scincep5_1

คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรียนรสู งิ่ ตาง ๆ รอบตวั 10 แผนภูมแิ ทงแสดงความแตกตา งของพชื แตละชนิดไดช ดั เจน เขาใจไดร วดเรว็ โดย สงั เกตจากความสูงของแผนภมู ิแตละแทงแลว เปรียบเทียบจํานวนพืชแตละชนดิ ท่ี แตกตางกัน คาํ ตอบขึ้นอยูกบั นกั เรียน เชน มชี น้ั วางผลไม 2 ชน้ั แตละชน้ั มี 3 ชอ ง ชนั้ บนวางผลไมในชอง จากซายไปขวาคือสม แตงโมและลไใย ตามลาํ ดบั สวนชัน้ ลาง วางผลไมใ นชองจากซา ยไปขวา คอื ฝร่งั กลวยและแอปเปล ตามลําดบั คําตอบของนกั เรียนอาจแตกตา งกันแตค วรบรรยายตาํ แหนงของผลไมแตล ะชนดิ ไดถกู ตองและ ครบถว น สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

11 คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรยี นรสู ่งิ ตาง ๆ รอบตวั  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรยี นรสู ิง่ ตา ง ๆ รอบตัว 12 เปน การสรางและใชแบบจาํ ลองเพราะการวาดแผนทีท่ ําข้นึ เพื่อใชแ ทนของจริงคือ แผนผังโรงเรยี นแลวใชแผนทีน่ แ้ี สดงแผนผงั โรงเรยี น ไมเ ปนการสรา งและใชแ บบจาํ ลองเพราะปายบอกทางไมไดส รางขึ้นเพอ่ื เปน ตัวแทน ของส่ิงใดๆ เปน การสรางและใชแบบจําลองเพราะการปน ดนิ นํา้ มนั เปน แมงมุมมดเปนการสรางวัตถุ เพ่ือเปนตวั แทนของจรงิ คือแมงมุมมดแลว นาํ มาใชอธบิ ายลักษณะแมงมุมมดนนั้ เปนการสรา งและใชแ บบจาํ ลองเพราะภาพแสดงการเปล่ียนสถานะของนํ้าเปน ภาพ ตัวแทนของจริงคอื การเปลี่ยนสถานะของนํา้ เปน การสรางและใชแ บบจาํ ลองเพราะการสรางภาพเคลื่อนไหว 3 มติ ิเปน การสรา งวัตถุ เพื่อเปนตัวแทนการหมนุ เวียนของเลอื ด สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

13 คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรสู ง่ิ ตา ง ๆ รอบตัว เรื่องท่ี 1 เสน ทางของขยะจากมือเรา ในเร่ืองนี้นักเรียนจะไดเรียนรูเกี่ยวกับการจัดกระทํา และสื่อความหมายขอมูล การพยากรณและการสราง แบบจาํ ลอง จุดประสงคการเรียนรู 1. จัดกระทําและส่อื ความหมายขอ มลู เก่ยี วกบั ปริมาณขยะ 2. ใชขอมลู ท่ีจัดกระทาํ แลว มาพยากรณปริมาณขยะ 3. สรางแบบจําลองอนุภาคและการเคลื่อนท่ีของสารที่มีกล่ิน ในขยะ เวลา 4 ช่ัวโมง วสั ดุ อปุ กรณสําหรับทาํ กจิ กรรม กระดาษปรูฟ ไมบรรทัด ดินสอสี ลูกปด เชือกไหมพรม นาํ้ มนั หอมระเหย ไมเมตรหรอื ตลบั เมตร สอ่ื การเรียนรแู ละแหลง เรียนรู 1. หนงั สอื เรยี น ป.5 เลม 1 หนา 7-16 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.5 เลม 1 หนา 6-14 3. บัตรภาพขยะ ถังขยะ รถเกบ็ ขยะ โรงแยกขยะ  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรสู ิง่ ตา ง ๆ รอบตัว 14 แนวการจัดการเรยี นรู (60 นาที) ในการตรวจสอบความรู ครู เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียนและ ข้นั ตรวจสอบความรู (10 นาท)ี ยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวน ใหนักเรียนไปหาคําตอบดวยตนเอง 1. ครนู าํ อภปิ รายเกี่ยวกับขยะและการจัดการขยะในชุมชนของนักเรียนโดย จากการอานเนอ้ื เร่ือง ใชคาํ ถามวา ขยะในครวั เรือนของนักเรียนมีอะไรบาง นักเรียนทําอยางไร กับขยะเหลาน้ัน (นักเรียนตอบตามความเขาใจ เชน ขยะในครัวเรือน หากนักเรียนไมสามารถตอบ ไดแกเ ศษอาหาร ถุงพลาสตกิ เราสามารถนําไปฝงกลบหรือนําไปทิ้งในถัง คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว ขยะ) คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน 2. ครูนาํ บัตรภาพไดแก ขยะ ถงั ขยะ รถเกบ็ ขยะ โรงแยกขยะ มาใหนักเรียน และรับฟง แนวความคดิ ของนกั เรียน สงั เกต และนําอภิปรายโดยใชค ําถามวา นักเรียนคิดวาบัตรภาพทั้งส่ีใบคือ อะไรและแสดงถึงอะไรไดบาง (นักเรียนตอบตามความเขาใจ ซึ่งควรจะ ตอบไดวา คือขยะ ถังขยะ รถเก็บขยะ และโรงแยกขยะ และแสดงถึง กระบวนการกําจดั ขยะ) 3. ครูเชื่อมโยงความรูเดิมของนักเรียนจากบัตรภาพทั้งสี่สูการเรียนเร่ือง เสนทางของขยะจากมือเรา การจัดการขยะของชุมชนตาง ๆ ซ่ึงมีวิธี แตกตางกันไป ถาเราจะนําเสนอขอมูลเก่ียวกับวิธีการจัดการขยะของแต ละชุมชนเราจะมีวิธีการอยางไรเพื่อนําเสนอให คนอื่นเขาใจไดถูกตอง และรวดเรว็ เราจะไดเ รยี นรกู ันตอไป ขน้ั ฝกทกั ษะจากการอา น (40 นาที) 4. นักเรียนอานชื่อเร่ือง และคิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 7 แลว รวมกันอภิปรายในกลุมเพื่อหาแนวคําตอบตามความเขาใจของกลุม ครู บันทึกคําตอบของนักเรียนบนกระดานเพื่อใชเปรียบเทียบคําตอบหลัง การอา นเร่อื ง 5. นักเรียนอานคําใน คําสําคัญ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หาก นักเรียนอานไมได ครูควรสอนอานใหถูกตอง) จากนั้นครูชักชวนให นกั เรยี นอธิบายความหมายของคําสําคญั จากเน้ือเรื่อง 6. นักเรียนอานเน้ือเรื่องในหนังสือเรียนหนา 7-8 โดยครูฝกทักษะการอาน ตามวิธีการอานที่เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน เชน การฝก อานในใจ อานจับใจความสําคัญ ครูใชคําถามเพ่ือตรวจสอบความเขาใจ จากการอา น โดยใชค ําถามดังนี้ ยอ หนา ที่ 1 6.1 จากเร่ืองท่ีอาน พอเพียงอยากรูอะไร (พอเพียงอยากรูวาเหตุใด ถังขยะจึงมสี ีแตกตางกัน) สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

15 คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรูสง่ิ ตาง ๆ รอบตัว 6.2 พอเพียงใชวธิ ีการใดเพอื่ หาคาํ ตอบ (สืบคนขอมลู ) 6.3 ขยะสวนใหญน าํ ไปทาํ อะไร (ทําปยุ หมกั ) 6.4 ขยะประเภทใดท่ีนําไปฝงกลบ (ขยะท่ีนํามาทําปุยหมักไมไดและขยะ ท่นี ํากลับมาใชใ หมไมได) ยอ หนาที่ 2 6.5 การพยากรณคืออะไร (การคาดการณเหตุการณที่จะเกิดขึ้นโดย อาศยั ขอ มลู ท่ีรวบรวมไวอ าจไดจากการสังเกตหรือการวดั หรืออ่ืน ๆ) ยอหนาที่ 3 6.6 การจัดกระทําและส่ือความหมายขอมูลคืออะไร (การนําขอมูลมา เรยี บเรยี ง หรือนําเสนอใหเขาใจงายข้ึน) 6.7 รูปแบบของการจัดกระทําและส่ือความหมายขอมูลมีอะไรบาง ยกตัวอยา ง (ตาราง แผนภมู ิ กราฟ แบบจําลอง อนิ โฟกราฟก ) ยอหนาที่ 4 6.8 แบบจาํ ลองคืออะไร (ส่งิ ทเี่ ราสรางข้ึนเพื่อเปนตวั แทนของจรงิ ตาง ๆ) 6.9 แบบจําลองมีลักษณะอยางไรบาง ยกตัวอยาง (แบบจําลองมีหลาย ลักษณะ เชน แบบจําลองสองมิติ เชน แผนภาพ แบบจําลองสามมิติ เชน รปู ปน สือ่ เคลือ่ นไหวเสมอื นจริง โปรแกรมคอมพิวเตอร) ครูใหความรูเพิ่มเติมวาถาแบบจําลองท่ีสรางข้ึนเปน 3 มิติ แบบจําลองนนั้ มีขนาดใหญกวา หรือเล็กกวาของจริงหรือมีขนาดเทา ของจริงก็ได เชน แบบจําลองลูกโลก เปนแบบจําลองที่เล็กกวาโลก แบบจําลองรางกายมนุษยมีขนาดเทากับมนุษย แบบจําลองแมงมุม มีขนาดใหญก วา แมงมมุ ขน้ั สรปุ จากการอาน (10 นาท)ี 7. ครูและนักเรียนรวมกันสรุปเรื่องที่อานซึ่งควรสรุปไดวาขยะแตละ นั ก เ รี ย น อ า จ ไ ม ส า ม า ร ถ ต อ บ ประเภทจะนําไปกําจดั ดว ยวิธีแตกตางกัน ขอมูลตาง ๆ สามารถนํามาจัด คาํ ถามหรอื อภิปรายไดต ามแนวคําตอบ กระทําและสื่อความหมายในรูปแบบท่ีเขาใจไดงายขึ้นซึ่งเปนการจัด ครูคว รใหเวล านักเรียนคิดอยาง กระทําและส่ือความหมายขอมูล การคาดการณส่ิงตาง ๆ ที่เกิดข้ึนโดย เหมาะสม รอคอยอยางอดทน และรับ อาศยั ขอ มลู ทร่ี วบรวมไวเ ปนการพยากรณ และการสรางบางส่ิงบางอยาง ฟง แนวความคิดของนกั เรียน ขึ้นมาเพ่ือเปนตัวแทนของส่ิงน้ัน ๆ เปนการสรางแบบจําลอง ทั้งการจัด กระทําและสื่อความหมายขอมูล การพยากรณและการสรางแบบจําลอง  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรยี นรสู ่งิ ตาง ๆ รอบตัว 16 ลวนเปนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรซึ่งสามารถนํามาใช ประโยชนไ ด 8. นักเรียนตอบคําถามจากเรื่องท่ีอานใน รูหรือยัง ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 6 9. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน รูหรือยังกับคาํ ตอบที่เคยตอบในคิดกอนอา น ซงึ่ ครูบันทึกไวบนกระดาน 10. ครูชักชวนนักเรียนลองตอบคําถามทายเร่ืองท่ีอานโดยครูบันทึกคําตอบ ของนักเรียนบนกระดานโดยยังไมเฉลยคําตอบแตชักชวนใหนักเรียนหา คาํ ตอบจากการทํากจิ กรรม สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

