์ ทุกประเภท ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ - การเก็บเกี่ยวผลผลิต การคัดเลือกวัตถุดิบ อาจท้าให้มีส่ิงปนเป้ือน ไดป้ รมิ าณถพ้าลนงั ักงเารนียเหนมไามะ่สสามมกาบั รตถนตเอองบซงึ่ สามารถ อยู่ในผลผลิต เช่น แมลง รา แบคทีเรีย ไวรัส พยาธิ เศษดิน หิน ศึกษาคข้าอ้ ถมาลู มขหอรงอือาอหภาิปรแราตย่ลไะดอ้ตยา่ามงกแ่อนนวเลือกใส่ใน กรวด โลหะ แก้ว มูลสัตว์ รายกคาร้าอตาอหบารคไรดูค้ รววรมใหท้ัเงวไดล้เาลน่นักเเกรมียตนอบค้าถาม - การขนส่งวัตถุดิบ ท้าให้มีส่ิงปนเป้ือน หรือใช้ระยะเวลานานท้าให้ เกี่ยวคกัิดบอปยร่าะงเเภหทมขาอะงสสมารรออาคหอายรอทย่ีอ่ายงู่ในอาหาร อาหารไมไ่ ดม้ าตรฐาน ไม่สด เกา่ หรือเน่าเสยี มรี า แต่ละออดยท่างน และรับฟังแนวความคิด - การประกอบอาหาร ไม่ล้างวัตถุดิบหรือล้างไม่สะอาดก่อนน้ามา อาหคารขรูสอทางี่จมนะากั รรเับถรยีใปหนร้นะักทเารนียน1ลวอันงเลแ่นลเะกอมภโิปดยราเลยือวก่า ประกอบอาหาร เกิดการปนเปื้อน มีการใช้สารปรุงแต่ง อาหาร เหมาะสมหรือไม่ จากนันให้นักเรียนลอง ไม่สด หมดอายุ เน่าเสีย ติดโรค ภาชนะไม่สะอาด ผู้ประกอบ วางแผนการรับประทานอาหารอีก 1-2 วัน อาหารไมม่ ีระบบรักษาความสะอาด จากเกม หรือจนกว่านักเรียนจะเลือกรายการ - การขนสง่ อาหาร เชน่ ไมป่ ดิ ฝาภาชนะทบี่ รรจุอาหาร อาหารได้เหมาะสมกับตนเอง แล้วจึงน้าอภิปราย - การเก็บรักษาอาหาร เช่น เก็บอาหารปะปนกับสารอ่ืน ๆ เก็บใน อกี ครัง ภาชนะท่ีไม่ได้มาตรฐาน เก็บในท่ีที่มีอุณหภูมิและความชืน ไม่เหมาะสม เกบ็ ไวน้ าน) http://ipst.me/10914 11.2 ผลกระทบต่อสุขภาพจากการรับประทานอาหารที่ไม่ปลอดภัย มีอะไรบ้าง (ท้าให้เป็นโรคหรือมีอาการต่าง ๆ เช่น อุจจาระร่วง อาหารเป็นพิษ อหิวาตกโรค มะเร็งท่ีเกิดจากราในอาหาร โรคไวรัส ตับอกั เสบเอ โรคไข้สมองอกั เสบ โรคบิด) สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 29

ค่มู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร 11.3 อาหารที่นักเรียนรับประทานปลอดภัยต่อสุขภาพหรือไม่ อย่างไร ถ้ า ค รู พ บ ว่ า นั ก เ รี ย น ยั ง มี (นกั เรียนตอบตามผลการวิเคราะห์ของตนเอง เชน่ ปลอดภยั เพราะ แนวคิดคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับ รับประทานอาหารโดยเลือกวัตถุดิบที่สะอาด สดใหม่ และประกอบ การรับประทาน อ าห า ร ใ ห้ อาหารเองในครอบครัว หรือไม่ปลอดภัย เช่น พบเศษกรวดในข้าว ปลอดภัยต่อสุขภาพ ให้ร่วมกัน อาหารที่ซือไม่มีฝาปิดภาชนะท่ีบรรจุอาหาร มีแมลงเกาะหรือตอม อภิปรายจนนักเรียนมีแนวคิดที่ อาหาร) ถกู ตอ้ ง 11.4 รายการอาหารท่ีนักเรียนเขียน เหมาะสมกับตนเองหรือไม่ อย่างไร ( ค้ า ต อ บ ขึ น อ ยู่ กั บ ผ ล ก า ร เ ขี ย น ร า ย ก า ร อ า ห า ร ข อ ง นั ก เ รี ย น ซ่ึงรายการอาหารที่เหมาะสมต้องพิจารณา 4 ประเด็น ได้แก่ ได้รับ สารอาหารครบทุกประเภท ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ และได้ ปรมิ าณพลงั งานเหมาะสมกับตนเอง และปลอดภัยต่อสุขภาพ) 11.5 นักเรียนท่ีเขียนรายการอาหารไม่เหมาะสม ได้ปรับรายการอาหาร อย่างไรเพื่อให้มีความเหมาะสม (ค้าตอบขึนอยู่กับผลการเขียน รายการอาหารของนักเรียน เช่น รายการอาหารไม่ได้สัดส่วนตาม ธงโภชนาการ โดยมเี นอื สตั ว์มากเกนิ ไป จงึ ตอ้ งลดปริมาณอาหารที่มี เนือสตั ว์ลง) 11.6 ถ้านักเรียนรับประทานอาหารไม่เหมาะสมกับความต้องการของ ร่างกายจะส่งผลต่อร่างกายอย่างไร (ในกรณีที่ได้รับสารอาหาร ไม่ครบทุกประเภท เช่น ไม่ได้รับวิตามินและเกลือแร่ อาจท้าให้ ร่างกายอ่อนแอ เป็นโรคต่าง ๆ ได้ง่าย ถ้ารับประทานอาหารไม่ได้ สัดส่วนตามธงโภชนาการ มีผลท้าให้ได้สารอาหารบางประเภทมาก เกินไป หรือได้รับสารอาหารบางประเภทน้อยเกินไป ถ้าได้รับ ปริมาณพลังงานมากเกินความต้องการจะท้าให้อ้วน ท้วม หรือถ้า ไดร้ ับปรมิ าณพลังงานน้อยเกนิ ไปจะทา้ ให้ผอม รา่ งกายออ่ นแอ) 12. ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนซักถามในส่ิงที่อยากรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการ รับประทานอาหารให้เหมาะสมกับตนเอง จากนันร่วมกันอภิปรายและ ลงข้อสรุปว่าในแต่ละวันร่างกายควรได้รับสารอาหารทัง 6 ประเภท เพราะสารอาหารแตล่ ะประเภทมีประโยชน์ต่อรา่ งกายแตกตา่ งกัน และ การรับประทานอาหารต้องรบั ประทานให้ได้ปริมาณพลังงานท่ีเพียงพอ กับความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน ซึ่งแต่ละเพศและวัยต้องการ 30 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ค่มู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร ปริมาณพลังงานแตกต่างกัน รวมทังยังต้องได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ และต้องค้านึงถึงความปลอดภยั ของอาหารทม่ี ีต่อสุขภาพอีกดว้ ย (S13) 13. นักเรียนตอบค้าถามใน ฉันรู้อะไร และร่วมกันอภิปรายเพื่อให้ได้ แนวค้าตอบทีถ่ ูกต้อง 14. นกั เรียนอา่ น สิ่งทไ่ี ดเ้ รยี นรู้ และเปรยี บเทียบกบั ขอ้ สรุปของตนเอง 15. ครูกระตุ้นให้นักเรียนฝึกตังค้าถามเก่ียวกับเร่ืองที่สงสัยหรืออยากรู้ เพ่ิมเติมใน อยากรู้อีกว่า จากนันครูอาจสุ่มนักเรียน 2 -3 คน น้าเสนอ ค้าถามของตนเองหน้าชันเรียน จากนันนักเรียนร่วมกันอภิปราย เก่ยี วกับค้าถามท่ีนา้ เสนอ 16. ครูน้าอภิปรายเพื่อให้นักเรียนทบทวนว่าได้ฝึกทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตรแ์ ละทกั ษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 อะไรบา้ งในขันตอนใด 17. นักเรียนร่วมกันอ่านรู้อะไรในเรื่องนี้ ในหนังสือเรียน หน้า 19 ครูน้า อภิปรายเพ่ือน้าไปสู่ข้อสรุปเก่ียวกับส่ิงท่ีได้เรียนรู้ในเรื่องนี จากนันครู กระตุ้นให้นักเรียนตอบค้าถามในช่วงท้ายของเนือเรื่องว่า เม่ือเรา รับประทานอาหาร ร่างกายจะน้าสารอาหารไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไร โดยให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายตอบค้าถาม ซึ่งครูควรเน้นให้นักเรียน ตอบค้าถามพร้อมอธิบายเหตุผลประกอบและชักชวนให้นักเรียนไปหา ค้าตอบร่วมกันจากการเรียนเรอ่ื งต่อไป สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 31

