ติวสอบสภา_รามาธิบดี

Limit setting สามารถทาไดโ้ ดยการพูดคุย ใหย้ า ห้องแยก ผูกยึด โดยการผูกยดึ มีรายละเอยี ดดงั ตอ่ ไปนี้ - ใชว้ ธิ ีการผกู ยดึ เท่าทีจ่ าเป็น - ตอ้ งมี order - สถานทที่ ใ่ี ชใ้ นการผกู ยึด ควรมีความเป็นสว่ นตวั เคารพใน ศกั ด์ิศรคี วามเป็นมนุษย์ - จัดทา่ นอนท่สี บาย ปลอดภัย

- บุคลากรในทมี มีความพรอ้ ม ความชานาญ - บอกความจาเปน็ ในการผูกยึดด้วยภาษาทส่ี น้ั เขา้ ใจงา่ ย - ช้ีแจงญาติ รับฟังความรสู้ ึก - ตรวจเยยี่ มเปน็ ระยะ vital signs ความสุขสบาย - คลายผา้ /เปลย่ี นทา่ ทุก 2 ช่ัวโมง - ดูแลสารนา้ สารอาหาร สุขอนามัย

- บนั ทึกข้อมลู เหตุผลในการผูกยดึ พฤตกิ รรม อาการ เหตุผลการ ยตุ ิการผูกยดึ - ใหย้ าตามแผนการรักษา - คลายการผูกยึดทลี ะส่วน - รบั ฟงั ความรูส้ กึ ท่เี กดิ ขึน้ ทบทวนเหตกุ ารณ์ ภายหลังยุติการผกู ยดึ

• มพี ฤตกิ รรมทารา้ ยตนเอง • มพี ฤตกิ รรมก้าวร้าว • Noncompliance • Alcohol and illicit drugs • Inappropriate sexual behaviors • มพี ฤตกิ รรมหลบหนี

กาลงั จะสญู เสยี Loss & Grief -Denial -Anger สญู เสียแลว้ -Bargaining - Shock and disbelief -Depression - Expressions of emotion -Acceptance - Disorganization - Recovery **ใหก้ ารพยาบาลตามระยะ**

Suicidal behavior • การประเมนิ ความคดิ ฆา่ ตาย : คาพดู และพฤตกิ รรม (Warning signs) ประเมินอยา่ งตรงไปตรงมา • การเฝ้าระวงั ฆา่ ตวั ตาย : ระวงั ตามความรนุ แรงที่ประเมนิ ได้ • การทาสัญญาไม่ฆ่าตวั ตาย

Aggressive and manipulative behavior and nursing interventions

Aggressive behavior • พฤติกรรมกา้ วร้าว (Aggressive behavior) เป็นพฤตกิ รรมที่ แสดงออกจากการเกิดความโกรธ กงั วล คับข้องใจ ปจั จัยที่กอ่ ให้เกดิ พฤติกรรมก้าวร้าว - จติ ใจ : เกิดการเรยี นรู้ การเลียนแบบ - สังคม วฒั นธรรม - ชวี ภาพ : Serotonin, Dopamine, สมอง

• ระยะของการเกดิ พฤตกิ รรมกา้ วรา้ ว – Triggering phase : กระวนกระวาย กล้ามเน้อื ตึง เสยี งดัง โกรธ – Escalation phase : ตะโกน กาหมัด ท่าทางคุกคาม วุ่นวาย เรยี กร้อง – Crisis phase : สูญเสียการควบคุมตนเอง ขวา้ งปาส่งิ ของ กดั ขว่ น – Recovery phase : เสยี งเบาลง กลา้ มเนื้อคลาย มเี หตผุ ล – Postcrisis phase : ใชช้ ีวิตปกติ ขอโทษ รูส้ ึกผดิ เสยี ใจ

• การพยาบาลแต่ละระยะ – Triggering phase : เปิดโอกาสใหร้ ะบาย อยู่ในทสี่ งบ เสนอยา – Escalation phase : Time-out ชว่ ยผปู้ ่วยควบคมุ พฤตกิ รรม – Crisis phase : show of force, restraint – Recovery phase : ใหพ้ กั ผอ่ น เปิดโอกาสระบาย – Postcrisis phase : ช่วยใหผ้ ูป้ ว่ ยจัดการความร้สู กึ อยา่ งเหมาะสม

