วิชาการศึกษา

อยากเป็น “ครอู าชีวะ” 1. หลักสตู รและการพัฒนาหลักสตู ร หลักสูตรและการพฒั นาหลักสูตร วชิ ัย วงษใหญ (2537 : 12) ไดใ หแ นวคดิ วา หลักสูตร คอื มวลประสบการณท้ังปวงท่ีจัด ใหผูเรียนเกิดการเรียนรูครบถวนตามมาตรฐานคุณภาพสากล มาตรฐานความเปนชาติไทยและ มาตรฐานที่ชุมชนทอ งถิ่นตองการ ธำรง บัวศรี (2542 : 7) กลาววา หลักสูตร คือ แผนซึ่งไดออกแบบจัดทำขึ้นเพื่อแสดง จดุ มุง หมายการจัดเน้ือหาสาระกจิ กรรมและมวลประสบการณใ นแตล ะโปรแกรมการศกึ ษา เพ่ือให ผเู รียนมีพฒั นาการในดานตาง ๆ ตามจดุ หมายท่ีไดกำหนดไว ไทเลอร (Tyler. 1949 : 79) ไดสรุปวา หลักสูตรเปนสิ่งที่เด็กจะตองเรียนรูทั้งหมด โดย มีโรงเรยี นเปนผูวางแผนและกำกับเพอื่ ใหบรรลถุ ึงจดุ หมายของการศึกษา ทาบา (Taba. 1962 : 11) ใหคำสรุปเกี่ยวกับหลักสูตรอยางสั้น ๆ วาหลักสูตรเปน แผนการเก่ยี วกบั การเรยี นรู กดู (Good. 1973 : 157) ไดใ หความหมายของหลักสูตรไว 3 ประการ ดังน้ี คอื 1. หลักสูตร หมายถึง เนื้อหาวิชาที่จัดไวเปนระบบใหผูเรียนไดศึกษา เพื่อสำเร็จหรือรับ ประกาศนียบัตรในสาขาวิชาหนึง่ 2. หลักสูตร หมายถึง เคาโครงสรางทั่วไปของเนื้อหาหรือสิ่งเฉพาะที่จะตองสอน ซ่ึงโรงเรยี นจดั ใหแ กเ ดก็ เพ่อื ใหสำเร็จการศึกษาและสามารถเขา ศึกษาตอในทางอาชพี ตอไป 3. หลักสูตร หมายถึง กลุมวิชาและการจัดประสบการณที่กำหนดไวใหผูเรียนไดเรียน ภายใตก ารแนะนำของโรงเรียนและสถานศกึ ษา จากท่ีกลา วมาแลว สามารถสรุปไดวา หลกั สูตร หมายถงึ มวลประสบการณความรูตางๆ ที่จัดใหผูเรียนทั้งในและนอกหองเรียน ซึ่งมีลักษณะเปนกิจกรรม โครงการหรือแผน เพื่อเปน แนวทางในการจัดการเรียนการสอนใหผูเรียนไดพัฒนาและมีคุณลักษณะตามความมุงหมาย ทไ่ี ดก ำหนดไว ความสำคัญของหลักสูตร หลักสูตรเปรียบเสมือนเข็มทิศที่ใชในการจัดการศึกษา เพื่อใหผูเรียนบรรลุผลตาม จดุ มุงหมายของแผนการศกึ ษาแหง ชาตทิ ่ีตองการใหห ลักสูตรชว ยพัฒนาบุคคลตา งๆ ใหเปน คนท่ีมี ความรูความสามารถและพัฒนาการในทุกๆ ดาน นอกจากนี้หลักสูตรยังชวยทำใหบุคคลตางๆ สามารถกำหนดแนวทางในการประกอบอาชีพตามความสามารถ ความถนดั และความสนใจของ ตนเอง เพื่อบำเพ็ญตนใหเปนประโยชนแกสังคมและประเทศชาติ ตลอดจนชวยพัฒนา ประเทศชาติไปสคู วามเจริญในทกุ ๆ ดาน หากเปรียบการศกึ ษา เปน “รถยนต” หลกั สูตรเปรยี บเสมอื น “พวงมาลัย” 1 หากเปรียบการศึกษา เปน “เรือยนต” หลักสูตรเปรียบเสมอื น “หางเสือ”

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” สันต ธรรมบำรงุ (2527 : 9 - 10) ไดกลา วถึงความสำคัญของหลักสูตรไวว า 1. หลักสูตรเปนแผนปฏิบัติงานของครู เพราะหลักสูตรจะกำหนดจุดมุงหมาย เนื้อหา สาระการจดั กิจกรรมการเรียนการสอน และการประเมนิ ผลไวเ ปนแนวทาง 2. หลักสูตรเปนขอกำหนดแผนการเรียนการสอน อันเปนสวนรวมของประเทศ เพือ่ นำไปสูค วามมงุ หมายตามแผนการศกึ ษาแหงชาติ 3. หลักสูตรเปนเอกสารของทางราชการเปนบัญญัติของทางรัฐบาล เพื่อใหบุคคล ทที่ ำงานเก่ียวขอ งกับการศึกษาปฏิบัติตาม 4. หลักสูตรเปนเกณฑมาตรฐานการศึกษา เพื่อควบคุมการเรียนการสอนในสถาบัน การศึกษาระดับตางๆ และยังเปนเกณฑมาตรฐานอยางหนึ่งในการจัดสรรงบประมาณ บุคลากร อาคารสถานท่ี วัสดอุ ุปกรณ ฯลฯ ของการศึกษาของรฐั ใหแ กส ถานศึกษาของรัฐบาลดว ย 5. หลักสูตรเปนแผนดำเนินงานของผูบริหารการศึกษาที่จะอำนวยความสะดวกและ ควบคุมดูแลตดิ ตามผลใหเปนไปตามนโยบายการจัดการศกึ ษาของรฐั บาลดว ย 6. หลักสูตรจะกำหนดแนวทางในการสงเสริมความเจริญงอกงาม และพัฒนาการ ของเด็กตามจดุ หมายของการศกึ ษา 7. หลักสตู รจะกำหนดลักษณะและรูปรางของสงั คมในอนาคตไดวา จะเปนไปในรปู ใด 8. หลักสูตรจะกำหนดแนวทางใหความรู ทักษะและความสามารถความประพฤติที่จะ เปนประโยชนตอสังคมอันเปนการพัฒนากำลังคน ซึ่งจะนำไปสูการพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคม แหงชาติทไี่ ดผ ล 9. หลักสูตรจะเปนสิ่งที่บงชี้ถึงความเจริญของประเทศ เพราะการศึกษาเปนเครื่องมือ ในการพัฒนาคน ประเทศใดจัดการศึกษาโดยมีหลักสูตรที่เหมาะสม ทันสมัย มีประสิทธิภาพ ทนั ตอ เหตกุ ารณแ ละการเปลย่ี นแปลงยอ มไดกำลังคนทมี่ ีประสิทธภิ าพสูง สรุปแลว หลักสูตรมีความสำคัญเปนอยางมากในกระบวนการจัดการเรียนการสอน เพราะหลกั สูตรบอกใหท ราบวาผูเรยี นบรรลุจุดมงุ หมายอยางไร และจะตอ งจัดเน้ือหาสาระอยางไร เครื่องมือวัดผลประเมินผลอยางไร ดังนั้น หลักสูตรจึงเปนหัวใจของการจัดการเรียนการสอน และเปนตัวกำหนดแนวทางในการจัดการศึกษาเพื่อนำไปสูความมุงหมาย ตามแผนการศึกษา แหงชาติ และเปน ไปตามทีส่ ังคมตองการ องคป ระกอบของหลักสตู ร องคประกอบของหลักสูตร ทำใหผูใชหลักสูตรทราบแนวทางในการนำหลักสูตรไปใชได อยางสอดคลองและเหมาะสมกับเจตนารมณของหลักสูตร พอสรุปจากแนวคิดเกี่ยวกับ องคประกอบของหลกั สูตร ดังน้ี 1. จดุ มุงหมายของหลักสตู ร (Curriculum Aims) หมายถึง ความต้งั ใจหรอื ความคาดหวงั ที่ตองการใหเกิดขึ้นในตัวผูที่จะผานหลักสูตรจุดมุงหมายของหลักสูตรมีความสำคัญ เพราะเปน ตวั กำหนดทิศทางและขอบเขตในการใหการศกึ ษาแกผเู รยี น 2

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” 2. เนื้อหา (Content) หมายถึง เนื้อหาประสบการณการเรียนรูตางๆ ที่คาดวาจะชวยให ผูเรียนพฒั นาไปสจู ดุ มงุ หมายที่กำหนดไว โดยดำเนนิ การตั้งแตก ารเลอื กเน้อื หาและประสบการณ การเรยี งลำดบั เน้ือหาสาระ พรอ มทงั้ การกำหนดเวลาเรยี นท่เี หมะสม 3. การนำหลักสูตรไปใช (Curriculum Implementation) หมายถึง การนำหลักสูตร ไปสูการปฏิวัติ ซึ่งประกอบดวยกิจกรรมตาง ๆ (การจัดทำวัสดุหลักสูตร ไดแก คูมือครู เอกสาร หลักสูตร แผนการสอน และแบบเรียน ฯลฯ), การจัดเตรียมความพรอมดานบุคลากรและ สิ่งแวดลอม (การจัดโตะเกาอี้ หองเรียนวัสดุอุปกรณในการเรียน จำนวนครูและสิ่งอำนวยความ สะดวกตา งๆ), การดำเนนิ การสอน ** สำคัญท่สี ุด ** 4. การประเมนิ ผลหลักสูตร (Evaluation) หมายถงึ การหาคำตอบวา หลกั สตู รสมั ฤทธิผล ตามทก่ี ำหนดไวใ นจุดมุงหมายหรือไมมากนอ ยเพยี งใดและอะไรเปน สาเหตุ ลกั ษณะของหลกั สตู รทีด่ ี 1. ตรงตามความมุงหมายของการศกึ ษา 2. ตรงตามลักษณะของพฒั นาการของเด็กในวยั ตา งๆ 3. ตรงตามลักษณะวฒั นธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณแี ละเอกลักษณของชาติ 4. มีเนื้อหาสาระของเรื่องสอนบริบูรณเพียงพอที่จะชวยใหนักเรียนคิดเปน ทำเปนและมี พัฒนาการในทุกดา น 5. สอดคลอ งกบั ชีวิตประจำวนั ของผูเรยี น 6. หลกั สตู รทด่ี ี ควรสำเรจ็ ขึน้ ดว ยความรว มมือของทุกฝาย 7. หลกั สตู รที่ดี จะตองยดื หยนุ ไดต ามความเหมาะสมกบั สภาพการณตาง ๆ 8. หลักสตู รทีด่ จี ะตองใหน ักเรียนไดเรยี นรตู อเนอื่ งกันไป และเรยี งจากความยากงายไมให ขาดตอนจากกนั 9. หลกั สูตรที่ดีจะตอ งเปน ประสบการณทเ่ี ก่ยี วกับชวี ิตประจำวนั ของเดก็ 10. ตองเพม่ิ พูนและสงเสรมิ ทักษะเบื้องตนทจ่ี ำเปนของเดก็ 11. หลักสูตรที่ดียอมสงเสริมใหเด็กเกิดความรู ทักษะ เจตคติ ความคิดริเริ่ม มีความคิด สรางสรรคใ นการดำเนนิ ชวี ิต 12. หลักสูตรทีด่ จี ะตอ งสงเสริมใหเดก็ ทำงานอสิ ระและทำงานรว มกันเปนหมูค ณะ 13. หลักสูตรทีด่ ยี อมบอกแนวทาง วธิ สี อน และอปุ กรณส ่ือการสอนประกอบเนื้อหาสาระ ทจ่ี ะสอนไวอ ยางเหมาะสม 14. หลกั สูตรทีด่ ยี อมมีการประเมนิ ผลอยูตลอดเวลา 15. หลักสูตรที่ดีจะตองจัดประสบการณใหเด็กเกิดความรู ความเขาใจ และมีโอกาส แกปญ หาตา ง ๆ 16. หลกั สตู รทีด่ ี ตองสงเสริมใหเดก็ รูจกั แกปญ หา 17. หลกั สูตรที่ดี ตอ งจัดประสบการณท ่มี ีความหมายตอ ชีวติ ของเด็ก 3

อยากเปน็ “ครูอาชวี ะ” 18. หลักสตู รที่ดีตองจดั ประสบการณแ ละกิจกรรมหลายๆ อยา ง 19. หลักสูตรที่ดีจะตองวางกฎเกณฑไวอยางเหมาะสมแกการนำไปปฏิบัติและสะดวก แกการวัดและประเมินผล พระราชบญั ญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2551 เนนความสำคญั ของการจัดการอาชีวศึกษา และการฝกอบรมวิชาชีพใหสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติและแผนการ ศกึ ษาแหงชาติดงั กลา วขา งตน โดยไดกำหนดแนวทางในการจัดการศกึ ษาไว 3 รปู แบบ คอื 1. การศกึ ษาในระบบ 2. การศกึ ษานอกระบบ 3. การศึกษาระบบทวภิ าคี สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) ซึ่งมีภาระหนาที่ในการจัดการ อาชีวศึกษาและการฝกอบรมวิชาชีพ เพื่อพัฒนากำลังคนดานวิชาชีพ ระดับฝมือ ระดับเทคนิค และระดับเทคโนโลยี รวมทั้งเพื่อยกระดับการศึกษาวิชาชีพใหสูงขึ้นและสอดคลองกับความ ตองการของตลาดแรงงาน จงึ ไดกำหนดนโยบายในการยกระดับทักษะฝมือและเตรยี มความพรอม แกกลุมเปาหมายใหมีสมรรถนะที่ไดมาตรฐานสากล สอดคลองกับการปรับโครงสรางเศรษฐกิจ อุตสาหกรรมและการผลิตสินคาและบรกิ ารทมี่ ีการแขงขนั ทัง้ ดา นคุณภาพ ปรมิ าณและ ระยะเวลา ในการผลิต โดยพัฒนาระบบการจัดการอาชีวศึกษาตามแรงขับจากผูใช “Demand Driven” ภายใตความรวมมือกันระหวางสถานศึกษาและสถานประกอบการ ซึ่งเปนหนวยที่ใชผลผลิต ของอาชีวศึกษา เพื่อผลิตกำลังคนตามความตองการของตลาดแรงงาน นำความรูในทางทฤษฎี อันเปนสากลและภูมิปญญาไทยมาพัฒนาผูรับการศึกษาและฝกอบรมใหมีความรูความสามารถ ในทางปฏิบัติ และมีสมรรถนะจนสามารถนำไปประกอบอาชีพในลักษณะผูปฏิบัติหรือประกอบ อาชีพโดยอิสระได เนื่องจากหลักสูตรเปนกลไกสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ใหสอดคลอ งกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 ประกอบกบั พระราชบญั ญัติ การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2551 ตองการใหมีการ กระจายอำนาจสูสถานศึกษา เพอื่ ใหเ กิดความคลอ งตัวในการบริหารจัดการศกึ ษา สงั กดั สำนักงาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงเปดโอกาสใหสถาบันการอาชีวศึกษาและสถานศึกษาสามารถ พัฒนาหลักสูตรไดเอง โดยยึดกรอบมาตรฐานหลักสูตรอาชีวศึกษาที่กำหนด และเพื่อให สอดคลองกับการจัดการอาชีวศึกษาในรูปแบบอาศัยแรงขับจากผูใช หลักสูตรที่จะพัฒนา จะตองเปน หลักสูตรแบบฐานสมรรถนะ “Competency Based Curriculum” ซึ่งนำ สมรรถนะที่ผูประกอบอาชีพปฏิบัติจริงในงานอาชีพจากมาตรฐานอาชีพหรือมาตรฐานสมรรถนะ มาพัฒนาเปนหลักสูตร เพื่อทำใหผูเรียนหรือผูฝกมีสมรรถนะวิชาชีพที่ตรงกับสมรรถนะอาชีพ สามารถประกอบอาชีพไดทันที นอกจากนั้นจะเพิ่มสมรรถนะทั่วไป เพื่อเปนพื้นฐานในการ ดำรงชีวิต และสมรรถนะหลักเพื่อเปนพื้นฐานที่สัมพันธกับวิชาชีพ ในดานการสื่อสาร การใช เทคโนโลยีสารสนเทศ การแกปญหาพื้นฐาน การวิจยั เบอ้ื งตน พรอ มทจ่ี ะประกอบอาชีพไดทันที เมอื่ จบการศึกษา ซึ่งเปน การเพ่ิมศกั ยภาพในการแขง ขนั ของประเทศใหมคี ณุ ภาพสูงข้นึ 4

