PK-002หนังสืออมตธรรม

แทนความรักและปรารถนาด ี แด่ ........................................................ ........................................................ จาก ........................................................ ........................................................

อมตธรรมนำชีวิต รวบรวม-เรยี บเรียง : ธรรมปราโมทย ์ เลขมาตรฐานสากล 978-974-236-946-1 จัดพิมพโ์ ดย...กองทุนบชู าธรรม “วัดปา่ แสงธรรม” พมิ พ์ครง้ั ที่ ๑ : มกราคม ๒๕๕๓ จำนวน ๒,๕๐๐ เลม่ รปู เลม่ : ธรรมปราโมทย์ วเิ ศษ ศรีเชษฐา พสั ริน ไชยโคตร พสิ ูจนอ์ ักษร : กฤชวรรณ ศรีวราธนานันท์ ละเมียด แก้วฝ่าย อมรรัตน์ สวิ่ ไธสง อดิเทพ-รศั ษกร จันทะบตุ ร ออกแบบปก : มณรี ตั น์ สายทอง ดำเนนิ การจดั พมิ พ์ : “สาละ” ๙/๖๐๙ ซ.กระทมุ่ ลม้ ๖ ถ.พทุ ธมณฑล ต.กระทมุ่ ลม้ อ.สามพราน จ.นครปฐม ๗๓๒๒๐ โทร. ๐๒-๔๒๙๒๔๕๒, ๐๘๕-๔๒๙๔๘๗๑ พมิ พท์ ี่ : บรษิ ทั สหมิตรพร้นิ ต้ิงแอนด์พบั ลิชชิง่ จำกดั โทร ๐๒-๙๐๓-๘๒๕๗-๙ โทรสาร ๐๒-๙๒๑๔๕๘๗ จดั จำหนา่ ย : บรษิ ทั เอ-บุ๊ค ดสิ ทรบิ วิ ชนั่ จำกดั โทร. ๐๒-๙๖๘-๙๓๙๗ โทรสาร ๐๒-๙๖๘-๙๕๑๑

คำนำ ข้าพเจ้าเคยมีความต้ังใจท่ีจะรวบรวมพุทธ พจน์หรือหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา ที่ ชาวพุทธควรทราบหรือควรปฏิบัติให้ถูกต้อง ตี พิมพ์ ๒ ภาษา คือภาษาอังกฤษและภาษาไทย เ พ่ื อ ที่ จ ะ เ ป็ น คู่ มื อ ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ ศ า ส น กิ จ ข อ ง พระธรรมทตู ในตา่ งประเทศ ข้าพเจ้ามีความเห็นว่าหนังสือท่ีเหมาะสมท่ีสุด น่าจะเป็น ๓ เล่มก็คือ พุทธศาสนสุภาษิต (จาก หนังสือ พุทธศาสนสุภาษิต นักธรรมตรี โท เอก ฉบับมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย) ธรรมบท (จาก อินเตอร์เน็ต) และธรรมนูญชีวิต (หนังสือ ธรรมนูญชีวิต ของพระพรหมคุณภาภรณ์) จึงได้ คัดเลือกข้อความที่สามารถนำมาใช้กับชีวิตประจำ

วันของทุกเพศทุกวัย ทั้งหญิง-ชาย ท้ังบรรพชิต- คฤหสั ถ์ ทั้งดก็ -ผู้ใหญ่ ส่ิงหน่ึงท่ีอยากจะกล่าวในท่ีน้ีก็คือ ทำไมจึงตั้ง ชื่อหนังสือว่า “อมตธรรมนำชีวิต” ท้ังน้ีก็เพราะ ขา้ พเจา้ เชอื่ มนั่ วา่ คำสอนของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ นั้นเป็นอมตะ คือสามารถท่ีจะนำมาใช้ได้ทุกเวลา หากเรารู้จักท่ีจะนำมาใช้ให้เหมาะกับกาลเทศะ บุคคล และสถานท่ี ชีวิตของเราก็พบกับความสุข ความเจรญิ ในชวี ติ โดยถา่ ยเดยี วอยา่ งแนน่ อน ขา้ พเจา้ หวงั เปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ หนงั สอื “อมตธรรม นำชีวิต” จะสามารถช้ีแนะแนวทางในการดำเนิน ชวี ติ ทดี่ ีแก่ทา่ นผ้อู า่ นทุกทา่ นไดเ้ ปน็ อย่างดี ธรรมปราโมทย์ ๘ มกราคม ๒๕๕๓