คู่มอื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร ความรเู้ พม่ิ เตมิ สาหรบั ครู ปริมาณพลังงานที่ร่างกายต้องการใน 1 วัน ที่แสดงไว้ในรูปที่ 4 ในหนังสือเรียน หน้า 12 เป็นค่า โดยประมาณของคนในช่วงอายตุ า่ ง ๆ ซ่งึ คา่ ปริมาณพลงั งานจากอาหารขันต้า่ ที่ร่างกายของแตล่ ะคนต้องการใช้ ในการดา้ รงชวี ิตในแตล่ ะวนั (Basal Metabolic Rate: BMR) สามารถใช้สูตรค้านวณได้ ดังนี ผ้ชู าย BMR = 66 + (13.7 x นา้ หนกั กก.) + (5 x สว่ นสงู ซม.) – (6.8 x อาย)ุ ผหู้ ญิง BMR = 665 + [ (9.6 x นา้ หนกั กก.) + (1.8 x สว่ นสูง ซม.) ] – (4.7 x อายุ) อย่างไรก็ตามปริมาณพลังงานที่ร่างกายต้องการใน 1 วัน นอกจากจะขึนอยู่กับเพศ อายุ น้าหนัก ส่วนสูง แล้ว ยังขึนอยู่กับกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจ้าวันด้วย ปริมาณพลังงานจากอาหารที่ร่างกายของแต่ละคน ต้องการเพื่อใช้ในการท้ากิจกรรมในแต่ละวันจึงมีค่ามากกว่าค่า BMR ซ่ึงสามารถค้านวณได้โดยใช้สูตรค้านวณ ค่า TDEE (Total Daily Energy Expenditure) ดังนี กิจกรรมและการออกก้าลงั กาย  นง่ั ทา้ งานอยู่กับท่ี ไม่ได้ออกกา้ ลังกาย หรือออกก้าลงั กายนอ้ ยมาก = BMR x 1.2  ออกกา้ ลังกาย 1-3 วันตอ่ สัปดาห์ เดนิ เล็กน้อย = BMR x 1.37  ออกกา้ ลังกาย 3-5 วนั ต่อสปั ดาห์ เคล่อื นทตี่ ลอดเวลา = BMR x 1.55  ออกก้าลังกาย 6-7 วันต่อสัปดาห์ = BMR x 1.72  ออกกา้ ลังกายหรอื เล่นกฬี าอยา่ งหนัก เป็นนกั กฬี า ท้างานใชแ้ รงมาก = BMR x 1.9 จะเห็นได้ว่า ปริมาณพลังงานที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันเป็นค่าประมาณในช่วงตัวเลขค่าหนึ่งสามารถ มากกว่าหรือน้อยกว่าค่า BMR ที่เป็นปริมาณพลังงานท่ีท้าให้เราสามารถด้ารงชีวิตอยู่อย่างปกติได้ อย่างไรกต็ ามปรมิ าณพลังงานทีไ่ ด้รบั ไม่ควรมากกวา่ ค่า TDEE หรือนอ้ ยกว่าค่า BMR มากเกนิ ไป เช่น เพศชาย อายุ 13 ปี สูง 162 เซนตเิ มตร น้าหนัก 54 กิโลกรมั ออกก้าลงั กาย 1-3 วันตอ่ สปั ดาห์ สามารถคา้ นวณคา่ BMR ได้ดงั นี 66 + (13.7 x 54) + (5 x 162) – (6.8 x 13) = 1,527.4 กโิ ลแคลอรี สามารถค้านวณปริมาณพลังงานทรี่ ่างกายของแต่ละคนต้องการเพ่ือใช้ในการท้ากิจกรรมในแตล่ ะวัน หรอื คา่ TDEE ไดด้ ังนี 1,527.4 x 1.37 = 2,092.34 กโิ ลแคลอรี แสดงวา่ ปรมิ าณพลังงานทีร่ ่างกายต้องการตอ่ วันอยู่ในชว่ งประมาณ 1,527 ถึง 2,092 กโิ ลแคลอรี 32 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูม่ ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร แนวคาตอบในแบบบันทกึ กจิ กรรม 1. รวบรวมข้อมลู ระบุประเภทของสารอาหารและประโยชน์ของสารอาหาร 2. วิเคราะห์ ระบุสัดสว่ นของอาหาร และปริมาณพลังงานจากอาหารที่ เหมาะสมกบั เพศและวัย ชว่ ยให้รา่ งกายเจริญเติบโต ซอ่ มแซมสว่ นที่สึกหรอ เป็นแหล่งพลังงาน สรา้ งภูมิคมุ้ กัน เป็นแหลง่ พลังงานและสร้างความอบอุ่นใหแ้ กร่ ่างกาย เปน็ แหลง่ พลงั งานและสร้างความอบอุ่นให้แกร่ า่ งกาย ช่วยใน การดูดซมึ วติ ามนิ บางชนิด (ครสู ามารถให้ความรเู้ พ่มิ เติมเกย่ี วกบั วิตามนิ และไขมนั ได้ วา่ วติ ามินมหี ลายชนิด โดย วติ ามนิ เอ วติ ามินดี วิตามินอี วติ ามินเค เปน็ วิตามนิ ที่ละลายในไขมัน เมอ่ื เรารับประทาน อาหารทมี่ ไี ขมนั ทาใหว้ ิตามนิ เหลา่ นี้ละลายในไขมนั ทาใหร้ ่างกายดูดซึมไปใชไ้ ด้) สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 33

คมู่ อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร ชว่ ยให้การทางานของอวยั วะเปน็ ปกติ ช่วยป้องกนั โรค และลดอาการผิดปกตติ ่าง ๆ ชว่ ยป้องกนั โรคและลดอาการผิดปกติ ชว่ ยควบคุมสมดุล น้าในรา่ งกาย เปน็ สว่ นประกอบของเน้อื เยื่อ ช่วยในการทางานของระบบ ตา่ ง ๆ ควบคุมอุณหภูมขิ องรา่ งกาย ชว่ ยใหผ้ ิวมสี ุขภาพดี นักเรยี นตอบตามผลท่ีได้ ทพั พี ทัพพี ส่วน แกว้ ชอ้ นกนิ ข้าว ชอ้ นชา 34 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คูม่ อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร นักเรียนบันทึกช่ืออาหารและข้อมูลของอาหารท่ตี นเองรับประทาน เชน่ ข้าวผัดปใู สไ่ ข่ 1 จาน 610 ขา้ ว 2 ทพั พี      แครร์ อต 0.1 ทัพพี      ไปขู่ นา้ มนั 2 ช้อนกนิ ข้าว      4 ชอ้ นกินข้าว     5 ช้อนชา น้าตาล 1 ช้อนชา  นา้ ปลา 1 ชอ้ นชา   สม้ เขียวหวาน 1 ผล 32 ส้มเขยี วหวาน 1 ส่วน     น้า 1 แกว้ 0 น้า 1 แกว้  35

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร นกั เรยี นบันทกึ ช่ืออาหารและข้อมูลของอาหารท่ีตนเองรับประทาน 36 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร นักเรยี นบันทกึ ชื่ออาหารและขอ้ มูลของอาหารที่ตนเองรับประทาน สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 37

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร นักเรียนบันทกึ ผลการวเิ คราะห์ของตนเอง นักเรียนบนั ทกึ ผลการวิเคราะห์ของตนเอง เช่น ไม่เหมาะสม เพราะ รบั ประทานอาหารบางอยา่ งมากกวา่ หรือนอ้ ยกว่าสัดส่วนท่ีกาหนด 38 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร 3. สบื ค้นขอ้ มูล วิเคราะห์ และอธบิ ายความปลอดภัยของอาหารตอ่ สขุ ภาพ 4. บอกแนวทางการเลือกรับประทานอาหารใหเ้ หมาะสมกับเพศและวัย การใชส้ ารเคมีในการเพาะปลูกพืช การใช้ยาปฏชิ ีวนะเลยี้ งสตั ว์ มสี ่ิงปนเปอ้ื น เช่น แมลง แบคทเี รีย พยาธิ เศษดนิ หิน กรวด อาหารเน่าเสีย มีรา ไม่ล้างวัตถุดิบหรือล้างไม่สะอาดก่อนนามาประกอบอาหาร ใช้สารปรุงแต่งอาหาร อาหาร หมดอายุ ภาชนะไม่สะอาด เก็บอาหารปะปนกบั สารอนื่ ๆ เกบ็ อาหารในทท่ี ีม่ อี ุณหภูมแิ ละความชนื้ ไมเ่ หมาะสม ทาใหเ้ ปน็ โรคหรอื มอี าการตา่ ง ๆ เช่น อจุ จาระร่วง อาหารเปน็ พิษ อหิวาตกโรค โรคไวรสั ตับอกั เสบเอ โรคมะเร็งท่ีเกิดจากราในอาหาร โรคไข้สมองอักเสบ โรคบดิ เลอื กใช้ผกั เนอ้ื สัตว์ ทีส่ ดใหม่ และล้างทาความสะอาด ใชผ้ ลติ ภัณฑ์ที่ไม่หมดอายุ รกั ษาความสะอาดในการประกอบอาหาร รบั ประทานอาหารทป่ี รงุ สุกใหม่ ภาชนะที่ บรรจอุ าหารควรมฝี าปดิ มิดชิด สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 39