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” แนวคิดหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency-Based Approach) สมรรถนะ (Competence) หมายถงึ ความสามารถในการปฏบิ ตั ิ (Performance) ภายใตเง่ือนไข (Condition) ใชเ ครือ่ งมอื วัสดุ อปุ กรณท ร่ี ะบุไว ใหไดม าตรฐาน (Standard) ตามเกณฑก ารปฏิบตั ิ (Performance Criteria) และมีหลกั ฐานการปฏบิ ตั ิ (Evidence) ใหป ระเมินผลและตรวจสอบได หลักสูตรฐานสมรรถนะ จึงยึดความสามารถ ของผูเรียนเปนหลัก การออกแบบ หลักสูตรตามแนวคิดนี้จะมีการกำหนดเกณฑความสามารถที่ผูเรียนพึงปฏิบัติ ไดหลักสูตรท่ี เรยี กวา หลักสูตรเกณฑค วามสามารถ จดั ทำขึ้นเพือ่ ความแนใจวาผูท จี่ บการศกึ ษาระดับหนง่ึ ๆ จะ มีทักษะและความสามารถในดานตางๆ ตามที่ตองการ เปนหลักสูตรที่ไมไดมุงเรื่องความรูหรือ เนอื้ หาวชิ าท่ีอาจมคี วามเปล่ียนแปลงไดตามกาลเวลา แตจะมุงพฒั นาในดา นทักษะ ความสามารถ เจตคติและคานิยม อันจะมีประโยชนตอชีวิตประจำวันและอนาคตของผูเรียนในอนาคต หลกั สูตรนีม้ ีโครงสรางแสดงใหเห็นถึงเกณฑความสามารถในดานตา ง ๆ ทีต่ อ งการใหผูเรียนปฏิบัติ ในแตละระดับการศึกษาและในแตละระดับชั้น ทักษะและความสามารถจะถูกกำหนดใหมีความ ตอเนื่องกัน โดยใชทักษะและความสามารถที่มีในแตละระดับเปนฐานสำหรับเพิ่มพูนทักษะและ ความสามารถในระดบั ตอไป (ศ.ดร.ดำรง บัวศรี: 2535) สมรรถนะ (Competency) หมายถึง ความสามารถในการประยุกตใชความรู ความเขาใจ ทกั ษะปฏิบตั ิ และทักษะดา นความคดิ ในการปฏิบตั งิ านใหม ปี ระสทิ ธผิ ลตามมาตรฐาน ท่ีตอ งการของอาชพี ซึง่ นยิ มเขยี นในรปู แบบของผลสมั ฤทธ์ิ มาตรฐานสมรรถนะ (Competency Standard) หรือ มาตรฐานอาชีพ (Occupational Standard) หมายถึง ขอกำหนดหรือเกณฑของการปฏิบัติงานที่คาดหวังวา บุคลากรจะบรรลุ สำหรับอาชพี หนงึ่ ซึ่งมักจะระบุทัง้ ทเ่ี ปน การปฏบิ ตั ิและเปนผลลพั ธข องการปฏิบัติ คุณวุฒิวิชาชีพ (Vocational Qualification : VQ) หมายถึง การรับรองระดับความรู ความสามารถหรือระดับสมรรถนะในการปฏิบัติงาน ใหแกผูที่ผานการประเมินตามขอกำหนด ของมาตรฐานอาชีพ (Occupational Standard) คุณวุฒิการศึกษาวิชาชีพ (General Vocational Qualification : GVQ) หมายถึง การรบั รองระดับความรคู วามสามารถและเจตคตทิ ีเ่ กิดจากการเรยี นรู ฝกหดั อบรมจากการศึกษา อาชวี ศึกษา ซงึ่ ผูท่ีจะไดรบั คณุ วฒุ ิการศกึ ษาวชิ าชีพจะตอ งสำเรจ็ การศึกษาวชิ าชีพตามหลักเกณฑ ท่ีหลักสูตรกำหนด ทักษะหลักและทักษะทั่วไป (Key and Core Skills) หมายถึง ทักษะสำคัญเพื่อการ ดำรงชีวิต ประกอบดวย การสื่อสารการประยุกตใชตัวเลข เทคโนโลยีสารสนเทศ การแกปญหา การทำงานรวมกับผอู ืน่ การพัฒนาตนเองอยางตอเนือ่ ง 5

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” การวิเคราะหหนาที่ (Functional Analysis) หมายถึง กระบวนการวิเคราะหหนาที่ ของการทำงานออกมาเปนลำดับชั้น (Hierarchy) ซึ่งใชอธิบายหรือแสดงถึงหนวยสมรรถนะและ สมรรถนะยอยทผ่ี ปู ฏบิ ตั งิ านในอาชีพตอ งทำ ความมุงหมายหลัก (Key Purpose) เปนคำบรรยายที่แสดงลักษณะ และขอบเขต ของหนา ทีง่ านในอาชีพที่ไดจ ากการวเิ คราะหหนาทีใ่ นภาพรวมอยางกวางๆ โดยจะเขียนในลักษณะ ของความมุงหมายทสี่ ั้น กระชบั ไมข ยายความมากเกนิ ไป บทบาทหลัก (Key Roles) เปนคำบรรยายที่แสดงลักษณะและขอบเขตของหนาที่งาน ในอาชีพทเี่ กิดจากการแยกยอยความมุงหมายหลักใหเกดิ ระดบั ชั้นท่ถี ัดลงมา หนาที่หลัก (Key Functions) เปนคำบรรยายที่แสดงลักษณะและขอบเขตของหนาที่งาน ในอาชีพที่เกิดจากการแยกยอยบทบาทหลักใหเกิดระดับชั้นที่ถัดลงมา เปนชั้นที่ 3 ของผัง แสดงหนาที่ หนวยสมรรถนะ (Unit of Competence) เปนคำบรรยายผลลัพธที่บุคลากรคนเดียว หรือเปนสวนหนึ่งของกลุม (Team) ที่มีสมรรถนะและรับผิดชอบ ซึ่งเปนการแยกยอยจากหนาที่ หลักหรือเปนการรวมกลุมสมรรถนะยอยตางๆ ที่สัมพันธเขาดวยกัน ในผังแสดงหนาที่ หนว ยสมรรถนะจะอยตู อจากหนาท่ีหลักและอยเู หนอื สมรรถนะยอ ย สมรรถนะยอย (Element of Competence) เปนคำบรรยายผลลัพธของงานที่บคุ ลากร แตละรายบุคคลตองทำได ซึ่งงานที่ทำอาจเปนงานที่ทำเพียงคนเดียวหรือทำเปนกลุมสมรรถนะยอย จะเปนระดับสุดทายของผังแสดงหนาที่ ซึ่งจะมีองคประกอบสนับสนุนคือ เกณฑการปฏิบัติงาน ขอบเขต หลักฐานและแนวทางการประเมิน เกณฑการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) เปนขอกำหนดหรือมาตรฐานที่ใช ประเมนิ ผลลัพธก ารทำงานหรือคุณภาพการทำงานท่ียอมรับได ซง่ึ ถือเปน หัวใจของสมรรถนะยอย ที่แสดงใหเห็นวา คณุ ภาพของผลงานท่ปี ฏิบัตินั้นจะตองประเมินเร่อื งใดบา ง ขอบเขต (Range) เปนการระบุเงื่อนไขที่เกี่ยวของ หรือมีผลกระทบตอผลลัพธของ สมรรถนะยอย ซึ่งเปนสิ่งที่บงบอกถึงความยากงาย ความซับซอนที่ตองใชในการทำงาน ไดแก ชนิด ลกั ษณะเครื่องมอื วสั ดุทใ่ี ช สภาวะการทำงาน เทคนคิ วธิ กี ารทำงาน เปน ตน หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence) เปนการระบุถึงทักษะหรือขั้นตอน กระบวนการท่ีจำเปน ตอ งใชใ นการปฏิบัตงิ านใหเกดิ ผลงานหรอื ผลผลติ ของแตล ะสมรรถนะยอย หลักฐานความรู (Knowledge Evidence) เปนการระบุถึงรายละเอียดของความรู ที่สนับสนุนใหการทำงานเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล ซึ่งแสดงใหเห็นวา ผูปฏิบัติงาน แตละ สมรรถนะยอยมีความรูค วามเขา ใจในงานท่ที ำ แนวทางการประเมิน (Assessment Guidance) เปนขอความที่ชี้แนะแนวทางในการ ประเมินสมรรถนะยอย เพื่อชวยใหผูเขารับการประเมินและผูประเมินมีความเขาใจในทิศทาง เดียวกัน ซง่ึ จะระบุถงึ วิธกี าร เงอื่ นไขและสภาพที่จะประเมนิ 6

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” กรอบมาตรฐานหลักสูตร (Curriculum Standard) หมายถึง ขอกำหนดแกนกลางที่ ระบุถงึ องคป ระกอบของหลกั สตู รตงั้ แตป รชั ญา โครงสรา ง การบริหารจัดการ การแกไ ขและการ อนุมัติหลักสูตร ใชเปนแนวทางในการพัฒนาหลักสูตร เพื่อรักษามาตรฐานวิชาการและวิชาชีพ และเปนสวนหนึ่งของเกณฑการรับรองวิทยฐานะและมาตรฐานการศึกษา ซึ่งจะทำใหการ บริหารงานดา นวชิ าการดำเนนิ ไปอยางมีประสิทธิภาพ กรอบคุณวฒุ ิการศกึ ษาวิชาชพี (Vocational Education Qualification Framework) หมายถึง ขอกำหนดการจัดและแบงระดับคุณวุฒิผูจบการศึกษาอาชีวศึกษา ซึ่งจะตองสอดคลอง กับกรอบคณุ วุฒกิ ารศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน ขัน้ อุดมศกึ ษาและคณุ วฒุ วิ ชิ าชพี มาตรฐานการศึกษาวิชาชีพ ระดับสาขาวิชา (Vocational Education Qualification Standard) หมายถึง ขอกำหนดแกนกลางที่ใชเปนมาตรฐานในการปรับปรุงหรือพัฒนาหลักสูตร สาขาวิชาของแตละระดับการศึกษา ที่ระบุถึงสมรรถนะทั่วไป สมรรถนะหลัก สมรรถนะวิชาชีพ คุณลักษณะท่ีพึงประสงค และโครงสรางหลักสตู รสาขาวชิ า การเรียนแบบเปด (Open Learning) หมายถึง การจัดการเรียนรูที่ใหผูเรียนมีทางเลือก เกี่ยวกับวิธีการเรียนรูจากสื่อที่หลากหลาย (เชน สิ่งพิมพ โทรทัศน วีดิทัศนแถบบันทึกเสียง สื่อ On-line ฯลฯ) สถานที่เรียน (เชน บานสถานที่ทำงาน สถานศึกษา ฯลฯ) และเวลาเรียน ผูเรียนจะตองวางแผนและบริหารเวลาในการเรียนตามความพรอมและความสามารถของตน เขา เรียนเมื่อมคี วามพรอม (open entry) และจบเมื่อมสี มรรถนะครบตามมาตรฐาน (open exit) การเรียนแบบยืดหยุน (Flexible Learning) หมายถึง การจัดการเรียนรูดวยวิธี ที่หลากหลาย ไดแก การเชื่อมโยงการเรียนรูแบบเปดกับแบบปกติ ใชปรัชญาผูเรียนเปนสำคัญ ยอมรับการเรียนรูแบบตางๆ ความเสมอภาคดา นหลกั สูตรและวิธีสอน ความตองการของผูเรียน การใชท รพั ยากรและสื่อการเรยี นรทู ีห่ ลากหลายเพื่อสนบั สนนุ นสิ ยั การเรยี นรูตลอดชีวิต การศึกษาในระบบ (Formal Education) เปนการจัดการศึกษาวิชาชีพที่เนนการศึกษา ในสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันเปนหลัก โดยมีการกำหนดจุดมุงหมาย วิธีการศึกษา หลกั สตู ร ระยะเวลา การวดั และประเมนิ ผล ซ่ึงเปน เงอ่ื นไขของการสำเร็จการศึกษาท่ีแนน อน การศึกษานอกระบบ (Non-formal Education) เปนการจัดการศึกษาวิชาชีพที่มีความ ยืดหยุนในการกำหนดจุดมุงหมาย รูปแบบ วิธีการศึกษา ระยะเวลา การวัดและประเมินผลที่เปน เงื่อนไขของการสำเร็จการศึกษา โดยเนื้อหาและหลักสูตรจะตองมีความเหมาะสมและสอดคลอง กบั สภาพปญหาและความตองการของแตละบคุ คล แตล ะกลมุ การศกึ ษาระบบทวิภาคี (Dual system) เปนการจัดการศกึ ษาวิชาชพี ท่เี กดิ จากขอตกลง ระหวางสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษากับสถานประกอบการ หรือแหลงวิทยาการ ในเรื่องการจัดหลักสูตรการเรียนการสอนการวัดและประเมินผล โดยผูเรียนใชเวลาสวนหนึ่ง ในสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษา และเรียนภาคปฏิบัติในสถานประกอบการหรือแหลง วทิ ยาการ 7

อยากเปน็ “ครูอาชวี ะ” ฝกงาน (Workplace Training) หมายถึง การฝกปฏิบัติงานในสถานประกอบการหรือ แหลงวิทยาการตามสาขาวิชาที่เรียน เพื่อใหไดประสบการณการทำงานรวมทั้งความเปนอยู ตามสาขาวชิ าท่ีเรยี น ฝกอาชีพ (On The Job Training) หมายถึง การฝกปฏิบัติงานอาชีพในสถาน ประกอบการหรือแหลง วิทยาการ โดยสถานประกอบการนั้นเปนผูจัดการฝก อบรมให เพื่อพัฒนา คนทำงานของตนเอง สมรรถนะทั่วไป (Key Competence) หมายถึง สมรรถนะที่เปนพื้นฐานในการดำรงชีวิต อยูอยางปกติสุขและมีคุณคาในสังคม ซึ่งมักจะไมเขียนรายละเอียดแยกออกมา เพราะสวนมาก จะเขียนควบคไู ปกบั สมรรถนะหลกั สมรรถนะหลัก (Core Competence) หมายถึง สมรรถนะที่เปนพื้นฐานสัมพันธ กับวิชาชีพที่เปนแกนสำคัญในการพัฒนาความรู ทักษะและพัฒนางานตลอดชีวิต การเขียน รายละเอียดมักจะเขียนรวมไวกับสมรรถนะทั่วไป ไดแก ทักษะในการสื่อสาร การคิดคำนวณ การใชเทคโนโลยีสารสนเทศ การปรับปรุงการเรียนรูและการปฏิบัติงานของตนเอง การทำงาน รว มกบั ผอู ื่นและการแกป ญหา สมรรถนะวิชาชีพ (Occupational competence) หมายถึง สมรรถนะที่ผูเรียนนำไปใช ในการประกอบอาชีพ โดยประยุกตความรู ทักษะและกิจนิสัย มาสรางผลงาน ซึ่งมักจะแสดง ในรปู แบบของสมรรถนะยอ ย (Element of competence) หรอื พฤตกิ รรมปลายทาง (TPO) มาตรฐานวชิ าชพี (Vocational Standard) หมายถึง ขอกำหนดคณุ ลักษณะทพ่ี งึ ประสงค ของบุคคลดานวิชาชีพ เพื่อใชเปนเกณฑในการกำกับ ดูแล ตรวจสอบประเมินผลและประกัน คุณภาพผูส ำเร็จการศึกษาดา นอาชวี ศึกษา ซ่ึงกำหนดมาจากมาตรฐานอาชีพ โดยการดำเนินการ รวมกนั ของบคุ ลากรทางการศึกษาและบุคลากรจากองคก รทางวิชาชพี มาตรฐานการอาชีวศึกษา (Vocational Education Standard) หมายถึง ขอกำหนด ในการจดั การอาชีวศกึ ษาของสถานศึกษาเพอื่ เปนเกณฑใ นการกำกบั ดูแล ตรวจสอบ ประเมนิ ผล และประกันคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษา โดยใชเปนกรอบแนวทางในการดำเนินงาน ของสถานศึกษา อันเปนกลไกสำคัญในการประกันคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษาใหมีประสิทธิภาพ และบรรลุผลตามทตี่ อ งการ การประกันคณุ ภาพการอาชวี ศึกษา (Vocational Education Quality Assurance) หมายถึง การสรางความมั่นใจวาคุณภาพของผูสำเร็จการศึกษาไดเปนไปตามมาตรฐานการอาชีวศึกษา ตรงกับความตองการของผูเรียน ผูปกครอง ตลอดจนตลาดแรงงานและสังคม โดยมี องคประกอบในการดำเนินงาน ไดแก การควบคุมคุณภาพ การตรวจสอบคุณภาพ และการ ประเมนิ คุณภาพ 8

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรอ่ื ง กรอบคุณวฒุ อิ าชวี ศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2562 ตามมาตราที่ 17 แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 กำหนดใหมีคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีหนาที่พิจารณาเสนอนโยบาย แผนพัฒนา มาตรฐานและหลักสูตรการอาชีวศึกษาทุกระดับชั้น ท่ีสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแหงชาติ และแผนการศึกษาแหงชาติ และโดยที่ไดมีการประกาศใชแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสงั คมแหงชาติ ฉบบั ที่ 12 พ.ศ. 2560 – 2564 แผนการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2560 – 2579 วัตถุประสงค เพื่อกำหนดเกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแตละระดับชั้น สำหรับใช เปนแนวทางในการพัฒนาหลกั สตู รหรือปรบั ปรงุ หลักสูตรฐานสมรรถนะตามกรอบคุณวุฒิแหงชาติ มาตรฐานอาชีพ หรือตามความตองการของสถานประกอบการและตลาดแรงงาน การพฒั นาการ จัดการเรียนการสอน การพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษา และเพื่อประโยชนตอการรับรอง หลกั สตู รและคุณวฒุ กิ ารศกึ ษาของผูสำเรจ็ การศึกษา กรอบคณุ วฒุ อิ าชวี ศึกษา ประกอบดวย ระดบั คุณวฒุ อิ าชีวศึกษา ไดแ ก 1. ระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชีพ 2. ระดับประกาศนียบัตรวิชาชพี ชั้นสูง 3. ระดับปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรอื สายปฏบิ ตั กิ าร คณุ ภาพของผสู ำเรจ็ การศึกษาทุกระดับคุณวุฒิอาชีวศกึ ษา ประเภทวชิ าและสาขาวิชา ตองครอบคลมุ อยา งนอย 4 ดาน คือ 1. ดา นคุณธรรม จริยธรรม และคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค 2. ดา นความรู 3. ดา นทกั ษะ 4. ดานความสามารถในการประยุกตใชแ ละความรับผดิ ชอบ รูปแบบการจัดการศึกษา โครงสรางหลักสูตร ชื่อคุณวุฒิ จำนวนหนวยกิต ระยะเวลา ในการศึกษา และการเทียบโอนผลการเรียน ตองเปนไปตามเกณฑมาตรฐานคุณวุฒิ อาชวี ศกึ ษาแตล ะระดบั ตามท่คี ณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษากำหนด 9