17 คูม ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรียนรูสงิ่ ตาง ๆ รอบตัว แนวคําตอบในแบบบนั ทึกกจิ กรรม การพยากรณทําไดโดยการนําขอ มูลที่รวบรวมไดจ ากการสงั เกต การวัดหรือ อื่น ๆ มาคาดการณเหตุการณที่จะเกิดข้นึ การจัดกระทําและสอ่ื ความหมายขอมูลคือการนาํ ขอ มลู ที่รวบรวมไวมา นาํ เสนอในรปู แบบที่เขาใจงา ย ชัดเจน ทาํ ใหเ หน็ ความสมั พันธของขอมูล มากขึ้น แบบจําลอง สองมติ ิ แบบจําลองสามมติ ิ แผนภาพ สื่อเคลื่อนไหวเสมอื นจรงิ โปรแกรมคอมพิวเตอร  สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรียนรูสิง่ ตาง ๆ รอบตัว 18 กิจกรรมที่ 1 จดั กระทาํ และสือ่ ความหมายขอ มูลและสรา งแบบจําลอง ไดอ ยา งไร กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดอธิบายและใชทักษะ การจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูล การพยากรณและ การสรา งแบบจาํ ลองเก่ียวกับปริมาณขยะและการเคล่ือนท่ี ของกลน่ิ ของสารในขยะ เวลา 3 ชวั่ โมง จดุ ประสงคการเรียนรู 1. จัดกระทําและส่ือความหมายขอมูลเกยี่ วกบั ปรมิ าณขยะ 2. พยากรณเ ก่ียวกับปริมาณขยะ 3. สรา งแบบจําลองเพื่ออธบิ ายการเคล่ือนท่ีของกลน่ิ ขยะ วัสดุ อุปกรณสาํ หรับทาํ กจิ กรรม ส่ิงทค่ี รูตองเตรยี ม/กลมุ 1. กระดาษปรฟู 1 แผน ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 2. ลูกปดคละสี 1 ถงุ C4 การส่อื สาร 3. เชือกไหมพรม 1 มว น C5 ความรวมมอื 4. นํา้ มันหอมระเหย 1 ขวด สอ่ื การเรยี นรูแ ละแหลงเรียนรู 5. ไมเมตรหรือตลบั เมตร 1 อัน 1. หนงั สอื เรียน ป.5 เลม 1 หนา 9-13 สิ่งท่ีนกั เรียนตองเตรยี ม/กลมุ 2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.5 เลม 1 หนา 7-14 1. ดนิ สอสี 1 กลอง 3. วดี ิทศั นตวั อยา งการปฏิบตั ิการวิทยาศาสตรส ําหรบั ครเู รอ่ื ง 2. ไมบ รรทดั 1 อัน การจดั กระทําและส่ือความหมายขอ มูลทาํ ไดอ ยา งไร 3. ดนิ สอ 1 แทง http://ipst.me/8121 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร 4. วดี ทิ ัศนตวั อยา งการปฏิบตั กิ ารวทิ ยาศาสตรสําหรบั ครู S6 การจัดกระทาํ และสื่อความหมายขอมูล เรือ่ งการพยากรณท าํ ไดอยา งไร http://ipst.me/8122 S7 การพยากรณ 5. วีดทิ ัศนต ัวอยางการปฏบิ ัติการวทิ ยาศาสตรส ําหรับครเู รื่อง S8 การลงความเหน็ จากขอมูล การสรา งแบบจําลองทําไดอยางไร http://ipst.me/8127 S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรปุ S14 การสรางแบบจําลอง http://ipst.me/8121 http://ipst.me/8122 http://ipst.me/8127 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

19 คมู อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรียนรูส ง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั แนวการจดั การเรียนรู ในการตรวจสอบความรู ครู เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน 1. ครูตรวจสอบความรูเ ดิมของนกั เรียนเกย่ี วกับการสรางแบบจําลองโดยคนหา สําคัญ และยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ ขาวเกี่ยวกับมลพิษของกลิ่นขยะจากพื้นท่ีฝงกลบขยะที่สงกล่ินรบกวนคนท่ี ใหกับนักเรียน แตชักชวนนักเรียน อาศัยใกลเคียงกับพ้ืนท่ีฝงกลบ เชน หัวขอขาวในหนังสือพิมพ ไปหาคําตอบที่ถูกตองจากกิจกรรม https://www.thaipost.net/main/detail/5054 และสรุปใหนักเรียนฟง ตา ง ๆ ในบทเรยี นน้ี ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใชแนวคําถามในการอภิปราย ดงั ตอไปน้ี 1.1 กล่ินขยะมาจากท่ีใด (นักเรียนตอบตามความเขาใจซึ่งควรตอบไดวา มาจากพน้ื ทฝ่ี ง กลบ) 1.2 กลิ่นขยะสงผลกระทบตอคนในพ้ืนท่ีอยางไร (นักเรียนตอบตามความ เขา ใจ ช่งึ ควรตอบไดว า สงผลกระทบคอื มีกล่นิ เหม็นรบกวน) 1.3 ถา กลน่ิ ขยะเปน อนภุ าคของสารท่ปี ะปนอยูในขยะซ่ึงมีขนาดเล็กมาก ๆ นักเรียนจะแสดงลักษณะของอนุภาคของสารที่ใหกลิ่นไดอยางไร (นกั เรียนตอบตามความเขาใจ) 1.4 นักเรียนจะแสดงลักษณะการเคล่ือนที่ของอนุภาคของสารท่ีใหกลิ่น ออกจากพนื้ ที่ฝงกลบไปยงั บานของคนท่ีอาศัยอยรู อบๆ พื้นท่ีฝงกลบได อยา งไร (นักเรียนตอบตามความเขา ใจ) 2. นักเรียนอานชื่อกิจกรรม และ ทําเปนคิดเปน และรวมกันอภิปรายเพ่ือ ตรวจสอบความเขาใจเกี่ยวกับจุดประสงคในการทํากิจกรรม โดยใชคําถาม ดังน้ี 2.1 กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดเรียนเก่ียวกับเรื่องอะไร (จัดกระทําและ ส่อื ความหมายขอ มูลและสรางแบบจําลอง) 2.2 นักเรียนจะไดเรียนรูทักษะอะไรบางในกิจกรรมน้ี (การจัดกระทําและ สื่อความหมายขอมลู การพยากรณและการสรา งแบบจาํ ลอง) 2.3 เม่ือเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (สามารถจัดกระทําและ สื่อความหมายขอมูลเก่ียวกับปริมาณขยะ พยากรณปริมาณขยะและ สรางแบบจาํ ลองเพ่ือบรรยายการเคลอ่ื นทข่ี องกล่ินขยะ) 3. นกั เรยี นอา นส่ิงทต่ี องใชในการทาํ กิจกรรม จากน้นั ครนู ําวัสดุอปุ กรณม า แสดงใหน ักเรียนดูทลี ะอยาง 4. นกั เรียนอาน ทําอยา งไร ตอนท่ี 1 แลว รว มกันอภปิ รายเพ่ือสรปุ ลําดบั ข้นั ตอนการทาํ กจิ กรรมตามความเขาใจ โดยครใู ชคําถามดังตอ ไปนี้  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรียนรสู ิ่งตา ง ๆ รอบตวั 20 4.1 ขอมูลจากการอานเปนขอมูลเกี่ยวกับเร่ืองอะไร (ปริมาณขยะในแตละ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและ ป ต้ังแตป พ.ศ. 2551 จนถึงป พ.ศ. 2560 ) ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 ที่นักเรียนจะได 4.2 จากขอมลู ปรมิ าณของขยะมหี นวยเปนอะไร (ตัน) ฝก จากการทาํ กจิ กรรม 4.3 ปริมาณขยะใน ป พ.ศ. 2551 มีปริมาณเทาใด (ป พ.ศ. 2551 มี S6 การจัดกระทําและส่ือความหมายขอมูล ปรมิ าณขยะ 23,900,000 ตัน (ยสี่ บิ สามลานเกา แสนตัน)) จ า ก ก า ร นํ า ข อ มู ล ม า จั ด ก ร ะ ทํ า เ ป น 4.4 จากขอมูลทอี่ า นนกั เรยี นไดเ หน็ ความสัมพนั ธร ะหวา งขอมูลใดกับขอมูล ตารางและแผนภูมิ ใด (ปริมาณขยะกับปท ่ีรวบรวมได) S7 กา รพ ยา ก รณ จา กก า รนํ าข อมู ล ที่ 4.5 หลงั จากอานขอมลู เกีย่ วกับปรมิ าณขยะมูลฝอยในประเทศไทยแลว เรา รวบรวมไดมาพยากรณปริมาณขยะที่จะ เกดิ ขึ้น สามารถนําขอมูลไปทําอะไรตอไป (นําขอมูลมาจัดใหอยูในตารางและ แผนภมู ิแทง ) S8 การลงความเห็นจากขอมูลจากทิศ 4.6 การนําขอมูลมาจัดในตาราง นักเรียนจะจัดใหปริมาณขยะกับปที่ ทางการเคลื่อนที่ของอนุภาคของสารท่ีมี รวบรวมไดมาจัดวางในตารางอยา งไร (นกั เรียนตอบตามความเขาใจ) กลน่ิ 4.7 การนําขอมูลมาจัดทําเปนแผนภูมิแทง นักเรียนจะจัดใหปริมาณขยะ กับปท่ีรวบรวมไดอยูในแกนใดกับแกนใด(นักเรียนตอบตามความ S14 การสรางแบบจําลองอนุภาคและการ เขาใจ) เคลื่อนท่ีของอนุภาคของสารที่เปนกล่ิน ขยะ ครูอาจเสนอแนะนักเรียนเก่ียวกับการสรางตาราง ปที่จัดเก็บ ขยะจัดเปนตวั แปรตน สวนปริมาณขยะที่เกิดข้ึนในแตละปเปนตัวแปร C4 การสื่อสารจากการบรรยายแบบจําลอง ตาม ดังนั้น ตารางควรจะมี 2 สดมภ สดมภดานซายเปนปท่ีจัดเก็บ อนุภาคและการเคลื่อนที่ของอนุภาค ขยะ สดมภดานขวาเปนปริมาณขยะที่จัดเก็บได จํานวนแถวในตาราง ของสารทีเ่ ปนกลน่ิ ขยะ จะเทา กับจํานวนปท่จี ดั เก็บขยะ สว นการสรางแผนภมู ิ แกนตง้ั ควรเปน ปริมาณขยะทีจ่ ดั เก็บในแตละป แกนนอนเปน ป พ.ศ. ท่จี ดั เก็บขยะ C5 ความรวมมือจากการทํางานรวมกันใน 4.8 หลังจากทําตารางและแผนภูมิเรียบรอยแลว นักเรียนตองทําอยางไร กลมุ ตอไป (อภิปรายเพอ่ื เปรยี บเทียบวา การนาํ เสนอขอมูลในรูปแบบตาราง และแผนภมู ิ รูปแบบใดเขา ใจงา ย ชัดเจนในเวลาอนั รวดเรว็ ) 4.9 นักเรียนจะตองทําอยางไรในลําดับตอไป (อภิปรายวาปริมาณขยะ ต้งั แตป 2551 -2560 มีการเปลย่ี นแปลงอยางไร) 4.10นักเรียนตองพยากรณเก่ียวกับอะไรบาง (เก่ียวกับปริมาณขยะใน ป พ.ศ. 2548 และ ป พ.ศ. 2563) 5. เมอื่ นกั เรียนเขา ใจวิธีการทาํ กิจกรรมในทําอยา งไร ตอนที่ 1 แลว ใหนกั เรียน บันทกึ จุดประสงคการทํากิจกรรมตอนท่ี 1 .ในแบบบันทึกหนา 7 และให วิเคราะหว า กิจกรรมตอนที่ 1 ตอ งใชวัสดอุ ปุ กรณหรือไม อยางไร 6. เมื่อนักเรยี นเขา ใจวธิ ีการทํากิจกรรมในทําอยางไรแลว ใหนักเรียนเริม่ ปฏบิ ัติ กิจกรรมตามขัน้ ตอน สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