คู่มอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร นักเรยี นตอบตามผลการวิเคราะหข์ องตนเอง เชน่ ปลอดภัย เพราะรบั ประทานอาหารโดย เลือกวัตถุดิบทส่ี ะอาด สดใหม่ และประกอบอาหารเองในครอบครัว หรือไมป่ ลอดภยั เช่น พบกรวดในขา้ ว อาหารท่ีซือ้ ไม่มฝี าปิดภาชนะท่ีบรรจุอาหาร มีแมลงเกาะหรือตอม นักเรยี นเขยี นรายการอาหารทีเ่ หมาะสมกับตนเอง ซ่ึงรายการอาหารของนักเรียน ตอ้ งมีสารอาหารครบทกุ ประเภท ไดส้ ัดสว่ นตามธงโภชนาการ และได้ปริมาณพลังงาน ทีเ่ หมาะสมกับตนเอง หากพบว่ารายการอาหารของนักเรียนได้ปรมิ าณพลงั งานจาก อาหารน้อยกวา่ หรือมากกวา่ คา่ ท่กี าหนดในรปู ที่ 4 ในหนังสอื เรยี น หน้า 12 ครสู ามารถนาอภิปรายไดว้ า่ ปรมิ าณพลังงานทตี่ ้องการสามารถใกลเ้ คยี งกบั คา่ ท่ี กาหนดได้ แตไ่ มค่ วรมากกว่าหรอื นอ้ ยกว่าคา่ ท่ีกาหนดมากเกินไป 40 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูม่ อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร คาตอบขน้ึ อยกู่ ับผลการเขียนรายการอาหารของนักเรียน ซงึ่ การรับประทาน อาหารที่เหมาะสม ต้องเหมาะสมทั้ง 3 เร่ือง ได้แก่ ได้สารอาหารครบ ทุกประเภท ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ และได้ปริมาณพลังงานเหมาะสม กบั ตนเอง จะส่งผลต่อการทางานของร่างกาย เช่น ถ้าขาดวิตามิน เกลือแร่ อาจทาให้เป็นโรค ได้ง่าย ถ้าขาดโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน ซึ่งให้พลังงานแก่ร่างกาย จะทาให้ รา่ งกายออ่ นแรง ส่งผลต่อการทากจิ กรรมตา่ ง ๆ ในชีวิตประจาวัน ในแต่ละวันร่างกายควรได้รับสารอาหารทั้ง 6 ประเภท เพราะสารอาหาร แต่ละประเภทมีประโยชน์ต่อร่างกายแตกต่างกัน และต้องรับประทานให้ได้ ปรมิ าณพลงั งานที่เพียงพอกบั ความต้องการของร่างกายในแต่ละวนั รวมท้ัง ยังตอ้ งได้สัดส่วนตามธงโภชนาการอีกด้วย อาหารท่ีปลอดภัยต่อสุขภาพควรเป็นอาหารที่ใช้วัตถุดิบที่สด สะอาด ไม่เน่าเสีย ไม่หมดอายุ ไม่มีสิ่งเจือปน ผ่านกรรมวิธีประกอบอาหาร อยา่ งถกู หลกั อนามยั และเก็บรกั ษาในท่ที ีเ่ หมาะสม สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 41

คู่มอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร คาตอบข้ึนอยู่กับผลการเขียนรายการอาหารของนักเรียน รายการอาหารที่เหมาะสมต้อง พิจารณา 4 ประเด็น ได้แก่ ได้สารอาหารครบทุกประเภท ได้สัดส่วนตามธงโภชนาการ ได้ปริมาณพลงั งานเหมาะสมกบั ตนเอง และปลอดภยั ตอ่ สขุ ภาพ แนวทางการรับประทานอาหารท่ีดีนั้นต้องเป็นรายการอาหารที่เหมาะสมกับเพศและวัย และปลอดภัยตอ่ สขุ ภาพ ซึ่งสาเหตทุ ่ีทาให้อาหารไมป่ ลอดภัยต่อสขุ ภาพมีหลายประการ ทัง้ เกิดจาก วัตถุดิบไม่ได้คุณภาพ การเจือปนของวัตถุต่าง ๆ ขั้นตอนการประกอบอาหาร การเก็บรักษาอาหาร ที่ไม่ถูกสุขลักษณะ การเลือกซื้ออาหารจึงจาเป็นต้องตรวจสอบส่ิงต่าง ๆ เหล่าน้ี เพราะถ้าเรา รับประทานอาหารทไ่ี มป่ ลอดภัยอาจทาให้เกดิ โรคหรือมอี าการผิดปกตติ า่ ง ๆ ได้ เช่น อจุ จาระรว่ ง ในแต่ละวันร่างกายควรได้รับสารอาหารท้ัง 6 ประเภท เพราะสารอาหารแต่ละประเภท มีประโยชนต์ ่อร่างกายแตกต่างกนั และตอ้ งได้ปริมาณพลังงานท่เี พียงพอกับความต้องการ ของร่างกายในแตล่ ะวนั รวมทัง้ ยงั ตอ้ งไดส้ ัดสว่ นตามธงโภชนาการ และต้องคานงึ ถึงความ ปลอดภยั ของอาหารทม่ี ตี ่อสุขภาพอีกดว้ ย 42 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร คาถามของนกั เรียนที่ตั้งตามความอยากรู้ของตนเอง  43      สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวการประเมินการเรียนรู้ การประเมนิ การเรยี นรู้ของนกั เรยี นทา้ ได้ ดังนี 1. ประเมินความร้เู ดิมจากการอภิปรายในชันเรยี น 2. ประเมนิ การเรียนรูจ้ ากค้าตอบของนักเรยี นระหวา่ งการจดั การเรียนรแู้ ละจากแบบบนั ทึกกจิ กรรม 3. ประเมนิ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ์ ละทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21 จากการท้ากจิ กรรมของนักเรียน การประเมินจากการทากจิ กรรมที่ 1 ในแต่ละวนั เรารับประทานอาหาร เหมาะสมหรอื ไม่ อย่างไร รหสั ส่งิ ท่ีประเมนิ คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ S6 การจัดกระทา้ และส่ือความหมายข้อมลู S8 การลงความเห็นจากขอ้ มูล S13 การตีความหมายข้อมูลและลงขอ้ สรุป ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 C2 การคดิ อยา่ งมีวจิ ารณญาณ C4 การส่ือสาร C5 ความรว่ มมือ C6 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สาร รวมคะแนน 44 สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร ตาราง รายการประเมินและเกณฑ์การประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมิน เกณฑก์ ารประเมนิ ทางวิทยาศาสตร์ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) S6 ก า ร จั ด ก ร ะ ท้ า การนา้ ข้อมูลรายการ สามารถนา้ ข้อมูล สามารถนา้ ข้อมลู สามารถนา้ ข้อมูล และส่ือความหมาย อาหารทตี่ นเองเลือก รายการอาหารทีต่ นเอง รายการอาหารที่ตนเอง รายการอาหารที่ ขอ้ มูล รบั ประทานใน 1 วนั เลือกรับประทานใน 1 เลอื กรบั ประทานใน 1 ตนเองเลือก วนั มาจัดกระทา้ ใน วัน มาจัดกระท้าใน รับประทานใน 1 วัน มาจดั กระทา้ ในรูปแบบ รปู แบบต่าง ๆ รวมทงั รูปแบบตา่ ง ๆ รวมทัง มาจดั กระท้าใน ตา่ ง ๆ รวมทงั สื่อให้ สื่อให้ผู้อนื่ เข้าใจ สอ่ื ให้ผอู้ น่ื เข้าใจ รูปแบบต่าง ๆ ได้ แต่ ผู้อ่นื เข้าใจรายการ รายการอาหารของ รายการอาหารของ ส่ือใหผ้ ้อู ่นื เข้าใจ อาหารของตนเอง ตนเองไดอ้ ย่างชัดเจน ตนเองไดอ้ ยา่ งชดั เจน รายการอาหารของ ดว้ ยตนเอง จากการชีแนะของครู ตนเองไดไ้ มช่ ัดเจน หรอื ผอู้ น่ื แม้ว่าจะได้รบั ค้าชแี นะจากครูหรือ ผู้อื่น S8 การลงความเห็น การลงความเหน็ จาก สามารถลงความเหน็ สามารถลงความเห็น สามารถลงความเหน็ จากข้อมูล ข้อมูลวา่ การ จากข้อมูลได้อยา่ ง จากข้อมลู ได้อย่าง จากข้อมูลเรื่องการ รบั ประทานอาหารใน ถูกต้องและชัดเจนดว้ ย ถูกต้องและชดั เจน โดย รบั ประทานอาหารใน 1 วัน ต้องใหร้ า่ งกาย ตนเองวา่ การ อาศยั การชีแนะของครู 1 วันได้ แตไ่ ม่ ไดร้ บั สารอาหารครบ รบั ประทานอาหารใน หรือผู้อน่ื วา่ การ ครบถ้วนทกุ ประเด็น ทกุ ประเภท ได้สดั สว่ น 1 วัน ตอ้ งใหร้ า่ งกาย รับประทานอาหารใน แม้วา่ จะได้รับค้า ตามธงโภชนาการ ได้รับสารอาหารครบ 1 วนั ต้องให้รา่ งกาย ชีแนะจากครหู รือ ไดป้ รมิ าณพลังงาน ทุกประเภท ไดส้ ัดส่วน ได้รบั สารอาหารครบ ผู้อน่ื เพียงพอกบั ความ ตามธงโภชนาการ ทุกประเภท ไดส้ ัดส่วน ตอ้ งการของร่างกาย ไดป้ ริมาณพลังงาน ตามธงโภชนาการ รวมทังตอ้ งรับประทาน เพยี งพอกับความ ได้ปรมิ าณพลงั งาน อาหารท่ปี ลอดภยั ตอ่ ต้องการของรา่ งกาย เพยี งพอกับความ สุขภาพ รวมทงั ตอ้ งรับประทาน ต้องการของร่างกาย อาหารทปี่ ลอดภัยตอ่ รวมทงั ต้องรับประทาน สุขภาพ อาหารท่ีปลอดภัยต่อ สขุ ภาพ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 45