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” ใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา ใชเกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแตละระดับ เปนแนวทางในการพัฒนาหรือปรับปรุง หลักสตู รการจัดการเรียนการสอน และการพฒั นาคุณภาพการจัดการอาชวี ศึกษา ใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา จัดใหมีการประเมินการประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน เพื่อนำไปสูการพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงหลักสูตรที่อยูในความรับผิดชอบ อยางตอเนื่อง อยางนอยทุก 5 ป สำหรับหลักสูตรที่เปดสอนอยูกอนแลว ตองปรับปรุง ใหส อดคลองกบั ประกาศนี้ ภายใน 3 ป นบั แตว ันท่ีประกาศน้ใี ชบังคับ 10

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” ประกาศกระทรวงศกึ ษาธิการ เรือ่ ง มาตรฐานการอาชีวศกึ ษา พ.ศ. 2561 “ ใหส ถานศกึ ษาแตล ะแหง จัดใหม ีระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา โดยการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาใหเปนไปตามมาตรฐานการศึกษาแตละระดับ และประเภทการศึกษาที่รัฐมนตรีวาการกระทรวงศึกษาธิการประกาศกำหนด พรอมทั้งจัดทำ แผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษาที่มุงคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาและดำเนินการ ตามแผนทก่ี ำหนดไว ” การจัดการศึกษาและการประกันคุณภาพดานการศึกษาอาชีวศึกษา ระดับ ประกาศนียบตั รวิชาชพี ระดับประกาศนยี บัตรวชิ าชพี ชัน้ สูง และการฝกอบรมวิชาชีพ ดังตอ ไปนี้ มาตรฐานการอาชีวศึกษา ประกอบดวย 3 มาตรฐาน 9 ประเดน็ การประเมิน ดงั น้ี มาตรฐานที่ 1 คุณลักษณะของผสู ำเรจ็ การศึกษาอาชวี ศกึ ษาทพี่ งึ ประสงค ประกอบดวยประเดน็ การประเมนิ ดังนี้ 1.1 ดานความรู 1.2 ดา นทักษะและการประยุกตใ ช 1.3 ดา นคุณธรรม จริยธรรม และคุณลกั ษณะทีพ่ งึ ประสงค มาตรฐานที่ 2 การจัดการอาชีวศึกษา ประกอบดวยประเดน็ การประเมิน ดังน้ี 2.1 ดานหลกั สตู รอาชวี ศกึ ษา 2.2 ดา นการจัดการเรยี นการสอนอาชีวศึกษา 2.3 ดานการบริหารจดั การ 2.4 ดา นการนำนโยบายสกู ารปฏบิ ัติ มาตรฐานท่ี 3 การสรางสงั คมแหง การเรียนรู ประกอบดวยประเด็นการประเมนิ ดงั นี้ 2.1 ดานความรว มมือในการสรางสงั คมแหง การเรียนรู 2.2 ดา นนวัตกรรม สง่ิ ประดิษฐ งานสรา งสรรค งานวิจยั 11

อยากเป็น “ครอู าชีวะ” ประกาศกระทรวงศกึ ษาธิการ เร่อื ง เกณฑมาตรฐานคุณวุฒอิ าชีวศึกษาระดับ ปวช., ปวส., ป.ตรี พ.ศ. 2562 เกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ ระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพชั้นสูง ระดับปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสายปฏิบัติการ ใชเปนแนวทางในการพัฒนา หรือปรับปรุงหลักสูตร การจัดการเรียนการสอน และการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษา ใหสามารถผลิตผูสำเร็จการศึกษาที่มีคุณภาพ และเพื่อประโยชนตอการรับรองมาตรฐานคุณวุฒิ ผูสำเรจ็ การศกึ ษา ใหใชประกาศนี้ สำหรับหลักสูตรระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ หลักสูตรระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ท่ีจะเปดใหมและหลักสูตรเกาที่จะปรับปรุงใหม ของสำนักงาน คณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา สถาบันการอาชวี ศึกษา และสถานศึกษาของรัฐและเอกชน ใหใ ชประกาศน้ี สำหรบั หลักสูตรระดบั ปรญิ ญาตรสี ายเทคโนโลยีหรอื สายปฏิบัตกิ าร ท่จี ะ เปด ใหมและหลักสตู รเกาทจี่ ะปรับปรุงใหมข องสถาบนั การอาชวี ศึกษา ชอ่ื วฒุ ิการศึกษา ระดับการศกึ ษา ช่อื วฒุ กิ ารศึกษา อักษรยอ ประกาศนียบัตรวชิ าชพี ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ ปวช. ประกาศนยี บตั รวชิ าชพี ชัน้ สงู ประกาศนียบตั รวิชาชพี ช้นั สูง ปวส. ปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรอื สายปฏบิ ัติการ ปริญญาเทคโนโลยบี ณั ฑิต ทล.บ. คุณวุฒิอาชวี ศึกษา กำหนดใหผ ูส ำเรจ็ การศึกษามคี ณุ ภาพครอบคลมุ อยา งนอย 4 ดา น คอื 1. ดา นคณุ ธรรม จริยธรรม และคณุ ลกั ษณะที่พึงประสงค 2. ดานความรู ปวช. ความรูในหลักการทั่วไปของงานอาชีพเฉพาะและการวิเคราะหเบื้องตน รวมทั้งมี ความรูภาษาองั กฤษและเทคโนโลยสี ารสนเทศทสี่ ามารถใชใ นการสอ่ื สารเบอื้ งตน ได ปวส. ความรูทางทฤษฎีและเทคนิคเชิงลึกภายใตขอบเขตของงานอาชีพ รวมทั้งความรู ภาษาองั กฤษ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สารในระดบั ท่ีเช่อื มโยงกับการทำงาน ทล.บ. ความรูทางทฤษฎีและเทคโนโลยีเฉพาะทางอยางกวางขวางและเปนระบบ ในการ พฒั นางานอาชีพ 12

อยากเป็น “ครอู าชีวะ” 3. ดา นทกั ษะ ปวช. ทักษะการเลือกและประยุกตใชวธิ ีการ เครื่องมือและวัสดขุ ั้นพื้นฐานในการปฏิบัตงิ าน ทักษะการสื่อสารและเทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการเรียนรูตลอดชีวิต ทักษะ การคิดวิเคราะหและการแกปญหา และทักษะดานสขุ ภาวะและความปลอดภยั ปวส. ทักษะในการปรับใชกระบวนการปฏิบัติงานใหเหมาะสม ทักษะดานความปลอดภัย ที่เชื่อมโยงกันในการทำงานที่หลากหลาย ทักษะการเรียนรูตลอดชีวิต ทักษะการคิด วเิ คราะหแ ละการแกปญ หา ทกั ษะในการวางแผน การบรหิ ารจัดการ การประสานงาน และการประเมนิ ผลในการปฏบิ ตั งิ านดวยตนเอง ทล.บ. ทักษะในการคิด วิเคราะห วิจารณ และเปรียบเทียบปญหา ทักษะการเรียนรู ตลอดชวี ติ 4. ดา นความสามารถในการประยกุ ตใชแ ละความรบั ผดิ ชอบ ปวช. สามารถปฏิบัติงานตามแบบแผน ปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงที่ไมซับซอน ใหค ำแนะนำพืน้ ฐานที่ตอ งใชก ารตัดสินใจ วางแผนและแกไขปญ หา โดยไมอยูภายใต การควบคุมในบางเรื่อง ประยุกตใชความรู ทักษะทางวิชาชีพ เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสาร ในการแกปญหาและการปฏิบัติงานในบริบทใหม รวมทั้งรับผิดชอบ ตอตนเองและผอู ืน่ ปวส. สามารถปฏิบัติงานตามแบบแผน และปรับตัวภายใตความเปลี่ยนแปลง สามารถ แกป ญหาทไี่ มคนุ เคยหรือซับซอ นและเปน นามธรรมเปน บางครงั้ ทล.บ. ความสามารถในการแกปญหาที่ซับซอนและเปลี่ยนแปลงอยูต ลอดเวลา สามารถริเริ่ม ปรับปรุง วางแผนกลยุทธ ในการแกปญหาที่ซับซอนและเปนนามธรรมในการ ปฏบิ ตั งิ าน รวมทงั้ วางแผนการบริหารและการจัดการในสาขาอาชีพ 13

อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” วัตถุประสงคของการจัดการอาชีวศึกษาทุกระดับ เปนการจัดการศึกษาดานวิชาชีพและยกระดับ การศึกษาวิชาชีพของบุคคลใหสูงขึ้น สอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ แผนการศึกษาแหงชาติ เปนไปตามกรอบคุณวุฒิแหงชาติ มาตรฐานการศึกษาของชาติ และ กรอบคุณวุฒิอาชีวศึกษาแหงชาติ โดยเนนการเรียนรูสูการปฏิบัติ เพื่อพัฒนาสมรรถนะกำลังคน ระดับฝมือ : ปวช. / ระดับเทคนิค : ปวส. / ระดับเทคโนโลยี : ป.ตรี รวมทั้งคุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ และกิจนิสัยที่เหมาะสมในการทำงาน ใหสอดคลองกับความ ตองการกำลังคนของตลาดแรงงาน ชุมชน สงั คม และสามารถประกอบอาชีพอิสระได การจัดการศึกษาในระบบและระบบทวิภาคี ใหใชระบบทวิภาค โดยกำหนดให 1 ป การศึกษา แบงเปน 2 ภาคเรียน และใน 1 ภาคเรยี น มีระยะเวลาจดั การศึกษารวมการวัดผล 18 สปั ดาห การคิดหนว ยกิต 1. รายวิชาทฤษฎีที่ใชเวลาในการบรรยายหรืออภิปราย 1 ชั่วโมงตอสัปดาห หรือ 18 ช่ัวโมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวัดผล มคี า เทา กบั 1 หนวยกิต 2. รายวิชาปฏิบัติที่ใชเวลาในการทดลองหรือฝกปฏิบัติในหองปฏิบัติการ 2 ชั่วโมง ตอ สัปดาห หรอื 36 ชว่ั โมงตอ ภาคเรียน รวมเวลาการวัดผล มคี าเทากบั 1 หนวยกิต 3. รายวิชาปฏิบัติที่ใชเวลาในการฝกปฏิบัติในโรงฝกงานหรือภาคสนาม 3 ชั่วโมง ตอ สปั ดาห หรือ 54 ชว่ั โมงตอภาคเรียน รวมเวลาการวดั ผล มคี า เทา กบั 1 หนว ยกิต 4. การฝก อาชีพในการศึกษาระบบทวภิ าคี ทใี่ ชเวลาไมนอ ยกวา 54 ช่ัวโมงตอ ภาคเรียน รวมเวลาการวัดผล มีคา เทากบั 1 หนวยกิต 5. การฝกประสบการณสมรรถนะวิชาชีพในสถานประกอบการ ที่ใชเวลาไมนอยกวา 54 ช่ัวโมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวดั ผล มีคาเทา กบั 1 หนวยกิต 6. การจัดทำโครงงานพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ ที่ใชเวลาไมนอยกวา 54 ชั่วโมง ตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวัดผล มคี าเทา กับ 1 หนวยกติ 14

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” จำนวนหนวยกติ รวมและระยะเวลาการศกึ ษา ปวช. ใหมีจำนวนหนวยกิตรวมระหวาง 100 – 110 หนวยกิต ใชระยะเวลา 6 ภาคเรียน ทั้งนี้ ใหเรียนไดไมเกิน 12 ภาคเรียน สำหรับการลงทะเบียนเรียนแบบเต็มเวลา และไมเกิน 16 ภาคเรยี น สำหรบั การลงทะเบยี นเรียนแบบไมเตม็ เวลา ปวส. ใหมีจำนวนหนวยกิตรวมระหวาง 80 – 90 หนวยกิต ใชระยะเวลา 4 ภาคเรียน ทั้งนี้ ใหเรียนไดไมเกิน 8 ภาคเรียน สำหรับการลงทะเบียนเรียนแบบเต็มเวลา และไมเกนิ 12 ภาคเรยี น สำหรบั การลงทะเบียนเรยี นแบบไมเ ตม็ เวลา ทล.บ. ใหมีจำนวนหนวยกิตรวมระหวาง 72 – 82 หนวยกิต ใชระยะเวลา 4 ภาคเรียน ทั้งนี้ ใหเรียนไดไมเกิน 8 ภาคเรียน สำหรับการลงทะเบียนเรียนแบบเต็มเวลา และไมเกิน 12 ภาคเรียน สำหรับการลงทะเบยี นเรียนแบบไมเ ตม็ เวลา โครงสรางหลักสูตร ปวช. ปวส. หมวดวิชา 1) หมวดวชิ าสมรรถนะแกนกลาง ไมนอ ยกวา 21 หนวยกิต ไมนอ ยกวา 18 หนวยกติ 2) หมวดวิชาสมรรถนะวชิ าชีพ ไมนอ ยกวา 69 หนว ยกติ ไมนอยกวา 56 หนวยกิต ก. กลมุ สมรรถนะวิชาชีพพืน้ ฐาน ไมนอยกวา 19 หนวยกิต ไมน อยกวา 15 หนวยกิต ข. กลมุ สมรรถนะวิชาชพี เฉพาะ ไมน อยกวา 24 หนว ยกิต ไมนอยกวา 21 หนวยกติ ค. กลุม สมรรถนะวชิ าชพี เลอื ก ไมนอยกวา 18 หนวยกติ ไมน อยกวา 12 หนว ยกติ ง. ฝก ประสบการณสมรรถนะวิชาชพี ไมน อ ยกวา 4 หนว ยกติ ไมนอ ยกวา 4 หนว ยกิต จ. โครงงานพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ ไมนอ ยกวา 4 หนวยกติ ไมน อยกวา 4 หนวยกิต 3) หมวดวชิ าเลอื กเสรี ไมน อ ยกวา 10 หนว ยกติ ไมน อ ยกวา 6 หนว ยกิต 4) กจิ กรรมเสรมิ หลักสตู ร - - (ทกุ ภาคเรยี น ไมน ับหนวยกิต) 15

หมวดวิชา อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” 1) หมวดวิชาศกึ ษาท่วั ไป 2) หมวดวชิ าเฉพาะ ป.ตรี ก. วิชาชีพพื้นฐาน ไมนอ ยกวา 18 หนว ยกิต ข. วิชาชีพเฉพาะดาน ไมน อยกวา 48 หนว ยกิต ไมนอ ยกวา 18 หนว ยกติ - กลุมเทคโนโลยีเฉพาะสาขา ไมนอ ยกวา 21 หนว ยกติ - กลุมวชิ าโครงงาน ไมน อยกวา 18 หนวยกิต ค. ฝกประสบการณวชิ าชีพ ไมนอยกวา 3 หนว ยกิต ไมนอยกวา 3 หนวยกิต 3) หมวดวชิ าเลอื กเสรี ไมนอยกวา 6 หนว ยกิต อตั ราสว นการเรียนรภู าคทฤษฎตี อภาคปฏิบัติ ปวช. ปวส. ป.ตรี 20 : 80 40 : 60 40 : 60 คุณสมบัติของผเู รียน ปวช. : เปนผูส ำเร็จการศกึ ษาไมต่ำกวาระดบั มัธยมศึกษาตอนตน หรือเทียบเทา ปวส. : เปนผูสำเร็จการศึกษาไมต่ำกวาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพหรือมัธยมศึกษา ตอนปลายหรือเทยี บเทา ป.ตรี : เปนผูสำเร็จการศึกษาไมต่ำกวาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ในสาขาวชิ าท่ีตรงกับสาขาวชิ าท่จี ะเขาศกึ ษาตอ 16

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” การพฒั นาคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษาและการพัฒนาการจดั การเรียนการสอน ระดบั ประกาศนียบัตรวชิ าชีพ และระดับประกาศนียบตั รวิชาชีพช้ันสูง 1. สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันที่มีความรวมมือในการจัดการศึกษากับ สถานประกอบการ สามารถจัดไดใน 2 ลักษณะ ไดแก การฝกอาชีพในการศึกษาระบบทวภิ าคี และการฝกประสบการณสมรรถนะวิชาชีพในการศึกษาในระบบ ตามหลักเกณฑและแนวปฏิบัติ ทคี่ ณะกรรมการการอาชีวศกึ ษากำหนด 2. สถานศกึ ษาตอ งจัดเตรียมความพรอมในดานอาคารสถานท่ี ครุภัณฑ ครแู ละบุคลากร ทางการศึกษาใหเหมาะสม สอดคลองกับการจัดการเรียนการสอนในแตละลักษณะการผลิต และการพฒั นาผูเรยี น 3. สถานศึกษาตองกำหนดวิธีการพัฒนาคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษาและการจัดการ เรยี นการสอน เพอ่ื พฒั นาคุณลักษณะใหต รงตามศักยภาพของผูเรียน และระดับคณุ วุฒขิ องแตล ะ ประเภทวชิ าและสาขาวชิ า 4. สถานศึกษาตอ งจดั การเรียนการสอนท่ีเนน การเรียนรสู กู ารปฏิบัติ โดยใหผูเรียนจัดทำ โครงงานพัฒนาสมรรถนะวชิ าชพี ท่สี อดคลอ งกบั สาขาวิชาทเ่ี รียน 5. สถานศึกษาตองจัดใหมีกิจกรรมเสริมหลักสูตร เพื่อสงเสริมสมรรถนะแกนกลาง และสมรรถนะวิชาชีพ ปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม คานิยม ระเบียบวินัย ปลูกฝงจิตสำนึก และจิตอาสา เสริมสรางการเปนพลเมืองไทยและพลโลกในดานการรักชาติ เทิดทูน พระมหากษัตริย สงเสริมการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ ทะนุบำรุงศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม ภูมิปญญาไทย อนุรักษสิ่งแวดลอม สงเสริมการกีฬา และนันทนาการ สงเสริมการดำรงตนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และสงเสริม การทำงานโดยใชกระบวนการกลุมในการบริการวิชาการ วิชาชีพหรือทำประโยชนตอชุมชน และสังคม 6. สถานศึกษาตองจดั ใหผูเรียนไดรับการประเมินมาตรฐานวชิ าชพี 7. การจดั การศกึ ษา การประเมนิ ผลการเรียน และการสำเร็จการศึกษา ก) การจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร ใหเปนไปตาม ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ วาดวยการจัดการศกึ ษาและการประเมินผลการเรียนตามหลกั สตู ร ประกาศนียบัตรวิชาชีพ ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา ข) การสำเร็จการศึกษา ตองไดจำนวนหนวยกิตสะสมครบถวนตามโครงสราง ที่กำหนดไวในหลักสูตร ไดคะแนนเฉลี่ยสะสมไมต่ำกวา 2.00 จากระบบ 4 ระดับคะแนน และผา นเกณฑการประเมนิ มาตรฐานวชิ าชพี 17