Manipulation behavior เป็นวิธกี ารตา่ งๆ ที่บคุ คลใชก้ บั ผอู้ นื่ อย่างไม่ตรงไปตรงมา เพ่อื ตอบสนองความต้องการของตนเอง หรือบรรลุเป้าหมายท่ีต้องการ ลกั ษณะการแสดงออก 1. อารมณ์ : เปลยี่ นเร็ว ควบคมุ ไม่ได้ ตาหนิ เสียดสี 2. พฤตกิ รรม : ยุยง สทิ ธิพเิ ศษ เรยี กร้อง อาการทางกาย โกหก ขม่ ขู่ 3. สัมพันธภาพ : ชอบบงการ สร้างสัมพนั ธภาพยาก

• การพยาบาล – ยอมรับพฤตกิ รรม ระวังการเกดิ countertransference – ตอ้ งให้การพยาบาลเป็นทมี – ยึดมั่นในระเบยี บ มีขอบเขตทีช่ ดั เจน – บอกพฤติกรรมไม่เหมาะสม แต่ไมต่ าหนิ – รับฟังความรูส้ กึ – Limit setting

Mental health and Mental illness ภาวะสุขภาพจิต (Mental health) หมายถงึ อารมณค์ วามผาสกุ อย่ใู นสังคมได้อย่างมีความสขุ สามารถปฏิบตั กิ จิ วัตร หน้าที่ ตาม ความสามารถของตนเอง เผชิญกับความเครยี ดท่เี กดิ ขน้ึ ไดใ้ นชวี ิตและอยู่ ร่วมกับผู้อน่ื สรา้ งสรรคส์ งั คม ชุมชนได้

ลกั ษณะของผทู้ ี่มีสุขภาพจติ ดี • Self-governance หรือ Self-control คอื การมีการควบคุมบงั คับ ตนเองได้ • Progress toward growth or self-realization คือ มคี วามพยายาม ความตัง้ ใจทจี่ ะพฒั นาตนเองตามความสามารถ • Tolerance of uncertainty คือ มคี วามอดทนตอ่ ความไมแ่ น่นอนใน ชวี ิตด้วยความศรทั ธาและความหวงั

• Self-esteem คอื มีความยอมรับนบั ถอื ตนเอง มกี ารยอมรบั ความสามารถและขอ้ จากดั ของตนเอง • Reality orientation คือ อยใู่ นความเปน็ จริง สามารถแยกแยะความ เป็นจรงิ กับจินตนาการได้ • Mastery of environment คือ มีการปรับตวั อยู่ในสิง่ แวดล้อมได้ • Stress management คือ สามารถจดั การ หรอื เผชิญกบั ความเครยี ด ไดด้ ้วยวิธกี ารท่เี หมาะสม มคี วามยืดหยนุ่ ในการแกไ้ ข สถานการณ์

ปัจจัยท่ีมผี ลต่อสุขภาพจติ ของบุคคล • ด้านชีวภาพ (Biological) : พนั ธุกรรม ขณะอยู่ในครรภ์ ขณะคลอด ความเจบ็ ป่วย ฯลฯ • ดา้ นจติ ใจ (Psychological) : การมปี ฏิสัมพันธก์ บั บคุ คลสง่ ผลถงึ Self-concept บคุ ลิกภาพ ทกั ษะ การปรบั ตวั การจดั การความเครยี ด ความวติ กกังวล ทักษะการแกป้ ญั หา • ด้านสงั คมวฒั นธรรม (Sociocultural) : ความม่นั คงใน ครอบครัว ศาสนา ศีลธรรม ความเชือ่ คณุ ค่า การเล้ยี งดู กลุม่ เพอ่ื น

การเจบ็ ปว่ ยทางจิตเวช (Mental illness or Mental disorder) พยาธิสภาพทเี่ กดิ ขน้ึ กับจติ ใจทเ่ี ป็นผลมาจากความไม่สมดุลด้าน สงั คม จิตใจ พันธุกรรม รา่ งกาย ชวี เคมตี ่างๆ ทาให้เกิดความผดิ ปกติของ ความคิด อารมณ์ การรบั รู้ สติปัญญา พฤติกรรมท่ีผิดไปจากเดิม และผดิ ไปจากสงั คมวฒั นธรรมนน้ั ๆ โดยสง่ ผลกระทบต่อตวั บคุ คล สงั คม นาไปสู่ ความร้สู ึกไมเ่ ป็นสขุ (distress) หรอื สญู เสียหน้าทกี่ ารดาเนนิ ชีวติ ประจาวัน

well-being deviate illness Adaptive response Coping Maladaptive mechanism

การเกิดโรคทางจิตเวช 4 ปัจจยั (4 P’s) 1. Predisposing factors คือ ปจั จัยเสีย่ งท่ีมมี ากอ่ นป่วย 2. Precipitating factors คอื ปัจจัยกระตนุ้ ให้เกดิ อาการ 3. Perpetuating factors คอื ปจั จยั ท่เี สรมิ ใหอ้ าการไม่หาย 4. Protective factors คอื ปัจจยั ปกป้องใหบ้ คุ คลปรบั ตัว อย่างเหมาะสม

