13 ระบบบญั ชีสำหรบั กจิ กำรผลติ สนิ คำ้ วชิ า ระบบบญั ชี 30201 - 2101 โดย อาจารย์กรรณกิ าร์ ผวิ สะอาด
หวั ขอ้ ท่ศี ึกษำ • ลกั ษณะของกจิ กำรท่ที ำกำรผลติ สนิ คำ้ • วงจรบญั ชีสำหรบั ระบบตน้ ทนุ งำน • วงจรบญั ชีสำหรบั ระบบตน้ ทนุ ตอน
ลกั ษณะของระบบบญั ชีตน้ ทนุ กจิ กำรซ้ือมำขำยไป กจิ กำรผลติ สนิ คำ้ วตั ถดุ ิบ วตั ถดุ ิบ วตั ถดุ ิบ สนิ คำ้ เงนิ สด เงนิ สด
ลกั ษณะของระบบบญั ชีตน้ ทนุ วตั ถดุ ิบ คำ่ ใชจ้ ำ่ ยในกำร วตั ถดุ ิบ ผลติ อน่ื ๆ วตั ถดุ ิบ วตั ถดุ ิบ ค่ำแรงงำนทำงตรง
องคป์ ระกอบของตน้ ทนุ • วตั ถดุ ิบทำงตรง : วตั ถดุ ิบหลกั ท่นี ำมำผลติ สนิ คำ้ หรอื นำมำ ดดั แปลงใหเ้ ป็นสนิ คำ้ ชนิดหน่ึง • ค่ำแรงงำนทำงตรง : แรงงำนท่ใี ชใ้ นกำรผลติ สนิ คำ้ ตวั ใดตวั หน่ึง อย่ำงชดั เจน • ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ : ตน้ ทนุ ในกำรผลติ ทำงออ้ มท่เี กดิ ในกำร ผลติ และไม่สำมำรถคดิ เป็นตน้ ทนุ ของสนิ คำ้ โดยตรง แต่ถอื ว่ำ เป็นตน้ ทนุ กำรผลติ สนิ คำ้ ดว้ ย
กจิ กำรผลติ สนิ คำ้ 2 ประเภท • ระบบตน้ ทนุ งำน : Job order system • ระบบตน้ ทนุ ตอน : Continuous process system
ระบบบญั ชีของกจิ กำรผลติ ระบบบัญชีการเงนิ ระบบบัญชีต้นทุน - วงจรการขาย - รวบรวมข้อมูลวตั ถุดบิ ใช้ไป - วงจรการซื้อ - รวบรวมข้อมูลค่าแรงงาน - วงจรการรับ-จ่ายเงิน - รวบรวมข้อมูลค่าใช้จ่ายผลิต - วงจรการจ่ายค่าแรง - คานวณหาต้นทุนต่าง ๆ
ระบบบญั ชีตน้ ทนุ • เกบ็ สะสมขอ้ มลู ตน้ ทนุ จำแนกตำมองคป์ ระกอบ วตั ถดุ ิบ ค่ำแรงงำน คำ่ ใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ (บญั ชีต่ำง ๆ ) • นำขอ้ มลู ท่เี กบ็ สะสมไวป้ นั สว่ นใหห้ น่วยตน้ ทนุ หรอื สนิ คำ้ โดยตรง
1 2 2 8 3 5 4 9 7 5 4 6 5 8 7 9 ปันส่วนเข้างาน ระหว่างทาแต่ละ ชนิดสินค้า
วตั ถปุ ระสงคข์ องระบบบญั ชีตน้ ทนุ • เม่อื ขอ้ มูลตำ่ งตน้ ทนุ ถกู สะสมไวใ้ นบญั ชีแยกประเภทแลว้ “สำมำรถคำนวณตน้ ทนุ สนิ คำ้ คงเหลอื ” ได้ • แยกคำนวณตน้ ทนุ ผลติ และตน้ ทนุ ขำยออกจำกกนั • โดยจดั ทำงบตน้ ทนุ ผลติ และงบตน้ ทนุ ขำย
ประเภทของระบบบญั ชีตน้ ทนุ วธิ ีการคานวณต้นทนุ ผลติ สินค้า เป็ นต้นทุนต่อหน่วยน้ัน มคี วามยุ่งยากในการคานวณมาก ระบบการคานวณต้นทนุ จงึ แยกออกเป็ น 2 ระบบ ตามลกั ษณะของกจิ การ 1. ระบบต้นทนุ งานส่ังทา (Job-order costing) 2. ระบบต้นทนุ ตอน หรือ ต้นทุนช่วง (process costing)
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ (Job-order) • เป็นกำรสะสมตน้ ทนุ สำหรบั กจิ กำรท่มี ีกำรผลติ – สนิ คำ้ ท่มี ีลกั ษณะหลำกหลำย – แต่ละชนิดสนิ คำ้ มีควำมแตกต่ำงกนั มำก – ผลติ สนิ คำ้ ตำมควำมตอ้ งกำรของลกู คำ้ เป็นหลกั – สำมำรถแยกตน้ ทนุ งำนเขำ้ สูต่ วั สนิ คำ้ ไดอ้ ยำ่ งเฉพำะเจำะจง – เช่น งำนกอ่ สรำ้ ง งำนเฟอรน์ ิเจอรส์ งั่ ทำ งำนตดั เยบ็ เส้อื ผำ้ งำนรบั จำ้ งของโรงพมิ พ์ อูต่ ่อเรอื เดนิ ทะเล งำนบรกิ ำรสอบบญั ชี บรกิ ำรอซู่ ่อมรถ