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” 8. การประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน ใหสำนักงาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา กำหนดระบบ การประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนในสาขาวิชาที่เปดสอน โดยมี องคประกอบในการประกนั คุณภาพอยา งนอย 4 ดาน คอื ก) หลกั สูตรท่ียดึ โยงกบั มาตรฐานอาชีพ ข) ครู ทรพั ยากรและการสนับสนุน ค) วิธกี ารจัดการเรยี นรู การวดั และประเมินผล ง) ผสู ำเรจ็ การศกึ ษา เงอื่ นไขการพฒั นาปรับปรุง อนุมัติ และประกาศใชห ลักสูตร 1. การพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงหลักสูตร ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง เปนหนาที่ของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบนั การอาชวี ศกึ ษา และสถานศึกษา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา 2. การอนมุ ัตหิ ลกั สูตร ระดบั ประกาศนยี บัตรวชิ าชีพ ระดบั ประกาศนียบัตรวิชาชพี ช้นั สูง ใหเปนหนาที่ของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ การอาชวี ศกึ ษา 3. การประกาศใชหลักสูตร ประกาศนียบัตรวิชาชีพ ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ใหทำเปนประกาศกระทรวงศกึ ษาธิการ 4. ระเบียบที่เกี่ยวของกับการจัดการศึกษาและประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร ประกาศนียบัตรวิชาชีพ หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ใหจัดทำเปนระเบียบสำนักงาน คณะกรรมการการอาชวี ศึกษา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 5. ใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ขึ้นทะเบียนหลักสูตร ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชพี ระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชพี ชัน้ สงู ทไ่ี ดรบั การอนมุ ัตแิ ละประกาศใช 6. สถานศึกษาสามารถพัฒนาหรือปรับปรงุ หลักสูตรรายวิชาหรือกลุมวิชาเพิ่มเติมไดต าม เง่ือนไขของหลักสูตร โดยตองรายงานใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาทราบ 7. ใหส ำนักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา สถาบันการอาชวี ศกึ ษาและสถานศกึ ษา จัดใหมีการประเมินการประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน เพื่อนำไปสู การพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงหลักสูตรที่อยูในความรับผิดชอบอยางตอเนื่อง อยางนอย ทุก 5 ป สำหรับหลักสูตรเปดสอนอยูกอนวันที่ประกาศนี้ใชบังคับ ตองปรับปรุงหลักสูตร ใหส อดคลอ งกับประกาศนีภ้ ายใน 3 ป นับแตวนั ที่ประกาศนใี้ ชบ งั คับ 18

อยากเปน็ “ครูอาชวี ะ” การเรียกชื่อปริญญา ใชชื่อปริญญาตามพระราชกฤษฎีกาวาดวยปริญญาในสาขาวิชา อักษรยอ สำหรับสาขาวิชา ครุยวิทยฐานะ เข็มวิทยฐานะ และครุยประจำตำแหนง ของสถาบัน การอาชีวศกึ ษา การพัฒนาคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษาและการพฒั นาการจดั การเรียนการสอน ระดับปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสายปฏบิ ัตกิ าร 1. สถาบันการอาชีวศึกษาตองใหความสำคัญกับการฝกอาชีพในการศึกษาระบบทวิภาคี โดยความรวมมือกับสถานประกอบการในการจดั การเรียนการสอนตามหลกั เกณฑท่คี ณะกรรมการ การอาชวี ศึกษากำหนด 2. สถาบันการอาชีวศึกษาตองจัดเตรียมความพรอมในดานอาคารสถานที่ ครุภัณฑ คณาจารยและบุคลากรทางการศึกษาใหเหมาะสม สอดคลองกับการจัดการเรียนการสอน ในแตล ะลักษณะการผลติ และการพฒั นาผูเรยี น 3. สถาบันการอาชีวศึกษาตองกำหนดวิธีการพัฒนาคุณภาพการจัดการอาชีวศึกษาและ การจัดการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาคุณลักษณะใหตรงตามศักยภาพของผูเรียน และระดับ คณุ วุฒิของแตละประเภทวชิ าและสาขาวิชา 4. สถาบันการอาชีวศึกษาตองจัดการเรียนการสอนที่เนนการเรียนรูสูการปฏิบัติ โดยให ผูเรียนจัดทำโครงงานพัฒนาสมรรถนะวิชาชพี ท่ีสอดคลองกบั สาขาวิชาที่เรียน 5. สถาบันการอาชีวศึกษาตองจัดใหมีกิจกรรมเสริมหลักสูตร เพื่อสงเสริมสมรรถนะ แกนกลางและสมรรถนะวิชาชีพ ปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม คานิยม ระเบียบวินัย ปลูกฝง จิตสำนึกและจิตอาสา เสริมสรางการเปนพลเมืองไทยและพลโลกในดานการรักชาติ เทิดทูน พระมหากษัตริย สงเสริมการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ทะนุบำรุงศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม ภูมิปญญาไทย อนุรักษสิ่งแวดลอม สงเสริมการกีฬา และนันทนาการ สงเสริมการดำรงตนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และสงเสริม การทำงานโดยใชกระบวนการกลุมในการบริการวิชาการ วิชาชีพหรือทำประโยชนตอชุมชน และสังคม 6. สถาบันการอาชีวศกึ ษาตอ งจดั ใหผ เู รียนไดร ับการประเมนิ มาตรฐานวิชาชีพ 7. การจดั การศกึ ษา การประเมินผลการเรยี น และการสำเร็จการศกึ ษา ก) การจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร ใหเปนไปตาม ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ วาดวยการจัดการศกึ ษาและการประเมินผลการเรียนตามหลกั สตู ร ปรญิ ญาตรสี ายเทคโนโลยหี รือสายปฏบิ ัติการ โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ข) การสำเร็จการศึกษา ตองไดจำนวนหนวยกิตสะสมครบถวนตามโครงสราง ที่กำหนดไวในหลักสูตร ไดคะแนนเฉลี่ยสะสมไมต่ำกวา 2.00 จากระบบ 4 ระดับคะแนน และผานเกณฑการประเมินมาตรฐานวิชาชีพ 19

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” 8. การประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน ใหสำนักงาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา กำหนดระบบ การประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนในสาขาวิชาที่เปดสอน โดยมี องคป ระกอบในการประกนั คณุ ภาพอยา งนอ ย 4 ดาน คอื ก) หลักสูตรท่ียดึ โยงกับมาตรฐานอาชีพ ข) อาจารย ทรัพยากรและการสนับสนนุ ค) วธิ ีการจัดการเรียนรู การวัดและประเมินผล ง) ผูส ำเร็จการศึกษา เงือ่ นไขการพัฒนาปรับปรงุ อนมุ ตั ิ และประกาศใชห ลกั สตู ร 1. การพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงหลักสูตรระดับปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือ สายปฏิบัติการ เปนหนาท่ีของสถาบันการอาชีวศึกษา โดยความเห็นชอบของสภาสถาบัน การอาชีวศึกษา และใหสอดคลองกับเกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาระดับปริญญาตรี สายเทคโนโลยีหรอื สายปฏบิ ตั กิ าร ทีค่ ณะกรรมการการอาชีวศึกษากำหนด 2. การอนุมตั หิ ลกั สูตรระดบั ปรญิ ญาตรีสายเทคโนโลยหี รือสายปฏิบัติการ ใหเปนหนาท่ี ของสำนกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา 3. การประกาศใชและการปดหลักสูตรระดับปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสายปฏิบัติการ ใหทำเปน ประกาศกระทรวงศกึ ษาธกิ าร 4. ระเบียบท่ีเกย่ี วขอ งกับการจดั การศกึ ษาและประเมินผลการเรียนตามหลกั สูตรปริญญาตรี สายเทคโนโลยีหรือสายปฏิบตั ิการ ใหจัดทำเปนระเบียบสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา โดยความเหน็ ชอบของคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา 5. ใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษาขึ้นทะเบียนหลักสูตรปรญิ ญาตรสี ายเทคโนโลยี หรือสายปฏิบัตกิ ารทไ่ี ดรบั การอนุมตั แิ ละประกาศใช 6. สถาบันการอาชีวศึกษาและสถานศึกษาสามารถพัฒนาหรือปรับปรุงรายวิชาหรือ กลุมวิชาเพิ่มเติมไดตามเงื่อนไขของหลักสูตร โดยตองรายงานใหสำนักงานคณะกรรมการ การอาชวี ศึกษาทราบ 7. ใหสำนกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา สถาบันการอาชวี ศกึ ษาและสถานศกึ ษา จัดใหมีการประเมินการประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน เพื่อนำไปสู การพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงหลักสูตรที่อยูในความรับผิดชอบอยางตอเนื่อง อยางนอย ทุก 5 ป สำหรับหลักสูตรเปดสอนอยูกอนวันที่ประกาศนี้ใชบังคับ ตองปรับปรุงหลักสูตร ใหสอดคลองกับประกาศนภี้ ายใน 3 ป นับแตวนั ทีป่ ระกาศนใี้ ชบ ังคับ 20

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” ประกาศคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา เรอื่ ง มาตรฐานการจัดการอาชวี ศกึ ษาระบบทวิภาคี พ.ศ. 2563 การจัดการอาชีวศึกษาทวิภาคีตองมีมาตรฐานไมต่ำกวา “กรอบคุณวุฒิอาชีวศึกษา แหง ชาติ และเกณฑม าตรฐานคณุ วุฒอิ าชีวศกึ ษาแตละระดับ” การศึกษาระบบทวิภาคี เปนการจัดการศึกษาวิชาชีพที่เกิดจากขอตกลงระหวาง สถานศกึ ษาหรอื สถาบันการอาชวี ศึกษากบั สถานประกอบการ รฐั วิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ ในเรื่องการจัดหลักสูตร การเรียนการสอน การวัดและการประเมินผล โดยผูเรียนใชเวลา สวนหนึ่งในสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาและเรียนภาคปฏิบัติในสถานประกอบการ รฐั วิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ การศึกษาระบบทวิภาคีตามวรรคหนึ่งตองมีการจัดทำแผนการเรียน แผนการฝกอาชีพ การฝกทำงาน การวัดผลและการประเมินผล เพื่อมุงเนนผลิตผูสำเร็จการศึกษาในระดับฝมือ ระดับเทคนิค และระดับเทคโนโลยี ใหเ ปนผมู ีความรูค วามเขาใจ มีทักษะ มีคุณธรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพและกิจนิสัยท่ีเหมาะสมปฏิบตั งิ านไดจริง ปฏิบตั ิงานที่ใชเ ทคนิคในการทำงาน สรางและพัฒนางาน วางแผน จัดการพัฒนาตนเองและทำงานรวมกับผูอื่นไดอยางมีความสุข ใหมีความกาวหนาทางวิชาการและวิชาชีพ มีสมรรถนะนำไปปฏิบัติงานหรือประกอบอาชีพอิสระ ไดตามมาตรฐานการศึกษาวิชาชีพและมาตรฐานสมรรถนะของวิชานั้นๆ โดยสอดคลองกับ ยทุ ธศาสตรช าติ 20 ป แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ และแผนการศกึ ษาแหง ชาติ คุณภาพของผูสำเร็จการศึกษา การจัดการอาชีวศึกษาระบบทวิภาคีทุกระดับคุณวุฒิ ประเภทวิชาและสาขาวิชาตองมีคุณภาพตามที่กำหนดในประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง กรอบคุณวุฒิอาชวี ศกึ ษาแหชาติ และตองมคี ุณลักษณะพเิ ศษ ดงั น้ี 1. สามารถปฏบิ ตั งิ านในสาขาวชิ าทฝ่ี กอาชีพไดท นั ที 2. มีสมรรถนะเปนไปตามเกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแตละระดับและแตละ สาขาวิชา โครงสรางหลักสูตร จำนวนหนวยกิต การคิดหนวยกิตตอภาคเรียน และการจัดการ ฝกอาชีพใหเปนไปตามประกาศกระทรวงศึกษา เรื่อง เกณฑมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษา แตละระดับและแตละสาขาวิชา ซึ่งการฝกอาชีพในสถานประกอบการตองมีระยะเวลาของการ ฝกอาชพี ระดับประกาศนยี บตั รวชิ าชพี ระดับประกาศนยี บัตรวิชาชพี ช้นั สงู และระดับปริญญาตรี สายเทคโนโลยีหรือสายปฏิบัติการ ไมนอยกวา 2 ภาคเรียน หรือ 1 ปการศึกษาของหลักสตู ร ทั้งนี้ หากสถานประกอบการมีความประสงคจะใหผูเรียนฝกอาชีพในสถานประกอบการเกินกวา ที่กำหนดไวใหด ำเนนิ การได โดยพจิ ารณารวมกับสถานศึกษาหรอื สถาบันการอาชีวศกึ ษา 21

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” ผูสอนและบุคลากรสนับสนุนการจัดการอาชีวศึกษาระบบทวิภาคี สถานศึกษาหรือ สถาบันการอาชีวศกึ ษาตอ งดำเนินการ ดงั น้ี 1. ครูผูสอนวิชาชีพในสาขาวิชาของสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาที่จัดการ อาชีวศึกษาระบบทวิภาคีไมนอยกวารอยละ 30 ตองไดรับการพัฒนาวิชาชีพที่สอนไมนอยกวา 80 ชว่ั โมงตอคนตอปการศึกษา จากสถานประกอบการท่ีรว มจัดการอาชวี ศึกษาระบบทวิภาคี 2. สถานศกึ ษาหรอื สถาบนั การอาชีวศึกษา ตองจดั ใหผ ูม ีประสบการณ มคี วามชำนาญ และมีความเชี่ยวชาญดานวิชาชีพ มาถายทอดทักษะประสบการณและความรูแกผูเรียน และผสู อน ไมน อยกวา 2 ครัง้ ครั้งละไมต ่ำกวา 2 ช่วั โมงตอสาขาวชิ าตอ ภาคเรยี น สถานศึกษาหรอื สถาบันการอาชีวศึกษาและสถานประกอบการท่รี วมกันจัดการอาชีวศึกษา ระบบทวิภาคีตองมีวัสดุ ครุภัณฑ พื้นที่ และอุปกรณการศึกษา สำหรับผูเรียนเพียงพอตอการ จดั การเรยี นการสอนและการฝก อาชีพ สถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาที่จัดการอาชีวศึกษาระบบทวิภาคี จะตอง ปฏิบัตติ ามหลักเกณฑ ดังนี้ 1. ผูบริหารและบุคลากรในสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาตองสงเสริมและ สนับสนนุ การจัดการอาชีวศึกษาระบบทวิภาคอี ยา งเปนระบบและตอ เน่อื ง 2. จดั การเรียนในสาขาวชิ าตรงความตอ งการสถานประกอบการ 3. ทำบันทึกขอตกลงความรวมมือ ระหวางสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาและ สถานประกอบการ 4. ทำสัญญาการฝกอาชีพระหวา งผูเรียนกับสถานประกอบการ 5. ทำแผนการเรียน แผนการฝกอาชีพ และแผนการนิเทศรวมกับสถานประกอบการ ตลอดหลักสตู ร 6. จัดใหมกี ารปฐมนเิ ทศกอ นการฝก อาชีพ และปจฉิมนเิ ทศหลังเสร็จส้นิ การฝก อาชพี 7. เตรียมความพรอมผูเ รยี นกอ นการฝกอาชพี 8. จัดใหม ีครนู เิ ทศการฝก อาชพี ในสถานประกอบการ 9. มกี ารกำกบั ตดิ ตาม และประเมินผลการฝกอาชีพรว มกับสถานประกอบการ 10. ประชาสัมพันธการจัดการอาชวี ศึกษาระบบทวภิ าคีใหกับสถานประกอบการ ผูเรียน และผูปกครองทราบ สถานประกอบการท่ีจดั การอาชวี ศกึ ษาระบบทวภิ าคตี อ งใหค วามรว มมอื ดังนี้ 1. สงเสริม และสนับสนุนการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะ ที่พึงประสงค 2. จดั ลักษณะงานท่ฝี กอาชพี ใหส อดคลองกบั การเรยี นรใู นสาขาวชิ าทผี่ เู รียนกำลังศกึ ษา 3. ทำบันทึกขอตกลงความรวมมือ ระหวา งสถานประกอบการกบั สถานศึกษาหรอื สถาบัน การอาชวี ศึกษา 4. ทำสัญญาการฝกอาชีพระหวา งผเู รยี นกบั สถานประกอบการ 22