คำขอบคณุ -อนุโมทนาบญุ หนงั สอื “อมตธรรมนำชวี ติ ” น้ี เปน็ หนง่ึ ใน หนังสือชุดของชำร่วยในจำนวน ๔ เล่ม ซึ่ง ประกอบด้วย “กำลังใจไฟชีวิต” “อมตธรรมนำ ชีวิต” “วาทะธรรมนำชีวิต” และ “แด่คนรัก สุขภาพ” หนังสือชุดน้ีเป็นผลงานล่าสุดและเป็น หนังสือชุดที่ข้าพเจ้าพอใจมากท่ีสุด ทั้งนี้โดยได้รับ ความรว่ มมอื เปน็ อยา่ งดยี งิ่ จากทมี งานของ “สาละ” ที่บรรจงสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพให้แก่ข้าพเจ้ามา โดยตลอด ขอขอบคุณทุกท่านที่มีส่วนทำให้หนังสือชุดนี้ ประสบความสำเร็จ โดยเฉพาะท่านเจ้าของ บทความและภาพที่ข้าพเจ้าได้นำมาใช้ในการ เรียบเรียง ซ่ึงบางส่วนก็ไม่ทราบที่มา จึงต้อง ขออภยั ทไี่ มส่ ามารถอ้างองิ ที่มาของหนังสือได้

ข้าพเจ้าหวังว่าหนังสือชุดนี้จะเป็นท่ีพออก พอใจแก่ผู้ให้และผู้รับ และโดยเฉพาะผู้ท่ีได้หยิบข้ึน มาอ่านด้วยความพินิจใคร่ครวญ ย่อมจะได้รับ ความรู้และทัศนคติ ตลอดจนความคิด ความรู้สึก ทดี่ ี ๆ ไมน่ ้อย ขอบุญกุศลที่เกิดข้ึนจากการจัดพิมพ์หนังสือ “อมตธรรมนำชีวิต” นี้ จงบังเกิดแก่ทุกท่านท่ี ข้าพเจ้าได้เอ่ยนามและมิได้เอ่ยนามมาโดยถ้วนหน้า และขอบุญกุศลที่เกิดข้ึนนี้ จงอำนวยพรให้ทุกท่าน ประสบความสุขความเจริญในชีวิต ท้ังทางโลก- ทางธรรม และบรรลุธรรมอันเกษมในอนาคตกาล โดยเรว็ พลันดว้ ยเทอญ ธรรมปราโมทย์ ๘ มกราคม ๒๕๕๓

สารบญั ๑-๕๔ ๕๕-๑๑๒ พทุ ธศาสนสภุ าษติ ๑๑๓-๑๘๕ ธรรมบท ธรรมนญู ชีวิต



พทุ ธศาสนสภุ าษติ



พทุ ธศาสนสภุ าษติ อตตฺ านเมว ป€ม ํ ปฏริ เู ป นเิ วสเย อถญฺ มนสุ าเสยยฺ น กลิ สิ เฺ สยยฺ ปณฑฺ โิ ต. Attanameva pathamam Patirupe nivesaye Athanyamanusaseyya Na kilisseyya pandito Let a wise man establish himself on the prope. Patg first, then he may instruct others. Such a wise man should not blemish himself. (Buddha) Dh. 25/36 บณั ฑติ พงึ ตงั้ ตนไวใ้ นคณุ อนั สมควรกอ่ น สอน ผอู้ นื่ ภายหลัง จึงไม่มัวหมอง (พทุ ธ) ขุ. ธ. ๒๕/๓๖ 