Precipitating Protective Predisposing Perpetuating Chronological of cause of psychiatric disorders (มาโนช หล่อตระกูล, ปราโมทย์ สคุ นชิ ย์, 2555)

ปัจจัยที่ทาให้เกดิ โรคทางจิตเวช • ปจั จัยด้านชีวภาพ : พนั ธุกรรม ชีวเคมี พยาธสิ ภาพ การ กระทบกระเทอื นทางสมอง • ปจั จัยดา้ นจิตใจ : – ทฤษฎจี ติ วเิ คราะห์ : ความผิดปกติดา้ นจติ ใจมีสาเหตุมาจากประสบการณ์ใน อดตี เกดิ ความขัดแย้งระหวา่ ง Id กับ Ego ในระดับจิตไร้สานกึ หรือการเกิด fixation ใน psychosexual development และการใชก้ ลไกทางจิต ในการเผชญิ ความวติ กกงั วล

– ทฤษฎีปญั ญานยิ ม : ความคิดทไ่ี ม่เหมาะสม บิดเบอื นไปจากความเปน็ จริงจะ ทาใหเ้ กดิ อาการทางจิตเวชได้ – ทฤษฎกี ารเรียนรู้ : พฤตกิ รรมท่ไี มเ่ หมาะสมเกดิ ข้ึนจากการเรียนรู้ท่ีผดิ • ปจั จัยด้านสงั คม : ครอบครัวทม่ี ีความขดั แย้งสูง (High Expressed Emotion : HEE), การไม่มีแหลง่ สนับสนนุ , การเปล่ยี นแปลงบทบาท ในครอบครวั

การจาแนกโรคทางจิตเวช • International Classification of Diseases and related health problem, 10th : ICD-10 • Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders, 5th : DSM-V

• โรคจิต (Psychosis) : loss of reality testing ไม่อยู่ในโลกความเปน็ จรงิ มีอาการประสาทหลอน หรือหลงผิด • โรคประสาท (Neurotic) : เกดิ ความขัดแย้งทางจติ ใจ มีเป็น ความเครยี ด วติ กกังวลมากเกนิ ไป

เครอ่ื งมือในการคดั กรองผ้ทู ม่ี ปี ัญหาสขุ ภาพจติ • การตรวจสภาพจิต (Mental Status Examination : MSE) และ เครื่องมอื ในการคดั กรองปญั หาทางสุขภาพจิต เชน่ คัดกรองซึมเศรา้ คัดกรองการฆ่าตัวตาย คัดกรองโรคจิต แบบวดั ความเครียดสวนปรุง • Psychiatric diagnosis เป็นการวินิจฉัยโรค หรอื ความเจ็บปว่ ยทางจิต เวชโดยแพทย์ • การทดสอบทางจติ วทิ ยา (Psychological tests) โดยนักจติ วทิ ยา แบง่ เป็น

– การทดสอบสตปิ ัญญาหรือเชาวป์ ัญญา (Intelligence tests : IQ tests) – การทดสอบบุคลกิ ภาพ (Personality test) : Projective tests – แบบทดสอบความบกพร่องทางสมอง (Organic test)

Mental Status Examination : MSE • ลักษณะโดยทัว่ ไป, Psychomotor (tics, dystonia, akathisia, retardation), ท่าทีต่อผู้ปว่ ย • Speech : ลกั ษณะการพูด น้าเสยี ง (เร็ว ช้า ติดอ่าง พดู ไมช่ ัด ดัง เบา) • Mood and Affect – Mood อารมณ์ทค่ี งอยู่นาน – Affect สภาวะอารมณ์ขณะนนั้ สหี น้า ท่าทาง