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” 5. ทำแผนการเรียน แผนการฝกอาชีพ และแผนการนิเทศรวมกับสถานศึกษาหรือ สถาบนั การอาชวี ศึกษาตลอดหลักสตู ร 6. ประเมนิ การฝก อาชพี รวมกบั สถานศกึ ษาหรือสถาบันการอาชีวศกึ ษา 7. จัดใหม คี รูฝก ในสถานประกอบการ 8. จัดใหมีผูป ระสานงานและผูค วบคมุ การฝก อาชพี การจัดการอาชีวศึกษาระบบทวภิ าคี ของสถานประกอบการ 9. ประชาสัมพันธการจัดการอาชีวศึกษาระบบทวิภาคีใหกับผูเรียน ผูปกครอง และ ชมุ ชนทราบ 10. จดั ใหม สี วสั ดิการและหรือเบีย้ เลยี้ งที่เหมาะสมกับผูเรียน ตามขอตกลง ครฝู ก ในสถานประกอบการตอ งมีคุณสมบัติและเปนไปตามหลักเกณฑ ดงั น้ี 1. มีคุณสมบัตติ ามกฎหมายวา ดวยการอาชวี ศึกษา 2. กำหนดจำนวนครูฝกในสถานประกอบการเพื่อการฝกอาชีพระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพและประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ตองมีครูฝก 1 คน ตอผูเรียนไมเกิน 10 คน ระดบั ปรญิ ญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสายปฏบิ ตั ิการ ตอ งมีครฝู ก 1 คน ตอผูเ รยี นไมเ กนิ 8 คน 3. ไดรบั การแตง ตง้ั ใหเปนครฝู กตามหลักเกณฑท่ีคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษากำหนด ผูเ รยี นตอ งมีคุณสมบัติและเปนไปตามเกณฑ ดงั น้ี 1. มีพื้นความรูและคุณสมบัติเปนไปตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ระเบียบ กระทรวงศกึ ษาธิการวา ดวยการจดั การศกึ ษาและการประเมนิ ผลการศึกษา 2. เปนผูไดรับการคัดเลือกจากสถานศึกษาหรือสถาบันการอาชีวศึกษาและสถาน ประกอบการ การจัดการเรียนการสอนและการฝกอาชีพของสถานประกอบการตองเปนไปตาม หลักเกณฑ ดงั นี้ 1. การจัดการเรียนการสอนและการฝกอาชีพตองเปนไปตามจุดประสงคสาขาวิชาและ มาตรฐานการศึกษาวชิ าชีพของสาขาวิชาและสาขางาน 2. ผูเรียนมีการบันทึกการฝกอาชีพ แฟมสะสมผลงาน บันทึกคุณธรรม จริยธรรมและ จติ อาสา ใหเ ปน ไปตามแบบทส่ี ำนกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษากำหนด การนิเทศผเู รยี นในสถานประกอบการ แบงเปน 2 กรณี และใหด ำเนนิ การตามหลักเกณฑ ดงั น้ี 1. กรณีท่ี 1 การนเิ ทศในประเทศ ใหดำเนนิ การนิเทศ ดงั น้ี 1.1 ใหครูนเิ ทศกไ ปนเิ ทศในสถานประกอบการอยางนอ ย 3 ครัง้ ตอ 1 ภาคเรียน 1.2 ใหใชเทคโนโลยีสารสนเทศในการนิเทศในประเทศอยางสม่ำเสมอและ ใหรายงานผลการนเิ ทศตอผูบรหิ ารสถานศึกษาหรอื สถาบันการอาชีวศึกษาทราบ 1.3 ใหใชวธิ กี ารนิเทศที่หลากหลาย 23

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” 2. กรณที ่ี 2 การนิเทศในตางประเทศ ใหด ำเนนิ การนิเทศ ดังนี้ 2.1 ใหค รูนเิ ทศกไปนิเทศอยางนอ ย 1 ครง้ั ตอภาคเรียน หรือ 2.2 ใหภาคเี ครอื ขายในตางประเทศเปน ผูนเิ ทศแทนในทกุ ภาคเรยี น หรือ 2.3 ใหใ ชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศในการนิเทศตางประเทศอยางสมำ่ เสมอ 2.4 การไปนิเทศในตางประเทศตอ งไดรับอนญุ าตจากผูมีอำนาจตามระเบียบกอ น การเดินทาง 3. การไปนิเทศการฝก อาชีพใหเ ปนไปตามแผนการฝกอาชพี ทีจ่ ัดทำขนึ้ หากการฝกอาชีพ ไมครบถว น สถานศกึ ษาหรอื สถาบนั การอาชีวศึกษาตองจัดการฝกอาชีพใหเปน ไปตามจุดประสงค สาขาวิชา 4. ครูนิเทศตองผานการอบรมการนิเทศการฝกอาชีพจากสำนักงานคณะกรรมการการ อาชีวศึกษาหรอื ผูไ ดร บั มอบหมาย 5. ชั่วโมงนิเทศการฝกอาชีพในสถานประกอบการใหคิดเปนเวลาชั่วโมงสอนปกติ หากช่วั โมงสอนเกนิ ภาระงานทีก่ ำหนด สามารถเบกิ คาสอนเกนิ ภาระงานไดต ามระเบยี บ 6. การเดนิ ทางไปนเิ ทศใหเ บิกคา ใชจายในการเดินทางไปราชการไดต ามระเบียบ การวัดผลและประเมินผลการเรียนและการสำเร็จการศึกษา ใหเปนไปตามระเบียบ กระทรวงศึกษาธิการวาดวยการจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร แตละระดับ การวัดและประเมินผลการเรียนรูใหดำเนินการอยางเปนระบบ และใชวิธีการ ประเมินอยางหลากหลายตามสภาพจริง สอดคลองกับจุดมุงหมายของหลักสูตรและกิจกรรม การเรียนการสอน การฝก อาชพี โดยคำนึงถงึ พัฒนาการของผเู รยี นและสมรรถนะทต่ี องการ การประกันคุณภาพหลักสตู รและการจดั การเรียนการสอนทุกหลกั สตู รตองกำหนดระบบ การประกันคณุ ภาพไวใหช ดั เจนตามเกณฑม าตรฐานคุณวุฒิอาชีวศกึ ษาแตล ะระดบั ดังน้ี 1. กำหนดสมรรถนะรายวิชา โดยปรับปรุงรายวิชาเดิมหรือพัฒนารายวิชาใหม ใหสอดคลอ งกับความตอ งการของสถานประกอบการ 2. การประกันคุณภาพผูสำเร็จการศึกษา มีคุณวุฒิตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง มาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแตละระดับ มีทักษะและความสามารถในการกำกับดูแล มีความเชี่ยวชาญในการแกไขปญหาการปฏิบัติงาน สถานประกอบการมีความพึงพอใจ ในศักยภาพผสู ำเรจ็ การศกึ ษา 3. มีใบรับรองการฝกอาชีพจากสถานประกอบการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ ท่ีนักเรียนหรอื นักศกึ ษาไดไปฝกอาชพี ดว ย 24

อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” หลกั สูตรประกาศนยี บัตรวิชาชพี พทุ ธศกั ราช 2562 หลักการของหลกั สตู ร 1. เปน หลักสตู รประกาศนียบัตรวชิ าชีพหลังมธั ยมศกึ ษาตอนตนหรอื เทียบเทาดานวิชาชีพ ทสี่ อดคลอ งกับแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ แผนการศึกษาแหง ชาติ เปนไปตามกรอบ คุณวุฒิแหงชาติ มาตรฐานการศึกษาของชาติ และกรอบคุณวุฒิอาชีวศึกษาแหงชาติ เพื่อผลิต และพัฒนากำลังคนระดับฝมือ ใหมีสมรรถนะ มีคุณธรรม จริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพ สามารถประกอบอาชีพไดตรงตามความตองการของสถานประกอบการและการประกอบอาชีพ อสิ ระ 2. เปนหลักสูตรที่เปดโอกาสใหเลือกเรียนไดอยางกวางขวาง เนนสมรรถนะเฉพาะดาน ดวยการปฏิบัติจริง สามารถเลือกวิธีการเรียนตามศักยภาพและโอกาสของผูเรียน เปดโอกาส ใหผูเรียนสามารถเทียบโอนผลการเรียน สะสมผลการเรียน เทียบโอนความรูและประสบการณ จากแหลง วิทยาการ สถานประกอบการและสถานประกอบอาชพี อสิ ระ 3. เปนหลักสูตรที่สนับสนุนการประสานความรวมมือในการจัดการศึกษารวมกันระหวาง หนว ยงานและองคกรที่เก่ยี วของ ทงั้ ภาครฐั และเอกชน 4. เปนหลักสูตรที่เปดโอกาสใหสถานศึกษา สถานประกอบการ ชุมชนและทองถ่ิน มีสวนรวมในการพัฒนาหลักสูตรใหตรงตามความตองการ โดยยึดโยงกับมาตรฐานอาชีพ และ สอดคลองกบั สภาพยทุ ธศาสตรของภมู ิภาค เพ่อื เพมิ่ ขีดความสามารถในการแขง ขันของประเทศ จดุ มุงหมายของหลักสตู ร 1. เพื่อใหมีความรู ทักษะและประสบการณในงานอาชีพสอดคลองกับมาตรฐานวิชาชีพ สามารถนำไปประยุกตใชในการปฏิบัติงานอาชีพไดอยางมีประสิทธิภาพ เลือกวิถีการดำรงชีวิต และการประกอบอาชีพไดอยางเหมาะสมกับตน สรางสรรคความเจริญตอชุมชน ทองถิ่น และ ประเทศชาติ 2. เพื่อใหเปนผูมีปญญา มีความคิดริเริ่มสรางสรรค ใฝเรียนเรียน เพื่อพัฒนาคุณภาพ ชีวิตและการประกอบอาชีพ มีทักษะการสื่อสารและเทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการเรียนรู ตลอดชีวิต ทักษะการคิด วิเคราะหและการแกปญหา ทักษะดานสุขภาวะและความปลอดภัย ตลอดจนทกั ษะการจดั การ สามารถสรา งอาชพี และพฒั นาอาชพี ใหก า วหนา อยูเสมอ 3. เพื่อใหมีเจตคติที่ดีตออาชีพ มีความมั่นใจและภาคภูมิใจในวิชาชีพที่เรียน รักงาน รักหนวยงาน สามารถทำงานเปนหมูคณะไดดี โดยมีความเคารพในสิทธิและหนาที่ของตนเอง และผอู ่นื 4. เพื่อใหเปนผูมีพฤติกรรมทางสังคมที่ดีงาม ทั้งในการทำงาน การอยูรวมกัน การตอ ตา นความรนุ แรงและสารเสพติด มีความรบั ผดิ ชอบตอครอบครัว หนวยงาน ทองถิ่นและ ประเทศชาติ ดำรงตนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เขาใจและเห็นคุณคาของการ 25

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” อนุรักษศิลปวัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถิ่น มีจิตสาธารณะและจิตสำนึกในการอนุรักษ ทรพั ยากรธรรมชาติและสรา งสง่ิ แวดลอ มท่ดี ี 5. เพื่อใหมีบุคลิกภาพที่ดี มีมนุษยสัมพันธ มีคุณธรรม จริยธรรม และวินัย ในตนเอง มีสุขภาพอนามยั ท่สี มบรู ณ ท้ังรา งกายและจิตใจ เหมาะสมกับงานอาชีพ 6. เพื่อใหตระหนักและมีสวนรวมในการแกไขปญหาเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ของประเทศและโลก มีความรกั ชาติ สำนึกในความเปน ไทย เสียสละเพือ่ สวนรวม ดำรงรกั ษาไว ซึ่งความมั่นคงของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษตั ริยท รงเปนประมุข 26

อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” หลกั สูตรประกาศนยี บัตรวิชาชพี ชัน้ สูง พุทธศกั ราช 2563 หลกั การของหลกั สูตร 1. เปนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง เพื่อพัฒนากำลังคนระดับเทคนิค ใหมี สมรรถนะ มีคุณธรรม จริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพ สามารถประกอบอาชีพไดตรงตาม ความตองการของตลาดแรงงานและการประกอบอาชีพอิสระ เปนไปตามกรอบคุณวุฒิแหงชาติ มาตรฐานการศึกษาของชาติ และกรอบคณุ วุฒิอาชีวศกึ ษาแหงชาติ 2. เปนหลักสูตรที่เปดโอกาสใหเลือกเรียนไดอยางกวางขวาง เนนสมรรถนะเฉพาะดาน ดวยการปฏิบัติจริง สามารถเลือกวิธีการเรียนตามศักยภาพและโอกาสของผูเรียน เปดโอกาส ใหผูเรียนสามารถเทียบโอนผลการเรียน สะสมผลการเรียน เทียบโอนความรูและประสบการณ จากแหลงวทิ ยาการ สถานประกอบการและสถานประกอบอาชีพอสิ ระ 3. เปนหลักสตู รที่มุงเนนใหผูสำเร็จการศกึ ษามีสมรรถนะในการประกอบอาชพี มีความรู เตม็ ภูมิ ปฏบิ ัตไิ ดจริง มีความเปนผนู ำและสามารถทำงานเปน หมูคณะไดด ี 4. เปนหลักสูตรที่สนับสนุนการประสานความรวมมือในการจัดการศึกษารวมกันระหวาง หนวยงานและองคกรท่ีเก่ยี วของ ท้งั ภาครฐั และเอกชน 5. เปนหลักสูตรที่เปดโอกาสใหสถานศึกษา สถานประกอบการ ชุมชนและทองถิ่น มีสวนรวมในการพัฒนาหลักสูตรใหตรงตามความตอ งการและสอดคลองกบั สภาพยุทธศาสตรของ ภูมภิ าค เพอ่ื เพ่มิ ขดี ความสามารถในการแขง ขนั ของประเทศ จุดมงุ หมายของหลักสตู ร 1. เพื่อใหมีความรูทางทฤษฎีและเทคนิคเชิงลึก ภายใตขอบเขตของงานอาชีพ มีทักษะ ดานเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เพื่อใชในการดำรงชีวิตและงานอาชีพ สามารถศึกษา คนควาเพ่มิ เติมหรือศกึ ษาตอ ในระดับทส่ี ูงข้ึน 2. เพื่อใหมีทักษะและสมรรถนะในงานอาชีพตามมาตรฐานวิชาชีพ สามารถบูรณาการ ความรู ทักษะจากศาสตรตางๆ ประยุกตใชในงานอาชีพ สอดคลองกับการเปลี่ยนแปลง ทางเทคโนโลยี 3. เพื่อใหเปนผูมีปญญา มีความคิดสรางสรรค มีความสามารถในการคิด วิเคราะห วางแผน บริหารจัดการ ตัดสินใจ แกปญหา ประสานงานและประเมินผลการปฏิบัติงานอาชีพ มีทักษะการเรียนรู แสวงหาความรูและแนวทางใหมๆ มาพัฒนาตนเองและประยุกตใชในการ สรา งงานใหสอดคลองกับวิชาชพี และการพัฒนางานอาชพี อยางตอเนือ่ ง 4. เพื่อใหมีเจตคติที่ดีตออาชีพ มีความมั่นใจและภาคภูมิใจในงานอาชีพ รักงาน รกั หนวยงาน สามารถทำงานเปน หมคู ณะไดดี มีความภาคภมู ใิ จในตนเองตอการเรยี นวิชาชีพ 5. เพื่อใหมีบุคลิกภาพที่ดี มีคุณธรรม จริยธรรม ซื่อสัตย มีวินัย มีสุขภาพสมบูรณ แขง็ แรง ทัง้ รา งกายและจติ ใจ เหมาะสมกบั การปฏิบตั งิ านในอาชพี นนั้ ๆ 27

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” 6. เพื่อใหเปนผูมีพฤติกรรมทางสังคมที่ดีงาม ตอตานความรนุ แรงและสารเสพติด ทั้งใน การทำงาน การอยูรวมกัน มีความรับผิดชอบตอครอบครัว องคกร ทองถิ่นและประเทศชาติ อุทิศตนเพื่อสังคม เขาใจและเห็นคุณคาของศิลปวัฒนธรรมไทย ภูมิปญญาทองถิ่น ตระหนัก ในปญ หาและความสำคัญของสง่ิ แวดลอ ม 7. เพื่อใหตระหนักและมีสวนรวมในการพัฒนาและแกไขปญหาเศรษฐกิจของประเทศ โดยเปน กำลงั สำคัญในดานการผลิตและใหบ ริการ 8. เพื่อใหเห็นคุณคาและดำรงไวซึ่งสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ปฏิบัติตน ในฐานะพลเมืองดีตามระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยทรงเปน ประมขุ 28

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” หลักเกณฑการใชหลักสูตรประกาศนยี บตั รวิชาชีพ พทุ ธศักราช 2562 และ หลักสูตรประกาศนยี บัตรวชิ าชีพชั้นสูง พทุ ธศกั ราช 2563 1. การเรยี นการสอน 1.1 การเรียนการสอนตามหลักสูตรนี้ ผูเรียนสามารถลงทะเบียนเรียนไดทุกวิธีเรียน ที่กำหนด และนำผลการเรียนแตล ะวธิ ีมาประเมนิ ผลรวมกันได สามารถขอเทียบโอนผลการเรียน และขอเทียบโอนความรูและประสบการณได 1.2 การจัดการเรียนการสอนเนนการปฏิบัติจริง สามารถจัดการเรียนการสอนได หลากหลายรูปแบบ เพื่อใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจในหลักการ วิธีการและการดำเนินงาน มีทักษะการปฏิบัติงานตามแบบแผนในขอบเขตสำคญั และบริบทตา งๆ ท่สี มั พันธกัน ซึ่งสวนใหญ เปนงานประจำ ใหคำแนะนำพื้นฐานที่ตองการใชในการตัดสินใจ วางแผนและแกไขปญหา โดยไมอยูภายใตการควบคุมในบางเรื่อง สามารถประยุกตใชความรู ทักษะทางวิชาชีพ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในการแกปญหาและการปฏิบัติงานในบริบทใหม รวมท้ัง รับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น ตลอดจนมีคุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ เจตคติและ กิจนิสัยทเี่ หมาะสมในการทำงาน 2. การจดั การศกึ ษาและเวลาเรยี น หลกั สูตรประกาศนยี บตั รวิชาชีพ (ปวช.) การจดั การศกึ ษาในระบบปกติ ใชระยะเวลา 3 ปก ารศกึ ษา (ปวช.) การจดั เวลาเรียน ใหดำเนนิ การดงั น้ี 2.1 ในปการศึกษาหนึ่งๆ ใหแบงภาคเรียนออกเปน 2 ภาคเรียนหรือระบบทวิภาค ภาคเรียนละ 18 สัปดาห รวมเวลาการวัดผล โดยมีเวลาเรียนและจำนวนหนวยกิตตามที่ กำหนด และสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันอาจเปดสอนภาคฤดูรอนไดอีกตามที่ เหน็ สมควร 2.2 การเรียนในระบบชั้นเรียน ใหสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันเปดทำการสอน ไมนอยกวาสัปดาหละ 5 วันๆ ละไมเกิน 7 ชั่วโมง โดยกำหนดใหจัดการเรียนการสอน คาบละ 60 นาที 29