อมตธรรม อฏุ €ฺ านวโต สตมี โต สจุ กิ มมฺ สสฺ นสิ มมฺ การโิ น สญฺตสฺส จ ธมฺมชวี ิโน อปปฺ มตฺตสสฺ ยโสภิวฑฒฺ ติ. Utthanavato satimato Sucikammassa nisammakarino Sannatassa ca dhammajivino Appamattasa yasobhivaddhati. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ There is a steady increase in the reputation of him who is energetic, mindful, blameless in deeds, careful in his actions, selfcontrolled, righteous in living and also earnest. (Buddha) Dh. 25/18 ยศย่อมเจริญแก่ผู้มีความหมั่น มีสติ มีการ งานสะอาด ใคร่ครวญแล้วทำ ระวังดีแล้ว เป็น อยโู่ ดยธรรม และไม่ประมาท. (พุทธ) ข.ุ ธ. ๒๕/๑๘ 

อมตธรรม ตาทสิ ํ ลภเต ผล ํ ปาปการี จ ปาปก.ํ ยาทสิ ํ วปเต พชี ํ กลยฺ าณการี กลยฺ าณ ํ Yadisam vapate bijam Tadisam labhate phalam Kalyanakari kalyanam Papakari ca papakam One reaps whatever one has sown. Those who do good receive good and those who do evil receive evil. (Buddha) 5.15/333 บุคคลหว่านพืชเช่นใดย่อมได้ผลเช่นนั้น ผู้ทำกรรมดีย่อมได้ผลดี ผู้ทำกรรมช่ัวย่อมได ้ ผลชว่ั (พุทธ) สํ. ส. ๑๕/๓๓๓ 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ รกเฺ ขยยฺ อตตฺ โน สาธุํ ลวณํ โลณตํ ยถา. Rakkheyya attano sadhum Lavanam lonatam yatha. Safeguard your virtue against decline, just as salt never loses its saltiness. s.s. พึงรักษาความดีของตนไว้ดุจเกลือรักษา ความเค็ม ส.ส. 

อมตธรรม วสิ ทุ ธฺ ิ สพพฺ เกลเî สหิ โหติ ทกุ เฺ ขหิ นพิ พฺ ตุ .ิ Visuddhi sabbaklesehi Hoti dukkhehi nibbuti To be purified from all evil passion is the extinction of sufferings. R.R.4 ความหมดจดจากกิเลสท้ังปวงเป็นทางดับ ทกุ ข์ทั้งหลาย. ร.ร. ๔. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ขนฺติ ธีรสสฺ ลงฺกาโร ขนตฺ ิ ตโป ตปสสฺ โิ น ขนฺติ พลํ ว ยตนี ํ ขนตฺ ิ หติ สขุ าวหา. Khanti dhirassa lankaro Khanti tapo tapassino Khanti balam va yatinam Khanti hitasukhavaha. An adornment of the wise, a passionburning fire for the ascetic and also a positive force for the hermit is this forbearance which is always crowned with success and happiness. P.B.222 ขันติเป็นเครื่องประดับของนักปราชญ์ ขันติ เป็นตบะของผู้พากเพียร ขันติเป็นกำลังของ นักพรต ขนั ตนิ ำประโยชนส์ ุขมาให.้ ส.ม. ๒๒๒ 

อมตธรรม อตตฺ โนปิ ปเรสญจฺ อตถฺ าวโห ว ขนตฺ โิ ก สคคฺ โมกขฺ คมํ มคคฺ ํ อารฬุ โฺ ห โหติ ขนตฺ โิ ก. Attanopi paresanca Atthavaho va khantiko Saggamokkhagamam maggam Arulho hoti khantiko. He who has forbearance brings benefits to others as well as to himself. He is also treading on the path to heaven and to the extinction of passions. P.B.222 ผู้มีขันติชื่อว่านำประโยชน์มาให้ ทั้งแก่ตน และผอู้ ืน่ ผู้มีขันติช่ือว่าเป็นผู้ข้ึนสู่ทางไปสวรรค์และ นพิ พาน. ส.ม. ๒๒๒ 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ขนฺติโก เมตตฺ วา ลาภี ยสสสฺ ี สขุ สีลวา ปโิ ย เทวมนสุ สฺ านํ มนาโป โหติ ขนตฺ โิ ก. Khantiko mettava labhi Yasassi sukhasilava Piyo devamanussanam Manapo hoti khantiko He who is provided with forbearance and loving-kindness is always lucky, honoured and happy. He is also beloved and appreciated by divine and human beings. P.B.222 ผู้มีขันตินับว่ามีเมตตา มีลาภ มียศ และมี สุขเสมอ ผู้มีขันติเป็นที่รักท่ีชอบใจของเทวดา และมนษุ ยท์ ัง้ หลาย. ส.ม. ๒๒๒ 