21 คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรูส่ิงตา ง ๆ รอบตวั 7. หลงั จากทาํ กิจกรรมแลว ครนู ําอภิปรายผลการทํากิจกรรม โดยใชค าํ ถาม ขอเสนอแนะเพม่ิ เตมิ ดงั นี้ 7.1 จากขอมูลปริมาณขยะในประเทศไทยป พ.ศ. 2551-2560 นักเรียนนํา 1. ครอู าจใชกล่ินของสารอ่ืน ขอมลู มาจัดใหอ ยใู นรปู แบบใดบาง (ตารางและแผนภูมแิ ทง) แทนน้ํามันหอมระเหย 7.2 จากตารางแสดงขอมลู อะไรบา ง (ป พ.ศ. ที่จัดเก็บขยะ ปริมาณขยะแต ละป มหี นวยเปน ตัน และแหลง ทมี่ าของขอ มลู ) 2. ครู อ า จ ม อ บ ห ม า ย ใ ห 7.3 จากแผนภูมิแสดงขอมูลอะไรบาง (แกนตั้งแสดงปริมาณขยะ มีหนวย นักเรียนทํากิจกรรม รวมคิด รวม เปนตัน แกนนอนแสดง ป พ.ศ.ทจ่ี ัดเก็บขยะ แหลงทมี่ าของขอ มลู ) ทําหลังจากจบ กิจกรรม ตอนที่ 1 7.4 สิ่งที่แตกตางกันของขอมูลในตารางและแผนภูมิคืออะไร (ขอมูลใน ตารางแสดงปริมาณขยะเปนตัวเลข สวนขอมูลในแผนภูมิจะแสดง หากนักเรียนไมส ามารถตอบ ปริมาณขยะโดยใชความสูงของแทงแผนภูมิ) คํ า ถ า ม ห รื อ อ ภิ ป ร า ย ไ ด ต า ม แ น ว 7.5 ขอ มูลจากตารางหรือแผนภูมิชวยใหเราเปรียบเทียบปริมาณขยะในแต คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด ละปไดรวดเร็วกวา (แผนภูมิ) อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน 7.6 การจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูลมีประโยชนอยางไร (ทําให และรบั ฟงแนวความคดิ ของนกั เรียน เขาใจขอมลู ไดชดั เจนและรวดเรว็ ขึน้ ) 7.7 ขอมูลที่ยังไมผานการจัดกระทําแตกตางจากขอมูลที่จัดกระทําแลว อยางไร (ขอมูลที่จัดกระทําแลวเขาใจไดงายและรวดเร็วมากกวาและ สะดวกในการพยากรณแนวโนม ปรมิ าณขยะในปต อไป) 7.8 จากขอมูลในแผนภูมิแทง แนวโนมปริมาณขยะเปนอยางไร (ปริมาณ ขยะจะมีแนวโนมเพมิ่ ข้ึน) 7.9 จากขอมูลปริมาณขยะ ต้ังแต ป พ.ศ. 2551 – พ.ศ. 2560 สามารถ พยากรณปริมาณขยะ ในป พ.ศ. 2561 ไดหรือไม อยางไร (ปริมาณ ขยะในป 2561 นา จะมปี รมิ าณเทากับ 277 แสนตนั ) 7.10นักเรียนมีวิธีชวยลดปริมาณขยะของตนเองไดอยางไร (นักเรียนตอบ ตามความเขา ใจของตนเอง) 8. ครูเช่ือมโยงขอมูลที่ไดจากการทํากิจกรรมชวงนี้ไปสูเรื่องการสราง แบบจําลอง 9. นักเรียนอาน ทําอยางไร ตอนที่ 2 แลวรวมกันอภิปรายเพ่ือสรุปลําดับ ข้นั ตอนในการทาํ กิจกรรม โดยครใู ชค าํ ถามนําอภปิ รายดงั นี้ 9.1 จากการอานสถานการณ นักเรียนไดขอมูลอะไรบาง (ในพื้นท่ีมีบาน 4 หลัง คือ ก ข ค และ ง ตั้งอยูรอบๆ พ้ืนท่ีฝงกลบขยะ บาน ก ข และ ง อยูหางจากพื้นท่ีฝงกลบ 100 เมตร สวนบาน ค อยูหางจากพื้นท่ีฝง  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรยี นรูส่ิงตาง ๆ รอบตวั 22 กลบ 200 เมตร และสารที่มีกลิ่นจากขยะเคล่ือนที่มาถึงบานแตละ หลงั ) 9.2 นกั เรียนตองทําอยางไรตอไป (สรางแบบจําลองเพ่ือแสดงการเคลื่อนท่ี ของอนุภาคของสารท่ีมีกลิ่นในขยะจากพื้นท่ีฝงกลบขยะมายังบานแต ละหลังโดยใชวัสดอุ ุปกรณท ่คี รูกําหนดหรอื สรา งเอง) 9.3 นักเรียนคิดวาจะสรางแบบจําลองในรูปแบบใด และตองใชวัสดุ อุปกรณอะไรบาง (นกั เรยี นตอบไดต ามความเขา ใจ) 9.4 นกั เรียนคิดวา จะใชอะไรแทนอนภุ าคของสารท่ีมกี ลิ่น และใชอะไรแทน ทิศทางการเคล่ือนท่ีของอนุภาคของสารท่ีมีกล่ิน (นักเรียนตอบไดตาม ความเขาใจ) 9.5 เม่ือสรางแบบจําลองที่ไดจากการวิเคราะหขอมูลแลวนักเรียนทํา อยางไรตอไป (สังเกตกล่ินนํ้ามันหอมระเหยเมื่อยืนในตําแหนงตาง ๆ โดยเปรียบเหมือนเปนตําแหนงของบานแตละหลัง และนําขอมูลจาก การสงั เกตมาปรบั ปรงุ แบบจําลอง และนาํ เสนอ) 10.เมอ่ื นกั เรยี นเขา ใจวธิ กี ารทํากิจกรรมในทําอยางไรแลว ครแู จกวสั ดอุ ุปกรณ และใหนกั เรยี นปฏบิ ตั ติ ามข้นั ตอน โดยครูเสนอแนะวา ในแบบจําลองควร ระบสุ ญั ลักษณแ ละความหมายของสัญลักษณน ้นั ๆ เชน อนุภาคของสารทม่ี ี กลิน่ แทนดว ยอะไร อนภุ าคของสารอน่ื ๆ แทนดวยอะไร การเคลอื่ นที่ของ อนุภาคของสารท่ีมีกลิน่ แทนดวยอะไร 11.หลังจากทาํ กจิ กรรมแลว นักเรียนแตละกลมุ นําเสนอผลการทํากจิ กรรม จากนน้ั ครนู าํ อภิปรายโดยใชค ําถามดงั นี้ 11.1 แบบจําลองเพ่ือบรรยายการเคล่ือนท่ีของอนุภาคของสารท่ีมีกลิ่นมีก่ี รูปแบบ อะไรบา ง (นักเรียนตอบตามท่สี รา ง เชน ภาพวาด แบบจําลอง สามมติ ิ) 11.2 สิ่งใดใชเปนตัวแทนอนุภาคของสารที่มีกล่ิน และส่ิงใดใชเปนตัวแทน การเคลอื่ นท่ีของอนุภาค (นักเรียนตอบตามสิ่งที่ไดสรางข้ึน เชน ใชจุด แทนอนุภาคของสารที่มีกล่ินแตละอนุภาค หรือใชลูกปดแทนอนุภาค ของสารที่มีกล่นิ ลูกศรแทน ทิศทางการเคลือ่ นท่)ี 11.3 แบบจําลองแสดงการเคลื่อนท่ีของอนุภาคของสารที่มีกลิ่นอยางไร (อนภุ าคของสารที่มีกลน่ิ เร่ิมจากพ้ืนที่ฝงกลบและเคล่ือนท่ีไปในอากาศ ทกุ ทศิ ทางจนถึงบานแตละหลัง ทาํ ใหค นในบานแตละหลังไดร บั กล่ิน) 12.ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวาการจัดกระทําและส่ือ ความหมายขอ มูลเปน การนําขอมูลมานําเสนอในรูปแบบที่เขาใจงายขึ้นและ สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

23 คูม อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรียนรสู ิ่งตาง ๆ รอบตัว เหน็ ความสมั พนั ธของขอมลู การพยากรณเปนการคาดการณเหตุการณที่จะ เกิดข้นึ โดยอาศยั ขอ มูลท่ีรวบรวมไว การสรางแบบจําลองเปนการสรางสิ่งใด สิ่งหน่ึงข้ึนมาเพ่ือเปนตัวแทนของจริงซึ่งอาจเปนวัตถุ เหตุการณ กระบวนการหรือระบบและใชแบบจําลองนั้นเพ่ือสื่อสาร บรรยาย อธิบาย หรอื พยากรณสิ่งเหลาน้นั (S13) ครูใหความรูเพ่ิมเติมวาการสรางส่ิงใดส่ิงหน่ึงข้ึนมาเพ่ือเปนตัวแทนของจริง น้ันทําไดหลายรูปแบบอาจเปนวัตถุสิ่งของที่เปนนามธรรม เชน แผนภาพ รูปปน หรืออาจไมไดเปนวัตถุสิ่งของหรือมีลักษณะเปนนามธรรม เชน คําพูด สมการ โปรแกรมคอมพิวเตอร 13.นักเรียนตอบคําถามใน ฉันรูอะไร โดยครูอาจใชคําถามเพิ่มเติมในการ อภปิ รายเพื่อใหไ ดแ นวคาํ ตอบทถ่ี ูกตอง 14. นักเรยี นสรปุ ส่งิ ทีไ่ ดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นนักเรียนอาน ส่ิงท่ีไดเรียนรู และเปรียบเทียบกับขอสรปุ ของตนเอง 15.ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเกี่ยวกับเร่ืองท่ีสงสัยหรืออยากรูเพิ่มเติม ใน อยากรูอีกวา จากนั้นครูอาจสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอคําถามของ ตนเองหนาชั้นเรียน และใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับคําถามที่ นําเสนอ 16. ครูนําอภิปรายเพื่อใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษที่ 21 อะไรบางและในขั้นตอนใดแลว บนั ทึกลงในแบบบันทึกกิจกรรมหนา 14 17.นักเรียนรวมกันอาน รูอะไรในเร่ืองน้ี ในหนังสือเรียนหนา 15-16 ครูนํา อภิปรายเพ่ือนําไปสูขอสรุปเกี่ยวกับสิ่งที่ไดเรียนรูในเร่ืองนี้ จากน้ันครู กระตุนใหนักเรียนตอบคําถามในชวงทายของเน้ือเรื่องซ่ึงเปนคําถามเพ่ือ เช่ือมโยงไปสูการเรียนเนื้อหาในบทถัดไป ดังน้ี การจัดกระทําและสื่อ ความหมายขอมูลและการสรางแบบจําลองสามารถนําไปใชอธิบายแนวคิด เก่ียวกับแรงและพลังงานไดหรือไม นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง ซึง่ จะหาคําตอบไดจ ากการเรยี นในบทตอไป 18. ครูชักชวนนกั เรียนอา น รักษโลก แลวรวมกันอภิปรายสรุปแนวคิดที่ไดจาก การอาน  สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรยี นรูสิง่ ตา ง ๆ รอบตัว 24 แนวคาํ ตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม 1. จดั กระทาํ และสื่อความหมายขอมูลเกย่ี วกับปริมาณขยะในแตล ะป 2. พยากรณเก่ียวกับปริมาณขยะ ปรมิ าณขยะมลู ฝอยป พ.ศ. 2551-2560 สํานกั งานส่งิ แวดลอ มภาคและสาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอมจงั หวัด สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