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” หลักสตู รประกาศนยี บตั รวิชาชีพชั้นสงู (ปวส.) 2.1 การจัดการศึกษาในระบบปกติสำหรับผูเขาเรียนท่ีสำเร็จการศึกษาระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช) หรือเทียบเทาในประเภทวิชาและสาขาวิชาตามที่หลักสูตร กำหนด ใชระยะเวลา 2 ปการศึกษา สวนผูที่เขาเรียนท่ีสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษา ตอนปลายหรือเทียบเทา และผูที่เขาเรียนท่ีสำเร็จการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทาตางประเภทวิชาและสาขาวิชาที่กำหนด ใชระยะเวลาไมนอยกวา 2 ป การศึกษา และเปน ไปตามเงอ่ื นไขของหลักสตู รท่กี ำหนด 2.2 การจัดเวลาเรียนใหดำเนินการ ดงั นี้ 2.1.1 ในปการศึกษาหนึ่งๆ ใหแบงภาคเรียนออกเปน 2 ภาคเรียนปกติ หรอื ระบบทวิภาค ภาคเรียนละ 18 สัปดาห รวมเวลาการวดั ผล โดยมเี วลาเรียนและหนวยกิต ตามที่กำหนด และสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันอาจเปดสอนภาคฤดูรอนไดอีกตามที่ เห็นสมควร 2.2.2 การเรียนในระบบชั้นเรียน ใหสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบัน เปดทำการสอนไมนอ ยกวา สปั ดาหละ 5 วันๆ ละไมเกิน 7 ชวั่ โมง โดยกำหนดใหจ ัดการเรยี น การสอนคาบละ 60 นาที 3. การคดิ หนว ยกิต ปวช. ใหม ีจำนวนหนว ยกิตตลอดหลกั สูตร ไมนอยกวา 103 – 110 หนวยกติ ปวส. ใหมจี ำนวนหนวยกิตตลอดหลักสูตร ไมน อ ยกวา 83 - 90 หนว ยกติ การคิดหนวยกติ ถือเกณฑ ดังน้ี 3.1 รายวิชาทฤษฎีที่ใชเวลาในการบรรยายหรืออภิปราย 1 ชั่วโมงตอสัปดาห หรือ 18 ชั่วโมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวัดผล มคี าเทา กบั 1 หนว ยกิต 3.2 รายวิชาปฏิบัติที่ใชเวลาในการทดลองหรือฝกปฏิบัติในหองปฏิบัติการ 2 ชั่วโมง ตอ สัปดาห หรอื 36 ชั่วโมงตอ ภาคเรียน รวมเวลาการวดั ผล มคี า เทา กบั 1 หนวยกิต 3.3 รายวิชาปฏิบัติที่ใชเวลาในการฝกปฏิบัติในโรงฝกงานหรือภาคสนาม 3 ชั่วโมง ตอ สปั ดาห หรือ 54 ชัว่ โมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวดั ผล มีคา เทา กับ 1 หนว ยกิต 3.4 การฝกอาชพี ในการศึกษาระบบทวิภาคี ท่ีใชเ วลาไมนอยกวา 54 ชว่ั โมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวัดผล มคี าเทากับ 1 หนวยกิต 3.5 การฝกประสบการณสมรรถนะวิชาชีพในสถานประกอบการ ที่ใชเวลาไมนอยกวา 54 ช่ัวโมงตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวัดผล มคี า เทา กบั 1 หนวยกิต 3.6 การจัดทำโครงงานพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ ที่ใชเวลาไมนอยกวา 54 ชั่วโมง ตอ ภาคเรยี น รวมเวลาการวดั ผล มคี าเทากบั 1 หนว ยกิต 30

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” 4. โครงสรา งหลักสตู ร โครงสรางหลกั สตู ร แบง เปน 3 หมวดวชิ า และกจิ กรรมเสรมิ หลักสตู ร ดังนี้ หมวดวชิ า ปวช. ปวส. 4.1 หมวดวิชาสมรรถนะแกนกลาง ไมน อ ยกวา 22 หนว ยกติ ไมน อ ยกวา 21 หนว ยกติ 4.1.1 กลุม วิชาภาษาไทย 4.4.2 กลุมวชิ าภาษาตา งประเทศ ไมนอ ยกวา 56 หนวยกติ 4.4.3 กลมุ วชิ าวิทยาศาสตร ไมน อ ยกวา 6 หนว ยกิต 4.4.4 กลมุ วิชาคณติ ศาสตร 4.4.5 กลมุ วิชาสงั คมศกึ ษา 44.6 กลมุ วชิ าสขุ ศกึ ษาและพลศึกษา(ปวช.)/ กลมุ วิชามนษุ ยศาสตร(ปวส.) 4.2 หมวดวชิ าสมรรถนะวชิ าชพี ไมนอ ยกวา 71 หนวยกติ ก. กลมุ สมรรถนะวชิ าชพี พ้ืนฐาน ข. กลมุ สมรรถนะวชิ าชีพเฉพาะ ค. กลุมสมรรถนะวิชาชพี เลอื ก ง. ฝก ประสบการณสมรรถนะวชิ าชีพ จ. โครงงานพฒั นาสมรรถนะวชิ าชพี 4.3 หมวดวชิ าเลอื กเสรี ไมนอ ยกวา 10 หนวยกิต 4.4 กิจกรรมเสริมหลักสตู ร - - (ทุกภาคเรียน ไมน บั หนว ยกิต) 31

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” 5. การฝกประสบการณสมรรถนะวิชาชีพ หลกั สูตรประกาศนียบัตรวชิ าชพี (ปวช.) 5.1 สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหมีการฝกประสบการณสมรรถนะ วชิ าชีพ ในรูปของการฝกงานในสถานประกอบการ แหลง วทิ ยาการ รัฐวสิ าหกจิ หรอื หนว ยงาน ของรัฐ ในภาคเรียนที่ 5 และหรือภาคเรียนที่ 6 โดยใชเวลารวมไมนอยกวา 320 ชั่วโมง กำหนดใหมคี า เทากบั 4 หนวยกิต 5.2 การตดั สินผลการเรยี นและใหร ะดับผลการเรยี น ใหปฏิบัติเชนเดียวกบั รายวชิ าอ่นื หลักสตู รประกาศนียบตั รวชิ าชพี ชน้ั สงู (ปวส.) 5.1 สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหมีการฝกประสบการณสมรรถนะ วิชาชพี ในรปู ของการฝก งานในสถานประกอบการ แหลงวิทยาการ รัฐวสิ าหกจิ หรอื หนวยงาน ของรัฐ ในภาคเรียนที่ 3 และหรือภาคเรียนที่ 4 โดยใชเวลารวมไมนอยกวา 320 ชั่วโมง กำหนดใหม ีคา เทากับ 4 หนว ยกติ 5.2 การตดั สินผลการเรียนและใหร ะดบั ผลการเรยี น ใหป ฏิบัตเิ ชน เดยี วกับรายวิชาอน่ื 32

อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” 6. โครงงานพัฒนาสมรรถนะวิชาชพี หลกั สูตรประกาศนยี บตั รวิชาชพี (ปวช.) 6.1 สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหผูเรียนจัดทำโครงงานพัฒนา สมรรถนะวิชาชีพที่สัมพันธหรือสอดคลองกับสาขาวิชา ในภาคเรียนที่ 5 และหรือภาคเรียน ที่ 6 รวมจำนวน 4 หนวยกิต ใชเวลาไมนอยกวา 216 ชั่วโมง ทั้งนี้ สถานศึกษา อาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหมีชั่วโมงเรียน 4 ชั่วโมงตอสัปดาห กรณีที่กำหนดใหเรียน รายวชิ าโครงงาน 4 หนวยกติ หากจัดใหเรียนรายวิชาโครงงาน 2 หนวยกิต คือ โครงงาน 1 และ โครงงาน 2 ใหสถานศึกษาอาชวี ศกึ ษาหรอื สถาบันจัดใหมีชัว่ โมงตอ สปั ดาหท ี่เทียบเคียงกับเกณฑดังกลาว ขางตน 6.2 การตดั สินผลการเรยี นและใหร ะดับผลการเรยี น ใหป ฏบิ ัตเิ ชน เดียวกบั รายวิชาอน่ื หลักสตู รประกาศนยี บัตรวิชาชีพชัน้ สงู (ปวส.) 6.1 สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหผูเรียนจัดทำโครงงานพัฒนา สมรรถนะวิชาชีพที่สัมพันธหรือสอดคลองกับสาขาวิชา ในภาคเรียนที่ 3 และหรือภาคเรียน ที่ 4 รวมจำนวน 4 หนวยกิต ใชเวลาไมนอยกวา 216 ชั่วโมง ทั้งนี้ สถานศึกษา อาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหมีชั่วโมงเรียน 4 ชั่วโมงตอสัปดาห กรณีที่กำหนดใหเรียน รายวิชาโครงงาน 4 หนวยกิต หากจัดใหเรียนรายวชิ าโครงงาน 2 หนวยกิต คือ โครงงาน 1 และ โครงงาน 2 ใหสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันจัดใหมีชั่วโมงตอสัปดาหที่เทียบเคียงกับเกณฑดังกลาว ขางตน 6.2 การตดั สินผลการเรียนและใหระดบั ผลการเรียน ใหปฏิบตั เิ ชน เดยี วกับรายวิชาอ่นื 7. กิจกรรมเสรมิ หลักสูตร ไมน อยกวา 2 ชวั่ โมงตอสัปดาห 33

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” การปรับพนื้ ฐานวิชาชีพ (ปวส.) 1. ใหสถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบันตองจัดใหผูเรียนหลักสูตรประกาศนียบัตร วิชาชีพชัน้ สูงทส่ี ำเร็จการศกึ ษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหรอื เทียบเทา และผูเขาเรียนท่ีสำเร็จ การศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทา ตางประเภทวิชา และสาขาวิชา ที่กำหนด เรียนรายวิชาปรับพื้นวิชาชีพพื้นฐานวิชาชีพที่กำหนดไวในหลักสูตรแตละประเภทวิชา สาขาวิชา เพื่อใหม คี วามรแู ละทกั ษะพ้ืนฐานทีจ่ ำเปนสำหรับการเรียนในสาขาวิชาน้ัน 2. การจัดการเรียนการสอนและการประเมินผลการเรียนรายวิชาปรับพื้นฐานวิชาชีพ ใหเปนไปตามกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียน ตามหลักสตู รประกาศนียบัตรวชิ าชพี ชนั้ สูง 3. กรณีผูเขาเรียนที่มีความรูและประสบการณในรายวิชาปรับพื้นฐานวิชาชีพที่หลักสูตร กำหนดมากอนเขาเรียน สามารถขอเทียบโอนผลการเรียนรูได โดยปฏิบัติตามระเบียบ กระทรวงศึกษาธิการวาดวยการจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร ประกาศนียบัตรวชิ าชีพชนั้ สูง 8. การจัดแผนการเรยี น ปวช. : อตั ราสวนการเรยี นรภู าคทฤษฎตี อภาคปฏิบัติ ประมาณ 20 : 80 ปวส. : อัตราสว นการเรียนรูภ าคทฤษฎตี อ ภาคปฏบิ ตั ิ ประมาณ 40 : 60 จำนวนหนวยกิตรวมในแตละภาคเรียน ไมเกิน 22 หนวยกิต สำหรับการเรียนแบบ เต็มเวลา และไมเกิน 12 หนวยกิต สำหรับการเรียนแบบไมเต็มเวลา สวนภาคฤดูรอนจัดได ไมเกิน 12 หนวยกิต ทั้งนี้ เวลาในการจัดการเรียนการสอนในภาคเรียนปกติและภาคเรียน ฤดูรอน โดยเฉลี่ยไมควรเกิน 35 ชั่วโมงตอสัปดาห สวนการเรียนแบบไมเต็มเวลาไมควรเกิน 25 ชว่ั โมงตอ สปั ดาห 9. การศึกษาระบบทวิภาคี เปนรูปแบบการจัดการศึกษาที่เกิดจากขอตกลงรวมกันระหวางสถานศึกษาอาชีวศึกษา หรือสถาบันกับสถานประกอบการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ โดยผูเรียนใชเวลาสวน หน่งึ ในสถานศึกษาอาชวี ศกึ ษาหรือสถาบนั และเรยี นภาคปฏบิ ัตใิ นสถานประกอบการ ปวช. : นำรายวชิ าทวภิ าคีในกลุมสมรรถนะวิชาชพี เลือก รวมไมน อ ยกวา 18 หนวยกิต ไปรวมกำหนดรายละเอียดของรายวิชากบั สถานประกอบการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรฐั ทร่ี ว มจดั การศึกษาระบบทวิภาคี ปวส. : นำรายวิชาทวภิ าคีในกลุมสมรรถนะวชิ าชพี เลือก รวมไมน อยกวา 12 หนวยกิต ไปรวมกำหนดรายละเอียดของรายวชิ ากบั สถานประกอบการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ ท่รี ว มจัดการศกึ ษาระบบทวภิ าคี 34

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” 10. การเขา เรียน ปวช. : ผูเขาเรียนตองสำเร็จการศึกษาไมต่ำกวาระดับมัธยมศึกษาปที่ 3 หรือเทียบเทา และมีคุณสมบัติเปนไปตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ วาดวยการจัดการศึกษาและการ ประเมินผลการเรียนตามหลกั สูตรประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปวส. : ผูเขาเรียนตองสำเร็จการศึกษาไมต่ำกวาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพหรือ เทียบเทา หรือระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเทา และมีคุณสมบัติเปนไปตามระเบียบ กระทรวงศึกษาธิการวาดวยการจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตร ประกาศนยี บัตรวิชาชพี ชั้นสงู 11. การประเมนิ ผลการเรยี น เนนการประเมินตามสภาพจริง ทั้งนี้ ใหเปนไปตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ วาดวยการจัดการศึกษาและการประเมินผลการเรียนตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ และ หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชพี ชนั้ สงู 12. การสำเรจ็ การศึกษา 12.1 ไดรายวิชาและจำนวนหนวยกิตสะสมในทุกหมวดวิชา ครบถวนตามที่กำหนดไว ในหลักสูตรแตล ะประเภทวชิ าและสาขาวิชา และตามแผนการเรยี นที่สถานศึกษากำหนด 12.2 ไดคาระดบั คะแนนเฉลี่ยสะสมไมตำ่ กวา 2.00 12.3 ผานเกณฑการประเมินมาตรฐานวชิ าชีพ 12.4 ไดเขารวมปฏิบัติกิจกรรมเสริมหลักสูตรตามแผนการเรียนที่สถานศึกษากำหนด และ “ผาน” ทกุ ภาคเรียน 13. การพัฒนารายวชิ าในหลกั สตู ร 13.1 หมวดวิชาสมรรถนะแกนกลาง สถานศึกษาอาชวี ศึกษาหรือสถาบนั สามารถพัฒนา รายวิชาเพมิ่ เตมิ ในแตละกลมุ วิชา เพื่อเลือกเรียนนอกเหนือจากรายวชิ าท่ีกำหนดใหเ ปน วิชาบังคับ ได โดยสามารถพฒั นาเปนรายวชิ าหรือลกั ษณะบรู ณาการ 13.2 หมวดวิชาสมรรถนะวิชาชีพ สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบนั สามารถเพิ่มเตมิ รายละเอียดของรายวชิ าในแตละกลุมวชิ าในการจัดทำแผนการจัดการเรียนรู และสามารถพัฒนา รายวิชาเพิม่ เติมในกลุม สมรรถนะวชิ าชพี เลอื กได ตามความตอ งการของสถานประกอบการ 13.3 หมวดวิชาเลือกเสรี สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบัน สามารถพัฒนารายวิชา เพิม่ เตมิ ไดตามความตอ งการของสถานประกอบการ ชมุ ชน ทอ งถน่ิ หรอื ยุทธศาสตรของภมู ภิ าค เพื่อเพมิ่ ขดี ความสามารถในการแขงขันของประเทศและหรอื เพ่อื การศึกษาตอ 35

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” 14. การปรับปรงุ แกไข พัฒนารายวิชา กลมุ วชิ าและการอนมุ ัติหลกั สูตร 14.1 การพัฒนาหลักสูตรหรือการปรับปรุงสาระสำคัญของหลักสูตรตามเกณฑมาตรฐาน คุณวุฒิอาชีวศึกษา ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ใหเปน หนาที่ของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา 14.2 การอนุมัติหลักสูตร ใหเปนหนาที่ของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยความเหน็ ชอบของคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 14.3 การประกาศใชหลักสตู ร ใหทำเปน ประกาศกระทรวงศกึ ษาธิการ 14.4 การพัฒนารายวิชาหรือกลุมวิชาเพิ่มเติม สถานศึกษาอาชีวศึกษาหรือสถาบัน สามารถดำเนนิ การได โดยตอ งรายงานใหสำนกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษาทราบ 15. การประกันคุณภาพของหลักสูตรลากรจดั การเรยี นการสอน ใหทุกหลักสูตรกำหนดระบบประกันคุณภาพของหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนไว ใหช ัดเจน อยางนอยประกอบดว ย 4 ดา น คอื 15.1 หลักสูตรทย่ี ึดโยงกบั มาตรฐานอาชพี 15.2 ครู ทรพั ยากรและการสนบั สนุน 15.3 วิธีการจดั การเรียนรู การวัดและประเมนิ ผล 15.4 ผูสำเรจ็ การศึกษา ใหสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันการอาชีวศึกษาและสถานศึกษา จัดใหมีการประเมินและรายงานผลการดำเนินการหลักสูตร เพื่อพัฒนาหรือปรับปรุงหลักสูตร ที่อยูในความรับผดิ ชอบอยา งตอเนอื่ งอยา งนอยทกุ 5 ป 36