คูม่ อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมิน เกณฑก์ ารประเมนิ ทางวิทยาศาสตร์ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรุง (1) S13 การ ตคี วามหมายข้อมูล การตีความหมายข้อมูล สามารถตคี วามหมาย สามารถตคี วามหมาย สามารถตีความหมาย และลงข้อสรุป และลงข้อสรปุ จากการ ขอ้ มลู และลงข้อสรุป ข้อมูลและลงข้อสรุป ขอ้ มลู และลงข้อสรปุ สบื ค้นข้อมูลและการ จากการสบื ค้นข้อมูล จากการสบื ค้นข้อมูล จากการสืบคน้ ข้อมูล วเิ คราะห์ได้วา่ ในแต่ และการวิเคราะห์ ได้ และการวเิ คราะห์ ได้ และการวิเคราะห์ได้ ละวนั ควรรบั ประทาน ถูกต้องด้วยตนเองวา่ ถกู ต้องโดยอาศัยการ แต่ไม่ครบทกุ ประเดน็ อาหารใหไ้ ด้สารอาหาร ในแต่ละวนั ควร ชแี นะของครูหรือผ้อู ื่น แม้วา่ จะได้รบั คา้ ทัง 6 ประเภท และ รบั ประทานอาหารให้ วา่ ในแต่ละวนั ควร ชแี นะจากครหู รือ ควรไดป้ ริมาณพลังงาน ไดส้ ารอาหารทัง 6 รับประทานอาหารให้ ผูอ้ ่ืน เพียงพอกบั ความ ประเภท และควรได้ ไดส้ ารอาหารทงั 6 ตอ้ งการของร่างกาย ปริมาณพลงั งาน ประเภท และควรได้ ไดส้ ดั สว่ นตามธง เพียงพอกับความ ปรมิ าณพลังงาน โภชนาการ และต้อง ต้องการของรา่ งกาย เพยี งพอกับความ คา้ นงึ ถงึ ความปลอดภัย ไดส้ ัดสว่ นตาม ต้องการของร่างกาย ของอาหารท่ีมีต่อ ธงโภชนาการ และตอ้ ง ได้สัดสว่ นตามธง สุขภาพ ค้านงึ ถึงความปลอดภัย โภชนาการ และต้อง ของอาหารท่ีมีตอ่ ค้านึงถึงความปลอดภยั สขุ ภาพ ของอาหารที่มตี อ่ สขุ ภาพ 46 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร ตาราง รายการประเมินและเกณฑ์การประเมนิ ทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะแห่ง รายการประเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ ศตวรรษท่ี 21 ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) C2 การคิดอย่างมี การบอกเหตผุ ลในการ สามารถบอกเหตผุ ล สามารถบอกเหตผุ ล สามารถเขยี นรายการ วิจารณญาณ ตดั สินใจเลือกอาหารท่ี ในการตดั สินใจเลือก ในการตดั สินใจเลือก อาหารทจ่ี ะ จะรบั ประทานใน 1 วัน อาหารที่จะ อาหารทีจ่ ะ รับประทานใน 1 วันได้ ส้าหรับเขียนรายการ รับประทานใน 1 วัน รบั ประทานใน 1 วนั แตไ่ ม่สามารถบอก อาหาร ส้าหรับเขียนรายการ ส้าหรับเขยี นรายการ เหตุผลในการเลอื ก อาหารไดส้ มเหตุ อาหารได้ อาหารนนั ๆ แมว้ า่ จะ สมผลดว้ ยตนเอง สมเหตุสมผล โดยตอ้ ง ไดร้ ับค้าชีแนะจากครู อาศยั การชแี นะจาก หรอื ผู้อ่ืน ครูหรือผู้อนื่ C4 การสื่อสาร การนา้ เสนอขอ้ มูลสาเหตุ สามารถนา้ เสนอข้อมลู สามารถน้าเสนอข้อมูล สามารถนา้ เสนอข้อมูล ความไมป่ ลอดภัยของ สาเหตุความไม่ สาเหตุความไม่ สาเหตุความไม่ อาหาร ผลท่ีเกิดจากการ ปลอดภัยของอาหาร ปลอดภยั ของอาหาร ปลอดภยั ของอาหาร รบั ประทานอาหารท่ีไม่ ผลทเ่ี กิดจากการ ผลที่เกดิ จากการ ผลท่ีเกดิ จากการ ปลอดภัยต่อสขุ ภาพ รับประทานอาหารที่ไม่ รับประทานอาหารที่ไม่ รบั ประทานอาหารที่ไม่ รวมทังการน้าเสนอแนว ปลอดภัยต่อสุขภาพ ปลอดภยั ตอ่ สุขภาพ ปลอดภยั ตอ่ สขุ ภาพ ทางการเลือกรบั ประทาน รวมทังการน้าเสนอ รวมทังการนา้ เสนอ รวมทังการน้าเสนอ อาหารที่ปลอดภยั ต่อ แนวทางการเลือก แนวทางการเลือก แนวทางการเลือก สุขภาพใหผ้ อู้ ่ืนเข้าใจ รับประทานอาหารท่ี รบั ประทานอาหารท่ี รบั ประทานอาหารที่ ปลอดภัยตอ่ สขุ ภาพให้ ปลอดภยั ตอ่ สขุ ภาพให้ ปลอดภยั ต่อสุขภาพให้ ผ้อู ืน่ เข้าใจไดอ้ ย่าง ผูอ้ ่นื เข้าใจไดอ้ ย่าง ผอู้ ่นื เข้าใจได้เพียง ถกู ต้องด้วยตนเอง ถูกต้อง โดยอาศัยการ บางสว่ น แม้วา่ จะได้ ชแี นะของครูหรือผ้อู ื่น รบั ค้าชีแนะจากครหู รือ ผอู้ ่ืน C5 ความรว่ มมือ การท้างานรว่ มกับผู้อื่น สามารถท้างานรว่ มกบั สามารถท้างานรว่ มกบั สามารถทา้ งานร่วมกับ และการแสดงความ ผูอ้ ่นื และแสดงความ ผอู้ น่ื และแสดงความ ผู้อน่ื และแสดงความ คิดเหน็ ในการอภิปราย คดิ เห็น ในการ คิดเห็น ในการ คิดเห็นเปน็ บาง แนวทางการเลือก อภปิ รายแนวทางการ อภปิ รายแนวทางการ ชว่ งเวลาของการท้า รับประทานอาหารท่ี เลือกรับประทาน เลอื กรับประทาน กจิ กรรม แต่ไม่แสดง ปลอดภยั ต่อสุขภาพ อาหารทีป่ ลอดภัยต่อ อาหารที่ปลอดภยั ต่อ ความสนใจต่อความ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 47

คมู่ อื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร ทกั ษะแห่ง รายการประเมิน เกณฑก์ ารประเมิน ศตวรรษที่ 21 รวมทังยอมรับความ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) C6 การใช้ คดิ เห็นของผู้อ่ืน สุขภาพ ทังยอมรับ เทคโนโลยี ความคิดเหน็ ของผู้อื่น สขุ ภาพ รวมทงั ยอมรบั คดิ เหน็ ของผู้อน่ื ทังนี สารสนเทศและ ตงั แตเ่ ร่มิ ต้นจนสา้ เรจ็ การสื่อสาร ความคิดเห็นของผู้อนื่ ตอ้ งอาศยั การกระตุ้น ในบางช่วงเวลาทีท่ ้า จากครูหรอื ผู้อื่น กจิ กรรม การสบื ค้นข้อมูลจาก สามารถสืบคน้ ข้อมลู สามารถสืบคน้ ข้อมูล สามารถสบื ค้นข้อมลู แหล่งข้อมูลตา่ ง ๆ จากแหล่งข้อมูลตา่ ง ๆ จากแหลง่ ข้อมลู ตา่ ง ๆ จากแหลง่ ข้อมลู ตา่ ง ๆ เก่ียวกับประเภทของ เกีย่ วกบั ประเภทของ เก่ยี วกับประเภทของ เก่ยี วกบั ประเภทของ สารอาหารและปริมาณ สารอาหารและปริมาณ สารอาหารและปริมาณ สารอาหารและปริมาณ พลังงานในอาหาร สาเหตุ พลังงานในอาหาร พลังงานในอาหาร พลังงานในอาหาร ทีท่ ้าให้อาหาร สาเหตุท่ีท้าให้อาหาร สาเหตุท่ีท้าให้อาหาร สาเหตทุ ีท่ ้าให้อาหาร ไม่ปลอดภยั ต่อสุขภาพ ไมป่ ลอดภยั ต่อสขุ ภาพ ไม่ปลอดภยั ต่อสขุ ภาพ ไม่ปลอดภัยต่อสขุ ภาพ รวมทังผลกระทบจากการ รวมทงั ผลกระทบจาก