อมตธรรม สีลสมาธิคุณานํ ขนตฺ ิ ปธานการณํ สพเฺ พปิ กสุ ลา ธมมฺ า ขนตฺ ยฺ าเยว วฑฒฺ นตฺ ิ เต. Silasamadhigunanam Khanti padhanakaranam Subbepi kusala dhamma Khantyayeva vaddhanti te. Forbearance is the chief cause of all virtues such as morality and concentration. All other virtues increase with the development of forbearance. P.B.222 ขันติเป็นประธาน เป็นเหตุแห่งคุณคือศีลและ สมาธิ กุศลธรรมทั้งปวงย่อมเจริญเพราะขันติ เท่านั้น. ส.ม. ๒๒๒ 



อมตธรรม จติ ตฺ ํ ทนตฺ ํ สขุ าวหํ. Cittam dantam sukhavaham A trained mind is the cause of real happiness Dh. 25/19. จติ ทฝ่ี กึ แล้วนำสุขมาให้. ขุ.ธ. ๒๕/๑๙. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ เสโล ยถา เอกฆโน วาเตน น สมีรต ิ เอวํ นนิ ทฺ าปสสํ าสุ น สมญิ ชฺ นตฺ ิ ปณฑฺ ติ า. Selo yatha ekaghano Vatena na samirati Evam nindapasamsasu Na saminjanti pandita. As the mountain of solid rock remains unshaken by the storm, so the wise man remains unmoved by praise or blame. (Buddha) Dh. 25/25. ภูเขาหินแท่งทึบไม่ส่ันสะเทือนเพราะลมฉันใด บัณฑิตย่อมไม่หวั่นไหวในนินทาและสรรเสริญ ฉนั นัน้ . (พทุ ธ) ขุ. ธ. ๒๕/๒๕. 

อมตธรรม สพฺพรสํ ธมมฺ รโส ชนิ าติ. Sabbarasam dhammaraso jinati. The flavour of truth surpasses all other flavours. Dh. 25/63. รสแหง่ ธรรมย่อมชนะรสทัง้ ปวง. ข.ุ ธ. ๒๕/๖๓. สพฺพรตึ ธมมฺ รติ ชนิ าต.ิ Sabbaratim dhammarati jinati. To take delight in truth transcends all other Dh. 25/63. ความยนิ ดใี นธรรมยอ่ มชนะความยนิ ดที ง้ั ปวง. ขุ. ธ. ๒๕/๖๓. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ อกฺโกเธน ชิเน โกธ.ํ Akkodhena jine kodham. One should overcome an angry person by not being angry. Dh. 25/45; J. 27/50. พงึ ชนะคนโกรธด้วยความไมโ่ กรธ ข.ุ ธ. ๒๕/๔๕. ขุ.ชา.ทุก.๒๗/๕๐. อสาธํุ สาธนุ า ชิเน. Asadhum sadhuna jine. One should overcome an evil person by virtue. Dh. 25/45; J. 27/50. พงึ ชนะคนไมด่ ีด้วยความดี. ขุ. ธ. ๒๕/๔๕. ข.ุ ชา.ทุก.๒๗/๕๐. 

อมตธรรม ชิเน กทริยํ ทาเนน. Jine kadariyam danena. One should overcome a miserly person by charity. Dh. 25/45; J. 27/50. พึงชนะคนตระหน่ดี ว้ ยการให้ ขุ. ธ. ๒๕/๔๕. ขุ.ชา.ทุก.๒๗/๕๐. สจฺเจนาลกิ วาทิน.ํ Saccenalikavadinam. One should overcome a liar by truthfulness. Dh. 25/45; J. 27/50. พงึ ชนะคนพดู ปดดว้ ยคำจรงิ ขุ. ธ. ๒๕/๔๕. ข.ุ ชา.ทกุ .๒๗/๕๐. 