– Range and intensity คือ ขอบเขต และระดบั ของอารมณ์ทแ่ี สดงออก ไดแ้ ก่ Restricted affect, Blunted affect, Flat affect – Appropriateness ดูว่า affect ขณะน้ันเหมาะสมกับส่ิงท่ีเลา่ หรือไม่ – Stability คือ การคงอยู่เป็นระยะเวลานาน มี labile affect หรอื ไม่

• Thought – Thought process : loosening of association, circumstantiality, tangentiality, flight of idea – Thought content : preoccupation, obsession and compulsion, phobia, delusion, suicidal idea

• Perception – Illusion : มสี ่งิ กระตุ้น – Hallucination : ไมม่ สี ง่ิ กระต้นุ • Auditory hallucination • Visual hallucination • Tactile hallucination • Olfactory hallucination • Gustatory hallucination

• Cognitive function – Orientation : time place person – Attention and concentration : 100-7 (series 7), 20-3 (series 3) – Memory : • New learning ability จาของสามสิ่ง • Immediate (Recall) memory พดู ตามและพูดทวนตัวเลข • Recent memory ระยะเวลา 24 ช่ัวโมง • Remote memory เรอ่ื งในอดีต

– ความรทู้ ั่วไป 3 อยา่ ง – Abstract thinking : ความแตกตา่ ง, ความเหมือน, คาพังเพย 3 อยา่ ง – Judgment : สถานการณ์ 3 สถานการณ์ • Insight – ปฏิเสธความผดิ ปกติ – พอจะทราบวา่ ผิดปกติตอ้ งรักษา แตไ่ มต่ ้องการรักษา – ทราบว่าผดิ ปกติ แต่โทษว่าเปน็ จากสิง่ ต่างๆ นอกตัว – คดิ วา่ ความผดิ ปกติมาจากปัญหาในตนเองแต่ไม่ทราบว่าปัญหาอะไร – Intellectual insight : ยอมรบั แต่ไม่ได้นาส่งิ ทร่ี ูม้ าใชแ้ กป้ ัญหา – True emotional insight : ตระหนกั รู้ เกิดการปรบั ตัว แก้ไขตนเอง

Schizophrenia • Dopamine สงู งงงงงง • Hallucination and illusion • Delusion • Disorganized behavior • Disorganized speech • Withdrawal

Delusion • Bizarre delusion  Somatic delusion • Delusion of reference  Thought broadcasting • Jealousy delusion  Thought insertion • Persecutory delusion • Grandiose ability/Grandiose identity • Erotomanic • Delusion of being controlled

Hallucination/Illusion • Visual hallucination • Auditory hallucination • Tactile hallucination • Olfactory hallucination • Gustatory hallucination

Withdrawal symptom • เขา้ หาบอ่ ยๆ ครั้งละสน้ั ๆ แต่สม่าเสมอ • เร่มิ จากกลมุ่ เล็กๆ ไม่ต้องตอบคาถามมาก • ดแู ลเรื่องกิจวัตรประจาวันให้ครบถว้ น

Mood disorder • Major depressive disorder (MDD) : serotonin ตา่ - ซึมเศร้า - ความสนใจ/เพลนิ ใจสิง่ ต่างๆ ลดลง มาก - เบื่ออาหาร น้าหนกั ลด - นอนไมห่ ลบั /นอนมาก - agitation/retardation - ออ่ นเพลีย - ไร้คา่ /รสู้ กึ ผิด - สมาธลิ ดลง - คดิ เรอื่ งตาย/การฆ่าตัวตาย

• Bipolar disorder - Bipolar I disorder - Bipolar II disorder - Cyclothymic disorder

Cognitive disorders • Dementia, delirium Dementia Delirium คอ่ ยๆ สญู เสีย function เกดิ ขน้ึ เฉยี บพลัน เปน็ แลว้ ไม่หาย เปน็ แล้วหาย orientation ปกติในระยะแรก disorientation ไมค่ ่อยพบ hallucination hallucination, illusion เน้นเรอ่ื ง การปรบั สภาพแวดล้อม เนน้ เร่ือง ระวงั อบุ ัตเิ หตุ และคนดูแลเดมิ ๆ

Anxiety disorders • Obsessive compulsive disorder (OCD) - ประเมินความวติ กกงั วล ความถข่ี องการยา้ คิดย้าทา - ช่วงแรกใหม้ ีพฤติกรรมซ้าๆ ตามตอ้ งการ ระยะต่อมาคอ่ ยๆ จากดั การ มพี ฤตกิ รรมซา้ ๆ และให้แรงเสริมทนั ทเี มอ่ื ทาได้ - อาจใชเ้ ทคนิคการหยดุ ความคดิ และการผอ่ นคลายรว่ มดว้ ย