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” 37

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” 38

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” อนุมตั ิใหใ ชห ลักสตู ร ระดับประกาศนยี บัตรวชิ าชีพ (ปวช.) ระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชีพชัน้ สูง (ปวส.) พุทธศักราช 2562 พทุ ธศกั ราช 2563 ประเภทวิชา จำนวน ประเภทวิชา จำนวน สาขาวิชา สาขาวิชา 1. อุตสาหกรรม 24 1. อุตสาหกรรม 33 2. พาณิชยกรรม 12 2. บริหารธุรกจิ 13 3. ศิลปกรรม 13 3. ศลิ ปกรรม 12 4. คหกรรม 5 4. คหกรรม 7 5. เกษตรกรรม 1 5. เกษตรกรรม 9 6. ประมง 1 6. ประมง 2 7. อุตสาหกรรมทอ งเทีย่ ว 2 7. อตุ สาหกรรมทองเท่ยี ว 4 8. อุตสาหกรรมสง่ิ ทอ 3 8. อตุ สาหกรรมส่ิงทอ 3 9. เทคโนโลยีสารสนเทศและการ 2 9. เทคโนโลยีสารสนเทศและ 3 สอื่ สาร การสอื่ สาร 10. อุตสาหกรรมบันเทิงและ 3 10. อุตสาหกรรมบันเทิงและ 4 ดนตรี ดนตรี 11. พาณิชนาวี 3 รวม 10 ประเภทวิชา 65 สาขาวชิ า รวม 11 ประเภทวิชา 93 สาขาวิชา 39

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” เอกสารการศึกษาประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ สถานศึกษาตองจดั ใหม เี อกสารการศึกษา ดังตอ ไปนี้ 1. ระเบยี นแสดงผลการเรียนประจำตัวนกั เรียน ซึง่ ใชช่อื ยอวา “รบ.1 ปวช.” และตอง เกบ็ รักษาไวต ลอดไป การจดั ทำระเบยี นแสดงผลการเรียน ใหหวั หนา งานทะเบียนเปนผูจัดทำ ลงลายมือชอ่ื พรอ มทัง้ วัน เดอื น ป และใหห ัวหนา สถานศกึ ษา เปน ผลู งนามรบั รองผลการเรียน และการ สำเรจ็ การศกึ ษาตามหลกั สูตร 2. ระเบยี นแสดงผลการเรียนฉบับภาษาอังกฤษ ตอ งเกบ็ รกั ษาไวตลอดไป การจัดทำระเบียนแสดงผลการเรียนฉบับภาษาองั กฤษ ใหหวั หนา งานทะเบยี นเปน ผจู ัดทำ ลงลายมอื ช่อื พรอมทง้ั วัน เดอื น ป และใหหัวหนาสถานศกึ ษา เปนผูลงนามรบั รอง ผลการเรียน และการสำเร็จการศกึ ษาตามหลักสตู ร 3. แบบรายงานผลการเรียนของผูท ี่สำเรจ็ การศกึ ษา ใชชือ่ ยอวา “รบ.2 ปวช.” และ ตองเกบ็ รกั ษาไวต ลอดไป 4. ประกาศนียบัตรและวุฒบิ ัตร 5. สมดุ ประเมนิ ผลการเรียนรายวิชาและหลักฐานเก่ียวกบั การประเมนิ ผลการเรียนในแบบ อน่ื สมดุ บนั ทึกการฝกประสบการณส มรรถนะวชิ าชีพหรอื สมดุ บนั ทกึ การปฏิบัตงิ านหรอื สมดุ รายงานของนกั เรยี น 6. ใบรบั รองสภาพการเปนนักเรยี นและใบรบั รองผลการเรียน ใหสถานศกึ ษาเกบ็ รกั ษากระดาษคำตอบ และหลักฐานการประเมินผลการเรียนไวเ ปน เวลาไมนอยกวา 1 ปการศกึ ษา ใหสถานศกึ ษาแจง ผลการเรยี นของนกั เรียนใหน ักเรียนและผปู กครองทราบทุกภาคเรียน ใหใชสำเนาคูฉบับระเบียนแสดงผลการเรียน และสำเนาคูฉบับระเบียนแสดงผลการเรียน ฉบับภาษาอังกฤษ เปน เอกสารรับรองผลการเรียน ใหสถานศึกษาออกสำเนาคูฉบบั ระเบียนแสดงผลการเรียน สำเนาคูฉบบั ระเบียนแสดงผล การเรยี นฉบบั ภาษาองั กฤษ ประกาศนียบตั รและวุฒบิ ตั ร แกผ สู ำเรจ็ การศึกษา การทำสำเนาระเบียนแสดงผลการเรียน จะใชวิธีพิมพใหม หรือสำเนาเอกสารตาม ตนฉบับก็ได แลวใหเขียนหรือประทับตรา “สำเนาถูกตอง” สวนการทำสำเนาระเบียนแสดงผล การเรียนฉบับภาษาอังกฤษจะใชว ิธีพมิ พใหมหรอื สำเนาเอกสารตามตนฉบับกไ็ ด แลว ใหเ ขียนหรือ ประทบั ตรา “CERTIFIED TRUE COPY” 40

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” ใหหัวหนางานทะเบยี นหรือผูท่ีไดรบั มอบหมายใหทำการแทนลงลายมือชื่อรับรอง สำเนา พรอมทั้ง วัน เดือน ป ที่ออกสำเนา และหัวหนาสถานศึกษาหรือผูไดรับมอบหมาย ลงลายมอื ช่อื กำกับท่รี ูปถาย นักเรียนที่ตองการใบรับรองสภาพการเปนนักเรียน หรือใบรับรองผลการเรียน จากสถานศึกษาใหสถานศึกษาออกใบรับรองสภาพการเปนนักเรียน หรือใบรับรองผลการเรียน แลว แตก รณี ใบรับรองนมี้ อี ายุ 60 วัน โดยใหส ถานศึกษากำหนดวนั หมดอายไุ วดว ย 41

อยากเป็น “ครอู าชีวะ” 2. หลกั การสอนทเ่ี นน การสอนคิดวเิ คราะห และการจัดการเรียนรูท เี่ นนผเู รยี นเปน สำคัญ หลกั การสอนทเ่ี นนการสอนคดิ วเิ คราะห การจัดการเรียนการสอนโดยใชรูปแบบซิปปา (CIPPA Model) เปนรูปแบบการ จัดการเรียนการสอนท่ีเนนผูเรียนเปนศูนยกลาง เปนรูปแบบที่พัฒนาโดยรองศาสตราจารย ดร.ทิศนา แขมมณี ซ่งึ ทา นมแี นวคิดและหลกั การจัดการเรยี นการสอน ดงั นี้ รูปแบบซิปปา (CIPPA Model) มีการนำแนวคิดหลัก 5 แนวคิด มาใชเปนฐาน การจัดการเรียนการสอนที่เนน ผูเรียนเปน ศูนยก ลาง ประกอบดว ย C (Construction of Knowledge) หมายถึง หลกั การสรา งความรูดว ยตนเอง I (Interaction) หมายถงึ หลกั การปฏิสัมพนั ธทางสังคม (Social Interaction) P (Physical Participation) หมายถึง หลักการมีสวนรวมทางกาย การชวยให ผเู รียนไดมโี อกาสเคล่อื นไหวรา งกาย P (Process Learning) หมายถงึ หลักการเรยี นรูกระบวนการตางๆ A (Application) หมายถึง หลักการประยกุ ตใชค วามรู จากแนวคิดหลักทั้ง 5 แนวคิด/หลักการ รองศาสตราจารย ดร.ทิศนา แขมมณี ไดนำมาใชจัดการเรียนการสอน โดยใหชื่อรูปแบบ “CIPPA” ประกอบดวยกิจกรรมการเรยี นรู ท่ีมีลักษณะสอดคลอ งกบั แนวคิด/หลกั การ “CIPPA” 7 ขั้นตอน ดงั น้ี ขนั้ ท่ี 1 การทบทวนความรเู ดมิ ขนั้ ท่ี 2 การแสวงหาความรูใ หม ขั้นที่ 3 การศึกษาทำความเขาใจขอมูล/ความรูใหม และเชื่อมโยงความรูใหม กบั ความรูเดิม ข้ันท่ี 4 การแลกเปล่ยี นความรูความเขาใจกับกลุม ขั้นที่ 5 การสรุปและจดั ระเบยี บความรู ข้ันที่ 6 การปฏิบัติและการแสดงผลงาน ขน้ั ที่ 7 การประยกุ ตใ ชค วามรูเ ดมิ 1

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” การจัดการเรียนรูของบลูม ทฤษฎีการเรยี นรู เบญจามินบลมู และคณะ (Bloom et al,1956) ไดจำแนกจุดมุงหมาย การเรยี นรูออกเปน 3 ดา น คอื 1. ดา นพทุ ธพิ สิ ัย (Cognitive Domain) 2. ดานทักษะพสิ ยั (Psychomotor Domain) 3. ดานจติ พิสยั (Affective Domain) พทุ ธิพสิ ัย (Cognitive Domain) เปนพฤติกรรมดานสมอง เปนพฤติกรรมเกี่ยวกับสติปญญา ความรู ความคิด ความ เฉลียวฉลาด ความสามารถในการคดิ เรือ่ งราวตางๆ อยางมปี ระสทิ ธิภาพ พฤติกรรมทางพทุ ธิพสิ ยั 6 ระดบั ไดแ ก 1. ความรคู วามจำ (Knowledge) รูจำ > ใจ > ใช > วิ > สงั > คา 2. ความเขา ใจ (Comprehension) 3. การนำความรูไปใช (Application) 4. การวิเคราะห (Analysis) 5. การสังเคราะห (Synthesis) 6. การประเมินคา (Evaluation) ทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) เปนพฤติกรรมทบ่ี งถงึ ความสามารถในการปฏบิ ัติงานไดอยางคลอ งแคลว ชำนาญ พฤติกรรมทางดานทักษะพิสัย 5 ข้นั ดงั น้ี 1. การรับรู (Imitation) 2. กระทำตามแบบ (Manipulation) 3. การหาความถกู ตอง (Precision) 4. การกระทำอยางตอเนื่อง (Articulation) 5. การกระทำไดอ ยางเปน ธรรมชาติ (Naturalization) 2

อยากเป็น “ครูอาชีวะ” จิตพสิ ัย (Affective Domain) คานิยม ความรูสึก ความซาบซึ้ง ทัศนคติ ความเชื่อ ความสนใจและคุณธรรม พฤติกรรมดานนี้อาจไมเกิดขึ้นทันที ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยจัด สภาพแวดลอมท่ีเหมาะสม และสอดแทรกส่ิงที่ดีงามอยูตลอดเวลา จะทำใหพฤติกรรมของผูเรยี น เปลย่ี นไปในทางท่ีพึงประสงคได พฤตกิ รรมดานจติ พิสัย ประกอบดว ย 5 ระดบั ไดแก 1. การรับรู (Receive) 2. การตอบสนอง (Respond) 3. การเกิดคา นยิ ม (Value) 4. การจดั ระบบ (Organize) 5. บุคลิกภาพ (Characterize) การจัดการเรยี นการสอนรปู แบบการเรยี นแบบรว มมือ (Cooperative Learning) องคประกอบสำคัญของการเรียนแบบรวมมือ 1. การพง่ึ พาและเกอื้ กลู กนั 2. การปรึกษาหารือกันอยางใกลช ิด 3. ความรบั ผิดชอบที่ตรวจสอบไดของสมาชกิ แตล ะคน 4. การใชท กั ษะ การปฏิสัมพนั ธระหวา งบคุ คลและทกั ษะการทำงานกลมุ ยอย 5. การวิเคราะหกระบวนการกลมุ ประเภทของกลมุ การเรียนแบบรวมมือ มี 3 ประเภท คือ 1. กลุม การเรียนแบบรวมมอื อยางเปนทางการ (Formal Cooperative Learning Groups) ครูวางแผนการจดั การเรยี นรู เพอ่ื ใหผูเรยี นไดร ว มมอื กันเรยี นรูอ ยา งตอเนือ่ งหลายชัว่ โมง 2. กลุมการเรยี นแบบรว มมอื อยางไมเ ปน ทางการ (Informal Cooperative Learning Groups) ครูจดั การเรยี นการสอนเฉพาะกิจเปน คร้ังคราว โดยสอดแทรกอยูในการสอนปกติ 3. กลมุ การเรียนแบบรว มมอื อยางถาวร (Cooperative Base Group) กลมุ การเรยี นรู ที่สมาชิกกลุมมีประสบการณการทำงาน การเรียนรูรวมกันมานานจนเกิดเปนทักษะที่ชำนาญ จึงมีความสมั พันธแ นน แฟน และใชรปู แบบนีใ้ นการทำงานเปนประจำ 3

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” การจัดการเรียนรูแบบรวมมือเปนการจัดกิจกรรมการเรียนรูผานกิจกรรมกลุมที่มีเทคนิค อยางหลากหลาย ตั้งแตจัดกลุมคิดเปนคู ถึงกลุมที่มีสมาชิก 4 – 8 คน กลุมที่จะดำเนิน กิจกรรมไดดีคือ 4 – 6 คน และไมควรเกิน 8 คน การเรียนแบบรวมมือเปน การพัฒนาทักษะ ทางสังคม ทกั ษะการคดิ การพดู การฟง การโตแยง เพอ่ื หาขอสรปุ การปฏสิ ัมพนั ธชว ยเหลือกัน ใหงานประสบความสำเร็จ เปนกิจกรรมที่สามารถเปลี่ยนบุคลิกของผูเรียนที่ไมกลาพูดไมกลาคิด ใหมีทักษะกาวหนาขึ้น จากไมเคยชวยเหลือใครก็จะเรียนรูที่จะชวยเหลือผูอื่นมากขึ้น มีการฝก ภาวะผนู ำ ฝกการตัดสินใจ การสอนแบบกานเย โรเบิรต กานเย (Robert Gange’) นำเสนอหลักการสอนท้งั 9 ประการ ไดแ ก 1. เรงเรา กระตุน และดึงดูดความสนใจ (Gain Attention) ของผูเรียน เปนการ ชว ยใหผเู รยี นสามารถรบั สง่ิ เรา หรอื สิง่ ท่จี ะเรยี นรไู ดด ี 2. บอกวัตถุประสงค (Specify Objective) ของบทเรียนใหผูเรียนทราบ เปนการ ชว ยใหผเู รยี นไดร บั รูความคาดหวงั 3. ทบทวนความรูเดิม (Activate Prior Knowledge) หรือการกระตุนใหระลึกถึง ความรูเดิม เปนการชวยใหผูเรียนดึงขอมูลเดิมที่อยูในหนวยความจำระยะยาวใหมาอยู ในหนวยความจำเพอื่ การใชงาน (working memory) ซง่ึ จะชวยใหผูเ รียนเกดิ ความพรอ มในการ เช่อื มโยงความรูใหมก ับความรเู ดิม 4. นำเสนอเนือ้ หาใหม หรือสง่ิ เราใหม (Present New Information) ผสู อนควรจะ จัดสิ่งเรา ใหผ ูเรียนเห็นลักษณะสำคัญของส่งิ เรานนั้ อยางชัดเจน เพื่อความสะดวกในการเลือกรับรู ของผูเรยี น 5. ชแี้ นะแนวทางการเรียนรู (Guide Learning) หรือการจดั ระบบขอมลู ใหม ีความหมาย เพื่อชว ยใหผูเ รยี นสามารถทำความเขา ใจกบั สาระที่เรียนไดง า ยและเร็วขึ้น 6. กระตุนการตอบสนองบทเรียน (Elicit Response) หรือกระตุนใหผูเรียน แสดงความสามารถ เพื่อใหผูเรียนมีโอกาสตอบสนองตอสิ่งเราหรือสาระท่ีเรียน ซึ่งจะชวย ใหทราบถงึ การเรียนรูที่เกิดข้ึนในตัวผูเรยี น 7. การใหขอมูลยอนกลับ (Provide Feedback) เปนการใหการเสริมแรงแกผูเรียน และขอ มลู ทเี่ ปน ประโยชนกบั ผูเรยี น 8. การประเมินผลการแสดงออก (Assess Performance) ของผูเรียน เพ่ือชวยให ผูเรยี นทราบวาตนเองสามารถบรรลุวัตถุประสงคไดมากนอยเพยี งใด 9. สรุปและนำไปใช (Review and Transfer) เปนการสงเสริมความคงทน และการ ถายโอนการเรียนรู โดยการใหโอกาสผูเรียนไดมีการฝกฝนอยางพอเพียง และในสถานการณ ที่หลากหลาย เพื่อชวยใหผูเรียนเกิดความเขาใจที่ลึกซึ้งขึ้น และสามารถถายโอนการเรียนรู ไปสูสถานการณอืน่ ๆ ได 4