อมตธรรม พาลา หเว นปปฺ สสํ นฺติ ทาน.ํ Bala have nappasamsanti danam. Only the fools do not recommend charity. Dh. 25/38. คนพาลเท่านั้นยอ่ มไม่สรรเสรญิ ทาน. ขุ. ธ. ๒๕/๓๘. ททํ มิตตฺ านิ คนถฺ ต.ิ Dadam mittani ganthati. Giving brings friendship. S. 15/316. ผ้ใู หย้ อ่ มผูกไมตรีไว้ได้. สํ.ส. ๑๕/๓๑๖. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ททมาโน ปโิ ย โหติ. Dadamano piyo hoti. A giver is always beloved. A. 22/44. ผใู้ หย้ ่อมเป็นทรี่ ัก องฺ. ปญจฺ กฺ ๒๒/๔๔. 

อมตธรรม อคฺคสมฺ ึ ทานํ ททตํ อคคฺ ํ ปุ ฺ ํ ปวฑฒฺ ต ิ อคฺคํ อายุ จ วณโฺ ณ จ ยโส กิตตฺ ิ สุขํ พล.ํ Aggasmim danam dadatam Aggam punnam pavaddhati Aggam ayu ca vanno ca Yaso kitti sukham balam. When one dispenses a charity to the excellent one, his excellent merit multiplies. So also are his age, complexion, rank, honour, happiness and strength. (Buddha) lti. 25/299. เม่ือให้ทานในวัตถุอันเลิศ บุญอันเลิศ อายุ วรรณะ ยศ เกยี รติ สขุ และกำลงั อนั เลศิ กเ็ จรญิ . (พุทธฺ ) ข.ุ อติ ิ. ๒๕/๒๙๙. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ อนนฺ โท พลโท โหติ วตถฺ โท โหติ วณฺณโท ยานโท สขุ โท โหติ ทปี โท โหติ จกขฺ ุโท. Annado balado hoti Vatthado hoti vannado Yanado sukhado hoti Dipado hoti cakkhudo. One gives strength who gives rice. He gives beauty who gives clothes. He gives happiness who gives vehicles. He gives the eyes who gives a light. (Buddha) S. 15/44. ผใู้ หข้ า้ วชอื่ วา่ ใหก้ ำลงั ผใู้ หผ้ า้ ชอื่ วา่ ใหผ้ วิ พรรณ ผใู้ หย้ านพาหนะชอื่ วา่ ใหค้ วามสขุ ผใู้ หป้ ระทปี โคม ไฟชอื่ วา่ ใหจ้ กั ษ.ุ (พุทธ) สํ.ส. ๑๕/๔๔. 

อมตธรรม อิณาทานํ ทกุ ฺขํ โลเก. Inadanam dukkham loke. Being in debt is a cause of suffering. A.22/394. การกหู้ นเ้ี ป็นทุกขใ์ นโลก นัย-องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๙๔ ทุกขฺ ํ อนาโถ วิหรติ. Dukkham anatho viharati. A person without any protector lives a life of suffering. A. 24/27,31. คนไมม่ ที ีพ่ ึ่งอยเู่ ปน็ ทุกข์. นยั -องฺ.ทสก. ๒๔/๒๗, ๓๑. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ ปิยานํ อทสสฺ นํ ทกุ ฺขํ. Piyanam adassanam dukkham. To part from the beloved causes suffering. (Buddha) Dh. 25/43. การพลดั พรากจากส่ิงทร่ี ักก่อใหเ้ กดิ ทกุ ข์ (พุทธ) ขุ.ธ. ๒๕/๔๓. อปปฺ ยิ านญฺจ ทสฺสนํ ทุกฺข.ํ Appiyananca dassanam dukkham. To associate with the hated causes suffering. (Buddha) Dh. 25/43. การพบเหน็ สง่ิ ทไี่ ม่รักทำให้เกิดทกุ ข์. (พุทธ) ข.ุ ธ. ๒๕/๔๓. 