• Acute stress disorder - ระยะเวลาท่เี ปน็ คอื 2 วนั -4 สัปดาห์ มักมอี าการตนื่ เต้นตกใจงา่ ย หลีกเลี่ยงสถานการณต์ า่ งๆ เหน็ ภาพเหตกุ ารณซ์ า้ ๆ - ดแู ลใกล้ชิด ไมเ่ ปล่ยี นผดู้ ูแลบอ่ ยๆ เพื่อให้รู้สกึ ปลอดภัย ไวว้ างใจ - ประเมินความคดิ อยากทารา้ ยตนเอง • Post traumatic stress disorder (PTSD) เหมือน acute stress disorder แตร่ ะยะเวลาตงั้ แต่ 4 สปั ดาห์เปน็ ตน้ ไป

• Phobia disorder เปน็ ความกลวั ท่ีไร้เหตุผลตอ่ สงิ่ ของ กจิ กรรม หรอื สถานการณต์ า่ งๆ - agoraphobia - social phobia - specific phobia

• Generalized anxiety disorder (GAD) - วิตกกังวลแบบไมเ่ จาะจงวา่ เปน็ เรอื่ งใดเรื่องหนง่ึ เปน็ มากกวา่ 6 เดือน • Panic disorder - กลัวเม่อื เจอสถานการณ์ ทาให้กลัววา่ จะตาย กลัววา่ จะเป็นบา้ ทาใหม้ ี อาการ หายใจเรว็ ไม่อ่มิ อดึ อัด แนน่ หนา้ อก *อย่กู บั ผปู้ ่วยและทาใหผ้ ปู้ ว่ ยรูส้ กึ ปลอดภยั *

Adjustment disorder • เป็นภาวะการปรบั ตวั ผิดปกติ มักเกดิ ภายใน 3 เดือนหลังจากมภี าวะ กดดันมากระทบ • จดั ส่งิ แวดลอ้ มให้รสู้ ึกปกปอ้ ง ปลอดภยั • พฒั นาทักษะการจัดการปญั หา และอาจต้องใช้การจากัดพฤตกิ รรม

Personality disorders • Dependent personality disorder - ขาดความเชอ่ื ม่นั ต้องพ่ึงพาคนอื่น ไมช่ อบเป็นผนู้ า - ควรจัดกจิ กรรมทีไ่ ด้ทาดว้ ยตนเอง ให้แรงเสรมิ เพิ่มความมน่ั ใจ และ คุณคา่ ในตนเอง

• Antisocial personality disorder - ไม่สามารทาตามกฎ ระเบียบได้ - การดูแลตอ้ งมนั่ คงในระเบยี บ ไมย่ ืดหยนุ่ ชี้แจงเพยี งครงั้ เดยี ว มกี าร ตง้ั ขอ้ ตกลงในการปรบั พฤตกิ รรม ทสี่ าคญั ตอ้ งทางานเปน็ ทมี

• Borderline personality disorder - อารมณเ์ ปลีย่ งแปลงงา่ ย all good - all bad มกั มี manipulative behavior - การดูแลทส่ี าคัญ ตอ้ งมน่ั คงในระเบยี บ ไม่ยืดหยนุ่ ทางานเป็นทีม

• Narcissistic personality disorder • Histrionic personality disorder • Avoidant personality disorder • Obsessive-compulsive personality disorder • Schizoid personality disorder • Paranoid personality disorder

Sexual and Gender disorders • Sexual dysfunction ความผิดปกติในความตอ้ งการทางเพศ • ความต้องการทางเพศนอ้ ย (hypoactive sexual desire disorder) • ภาวะรงั เกียจกจิ กรรมทางเพศ (sexual aversion disorder) • ความตอ้ งการทางเพศมาก (hypersexuality)

ความผิดปกตใิ นการตื่นตัวทางเพศ •องคชาตไม่แข็งตัว (erectile dysfunction, impotence) : paradoxical intention, woman on top •ภาวะไมต่ ื่นตัวทางเพศในเพศหญิง (female sexual arousal disorder) •ชอ่ งคลอดหดรัดตวั (vaginismus) •ภาวะเจบ็ ปวดเมอื่ มีเพศสมั พนั ธ์ (dyspareunia)