ระบบบญั ชีตน้ ทนุ วตั ถดุ ิบ จำ่ ยค่ำใชจ้ ำ่ ย วตั ถดุ ิบ ตำ่ ง ๆ วตั ถดุ ิบ สนิ คำ้ A
ระบบตน้ ทนุ ช่วง (Process costing) • เหมำะสำหรบั กจิ กำรท่มี กี ำรผลติ สนิ คำ้ – ลกั ษณะเหมือนกนั เป็นครำวละมำก ๆ – ผลติ สนิ คำ้ เพอ่ื รอจำหน่ำยใหล้ ูกคำ้ ทวั่ ไป – ลกู คำ้ มีควำมตอ้ งกำรสนิ คำ้ ทก่ี จิ กำรผลติ ไวใ้ หเ้ ลอื ก – เช่น เส้อื ผำ้ สำเรจ็ รูป ปนู ซีเมนต์ น้ำตำล น้ำอดั ลม กระดำษ อำหำรกระป๋ อง • ระบบตน้ ทนุ ตอนจะสะสมตน้ ทนุ แยกตำมแผนกผลติ • หำรตน้ ทนุ รวมของแต่ละแผนกดว้ ยจำนวนหน่วยผลติ แต่ละขน้ั ตอน • นำตน้ ทนุ ต่อหน่วยของแต่ละแผนกผลติ มำรวมเขำ้ ดว้ ยกนั กจ็ ะไดต้ น้ ทนุ รวม ของสนิ คำ้ 1 หน่วยท่ผี ลติ เสรจ็
ระบบบญั ชีตน้ ทนุ วตั ถดุ ิบ จำ่ ยคำ่ ใชจ้ ำ่ ย วตั ถดุ ิบ ต่ำง ๆ วตั ถดุ ิบ สนิ คำ้ A สAนิ คำ้ สAนิ คำ้ Aสนิ คำ้ สนิ คำ้
สรปุ ตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำและตน้ ทนุ ตอน
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ
หวั เรอ่ื งท่ศี ึกษำ • ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - วตั ถดุ ิบ • ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - แรงงำน • ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ • แผนผงั ทำงเดนิ เอกสำรระบบบญั ชีตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ • กจิ กำรจำเป็นตอ้ งมีเอกสำรท่ใี ชร้ วบรวมตน้ ทนุ “แต่ละงำน” – วตั ถดุ บิ ทำงตรง – แรงงำนทำงตรง – ค่ำใชจ้ ำ่ ยในงำนผลติ (จดั สรร) • เอกสำรดงั กลำ่ วเรยี กว่ำ “บตั รตน้ ทนุ งำน” หรอื “งบตน้ ทนุ งำน”
วธิ บี ญั ชีเกย่ี วกบั วตั ถดุ บิ • วตั ถดุ ิบจะเกบ็ รกั ษำไวท้ ่ีคลงั สนิ คำ้ • เม่อื มกี ำรสงั่ ผลติ แผนกผลติ จะตอ้ งทำใบเบิกวตั ถดุ บิ ไปขอเบกิ จำก แผนกคลงั สนิ คำ้ • ใบเบกิ มี 2 แบบ – ใบเบิกพสั ดแุ ต่ละชนิด เช่น 1 ใบ ต่อกำรเบิกพสั ดุ 1 ชนิด – ใบเบกิ พสั ดทุ ง้ั หมด เช่น 1 ใบ ต่อกำรเบกิ พสั ดทุ ง้ั หมดใน 1 งำน กำรเลอื กใชใ้ บเบกิ แลว้ แต่ควำมรวดเรว็ และถูกตอ้ งในกำรจดั ทำงบตน้ ทุนงำน
วธิ บี ญั ชีเกย่ี วกบั วตั ถดุ บิ • ทกุ ส้นิ เดอื นพนกั งำนจะนำใบเบกิ พสั ดทุ ง้ั หมดมำสรุปยอดกำรใช้ • เพ่อื แยกบญั ชีวตั ถดุ บิ ทำงตรงและวสั ดโุ รงงำน (คชจ.กำรผลติ ) แลว้ สรปุ ยอดเพ่อื บนั ทกึ บญั ชี Dr. งำนระหว่ำงทำ (กรณีวตั ถดุ บิ ทำงตรง) xx ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ (กรณีวสั ดโุ รงงำนต่ำง ๆ) xx Cr. บญั ชีคมุ วตั ถดุ บิ (พสั ด)ุ xx