อมตธรรม จเช ธนํ องฺควรสฺส เหต ุ องฺคํ จเช ชวี ติ ํ รกฺขมาโน องคฺ ํ ธนํ ชีวติ ญจฺ าปิ สพฺพํ จเช นโร ธมฺมมนสุ สฺ รนฺโต. Caje dhanam angavarassa hetu Angam caje jivitam rakkhamano Angam dhanam jivitancapi sabbam Caje naro dhammamanussaranto. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ Let a man sacrifice his wealth for the sake of his limb. Let him sacrifice his limb for his life’s sake. But, with respect to righteousness, let him part with his wealth, limb, life and all. (Buddha) J. 28/147. พงึ สละทรพั ยเ์ พอื่ รกั ษาอวยั วะ เมอ่ื รกั ษาชวี ติ พงึ สละอวยั วะ เมอ่ื คำนงึ ถงึ ธรรม พงึ สละอวยั วะทรพั ย์ และ แมช้ วี ติ ทกุ อยา่ ง. (โพธิสตตฺ ) ขุ.ชา.อสตี .ิ ๒๘/๑๔๗. 

อมตธรรม โลโกปตถฺ มภฺ กิ า เมตตฺ า. Lokopatthambhika metta. Loving-kindness cements the people of the world. เมตตาเปน็ เครือ่ งคำ้ จุนโลก. v.v. อาโรคยฺ ปรมา ลาภา. ว.ว. Arogyaparama labha. Health is the supreme wealth. M 13/281;Dh. 25/42. ความไมม่ โี รคเป็นลาภอย่างยง่ิ . ม.ม. ๑๓/๒๘๑. ข.ุ ธ. ๒๕/๔๒. 



อมตธรรม หนนตฺ ิ โภคา ทุมเฺ มธ.ํ Hananti bhoga dummedham. Wealth always leads the fool to destruction. Dh. 25/ 63. โภคทรัพย์ยอ่ มฆา่ คนมีปัญญาทราม. ขุ.ธ. ๒๕/๖๓ 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ สพฺพปาปสสฺ อกรณํ กุสลสสฺ ูปสมปฺ ทา สจติ ตฺ ปรโิ ยทปนํ เอตํ พทุ ธฺ านสาสน.ํ Sabbapapassa akaranam Kusalassupasampada Sacittapariyodapanam Etam buddhanasasanam. Not to do evil. To do good. To purify the mind. These are the Buddhas’ instructions. (Buddha) Dh. 25/39. การไม่ทำบาปทัง้ ปวง การยงั กศุ ลใหถ้ งึ พรอ้ ม การทำจิตของตนให้ผ่องแผ้ว ๓ ข้อน้ีเป็นคำ สั่งสอนของท่านผ้รู ู้ท้งั หลาย (พทุ ฺธ) ขุ.ธ. ๒๕/๓๙. 

อมตธรรม ปญฺา เว ธเนน เสยโฺ ย. Panna ve dhanena seyyo. Wisdom is better than wealth. M. 13/413; Thag 26/379. ปญั ญาเทยี วประเสรฐิ กวา่ ทรพั ย์. นัย-ม.ม. ๑๓/๔๑๓. นัย-ข.ุ เถร. ๒๖/๓๗๙. ปญฺ าชีวี ชีวิตมาหุ เสฏฺ€.ํ Pannajivi jivitamahu settham A life guided by wisdom is an excellent one. Sam sa. Khu su. ปราชญ์กล่าวชีวิตของผู้เป็นอยู่ด้วยปัญญา ว่าประเสริฐสุด. ส.ํ ส. ๑๕/๔๘,๓๑๕. ขุ.ส.ุ ๒๕/๓๖๐. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ มตฺตาสุขปรจิ จฺ าคา ปสเฺ ส เจ วปิ ุลํ สขุ ํ จเช มตตฺ าสขุ ํ ธโี ร สมฺปสสฺ ํ วิปลุ ํ สขุ ํ. Mattasukhapariccaga Passe ce vipulam sukham Caje mattasukham dhiro Sampassam vipulam sukham. Seeing that perfect happiness can be attained by sacrificing the inferior one a wise man should abandon it for the sake of the perfect one. (Buddha) Dh. 25/53. ถ้าพึงเห็นสุขอันไพบูลย์เพราะยอมเสียสละสุข ส่วนน้อย ผู้มีปัญญาเล็งเห็นสุขอันไพบูลย์ ก็ ควรสละสุขสว่ นนอ้ ยเสยี . (พุทฺธ) ขุ.ธ. ๒๕/๕๓. 