รวมทังผลกระทบจาก รวมทังผลกระทบจาก รบั ประทานอาหารที่ไม่ การรับประทานอาหาร การรับประทานอาหาร การรับประทานอาหาร ปลอดภัยตอ่ สขุ ภาพ ท่ไี ม่ปลอดภยั ตอ่ ทไ่ี มป่ ลอดภยั ตอ่ ท่ไี มป่ ลอดภยั ตอ่ สขุ ภาพ ไดถ้ ูกต้อง สุขภาพ ไดค้ รบถว้ น สขุ ภาพ ได้ไม่ครบถว้ น ครบถว้ นดว้ ยตนเอง แตต่ อ้ งอาศัยการชีแนะ สมบูรณ์แมว้ า่ จะได้รับ จากครูหรอื ผู้อนื่ คา้ ชีแนะจากครูหรอื ผอู้ ื่น 48 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร เร่ืองท่ี 2 ระบบยอ่ ยอาหาร ในเรอื่ งนีนักเรยี นจะได้เรียนรู้เก่ียวกบั ลักษณะและ ส่อื การเรียนรู้และแหลง่ เรียนรู้ หน้าท่ีของอวัยวะในระบบย่อยอาหารที่ท้าหน้าท่ีร่วมกัน ในการย่อยและดูดซึมสารอาหาร รวมทังการดูแลรักษา 1. หนังสอื เรยี น ป.6 เลม่ 1 หน้า 20-27 อวยั วะในระบบยอ่ ยอาหารให้ท้างานเป็นปกติ 2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.6 เล่ม 1 หนา้ 19-29 จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกหน้าทขี่ องระบบยอ่ ยอาหาร 2. สังเกต และบรรยายลักษณะและหน้าที่ของปาก ลนิ ฟนั ขณะเคียวอาหาร 3. รวบรวมข้อมูล และสร้างแบบจ้าลองบรรยาย ลักษณะและหนา้ ที่ของอวยั วะในระบบยอ่ ยอาหาร และการดูดซึมสารอาหารโดยใช้เทคโนโลยี ทเี่ หมาะสม 4. รวบรวมข้อมูล และบอกแนวทางในการดูแลรักษา อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารให้ทา้ งานเป็นปกติ เวลา 4 ชั่วโมง วัสดุ อปุ กรณส์ าหรับทากจิ กรรม ข้าวสุก สไี ม้ กระจก ชอ้ น การต์ นู เรอื่ งลีมอนผจญภยั สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 49

คูม่ อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวการจัดการเรียนรู้ (60 นาท)ี ขั้นตรวจสอบความรู้ (10 นาที) 1. ครูตรวจสอบความรู้เดิมของนักเรียนเก่ียวกับระบบย่อยอาหาร โดยครู ในการตรวจสอบความรู้เดิม สอบถามประสบการณ์ของนักเรียนเกี่ยวกับพฤติกรรมการรับประทาน ครูเพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน อาหารท่ีส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร เช่น การออกก้าลังกายหรือเล่น และยังไม่เฉลยค้าตอบใด ๆ แต่ ทันทหี ลังรบั ประทานอาหาร ซึง่ สามารถน้าอภปิ รายโดยใชค้ ้าถาม ดังนี ชักชวนใหน้ ักเรียนไปหาค้าตอบด้วย 1.1 นักเรียนเคยรีบรับประทานอาหารแล้วไปเล่นหรือออกก้าลังกาย ตนเองจากการอา่ นเนือเรอ่ื ง ทนั ทหี รือไม่ (นกั เรียนตอบจากประสบการณ์ของตนเอง เชน่ เคย หรือไม่เคย) 1.2 นักเรียนคนที่เคยรีบรับประทานอาหารแล้ว ไปเล่นหรือ ออกก้าลังกายทันที รู้สึกมีอาการผิดปกติในร่างกายหรือไม่ อย่างไร (นักเรียนตอบตามประสบการณ์ของตนเอง เช่น ไม่รู้สึก ผิดปกติ หรือเคยรู้สึกผิดปกติ เช่น รู้สึกจุกเสียดท้อง ปวดท้อง อาเจียน) 1.3 อาการผดิ ปกติที่เกิดขึนนา่ จะเกิดจากสาเหตุใด (นักเรยี นตอบตาม ความเข้าใจของตนเอง เช่น การรีบรับประทานอาหารเกินไป จะท้าให้เคียวอาหารไม่ละเอียด ร่างกายต้องท้างานหนักในการ ย่อยอาหาร หรือการเล่นหรือออกก้าลังกายทันทีหลังรับประทาน อาหาร อาจขัดขวางการย่อยอาหารของร่างกาย) 2. ครูเช่ือมโยงความรู้เดิมของนักเรียนสู่การเรียนเร่ืองระบบย่อยอาหาร โดยใช้ค้าถามว่า นักเรียนรู้หรือไม่ว่า อาการปวดท้องหลังจาก รับประทานอาหารเกิดจากสาเหตุอะไรบ้าง และร่างกายน้าสารอาหาร ในอาหารไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไร ครูชักชวนนักเรียนหาค้าตอบจาก การอา่ นเรอื่ งระบบย่อยอาหาร ข้นั ฝึกทกั ษะจากการอ่าน (40 นาท)ี 3. นักเรียนอ่านช่ือเรื่อง และค้าถามในคิดก่อนอ่าน ในหนังสือเรียน หน้า 20 จากนันร่วมกันอภิปรายเพื่อหาค้าตอบและน้าเสนอ ครูบันทึก ค้าตอบของนักเรียนบนกระดานเพ่ือใช้เปรียบเทียบกับค้าตอบภายหลัง การอา่ นเนอื เรอื่ ง 50 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 4. นักเรียนอ่านคาสาคัญ ทังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หากนักเรียน ถ้ า นั ก เ รี ย น ไ ม่ ส า ม า ร ถ ต อ บ อ่านไม่ได้ ครูควรสอนอ่านให้ถูกต้อง) จากนันครูชักชวนให้นักเรียน ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว อธิบายความหมายของคา้ สา้ คญั ตามความเขา้ ใจของตนเอง ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียนคิด อย่างเหมาะสม รอคอยอย่างอดทน 5. นกั เรยี นอ่านเนือเร่ืองในหนังสือเรียน หน้า 20 โดยครูฝกึ ทกั ษะการอ่าน แ ล ะ รั บ ฟั ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง ตามวิธีการอ่านท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนันครูใช้ นักเรียน ค้าถามเพื่อตรวจสอบความเข้าใจจากการอา่ น โดยใชค้ ้าถามดงั นี 5.1 อาการที่อาจเกิดขึนหลังจากรับประทานอาหารมีอะไรบ้าง (ปวดท้อง จกุ เสียดแน่นทอ้ ง อดึ อดั ทอ้ งอดื อาเจียน ท้องเสยี ) 5.2 อาการเหล่านีเกิดจากสาเหตุอะไร (เกิดจากพฤติกรรมการ รับประทานอาหาร เช่น รับประทานอาหารมากเกินไป รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา รับประทานอาหารเร็วเกินไป รับประทานอาหารแล้วท้ากิจกรรมอ่ืนทันที รับประทานอาหารที่ ไม่สะอาดหรือมีรสจดั ) 5.3 นักเรียนเคยมีอาการเหล่านีหลังจากรับประทานอาหารหรือไม่ อย่างไร (นักเรียนตอบจากประสบการณ์ของตนเอง เช่น เคยมี อาการปวดท้องหลงั จากรบั ประทานอาหารทม่ี รี สเผ็ดจัด) 5.4 การที่เรามีพฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่เหมาะสม จะส่งผลต่อระบบใดของร่างกาย และส่งผลอย่างไร (พฤติกรรม การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสมส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร จะทา้ ให้อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารท้างานไมป่ กติ) 5.5 หลังจากรับประทานอาหารเสร็จ เราควรออกก้าลังกายทันที หรือไม่ เพราะเหตุใด (ไมค่ วร เพราะการออกก้าลังกายทนั ทีท้าให้ อวัยวะในระบบย่อยอาหารท้างานผิดปกติ ประสิทธิภาพการ ทา้ งานของระบบย่อยอาหารลดลง อาหารจะย่อยได้ชา้ ลง) 5.6 ระบบย่อยอาหารมีหน้าที่อะไร (ระบบย่อยอาหารมีหน้าที่ย่อย สารอาหารท่ีมีอนุภาคขนาดใหญ่ให้มีขนาดเล็ก และดูดซึม สารอาหารที่มอี นภุ าคขนาดเลก็ เข้าสู่เลอื ด) 5.7 ถ้าร่างกายของเราไม่มีระบบย่อยอาหารจะเกิดอะไรขึน (ท้าให้ ร่างกายไม่สามารถน้าสารอาหารที่มีอยู่ในอาหารไปใช้ประโยชน์ ได้) 5.8 ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้รับสารอาหารได้อย่างไร (ได้รับผ่าน ทางเลอื ด) สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 51