RM RM
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ จะตอ้ งไดร้ บั คำสงั่ ซ้ือ จำกลกู คำ้ จงึ จะจดั ทำ ใบสงั่ ผลติ ได้ งบตน้ ทนุ งำน 1 ใบ จะ ใชร้ วบรวบตน้ ทนุ ต่อ 1 คำสงั่ ผลติ
นำไปบนั ทกึ ในบตั ร ตน้ ทนุ งำน
ตอนบน แสดง รำยละเอยี ดของงำน ตอนลำ่ ง แสดง รำยกำรตน้ ทนุ ท่ี รวบรวมได้
ตอนบน แสดง รำยละเอยี ดของงำน ตอนลำ่ ง แสดง รำยกำรตน้ ทนุ ท่ี รวบรวมได้
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - แรงงำน • โดยปกติ กจิ กำรจะมกี ำรบนั ทึกกำรลงเวลำเขำ้ -ออก เพ่อื บนั ทึก เวลำในกำรทำงำนทง้ั หมดในแต่ละวนั ใน • เอกสำรดงั กลำ่ วไม่เพยี งพอท่จี ะแยกไดว้ ำ่ พนกั งำนแต่ละคน ทำงำน (JOB) ใดบำ้ ง แต่ละงำนทำกช่ี วั่ โมงตอ่ วนั จงึ จำเป็ นตอ้ งมี “บตั รจดเวลำ / บตั รบนั ทึกเวลำ” – ถำ้ คนงำนทำงำนโดยตรงเพอ่ื งำนใดงำนหน่ึง “ค่ำแรงงำนทำงตรง” – แต่ถำ้ คนงำนทำงำนทวั่ ไปไม่เฉพำะเจำะจงงำนใด “ค่ำแรงงำนทำงออ้ ม”
วธิ บี ญั ชีเก่ยี วกบั ค่ำแรงงำน • กำรบนั ทึกบญั ชีเกย่ี วกบั ค่ำแรงงำนต่อแบง่ ออกเป็น 2 ชนิด – ค่ำแรงงำนทำงตรง เป็นตน้ ทนุ ท่จี ำ่ ยใหแ้ กค่ นงำนทกุ คน ซ่งึ ทำกำร ผลติ สนิ คำ้ โดยตรง “ตน้ ทนุ ของคนงำน : อยูใ่ นงบตน้ ทนุ แต่ละ งำน” – ค่ำแรงงำนทำงออ้ ม คือ ค่ำแรงท่ีจำ่ ยใหก้ บั ผูท้ ่ไี ม่ไดท้ ำกำรผลติ สนิ คำ้ ชนิดใดชนิดหน่ึงโดยตรง แต่เก่ยี วขอ้ งกบั กำรผลติ เช่นผูค้ วบคมุ งำน หวั หนำ้ คนงำน ผูจ้ ดั กำรโรงงำน
วธิ ีบญั ชีเก่ยี วกบั ค่ำแรงงำน • พนกั งำนบญั ชีตน้ ทนุ จะตอ้ งกำหนดว่ำค่ำแรงใดเป็นค่ำแรงงำน ทำงตรงและทำงออ้ ม และจะใชอ้ ตั รำใดบนั ทกึ เขำ้ สูต่ น้ ทุนงำน โดยดูขอ้ มูลจำกบตั รจดเวลำ ซ่งึ มี 2 ลกั ษณะ – บตั รจดเวลำประจำงำน บตั รบนั ทกึ เวลำท่ีคนงำนเร่มิ ทำงำนและเลกิ งำน โดย 1 บตั รต่อ 1 คน ต่อ 1 งำน – บตั รจดเวลำประจำวนั เป็นบตั รจดเวลำของงำนทกุ งำนท่ที ำข้ึนในแต่ละ วนั ซ่ึงจะรวบรวมงำนทง้ั หมดท่คี นงำน 1 คนทำในหน่ึงวนั
วธิ บี ญั ชีเก่ยี วกบั ค่ำแรงงำน • ทกุ ส้นิ เดอื น พนกั งำนตน้ ทนุ จดั ทำใบสรุปคำ่ แรงอกี ฉบบั หน่ึงเพอ่ื แยกค่ำแรงแต่ละงำน และค่ำแรงงำนทำงตรงทำงออ้ ม • สง่ ใหแ้ ผนกบญั ชี บนั ทึกบญั ชี Dr. งำนระหว่ำงทำ (ค่ำแรงงำนทำงตรง) xx ค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ (ค่ำแรงงำนทำงออ้ ม) xx Cr. เงนิ เดอื นและค่ำแรง xx (กอ่ นหนำ้ หนำ้ มกี ำรจำ่ ยเงนิ เดือน บนั ทกึ กำรจำ่ ยเงนิ ปกต)ิ
DL DL
บตั รจดเวลำประจำงำน 1 ใบ ต่อ 1คน ตอ่ 1 งำน บนั ทึกในบตั ร ตน้ ทุนงำน
บตั รจดเวลำประจำวนั (ทง้ั วนั ) 1 ใบ ต่อ 1 คน ตอ่ หลำยงำน
OH OH