25 คูม อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรสู ิ่งตาง ๆ รอบตัว แผนภมู ิ ปรมิ าณขยะในประเทศไทย ระหวา งป พ.ศ. 2551 - 2560 ปรมิ าณขยะ (แสนตัน) ป พ.ศ. สํานกั งานสง่ิ แวดลอมภาคและสาํ นักงานทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอมจังหวัด  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรสู ่งิ ตาง ๆ รอบตวั 26 แสดงปรมิ าณขยะเปนตัวเลข ดูแนวโนม ของ และเห็นความสมั พันธข อง ขอมูลไดไ มชดั เจน ขอมูลระหวางปแ ละปริมาณ ขยะในแตล ะป แสดงปริมาณขยะในแตล ะปท ่ี หาความแตกตา งของ แตกตางกนั โดยใชความสูงของแทง ปรมิ าณขยะในแตละป แผนภมู ิทําใหเ ปรียบเทียบปริมาณขยะ เปน ตัวเลขไดไ มช ดั เจน ในแตละปไ ดงา ยกวา และมองเห็น แนวโนม ปริมาณขยะไดช ัดเจนและ รวดเร็ว แผนภูมแิ ทง มีขอดี ดังนี้ แสดงปรมิ าณขยะในแตล ะปท่แี ตกตางกันโดยใชค วามสงู ของแทง แผนภมู แิ สดง การเปรียบเทยี บปริมาณขยะในแตล ะปซ ึง่ มองเห็นไดง า ยกวา และมองเหน็ แนวโนมปรมิ าณ ขยะไดชดั เจนและรวดเร็ว ปริมาณขยะมลู ฝอยที่เกิดข้นึ ในประเทศไทยภายในระยะเวลา 10 ป แนวโนมคอื มี ปริมาณสูงขึ้นเรือ่ ยๆ ปรมิ าณขยะมูลฝอยทีเ่ กดิ ขนึ้ ในประเทศไทยในป พ.ศ. 2548 นา จะมปี รมิ าณนอยกวา ปริมาณขยะท่เี กิดขึน้ ในป พ.ศ. 2551 ปริมาณขยะมลู ฝอยท่ีจะเกิดขึ้นในประเทศไทยในป พ.ศ. 2563 นา จะมปี รมิ าณมากกวา ปรมิ าณขยะที่เกิดข้นึ ในป พ.ศ. 2560 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

27 คมู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรูส ่งิ ตา ง ๆ รอบตวั สรา งแบบจาํ ลองเพ่อื บรรยายการเคลื่อนที่ของอนภุ าคของสารทีม่ กี ลน่ิ ในขยะ คําตอบข้ึนอยูกบั นักเรียน  สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรสู งิ่ ตา ง ๆ รอบตวั 28 คําตอบขน้ึ อยูกับนกั เรยี น สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

29 คมู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรยี นรูส่งิ ตา ง ๆ รอบตวั นํามาจดั กระทําใหอยใู นรปู แบบตารางและแผนภมู ิ เปน การนาํ เสนอขอ มลู ท่ไี มไดจ ดั ใหเปนระบบหรือขอมูลท่ยี งั ไมเหน็ ความสัมพันธกนั นาํ มาจดั ใหเปนระบบหรือใหเหน็ ความสมั พันธระหวางขอมูล ซ่ึงจะทําใหเขาใจไดง า ย ชดั เจนในเวลารวดเร็ว สามารถนาํ ขอ มูลขยะมูลฝอยที่เกดิ ข้นึ ในป พ.ศ. 2551-2560 มาพยากรณป ริมาณขยะที่ จะเกดิ ข้นึ ในปตอ ไปโดยวเิ คราะหจากขอ มูลเดิม เราสามารถนาํ ขอมลู ปริมาณขยะมูลฝอยทเี่ กดิ ขึ้นในประเทศไทย ป พ.ศ. 2551-2560 ซง่ึ มีหนว ยงานรวบรวมไว มาจัดกระทําใหอ ยใู นรูปแบบตารางและแผนภมู แิ ทง จะพบวา ทง้ั ในรูปแบบตารางและแผนภมู แิ ทงทําใหเขา ใจขอมูลไดง า ยขน้ึ เมื่อเปรยี บเทียบ ระหวา งตารางและแผนภมู ิแทง พบวา แผนภมู แิ ทงจะทําใหเขา ใจขอ มูลไดงาย และเห็น แนวโนม ของปรมิ าณขยะไดช ดั เจนกวา จัดในรูปแบบตาราง จากขอ มลู ปริมาณขยะในแต ละปสามารถพยากรณปรมิ าณขยะที่เกดิ ขึ้นในป พ.ศ. 2548 และ พ.ศ. 2563 ไดโ ดย วิเคราะหจ ากขอมูลการเปล่ียนแปลงปริมาณขยะทเี่ กดิ ขึน้ ในป พ.ศ. 2551- 2560  สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรยี นรูส ิง่ ตา ง ๆ รอบตวั 30 คําตอบขน้ึ อยูกบั แบบจาํ ลองของนักเรยี น เชน วาดภาพ สรางโมเดลสามมติ ิ คําตอบขนึ้ อยูกบั แบบจาํ ลองของนกั เรียน เชน ในภาพวาดมีอนภุ าคของสารท่มี ีกล่นิ แสดงดวยจุดเลก็ ๆ อยรู อบๆ พนื้ ทฝี่ งกลบ และมจี ดุ เลก็ ๆ กระจายออกไปจนถึงตัวบาน คาํ ตอบขน้ึ อยูกบั แบบจาํ ลองของนกั เรียน เชน มี เพราะแบบจาํ ลองยงั ไมม ีสิง่ ท่ี แสดงทิศทางการเคลื่อนที่ของอนุภาค จงึ ไดเ พ่ิมสง่ิ ท่แี สดงทิศทางการเคล่ือนท่ีของ อนุภาคของสารท่ีมกี ลิ่นโดยใชลูกศร แบบจําลองการเคล่อื นที่ของกล่นิ ขยะ สามารถสรา งไดหลายรปู แบบ เชน วาดภาพ โมเดลสามมติ ิ โดยอาจใชจ ดุ หรอื ลกู ปด เปนตวั แทนอนุภาคของสารที่มีกลน่ิ สวนทิศ ทางการเคล่ือนที่ของกลนิ่ อาจแทนดวยลกู ศรหรือเสน เพอ่ื บอกทศิ ทาง การจดั กระทาํ และสือ่ ความหมายขอมูลเปน การนําขอมูลมาแสดงในรปู แบบทเี่ ขา ใจงาย ขึ้นและเหน็ ความสัมพันธข องขอมูล การพยากรณเ ปน การคาดการณเหตุการณท ีจ่ ะ เกิดขึ้นโดยอาศยั ขอ มลู ท่ีรวบรวมไว การสรา งแบบจาํ ลองเปนการสรา งสง่ิ ใดส่งิ หน่ึง ข้นึ มาเปนตัวแทนของจริงเพ่ือบรรยายหรอื อธิบายลักษณะของส่ิงน้ัน สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

31 คูม ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรียนรสู ่ิงตา ง ๆ รอบตวั คาํ ถามของนกั เรยี นทตี่ ั้งตามความอยากรขู องตนเอง        สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรสู ง่ิ ตาง ๆ รอบตวั 32 แนวการประเมินการเรียนรู การประเมนิ การเรียนรขู องนักเรียนทําได ดังน้ี 1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภปิ รายในชั้นเรยี น 2. ประเมินการเรยี นรูจ ากคําตอบของนกั เรียนระหวางการจัดการเรียนรแู ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม 3. ประเมนิ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 จากการทํากจิ กรรมของนกั เรียน การประเมนิ จากการทาํ กจิ กรรมที่ 1 จัดกระทาํ และสื่อความหมายขอมูลและ สรา งแบบจาํ ลองไดอ ยางไร ระดบั คะแนน 1 คะแนน หมายถงึ ควรปรับปรงุ 3 คะแนน หมายถึง ดี 2 คะแนน หมายถงึ พอใช รหัส สิง่ ทป่ี ระเมนิ ระดบั คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร S6 การจัดกระทาํ และสอ่ื ความหมายขอมลู S7 การพยากรณ S8 การลงความเห็นจากขอ มูล S13 การตคี วามหมายขอ มลู และลงขอ สรุป S14 การสรา งแบบจาํ ลอง ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 C4 การสอื่ สาร C5 ความรวมมือ รวมคะแนน สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