อยากเปน็ “ครูอาชวี ะ” การจัดการเรียนการสอนโดยการจัดการเรียนรู (4 MAT) การจัดการเรียนการสอน แบบนี้มุงฝกใหผูเรียนไดพัฒนาสมองทั้งซีกซายและซีกขวาอยางสมดุล โดยคำนึงถึง ความแตกตา งระหวา งบุคคลของผูเรียนเปน สำคญั เบอรนิส แมคคารธี (McCarthy) ไดประยุกตแนวคิดของเดวิดคอลบ (Kolb) ที่เกี่ยวกับการรับรูและกระบวนการมาใชโดยใชพื้นที่ 4 สวนแทนผูเรียน 4 แบบ ซึ่งมีความถนัด แตกตา งกันดงั นี้ ผูเรียนแบบที่ 1 เปนประเภทที่ถนัดการใชจินตนาการ (Imaginative Learners) ผูเรียนที่ถนัดทางดานนี้มักจะชอบสงสัยและถามหาเหตุผลวา “ทำไม” (Why) เชน ทำไมเรา ตอ งเรียนเรอ่ื งนี้ ผูเรียนแบบที่ 2 เปนประเภทที่ถนัดทางการวิเคราะห (Analysis Learners) ผูเรียน ที่ถนัดทางดา นน้ีมักจะชอบคดิ วิเคราะหและถามวา “อะไร” (What) เชน ขอเท็จจริงคืออะไร เราจะเรียนอะไรกนั ผูเ รียนแบบที่ 3 เปนประเภททถี่ นัดการใชสามัญสำนกึ (Common sense Learners) ผเู รยี นที่ถนดั ทางดานน้ีมักจะถามวา “อยา งไร” (How) หรอื จะทำอยางไร ผูเรยี นแบบที่ 4 เปน ประเภทท่ีคำนึงถงึ การนำไปใช หลังจากไดล งมอื ปฏบิ ัตแิ ละคน พบ ความรูแลว (Dynamic Learners) ผูเรียนที่ถนัดดานนี้มักจะถามวา “ถา” (If) เชน ถาจะ นำไปใชตองทำอยา งไร ถาจะใหผอู ่นื รบั รูต องอยา งไร เปนตน สมองซีกซาย จะมีศักยภาพเกี่ยวกับภาษา การฟง ความจำ การวิเคราะห การ จดั ลำดบั การคำนวณ สญั ลกั ษณ เหตผุ ลเชิงตรรกะ และวิทยาศาสตร สมองซีกขวา จะมศี ักยภาพเกี่ยวกบั จนิ ตนาการ ความคดิ สรางสรรค อารมณ ความรสู กึ การรับรูภาพรวม การรับรูทางประสาทสัมผัส ศิลปะความงาม รูปทรง รูปแบบ สี ดนตรี มิตสิ มั พนั ธ และการเคล่ือนไหว ผูเรียนแตละคนจะมีความถนัดแตกตางกัน ซึ่งเกี่ยวของกับการใชสมองแตละซีก แมวา ผูเรียนจะมีความถนัดในการใชสมองที่แตกตางกัน แตการเรียนรูจะมีประสิทธิภาพ ถาผูเรียน ไดใชสมอง 2 ซีกอยางสมดุลกัน ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบ 4 MAT น้ี จงึ มงุ เนน ใหผ ูเรียนไดใชสมองซีกซายและซีกขวาสลับกันไป โดยเริม่ ทีส่ มองซกี ขวากอน เพราะเช่ือวา การเรียนรูของมนุษยเริ่มตนดวยการใชสมองซีกขวาหรือเกิดภาพรวมกอนแลวจึงเปนหนาที่ของ สมองซีกซาย เมื่อกลาวถึงรายละเอียดและจบลงดวยภาพรวม โดยใชสมองซีกขวาอีกคร้ัง การเรียนรโู ดยใชส มองซีกขวาและซีกซา ย จึงแบงไดเ ปน 8 ชอง 5

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” กิจกรรมการเรียนรู Why ขั้นที่ 1 สรางประสบการณ (สมองซีกขวา) ครูสรางประสบการณดวยการกระตุน หรอื สรางแรงจูงใจ ใหผ เู รยี นเช่ือมโยงประสบการณท ่รี บั รใู หเปนของตนเอง Why ขั้นที่ 2 วิเคราะหประสบการณ (สมองซีกซาย) ครูใหผูเรียนสะทอนความคิดจาก ประสบการณและตรวจสอบประสบการณท ไ่ี ดร ับรู What ขั้นที่ 3 บรูณาการการสังเกตไปสูความคิดรวบยอด (สมองซีกขวา) ครูใหขอมูล ขอ เทจ็ จรงิ และจดั กิจกรรมบรู ณาการใหนกั เรียนเกิดความคดิ รวบยอด What ขั้นที่ 4 พัฒนาความคิดรวบยอด (สมองซีกซาย) ครูใหผูเรียนไดรับขอมูลหรือ ขอเท็จจริงตามทฤษฎีหรือความคิดรวบยอด เพื่อใหผูเรียนวิเคราะหและไตรตรองประสบการณ ทรี่ บั รูอยางถี่ถว น How ขนั้ ที่ 5 ปฏบิ ตั แิ ละปรบั แตง เปน แนวคดิ ของตนเอง (สมองซีกซาย) ผเู รียนลองปฏิบัติ ตามสิ่งที่ไดร ับรู โดยผานประสาทสัมผัสเพื่อพัฒนาแนวคิดและทกั ษะตาง ๆ How ขั้นที่ 6 ปรับแตงเปนแนวคิดของตนเอง (สมองซีกขวา) ผูเรียนปรับปรุงสิ่งที่ปฏิบัติ ดวยวิธีการและบรู ณาการเปน องคค วามรูข องตนเอง If ขั้นที่ 7 วิเคราะหเพื่อนำไปประยุกตใช (สมองซีกซาย) ผูเรียนวิเคราะหสิ่งที่รับรู แลว นำไปประยกุ ตหรือดัดแปลงสง่ิ ทเ่ี รียนรไู ปใชป ระโยชนต อตนเองและผอู ื่น If ขั้นที่ 8 แลกเปลี่ยนความรูของตนกับผูอื่น (สมองซีกขวา) ผูเรียนแลกเปลี่ยนสิ่งที่ได เรียนรมู ากบั ผูอ่นื การจดั การเรยี นการสอนโดยใชปญหาเปน ฐาน (Problem Based Learning : PBL) การจัดการเรียนการสอนแบบน้ีมุงใหผูเรียนสรางความรูใหมจากปญหาที่เกิดขึ้น เพื่อให ผูเรียนไดเรียนรูอยางมีเปาหมาย มี จอหน ดิวอี้ (John Dewey) เปนผูริเริ่มวิธีสอน แบบแกป ญหา เนนใหผูเ รยี นเกดิ การเรยี นรดู วยการลงมอื ปฏิบัตเิ อง (Learning by Doing) การจัดการเรียนรูโดยใชปญหาเปนฐาน หมายถึง การใชปญหาเปนเครื่องมอื เพ่ือชวยให ผเู รยี นเกิดการเรียนรตู ามเปา หมายดวยการแกไ ขปญหา ขน้ั ตอนการจัดการเรียนรแู บบใชปญ หาเปนฐาน ขั้นที่ 1 กำหนดปญหา เปนขั้นท่ีผูสอนจัดสถานการณต างๆ กระตุนใหผูเรียนเกิดความ สนใจและมองเห็นปญหา สามารถกำหนดสิ่งที่เปนปญหาที่ผูเรียนอยากรูอยางเรียนได และเกิด ความสนใจทจ่ี ะคน หาคำตอบ ขั้นที่ 2 ทำความเขาใจกับปญหา ผูเรียนจะตองทำความเขาใจปญหาทีต่ องการเรียนรู ซึง่ ผูเรียนจะตอ งสามารถอธบิ ายสิง่ ตางๆ ทีเ่ กี่ยวของกบั ปญหาได 6

อยากเปน็ “ครูอาชีวะ” ขั้นที่ 3 ดำเนินการศึกษาคนควา ผูเรียนกำหนดสิ่งที่ตองเรียน ดำเนินการศึกษา คน ควาดวยตนเองดวยวิธกี ารที่หลากหลาย ขั้นที่ 4 สังเคราะหความรู เปนขั้นที่ผูเรียนนำความรูที่ไดคนความาแลกเปลี่ยนเรียนรู รว มกัน อภปิ รายผลและสงั เคราะหความรทู ่ีไดมาวามีความเหมาะสมหรอื ไมเ พียงใด ขั้นที่ 5 สรุปและประเมินคาของคำตอบ ผูเรียนแตละกลุมสรุปผลงานของกลุมตนเอง และประเมินผลงานวาขอมูลที่ศึกษาคนความีความเหมาะสมหรือไมเพียงใด โดยพยายาม ตรวจสอบแนวคิดภายในกลุมของตนเองอยางอิสระ ทุกกลุมชวยกันสรุปองคความรูในภาพรวม ของปญหาอกี คร้งั ขั้นที่ 6 นำเสนอและประเมินผลงาน ผูเรียนนำขอมูลที่ไดมาจัดระบบองคความรูและ นำเสนอเปนผลงานในรูปแบบที่หลากหลาย ผูเรียนทุกกลุมรวมทั้งผูที่เกี่ยวของกับปญหารวมกัน ประเมนิ ผลงาน รปู แบบวธิ ีการสอนแบบบรู ณาการ 1. การสอนแบบบูรณาการหลวมรวมหรอื แบบสอดแทรก (Infusion) เปน การบูรณา การแบบหลอมรวมโดยผูสอนคนเดยี วแตบ รู ณาการความรูและเนือ้ หาวิชาทเ่ี กยี่ วขอ ง ทำใหผ ูเรียน เกดิ การเรียนรแู ละมองเห็นความเชอื่ มโยงสมั พันธก ันระหวางกลุมสาระการเรยี นรู 2. การสอนแบบบรู ณาการแบบคูข นาน (Parallel) ผูสอนวชิ าตางๆ ต้งั แต 2 คนขึ้นไป มาวางแผนการจัดการเรยี นรูรว มกัน โดยมงุ เนนความคดิ รวบยอดหรือปญ หาเดียวกันหรือลักษณะ เนอื้ หาสาระใกลเคียงกันมาวางแผนการจดั การเรียนรูรวมกัน เพื่อทำใหเ นื้อหาสาระไมซำ้ ซอน 3. การสอนบูรณาการแบบสหวิทยาการ (Multidisciplinary) คณะผูสอน วางโครงการรวมกันกำหนดเนื้อหาที่จะสอนเพื่อไมใหซ้ำซอน ตางคนตางเขียนแผนการจัดการ เรียนรูของตน รับผิดชอบในการเตรียมสื่อ อุปกรณ การวัดผลและประเมินผลของตน และ กำหนดโครงงานใหผูเรียนปฏิบัตริ วมกนั เพยี งโครงงานเดยี ว แตตางคนตางสอน และวัดผลความ สนใจ ผูสอนจะประเมินความสำเร็จของผูเรียนจากโครงงาน เปนการปองกันการมอบภาระงาน ทซี่ ้ำซอนใหผ เู รียนมากเกินไป 4. การสอนบูรณาการแบบเชื่อมโยงขามวิชา (Trans Desciplinary) คณะผูสอน ตางกลุมสาระการเรียนรูมารวมประชุมปรึกษาหารือ วางแผนและเขียนแผนการจัดการเรียนรู สอนรวมกันโดยพิจารณากำหนดหัวขอที่เปนปญหาสำคัญในชีวิตและสังคม ที่ผูเรียนควรศึกษา และจำเปนตองชวยกันแกไข ผูเรียนและผูสอนกำหนดจุดประสงคการเรียนรูรวมกัน โดยมี เปา หมายใหผ เู รียนรูจักการศกึ ษาคน ควา ดวยตนเอง ตามหวั ขอที่ตนเองถนดั และสนใจ 7

อยากเปน็ “ครูอาชวี ะ” การจัดการเรยี นการสอนแบบโครงงาน (Project Method) การจัดการเรียนการสอนน้ีมุงใหผูเรียนไดศึกษาสิ่งที่ตัวเองสนใจ มีการฝกอยางเปน ขัน้ ตอนดวยการวางแผน เขียนโครงการเสนอครู เม่อื ไดร ับการอนมุ ัติแลว จงึ ดำเนินการเก็บขอมูล วิเคราะหขอ มลู สรุปผลการดำเนินงานและรายงานผล รปู แบบของโครงงานหรอื โครงการ มีลกั ษณะดังน้ี 1. โครงงานแบบกำหนดโครงสราง (Structure Project) โดยครเู ปนผกู ำหนดหัวขอ กจิ กรรม วิธีการและการนำเสนอใหผเู รยี นเปนผูป ฏิบัติ 2. โครงงานแบบไมกำหนดโครงสราง (Unstructure Project) โดยผูเรียนเปน ผกู ำหนดหวั ขอ กจิ กรรม วิธีการ และการนำเสนอตามความสนใจของผูเรยี น 3. โครงงานแบบกึ่งกำหนดโครงสราง (Semi-Structure Project) โดยผูสอนและ ผเู รียนรว มกันกำหนดหัวขอ กิจกรรม วธิ กี าร และการนำเสนอ ขัน้ ตอนการจดั กิจกรรมการเรียนรูแบบโครงงาน 1. ขน้ั กำหนดปญหาหรือสำรวจความสนใจ ผสู อนเสนอสถานการณห รอื ตัวอยางท่ีเปน ปญหาและกระตุนใหผูเรียนหาวิธีการแกปญหา หรือยั่วยุใหผูเรียนมีความตองการใครเรียนรู ในเรอ่ื งใดเรอ่ื งหนึ่ง 2. ขั้นกำหนดจุดมุงหมายในการเรียน ผูสอนแนะนำใหผูเรียนกำหนดจุดมุงหมาย ใหช ัดเจนวา เรียนเพ่ืออะไร จะทำโครงงานนนั้ เพอื่ อะไร 3. ข้ันวางแผนและวิเคราะหโครงงาน ผเู รียนวางแผนแกปญหา อาจจะเปนโครงงานเดียว หรือกลุมก็ได มีการเสนอแผนการดำเนินงานใหผูสอนพิจารณา ใหคำแนะนำชวยเหลือและ ขอเสนอแนะการวางแผนโครงงานของผเู รยี น 4. ขนั้ ลงมือปฏิบตั ิหรือแกปญหา ผูเรยี นลงมอื ปฏบิ ัติหรือแกป ญ หาตามแผนที่กำหนดไว โดยมีผูสอนเปนที่ปรึกษา คอยสังเกต ติดตาม แนะนำใหผูเรียนรูจักสังเกต เก็บรวบรวมขอมูล บันทึกผลการดำเนินการดวยความมานะ อดทน มีการประชุม อภิปราย ปรึกษาหารือกัน เปนระยะๆ ผูสอนจะเขา ไปเก่ียวของเทาท่จี ำเปน ผเู รยี นเปนผูใ ชความคดิ ความรใู นการวางแผน และตดั สินใจดวยตนเอง 5. ขั้นประเมินผล ผูสอนตองแนะนำใหผูเรียนรูจักประเมินผลกอนดำเนินการ ระหวาง ดำเนินการและหลังดำเนินการ คือรูจักพิจารณาวากอนดำเนินการมีสภาพอยางไร มีปญหา อยางไร ระหวางดำเนินงานตามโครงงานมีสิ่งใดผิดพลาดหรือบกพรอง จะตองแกไขอะไรบาง มีวิธแี กไขอยางไร เมอ่ื ดำเนนิ การไปแลวผเู รยี นมแี นวคิดอยา งไร มคี วามพอใจหรอื ไม ผลของการ ดำเนินการตามโครงงานผูเรียนไดความรูอะไร ไดประโยชนอยางไรและสามารถนำความรูน้ัน ไปพัฒนาปรับปรุงงานใหด ขี น้ึ ไดอ ยางไร 8

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” 6. ขั้นสรุป รายงานผลและเสนอผลงาน เมื่อผูเรียนทำงานตามแผนและเก็บขอมูลแลว ตองทำการวิเคราะหขอมูล สรุปและเขียนรายงานเพื่อนำเสนอผลงาน นอกเหนือจากรายงาน เอกสารแลว อาจมแี ผนภมู ิ แผนภาพ กราฟ แบบจำลองหรือของจริงประกอบการนำเสนอ การจัดการเรียนรแู บบอุปนัย (Inductive Method) กระบวนการสอนจากรายละเอยี ดปลกี ยอยหรอื จากสว นยอ ยไปหาสวนใหญ การจดั การเรยี นรแู บบนริ นยั (Deductive Method) กระบวนการสอนจากฎเกณฑ หลกั การขอเท็จจริงหรือขอ สรปุ ไปหารายละเอียดปลีกยอย สว นใหญไ ปหาสวนยอย การจัดการเรยี นรแู บบคำถาม (Questioning Method) ผูสอนจะปอนคำถามในลักษณะตางๆ เพื่อใหผูเรียนใชความคิดเชิงเหตุผล วิเคราะห วิจารณ สังเคราะห หรือ การประเมนิ คาเพ่อื จะตอบคำถามเหลา น้ัน วิธีสอนแบบแกปญหา (Problem Solving) หมายถึง วิธีสอนที่ผูสอนไดตั้งโจทย ปญ หาใหผเู รียนไดศกึ ษาแนวทางในการแกปญหาไดอยางถูกตอ งครบถวนสมบูรณหรืออาจกลาววา วิธีสอนแบบแกปญหาคือวิธีสอนแบบวิทยาศาสตร (Scientific Method) เปนวิธีการ แกปญหาของ จอรน ดิวอี้ (ลองผดิ ลองถกู ) ประกอบดวย 5 ข้ัน คือ 1. ข้นั กำหนดปญ หาและทำความเขาใจถงึ ปญหา 2. ขน้ั แยกปญหาและวางแผนแกป ญหา 3. ขน้ั ลงมอื แกป ญ หาและเก็บขอมูล 4. ข้นั วเิ คราะหขอมูลหรือรวบรวมความรูเขา ดวยกนั และแสดงผล 5. ขนั้ สรปุ และประเมินผลหรอื ขน้ั สรปุ และการนำไปใช 9