คมู่ อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร ขนั้ สรปุ จากการอ่าน (10 นาที) การเตรยี มตวั ล่วงหน้าสาหรับครู เพื่อจัดการเรยี นร้ใู นครงั้ ถัดไป 6. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า ระบบย่อยอาหาร เป็นระบบของร่างกายที่มีหน้าท่ีย่อยสารอาหารท่ีมีอนุภาคขนาดใหญ่ ในครังถัดไป นักเรียนจะได้เรียน ให้มีขนาดเล็ก รวมทังท้าหน้าท่ีดูดซึมสารอาหารไปใช้ประโยชน์ กิจกรรมที่ 2 อวัยวะในระบบย่อยอาหาร พฤติกรรมการรับประทานอาหารท่ีไม่เหมาะสมจะส่งผลให้อวัยวะใน มีลักษณะและหน้าท่ีอย่างไร ครูอาจ ระบบย่อยอาหารท้างานไม่ปกติ อาจก่อให้เกิดโรคหรืออาการผิดปกติ จัดเตรียมสื่อหรือเตรียมการจัดการเรียน ต่าง ๆ ได้ การสอน ดงั นี 1. ภาพโครงร่างของร่างกายมนุษย์ 7. นักเรียนตอบค้าถามจากเร่ืองท่ีอ่านใน รู้หรือยัง ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา้ 19 (ไม่แสดงอวัยวะ) และภาพอวัยวะ ได้แก่ ปาก จมูก หลอดอาหาร 8. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อเปรียบเทียบค้าตอบของนกั เรียนใน กระเพาะอาหาร ล้าไส้เล็ก ตับอ่อน รู้หรือยงั กับค้าตอบท่ีเคยตอบในคดิ ก่อนอ่าน ซ่ึงครบู ันทกึ ไว้บนกระดาน ตับ ล้าไส้ใหญ่ หัวใจ ปอด เพ่ือใช้ ส้าหรบั นา้ เขา้ ส่กู ิจกรรม 9. ครูชักชวนนักเรียนตอบค้าถามท้ายเรื่องที่อ่าน ดังนี ระบบย่อยอาหาร 2. เตรียมคอมพิวเตอร์หรือแท็บเล็ต ประกอบด้วยอวัยวะใดบ้าง แต่ละอวัยวะมีลักษณะและหน้าท่ีอย่างไร สา้ หรบั เปดิ การต์ ูนลีมอนผจญภยั หรือ และท้าอย่างไรให้ระบบย่อยอาหารท้างานได้อย่างปกติ (นักเรียนตอบ พิมพ์เป็นเอกสาร สามารถดาวน์โหลด ตามความเขา้ ใจของตนเอง) การ์ตูนโดยการสแกน QR code ใน ครูยังไม่เฉลยค้าตอบ แต่ชักชวนให้นักเรียนหาค้าตอบจากการท้า หนังสือเรยี น หนา้ 21 กจิ กรรม 52 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หน่วยที่ 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวคาตอบในแบบบนั ทึกกจิ กรรม เกิดจากพฤตกิ รรมการรบั ประทานอาหารท่ไี ม่เหมาะสม เช่น รับประทานอาหารมาก เกินไป รับประทานอาหารไมต่ รงเวลา รับประทานอาหารเรว็ เกินไป รบั ประทานอาหาร แลว้ ทากิจกรรมอ่นื ทนั ที รับประทานอาหารทไี่ ม่สะอาดหรือมรี สจดั ระบบย่อยอาหารมีประโยชน์ โดยทาหน้าที่ยอ่ ยสารอาหารทม่ี อี นุภาคขนาดใหญใ่ ห้ มขี นาดเลก็ ลง และทาหนา้ ทดี่ ูดซึมสารอาหารทีม่ ีขนาดเลก็ เขา้ สู่เลอื ด เพ่ือนาไปใช้ ประโยชน์ท่สี ว่ นตา่ ง ๆ ของรา่ งกาย แนวคาตอบจะอยู่ในส่วนของกจิ กรรมท่ี 2 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 53

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร กิจกรรมท่ี 2 อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารมลี กั ษณะและหนา้ ที่อยา่ งไร กิจกรรมนีนักเรียนจะได้สังเกต และรวบรวม ข้อมูลลักษณะและหน้าที่ของอวัยวะในระบบย่อย อาหาร เพือ่ น้ามาสรา้ งแบบจ้าลองบรรยายลักษณะและ หน้าที่ของอวัยวะในระบบย่อยอาหารในการย่อยและ ดูดซึมสารอาหาร รวมทังบอกแนวทางในการดูแล อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารใหท้ ้างานเปน็ ปกติ เวลา 3 ชั่วโมง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. สังเกต และบรรยายลักษณะและหน้าที่ของ S1 การสังเกต ปาก ลิน ฟัน ขณะเคยี วอาหาร S8 การลงความเหน็ จากข้อมลู 2. รวบรวมข้อมูล และสร้างแบบจ้าลองบรรยาย ลักษณะและหน้าที่ของอวัยวะในระบบย่อย S13 การตคี วามหมายข้อมลู และลงข้อสรปุ อ า ห า ร แ ล ะ ก า ร ดู ด ซึ ม ส า ร อ า ห า ร โ ด ย ใ ช้ เทคโนโลยที ีเ่ หมาะสม S14 การสร้างแบบจ้าลอง 3. รวบรวมข้อมูล และบอกแนวทางในการดูแล ทักษะแห่งศตวรรษท่ี 21 รักษาอวัยวะในระบบย่อยอาหารให้ท้างาน เป็นปกติ วสั ดุ อปุ กรณ์สาหรบั ทากิจกรรม C4 การส่อื สาร สงิ่ ท่ีครตู อ้ งเตรยี ม/กลมุ่ C5 ความร่วมมือ 1. ข้าวสกุ C6 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร 2. กระจก 1 จาน สอ่ื การเรียนรแู้ ละแหล่งเรียนรู้ 3. สีไม้ 1 บาน 4. ชอ้ น 1 กลอ่ ง 1. หนังสือเรียน ป.6 เลม่ 1 หน้า 21-25 5. การ์ตนู เร่อื งลีมอนผจญภยั 1 คนั 1 ฉบบั 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.6 เล่ม 1 หนา้ 19-29 3. การ์ตนู เร่ืองลีมอนผจญภยั http://ipst.me/10915 54 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ค่มู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร แนวการจดั การเรียนรู้ ในการตรวจสอบความรู้เดิม ครูเพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน 1. ครูตรวจสอบความรู้เดิมของนักเรียนเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร โดยติด และยังไม่เฉลยค้าตอบใด ๆ แต่ ภาพโครงร่างของร่างกายมนุษย์ (ไม่แสดงอวัยวะ) บนกระดาน และ ชกั ชวนใหน้ กั เรียนไปหาค้าตอบด้วย เตรียมภาพอวยั วะต่าง ๆ ไดแ้ ก่ ปาก จมกู หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ตนเองจากการท้ากจิ กรรม ล้าไสเ้ ล็ก ตบั อ่อน ตบั ลา้ ไสใ้ หญ่ หวั ใจ ปอด มาให้นักเรยี นรว่ มกันสังเกต จากนันให้นักเรียนช่วยกันน้าภาพอวยั วะในระบบย่อยอาหารไปติดลงบน ภาพ โครงร่างของร่างกายมนุษย์ในต้าแหน่งตามความเข้าใจ จากนันให้ นกั เรยี นร่วมกันอภปิ รายโดยใช้คา้ ถาม ดังนี 1.1 ภาพอวยั วะทใี่ ห้สงั เกต มีอวยั วะใดบา้ ง (นักเรียนตอบชือ่ อวยั วะตาม ความเขา้ ใจของตนเอง) 1.2 มีภาพอวัยวะใดบ้างที่นักเรียนไม่ได้น้าไปติดบนภาพโครงร่างของ ร่างกาย เพราะเหตุใด (นักเรียนตอบตามผลการติดภาพอวัยวะบน ภาพโครงร่างของร่างกาย และตอบเหตุผลตามความเข้าใจของ ตนเอง เช่น ไม่ได้น้าภาพจมูก หัวใจ ปอด ไปติดบนภาพโครงร่าง ของร่างกายเพราะไมใ่ ชอ่ วัยวะในระบบยอ่ ยอาหาร) 1.3 ภาพอวัยวะที่นักเรียนน้าไปติดบนบนภาพโครงร่างของร่างกายมี อะไรบ้าง แต่ละอวัยวะท้าหน้าที่อะไร (นักเรียนตอบช่ืออวัยวะตาม ผลการติดภาพอวัยวะบนโครงร่างของร่างกาย และตอบหน้าท่ีของ อวยั วะนันตามความเขา้ ใจของตนเอง) 2. ครูเช่ือมโยงความรู้เดิมของนักเรียนเข้าสู่กิจกรรมที่ 2 โดยใช้ค้าถามดังนี นักเรียนรู้หรือไม่ว่าอวัยวะในระบบย่อยอาหารมีอะไรบ้าง แต่ละอวัยวะ ท้าหน้าท่ีอะไร และนักเรียนติดภาพอวัยวะในต้าแหน่งท่ีถูกต้องแล้ว หรอื ไม่ 3. นักเรียนอ่านชื่อกิจกรรม และทาเป็นคิดเป็น จากนันร่วมกันอภิปราย เพื่อตรวจสอบความเข้าใจเกี่ยวกับจุดประสงค์ในการท้ากิจกรรม โดยใช้ คา้ ถาม ดังนี 3.1 กิจกรรมนีนักเรียนจะได้เรียนเรื่องอะไร (ลักษณะและหน้าที่ของ อวัยวะในระบบย่อยอาหาร และการดูแลอวัยวะในระบบย่อย อาหาร) 3.2 นักเรียนจะได้เรียนรู้เรื่องนีด้วยวิธีใด (การสังเกตและการรวบรวม ขอ้ มูล) สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 55