อมตธรรม ปาณมิ หฺ ิ เจ วโณ นาสสฺ หเรยยฺ ปาณนิ า วสิ ํ นาพพฺ ณํ วสิ มเนวฺ ติ นตถฺ ิ ปาปํ อกพุ พฺ โต. Panimhi ce vano nassa Hareyya panina visam Nabbanam visamanveti Natthi papam akubbato. He whose hand is not wounded can carry poison. A poisonous liquid cannot seep into such an unwounded hand, nor can evil befall one who has done no wrong. (Buddha) Dh. 25/31. ถา้ ฝา่ มอื ไมม่ แี ผล กพ็ งึ นำยาพษิ ไปดว้ ยฝา่ มอื ได้ ยาพิษซึมเข้าฝ่ามือไม่มีแผลไม่ได้ ฉันใด บาป ยอ่ มไมม่ ีแกผ่ ไู้ ม่ทำ ฉนั นัน้ . (พุทธฺ ) ขุ.ธ. ๒๕/๓๑. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ สโุ ข ปญุ ฺ สสฺ อจุ ฺจโย. Sukho punnassa uccayo. Happiness comes from accumulated merit. Dh. 25/30. การสั่งสมบญุ นำสขุ มาให้. ขุ.ธ. ๒๕/๓๐. 

อมตธรรม ปญุ ฺ านิ ปรโลกสมฺ ึ ปตฏิ €ฺ า โหนตฺ ิ ปาณนิ .ํ Punnani paralokasmim Patittha honti paninam. Merit provides a sheltering-place in the hereafter. S. 15/26; A. 22/44; j. 27/294. บญุ เปน็ พงึ่ ท่ขี องสัตว์ในโลกหนา้ . สํ.ส. ๑๕/๒๖. อง.ฺ ปญฺจก. ๒๒/๔๔. ข.ุ ชา.ทสก. ๒๗/๒๙๔. 



อมตธรรม มาวมญเฺ ถ ปญุ ฺ สฺส น มตฺตํ อาคมสิ ฺสติ อทุ พนิ ฺทนุ ิปาเตน อุทกุมโฺ ภปิ ปูรต ิ อาปรู ติ ธโี ร ปุญฺสฺส โถกํ โถกปํ ิ อาจนิ .ํ Mavamannetha punnassa Na mattam agamissati Udabindunipatena Udakumbhopi purati Apurati dhiro punnassa Thokam thokampi acinam. 

พทุ ธศาสนสภุ าษติ Let a man not look down upon a small amount of good deeds, thinking that it will not bear fruit. This can be represented as a water-pot which can be filled by the dripping of water. A wise man, gradually accumulating his merits, will at length attain its perfection. (Buddha) Dh. 25/31. ไม่ควรดูหมิ่นบุญว่ามีประมาณน้อยจักไม่มา ถึง แม้หม้อน้ำย่อมเต็มได้ด้วยหยาดน้ำท่ีตกลง ฉันใด ผู้มีปัญญาส่ังสมบุญแม้ทีละน้อยๆ ย่อม เต็มไดด้ ว้ ยบญุ ฉนั นัน้ . (พทุ ฺธ) ขุ.ธ.๒๕/๓๑. 

อมตธรรม ทนฺโต เสฏโฺ € มนสุ ฺเสสุ. Danto settho manussesu. He who has well-trained himself is the best among mankind. Dh.25/57. Nd. 29/291; Nd 30/74. ในหมมู่ นษุ ย์ ผฝู้ กึ ตนดแี ลว้ เปน็ ผปู้ ระเสรฐิ สดุ . ข.ุ ธ.๒๕/๕๗. ขุ.มหา. ๒๙/๒๙๑. ข.ุ จ.ู ๓๐/๗๔. 