33 คมู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรูสิ่งตา ง ๆ รอบตวั ตาราง แสดงการวเิ คราะหทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรต ามระดับความสามารถของนกั เรยี น โดยอาจใชเ กณฑการประเมิน ดังนี้ ทักษะกระบวนการทาง รายการประเมิน ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรับปรงุ (1) วิทยาศาสตร พอใช (2) S6 การจัดกระทําและส่ือ การนําขอมูลปริมาณ สามารถนําขอมูลปริมาณ สามารถนําขอมูลปริมาณ สามารถนําขอมูลปริมาณ ความหมายขอ มลู ขยะในแตละปมาจัด ข ย ะ ใ น แ ต ล ะ ป ม า จั ด ข ย ะ ใ น แ ต ล ะ ป ม า จั ด ข ย ะ ใ น แ ต ล ะ ป ม า จั ด กระทําและนําเสนอใน กระทําและนําเสนอใน กระทําและนําเสนอใน กระทําและนําเสนอใน รูปแบบตารางและแผนภูมิ รู ป แ บ บ ต า ร า ง แ ล ะ รู ป แ บ บ ต า ร า ง แ ล ะ รู ป แ บ บ ต า ร า ง แ ล ะ แทงไดอยางถูกตองและ แ ผ น ภู มิ แ ท ง ไ ด ถู ก ต อ ง แ ผ น ภู มิ แ ท ง ไ ด ถู ก ต อ ง แผนภูมิแทง ครบถว นดว ยตนเอง แ ล ะ ค ร บ ถ ว น จ า ก ก า ร บางสว น แมว าจะไดรับคํา ชแ้ี นะของครหู รือผอู ่นื ช้แี นะจากครหู รือผอู ื่น S7 การพยากรณ การคาดการณปริมาณ สามารถคาดการณปริมาณ ส า ม า ร ถ ค า ด ก า ร ณ ส า ม า ร ถ ค า ด ก า ร ณ ขยะท่ีจะเกิดข้ึนโดย ขยะท่ีจะเกิดข้ึนโดยอาศัย ปริมาณขยะที่จะเกิดขึ้น ปริมาณขยะที่จะเกิดขึ้น อ า ศั ย ข อ มู ล ก า ร ขอมูลการเปลี่ยนแปลง โ ด ย อ า ศั ย ข อ มู ล ก า ร ไดแตไมสามารถบอกเหตุ เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง ข อ ง ของปริมาณขยะในชวง เปล่ียนแปลงของปริมาณ ผลไดแมวาจะไดรับคํา ปริมาณขยะในชวง ระยะเวลาหนึ่งไดดวย ขยะในชวงระยะเวลาหน่ึง ชแี้ นะจากครูหรือผูอนื่ ระยะเวลาหนง่ึ ตนเอง ไดจากการช้ีแนะของครู หรอื ผูอน่ื S8 การลงความเห็นจาก การลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็นจาก ขอ มูล ข อ มู ล เ ก่ี ย ว กั บ ทิ ศ ขอ มลู ไดดว ยตนเองวากลิ่น ขอมูลไดวากล่ินเคลื่อนที่ ขอมูลไดแตไมชัดเจนวา ทางการเคล่ือนที่ของ เคล่ือนที่ออกจากขว ด ออกจากขวดนํ้ามันหอม กล่ินเคล่ือนท่ีออกจาก กล่ินนํา้ มนั หอมระเหย น้ํามันหอมระเหยไดทุก ระเหยไดทุกทิศทางจาก ขวดน้ํามันหอมระเหยได ทศิ ทาง การชแี้ นะของครูหรอื ผอู ่ืน แมวาจะไดรับคําช้ีแนะ จากครูหรอื ผอู ื่น S13 การตีความหมาย ก า ร ตี ค ว า ม ห ม า ย สามารถตีความหมาย ส า ม า ร ถ ตี ค ว า ม ห ม า ย ส า ม า ร ถ ตี ค ว า ม ห ม า ย ขอมลู และลงขอ สรปุ ขอมูลและลงขอสรุป ขอ มลู และลงขอสรปุ ได ขอมูล และลงขอสรุปได ข อ มู ล ไ ด บ า ง แ ล ะ ล ง ดว ยตนเองวา การจัด วาการจัดกระทําและส่ือ ขอ สรปุ ไดไมชัดเจนวาการ ไ ด ว า ก า ร จั ด ก ร ะ ทํ า กระทาํ และสื่อความหมาย ความหมายขอมูลเปนการ จั ด ก ร ะ ทํ า แ ล ะ ส่ื อ แ ล ะ ส่ื อ ค ว า ม ห ม า ย ขอมูลเปนการนาํ ขอมูลมา นําขอมูลมานําเสนอใน ความหมายขอมูลเปนการ ข อ มู ล เ ป น ก า ร นํ า นําเสนอในรปู แบบทเี่ ขา ใจ รูปแบบที่เขาใจงายขึ้น นําขอมูลมานําเสนอใน ขอมูลมานําเสนอใน งายขึ้นและเหน็ และเห็นความสมั พันธของ รูปแบบที่เขาใจงายขึ้น รูปแบบท่ีเขาใจงายขึ้น ขอมูล การพยากรณเปน และเห็นความสมั พันธของ และเห็นความสัมพันธ  สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรียนรูสิ่งตา ง ๆ รอบตวั 34 ทักษะกระบวนการทาง รายการประเมิน ระดบั ความสามารถ วทิ ยาศาสตร ดี (3) พอใช (2) ควรปรับปรุง (1) ข อ ง ข อ มู ล ก า ร ความสมั พันธของขอ มลู การคาดการณเหตุการณ ขอมูล การพยากรณเปน พ ย า ก ร ณ เ ป น ก า ร การพยากรณเปน การ ท่ีเกิดข้ึนโดยอาศยั ขอ มูลที่ การคาดการณเหตุการณ คาดการณเหตุการณที่ คาดการณเ หตุการณท ี่ รวบรวมไว การสราง ทีเ่ กดิ ขน้ึ โดยอาศยั ขอมูลที่ เกดิ ขนึ้ โดยอาศัยขอมูล เกิดขึน้ โดยอาศยั ขอมลู ที่ แบบจําลองเปนการสราง รวบรว มไว การสราง ที่รวบรวมไว การสราง รวบรวมไว การสรา ง แบบจําลองเปนการ สิ่งใดสิ่งหนึ่งขึ้นมาเพ่ือ แบบจําลองเปนการสราง ส ร า ง สิ่ ง ใ ด สิ่ ง ห น่ึ ง แบบจาํ ลองเปน การสราง เปนตัวแทนของของจริง สิ่งใดสิ่งหนึ่งข้ึนมาเพ่ือ ข้ึนมาเพ่ือเปนตัวแทน สง่ิ ใดส่งิ หนง่ึ ข้ึนมาเพ่ือเปน เพ่ือบรรยายหรืออธิบาย เปนตัวแทนของของจริง ลักษณะของสิ่งน้ันทั้งน้ี เพื่อบรรยายหรืออธิบาย ข อ ง ข อ ง จ ริ ง เ พ่ื อ ตวั แทนของของจรงิ เพอ่ื โดยอาศัยการช้ีแนะจาก ลักษณะของสิ่งนั้นแมวา บ ร ร ย า ย อ ธิ บ า ย บรรยายหรืออธบิ าย ครหู รอื ผูอ ่นื จะไดรับคําชี้แนะจากครู ลักษณะของสง่ิ นน้ั ลกั ษณะของสง่ิ นั้น หรือผูอ ่ืน S14 การสรา งแบบจาํ ลอง การสรางแบบจําลอง สามารถสรางแบบจําลอง สามารถสรางแบบจําลอง สามารถสรางแบบจําลอง และระบุสิ่งที่ใชแทน แ ล ะ ร ะ บุ ส่ิ ง ที่ ใ ช แ ท น แ ล ะ ร ะ บุ ส่ิ ง ที่ ใ ช แ ท น ไดแตไมสมบูรณและระบุ อ นุ ภ า ค ข อ ง ส า ร ที่ มี อนุภาคของสารที่มีกลิ่น อนุภาคของสารที่มีกลิ่น ส่ิงท่ีใชแทนอนุภาคของ กล่ินและทิศทางการ และทิศทางการเคล่ือนท่ี และทิศทางการเคลื่อนที่ ส า ร ที่ มี ก ล่ิ น แ ล ะ ทิ ศ เคลื่อนท่ีของอนุภาค ของอนุภาคในแบบจําลอง ของอนภุ าคในแบบจําลอง ท า ง ก า ร เ ค ล่ื อ น ที่ ข อ ง ในแบบจําลองท่ีสราง ทีส่ รางขึน้ ไดด วยตนเอง ที่ ส ร า ง ข้ึ น ไ ด โ ด ย อ า ศั ย อนุภาคในแบบจําลองท่ี ข้ึน ก า ร ชี้ แ น ะ จ า ก ค รู ห รื อ สรางขึ้นไดบางแมวาจะได ผอู ่นื รับคําชี้แนะจากครูหรือ ผอู ืน่ สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

35 คูม อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรยี นรสู ง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั ตาราง แสดงการวเิ คราะหท ักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ตามระดับความสามารถของนักเรียน โดยอาจใชเกณฑก ารประเมนิ ดังนี้ ทกั ษะแหง รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ ศตวรรษท่ี 21 C4 การสอ่ื สาร ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรุง (1) C5 ความรว มมือ การนําเสนอขอมูลจาก นํ า เ ส น อ ข อ มู ล จ า ก ก า ร นํ า เ ส น อ ข อ มู ล จ า ก ก า ร สามารถนําเสนอขอมูล การอภิปรายเก่ียวกับ อภิปรายเกี่ยวกับการจัด อภิปรายเก่ียวกับการจัด บ า ง ส ว น จ า ก ก า ร การจัดกระทําและสื่อ กระทําและส่ือความหมาย กระทําและสื่อความหมาย อภิปรายเกี่ยวกับการจัด ความหมายขอมูล การ ขอ มลู การพยากรณและการ ขอมูล การพยากรณและการ ก ร ะ ทํ า แ ล ะ ส่ื อ พ ย า ก ร ณ แ ล ะ ก า ร สรางแบบจําลองใหผูอื่น สรางแบบจําลองใหผูอ่ืน ความหมายขอมูล การ สรางแบบจําลอง เขาใจไดอ ยา งถูกตอง ไดดวย เขาใจไดอยางถูกตอง จาก พยากรณและการสราง ตนเอง การชแ้ี นะของครูหรือผอู นื่ แ บ บ จํ า ล อ ง ใ ห ผู อื่ น เขาใจท้ังน้ีแมวาจะได รับคําชี้แนะจากครูหรือ ผอู ืน่ การทํางานรว มกับ สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืน สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืน สามารถทํางานรวมกับ ผูอ่นื ในการสงั เกต การ ในการสังเกต การนําเสนอ ในการสังเกต การนําเสนอ ผูอ่ืนไดบางแตไมแสดง นํ า เ ส น อ แ ล ะ ก า ร และการแสดงความคิดเห็น และการแสดงความคดิ เห็นใน ความคิดเห็น แมวาจะ แสดงความคิดเห็นใน ในการจัดกระทําและส่ือ ก า ร จั ด ก ร ะ ทํ า แ ล ะ ส่ื อ ไดรับการกระตุนจากครู การจัดกระทําและสื่อ ความหมายขอมูล การ ค ว า ม ห ม า ย ข อ มู ล ก า ร หรอื ผูอนื่ ความหมายขอมูล การ พยา กร ณแ ล ะ กา รส รา ง พ ย า ก ร ณ แ ล ะ ก า ร ส ร า ง พ ย า ก ร ณ แ ล ะ ก า ร แบบจําลองรวมทั้งยอมรับ แบบจําลอง รวมท้ังยอมรับ ส ร า ง แ บ บ จํ า ล อ ง ความคิดเห็นของผูอื่นตั้งแต ความคิดเห็นของผูอื่น บาง รวมท้ังยอมรับความ เริ่มตนจนสําเรจ็ ชวงเวลาที่ทาํ กิจกรรม คิดเห็นของผอู ่นื  สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรียนรูส ง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั 36 กิจกรรมทา ยบทที่ 1 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร (0.5 ชัว่ โมง) 1. นักเรียนวาดรูปหรือเขียนสรุปส่ิงท่ีไดเรียนรูจากบทนี้ตามความเขาใจของ ตนเอง ในแบบบันทกึ กิจกรรม หนา 15 2. นกั เรียนตรวจสอบการสรุปสิ่งท่ีไดเรียนรูของตนเองโดยเปรียบเทียบกับผัง มโนทัศนใ นหวั ขอ รอู ะไรในบทน้ี ในหนังสอื เรยี น หนา 17 3. นักเรียนกลับไปตรวจสอบคําตอบของตนเองในสํารวจความรูกอนเรียน ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 2-5 อีกคร้ัง ถาคําตอบของนักเรียนไมถูกตอง ใหขีดเสนทับขอความเหลานั้น แลวแกไขใหถูกตอง หรืออาจแกไขคําตอบ ดวยปากกาท่ีมีสีตางจากเดิม นอกจากน้ีครูอาจนําคําถามในรูปนําบทใน หนงั สือเรยี น หนา 2 มารวมกันอภปิ รายคําตอบอกี ครัง้ 4. นกั เรียนทํา แบบฝกหัดทายบทที่ 1 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร โดยครูสุมนักเรียน 2-3 คนนําเสนอคําตอบหนาชั้นเรียน ถาคําตอบยังไม ถูกตองครูควรนําอภิปรายหรือใหสถานการณเพ่ิมเติมเพ่ือแกไขแนวคิด คลาดเคลื่อนใหถกู ตอง 5. นกั เรียนรวมกันทํากิจกรรม รวมคิดรวมทํา โดยใหนักเรียนเก็บขอมูลชนิด และปริมาณขยะในโรงเรียนจากน้ันนําเสนอขอมูลในรูปแบบท่ีทําใหคนอื่น เขาใจถูกตองและรวดเร็ว และรวมกันหาวิธีแยกขยะและอุปกรณที่ใช จัดเก็บขยะแตล ะชนิด ครูอาจใหนกั เรยี นสาํ รวจขอมูลลว งหนา แลวนําเสนอ 6. นักเรียนอานและอภิปรายเน้ือเรื่องในหัวขอวิทยใกลตัว ในหนังสือเรียน หนา 22 โดยครูกระตุนใหนักเรียนเห็นความสําคัญของความรูจากส่ิงที่ได เรียนรูในหนวยนี้ วาสามารถนําไปใชประโยชนไดอยางไรบาง ดังน้ี การฝก ทกั ษะการจัดกระทําและสอื่ ความหมายขอ มูลมีประโยชนอยางไร (สามารถ นํามาใชในการเตรียมตัวเพื่อนําเสนอเร่ืองราวทางดานวิทยาศาสตรใน ประเด็นท่ีคนกําลังสนใจใหเขาใจไดชัดเจนและรวดเร็ว เชน การนําเสนอ ขอมูลภายใน 3 นาท)ี 7. นักเรียนรวมกันตอบคําถามสําคัญประจําหนวยในหนังสือเรียนอีกคร้ัง ถา คําตอบยังไมถูกตอง ใหนักเรียนอภิปรายรวมกันเพื่อใหไดคําตอบท่ีถูกตอง ตามแนวคาํ ตอบดงั นี้ 7.1 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรทําใหเรียนรูสิ่งตาง ๆ ไดอยางไร (ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรนํามาใชในการเก็บรวบรวม ขอ มูล การสรางคําอธิบายและการนําเสนอสิ่งที่คนพบ) ถาคําตอบยัง ไมถกู ตอง ใหน กั เรยี นอภิปรายรวมกันเพ่อื ใหไดค ําตอบทีถ่ ูกตอง สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