คู่มือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 3.3 เม่ือเรียนแล้ว นักเรียนจะท้าอะไรได้ (สร้างแบบจ้าลองเพื่อบรรยาย ขอ้ เสนอแนะเพิ่มเติม ลักษณะและหน้าที่ของอวัยวะในระบบย่อยอาหาร และบอก แนวทางการดูแลรักษาอวัยวะในระบบย่อยอาหารให้ท้างานเป็น ครสู ามารถใชอ้ าหารอย่างอ่ืนแทน ปกต)ิ ข้ า ว สุ ก ไ ด้ โ ด ย เ ลื อ ก อ า ห า ร ที่ รับประทานง่าย ท้าความสะอาดง่าย 4. นักเรียนบันทึกจุดประสงค์ลงในแบบบันทึกกิจกรรม หน้า 19 และอ่าน ถ้าหก และสังเกตลักษณะก่อนและ สง่ิ ทต่ี ้องใช้ในการท้ากจิ กรรม หลังเคียวได้ชัดเจน เช่น ข้าวเหนียว เส้นขนมจีน ขนมปงั แครกเกอร์ 5. นักเรียนอ่าน ทาอย่างไร ตอนท่ี 1 ข้อ 1-4 แล้วร่วมกันอภิปรายเพื่อสรุป ล้าดับขันตอนการท้ากิจกรรมตามความเข้าใจของนักเรียน ครูตรวจสอบ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ความเข้าใจของนกั เรยี นโดยใชค้ า้ ถาม ดงั นี และทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 5.1 อาหารที่นา้ มาให้นักเรยี นสงั เกตคืออะไร (ข้าวสุก) 5.2 หลังจากสังเกตขา้ วสุกในจานแลว้ นกั เรียนตอ้ งท้าอะไร (เคยี วข้าวสุก ทน่ี กั เรียนจะได้ฝกึ จากการทากจิ กรรม ชา้ ๆ แตย่ ังไมก่ ลนื ) 5.3 ระหว่างท่ีเคียวข้าวสุก นักเรียนต้องท้าอะไรบ้าง (สังเกตรสชาติ ตอนที่ 1 และการทา้ งานของปาก ลิน และฟนั ) S1 สงั เกตข้าว และการท้างานของปาก ลิน 5.4 นกั เรียนจะสงั เกตรสชาตไิ ดอ้ ยา่ งไร (ใชล้ นิ รับรส) ฟนั 5.5 นกั เรียนจะสงั เกตการทา้ งานของปาก ลนิ และฟันได้อย่างไร (สังเกต S8 อภิปรายและลงความเห็นเกี่ยวกับ การท้างานของปากโดยดูปากของเพื่อน และสังเกตการท้างานของ ลกั ษณะและหน้าที่ของอวัยวะในระบบย่อย ลินและฟันของตนเองโดยใช้ประสาทสัมผัสการรับรู้การท้างานของ อาหาร อวัยวะนนั ๆ) S14 สร้างแบบจ้าลองบรรยายลักษณะและ 5.6 เม่ือเคียวข้าวแล้วต้องสังเกตลักษณะของข้าวในปากของใคร หนา้ ท่ขี องอวัยวะในระบบย่อยอาหาร และสงั เกตอย่างไร (สังเกตขา้ วในปากของตนเอง โดยใชก้ ระจก) C5 ร่วมมือในการสังเกตการท้างานของ 5.7 ขณะกลืนข้าว นักเรียนต้องสังเกตการท้างานของอวัยวะใด ปาก ลนิ ฟัน คอ และการสร้างแบบจ้าลอง และสังเกตอยา่ งไร (สังเกตคอ โดยสงั เกตคอของเพอ่ื น) C6 สืบค้นข้อมูลลักษณะและหน้าท่ีของ 5.8 นักเรียนต้องอภิปรายเก่ียวกับเร่ืองอะไร (อภิปรายเรื่องลักษณะและ อวัยวะในระบบย่อยอาหาร และสร้าง หน้าท่ีของปาก ลนิ ฟนั ในการย่อยอาหาร) แบบจา้ ลองจากเทคโนโลยตี า่ ง ๆ 6. เม่ือนักเรียนเข้าใจวิธีการท้ากิจกรรมในทาอย่างไร ข้อ 1-4 แล้ว ให้นักเรยี นเริม่ ปฏบิ ัตติ ามขันตอนการทา้ กิจกรรม 7. หลังจากท้ากิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการท้ากิจกรรม ตามแนวค้าถามดงั นี 7.1 ข้าวสุกก่อนเคียวและหลังเคียวมีลักษณะเหมือนหรือแตกต่างกัน อย่างไร (มีลักษณะแตกต่างกัน คือ ก่อนเคียว ข้าวจะมีรูปร่างเป็น เม็ดเรียว สีขาว มีกลิ่น หลังเคียวจะมีลักษณะเป็นก้อนเหลว สีขาว มีรสชาติ) 56 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 1 อาหารและการย่อยอาหาร 7.2 เพราะเหตุใดข้าวสุกจึงมีลักษณะเปล่ียนแปลงไปจากเดิม (ข้าวสุก ถ้านักเรียนไม่สามารถตอบ เปลยี่ นแปลงไปจากเดมิ เพราะการเคยี ว) ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียน 7.3 ขณะเคียวข้าว ปาก ลิน ฟัน ทา้ งานอย่างไร (ปากเป็นชอ่ งปดิ เปิดได้ คิดอย่างเหมาะสม รอคอยอย่าง ขณะเคียวปากจะปิดและขยับไปมา และขณะเคียวจะมีน้าลาย อดทน และรับฟังแนวความคิด ออกมา ฟันจะท้าหน้าที่บด ตัดข้าว ลินจะขยับและคลุกเคล้าข้าว ของนกั เรียน เขา้ กบั น้าลายและข้าวจะเคลอ่ื นที่อยู่ในปาก) ขอ้ เสนอแนะเพิ่มเติม 7.4 ปาก ลิน ฟัน มีหน้าท่ีอย่างไรในการย่อยอาหาร (ปาก ลิน ฟัน ทา้ หนา้ ท่รี ่วมกนั ในการทา้ ใหอ้ าหารมขี นาดเลก็ ลง นุม่ และเหลวขึน) 1. ครูสามารถดาวน์โหลดการ์ตูน เร่ืองลีมอนผจญภัย หรือพิมพ์ 7.5 ขณะกลืนข้าว คอมีการเคลื่อนที่อย่างไร และน่าจะมีผลอย่างไร เป็นเอกสาร โดยการสแกน ต่ออาหาร (คอด้านหน้าเคลื่อนที่ขึนและลง น่าจะท้าให้อาหาร QR code ใ น ห นั ง สื อ เ รี ย น เคลอื่ นท่จี ากปากลงไปทางคอ) หนา้ 21 8. ครูเช่ือมโยงไปสู่การท้ากิจกรรม ตอนที่ 1 ข้อ 5-6 โดยใช้ค้าถามว่า 2. ครูสามารถให้นักเรียนสร้าง รูห้ รอื ไมว่ ่าอาหารจากปากจะเคล่อื นที่ไปยังท่ใี ด โดยวธิ กี ารใด แ บ บ จ้ า ล อ ง ใ น รู ป แ บ บ แอนิเมชัน หรือ stop motion 9. ครูให้นักเรียนอ่านทาอย่างไร ตอนท่ี 1 ข้อท่ี 5-6 แล้วร่วมกันอภิปราย จ า ก แ อ ป พ ลิ เ ค ชั น ที่ ส า ม า ร ถ เพ่ือสรุปล้าดับขันตอนการท้ากิจกรรมตามความเข้าใจของนักเรียน ดาวน์โหลดได้ฟรี เช่น camera ครูตรวจสอบความเข้าใจของนกั เรยี นโดยใช้คา้ ถามดังต่อไปนี clip animatic stop motion 9.1 นักเรียนต้องสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับเรอื่ งอะไร (ลักษณะและหน้าท่ีของ อวยั วะในระบบยอ่ ยอาหาร) 9.2 นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูลใดบ้าง (อ่านการ์ตูน เรื่องลีมอนผจญภัย หรือสืบค้นจากหนังสือ เว็บไซต์ท่ีน่าเช่ือถือ สอ่ื การสอนต่าง ๆ) 9.3 เว็บไซต์ที่น่าเชื่อถือควรเป็นอย่างไร ให้ยกตัวอย่าง (นักเรียนตอบ ตามความเข้าใจของตนเอง เช่น ควรเป็นเว็บไซต์ของหน่วยงานท่ีมี การอ้างอิงแหล่งท่ีมาของข้อมูลอย่างเป็นทางการ มีผู้เช่ียวชาญ รบั รองขอ้ มูล เชน่ เว็บไซต์ของกระทรวงสาธารณสุข สารานุกรมไทย ส้าหรบั เยาวชน โรงพยาบาลตา่ ง ๆ) 9.4 เมื่อสืบค้นข้อมูลแล้ว นักเรียนต้องท้าส่ิงใด (อภิปราย ระบุช่ือของ อวัยวะ และสร้างแบบจ้าลองท่ีอธิบายลักษณะและหน้าท่ีของอวัยวะ ในระบบยอ่ ยอาหาร) 9.5 นักเรียนจะสร้างแบบจ้าลองอย่างไร (ครูให้เวลานักเรียนร่วมกัน อภิปรายในกลุ่ม ซึง่ นักเรยี นอาจมีวิธีสร้างแบบจา้ ลองหลายแบบ เช่น ชนิ งาน แผนภาพ แสดงบทบาทสมมติ แอนเิ มชนั stop motion ) สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 57