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - คำ่ ใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ • ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ เป็นตน้ ทนุ ตวั เดยี วท่มี กั ไมส่ ำมำรถแยกตน้ ทนุ ของแต่ละงำนไดอ้ ยำ่ งชดั เจน เน่ืองจำก – เป็นค่ำใชจ้ ำ่ ยท่ีเก่ยี วขอ้ งกบั งำนทกุ งำนท่ีผลติ เช่น ค่ำเช่ำโรงงำน ค่ำ ซ่อมแซมเคร่อื งจกั ร ค่ำไฟฟ้ ำโรงงำน – เป็นค่ำใชจ้ ำ่ ยท่ีเกดิ ข้ึนไม่พรอ้ มกบั กำรผลติ เช่น ค่ำเสอ่ื มรำคำเคร่อื งจกั ร ค่ำทำควำมสะอำดโรงงำน ค่ำประกนั ภยั โรงงำน – เป็นค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ อน่ื ๆ หลำยประเภทของแต่ละงำน แต่กระจำยไปแต่ละ งำนทำไดย้ ำก เช่น วสั ดสุ ้นิ เปลอื งโรงงำน ภำชนะบรรจุ
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - คำ่ ใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ • กำรกระจำยค่ำใชจ้ ำ่ ยดงั กลำ่ วเขำ้ ตน้ ทนุ งำนตำมจรงิ ทนั ทอี ำจทำไดล้ ำ่ ชำ้ บำงครง้ั ทำใหไ้ ม่ทรำบตน้ ทนุ ท่เี กดิ ข้ึนก่อนกำรขำยและสง่ มอบใหก้ บั ลกู คำ้ • จงึ จำเป็นตอ้ งใช้ “กำรประมำณกำรค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ ” เพ่อื ให้ สำมำรถคำนวณตน้ ทนุ สนิ คำ้ ท่ผี ลติ เสรจ็ ในแต่ละงำนได้ โดยประมำณจำก – รอ้ ยละจำกตน้ ทนุ ค่ำแรงงำน – ชวั่ โมงแรงงำน – ชวั่ โมงเครอ่ื งจกั ร – ปรมิ ำณกำรผลติ – รอ้ ยละของวตั ถดุ บิ ทำงตรง
ระบบตน้ ทนุ งำนสงั่ ทำ - ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ กำรคำนวณอตั รำค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ ท่กี ำหนดข้ึนลว่ งหนำ้ = ประมำณกำรค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ สำหรบั ปี เกณฑท์ ่เี ลอื กใช้ (ฐำนกจิ กรรม) เช่น ประมำณกำรค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ ต่อชวั่ โมงเคร่อื งจกั ร = ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ สำหรบั ปี = คชจ.ผลติ ต่อ ชม.เคร่อื งจกั ร จำนวนชวั่ โมงเคร่อื งจกั รทง้ั ปี
วธิ กี ำรบนั ทกึ ค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ 1. บนั ทกึ ค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ เกดิ ข้ึนจรงิ Dr. ค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ (ท่ีเกดิ ข้ึนจรงิ ) Cr. เงนิ สด / เจำ้ หน้ี / ค่ำแรงงำน / วตั ถดุ บิ 2. เม่ืองำนระหว่ำงผลติ ของงำนใด ไดร้ บั แจง้ ว่ำผลติ เสรจ็ แลว้ จะมกี ำรปนั สว่ น “ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คิดเขำ้ งำน” จำกอตั รำค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ ท่กี ำหนดไว้ ลว่ งหนำ้ Dr. งำนระหว่ำงทำ Cr. ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คดิ เขำ้ งำน (ประมำณกำร)
วธิ กี ำรบนั ทกึ งำนระหวำ่ งทำ เป็นสนิ คำ้ สำเรจ็ รูป • เม่อื ถงึ สนิ คำ้ ผลติ เสรจ็ Dr. สนิ คำ้ สำเรจ็ รูป Cr. งำนระหวำ่ งทำ (รวมวตั ถดุ ิบใชไ้ ป ค่ำแรงงำนทำงตรง และค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คดิ เขำ้ งำน) • เม่ือมกี ำรขำยสนิ คำ้ Dr. ตน้ ทนุ ขำย Cr. สนิ คำ้ สำเรจ็ รูป
วธิ กี ำรบนั ทกึ ค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ (สดุ ทำ้ ย) • เม่ือถงึ วนั ส้นิ ปี ปิดบญั ชีค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คดิ เขำ้ งำน และค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำร ผลติ ท่ีเกดิ ข้ึนจรงิ • เปรยี บเทียบผลแตกต่ำง และบนั ทกึ ผลแตกต่ำงเพ่อื ปรบั ปรุงบนั ทึก “ตน้ ทนุ ขำย” – ใหส้ มมตุ ิวำ่ สนิ คำ้ ท่ผี ลติ เสรจ็ มีกำรขำยแลว้ Dr.ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คดิ เขำ้ งำน (ทง้ั ปี) ตน้ ทนุ ขำย (ถำ้ คดิ เขำ้ งำนตำ่ ไป) Cr. ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ (ท่ีเกดิ ข้ึนจรงิ ) ตน้ ทนุขำย (ถำ้ คดิ เขำ้ งำนสูงไป)
12 3
กำรเร่มิ งำนผลติ • มกี ำรรบั คำสงั่ ซ้อื จำกลกู คำ้ โดยไดร้ บั “ใบสงั่ ซ้ือ” จำกลูกคำ้ • ผูจ้ ดั กำรผลติ ออก “ใบสงั่ ผลติ ” เพ่อื เป็นคำสงั่ เปิดงำน – ฉบบั ท่ี 1 สง่ ใหผ้ ูค้ วบคมุ งำน เพอ่ื ควบคมุ กำรผลติ – ฉบบั ท่ี 2 สง่ ใหแ้ ผนกคลงั สนิ คำ้ เพอ่ื ตรวจสอบกำรเบกิ พสั ดุ – ฉบบั ท่ี 3 สง่ แผนกบญั ชีตน้ ทนุ – ฉบบั ท่ี 4 ผูส้ งั่ ผลติ เกบ็ ไว้ • แผนกผลติ จดั ทำ “ใบเบกิ วตั ถดุ บิ ” เพ่อื เบกิ วตั ถดุ บิ จำกคลงั สนิ คำ้ • แผนกผลติ จดั ทำ “บตั รจดเวลำ” เพ่อื บนั ทึกเวลำในกำรผลติ แต่ละงำน
กำรเร่มิ งำนผลติ • แผนกบญั ชีตน้ ทนุ กำหนด อตั รำ “ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ จดั สรร” เพอ่ื บนั ทึก ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ คิดเขำ้ งำนแต่ละงำนท่ผี ลติ เสร็จ • ซ่งึ อำจจะกำหนดอตั รำค่ำใชจ้ ำ่ ยผลติ อตั รำเดยี ว หรอื หลำยอตั รำจำกหลำย หลกั เกณฑ์ โดยมวี ธิ ีดงั ต่อไปน้ี – ประมำณค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ ทง้ั หมด โดยใชข้ อ้ มูลของปีกอ่ นมำประกอบ กบั สถำนกำรณ์ปจั จุบนั ของปี น้ี – สำรวจหลกั เกณฑท์ ่จี ะใชแ้ บ่งค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลติ – จดั ทำตำรำงกำรแบ่งค่ำใช่จำ่ ยในกำรผลติ ใหแ้ กแ่ ผนกต่ำง ๆ – ประมำณกำรค่ำแรงงำนทำงตรง หรอื ชวั่ โมงแรงงำนทำงตรง (หำก ตอ้ งกำรจะใชเ้ กณฑน์ ้ี) – หำรค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลติ ท่ปี ระมำณแต่ละแผนกกบั ชวั่ โมงแรงงำน ทำงตรง
ระบบตน้ ทนุ ตอน
Search