37 คมู อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 1 การเรยี นรสู ง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั สรปุ ผลการเรียนรขู องตนเอง รูปหรอื ขอความสรปุ สิ่งที่ไดเ รียนรูจากบทนี้ตามความเขา ใจของนักเรยี น  สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรยี นรูสิ่งตาง ๆ รอบตัว 38 แนวคําตอบในแบบฝก หดั ทา ยบท สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

39 คูมือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรูส่ิงตา ง ๆ รอบตวั เลือกในรูปแบบตาราง ในรูปท่ี 1 เพราะทาํ ใหเห็นความสัมพนั ธข องขอ มูล ไดชดั เจนและเห็นสัดสว นของแกสในอากาศไดถ กู ตอ งชดั เจน กวา รูปแบบ  สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 1 การเรียนรสู งิ่ ตาง ๆ รอบตวั 40 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

41 คูมือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 1 การเรยี นรูสิ่งตา ง ๆ รอบตัว แบบจาํ ลองเหมือนของจรงิ ในเรือ่ งเก่ียวกับจํานวนดาวเคราะห ตาํ แหนง ดาวเคราะห ดวงอาทิตย และแถบดาวเคราะหนอ ย ไมเ หมอื นในดานระยะหา งระหวา งดาวเคราะหแ ตละดวงกับดวงอาทติ ย ขนาดของดาวตาง ๆ ไมมดี วงจนั ทรของดาวเสาร รูปทรง และสีดาวเคราะห ไมเ หมอื นจรงิ  สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรียนรสู ิ่งตา ง ๆ รอบตวั 42 ปรบั ปรงุ โดยทาํ ระยะหา งระหวา งดาวเคราะหแ ตล ะดวงกบั ดวงอาทติ ยใหมสี ัดสวน เหมอื นจรงิ ทําขนาดของดาวตา ง ๆ ใหมีสัดสว นถูกตองมากขนึ้ เพ่มิ ดวงจันทร ของดาวเสาร ทํารปู ทรงและสขี องดาวเคราะหใ หเ หมือนหรอื ใกลเคียงของจรงิ สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

43 คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 1 การเรยี นรสู ่งิ ตาง ๆ รอบตวั  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | บรรณานุกรม หนว ยที่ 1 44 บรรณานกุ รม (หนว ยท่ี 1) ลฎาภา ลดาชาติ และ ลือชา ลดาชาติ. (2560). มุมมองและความเขาใจเก่ียวกับแบบจําลองทางวิทยาศาสตรของครูวิทยาศาสตร. วารสารการวจิ ัยเพอื่ พัฒนาชมุ ชน (มนษุ ยศาสตรและสงั คมศาสตร), 10(3), 149-162. ภรทิพย สุภัทรชัยวงศ ชาตรี ฝายคําตา และ พจนารถ สุวรรณรุจิ. (2557). ความเขาใจธรรมชาติของแบบจําลองทางวิทยาศาสตร ของนักเรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปท ี่ 4. วารสารศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตาน,ี 25, 39-51. Krajcik, J. & Merritt, J. (2012). Engaging students in scientific practices: What does constructing and revising models look like in the science classroom? Understanding a framework for K−12 science education. Science and Children, 49(3), 10-13. สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

45 คูมอื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 แรงและพลังงาน หนว ยท่ี 2 แรงและพลังงาน ภาพรวมการจดั การเรยี นรปู ระจาํ หนว ยที่ 2 แรงและพลงั งาน บท เรอื่ ง กจิ กรรม ลาํ ดับการจดั การเรยี นรู ตัวช้วี ดั บทท่ี 1 แรงลัพธ เร่อื งท่ี 1 แรงลัพธ กิจกรรมที่ 1 • เม่ือมีแรงหลาย ๆ แรง ว 2.2 และแรงเสียดทาน หาแรงลัพธที่ กระทําตอวัตถุในแนว ป.5/1 อธิบายวธิ ีการหาแรงลัพธ กระทาํ ตอวัตถุได เดียวกนั สามารถหาแรง ของแรงหลายแรงในแนวเดียวกนั อยางไร ลพั ธท่กี ระทาํ ตอวัตถโุ ดย ที่กระทาํ ตอวตั ถใุ นกรณที วี่ ัตถุอยู พิจารณาจากทิศทางของ นิ่งจากหลักฐานเชงิ ประจักษ แรงนน้ั ๆ ป.5/2 เขยี นแผนภาพแสดงแรงท่ี กระทําตอวตั ถุที่อยูใ นแนวเดียวกนั • เม่ือแรงลัพธที่กระทําตอ และแรงลัพธที่กระทําตอวัตถุ วัตถทุ ่อี ยูนิง่ มคี าเปน ศนู ย ป.5/3 ใชเครื่องชั่งสปริงในการวดั วตั ถจุ ะอยูน่ิงตอ ไป แรงท่กี ระทาํ ตอวตั ถุ เรอ่ื งที่ 2 แรงเสียด กิจกรรมท่ี 2 • เมื่อออกแรงกระทําตอวัตถุ ป.5/4 ระบผุ ลของแรงเสียดทาน ทาน ท่อี ยูบนพน้ื ผวิ สัมผัสเพ่ือให ที่มตี อการเปลีย่ นแปลงการ แรงเสียดทานมี ผลตอ วตั ถุอยางไร เคลื่อนท่ีจะมีแรงตานการ เคล่อื นท่ีของวตั ถจุ ากหลักฐานเชงิ เคล่ือนท่ีหรือ แรงเสียดทาน ประจกั ษ ซ่ึงมีทิศทางตรงกนั ขามกับ ทศิ ทางการเคลื่อนท่ีของวตั ถุ ป.5/5 เขียนแผนภาพแสดงแรง • แรงเสียดทานมผี ลทาํ ให เสยี ดทานและแรงท่ีอยูใ นแนว วตั ถุที่กาํ ลงั เคลอ่ื นที่ เดยี วกนั ทก่ี ระทําตอวตั ถุ เปลย่ี นแปลงการเคลื่อนที่ รวมคิด รว มทํา เปน ชาลงจนหยุดนิง่  สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 แรงและพลังงาน 46 บท เรอื่ ง กิจกรรม ลาํ ดบั การจดั การเรยี นรู ตัวชว้ี ัด บทที่ 2 เรื่องท่ี 1 เสียงกับ กิจกรรมท่ี 1.1 เสยี ง • เสียงเคลื่อนที่ไดตองอาศัย ว 2.3 เสยี ง การไดย ิน เคลอ่ื นที่ไปไดอยางไร ตัวกลาง ป.5/1 อธิบายการไดยิน • เสียงสูงเสยี งตาํ่ ขน้ึ อยูกับ เ สี ย ง ผ า น ตั ว ก ล า ง จ า ก กจิ กรรมท่ี 1.2 เสยี งสูง หลกั ฐานเชิงประจกั ษ เสียงตํา่ เกิดไดอยา งไร ความถี่ในการสั่นของ แหลงกําเนดิ เสยี ง กิจกรรมที่ 1.3 เสยี งดัง • เสยี งดงั เสียงคอ ยขน้ึ อยู ป.5/2 ระบุตัวแปร ทดลอง เสียงคอ ย ขึ้นอยกู ับอะไร กบั พลงั งานการส่นั ของ และอธิบายลักษณะและ แหลงกาํ เนิดเสยี ง และ กจิ กรรมท่ี 1.4 มลพิษทาง ระยะหา งระหวางผูฟง การเกิดเสยี งสูง เสยี งต่าํ เสียงเปน อยา งไร กบั แหลงกําเนิดเสียง ป.5/3 ออกแบบการทดลอง • เสยี งทดี่ ังมาก ๆ และเสียง และอธิบายลักษณะและ ท่ีกอใหเ กดิ ความรําคาญ การเกดิ เสียงดัง เสยี งคอ ย เรียกวา มลพิษทางเสยี ง ป.5/4 วัดระดับเสียงโดยใช • ถา ตอ งอยใู นบริเวณทมี่ ี เครอ่ื งมือวัดระดับเสียง เสยี งดัง ควรสวมเครอ่ื ง ป.5/5 ตระหนักในคุณคา ปองกนั หู หรือควร หลกี เลย่ี งการอยูในบริเวณ ของความรูเรื่องระดับเสียง นั้น โดยเสนอแนะแนวทางใน การหลีกเล่ียงและลดมลพิษ ทางเสยี ง รว มคิด รว มทํา สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

47 คูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 2 แรงและพลังงาน บทท่ี 1 แรงลัพธแ ละแรงเสยี ดทาน จุดประสงคก ารเรยี นรปู ระจําบท เมอื่ เรียนจบบทนี้ นักเรียนสามารถ 1. อธบิ ายการหาแรงลพั ธข องแรงหลายแรงในแนว เดยี วกนั ที่กระทําตอวัตถุในกรณีที่วตั ถุอยนู งิ่ 2. อธบิ ายและเขยี นแผนภาพแสดงขนาดและ ทิศทางของแรงที่กระทาํ ตอวตั ถุในแนวเดยี วกนั 3. วดั ขนาดของแรงที่กระทาํ ตอวัตถุโดยใชเ ครอื่ งช่งั สปรงิ 4. อธิบายแรงเสยี ดทานท่มี ีผลตอการเปลี่ยนแปลง การเคล่อื นทข่ี องวัตถุ เวลา 7.5 ชว่ั โมง บทนมี้ ีอะไร แนวคิดสําคญั เรอ่ื งท่ี 1 แรงลัพธ กจิ กรรมท่ี 1 หาแรงลพั ธท ก่ี ระทําตอ วัตถุไดอยางไร เม่ือมีแรงหลายแรงมากระทําตอวัตถุหนึ่ง ๆ ผลรวมของแรงเหลานั้น คือ แรงลัพธท่ีกระทําตอวัตถุ เรอื่ งท่ี 2 แรงเสยี ดทาน การหาแรงลัพธตองพิจารณาทั้งขนาดและทิศทางของ กิจกรรมที่ 2 แรงเสยี ดทานมผี ลตอวัตถอุ ยางไร แรงท้ังหมดท่ีกระทําตอวัตถุนั้น ถาแรงลัพธที่กระทําตอ วัตถุท่อี ยนู ิ่งมีคา เปนศูนย วัตถุก็จะอยูน่ิงตอไป ถามีแรง มากระทําตอ วัตถเุ พอื่ ใหวัตถุเคลือ่ นท่ี โดยวัตถุน้ันสัมผัส กับผิวสัมผัสของวัตถุอ่ืน จะเกิดแรงเสียดทานตานการ เคล่ือนท่ีของวัตถุในบริเวณผิวสัมผัสของวัตถุน้ัน และ สําหรับวัตถุที่กําลังเคลื่อนท่ี ก็จะมีแรงเสียดทานตาน การเคลอ่ื นท่ีของวตั ถุเชน กนั สื่อการเรยี นรูแ ละแหลงเรียนรู 1. หนงั สอื เรียน ป.5 เลม 1 หนา 24-45 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.5 เลม 1 หนา 23-47  สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 2 แรงและพลังงาน 48 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 รหสั ทกั ษะ กจิ กรรมท่ี 12 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร  S1 การสังเกต  S2 การวดั  S3 การใชจาํ นวน S4 การจาํ แนกประเภท  S5 การหาความสัมพนั ธร ะหวา ง   สเปซกบั สเปซ   สเปซกับเวลา S6 การจัดกระทาํ และส่อื ความหมายขอมูล  S7 การพยากรณ  S8 การลงความเหน็ จากขอมลู S9 การต้งั สมมตฐิ าน S10 การกาํ หนดนยิ ามเชิงปฏบิ ัติการ S11 การกําหนดและควบคุมตัวแปร S12 การทดลอง S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรุป S14 การสรา งแบบจําลอง ทักษะแหงศตวรรษที่ 21 C1 การสรางสรรค C2 การคดิ อยางมีวจิ ารณญาณ C3 การแกป ญหา C4 การสอื่ สาร C5 ความรว มมอื C6 การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่อื สาร หมายเหต:ุ รหสั ทักษะทป่ี รากฏน้ี ใชเฉพาะหนังสือคูมือครูเลมน้ี สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