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 1 อาหารและการย่อยอาหาร 9.6 หลังจากสร้างแบบจ้าลองแล้ว นักเรียนต้องท้าอะไรต่อไป (น้าเสนอ ถ้านักเรียนไม่สามารถตอบ แบบจา้ ลอง) ค้าถามหรืออภิปรายได้ตามแนว ค้าตอบ ครูควรให้เวลานักเรียน 10. เม่ือนักเรียนเข้าใจวิธีการท้ากิจกรรมในทาอย่างไร ข้อ 5-6 แล้ว คิดอย่างเหมาะสม รอคอยอย่าง ใหน้ ักเรยี นเรม่ิ ปฏบิ ตั ิตามขันตอน อดทน และรับฟังแนวความคิด ของนักเรียน 11. หลังจากท้ากิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการท้ากิจกรรม โดยอาจน้าภาพโครงร่างของร่างกายที่ติดอวัยวะในระบบย่อยอาหาร ถูกต้อง หรือใช้แบบจ้าลองประกอบการอภิปราย ตามแนวค้าถามดังนี 11.1 จากการสืบค้นข้อมูลและการสร้างแบบจ้าลอง พบว่าระบบ ย่อยอาหารประกอบด้วยอวัยวะใดบ้าง (ระบบย่อยอาหาร ประกอบด้วยปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล้าไส้เล็ก ตับ ตบั ออ่ น ล้าไสใ้ หญ่ และทวารหนกั ) 11.2 นักเรียนสร้างแบบจ้าลองในรูปแบบใดบ้าง (นักเรียนตอบรูปแบบ ข อ ง แ บ บ จ้ า ล อ ง ท่ี ก ลุ่ ม ข อ ง ต น ส ร้ า ง ซึ่ ง อ า จ เ ป็ น แ ผ น ภ า พ แ ส ด ง บทบาทสมมติ แอนเิ มชนั stop motion) 11.3 แบบจ้าลองท่ีนักเรียนสร้างขึน สามารถใช้บรรยายลักษณะและ หน้าท่ีของอวัยวะในระบบย่อยอาหารได้หรือไม่ อย่างไร (นักเรียน ตอบจากผลการใช้แบบจ้าลองที่กลุ่มของตนเองสร้างขึน เช่น แบบจ้าลองที่สร้างขึนสามารถใช้บรรยายลักษณะและหน้าท่ีของ ระบบย่อยอาหารได้ โดยแบบจ้าลองแสดงลักษณะท่ีใกล้เคียงกับ อวัยวะจริง และวางอยู่ในต้าแหน่งตามล้าดับการย่อยที่ถูกต้อง รวมทังระบุหน้าที่ของแต่ละอวัยวะไว้อย่างชัดเจน หรือมีความ นา่ สนใจเพราะเปน็ ภาพเคลือ่ นไหว) 11.4 ในปากมีการย่อยอาหารหรือไม่ อย่างไร (ในปากมีการย่อย สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต โดยมีลินและฟันท่ีท้าหน้าที่ ร่วมกันตัด บด และคลุกเคล้าอาหารกับน้าลายซึ่งมีเอนไซม์ที่ย่อย สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตที่อยู่ในข้าวเหนียวให้มีขนาด เลก็ ลง) 11.5 ในลา้ คอมีอวัยวะอะไรทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ระบบย่อยอาหาร และมหี น้าที่ อย่างไร (ในคอมีหลอดอาหาร ท้าหน้าท่ีบีบตัวให้ก้อนอาหาร เคลอ่ื นทลี่ งสู่กระเพาะอาหาร) 58 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 1 อาหารและการยอ่ ยอาหาร 11.6 กระเพาะอาหารมีลักษณะอย่างไร และมีการย่อยอาหารหรือไม่ ถ้ า ค รู พ บ ว่ า นั ก เ รี ย น ยั ง มี อย่างไร (กระเพาะอาหารมีลักษณะเป็นถุง ผนังด้านในมีลักษณะ แนวคิดคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับ เป็นคลื่น ในกระเพาะอาหารมีการย่อยอาหาร โดยกระเพาะอาหาร ลักษณะและหน้าท่ีของอวัยวะ จะหลั่งกรดเกลือ และสรา้ งเอ็นไซมส์ า้ หรับย่อยโปรตีน) ในระบบย่อยอาหาร ให้ร่วมกัน อภิปรายจนนักเรียนมีแนวคิดท่ี 11.7 ถา้ เรารบั ประทานเนือสัตว์จ้านวนมาก จะส่งผลต่อกระเพาะอาหาร ถูกต้อง หรือไม่ เพราะเหตใุ ด (สง่ ผลต่อการย่อยอาหารได้ เพราะในเนือสัตว์ มีโปรตีนเป็นสารอาหารหลัก ถ้ารับประทานเนือสัตว์ปริมาณมาก ข้อเสนอแนะเพมิ่ เตมิ จะท้าใหก้ ระเพาะต้องสร้างเอนไซม์ส้าหรบั ย่อยโปรตนี มากกว่าปกติ และตอ้ งใชเ้ วลาในการยอ่ ยนาน และอาจทา้ ให้ยอ่ ยไมห่ มด) หลังจากท้ากิจกรรมตอนที่ 1 แล้ว ค รู ค ว ร ม อ บ ห ม า ย ง า น ล่ ว ง ห น้ า ก่ อ น ถึ ง 11.8 หลังจากอาหารผ่านกระเพาะอาหารแล้วมีสารอาหารประเภทใด ชั่วโมงเรียนกิจกรรม ตอนที่ 2 โดยให้ อีกบ้างที่ยังไม่ถูกย่อย และสารอาหารนันจะมีการย่อยท่ีอวัยวะใด นั ก เ รี ย น สื บ ค้ น ข้ อ มู ล เ ก่ี ย ว กั บ โ ร ค ห รื อ (ไขมัน โดยไขมันจะถูกย่อยท่ีล้าไส้เล็ก นอกจากนีคาร์โบไฮเดรต อาการท่ีเก่ียวกับระบบย่อยอาหาร รวมทัง บางชนิดท่ียงั ไม่ถูกย่อยที่ปาก รวมทงั โปรตีนบางชนิดทีย่ ังไมถ่ ูกย่อย ข้อมูลการป้องกันและการดูแลรักษาอวยั วะ ที่กระเพาะอาหารก็จะถกู ย่อยทลี่ ้าไส้เลก็ เช่นกัน) ในระบบย่อยอาหารให้ท้างานเป็นปกติ ซ่ึงแหล่งข้อมูลที่ครูสามารถแนะน้านักเรียน 11.9 ล้าไส้เล็กมีลักษณะอย่างไร และมีหน้าท่ีอะไร (ล้าไส้เล็กมีลักษณะ ไปสืบค้น เช่น เอกสารเผยแพร่หรือเว็บไซต์ เป็นท่อยาวขดไปมาอยู่ในช่องท้อง และท่ีผนังด้านในมีลักษณะ ของหน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุข ตะปุ่มตะป่า ล้าไส้เล็กท้าหน้าที่ย่อยคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน หรือสามารถใช้ค้าค้นต่าง ๆ เช่น โรค ให้มีขนาดเล็กลงจนสามารถดูดซึมได้ นอกจากนียังท้าหน้าที่ดูดซึม เกี่ยวกับระบบย่อยอาหารเพ่ือค้นหาข้อมูล สารอาหารทกุ ประเภท) ในเว็บไซต์ 11.10 ลักษณะของล้าไส้เล็กเหมาะสมต่อการดูดซึมสารอาหารอย่างไร (การที่ล้าไส้เล็กยาวท้าให้มีเวลาอย่างเพียงพอส้าหรับการดูดซึม สารอาหาร และเนื่องจากผนังด้านในของล้าไส้เล็กตะปุ่มตะป่า คล้ายนิวมือจ้านวนมากจึงเป็นการเพ่ิมพืนท่ีผิวในการดูดซึม สารอาหารอีกด้วย) 11.11 การย่อยไขมันต้องใช้ส่ิงใดบ้าง (ต้องใช้น้าดีจากตับมาช่วยท้าให้ ไขมนั แตกตวั และใช้เอนไซมจ์ ากล้าไส้เล็กย่อยไขมันให้มีอนุภาค เล็กลง) 11.12 ตับเก่ียวข้องกับการย่อยอาหารในระบบย่อยอาหารอย่างไร (ตบั เก่ยี วข้องกบั ระบบย่อยอาหาร โดยตับจะสร้างนา้ ดแี ละส่งไป เก็บที่ถุงน้าดีและส่งต่อไปยังล้าไส้เล็ก น้าดีช่วยท้าให้ไขมัน แตกตัวเล็กลง ง่ายตอ่ การย่อยโดยเอนไซม์) 11.13 ตับอ่อนส้าคัญอย่างไร (ตับอ่อนมีหน้าที่สร้างเอนไซม์ส่งมาที่ ล้าไส้เลก็ เพือ่ ชว่ ยย่อยสารอาหาร) สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 59