49 คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 2 แรงและพลงั งาน แนวคิดคลาดเคลอื่ น แนวคดิ คลาดเคลื่อนที่อาจพบและแนวคิดที่ถูกตอ งในบทที่ 1 แรงลัพธแ ละแรงเสยี ดทาน มดี ังตอไปนี้ แนวคิดคลาดเคลอื่ น แนวคิดท่ีถูกตอ ง ถา วตั ถุเคล่ือนทีแ่ สดงวา ตองมีแรงมากระทําตอวตั ถุน้นั หรือ เม่อื แรงลัพธท ่กี ระทาํ ตอวัตถเุ ทา กบั ศนู ย วัตถจุ ะรักษาสภาพการ เมื่อวตั ถุไมเคล่ือนที่แสดงวา ไมม แี รงมากระทําตอวัตถนุ ั้น เคลือ่ นที่ กลาวคือวัตถุจะอยนู ่ิงหรือเคลื่อนทดี่ ว ยความเร็วคงตัว (ขจรศกั ด์ิ และเพญ็ จันทร, 2550) ดังนั้นในกรณีวตั ถุอยูนิง่ ก็ไมไดหมายความวาไมม ีแรงใด ๆ มา กระทาํ ตอ วัตถเุ สมอไป อาจจะมีแรงหลายแรงมากระทํา แต เม่ือมีแรงกระทาํ ตอวตั ถุ แลววตั ถุยงั คงอยูน ่ิง แรงเสียดทานที่ แรงลพั ธเ ปน ศนู ยกเ็ ปนได (ขจรศกั ด์ิ และเพญ็ จนั ทร, 2550) กระทําตอ วัตถนุ ้ันยังคงมีคา เปนศนู ย (Chee, C.,1996) เมอ่ื มีแรงกระทําตอวัตถุ แลววัตถุยงั คงอยนู งิ่ แรงเสียดทานที่ เมอ่ื ออกแรงกระทําลงั ไม แลว ลงั ไมยังคงอยนู ่ิง เพราะออก กระทําตอวตั ถจุ ะมีคาเทา กบั แรงทก่ี ระทาํ ตอวัตถุ แตมีทศิ ทาง แรงกระทาํ ตอลงั ไมน อยกวาแรงเสยี ดทาน (ขจรศักดิ์ และ ตรงกนั ขาม (Chee, C.,1996) คณะ, 2549) เมอ่ื ออกแรงกระทําตอวัตถุท่อี ยูบนพื้น แลววตั ถุยงั คงอยูน ิง่ แรงลัพธท่ีกระทาํ ตอวตั ถุจงึ เปนศูนย ดงั นน้ั แรงเสยี ดทานจะตอ งมี ขนาดเทา กบั แรงทก่ี ระทาํ (ขจรศักดิ์ และ คณะ, 2549) ถา ครูพบวา มแี นวคิดคลาดเคล่อื นใดที่ยงั ไมไดแกไ ขจากการทํากิจกรรมการเรียนรู ครูควรจดั การเรียนรูเพิ่มเติมเพอื่ แกไข ตอ ไปได  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 2 แรงและพลังงาน 50 บทนเี้ รมิ่ ตน อยา งไร (0.5 ช่ัวโมง) ในการทบทวนความรพู ้ืนฐาน ครูควรให เวลานักเรียนคิดอยางเหมาะสม รอคอย 1. ครูทบทวนความรูพ้ืนฐานของนักเรียนเกี่ยวกับแรงท่ีนักเรียนรูจักและ อยางอดทน นักเรียนตองตอบคําถาม ไดเรียนรูกันมาแลว โดยการถามคาํ ถามประกอบการสาธติ ดวยอุปกรณ เหลานี้ไดถูกตอง หากตอบไมไดหรือลืมครู หนา ชน้ั เรียน โดยอาจใชค ําถามดังนี้ ตอ งใหความรูที่ถูกตอ งทันที 1.1 จากท่ีเคยเรียนมา นักเรียนรูจักแรงอะไรบาง (แรงในการดึง แรงในการผลัก แรงดึงดดู หรอื แรงโนม ถว งของโลก) 1.2 แรงมีผลตอการเคล่ือนที่ของวัตถุอยางไร (แรงทําใหวัตถุ เปลี่ยนแปลงการเคลื่อนท่ี เชน แรงโนมถวงของโลกทําใหวัตถุ ตาง ๆ ตกลงสูพ้ืน) 1.3 ถาตองการวัดขนาดของแรง นักเรียนจะใชอุปกรณใดในการวัด (ใชเครอ่ื งชงั่ สปริงวัดขนาดของแรง) ถานักเรียนตอบไมถูกตอง ครูควรทบทวน เพื่อใหนักเรียนตอบได ถูกตอ ง 2. ครตู รวจสอบความรูเดมิ ของนกั เรียนเก่ียวกับแรงลัพธและแรงเสียดทาน โดยอาจใชคาํ ถามดงั น้ี 2.1 มีแรงกระทําตอวัตถุหนึ่ง ๆ มากกวา 1 แรงไดหรือไม อยางไร (นกั เรยี นตอบตามความเขา ใจ เชน ได นักเรียน 2 คนชวยกันยก ของ การเลนชักเยอ เปนตน) 2.2 ถา มแี รงหลาย ๆ แรงมากระทําตอวัตถุ เราจะหาผลรวมของแรง เหลานั้นไดอยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจ เชน นําแรง ทง้ั หมดมารวมกัน) นักเรียนตอบคําถามตามความเขาใจของตนเองโดยครูยังไมตอง เฉลยคําตอบที่ถูกตอง 3. ครูชักชวนใหนักเรียนศึกษาเรื่องแรงลัพธและแรงเสียดทาน โดยใหอาน ชื่อหนวย และอานคําถามสําคัญประจําหนวย ท่ี 2 ในหนังสือเรียน หนา 24 คอื แรงและพลงั งานเก่ียวขอ งกับชีวิตประจําวันของเราอยางไร นักเรียนตอบคําถาม โดยครูยังไมตองเฉลยคําตอบ แตจะใหนักเรียน ยอนกลับมาตอบอกี คร้งั หลังจากเรียนจบหนว ยนแ้ี ลว 4. นักเรียนอานชื่อบท และจุดประสงคการเรียนรูประจําบท ในหนังสือ เรียนหนา 25 จากน้ันครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียนโดยใช คาํ ถามดงั นี้ สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

51 คมู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 แรงและพลงั งาน 4.1 บทนี้นักเรยี นจะไดเ รยี นเรื่องอะไร (แรงลัพธและแรงเสียดทาน) ค รู รั บ ฟ ง เ ห ตุ ผ ล ข อ ง นักเรียนเปนสําคัญ ครูยังไม 4.2 จากจุดประสงคก ารเรียนรู เม่ือเรยี นจบบทนี้นักเรียนจะสามารถทาํ เฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวนให อะไรไดบ าง (อธบิ ายการหาแรงลพั ธข องแรงหลายแรงในแนว หาคาํ ตอบที่ถูกตองจากกิจกรรม เดียวกนั ทก่ี ระทําตอวตั ถใุ นกรณที ่วี ัตถุอยนู ่ิง อธิบายการเขยี น ตาง ๆ ในบทเรยี นนี้ แผนภาพแสดงขนาดและทิศทางของแรงทกี่ ระทาํ ตอวัตถุในแนว เดียวกัน วัดขนาดของแรงทก่ี ระทําตอวตั ถุโดยใชเ ครื่องช่งั สปริง อธบิ ายแรงเสยี ดทานทมี่ ีผลตอการเปลยี่ นแปลงการเคล่ือนทข่ี อง วัตถุ) 5. นักเรยี นอา นช่ือบท และแนวคิดสาํ คัญ ในหนงั สอื เรียนหนา 26 จากน้ัน ครซู กั ถามวา จากการอานแนวคดิ สําคญั นกั เรียนคิดวาจะไดเ รยี น เกี่ยวกับเรื่องอะไรบาง (ในเร่ืองน้ีจะไดเ รียนเรื่องแรงลัพธที่กระทําตอ วตั ถุ การหาแรงลัพธ และแรงเสยี ดทาน) 6. ครูชกั ชวนใหนักเรยี นสงั เกตรูป และอา นเน้ือเรื่องในหนา 26 โดยครูฝก ทักษะการอานตามวธิ กี ารอานท่เี หมาะสมกับความสามารถของนกั เรียน จากนั้นครูตรวจสอบความเขา ใจในการอาน โดยใชคาํ ถามดังตอไปน้ี 6.1 การเลนกีฬามีผลตอรางกายอยางไร (ทําใหรางกายแข็งแรงมี สขุ ภาพด)ี 6.2 การเลนชักเยอมีกติกาอยางไร (การเลนชักเยอประกอบดวยผูเลน 2 ฝาย จํานวนผูเลนฝายละเทา ๆ กัน จับเชือกคนละดาน มีเสน แบงเขตแดนอยูตรงกลาง ที่จุดกึ่งกลางของเชือกมีผาผูกไว เม่ือ เริ่มเลน ตางฝายตางออกแรงเพ่ือดึงเชือกใหผาท่ีจุดก่ึงกลางเชือก เคล่ือนท่ไี ปยงั เขตแดนของฝายตน จึงจะตัดสนิ วาชนะ) 6.3 ถาดึงเชือก แลวผาท่ีผูกจุดกึ่งกลางเชือกอยูน่ิง นักเรียนคิดวา ผลรวมของแรงท้ังหมดท่ีกระทําตอเชือกขณะน้ันเปนอยางไร (นกั เรยี นตอบตามความเขาใจ) 6.4 การเลนชักเยอมีแรงใดมาเก่ียวของบาง (นักเรียนตอบตามความ เขาใจ) 7. ครูชักชวนนักเรียนตอบคําถามเก่ียวกับแรงลัพธและแรงเสียดทานใน สํารวจความรกู อนเรยี น 8. นกั เรยี นทําสาํ รวจความรกู อนเรียน ในแบบบันทึกกิจกรรมหนา 24-26 โดยนกั เรยี นอา นคําถามแตล ะขอ ครตู รวจสอบความเขาใจของนกั เรียน  สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 2 แรงและพลงั งาน 52 จนแนใจวานกั เรยี นสามารถทําไดด ว ยตนเอง จงึ ใหน กั เรียนตอบคาํ ถาม การเตรยี มตวั ลวงหนาสําหรับครู โดยคําตอบของแตละคนอาจแตกตางกัน และคําตอบอาจถูกหรือผดิ ก็ได เพอ่ื จดั การเรยี นรใู นครัง้ ถัดไป 9. ครูสังเกตการตอบคาํ ถามของนกั เรียนเพือ่ ตรวจสอบวา นักเรียนมีแนวคิด ในครั้งถัดไป นักเรียนจะไดเรียน เก่ียวกับเร่ืองแรงลัพธและแรงเสียดทานอยางไร หรืออาจสุมใหนักเรียน เร่ืองท่ี 1 แรงลัพธ ครูควรเตรียมรูปภาพ 2 – 3 คน นําเสนอคําตอบของตนเอง โดยครูยังไมตองเฉลยคําตอบ แต หรือสื่อวีดิทัศนจากอินเทอรเน็ตเพ่ือกระตุน จะใหนักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบอีกคร้ังหลังจากเรียนจบบทน้ีแลว ความสนใจของนักเรียนเก่ียวกับกิจกรรม ท้ังนี้ครูอาจบันทึกแนวคิดคลาดเคลื่อนหรือแนวคิดที่นาสนใจของ ตาง ๆ ที่มีการออกแรงหลาย ๆ แรง เชน นักเรียน แลวนํามาออกแบบการจัดการเรียนรูเพื่อแกไขแนวคิด การแขงเรอื ยาว หรือการเลนชกั เยอ คลาดเคลื่อนใหถ กู ตอ ง และตอ ยอดแนวคดิ ท่ีนา สนใจของนกั เรยี นตอไป สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

53 คูมอื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยท่ี 2 แรงและพลงั งาน แนวคาํ ตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม การสํารวจความรูกอนเรียน นกั เรยี นอาจตอบคําถามถูกหรือผดิ ก็ไดข ึ้นอยูกบั ความรเู ดิมของนักเรียน แตเ ม่อื เรยี นจบบทเรยี นแลว ใหน ักเรียนกลบั มาตรวจสอบคําตอบอีกคร้ังและแกไขใหถูกตอง ดังตัวอยา ง 0 นวิ ตัน  4 นิวตันค ก 2 นิวตัน ข 2 นวิ ตนั  สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 2 แรงและพลงั งาน 54 ไปทางซายมอื 8 นวิ ตนั 8 นวิ ตนั 8 นวิ ตนั จ ง สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

55 คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 2 แรงและพลงั งาน ทีใ่ ชดึงหนังสอื แรงเสียดทาน แรงเสยี ดทานเปน แรงท่ีตา นการเคลื่อนท่ขี องวตั ถุ เกดิ ระหวา งผิวสัมผสั ของวตั ถุในทิศทางตรงกันขามกับทศิ ทางที่ตองการใหวตั ถุเคลือ่ นท่ี ทาํ ใหห นงั สือแยกออกจากกันไดย ากเมือ่ ออกแรงดึง  สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนวยที่ 2 แรงและพลังงาน 56 เรอื่ งท่ี 1 แรงลพั ธ ใ น เ รื่ อ ง นี้ นั ก เ รี ย น จ ะ ไ ด เ รี ย น รู เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร ห า แรงลัพธที่กระทําตอวัตถุเม่ือแรงท่ีกระทําอยูในแนว เดียวกัน ซ่ึงอาจมีทิศทางเดียวกันหรือทิศทางตรงกัน ขาม และเรียนรูเก่ียวกับแรงลัพธที่กระทําตอวัตถุเมื่อ วัตถอุ ยูนง่ิ รวมทั้งการเขียนแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทํา ตอ วัตถุ จุดประสงคการเรียนรู 1. วัดขนาดของแรง อธบิ ายการหาแรงลพั ธที่กระทําตอ วัตถุ 2. เขยี นแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทําตอ วัตถุ เวลา 3.5 ชัว่ โมง วสั ดุ อุปกรณสําหรับทํากจิ กรรม เคร่ืองช่ังสปริง ถุงพลาสติกมีหูห้ิว ไมบรรทัด ถุงทราย เชือก กระดาษแข็ง กรรไกร วัตถุอื่น ๆ เชน กอนหิน ถา นไฟฉาย ส่อื การเรียนรแู ละแหลงเรียนรู 1. หนงั สือเรียน ป.5 เลม 1 หนา 28-36 2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.5 เลม 1 หนา 27-35 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

57 คมู อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 2 แรงและพลังงาน แนวการจดั การเรยี นรู (30 นาที) ขนั้ ตรวจสอบความรู (5 นาที) 1. ครตู รวจสอบความรเู ดมิ ของนักเรียนโดยชักชวนนักเรียนสนทนาเกี่ยวกับ ในการตรว จสอบคว ามรู กิจกรรมที่ตองอาศัยแรงหลาย ๆ แรงมากระทําตอวัตถุ เพ่ือใหวัตถุ ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน เคลอื่ นที่ได (นักเรียนตอบตามความเขา ใจของตนเอง) สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ ครูรับฟงความคิดเห็นของนักเรียนและกระตุนใหนักเรียนอธิบาย แตชักชวนใหหาคําตอบท่ีถูกตอง ความเขาใจของตัวเองใหมากท่ีสุด จากน้ันครูเช่ือมโยงความรูเดิมของ นักเรยี นเพอื่ เขาสูเรือ่ งท่ี 1 แรงลัพธ โดยใชคําถามวาการรวมแรงหลาย ๆ จากกจิ กรรมตาง ๆ ในบทเรยี นน้ี แรงท่กี ระทาํ ตอวัตถุในกิจกรรมตา ง ๆ ทาํ ไดอยา งไร ขน้ั ฝก ทักษะจากการอาน (20 นาที) หากนักเรียนอาจตอบคําถาม หรืออภิปรายไมไดตามแนวคําตอบ 2. นักเรียนอานชื่อเร่ือง และคําถามในคิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา ครูควรใหเวลานักเรียนคิดอยาง 28 แลวรวมกันอภิปรายในกลุมเพื่อหาแนวคําตอบ ครูบันทึกคําตอบ เหมาะสม รอคอยอยางอดทน และ ของนักเรียนบนกระดานเพื่อใชเปรียบเทียบคําตอบภายหลังการอาน รบั ฟง แนวความคดิ ของนักเรียน เร่ือง 3. นักเรียนอานคําสําคัญ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ถานักเรียนยัง อานไมไ ด ครคู วรสอนการอานคําใหถกู ตอ ง 4. นักเรียนอานเน้ือเร่ืองในหนังสือเรียนหนา 28-29 โดยครูฝกทักษะการ อานตามวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน ครูใช คําถามเพอื่ ตรวจสอบความเขาใจจากการอา น โดยใชคําถามดงั น้ี 4.1 กิจกรรมตาง ๆ ในชีวิตประจําวันท่ีตองออกแรงกระทําตอ วั ต ถุ เ ป น ก า ร อ อ ก แ ร ง ใ น ลั ก ษ ณ ะ ใ ด ย ก ตั ว อ ย า ง (แปรงฟนเปนทั้งการดึงและการผลัก การยกกระเปาขึ้นจาก โตะ เปน การดึง) 4.2 เราสามารถเขียนแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทําตอวัตถุได อยางไร (ใชลูกศร โดยหัวลูกศรแสดงทิศทางของแรงที่มา กระทําตอวัตถุ ความยาวของลูกศรแสดงขนาดของแรง น้ัน ๆ) 4.3 ถาเราออกแรงกระทําตอวัตถุมากหรือนอยแตกตางกัน แผนภาพแสดงแรงจะแตกตางกันอยางไร (ถาขนาดของแรง  สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 2 แรงและพลงั งาน 58 มาก ลกู ศรจะมีความยาวมาก ถาขนาดของแรงนอยลูกศรจะ สน้ั ) 4.4 ถาเราดึงและผลักประตู ลูกศรแสดงแรงจะแตกตางกัน อยา งไร (ถาเราดึงประตู หัวลูกศรแสดงแรงจะชี้เขาหาตัวเรา ถาเราผลกั ประตู หวั ลกู ศรแสดงแรงจะชอี้ อกจากตวั เรา) 4.5 กจิ กรรมใดบางที่ตองอาศัยแรงจากหลายคน (การยกวัตถุที่มี น้าํ หนกั มาก การเขน็ รถยนตใหเคลื่อนท่)ี 4.6 แรงลัพธคืออะไร (ผลรวมของแรงหลายแรงที่กระทําตอวัตถุ ซง่ึ มผี ลตอการเคลื่อนที่ของวตั ถุ) ขั้นสรปุ จากการอา น (5 นาที) 5. นักเรียนรวมกันสรุปเร่ืองท่ีอาน ซ่ึงควรสรุปไดวา กิจกรรมตาง ๆ ใน การเตรยี มตวั ลว งหนาสาํ หรบั ครู ชีวติ ประจําวนั ของเราตอ งมีการออกแรงกระทําตอวัตถุ โดยตัวเราเปนผู เพื่อจัดการเรียนรูใ นครง้ั ถัดไป ออกแรงเพียงคนเดียว หรืออาศัยแรงจากหลาย ๆ คนกระทํา การเขยี นแผนภาพแสดงแรงใชลูกศรโดยความยาวของลูกศรแทนขนาด ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะไดทํา ของแรงและหัวลูกศรแทนทศิ ทางของแรงท่ีกระทําตอวัตถุ แรงลัพธเปน กิจกรรมที่ 1 หาแรงลัพธที่กระทําตอวัตถุ ผลรวมของแรงหลายแรงที่กระทําตอ วัตถุ ไดอยางไร ครูควรตรวจสอบวาเครื่อง ชั่งสปริงอยูในสภาพพรอมใชงานหรือไม 6. นักเรียนตอบคาํ ถามใน รูหรอื ยัง ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 27 ขีดสเกลเร่ิมตนช้ีที่เลขศูนยหรือไม ถามี 7. นกั เรยี นและครูรวมกนั อภปิ รายเพ่ือเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน ปญหาเกี่ยวกับเคร่ืองช่ังสปริง ครูตอง ดําเนินการแกไขกอนที่จะใหนักเรียนทํา รูหรอื ยังกับคาํ ตอบทีเ่ คยตอบในคิดกอนอา น กจิ กรรมตอไป 8. ครูชักชวนใหนักเรียนตอบคําถามทายเร่ืองท่ีอาน คือ แรงลัพธท่ีกระทํา ตอ วัตถุหาไดอ ยางไร ครูบันทึกคาํ ตอบของนักเรียนไวบนกระดาน โดยยังไมเฉลยคําตอบ แตชักชวนใหนักเรียนไปหาคาํ ตอบรวมกันในกจิ กรรม สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

59 คูม อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.5 เลม 1 | หนว ยที่ 2 แรงและพลังงาน แนวคาํ ตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม ผลรวมของแรงหลายแรงท่ีกระทําตอวัตถุ เขยี นแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทําตอ วตั ถโุ ดยใชล ูกศร กําหนดใหหัวลูกศร แสดงทศิ ทางของแรงท่มี ากระทํา และความยาวของลูกศรแสดงขนาดของ แรงนน้ั ๆ  สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี