(u,dk wf idk af &; twKˆ yw` )dW 'kwd,ykdif; &JabmfaiG (r=unfav;)
&aJ bmaf iG (rjunfav:) t&k%fOD;c&D;onf (u,dk wf idk af &;twˆKyw` )dW 'kwd,ykdif; ESif;qDvGifjyif pmayu xkwfa0onf? 2007 ckESpf Zlvkdifv
t&%k Of ;D c7;D onf 'wk ,d yidk ;f pmtyk tf wuG f a'guwf m vaS usmaf Zm7J th rmS 1978 cEk pS /f =o*wk vf 15 &u/f ygwaD e@tveG &f urf mS u|erf w@dkwawG ta&@S ajrmupf paf 'o XmecsKy±f ;kH pudk &f m yeqf e;f udk a&muvf mcyhJ gw,?f u|erf w@dk wawG qwdk m Armjynuf eG jfrLepyf gwD A[±dk ;kH csKyuf vtl m;v;kH udk qvdk ydk gw,?f A[kd±Hk;csKyfu acgif;aqmifrsm;/ rdom;pk0ifrsm;ESifh ±Hk;0efxrf;&Jabmftm;vkH; vGwfajrmuf a'oukd a&muf&Sdvm=uwmyg? u|efrwkd@wawGukd ta&S@ajrmuf ppaf 'oygwD aumrf wuD O;D p;D +y;D / Xmeto;D o;D u au'grsm; vma&mu}fuKdqcdk hJ ygw,?f t'J aD e@uu|erf udk ta&@Sajrmupf paf 'o axmuyf ahH &;wm0ecf H &aJ bmf ausmpf ed uf ta&@Sajrmupf paf 'o ppaf q;±}kHu;D u 'Ek ikd if aH &;rLS ;&aJ bmaf ieG @J rwd qf uf ay;cyhJ gw,?f t'J tD csed uf pv@dk u|erf e@Jq&mr}u;D (&aJ bmaf iuG dk u|erf w@dk&aJ bmf tm;v;kH u ac:onthf ac:) pwiof &d cdS =hJu+y;D awmuaf v#mu&f i;f E;DS cwhJ m[m ,ae@ txyd gy?J umvwyidk ;f rmS twal e/ twpl m;/ twtl vyk vf n;f vyk cf zhJ ;l ygw,?f pn;f ±;kH a&;t&awmh rwyl gb;l ? u|erf w@dk&@JtoJ avmu&f nS =fumcwhJ hJ quqf aH &;c&;D vr;f rmS bmraS jymy avmuwf @Jjy\\em ray:chJ z;l ygb;l ? wu,af wmh u|erf w@dkEpS af ,mu&f @J quqf aH &; [m rsKd;quaf [mi;f -rsKd;quof pf o@dkr[wk f &aJ bmaf [mi;f -&aJ bmof pqf uqf aH &; ypkH &H @J erel maumi;f w&yf jzpaf umi;f jzpEf idk yf gw,?f »»»» u|erf w@kd&aJ bmof prf sm;[m awmvf eS af &;xaJ &muvf mwthJ cg pwd \"f wf awwG uºfu+y;D / bmrqdk tveG of e@f&iS ;f csi/f bmupd rP qcdk sucf si;f ajz&iS ;f csiEf iS hf pwd f avm}u;D wwyf gw,?f wu,thf cidk tf rm tajctaeawvG n;f rqyk uf idk rf bd J u,dk f 1
oud ,dk wf wyf vJ yk uf m/ ErdS cf srv_ n;f r&wdS wyf gb;l ? 'gth jyif rrd wd @dk&@J rod pwd xf J rmS awmvf eS af &;}u;D 'aD vmu=fumwmawmif atmijfriaf tmirf vyk Ef idk of rl sm;q+dky;D &aJ bmaf [mi;f }u;D rsm;tay: txiaf o;pwd tf en;f tyg;avmuaf wmh tajccH &dS aewwyf gw,?f igw@dkvyk jfyvudk rf ,qf wdk hJ rmepwd f uav;uvn;f waxmiaf xmif e@Jyg? 'ga=umiyhf J u|erf w@dkwawrG mS t;dk ei;f rcd uG ef i;f red @J qEpN tJG rmS ;awG wo}Du;D jzpwf wf ygw,?f 'vD tdk csed rf sKd;rmS u|erf w@dk&aJ bmof prf sm;&@J tm;aumi;f csurf sm;udk wezf ;dk xm;+y;D u|erf w@dk&@J tm;en;f csurf sm;uvkd n;f em;vnpf memr&_ pdS mG e@J unl aD jz &iS ;f ay; wwwf hJ wm0ecf &H aJ bmaf [mi;f rsm;&@J ynmay;r[_ m wezf ;dk rjzwEf idk yf gb;l ? 'vD edk n;f rsm;e@J &aJ bmof prf sm;[m wudk yf aJG wrG mS yg0ijfzwof e;f +y;D rrd td aw@Gt}uKH tqkd; taumif;rsm;xJu oifcef;pmxkwf+yD; tawG;tac:&ifhusufwJh &aJ bmaf umi;f rsm; jzpvf matmif avuh si&hf ygw,?f »»» » u|erf e@Jq&mr}u;D w@dk&@Jquqf aH &;[m toJ vydk gy?J &aJ bmof pjf zpwf hJ u|erf udk q&mr}u;D [m awmuaf v#muvf uwf +JGy;D unl yD yhH ;dk axmurf ay;cyhJ gw,?f u|erf vyk if e;f awvG yk &f mrmS oyd pf wd af vm}u;D ae&if q&mr}u;D u b,af wmrh wS udk f ±udk f ajymqadk q;G aE;G jci;f rjyKygb;l ? oul o,G 0f udk pf mG e@JyJ “u|erf rmS Eidk if aH &; rLS ;&aJ bmf p;dk ord ;f (A[adk umrf w/D ta&@Sajrmuf ppaf 'o/ '-k Eidk if aH &;rLS ;)&@J a[majymcsuf pmapmif wapmi&f wdS ,?f zw=funyhf gvm;”q+dky;D pmapmiwf rsKd ;rsKd ;udk ay;wwf yg w,?f t'J pD mapmiaf wuG zdk w&f i;f u|erf u u,dk chf sKd @,iG ;f csuuf adk w@Gwwyf gw,?f a&@Squvf yk &f r,vhf yk if e;f twuG vf n;f tpte&wwyf gw,?f q&mr}u;D [m ygwvD uef uuf idk af wmvf eS af &;puwn;f u ygcohJ ql adk wmh o@ltaw@Gt}uKHuren;f vyS gb;l ? tx;l ojzihf ygwwD iG ;f a&muvf mwhJ ynmww&f aJ bmrf sm;ta=umi;f udk oal umi;f aumi;f o+dy;D aumi;f aumi;f uidk wf ,G f wwyf g w,?f ynmwwrf sm;[m u,dk uf omq&mvyk cf si+fy;D / orl sm;uq&mvyk vf m&if }uKd uvf wS mr[wk yf gb;l ? 'ga=umiqhf &mr}u;D u u|erf uodk ,G 0f udk pf mG e@J oal jym csifwJh pum;ukd pmapmifrsm;uwqifh u|efrukd ajymjy ulnDwmyg? en;f en;f }umvmawmh u|erf uyJ pp+y;D / q&mr}u;D quD vyk if e;f t}u^H m%rf sm; awmi;f vm ygw,?f t'J D awmrh oS m q&mr}u;D u u|erf udk ynmay;p&m&adS y;/ t}uaH y;p&m&adS y;/ a0zef p&m&adS 0zeef @J wudk ±f udk qf uqf vH mygawmwh ,?f 2
wu,af wmh u|erf w@dkEpS af ,mutf apmyidk ;f u wa,muef @Jwa,muf ,=kHunrf _ wnaf qmu=fu wmyg? wa,muef @Jwa,muf tjyetf veS ,f =kHunf &i;f E;DS vm=uwthJ cg u|erf w@dkquqf aH &;[m wqiwhf uf omG ;+y;D / yrdk ydk iG vhf i;f vm+y;D wa,mutf usKd;wa,muf axmuxf m;unl wD hJ tqijhfzpof mG ;ygw,?f toJ vrdk sKd; qufqHa&;[m tvGefwefzkd;&Sd+yD; tvGefaysmfp&mvnf; aumif;ygw,f? wa,mu&f @J atmijfrirf u_ dk wa,muuf xywf 0l r;f ajrmu+fy;D r'k wd mymG ;Eikd wf hJ pwd \"f mwyf g? 'vD rdk sKd;quqf aH &;uomv#if tz@JGtpn;f tusKd;p;D ymG ;/ awmvf eS af &; t usKd;p;D ymG ;/ widk ;f jynf tusKd;p;D ymG ;/ vrl sKd; tusKd;p;D ymG ;udk taxmutf ujlyKEidk yf gw,?f &aJ bmaf [mi;f }u;D rsm;taee@J awmvf eS af &;pwd \"f mwjfrirhf m;wmuvvJG @dk awmfvSefa&;vkyfief; tawG@t}uHKwpHkw&m r&SdwJh &Jabmfopfrsm;ukdvufwGJ ac:aqmi&f mrmS igw@dk&@J r+y;D ao;wvhJ yk if e;f awG vyk &f &mS O;D awmh r,qf wkd hJ u±k %mpdwf tajccH+yD; enf;y&d,,fºu,fºu,f00eJ@ (ynmay;rSef;roday;wJh twwfynm) vkyf aqmifwwfzkd@ vkdygw,f? 'Dae&mrSmq&m r}uD;[m pjHyKxudk of yl g? &aJ bmof prf sm;taee@Juvn;f '&D aJ bmaf [mi;f }u;D rsm; ved yf ed wf ,G uf yf xm;v@dkom w@dkwawG ajy;vmp&m/ cadk tmi;f p&mawmvf eS af &;awG &adS eyg vm;qwdk hJ aus;Zl;wifpdwfuav;oGif;Ekdif&if u|efrwkd@ t=um; r=umc%ay:wwfwJh rausvnf ra_ w/G yËyd uaQ weG n;f omG ;Eidk yf gw,?f 'vD dk tjyetf veS af xmuxf m;unl +Dy;D pn;f v;kH nnD wG pf mG e@J vyk if e;f awG uvdk yk af qmiEf idk rf oS m awmvf eS af &;ukd a&@SweG ;f wiEf idk =furmS jzpyf gw,?f »» »» u|erf taee@Juawmh &aJ bmof pbf 0rmS q&mr}u;D e@Jtwalk e/ twpl m;/ twltvkyfvkyf/ jy\\emawGtm;vHk; twl jzwfoef;cJh&wmjzpfvkd@ tawmfuHaumif; w,fvkd@qkdEkdifygw,f? tJ'DumvtwGif;u q&mr}uD;&J@ unl yD yhH ;kd ro_ mr&c&hJ if u|erf taee@J ygwuD ay;tywf whJ m0eaf wuG dk atmijfriaf tmif xrf;aqmif EkdifrSm r[kwfygbl;? 'DtwGuf q&mr}uD;ukd t+rJ aus;Z;l wiof mG ;rmS ygqwdk mudk u|erf 'D ae&muae ajymcsiyf gw,?f tcvk n;f q&mr}u;D u o@ltwKÎyw` odW al &;+y;D / aemirf sKd;quof paf wuG dk ynmay;aewmyg? owl @dk rsKd;quaf [mi;f aw&G @J r+y;D q;kH ao;wwhJ m0euf xdk r;f aqmizf @dk 3
rsKd ;quof paf waG r;G jrL&mrmS oEl idk wf uhJ avmif wacsmi;f e@J }uKd ;pm;tm;xwk af er_ awuG dk u|erf taee@Jav;pm;totd rwS jfyK&i;f owl @dkav#mucf whJ vhJ r;f twidk ;f ZrJG av#mwh r;f quvf uaf v#muvf rS ;f ygrh ,f qwdk mudk uwjdyKvudk yf gw,?f q&mr}u;D use;f rm&i$ vf e;f pmG e@J ygwwD iG ;f ynmay;pmapmirf sm; aemuxf yf quvf uaf &;om; xwk af 0Eidk yf gap? ? vaS usmaf Zm 2007/ arv 5 &u?f 4
t±%k Of ;D c&;D onf yxryidk ;f rS tq;kH ow-f ar;G rcd iZf mwvf r;f jzpaf y:vm&whJ ta=umi;f &i;f u 'vD ydk g? [wdk csed f qAdk ,D u,f el ,D H ueG jfrLepyf gwD (abmvf &f ADS p)f C.P.SU(B)xrJ mS &aJ bmf (ueG jfrLep)f rsm;udk acgi;f aqmi}fu;D pwmviuf 'vD ydk nmay;czhJ ;l w,?f pwmviuf oal &;cwhJ hJ qAdk D ,u,f el ,D H ueG jfrLepyf gwD (abmvf &f ADS p)f oridk ;f &@J e*d ;kH csKyrf mS acgr'¾m&rD mS ygwhJ tewf ;D &m;(p)f e@J [musLvtD a=umi;f udk a&;cwhJ ,?f oul ''D ¾m&uD dk u;dk um;+y;D “tewf ;D &m;(p)f vdk rjzp&f avatmif ueG jfrLepaf w[G m rcd iaf jr}u;D e@Jwwl hJ vxl ek @J b,f awmrh S rui;f umG &b;l ? vxl ek @Jui;f umG &if tewf ;D &m;(p)f vydk J ±;kH_ vrd rhf ,”f v@dk owad y;cwhJ ,?f ynmay;cyhJ gw,?f 'gudk tajccH jrerf mrj_yK+y;D Zmwf ne¸ ;f wck a&;vudk af wmæh ar;G rcd if (qrdk [l eof bi)f qwdk hJ Zmwnf e¸ ;f wck ay:vm cwhJ ,?f Zmwvf r;f uawmh 'vD ydk g? '¾m&tD ce;f æ Zmwvf r;f payw,(f tziG ohf cD si;f ) » » »(u|eaf wmf =um;z;l cwhJ hJ '¾m&0D ,/f w@dk&aJ bmrf sm; ord wS f apz,G f » Oyrmuav;eJ@ owday;csifygw,f)2 (b,folrqkduG,fæ ckdif+rJ pGmvnf; wnwf zhH @dk&,f » a&@Sa&;rmS vn;f atmi=f uz@dkwu,f »traDS umi;f wcak wmh vadk yr,/f treDS @Jui;f &if ysu,f iG ;f Eidk wf ,)f 2 » a&;S tcgu yjkHyiwf y0kH ,f » rcd ief @J ui;f cvhJ @dk&,f » ysupf ;D ,,dk iG ;f &whJ » ri;f om;wyg;&@J oem;p&m tajcuudk ,G f » » » (wcak om ausmuaf qmiwf e;f e@J aomiuf r;f ajc0,)f 2 yivf ,vf id_ ;f aw»G qdwf+idrfum&,fæ om,m=unfEl; &$ifjrL; zG,fæ 'Dvkdtcsdef» uav;æ0,f/ '¾m&tD ce;f Zmwvf r;f æ p, ayw,æf ? 5
('gudk w;D 0idk ;f u qadk y;ygw,)f ? tce;f (1) æ æ æ awmifwef;awGeJ@ yifv,fjymteD; awm&dyfndKwckrSm yef;aygif;pHkwJh +rKdi&f *tkH wiG ;f E,G 'f e;f av;wctk ay:rmS ocD si;f qdk nn;f aewhJ ewof r;D av;wyg; &cdS whJ ,?f » » » (aovmajr brk edR e;f 0,f » » cr;f em;vwS hJ bek ;f uoH rmB E,G f æ o@dkayr,uhf ,G f ye;f pyH ,if okH @dkE,S f yeqf iof ul dk apmiahf r#muf mæ ai; » aq;G rwd ,)f 2 av,wl rd ;f &if ,rfd ;f E@JGcsiwf ,/f z;l pm&iS &f ,f » ay:vmcwJ ,f » ar#myf gvn;f u,G f azmrf ygbeJ @Jæ yiwf idk jfriehf e;f æ 0,æf u|r;f aºuvak yguh ,G æf a'0yD sKd ewrf sKd ;E,G f »»» bk&m;jrwfeJ@» od=um;ewfawGukdom&,f » wkdifwnfum av#mu=fum;csiwf ,æf cspwf ohJ l vmygawmæh armiæf &,?f 'tD csed rf mS ewof m;av;wyg; a&muvf m+y;D ocD si;f oaH v;udk EpS of uf jrwEf ;dk pmG em;axmiaf ecwhJ ,/f ocD si;f oaH v;vn;f q;kH a&mæ æ ewof m;av;u ceG ;f w@Hkjyevf ,S f ocD si;f qjdkyewf ,?f » » » (oæl Zmæ E,G æf veG af =um&h iS ;f w,/f 0i;f 0i;f yy v&S uwf ohJ &l ,f cithf rnaf v;udk ocd siyf gvwS ,f » a&a&vnvf nf ajym pr;f ygvm;æ veS wrf ,§f veS wof uxf m;r,)f 2 » a&puaf [mi;f &,f aygi;f =uz@dk zewf ,f » z;l pm&iS f &,f jrijf riuf wn;f u,G æf b0itf o0J ,f æ ciuhf odk mpvJG @dk » 'aD rmi}f uKH &w,æf csprf +dytD v&S ,æf q,uf rmB widk f &nrf eS ;f &,G ?f » » »(armithf ouuf kd tyyf g&ap » a'0ED ,G f =unjfzL&if ciohf abm treS wf u,æf voS uvf ,æf csppf um; jyeyf gwu,)f 2 ocD si;f tq;kH rmS ewof r;D av;&@J yc;Hk udk tomt,m uikd vf udk af wm-h (ewof r;D )- (tvædk b,of vl J » tozJ zdk ,G æf bek ;f u&H iS &f ,æf Zmwrd sKd ;±;dk e@J wecf ;dk owi;f udk vi;f awmrf ul ,G æf ysKd awmi;f yewf ,)f 2 » » » (ewfom;)- (armifhukdqkdovm;æ xdyfxm;ysdK&,fæ jrpfacsmif;tif;tkdifæ or'k &N mreS æf or#0,æf p;dk pyH idk of whJ a&ewof m;æ reS af yw,)f 2 6
(ewforD;)- (armifawmf a&ewfom;&,f/ ysdKwyg;rodvkd@ ar;csifygw,f? tcspuf ,dk pkH m;æ aemirf sm;rmS æ p;dk &rd pf &m&,f red ;f rom;r@dkæ pwd f - tm; - awmf - i,æf ) (ewof m;)- (pwd cf sygu,G f - ciuf v&JG iæf zqJG euf wJG r# » armiuf xiyf gw,/f armifhtaoG;&,fæ armifhtom;&,fæ armifh toJ&,fæ armifhESvHk;&,f/ to;kH jyKz@dkæ v&dk mudk ,æl u,G )f 2 (ewof m;)- (v-S a'-0-D E,G »f » armiaf wmpf &H mee;f æ udk - vrS ;f p@dktwyl æJ atmf » jre;f p@dktw-l yæJ ,ykH gar-&,æf qxuf w;dk v@dk xr;f y;kd cspyf gæh r,f » » ») (ewof r;D ) (vrS ;f -vrS ;f -ygæh armi-f &,æf aemuaf wmxf yH g;uæ z0g;r#rcmG bæJ omG ;=u&m-r,æf ,,kH =kHun=funæf armiaf wmjfrwuf ædk u,dk vf ;kH ty-f yg-h r,»f » »)2 (ewof m;)- csp-f cspZf e;D æ cspZf e;D æ csppf e;D av;&,f æ c&;D u tveG f =ur;f æ w,æf » cspZf e;D æ ±r_ +i;D æ cspZf e;D av;æ &,æf c&;D u » tveG f =ur;f æ w,f » » (ewforD;)- (tjrifpcef;æ tpOfvSrf;æ ryifyef;vSw,fæ vSrf;- ygh- armif b&k m;&,f » »)2 (ewfom;)- c&D;-ra0;æ teD;av;æ c&D;ra0;awmhw,fæ ( ac|;pkd@&ifæ æ armiaf wmæf cs-D yg-h r,æf )2 (ewof r;D )- (on;f cyH gæ armiaf wmbf &k m;æ &,æf ErS awmæf omG ;z@dk0ef r av; æw,f » » »)2 (ewof m;)- ee;f awm-f }u;D -uædk a&muvf +k yuD @JG 'aD rmithf cspOf ;D æ rypbf ;l æ ri;f ,ækH æ æu,G f » ee;f awm}fu;D udk æ a&muvf m+yuD @JG » 'aD rmihf -tcspOf ;D æ rypbf ;l æ ri;f ,ukH ,G f » tce;f (2) Zmw0f icf e;f rmS ajrewof r;D e@J a&ewof m;w@dk EpS yf g; arwmW w@kHv,S f ae =uwyhJ ekH @J EpS &f nS vf anmi;f vmwthJ cg om;awmwf yg; zmG ;jricf whJ ,?f rbd EpS yf g;u om;awmuf av;udk t&yd wf =un=hfunehf @J cspjfrwEf ;dk c=hJuw,?f t&,G af &muvf mwhJ tcg om;awmfav;ukd “ork'N&bkrRm”vkd@ trnfawmfay;+yD;“om;awmf 7
&eof el @Jaw@G&if r,af wmuf odk m w˜vudk yf g? b,vf dk &eof rl sKd ;urdk qdk Eidk af tmif r,af wmf unl rD ,”f v@dk rmS =um;&mS w,?f (atmuyf g ocD si;f udk w;D 0idk ;f u qadk y;ygw,?f ) » »(EpS yf g;wpl ækH armirf ,f arwmW r;dk awG +zKd ;a0q0J ,æf EpS af wG vawG =umanmi;f v@dk&,f » om;wa,muuf dk » zmG ;ajrmuuf m » rsupf ad tmuuf » taysmufawmh rcHEkdifæ w,f)2» (tcsdefwef t&G,f a&mufvkd@» vlvm; ajrmuvf mjyef &iuf ,G f » or'k &N brk mR » trnf awmaf y;v@dk» csp&f iaf o;G udk av;pm;&Smw,f)2»&efrsdK;[lor# rdcifulr,f » ta&;}uHK&if» r,fawmfukd w˜vukd yf gawmæh vma&muzf @dk&m uwd pum;udk » red @f=um; jyeaf yw,?f tce;f (3) (om;awm)f -(wu,pf rG ;f &nf » tmZmenf » &mS r&S mS ;awmoh nf » zcrn;f awmæf r,af wmaf wæG a&ajrtp;dk & awmoh n»f zmG ;jriaf jrmucf g » t&,G af wmf a&mucf +hJyD » a,musfm;reS &f itf wnæf Avdk rf xm;csijf yef » onf » tm;tipf rG ;f &nf » o&l owcdW si;f rawmh » jyKd ipf r;f csiof nf » qidk pf r;f csiof nf » jrwrf ,af wmf » tultnD&vkd@ » rkcsatmifEkdifrnf » a[h » ork'N&bkrRm twnf» » ausm=fum;v@dkom » &ewf umudk +zKd » Eidk of n)f 2 (e*g;)-» » »(&,pf &mæ 'pD um;udk » r=um;0ohH iyhf gawmoh nf » &ewf umudk +zKd ciG ;f r,æhf e*g;ri;f om;æ igreS of n)f 2 wcswD yJG » E=J$uz@dk » toJ csi;f ayguf rv@dk» igvmonf » aw@Gor#udk Avdk rf xm;+y»D &eof rl eS &f if » ,OS &f e»f xuG cf hJ twnæf om;awmef @Je*g;ppwf udk cf e;f (om;awm)f -(o,æf igvh vdk l » wEl idk ±f ;dk vm;æ a,musfm; Zmen»f prG ;f tm; jyawmæh rnf (e*g;)-[,f æ avmurmS » Avdk rf xm;+yD » igth prG ;f uodk m æ rck so&d rn)f 2 (om;awm)f -(a[m'vD ædk uidk uf m»uidk uf m» vuef @J &r;f v@dk » tprG ;f oad prnf (e*g;)-'gavmurf sm;awmh » &,cf siyf gonæf owxd m;yg » ºum;whJ » vyl v)D 2 (om;awm)f -uidk ;f » 'vD qdk dk » cEH idk ±f ;dk vm; » omG ;a&mæh [mæ csmcsm vnaf prnf 8
om;awmef @J e*g;ppwf ukd =fuawmh tm;csi;f wrl #ae+y;D / t±;H_ tEidk f r&jdSzpf aew,?f 'ga=umihf r,af wmuf dk w˜vufdk f w,?f (om;awm)f -» » r,af wmæf (rcd iaf jrewof r;D &,f ºua&mucf yhJ g æ tcsed rf )D 2 » » » om;awmaf rmif » prG ;f &nuf odk m » tutl nD » ay;v@dk » crk aE;S » r˜ygtwnf » e*g;æ &euf dk +zKd Eidk zf @dk&m» }uKH vmygawmoh n?f (r;D awmu}fu;D xrJ S r,af wmºfua&muvf map)? (r,af wm)f -(r,af wmf ajrewof r;D u » om;}u;D twuG uf dk » unl D » tm;awG » tprG ;f awG » qiaf jymiqf ,pf ;D ru » wu,jfyn0hf aprn)f 2 » tv&dk odS r# » cGeftm;pnf» om;awmfarmif » tEkdif&zkd@ » rkcsyJ » rvGJawmhonf » r,f awmaf &muvf mygaygth wnf » om;awmaf rmif » &eaf tmiaf =umi;f udk » r,af wmf » apmirf , rnf » (r,af wmf jyeºfuomG ;ap)? om;awmef @Je*g;jyevf npf pwf ufdk cf e;f (om;awm)f -(o,æf igvh vdk l » wEl idk ±f ;dk vm; » a,musfm;Zmenf » prG ;f tm; jyawmrh nf (e*g;)-[,æf avmurmS » Avdk rf xm;+yD » igth prG ;f uodk m » rck so&d rn)f 2 (om;awm)f -(a[m'vD dk » uidk uf muidk uf m » vuef @J&r;f v@dk » tprG ;f oad prnf (e*g;)-'gavmurf sm;awmh » &,cf siyf gonf » owod mxm;yg » ºum;whJ vyl v)D 2 (om;awm)f -uidk ;f » 'vD qdk dk cEH idk ±f ;dk vm; » omG ;a&m[h m » csmcsmvnaf prnf » » » (e*g;udk uikd af yguvf udk vf @dk yivf ,xf oJ @dk usomG ;ap)? (om;awm)f -(rdcif0okef Tajr}uD;[m ausZl;}uD;vSygayonf &efwumukd +zKd umciG ;f &iS ;f Eidk cf +hJy/D a,musfm;Zmenf » urmB wvm$ ; &mS r&S mS ; wu,cf eG f tm;pn)f 2 or'k &N brk mR wa,muwf n;f tm;rmetf jynehf @J ºum;v@dkaepOrf mS yJ &eof l awmbf vD ;l a&muvf mygw,?f 9
(bvD ;l )-TurmB wvm$ ;rmS ceG tf m;csi;f ,OS +fyKdicf &hJ if rck syif usKyuf Eidk af yrnf æ +yKdicf siof nf (om;awm)f -([,f - bvD ;l æ &,f ei±f ;l rsm; aeovm; twnf omG ;pr;f yg a0;&m [Xdk meæD a&mS iyf gtwn)f 2 (bvD ;l )-(uidk ;f - 'gjzi&hf if ped vf udk pf r;f yg ctk prG ;f jyrnf (om;awm)f -pr;f csif pr;f yg igth prG ;f udk ri;f t=hHoaprn)f 2 (bvD ;l )-(ºum;vvS @dk » » rccH siyf gonf (om;awm)f -pum;rrsm;e@J » EcHS siyf gon)f 2 (bvD ;l )-(ri;f touuf dk rEaS jrmæ &ijfzihf oabmtwidk ;f y crk qidk ;f yif +yKd irf nf (om;awm)f - » » igvh vdk æl urmB wvm$ ;rmS æ &mS ;on/f a,musfm;w@dkZJG cyk J tEidk ,f rl n)f 2 om;awmef @J bvD ;l ppwf udk cf e;f or'k &N brk mR e@J bvD ;l ppwf ufdk =fuawmh tm;csi;f wrl #aew,?f tEidk tf ±;H_ r&dS jzpaf eygw,?f 'ga=umihf r,af wmuf dk w, vudk yf gw,?f (om;awm)f - » » r,af wmf æ (rcd if ajrewof r;D &,f ºua&mucf yhJ g tcsed rf )D 2 » » » om;awmaf rmif ———— ————— ckraES; r, ygtwnf/ bDvl;&efukd ———————— }uKHvmygawmonf » » » (r;D awmu}fu;D twiG ;f rS r,af wmaf y:vmap)? (r,af wm)f -» »( r,af wmf ajrewof r;D u om;}u;D twuG uf dk unl D ————— —)2 r,fawmfa&mufvm ygayghtwnf/ om;awmfarmif ———— r,af wmaf pmirf rn/f (r,af wmf jyeºfuomG ;ap)? or'k &N brk mR e@J bvD ;l jyevf npf pwf udk cf e;f (om;awm)f -» »(o,f æigvh vdk l wEk idk ±f ;dk vm; a,musfm; ———————— prG ;f tm;jyawmrh n/f (bvD ;l )-» » [,æf avmurmS Avdk rf xm; +yD —————————-igth prG ;f uodk m rck s o&d rn)f 2 10
(om;awm)f -(a[m'vD dk uidk uf m uidk uf m ——————— tprG ;f oad prnf (bvD ;l )-'gavmurf sm;awmh &,cf siyf gonf ——————ºum;wvhJ yl v)D 2 (om;awmf)-ukdif;'Dvkdqkd cHEkdif±kd;vm; oGm;a&mh[m ———— ——csmcsm vnaf prn?f bDvl;ukd ukdifaygufypfvkduf+yD; ppfEkdifvkdufwJhork'N&bkrRm[m rdcif&J@ prG ;f tm; a=umihf rrd td Eidk &f wmudk arah vsm+hy;D u,dk uhf ,dk uf ,dk f txi}fu;D omG ;w,?f 'wD }urd f &eof el @J wudk &f if r,af wmuf dk w, p&mrvadk wmvh @dk xirf wS +fy;D wO;D wn;f ºum;0gv@dk aeygw,?f (om;awm)f -» »(tm;csi;f +yKd i&f if b,of el @Jrqdk usKyuf Eidk &f rn?f or'k N ,brk mR awZmwecf ;dk [;dk [;dk ausmcf +hJy?D e*g;e@J bvD ;l udk » » tx;l yif » » atmijfrivf mc+hJy)D 2 (vu±f ;kH &nf rwaxmif waumibf mG ;r@dk a,musfm;y/D a=omf - owdW vuf±Hk;&nf rwaxmif waumifbGm;rkd@ a,mufsm;yD xl;wJh ighpGrf;&nf » tutl naD wG rvbdk ;l peG @fawmrh n)f 2 » » r,af wmaf '0D tutl nD ay;awmif aoaG &mS if &mS ; awmrh n?f ig[æhJ a,musmf ; ceG tf m;a0a0pn?f t'J tD csed wf ek ;f u tirf wef titf m;}u;D rm;whJ [wAdÎ v([musLv)D qwdk hJ ri;f om;wyg;vn;f &cdS whJ ,?f [wdÎ Av[m or'k &N brk mR ri;f om;&@J csnehf @Jcsuuf dk avh vm o&d xdS m;w,?f or'k &N brk mR e@J [wAdÎ v ppwf udk cf e;f ([wAdÎ v) » » (ork'N&bkrRm zefvmwhtJ a&; æ rif; uHZmwm arS;+yDvkd@æ aw;G rod vmm;twnf æ a=omf æ ar;csivf oS n?f (or'k ,N brk mR ) » » wbuof m;æ tay: rmS æ armuf mºum;v@dk&,æf ri;f apmf um;v@dk tºum;ryodk ihf +y/D pum;rqodk i+hfyD )2 ([wÎdAv) (rdciftm;eJ@ ºum;vkd@ aejyefonf » » rifhta=umif;ukd aumif; aumi;f ocd +hJy)D 2 (» a[m'0D oek æf T ajr}u;D e@J ui;f umG aeqrJ @dk [wdÎ Avu owjdWycsiof nf » Tajr}u;D e@J ui;f umG ap+y;D awmh [wAdÎ vu owjdWy csiof n)f 2 [wÎdAv[m ork'N&bkrRmeJ@ ppfxkd;&if; tiftm;csnfheJ@aewJh or'k &N brk mR udk tEidk wf udk f uidk af yguuf m yivf ,jfyif xuJ dk vi$ chf svudk yf gawmwh ,?f 11
tce;f (4) ar;G rcd if Zmwvf r;f tq;kH » » »(aomwqifæ acgryHkjyif Oyrmwifæ wkd@&Jabmfrsm;awGæ owad y;v@dkom E;dk aqmyf gonæf tpOæf aoaocsmcsm Zmwuf uG f Zmwf vr;f rwS wf r;f wiaf pcsi)f 2 » » »(ajrewof r;D e@J a&ewof m;w@dk prHk ucf spcf if om;wa,muuf dk zmG ;ajrmuuf m t&,G af &muvf mjye&f iæf rcd i0f oek f Tajr}u;D e@J rui;f umG or# &efwumukd atmifjrif e*g;eJ@bDvl;ukdæ txl;yJ atmifyGJqif)2 okd@&mwGif rcd iaf jr}u;D e@Jyif ui;f umG aeqJ c%wiG f r±r_ veS @J usq;kH &onyf if (TtoGifæ igwkd@wGif vlxkyJ arG;rdcif av;pm;cspfcif » ruif; uGmatmifyif vlxktusdK;ukd onfykd;Ekdif&if)2 b,fawmhrS r±_H;Ekdifæ tqHk; widk af tmiyf if igw@dkrcd iæf wm0pOæf vxl æk yi)f 2 ar;G rcd if Zmwvf r;f rmS yg0iwf hJ Zmwaf umitf m;v;kH txuyf gocD si;f udk nDnDnmnm oH+ydKifoDqkd&if; ºua&muf±_pm; aewJh y&dowfukd tav;jyK Ew_ qf uuf m Zmwof rd ;f vudk yf gw,?f ZoJG w&dW =dSuonf ao;G om;e@J &i;f v@dk twnf jynof tl wuG qf dk touuf ydk ipf eG @frnf A[jdkynof @lobitf z@JG}u;D yxrq;kH t}urd f wm0e,f l wiqf u&f whJ yuJG awmh wyof m;op*f %k jfyKyJG ygy?J wyrf [m ( )u }u;D r;ª usi;f yygw,?f (tcsed f =umv+SyrD @dk wyrf [meyH gwf rrwS rf ad wmyh g)? vxl uk awmh ysO;f rem;+rKd@e,f taemuf bujfcr;f wcvk ;kH e;D yg;ygy?J wyof m;opuf 100 ausmyf gw,?f ae&muawmh o&uf awm&mG &@J taemubf uf v,uf iG ;f jyi}fu;D xJ rmS yg? (o&uaf wm&mG qwdk m ysO;f r em;+rKd @e,f awminf Kd &mG }u;D &@J ajrmubf urf mS &ydS gw,)f ? ae@ci;f rmS vxl wk &m;yJG &ydS gw,?f c±idk yf gwuD acgi;f aqmitf m;v;kH avmuef ;D yg; wuaf &muvf m=uovdk wyfr[m acgif;aqmifawGvnf; pHkpHkvifvif wuf=uygw,f? vlxkuvnf; tveG rf sm; ygw,?f wyof m;opxf uG wf hJ &mG awuG o@l&mG u,dk &hf mG tvudk f wyof m;opaf wuG dk t;dk pnAf akH rmi;f awwG ;D +y;D tutcek af weG @J vmy@dk=uwmr@dk waysmwf yg;}u;D ygy?J wyf om;opaf wuG vn;f +yKH ;+yKH ;&i¸ &f i¸ ef @J vnyf i;f rmS ye;f u;kH awqG vJG @dk cyaf rmah rmh 12
0ºhHum;pmG e@J we;f p+Dy;D w&m;a[mpijfriahf &@Sudk 0iaf &muvf mwm/ jri&f oal wtG z@dk tirf wef usuof a& &vdS wS ,?f y&od w}fu;D uvn;f aumi;f cs;D =obmawaG y;+y;D wyrf awmbf icf &mw;D 0ikd ;f u ppwf ;D v;kH uwdk ;D / wyof m;x}k u;D w&yvf ;kH u vuf cyk =fobm w;D um }uKdqydk gw,?f wyrf [mEidk if aH &;r;ª e@J wyrf [mr;ª w@dk acgi;f aqmiwf hJ wyrf [m au'g tz@JG}u;D u wyof m;oprf sm;udk pepwf us vucf uH m wO;D pD vuqf EJG w_ qf uf =uyg w,?f t'J aD emuf wyof m;opaf wuG dk o;D oe@f ae&mxidk cf i;f ay;ygw,?f 'tD csed rf mS vxl yk &od w}fu;D buuf dk vrS ;f ar#m=funrhf vd udk af wmæh uiG ;f tv,rf mS u vxl k y&od w}fu;D / wyrf awmof m;awuG ab;u 0idk ;f ywxf m;vudk wf m[m rid_ ;f nKd@nKd@ qidk ;f r@dkaewhJ awmtyk }fu;D tv,rf mS t+yKditf qidk f yiG ahf e=uwhJ a&mipf ykH e;f uav;awG av,&l m wrd ;f i+hJy;D ,rd ;f wE@JGE@JG uaewhJ [eyf gy?J ±r_ q;kH Eidk wf hJ a&mipf ykH e;f csD um;csyf }u;D wcsyef @J tvm;o¿mef wal eygw,?f aysmyf &JG i¸ yf aJG wuG vn;f tawmpf ykH gw,?f acsmwidk wf uyf /JG ajy;y+JGyKd iyf /JG armif;xkyGJ(uav;vl}uD; tESpfoufqHk;yGJ)/ &efolvnfyif; }uKd ;uiG ;f pyG jfci;f (btJ yk xf uJ b&J @Jvnyf i;f udk &mbmuiG ;f e@J ypuf pm;jci;f )/ Eidk wf hJ val w[G m o=um;v;kH pm; &yg w,?f armi;f xyk [JG m v,G vf ,G af v;e@Jcuyf gw,?f uiG ;f v,af cgirf mS opwf idk f EpS wf idk pf udk /f tv,rf mS armi;f wv;kH udk cswd f ay;xm;ygw,?f t'J aD rmi;f ukd xzk @dk armi;f xwk wk wf acsmi;f udk ,OS +fyKdiof vl uxf J ay;xm;ygw,?f ,OS +fyKdiof &l @J rsuEf mS wcvk ;kH t0wxf xl wl pe@J ywd pf n;f xm;wmyg? rsuEf mS pn;f xm;+y;D &if o@lukd o;kH ywf avmuf vnS ahf y;vudk wf ,?f t'J aD emuof @ludk armi;f &&dS mbuuf dk rsuEf mS r+ly;D vnS hf ay;xm;ygw,?f 'vD rdk suEf mS rpn;f cif ,OS +fyKdiof ul pwd }fuKduf ae&mte;D ta0;udk ajcvrS ;f vrS ;f +y;D widk ;f wm=unwhf m/ yw0f e;f usiuf val wG tm;v;kH &@J taetxm;udk apah ph pyfpyf=unfhrSwfwm tm;vHk;pdwf}udKufvkyfcGifh&Sdygw,f? ae&muvnf; oyd rf a0;ygb;l ? tveG qf ;kH &rdS S 15 ayayg?h tæJ =unohf al &m ,OS +fyKd iof yl g &itf cek &f q;kH tcsed uf awmh armi;f em; a&muf +yxD ivf @dk armi;f x&k ef armi;f xwk wk uf dk v+J$y;D armi;f b}ku;D udk w&,G &f ,G ef @J xvk udk f awmrh ,yhf [kH m &itf cek &f q;kH jzpyf gw,?f y=JGunyhf &od wuf vn;f “[,æf xak wmrh ,/f xak wmrh ,/f ab;z,/f ab;z,”f e@J rw;dk rus,af jymwwyf gw,?f 13
'kdifvl}uD;uvnf; toHrxGuf=uzkd@ arwWm&yfcHaeygw,f? 'gayr,hf r&ygbl;? armi;f a&@S wnwhf nhf a&muaf e&ivf n;f “xvk udk af væ csæ csæ wtm;csvudk ”f e@J wkd;wkd;av; ajym+yD; 0kdif;tm;ay;wwfygw,f? wcsdK@vl[m tvGefem;yg;+yD; &dyfzrf;oHzrf; tuJcwf tvGefaumif;ygw,f? 'DvkdvlrsdK;u 10 a,uf wa,muaf wmif r&ydS gb;l ? &mS ;ygw,?f tæJ armi;f udk xrk od mG ;+yD atmiof mG ;+yqD &dk if xkvkdufwJh armif;oHeJ@ twl y&dowf}uD;&J@ tm;ay;oH/ atmf[pfoH/ vufacgufr_wfoHawG[m awmfawmfeJ@ rpJygbl;? ,SOf+ydKifolxuf ab;utm;ay;oul yakd ysmaf e+y;D uoul u/ u|r;f x;dk oul x;dk e@J taysm}f u;D aysmaf e=uawmwh mygy?J owrf wS xf m;whJ tcsed tf widk ;f tpn;f ta0;wuvf mwhJ &mG awtG vudk f vxl }ku;D [mvn;f ppkH nkH nD D a&muvf m+yrD @dk tpn;f ta0;udk pygw,?f Armjynf vu&f tdS ajctae/ urmB th ajctae/ ygweD @Jwyrf awmtf ajctae pojzihf &iS ;f vi;f a[majymygw,?f tocH s@Jpuf 2 v;kH / tpn;f ta0;pijfriahf emucf H ygwtD veH @J wyrf awmtf vuH vn;f 0i0hf iºhfum;ºum;r@dk tirf wef usuof a& &vdS wS ,?f aemuqf ;kH tptD pOtf & wyrf awmof m;opaf wtG wuG f vuaf qmif ypnP ;f rsm; ay;ygw,?f vuaf qmiyf pnP ;f awuG rsm;rrS sm;? aus;&mG ; trsKd ;or;D or*~ widk ;f u ay;vmwhJ vuaf qmiyf pnP ;f awyG g? pm;y&JG nS }fu;D 5 v;kH ay:rmS qiuhf m qihfum wifxm;vkdufwm awmifyHk&myHkygyJ? pm;yGJ&Snf}uD; ab;ywfvnf ajrjyiaf y:rmS vu&f uf jci;f vvS aS v;aweG @J =uuOf aw/G pm;p&mo;D EtHS pkH xn+hfy;D csxm;ygw,?f x;l x;l qe;f qe;f wcuk awmh vu&f ujfci;f uuG uf sm;av;wcxk rJ mS +idrf+idrf ouf oufav; vlawGukd jyef=unfhaewJh =uufzeDeDwaumifygyJ? t&G,fuvnf;wyd\\m avmufeD;eD;&Sdr,f? tarmufa&mtarG;tawmifyg tqiftaoG;u awmfawmf vSygw,f? uav;v}lu;D tm;v;kH pwd 0f ipf m;=uygw,?f “rwS wf r;f witf z@JG” u \"mwyf ±kH udk f rwS wf r;f wiyf gw,?f pm;yaJG y:rS ypnP ;f awuG awmæh ta&mitf ao;G vvS S tpykH gwhJ uwxf pl mtyk af w/G cwJ /H azmiwf ed /f rsuEf mS owk yf 0g/ vuuf idk yf 0g/ &yS vf uwf /dk &yS vf u&f nS /f yqk ;dk / ajcny‡ zf ed y/f v,G tf wd f vvS aS w(G trd rf mS &uwf ma&m/ 0,wf ma&mvu&f mp)kH / rek @frsKd;ppkH ojzihf awmaf wmf pykH gw,?f ypnP ;f trsKd;trncf si;f rwwl mr@dk wyof m;oprf sm;udk raJ zmuaf y;&w,?f wa,mufwa,muf 4-5-6 rsdK;avmuf &=uwmyg? aemufqHk; rJaygufwJh 14
&Jabmf[m =uufzteD}uD;ukd &oGm;ygw,f? tJ'D&Jabmf[m =uufzeDeD}uD; raJ ygu&f +y;D aemuf jci;f xuJ xwk ,f vl udk wf thJ cg =uuzf }u;D u o&H nS }fu;D q+JGy;D weG vf udk vf @dkvl awtG m;v;kH oabmus+y;D 0g;ueJ 0idk ;f &,=fuw,?f &Jabmfuvnf; =uufz}uD; ukdykduf&if; +yHK;+yHK;}uD;eJ@ \"mwfyHk t±kdufcHcJhwmukd pwd tf m±rkH mS jyevf nf jriaf ,mif aeryd gw,?f a[mæ ajym&if;qkd&if;eJ@ &yfa0; (ewfawmifajrmufbuf) u vSnf;tkyf}uD; awmif a&mufvmyg+yD? nyGJ=unfh&atmif 0D&d, aumi;f veG ;f vyS gvm;? aer0icf if a&muvf m=uyg+y?D naexri;f pm;yuJG awmh vvl n;f pvkH ivf yS gw,?f c±idk /f wyrf [m/ +rKd @ e,uf acgi;f aqmirf sm;/ au'grsm;/ &mG uau'grsm;/ u|erf w@dk A[jdkynof @lobiuf tz@JGawmof m;rsm;e@J wyof m;op&f aJ bmrf sm;yg aysmaf ysmyf g;yg; twwl uG xri;f pm;=uyg w,?f narmS i&f yD sKd;wme@J a&eqH rD ;D widk af wG xeG ;f !xd‡ m;whJ aps;qidk af v;awuG a&mif;ol0,folawGeJ@ pnfum;vSygw,f? trsm;pkuawmh aq;vdyf/ rD;jcpfeJ@ pm;p&mawyG J rsm;ygw,?f u|erf vn;f raw@G&wm =um+yjDzpwf hJ ewaf wmif ajrmuf buuf vxl ak w&G &dS m omG ;a&muEf w_ qf uyf gw,?f rar#mvf ibhf J u|erf udk aw@Gvudk f =uawmh owl @dkawmaf wmf 0r;f om=uygw,?f “A[dk uadk jymi;f omG ;+yvD @kd owi;f y=Jum;&w,?f vul adk wmh tcrk S aw@G&w,?f aeEidk vf udk wf m? wcgav;awmif tvnrf vmb;l ? w@dkuawmh ar#mvf udk &f wm”v@dk 0idk ;f +y;D &eaf w@G=uygw,?f u|erf uvn;f “rvmcsivf @dk r[wk yf gb;l ? 'vD yk if e;f u wcgrS rvyk bf ;l awmh ausmi;f wuaf vvh mae&ygw,?f u|erf vn;f t+rwJ r;f ow&d vsuyf g? 'ga=umihf tc'k rD mS vm&mS +y;D Ew_ qf uwf myg? tcsed rf &v@dk rvmEidk wf mudk ciG vhf w$ yf g”v@dk awmi;f yef awmh tm;v;kH u auseyof mG ;=u+y;D “wacguaf vmuaf wmh vmjzpaf tmif vmcyhJ gO;D ? ciG hf awmi;f +y;D vmaygvh @dk ajym=u? rek @faw0G ,+fy;D twi;f au|;=ue@J qnl aH eygw,?f u|erf vn;f owl @dk auseyaf tmif en;f en;f yg;yg; pm;+y;D yxJG uG cf sed f e;D vm+yrD @dk tm;v;kH udk awmi;f yeEf w_ qf u+fy;D tajy;tvm$ ; jyecf &hJ ygw,?f w;D 0idk ;f u p+y;D {nchf aH eyg+y?D u|erf vn;f z;D vrd ;f jyiqf iwf m+y;D &i+fy;D csi;f usewf thJ z@JG0if ti,af wG z;D vrd ;f jyiqf iwf mudk vudk =fun&hf i;f vtdk ywf mav;awG unl aD y;ygw,?f u|erf [m yOJG ;D xuG f (y%mr ,rd ;f tu) up+y;D quwf udk xf uG f u &rmS r@dk tce;f vudk f vtdk ywf hJ t0wtf pm; to;kH taqmiaf wuG dk pepwf us 15
cxJG m;+y;D ,rd ;f xuG zf @dk t0wuf dk wcgwn;f vxJ m;vudk wf ,?f usewf &hJ aJ bmaf wG ukdvnf; t0wfvJ+yD; tqifoifhjzpfzkd@ owday;vkdufw,f? tcsdefenf;enf; &ao;wmrkd@ jyZmwfrSm ajym&r,fh pum;wcsdK@ukd jyef=unfh rSwfaewkef; &J abmaf usmnf eG @f(v&l i¸ af wmf yed af o;) a&muf vmygw,?f wquwf n;f oul “y&d owuf awmh oyd rf sm;wmyAJ sm? u|eaf wmwf @dk 'nD awmh yxrq;kH uwmvn;f jzpwf mr@dk owxd m;+y;D }uKd;pm;&vrd rhf ,”f v@dk vm ajymaeygw,?f 'ge@J u|erf vn;f um;=um;uae y&od wtf ajctaeudk tucJ wf =unvhf udk wf m tædk [wk yf g&@J? ycJG i;f }u;D uvn;f tus,}fu;D / vxl ak &m wyof m;xak &m ren;f ygb;l ? aemuqf ;kH &dS vnS ;f awaG y:rmS vn;f val wuG cvJ @dk? 'gawjGri&f awmh u|erf &iaf wcG ek vf m+y;D a=umuvf udk wf m? tædk ig bmv@dk a=umu&f rmS v?J t&iuf vn;f pijfriahf y:wuf w&m;a[maeus? ocD si;f qadk eusy?J vxl yk &od wrf sm;av u,dk uhf dk tm;ay;wvhJ l rsm;avr@dk a=umupf &mr[wk ?f t'J g 0r;f om&rmS y”J v@dk u,dk uhf ,dk uf ,dk f tm;ay;&i;f vyk pf &m&wdS m quvf yk af evudk wf ,?f yxJG uG cf sed ef ;D vm+yrD @dk vxl k }u;D [m +ird of uf aeygw,?f p&l waD ieG m;e@J a&y¸ g;rmS whJ e@Homcs,f vyS gbwd ,f a[mæ ,rd ;f xuG zf @dk tcsuaf y;aeyg+y?D 'yD %mr ,rd ;f rmS u|erf u (acgi;f aqmirf i;f or;D ) wa,muwf n;f ocD si;f tpy'dk f (ajcqi;f ) rmS u&wmr@dk Zmwcf kH tv,rf mS ae&m,l toijhfyivf udk yf gw,?f jynzf ;kH um;uvn;f wjzn;f jzn;f ziG vhf udk yf g+y?D vxl yk &od w}fu;D &@J tm;ay;o[H m ycJG i;f wcvk ;kH rmS [ed ;f omG ;ygw,?f Zmwcf akH y:rmS tocH s@Jpuwf v;kH w;D 0idk ;f rmS wv;kH r@dk ocD si;f q&dk wmvn;f awmaf wmf tqiaf jyygw,?f c%=umawmh ab;EpS bf uuf usewf ,hJ rd ;f orav;awG tm;v;kH u,&i;f xuG vf m =uw,?f 'tD csed rf mS aemuuf “A[jdkynof @hlobif y%mr,rd ;f ” qwdk hJ pmv;kH awuG ajy;+y;D 0ivf mw,?f u,aewhJ tcsed rf mS a&mipf qkH vudk rf ;D rsm;e@J qadk wmh awmaf wmaf v; rsupf yd om' &wdS ,vf @dk q&dk ygr,?f ,rd ;f +y;D omG ;wahJ emuf “a&c¸ sKd ;jzLatmyf &m”quxf uG &f ygw,?f aemuf cyH e;f csuD m;}u;D [m awmtyk tf 0if xaemi;f yif naD emi&f @Jab;u z;dk awmiof l wJ uav;e@J bom0us+y;D vaS eygw,?f t'J wD aJ v;&@J yw0f e;f usirf mS “csKd ;jzLav; waumif aysm&f i¸ jfrL;x;l 0yJ suH &i;f om,mcsKd at;pmG uol aH y;vudk /f tpm&mS &i;f 16
bmombm0 aysmfjrL;ae&Smygw,f? 'DtcsdefrSmyJ iSufcwform; rkqdk;[m av;e@Jjrm;udk uidk pf +JGy;D csKd;jzLav;uodk wzf @dk c|wef i;f +y;D 0ivf mygw,?f tui;f yg;vwS hJ csKd ;jzLav;[m rqk ;dk }u;D &@J ypuf iG ;f u vwG af tmiaf &mS iaf eygw,?f (rqk ;dk }u;D &@J aemuaf usmrmS jrm;b;l wb;l tjyif ‘e,cf s@J’qwdk hJ pmv;kH rJ }u;D udk uyxf m;awmh vxl tk jrirf mS y&dk iS ;f ygw,)f ? rqk ;dk }u;D e@J csKd ;jzLav;[m a&mS ivf udk f wrd ;f vudk ef @J vyS pmG u,ae&i;f u aemuqf ;kH rmS rqk ;dk }u;D u taoowrf ,vf @dk av;}uKd;udk wif vudk wf thJ csed rf mS csKd ;jzLav;[m rqk ;dk }u;D &@J ypuf iG ;f uae csKd at;om,mpmG uol aH y;&i;f ta0;udk ysxH uG of mG ; awmh rqk ;dk }u;D [m a'go r;D awmu+fy;D use&f pf cwhJ ,?f (a&c$ sKd ;jzLocD si;f udk w;D 0ikd ;f u w;D ay;ae+y;D u,dk uf t'J D aw;omG ;tvudk f o±yk af zmuf ae&wmyg)? jynzf ;kH um;vn;f csvudk af &m y&od w}fu;D &@J =obmoaH weG @Jtwl “[i;f æ crk yS J em;at;&awmwh ,”f “at;avæ igjzihf yvl udk &f wm? csKd;jzLav;rsm; aoomG ; rvm;v@dk”“tudk mG æ rqk ;dk }u;D aorS yakd umi;f rmS ”pwhJ vxl &k @J toaH wG wa,muf wrsKd; ay:xuG vf mw,?f tif;æ a&¸csdK;jzL atmfy&muawmh +yD;oGm;yg+yD? “arG;rdcif qkdrl[ef obi”f rmS qu+fy;D ajrewof r;D tjzpf o±yk af qmizf @dk t0wvf &J ygw,?f t0wuf rsm;rsm;r&ydS gb;l ? rr=un(f wyef D Avdk of ed ;f -usq;kH &@JZe;D )u vxª m;whJ ye;f Eak &mif ee;f pOcf swd xf bD (taumi;f q;kH qvdk @dk 'wD xnyf J &ydS gw,)f tusôuawmh vzJ @dk rvydk gb;l ? apmapmu a&c¸ sKd ;jzLtjzpf o±yk af qmipf Ouf 0wxf m;whJ xidk rf ord ;f tusôtjzLav;ygy?J (tm;v;kH rS xidk rf ord ;f tusô 'wD xnyf J &wdS myg? xbuD awmæh jzLa&maf &m/f yiuf ,kd uf bm ta&mirf eS ;f ce@freS ;f r&Eidk af wmwh hJ xbwD xn&f ,/f tprd ;f &iahf &mif xbwD xn&f ,?f aemuqf ;kH rr=unuf “jri&f wm oem;veG ;f v@dk”q+dky;D oul wthJ cg 0wwf hJ cswd xf bD av;udk vmay;vxª m;wmr@dk aygi;f 3 xnfaygh)? u|efrwkd@ A[kdjynfol@obifu t0wftpm; awmfawmfEGrf;yg; csKd@wyhJ gw,?f ,rd ;f uwthJ cgrmS vl 12 a,mu&f wdS m? (2-3 a,muf tqif wrsKd ; 0w&f w,)f ? Zmw0f icf e;f u ypnP ;f tm;v;kH csKd@wyJh gw,?f jyn0hf wmuawmh u|erf w@dk tz@JG0itf m;v;kH &@J “pwd \"f mw”f ygy?J 'ga=umihf u|erf w@dk tm;v;kH uvn;f rrd ud s&m wm0euf dk taumi;f q;kH jzpaf tmif }uKd;pm;=uygw,?f ajrewforD; t0wfv&J wm ab;utulr&Sd&if r&yg? ta=umif;u acgi;f rmS pn;f yakH qmi;f vudk ±f ekH @J r+y;D yg? ewof r;D qadk wmh b,uwf eqf m/ 'gG'&mawG 17
vufpnf;/ cg;pnf;awG ±_yfygw,f? &Jabmfrav;awGu 0dkif;0ef;ulnDay;=uvkd@ +y;D omG ;yg+y?D ar;G rcd ivf n;f a&@Syidk ;f (PLOT)awmif pxuG af eyg+y?D a&@Syidk ;f (PLOT)u &mG w&mG u ‘omat;’qwdk hJ vil ,wf a,mu?f wudk f e,af umrf wD jzpof mG ;awmh twd uf yxf rJ mS awmh ‘ywuf m;’azmiwf ed ef @J vurf mS awmh ‘±;dk rm;’em&eD @J emrnuf vn;f ‘ciaf rmijfri’hf v@dk ajymi;f xm;ow?hJ o@lZe;D uvn;f trd rf mS wek ;f u ‘rad c;G ’? tcak wmh ‘jrijhfri=hfun’f w?hJ o±yk af qmiwf hJ &aJ bmf uvn;f ±yk &f naf &m/ [eyf eaf &m/ toaH &m wu,hf trsKd;or;D tppef @J crJG &atmif wvl wS ,?f rvl ufdk Ef @JGvudk wf muvn;f tveG yf gy?J &mG xuJ 0u}fu;D udk jriaf wmh oul “[iæf [dk rrJ }Ju;D u bmaumi}fu;D vJ armiaf &æ a=umuwf ,/f armiæf a=umuf w,”f e@J y&od wqf wdk m wa0ga0ge@J &,af e&wm? yg;pyuf dk rywd &f b;l ? u|erf vn;f u,kd hf tce;f twuG f toijhfyi&f i;f um;=um; (yÀk m;u,G )f u =unuhf m &,af e rwd ,?f rrd d tcsed af &muvf @dk u|erf tce;f udk u|erf }uKd ;pm;+y;D o±yk af qmiaf e ygw,?f &icf ek wf mawG b,af &muuf ek wf ,f road wmyh gb;l ? yxrtce;f rmS a&ewf om;ehJ aw@G+y;D EpS Of ;D arwmW &odS mG ;=uv@dk a&ewof m;u oal exidk &f m (ee;f awm)f udk ac:omG ;whJ tce;f [m Zmwvf r;f wcvk ;kH rmS tvqS ;kH ygy?J w;D 0idk ;f uvn;f ºuºu &&G aG v;/ wa,mudk t\"ud O;D pm;ay;+y;D AwkH adk v;awuG vJ wcsuwf csuf =um;ny‡ f xm;w,?f vaS '0ED ,G f armiaf wmf p&H m ee;f udk vrS ;f p@dktwyl J jre;f p@dk twyl J æ v@dkq+dky;D awmh a&ewof m;u ewof r;D &@J y0gp tzsm;av;udk uidk +fy;D pn;f 0g; e@Jtuudk f vrS ;f &i;f omG ;aewm jri&f whJ y&od w}fu;D u =obmawvG n;f ay;? yg;pyf uvn;f “uygAsKd @”“uygAsKd @”e@J [adk xmiuhf atm?f 'aD xmiuhf atmef @J qnl aH e ygw,?f Zmwcf akH &@S wnwhf nuhf trsKd;or;D 0idk ;f uvn;f “=unahf e r,&kH if aemuf wausmh qkd&if uawm hrSm”vkd@ atmf+yD; jiif;ckefaeygw,f? u|efrvnf; pifay:uae =um;ae&awmh “a=omfæ olwkd@wawG Zmwfvrf;&J@ oabmukd em;rvnf&SmyJukd;”vkd@ awG;rd+yD; +yHK;rd ygw,f? eef;awmfukd a&muftoGm; jynfzkH;um;vnf; csvkdufa&m? vlxk}uD;u =obm vnf;ay; yg;pyfuvnf; xijfricf suaf wG wa,muwf ayguaf jym &i;f qnl aH e awmwh ,?f “awmuæf u, vudk &f if b,af vmuaf umi;f rvvJ @dk” “at;avæ [wk f yg&@J? igu aemuwf ausmh ocD si;f q&dk if u, awmh r,vf @dk xif aewm”w?hJ tædk pakH e wmygy?J 18
ar;G rcd if t+y;D rmS ‘tm;vycf sed ’f wem&aD vmuf ay;vudk wf ,?f +y;D &if “&qJ ”k jyZmwef @J r;dk vi;f txd qxJG m;&rmS yg? u|erf w@dk tz@JGawmof m;tm;v;kH [mvn;f vxl }ku;D &@J wceJ uf axmucf H r_ukd &,lxm;+yD;rkd@ &Jpdwf&JrmeftjynfheJ@ &¸ifvef;tm;& aysmyf g;ouG vf uaf e=uygw,?f tcsed af &muvf @dk “&qJ ”k jyZmw}fu;D udk jyawmrh ,vf @dk a=unmaeyg+y?D Zmwvf r;f wcvk ;kH udk taumi;f q;kH jzpaf tmif 0ifdk ;f 0e;f wm0e,f vl m=uwm a[mæ ckawmh Zmwf&SdeftjrifhqHk;ukd a&mufaeyg+yD? '%f&ma=umifh ±kyfqif;±l yuma&m toyH g yiuf ,dk tf widk ;f r&&dS mS awmwh hJ ri;f om;(u&dk ixf eG ;f a&)¸ [m cspof l (rzmG ;op)f uvn;f rrwS rf ±d rkH u rcd ijfzpof ul yg rrwS rf ad wmyh J cypf ed ;f ped ;f pudk f =unahf e=uwmudk t+rwJ r;f caH e&&mS w,?f cspof l (rzmG ;op)f u rrd ud dk aw@G&if a=umuf&GH@aewJh toGif ukdyg awG@jrifae&wma=umifh qkd;vSwJh uH=urRmukd pO;f pm;r&d i;f pwd rf &i¸ Ef ikd yf J tyd vf @dkr& wma=umifh jymvvhJ hJ va&miaf tmuuf uyG yf spf uav;ay:xidk &f i;f ygvmwhJ r,'f viaf v;udk vuuf uG pf r;f um “w@Hkum0Éwf i”f ocD si;f }u;D udk qndk n;f w;D cwf aerwd ,?f 'tD csed rf mS w;D 0idk ;f wcvk ;kH uvn;f +ird of uaf eum O;D av;O;D a&r¸ nS &hf @J ce@fnm;om,mvwS hJ ocD si;f oeH @Jtwl om,mni;f aysmi;f vwS hJ 'rkH i;f owH @dkuvvJG @dk wjcm;bmorH S r=um;&yg? “w@Hkum0Éwf if r,æf jrif vnS hf æ av;æ qædk a,miæf rid_ æf rad o;” qwdk hJ ocD si;f orH mS viG ahf rsmyg&i;f y&od w}fu;D [m tyuf s&iaf wmif =um; &rwwf +idrfoufvdk@aeygw,f? jyifyurBm}uD;[mvnf; r=umrD a&mufvm awmhr,fh “t±%k Of ;D ”&@J vi;f a&mijfcnuf dk iahH r#m}fuKd q&dk i;f wwd qf wd +fird of uvf @dkyg? aemuqf ;kH tjzprf eS tf m;v;kH udk ood mG ;whJ (zmG ;op)f [m jynof tl wuG f touuf dk yrmrxm;bJ &0J phH mG wudk yf 0JG icf whJ hJ (u&dk ixf eG ;f a&)¸ &@J pwd \"f mwuf dk wezf ;dk xm;+y;D rrd &d @J arwmW reG uf dk “&qJ ”k tjzpf tyEf iS ;f vudk uf m &mouyf etf azmrf eG tf jzpf jyKpak pmiahf &mS uEf idk &f ef q;kH jzwf vuxf yvf udk yf gw,?f vuxf yrf *vF myrJG mS &mG uoil ,cf si;f awG taysm}fu;D aysmvf ufdk =fuwm y=JGunyhf &od wuf dk u;l pu+fy;D w0g;0g; w[m;[m;e@J r;dk pipf ivf i;f aewmawmif *±rk pudk bf J &adS e=uygw,?f aemuqf ;kH rmS jynzf ;kH um;cs+y;D “+y;D yg+y”D qwdk hJ pmwe;f x;dk vudk yf gw,?f 19
a[mæ a[mæ =unfhygOD;? jcLoHawG wnHnHeJ@ tdrfjyefaewJh vnS ;f wy}fu;D ? nu =unxhf m;whJ ar;G rcd ixf uJ ocD si;f tyidk ;f tpawuG dk atm+fy;D t+yKditf qidk f ycJG i;f xuJ xuG of mG ;=uwhJ jriuf iG ;f }u;D udk u|erf jyevf nf jriaf ,mi&f i;f twwd uf dk vrG ;f wahJ 0'em cpH m;aerwd ,?f 'vD ekd @J “wyof m;op*f %k jf yK}uKd qadk &;” yaJG wm}f u;D [m 3 &uf quf wudk uf +y;D cyhJ g+y?D ae@pOvf xl &k @J touH dk em;axmi&f i;f vxl tk EpS of uqf ;kH jzpwf hJ ar;G rcd iqf rdk [l eof bief @J a&c¸ sKd ;jzLatmyf &mudk yiwf idk xf m;um yOJG ;D xuG wf ,hJ rd ;f e@J aemuf yidk ;f jyZmwrf sm;udk wnwrsKd; ajymi;f vJ jycyhJ gw,?f aemuyf idk ;f jyZmwxf rJ mS &qJ /k atmiAf rd me/f cspyf e;f EpS cf idk f 'D 3 cxk rJ mS &qJ k uydk +dky;D }uKd u=fuygw,?f wyrf awm&f @J toH y+JGy;D aemuwf ae@ naeci;f rmS u|erf w@dk jynof @lobitf z@JG wcvk ;kH udk wyrf [mu Ew_ qf uxf ri;f pm;yJG zwd af c:xm; ygw,?f ae@vnuf wn;f u }uKdwif vm=uz@dk zwd af c:ygw,?f 'gayr,hf u|erf w@dk EpS af ,muvf ;kH rvudk yf g? u|erf w@dkquD acgi;f aqmitf z@JGe@J wyrf awmuf tqithf o;D o;D &dS au'grsm;/ acgi;f aqmirf sm; tm;v;kH yg0i+fy;D uywJG cvk ;kH e@Jywof uvf @dk e*d ;kH csKyf vyk =furmS yg? tq;dk taumi;f tusKd;ta=umi;f awG ajym=u&rmS jzpvf @dk u|erf w@dk EpS af ,mupf v;kH [m acgi;f aqmif tz@JG (pce;f aumrf w)D xrJ mS ygaeayr,hf tm;v;kH t&udS dk t&tdS widk ;f yiG yhf iG vhf i;f vi;f ajymqEkd idk +fy;D wyrf awm&f @J touH dk em;axmi&f ef aecwhJ myg? u|erf w@dk xri;f pm;zwd wf mudk rvudk wf hJ &n&f ,G cf sutd m; O;D av;w@dkudk wifjyawmh OD;av;wkd@ uvnf; oabmwlygw,f? ae@vnfbufrSm O;D av;w@dktm;v;kH wyrf [mbuuf dk xuG of mG ;=uyg+y?D aemuwf ae@ reupf mpm;+y;D pce;f tpn;f ta0; vyk yf gw,?f wyrf [mu aq;G aE;G wijfycsu/f xijfricf surf sm;udk jyevf nrf wd qf uaf y;z@kd jzpwf ,?f wyrf [mu au'gaw[G m tEyk nmvyk if e;f e@J ywof uvf @kd tav;xm;r_ &ydS gw,?f tEyk nm&@J prG ;f tm;udk oabmayguyf gw,?f w&m;yJG 10 yvJG yk wf mxuf uywJG yuJG wmudk vxl uk yEdk pS of upf vJG r;f ygw,?f uyxJG uJ ajymwmawuG dk tm;v;kH avmuef ;D yg; rwS f om; r=duygw,?f tEyk nm&@J prG ;f tm;udk em;vnaf v;pm;=uw,?f 'ga=umihf owl @dk&@J ±j_riof ;kH oycf su[f m axmiahf pwh wyf gw,?f 20
Oyrm - atmyf &mrsm;e@J ywof uvf @dk a&c$ sKd ;jzL atmyf &mrmS rqk ;dk xuG f vm+y;D a&c$ sKd;jzLudk taoow&f ef }uKd;pm;ykH u[erf sm;[m nuaf nmum a&c$ sKd;jzLe@J tay;t,lvkyf+yD; uwJhuuGufu[efawG[m vSyodrfarG@oavmuf =unfh& orl sm;tz@dk yom' &vdS wS ,?f (+ird ;f csr;f a&;udk e,cf s@Jorm;u zsuqf ;D acsre_ ;f vwdk hJ qE[N mvn;f ay:viG vf wS ,)f ? 'gayr,hf 'tD ce;f rmS wctk m;en;f omG ;wmu rqk ;dk &@J 0wpf m; qi,f irf v_ @dk y&od wuf axmujfycwhJ ,?f rqk ;dk wa,muwf n;f xGufu& &ifawmh udpPr&Sdygbl;? tck[mu wbufrSmu vSy,Ofaus;wJh a&c$ sKd;jzLudk rqk ;dk u trzd r;f +y;D taoow&f ef }uKd;pm;whJ u, [e/f rvrdk ek ;f w;D whJ u,[eaf w/G emvcdk cH uf u,[eaf w[G m ri;f om;}u;D u,[eaf weG @J tay; t,&l &dS dS ujyomG ;wmawrG @dk &nrf eS ;f whJ t\"yd m` ,uf tdk a&muf y@dkay;Eidk yf gw,?f rqk ;dk q+dky;D awmh 0wpf m;qi,f irf u_ dk 'g±udk wf mu *±rk pudk cf zhJ ;l ? rqk ;dk &@J rsuEf mS rmS vn;f bmjc,of rr_ S r&cdS bhJ ;l ? cg;&@J tay:yidk ;f rmS bmt0wtf pm;rS r&bdS ;l ? tom;u jzLjzL/ cEm< u,dk uf }u@Hcidk of rl @dk ºuuof m;tztk xpaf wuG dk aw@G&w,?f cg;rmS awmh yqk ;dk tuuG wf xn0f w+fy;D cg;awmi;f usKd uxf m;w,?f aemuaf =um burf mS (e,cf s@J ) qwdk hJ qidk ;f bwk if ,wf cuk dk cswd qf aJG y;xm;w,?f ye;f uevf ;kH }u;D }u;D wv;kH avmuef ;D yg;&wdS hJ jrm;b;l wb;l vn;f cswd xf m;ao;w,?f o[l m rqk ;dk ? vql ;dk vrl udk af yr,hf vpvf sL±x_ m;v@dk rjzpbf ;l ? jyuuG xf rJ mS tcsed =fum=um ae&m,l xm;&o?l wburf mS vyS whJ a&c$ sKd ;jzLe@J wzJG u,f OS +fyKd if u&wmqadk wmh 0wpf m; qi,f irf _ nrD #rr_ &&dS if wbuaf pmi;f ei;f jzpof mG ;apw,?f 'grsKd;owxd m;oiwhf ,vf @dk axmujfyvudk f ygow?hJ 'g±udk wf mawjGzpwf hJ O;D av;O;D veG ;f armief @J O;D av;O;D a&r$ nS whf @dk EpS Of ;D v;kH u 'aD xmujfyru_ dk vud_ vf ud_ vf vJS JS vucf cH hJ =uw,?f jyivf n;f jyicf yhJ gw,?f aemirf mS qdk rqk ;dk uodk iahf wmwf hJ (ri;f om;}u;D t0wtf pm;) 0wqf i+fy;D uapcwhJ ,?f wckvHk;+cHKvkduf&if “A[kdjynfol@obif”qkdwJhtrnfeJ@ vkdufatmif &aJ bmrf sm; tcsi;f csi;f quqf aH &;/ aexidk af jymqrdk u_ tp tjyetf veS af v;pm;r/_ tjyeftvSefulnDr_/ pnf;vHk;nD!Gwfr_tqHk; aumif;rGef=uw,fvkd@ axmufjy =uw,?f 'ga=umihf &aJ bmf tm;v;kH vu&f tdS aetxm;udk quvf uxf ed ;f ord ;f +y;D a&@Squf cswD uof mG ;a&; awmi;f q=dkuygw,wf ?hJ 21
'vD dk a0zeaf xmujfy awmi;f qcdk suaf wuG dk =um;&awmh &aJ bmtf m;v;kH [m EpS af xmi;f tm;& jzprf =duw,?f awmi;f qcdk surf sm;udk vucf +Hy;D a&@Sudk aumi;f oxuf aumi;f atmif aqmi&f uG of mG ;=uz@dk oEÏMd mecf s=uygw,?f ygwtD ay:rmS ,=kHunof nf a&@Sudk &&J cJ sD 1952 aEOG ;D rmS jzpyf gw,?f wae@ eeH ucf i;f rmS “ta&;ay: ygwuD vmyf pn;f tpn;f ta0;”ac:ygw,?f u|erf w@dk EpS af ,muvf ;kH ygw0D iaf wG jzpaf e=u+yrD @kd tpn;f ta0;udk wu=fuygw,?f tpn;f ta0;rmS ygwAD [udk vu&f dS tajctaee@J uudk nf wD hJ vr;f pOwf &yuf dk csrwS vf udk +fyjDzpaf =umi;f &iS ;f jyygw,?f tJ'DcsrSwfvkdufwJh vrf;pOftopfukd “+idrf;csrf;a&; !Gef@aygif;tpkd;& vr;f pO”f v@dk ac:ygw,?f t'J vD r;f pO&f @J tEpS of m &uawmh (1) awmvf eS af &;u&kd yf (2) t&i;f &iS f Oya'abmitf wiG ;f 0if (3) tyk pf ;kd aewhJ t&i;f &iS vf wl e;f pm;e@Jw+JGy;D !eG @faygi;f tp;dk &w&yzf @JGa&; jzpwf ,?f t'J vD r;f pOuf dk jrp0f u|e;f ay:widk ;f rmS “twidk yf icf H ueG zf &i”hf ac:,l usi;f y twnjfyKEidk af &; jzpyf gw,?f r=umrD wywaf vmutf wiG ;f Eidk if aH &;O;D aqmif tz@JG 0iwf O;D O;D aqmi+fy;D c&;D xuG yf gr,?f 'cD &;D udk u|erf w@dk 0g'jze@fcsad &;tz@JGu vuaf &;G pOf 10 a,muf (wypf wd wf pwd )f vudk Ef idk &f ef uvmypf n;f u &iS ;f jyygw,?f val &;G whJ tcg (1) vkyfief;vkdtyfcsuft& jzpf&r,f? (2) vkduf&r,fh &aJ bmuf ,dk wf idk uf vn;f wnl wD qhJ EN &&dS r,?f 'D EpS cf suef @J uudk nf wD hJ &aJ bmf 10 a,muf a&;G ygw,?f 'D ta&;G c&H wthJ xrJ mS u|erf w@dk Ze;D armiEf HS ygygw,?f yg0iwf hJ &aJ bmtf rsm;p[k m ygw0D iaf wjGzp=fuygw,?f 'tD z@JGi,uf dk O;D av;O;D a&r$ nS uhf OD;aqmifygr,f? ukd,fhykd;tdwf ukd,fxrf;? c&D;&Snf csDwuf&ygr,f? wyfeJ@ twlcsDwuf&wmyg? wyf pnf;urf;twkdif; vkdufem&ygr,fwJh? tck tpn;f ta0;+y;D wme@J u,dk ,f &l r,yhf pnP ;f toijhfyixf m;? 'g[m tx;l v#Kd @0uS f csufjzpfw,f? vHk;0 rayguf=um;ap&? ac:vdkuf wJhtcsdef xvkdufEkdifzkd@ toijfhyixf m;z@dk !e$ =fum;+y;D tpn;f ta0;udk tq;kH owf vudk wf ,?f csD æ csD a&@Sucdk sD aEOG ;D azazm0f g&D yxrwywtf wiG ;f eeH uaf pmapm ysO;f rem;+rKd@e,f b&k m; awmi-f ywdk u&f mG te;D &dS ptD pdk (D oZipf ce;f / OuÏU }u;D ociof e;f xeG ;f w@dk aew)hJ pce;f rS 22
pxuG yf gw,?f wycf wJG cJG ygw,?f wyuf dk O;D p;D oul Avdk rf ;ª atmi}fu;D (ti,)f jzpwf ,?f &mG u trmcaH u'g (rqk ;dk ) EpS af ,muf ygw,?f ±;dk rudk ausmjfzw+fy;D omG ;&w,?f qi}fu;D waumivf n;f ygw,?f ta&;}u;D whJ ypnP ;f awuG dk qiaf y:rmS xixf m;w,?f ygvmwhJ A[adk cgi;f aqmiuf ociZf if (Eidk if aH &;O;D aqmiPf .Btz@JG0i)f yg? vr;f rmS b,of rl S ro&d ygb;l ? b,vf r;f udk omG ;w,?f b,uf dk O;D wnof mG ;aew,f qwdk muvdk n;f tord ay;ygb;l ? eeH uf 5 em&D c&mrw_ &f if tyd &f mx/ we;f p/D vpl p/f +y;D &if c&;D xuG ?f ae@vnf 11 em&qD &dk if em;/ xri;f pm;? ae@vnf 2 em&D c&;D quf xuG ?f nae 5 em&D em;/ xri;f pm;? +y;D &if n c&;D quxf uG ?f n 10 em&aD vmurf mS em;/ awmxrJ mS yJ ntyd ?f ae@pOf 'vD ydk J cswD ucf =hJuw,?f u|erf tz@dk c&;D &nS f cswD uf wm[m 'g yxrt}urd jfzpaf wmh xuG cf gp 2-3 &urf mS awmh zsm;awmrh vvdk adk wmif jzpyf gw,?f 'gayr,hf rzsm;ygb;l ? wywf avmu&f vdS mawmh c&;D omG ;&wm usiohf m; &oGm;yg+yD? ajcaxmufawGrSmawmh tzkawGx+yD; a&mifvmygw,f? u|efrwkd@ wz@JGv;kH [m c&;D &nS f cswD uaf e&ayr,hf om;a&ajcny‡ zf ed yrf sm;om p;D xm;wmyg? wycf &;D xuG wf thJ cg u|erf w@dktz@JGu tv,rf S vudk &f w,?f aemuqf ;kH rmS &aJ bmf wcsKd@&ydS gw,?f u|erf uawmh aemuqf ;kH rjzpaf tmif t+rJ }uKd;pm; cswD uaf e&ygw,?f azazm0f g&vD qadk wmh ±;dk ra=umay: jzpaf yr,hf oyd rf ouof mvbS ;l ? aeoyd f yyl gw,?f vckH snuf dk wwdk 0dk w?f cg;rmS }uKd;e@Jcsnxf m;? tusôuadk wmh vu&f nS f tusô 0wxf m;w,?f (u|erf w@dk 0g'jze@fcsad &;u &aJ bmrf sm;tm;v;kH [m ppwf yvf dk 0wfwmr[kwfbJ t&yf0wfukdyJ tJ'Dwkef;u 0wfcJh&wmyg)? acgif;rSmawmh &JabmfawG vkyfay;xm;wJh opf&Gufopfcuf EG,f}udK;awGeJ@ &ufvkyfxm;wJh OD;xkyfygw,f? aqmif; &wm at;+yD; awmfawmfaumif;ygw,f? ykd;tdwfukdykd; vufrSmawmifa0S; wacsmif;ukd ukdifxm;w,f? c&D;&SnfoGm;&if awmifa0S;ukd oHk;wm[m awmfawmf tusdK;&Sdygw,f? awmifa=umay:rkd@ twuftqif; en;f ygw,?f pce;f u xuG vf mpOuf trsKd;or;D qvdk @dk u|erf e@J rrE,G f (O;D av;rnS @f Ze;D ) 2 a,muyf J yg, ygw,?f vr;f w av#muvf ;kH vrl aw@G/ &mG raw@G? wae@rmS naepmpm;+y;D c&;D quxf uG vf mvudk wf m n 8 em&D avmurf mS rsupf vd nf vrf;rSm;+yD; naeu xrif;pm;cJhwJh ae&mukdyJ jyef a&mufvm w,f? 'geJ@ t'J aD e&mrmS yJ ntyd vf udk &f awmwh ,?f 23
awmaumiyf wl ,f owxd m; t'J rD mS ntyd af wmrh ,qf rdk S rqk ;dk ausmf O;D av;}u;D w@dku owad y;pum; ajym vmygw,?f “nrmS &aJ bmaf wG taygth yg;omG ;&if wa,muwf n;f romG ;e@J? ta0; romG ;e@J? 'aD e&mu awmyedk uvf @dk awmaumif (usm;) aygw,”f w?hJ r=umcif &uyf idk ;f twiG ;f u 'aD e&mrmS trsKd ;or;D wa,muf usm;qcJG &H z;l w,?f “jynof @l &Jabmfu Akdvf rif;EG,f OD;pD;+yD; wyfzGJ@wzGJ@ 'Dae&mrSm ,m,Dpcef;cszl;w,f? wae@nae ae0if&D wa&m tcsdefrSm Akdvfrif;EG,f&J@ZeD;[m tjyifrSm tE;DS veS ;f xm;v@dk omG ;±yk f w,?f t'J rD mS æ trsKd;or;D atmof =Hum;v@dk Avdk rf i;f E,G uf vrS ;f =unvhf udk af wmh o@ltrsKd ;or;D udk usm;qoJG mG ;wm jrivf udk &f w,?f 'aD wmrh S tajctaetreS uf odk +dy;D aemuuf aoewef @Jvudk yf paf yr,hf r&vukd af wmbh ;l ? tavmi;f uadk wmif jyerf &ygb;l ”w?hJ usm;qwdk m vol m;wcg pm;z;l &if wjcm;traJ umif (om;aumi)f rsm;udk pdwfr0ifpm;awmhyJ vlukdyJ vkduf&Sm+yD; &efrl wwfw,f? (vlom;u yadk umi;f w,wf )hJ ? 'ga=umihf 'aD e&mw0udk rf mS usm;q;dk &@J &e[f m y}dku;D vmw,?f u|erf vn;f em;rvnwf mawuG dk ar;=unahf vvh m=unyhf gw,?f “usm;csD w,?f usm;qwJG ,qf wdk m vyl jJzpaf p/ w&d pm> ef (u|/J EmG ;/ 0u)f yjJzpaf p/ usm;u tay:u cek tf yk +fy;D awmh vnuf yk f o@dkr[wk f vnrf sKdudk uudk xf m;cxJ m;+y;D ool mG ; v&dk mudk qaJG c:omG ;wm? t'J aD wmh uudk cf xJ m;wmu emawmh usm;ac:wmudk ygomG ;&wm jzpwf ,?f 'vD edk @J o@lxu}fu;D whJ om;aumiaf wuG dk v&dk mqoJG mG ;wm”w?hJ rqk ;dk }u;D awuG &iS ;f jyygw,?f u|erf w@dk jrizf ;l wm em;vnwf mu yxJG ZJ mwxf rJ mS ‘a&z$ sO;f naD emi’f ZmwjfywthJ cg &uuf e;f pirf mS &uuf e;f &uaf ewhJ ‘r,Of ’udk usm;cswD m jrizf ;l ygw,f? r,fOukd a=umufatmif usm;u ajcmufvSef@awmh r,fOcrsm a=umu+fy;D xuG f tajy;rmS usm;u aemuuf vudk yf wk af wmh r,Of [m rajy;Eikd bf J vtJ omG ;rmS r,Of cg;rmS ywxf m;whJ cg;ywuf dk uudk +fy;D usm;u tm;&atmif upm;+y;D rS r,Of aoomG ; w,?f 'aD wmrh S usm;u r,Of &@J cg;ywuf dk uudk &f r;f +y;D o@lausmuek ;f ay: ypwf if vudk wf ,?f r,Of &@J tavmi;f [m usm;&@Jausmuek ;f ay:rmS uef@vef@jzwf tvkdufoifh av; wifrdoGm;awmhrS usm;[m um;=um;xJukd 0iof mG ;wm? 'gyJ jrizf ;l wmu;dk ? 24
t'J Dae@nu u|efrwkd@jzifh a=umufvkdufwm? rkd;jrefjrefvif;ygapvkd@yJ qak wmi;f rwd ,?f xri;f pm;+y;D a&vn;f rsm;rsm; raomu&f bJ ;l ? nx&rmS a=umuf v@dk? t'J nD u u|erf w@dk zxdk m;whJ r;D y}kHu;D [m awmaf wm}fu;D ygw,?f awmxrJ mS tyd &f if r;D ykH aumi;f aumi;f vyk &f w,?f (awmaumirf sm;[m r;D uadk =umuwf ,wf )hJ ? 'ga=umihf r;D zdk t}u;D }u;D z+dky;D r;D z}dku;D udk 0idk ;f +y;D tyd cf =hJuw,?f tm;v;kH ow&d &dS edS @J tyd cf =hJu&wmyg? aemuwf ae@ reuaf pmapm c&;D quxf uG cf whJ ,?f A[pdk ce;f u xuG vf m wm wywaf vmuf &odS mG ;yg+y?D &mG w&mG rS raw@Gao;ygb;l ? t'J aD e@ naermS awmh &mG w&mG udk paw@Gvudk &f yg+y?D &aJ bmaf wtG m;v;kH 0r;f omvudk =fuwm? &mG emrnuf ‘o;kH &mG qidk ’f w?hJ jyncf ±idk tf wiG ;f u &mG w&mG v@dk qydk gw,?f &mG rmS yJ tem;,zl @dk ajym+y;D u|erf w@dk 0g' jze@fcsad &;tz@JG wz@JGv;Hk udk trd }fu;D wtrd rf mS ae&mcsay;w,?f c&D;uvnf; yef;vm? nuvnf; aumif;aumif; rtdyf&Jvkd@ rtdyfcJh&awmh tdrf}uD;ay:vnf; a&mufa&m ykd;tdwfav;awG cs+yD; at;at;aq;aq; em;vudk =fuwm b,tf csed uf b,vf dk tyd af ysmf omG ;reS ;f awmif rovd udk yf gb;l ? tdyfaysmfoGm;ygw,f? “&Jabmfwkd@ x=uawmh-x=uawmh rkd;vnf;csKyf+yD xri;f xyk af wvG n;f p+kHy/D xri;f pm; =u&atmif &aJ bmwf @dka& x=uawm”h qwdk hJ toaH wG =um;&awmrh S E;dk vm+y;D x=u/ rsuEf mS opf =ue@J +y;D awmrh S xri;f pm; pm;ycJG akH b;rmS 0idk ;f xidk vf udk =fuw,?f ayguaf cgi;f 0utf al csmi;f xri;f uvn;f qmaeyg+y?D xri;f xyk }fu;D awuG vn;f t}u;D }u;D aw?G u,dk pf uD ,dk pf D xri;f xyk af wG ajzaeyg+y?D ajzv@dk t&iqf ;kH +y;D omG ;whJ &aJ bmuf 0r;f om tm;&e@J x+y;D “[mæ [i;f aumi;f w,af [?h [i;f aumi;f w,”f v@dk 0r;f omtm;& atmvf udk af wmh use&f aJ bmaf wG tm;v;kH uvn;f 0r;f omtm;&e@J 0idk ;f +y;D “bm[i;f væJ [iæf bm[i;f v”J v@dk 0idk ;f +y;D tavmw}u;D ar;vudk wf ,?f yxr&aJ bmuf o@lxri;f xyk xf uJ [i;f udk vuef @Jajrm‡ u+fy;D “0utf al csmi;f Asæ [;D [;D 0utf l acsmi;f / 0utf al csmi;f a=umxf m;wm 'rD mS =unyfh gvm;”v@dkajymvn;f ajym vuuf vn;f ajrm‡ uf ajrm‡ uf jyaew,?f “[mæ [wk yf g&@J? a=umxf m;wm &aJ ewmy”J v@dk tcsi;f csi;f ajym=u ygw,f? u|efrvnf; pum;ajym&if;eJ@ ukd,fhxrif;xkyfukd tjrefajzaerdw,f? 25
“tr,f av;æ 0r;f omvukd wf mæ u|erf qrD mS vn;f 0utf al csmi;f a=umf e&D &J J 4 acsmif; awmif ygw,f” awmfvSefa&;xJa&mufrS 0ufom;/ trJom;/ ig;- 'gawtG m;v;kH pm;&w,?f 0utf al csmi;f uawmh wcgrS rpm;&b;l ? [euf swmy?J usewf hJ &aJ bmf 4-5 a,muvf n;f 0utf al csmi;f a=umaf wyG ?J “uæJ uæJ usewf hJ &aJ bmaf wvG n;f r#pm;=uwmayg”h v@dk yxr&aJ bmuf ajymvudk +fy;D ajymajymqqdk edk @J 0utf al csmi;f wacsmi;f udk yg;pyxf J x;dk xnvhf udk wf ,?f c%aeawmh “tm;æ yg;yg;”v@dk atmvf udk of =Hum;v@dk o@lu=dkunvhf udk af wmh yg;pyuf dk r&hJ xJG m;+y;D rsuvf ;kH udk twi;f rwdS xf m;ygw,?f “a[ah umif ta&;xJ aemuaf wmuaf wmuf vyk jfyraee@J? ri;f [mudk b,of rl S ,rl pm;b;l ” “ræ ræ r[wk yf gb;l u?G igraemuyf gb;l ? ri;f wacsmi;f pm;=unyfh g? a&m”h o@lxri;f xyk xf uJ 0utf al csmi;f wacsmi;f ukd ,al y;aeygw,?f 'wk ,d &aJ bmuf vrS ;f ,wl +hJy;D pm;vudk &f i;f “tvmævmæ vm ” vyk jfye+fyD wa,muuf ? “bmjzpf wmv”J tm;v;kH u 0idk ;f ar;rS tajzreS f o=du&awmwh ,?f “tr,af v; csOvf @dkæ csOvf @dk? oyd cf sOf wmæ”w?hJ “[,æf 0utf al csmi;f ygq?dk csO&f owvhJ m;” “at;ygæ ta=umi;f oad tmif pm;=un/f h pm;=un”hf 'ge@J u|erf tyg usewf hJ &aJ bmf 2-3 a,muvf n;f pm;=un=hfuygw,?f rpm;cif u|erf 0utf al csmi;f udk aoaocsmcsm =unvhf udk yf gw,?f a&eqH D r;D wikd f atmuf rSm vufn‡dK;avmufwkwf+yD; wn‡dKavmufeD;yg;&SdwhJ 0uftlacsmif; 4 acsmi;f [m eD &aJ eatmif a=umxf m;wm pm;csipf z,G ?f u|erf w@dkudk vu,f yf ac:aeoa,miaf ,mi?f u|erf w@dku owl @dk 2 a,muvf dk tm;yg;w& wacsmi;f v;kH x;dk xnvhf udk wf m r[wk yf gb;l ? 0utf al csmi;f wacsmi;f udk ,+ly;D tzsm;xyd f uav; uodk m uudk pf m; vudk wf myg? “ti;f æ [wk yf g&@J? csOcf sOf pypf yaf v;aem”f u|erf u t'J vD dk ajymvudk af wmh tm;v;kH u 0idk ;f &,vf udk =fuygw,?f [wk yf gw,?f u|erf uawmh 'vD dk csOcf sOpf ypf yaf v;udk }uKduyf g w,?f [dk &aJ bmf 2 a,muuf ±@H_±@H_rrhJ @Je@J qu0f g;aevudk wf m *avmuf *avmuef @J t±;dk udk uudk rf wd thJ orH sKd; =um;vudk &f v@dk owl @dk 2 a,muuf dk 0idk ;f =unhf tucJ wf ae=uw,?f c% aeawmh t'J tD ±;dk udk =ur;f jyiaf y: ax;G csvudk wf m ‘a'gu’f ueJ to=Hum;&v@dk omG ;=unvhf udk af wmh “[,æf reuf sn;f apyh ?J reuf sn;f ap”h [wk yf g w,?f r;D a&miaf tmurf mS ta&mif 26
wvuvf uef @J rn;f aewhJ reuf sn;f apuh dk aw@Gvudk &f ygw,?f “a=omæf vupf owf awmh 'vD udk ;dk ? reuf sn;f o;D rnS uhf dk tawmivhf udk f a=umf xm;wmu;dk ” ti;f rq;dk ygb;l ? 'gvn;f [i;f wrsKd ;ayg?h awmxrJ mS pm;&whJ [i;f xuf trsm; }u;D aumi;f ygw,vf @dk tcsi;f csi;f ajym+y;D &,vf udk rf =duao;w,?f u|erf u awmh '[D i;f ukd }uKd uyf gw,?f aemuaf wmh u|erf w@dktm;v;kH oabmwl '[D i;f udk “ayguaf cgi;f 0uf tal csmi;f ”v@dk trnaf y;xm;vudk yf gw,?f vmjye+fyD aemuwf rsKd ; u|erf w@dk xri;f pm;aewek ;f trd &f iS f O;D av;}u;D u xri;f 0idk ;f udk vm=un+hfy;D “[iæf bm[i;f &nrf vS n;f rygb;l ? ajcmuuf yuf y}fu;D ? jzn;f jzn;f pm; jzn;f jzn;f pm;? usKy[f i;f &nf vyk vf udk Of ;D r,”f q+dky;D ajymajymqqdk dk \"m;quJG m r;D zxdk J 0iof mG ;v@dk tm;v;kH vn;f jzn;f jzn;f yJ pm;aevudk =fuw,?f watmiahf vmu&f adS wmæh [i;f aomuyf e;f ue}fu;D uidk xf uG vf mw,?f “uidk ;f - jzn;f jzn;f pm;=u? '[D i;f &nuf ‘uek ;f a=umi;f [i;f csKd ’v@dk ac:w,?f aomu=fun”hf w?hJ aomu=funahf wmh csKd csOf &nyf ?J tpyvf n;f en;f en;f ygw,?f [i;f cuG xf J =unvhf udk af wmh reuf sn;f rnS hf vuf wqpaf vmuf 2-3 jzw?f i±wk of ;D prd ;f udk yg;yg;v;DS xnxhf m;w,?f =uuof eG ef D O}u;D }u;D uvkd n;f yg;yg;v;DS xnxhf m;w,?f +y;D awmh csi;f prd ;f e@J =uuof eG jfzL en;f en;f ukd \"m;jym; ±kdufxnfh xm;w,f? a&at;xJ qm;xnfh+yD; tJ'gawGeJ@ a&mar$xm;wmrkd@ at;vnf;at; ar$;vnf; ar$;w,f? aEG&moDe@J ukdufnDwJh [i;f wcuG vf @dk q&dk rmS y?J '‘D o;kH &mG qidk ’f rmS 3 &uaf vmuf em;vudk yf gw,?f aeraumi;f whJ &aJ bmf wcsKd@[m aq;vn;f u/k tem;vn;f &awmh awmaf wmaf v; tm;jyn@fvm=uw,?f u|erf w@dk ajcaxmuaf yguf (c&;D =ur;f v@dk ajcaxmurf mS r;D avmizf vk dk tzak wG ayguf +y;D vr;f aumi;f aumi;f rav#muEf idk )f whJ &aJ bmaf wvG n;f tem;& aq;xn=hfu&v@dk tajctae tawmaf umi;f vmw,?f t'J rD mS tpn;f ta0;xidk f jzp=fuao;w,?f c&;D [m tpyJ &adS o;w,?f ueG zf &ihf usi;f yr,hf ae&mudk a&muzf @dk awmaf wmvf adk o; w,?f tcck &;D [m o;kH ywkH yakH wmif ra&muaf o;b;l ? ta=umi;f trsKd ;rsKd ;a=umihf c&;D quf rvudk Ef idk wf hJ &aJ bmrf sm; &&dS if wijfyz@dk tpn;f ta0;rmS awmi;f qydk gw,?f 'aD e&m[m taemuyf idk ;f widk ;f a'o jzpvf @dk widk ;f aumrf wwD m0ecf H &aJ bmf (O;D )a,m 27
uvn;f “usecf hJ r,hf &aJ bmrf sm; &&dS ivf n;f vtdk yof vdk ppD Oaf qmi&f uG af y; omG ;r,?f unl oD mG ;r,”f v@dk aq;G aE;G ygw,?f wyrf S iuS zf sm;xaev@dk c&;D qurf vudk Ef idk af wmwh hJ &aJ bmf 2 a,mu?f u|efr wkd@tzGJ@rS 1 a,muf? aygif; 3 a,muf usefcJhygw,f? u|efrwkd@tzGJ@rS usecf ohJ [l m rr E,G yf g? rrE,G [f m use;f rma&;aumi;f oyl g? vudk vf n;f tirf wef vudk cf siyf gw,?f cuwf mu o@lrmS uav; ygaeygw,?f uav;u om;O;D or;D av; (citf ;kH jri)hf u tcgvnyf J &ydS gao;w,?f c&;D omG ;whJ tcg uav;udk O;D av;e@J rrEG,fwkd@ wvSnfhpD csD=uvG,f=u&ygw,f? uav;ukd ykqkd;wxnf *Gif;okdif; xm;wthJ xJ xn+hfy;D v,G &f wmyg? uav;uvn;f 0wwk wf wk af v;r@dk v,G &f wm oyd rf v,G yf g? O;D av; v,G f &wthJ cg ycdk uyf gw,?f aemuf ausmrmS u y;dk twd ?f &ibf wrf mS u uav;? vurf mS u 'rkH i;f udk qxJG m;&ao;w,?f usewf hJ &aJ bmrf sm;rmS uvn;f wcsKd@u *wD m? wcsKd@u wa,m pwmawuG dk q&JG xr;f =u&w,?f u|erf vn;f y;dk twd xf rJ mS u,dk thf 0wf tywdk pEkH pS pf tkH jyif Zmwef @Jqidk &f m ypnP ;f rsm;udk o,vf mxr;f vm&ygw,?f t'J aD wmh tcsi;f csi;f tjyejfyetf veS vf eS f unl cD siaf yr,hf “awmirf i;f ajrmurf i;f ru,Ef idk ”f qwdk hJ b0rsKd;udk a&muaf eygw,?f t'J &D mG u pxuG wf ahJ e@uawmh rrE,G wf @dk om;trud dk awmaf wmof w&d ryd gw,?f aE&G mo&D @J ty&l edS [f m wae@xuf wae@ yvdk @dkyvdk @dk jyi;f vmyg+y?D vr;f rmS xri;f pm;em;whJ tcsed wf idk ;f / xri;f pm;widk ;f “o;kH &mG qidk ”f u trd &f iS Of ;D av;}u;D (u&if trsdK;om;}uD;jzpfyHk&ygw,f) &J@ avmuGwfysLiSm }udK;pm;+yD;ajymvmwJh pum; oaH wuG dk jyevf n=fum;a,miaf erwd ,?f t'J vD dk ow&d vmwidk ;f &aJ bmf tcsi;f csi;f vn;f p=u aemu=fuygw,?f &aJ bmaf wG xri;f pm; wmudk tem;rmS xidk =funhf &i;f “00 pm;/ rsm;rsm; pm;/ pm;ompm;/ tm;remb;l vm;/ eithf arvivf dk oabm xm;? pm;pm;/ tm;rem b;l vm;”v@dk apwemawG xuof ewf hJ rsuEf mS e@J ajym+y;D tm;ay; aewwyf gw,?f =un&hf wm awmaf wmf taemuf oewf hJ &aJ bmwf a,muf a,muuf Armpum; oiaf y;xm;[ef &ydS gw,?f u|erf w@dk &aJ bmaf wvG n;f O;D }u;D udk ow&d +y;D ol ajymwhJ [eef @J wal tmivf yk af jym+y;D &,=fu aysm=fue@J 'vD edk @JyJ yiyf e;f ErG ;f e,of r#udk arah ysmuf +y;D ZeJG @JcswD uvf m=uwm 10 &uf c&;D avmuf &odS mG ;yg+y?D wnae xri;f pm; em;wthJ cg x;l qe;f whJ owi;f wcuk dk =um;&w,?f 'tD e;D w0udk rf mS KNUtz@JG wz@JG&wdS ,wf ?hJ u|erf jzihf ve@fomG ;wmy?J (t'J tD csed uf u|erf w@dk ygw[D m KNU, tveH /D jynof @l&aJ bmtf m;v;kH e@J b,af e&mrmS jzpjfzpf tjyef 28
tveS f wudk yf gw,)f ? aemuf wem&aD vmu=fumawmh owi;f wck jyeaf &muf vmygw,?f u|erf w@dkquD KNUwyzf @JGquD dk aumrf wwD z@JG vw$ +fy;D csO;f uyyf gw,?f c&;D xuG vf m whJ ta=umi;f &i;f uvdk n;f wijfyygw,?f KNU tz@JGu acgi;f aqmi[f m azmaf &G pmG vucf }HuKdqydk gw,?f (t&iuf 'aD cgi;f aqmi[f m awmaf wmaf cgi;f rm ojlzpwf ,?f trnf rrwS rf ad wmyh g)? oul “tcutf cJ &&dS iaf wmif unl aD y;ygrh ,”f v@dk ajymyg w,?f aus;Z;l trsm;}u;D wiyf gw,?f 'ge@J ygwuD vn;f aus;Z;l wif 0r;f ajrmu af =umi;f e@J *%k jfyKwthJ aee@J t'J nD rmS yuJG z@dk tptD pOf vyk yf gw,?f (owl @dkbuuf bmawmi;f qrdk r_ S r&ydS gb;l ? u|erf w@dkbuuf aus;Z;l wivf @dk ±;dk om;pmG wiqf uf ujyjci;f jzpwf ,)f ? n 6 em&rD mS ypJG w,?f ytJG ptD pOuf awmh a&c$ sKd ;jzLatmyf &m/ wyiwf idk tf u/ ar;G rcd if w@dkjzpyf gw,?f zwd af c:xm;wthJ widk ;f KNUwyzf @JGu yvJG m =unfhygw,f? yGJcif;wckvHk; pdrf;ndK@aewmygyJ? olwkd@&JabmfawGa&m/ u|efrwkd@ &aJ bmaf wyG g awmaf wmaf ysmyf gw,?f (wyiwf idk tf uudk u|erf wcgrS rub;l yg? 'gayr,hf wm0euf svmawmh u|erf }uKd ;pm; ucwhJ ,)f ? +ird ;f csr;f a&; csKd ;jzLqD vuuf r;f um }uKd qrdk nf tcsed uf r&adS wmvh @dk tuwudk &f evf n;f rv,G yf g? 'ga=umihf yrJG pcif u&r,hf ocD si;f udk w;D 0idk ;f u ppkH vkH ivf if EpS }furd f w;D jyygw,?f (tcuk &r,hf ocD si;f u u|erf &+y;D om;vn;f jzpf em;,O+fy;D om;vn;f jzpyf gw,)f ? w;D wthJ cg em;axmi+fy;D uuuG af wuG dk u,dk bhf mom pO;f pm;+y;D xn=hfunyhf gw,?f 'ge@Jnusawmh u=unhf ygw,?f tqiaf jyaumi;f yg&@Jv@dkyJ pwd uf dk ';kH ';kH csxm;vudk wf ,?f ocD si;f u “vil ,”f qwdk hJ ocD si;f yg? 'oD cD si;f udk (Auo OuÏU a[mi;f &aJ bmcf iaf rmi}f u;D ) Eidk if jH cm; ynmawmof if romG ;cif pycf whJ myg? o[l m 1975 rmS Armjynuf eG jfrLepyf gw&D @J 'Ok uÏU jzpvf mygw,?f 1985 ygwD ww,d t}urd f ueG *f &u+fy;D omG ;wthJ cgrmS &aJ bmf ciaf rmi}fu;D [m A[adk umrf wD twiG ;f a&;r;ª rsm;tz@JG&@J twiG ;f a&;r;ª e@J ygwAD [dk aumf rwD taxaG xG twiG ;f a&;r;ª jzpvf mygw,?f 1992ck Armjynuf eG jfrLepyf gwD A[dk pn;f ±;kH a&;aumrf wD ay:vmwthJ cg tjcm;A[adk umrf wD acgi;f aqmirf sm;en;f wl ygweD m,u aumrf w0D if jzpvf mygw,?f 2006ck ZeG vf wiG f q;D uswd uf iqf mjzihf uG, fvGef oGm;cJhw,f? ol[m zufqpf*syefawmfvSefa&;/ t*FvdyfukdvkdeD vuaf tmuf u widk ;f jynvf wG af jrmuaf &;rsm;wiG f yg0ivf y_ &f mS ;c+hJy;D aemirf mS 29
tzdESdyfcHjynfolawG vHk;0 vGwfajrmufa&; jynfol@'Drkdua&pD wkdufyGJtwGif; ru,G vf eG rf tD csed tf xd yg0iwf udk yf 0JG icf whJ hJ tzEd ydS cf jH ynof al w&G @J om; aumi;f &wem wO;D jzpyf gw,?f o[l m tqtdk w;D 0goemygojlzp+fy;D Armjynf jynof @l toHrS oloDqkdxm;wJh awmfvSefa&; oDcsif; awmfawmfrsm; oDqkd toHv$ifh czhJ ;l ygw,?f oal &;cwhJ hJ “vil ,”f ocD si;f u 'vD ydk g? vil ,of cD si;f (vli,fawGonf » pdwf&$ifvef;pGm » acwfopfwnfaqmufrnf csr;f ajr@om,mpmG avmuudk reS ;f æ &nf vil ,f tm;onf tem*wuf dk yidk qf idk of nf vil ,tf m;æ e@J +ird ;f csr;f a&;&atmif ,rl nf » we,pf D jcm;ygap/ vil ,of nf csp=funf a&;ukd reS ;f &næf pn;f v;kH pmG xm0pOf a&@Sudk cs)D 2 rsKd ;bmomra&;G wnl D » » w@dkwm0ef xr;f aqmirf nf » » +ird ;f csr;f a&; csKd;jzLqD » » vuuf r;f um }uKdqrdk nf » » e,cf s@JwhJ oal wqG D jrm;O;D vnS vhf @dktwnf ao;G pn;f =uz@dk tcsed af &muuf mæ aeæ +y?D n 10 em&DavmufrSm uyGJ[m atmifjrifpGm +yD;qHk;oGm;ygw,f? aemuwf ae@ reuaf pmapm c&;D xuG wf thJ cg KNU wyzf @JGu awmu|r;f usiwf hJ &aJ bmf 3 a,muf xnahf y;vudk yf gao;w,?f '&D aJ bmrf sm;u a&@Saqmi+fy;D vr;f jyac: aqmiyf gw,?f reupf mudk awmpce;f wcrk mS yJ csupf m;=uw,?f nae ae0ipf tcsed f a&muaf wmh owi;f aumi;f wck &ygw,?f t'J guawmh te;D tem;rmS &wdS hJ ti;f ol }uD;wOD;u “npm ukd olu {nfhcHau|;arG;yg&ap? ol@tif;xJrSmyJ wntdyfoGm;yg”vkd@ awmif;qkdvkd@ u|efr wkd@&J@ acgif;aqmifawGu oabmwlvkdufw,f? u|efrwkd@tm;vHk; ukd tif;ab; rSm&SdwJh wJawGxJrSmyJ ae&mcsay;ygw,?f c%aeawmh vr;f jyunl aD y;aewhJ tz@JGxuJ acgi;f aqmi&f aJ bm[f m u|erf w@dktz@JGu acgi;f aqmif O;D av;rnS ehf @Jvm+y;D pum;ajymygw,?f o@lu,dk of l rwd qf uf ay;ygw,?f (wycf rJG ;ª æ æ æ jzpyf gw,)f ? 'aD e@n tptD pOtf widk ;f c&;D rqu&f v@dk pwd rf aumi;f rjzpaf pvadk =umi;f ? reujfzef wem&oD momavmuf c&;D quvf udk &f if &mG w&mG udk a&murf mS jzpaf =umi;f ? a&@SrmS &mG quef ;D wmr@dk c&;D omG ; vma&; tm;vHk; tqifajyatmif pDpOfay;rSm jzpfa=umif;? vrf;c&D;rSmvnf; bmtE W &m,frS r&SdbJ uGefz&ifhpcef;ukd a&mufEkdifyga=umif; tm;ay;pum; vmajymaewhJ twuG f O;D av; uvn;f “tcvk dk unl wD m tx;l aus;Z;l wif 30
yga=umif;”jyefajym&if; pum;aumif; ae=uwJhtcsdef rvSrf;rurf;rSm&SdwJh csufjyKwfa&; tzGJ@u 0g;ueJ 0g;ueJ &,foHawGukd =um;ae&ygw,f? xrif;pm;csdefuvnf; vGefae/ rD;zkduvnf; ig;a=umfwJh teH@/ ig;yd a=umwf thJ e@HawuG vJ oi;f ys@Hvid_ af ewmr@dk ren;f ÁajEqN naf e&ygw,?f apwemºu,f n 9 em&aD vmurf mS “xri;f pm;ºuygciAf sm”v@dk O;D av;}u;D wa,muf vm ac: wJhaemuf vkdufoGm;awmh atmufvif;\"mwfrD;a&mifatmufrSm xrif;pm;yGJawG jyifxm;vkdufwm tvªtdrfusaewmyJ? pm;yGJwckrSm 10 a,mufpm;Ekdifygw,f? [if; uawmh ig;yg? ig;trsdK;rsdK;ukd uif/ a=umf/ csuf/ okyfxm;wm? ig;yda=umf/ ig;yd&nf azsmf-wkd@p&muvnf; pHkaeygw,f? ig;z,qf yk af =umuf dk acguqf rJG #ivf jdkzpaf tmif uwaf us;e@J ny‡ +fy;D tcsOtf pyef @Joyk ?f ig;[if;csdKeJ@ vkdufzufatmif pDpOfxm;wm pm;vkd@ r+iD; jzpfcJhwmukd 'Dae@ tEpS if g;q,af usmof mG ;wwhJ ikd f apwemºu,ºf u,ef @J au|;vudk wf hJ 'xD ri;f yuJG dk rarEh idk f jzpaf erwd ,?f trd &f iS f ti;f o}lu;D u,dk wf idk f xri;f 0idk ;f vm+y;D Ew_ qf utf m;ay;pum; ajym&i;f wjcm;[i;f vsmr&vdS @dk ig;wrsKd;wn;f csuaf u|;&wmudk tm;emyga=umi;f awmi;f yepf um; vmajymao;w,?f “'vD [dk i;f rsKd ; pm;&cvJ @dk yadk umi;f a=umi;f ? aus;Z;l vn;f tx;l wi&f ydS ga=umi;f ” jyeaf jym&i;f &i;f E;DS aysm&f i$ pf mG tm;yg;w& pm; c=hJ uygw,?f xri;f 0idk ;f u xvmawmh rsuvf ;kH awG av;aeyg+y?D ae@vnuf vr;f av#muf xm;wJh '%f&,f? tcknpmukd pm; aumif;aumif;eJ@ wtm;pm;xm;wm&,f aygi;f +y;D tyd cf siaf ewmyg? tm;v;kH tyd &f mukd jrejfrejfyi+fy;D tdyf&m0if=uygw,f? tJ'Dnu tif;xJrSmyJ ESpfESpf+cdKuf+cdKuf tdyfvkduf=uwm reuvf i;f rS wa&;E;dk ygw,?f jynof tl ay:rmS ,=kHunof nf a&@Sudk &&J cJ sD reucf &;D xuG vf mawmh ti;f o}lu;D Ze;D armiEf uHS O;D aqmi+fy;D ti;f vyk f om; uav; v}lu;D usm;r-rusef tm;v;kH EpS wf e;f c+JGy;D we;f p&D yuf m u|erf w@dk tz@JG}u;D udk tm;&yg;& Ew_ qf u=fuygw,?f vl 100 ausmaf vmuf &rdS ,xf iyf gw,?f 31
ti;f o}lu;D u “tjyeuf s&ivf n;f u|eaf wmqhf uD dk 0ijfzpaf tmif 0ief m;=uz@dk zwd af c: ygw,cf iAf sm”v@dk ajymygw,?f u|erf w@dkbuuf vn;f “aus;Z;l wiyf gw,?f tjyef 'vD r;f u jyejfzp&f if 0ijfzpaf tmif 0iyf gr,”f v@dk Ew_ qf upf um; ajymcyhJ gw,?f “a=omf æ jynfolvlxk}uD;[m vlrsdK;bmomra&G; cspfcif&if;ESD;wJh pdwf\"mwftjynfht0 xm;+yD; apwemjzLpifpGmeJ@ ulnD=uae=uwmyJ? w@dk&@Jaus;Z;l &iS af wyG gvm;? wwidk ;f jynvf ;kH +ird ;f csr;f om,ma&; &n&f ,G cf suef @J u|erf w@dk vyk af ewmyg? u|erf w@dk wm0eaf wuG dk u|erf w@dk ausyeG af tmif xr;f aqmif omG ;ygrh ,”f v@dk &iwf iG ;f u qEjNyK&i;f a&@Sudk c&;D quaf eryd gw,?f KNU wycf rJG ;ª }uKdwirf wd qf uaf y;xm;wtJh widk ;f wem&aD usmaf vmuf omG ;awmh &mG w&mG udk a&muyf gw,?f '&D mG udk a&mu+fy;D vnS ;f ppD Oaf y;ygw,?f '&D mG up+y;D u|erf w@dk&@J ajcvsiwf yzf @JG[m vnS ;f wyzf @JG toiG f ajymi;f vudk yf gw,?f ajcvsif omG ;pO uf em;wahJ e&m a&murf S u,dk bhf mom xri;f [i;f jzpof vdk csupf m;&wmyg? tcak wmh tqijhfrivhf myg+y?D em;&r,&hf mG u xri;f xyk qf ixhf m;+y;D toiahf pmi}fuKd aeygw,?f naepm pm;+y;D c&;D xuG ?f n 10 em&aD vmuef m;? tck t'J vD dk r[wk f awmh ygb;l ? npmpm;+y;D c&;D xuG &f if wnv;kH vnS ;f ay:rmS pum;wajymajyme@J tdyfikduf/ odyftdyfcsifvm&if vSnf;ay:rSm tdyfvkduf? Ekd;vm&ifvnf; pum; quaf jymvufdk ef @J? vnS ;f armi;f whJ O;D }u;D awuG vn;f owl @dkocd siwf mawG tuek af r;? u|erf w@dkuvn;f u|erf w@dkocd siwf hJ tajctaeawuG dk ar;? tjyetf veS f ar;=u ajz=u? rwd qf uf =u&i;f e@J cirf i&f i;f E;DS ciG &hf cyhJ gw,?f O;D }u;D w@kdu nudk vnS ;f armi;f y@dk&wm oyd 0f r;f om w,wf ?hJ nqadk wmh EmG ;awG oyd of uof mygow?hJ ig;e@Ja&[m pOrf umG o;D EyHS sKd ;yiyf rm 'vD edk @J u|erf w@dk wyzf @JG}u;D cswD uvf mvudk wf m c&;D awmaf wmf ayguyf g+y?D KNU tajccaH 'oudk aemuqf ;kH jzwaf usm&f wahJ e@udk widk yf g+y?D twyl gvmwhJ KNUrS r[mrwd f &aJ bmf 3 a,muef @J csp=fun&f i;f E;DS pmG Ew_ qf upf um;ajym=u+y;D aemuf vcl si;f cvJG udk yf gw,?f cirf i&f i;f E;DS pmG vujfyEw_ qf u&f i;f jyeof mG ;=uwhJ r[mrwd f &aJ bmf awuG dk =un&hf i;f rae@nu rar#mvf ibhf J }uKH aw@Gvudk &f whJ jzp&f yuf av;udk jyef vnf ow&d ajymaer=duw,?f 32
nu xri;f pm;tjy;D toiahf pmiahf ewhJ e;D &mvnS ;f ay: 4 a,muwf w/JG 5 a,muwf wJG qidk &f mqidk &f m ae&m,+ly;D aemuf tm;v;kH vnS ;f ay: a&murf a&muf vl ppwf ek ;f cyuf s,uf s,f towH ck 0ivf mw,?f “&aJ bmwf @dk ae=uygO;D ? ae=u ygO;D ” e@J &mG u O;D }u;D wa,muf tajy;0ivf mwmukd aw@Gv@dku&f ygw,?f 'ge@J “bm rsm;jzpyf gvrd ”hf v@dk tm;v;kH txwd wf ve@f jzpof mG ;+y;D wm0ecf H &aJ bmaf wvG n;f vnS ;f ay:u cek qf i;f vudk =fuw,?f &mG om;O;D }u;D udk omG ;aw@G=u&i;f “bmjzpwf mvJ O;D }u;D / bmjzpf wmv”J v@dk tavmw}u;D ar;=uygw,?f “'vD ydk g? usKywf @dku &aJ bmwf @dkudk vnS ;f e@J y@dkay;z@dk wm0euf sv@dk vmcwhJ m? tckawmh =unfhygOD;? olrsm;awGu vSnf;eJ@vleJ@ tjynfhAs? usKyfwkd@ukdawmh vrl &adS wmh b;l q+dky;D jyecf idk ;f w,Af s? 'vD adk wmh rvyk =fue@Jæ av? usKywf @dkvn;f u,dk uf swbhJ uuf wwEf idk of avmuf wm0exf r;f csiaf o;wmayg”h “a=omæf a=omæf 'vD vkd m;æ O;D }u;D &,?f O;D }u;D w@dk apwem av;pm;yg w,?f aus;Z;l vn;f wiyf gw,?f 'wD acguf ry@kd&b;l q&dk ivf n;f aemuwf acguuf s awmh y@dkwmaygAh sm” “tædk aemuwf acguvf n;f aemuwf acguaf yg?h tcwk acguvf n;f nwD l r#wal yg?h &aJ bmwf @dk jyepf pD O=fuygO;D ? aemuqf ;kH vnS ;f wp;D vwl a,muuf sqvdk n;f jzpyf gw,”f 'vD edk @J vnS ;f ay:rmS ae&m,xl m;whJ &aJ bmaf wuG dk tajctae ajymjy+y;D O;D }u;D w@dk pwd }fuKduf vnS ;f widk ;f vrl vwG &f atmif jyepf pD Ovf udk af wmh vnS ;f widk ;f rmS val pwh uaf ph jzpof mG ;ygw,?f u|erf w@dkvnS ;f rmS q&dk if u|erf w@dk 2 a,muf ygy?J O;D av;rnS uhf [vdk nS ;f wu&f rvdk 'vD nS ;f wu&f rvdk jzpaf ewek ;f vnS ;f q&m}u;D u “[qdk &m}u;D 'uD vdk mæ 'uD vdk m”e@J ac:ae ygw,?f O;D av;rnS uhf “'rD mS vn;f vl 2 a,muaf wmif &adS e+yaD v? tm;emp&m}u;D Asm”v@dkajymawmh “[mæ tm;rem yge@J? vl 2 a,muuf i,if ,af v;awyG ?J usKyEf mG ;awuG oyd af wmiwhf m? vmæ vmæ vmpr;f ygAsm? tm;remyge@J”ajymajymqdk vnS ;f orm; O;D }u;D u vnS ;f ay:u qi;f +y;D O;D av;rnS vhf urf mS qxJG m;whJ 'rkH i;f udk q+JGy;D ,vl udk wf me@J O;D av;rnS vhf n;f tm;ememe@J vnS ;f ay: wuvf udk &f awmwh ,?f 'jDzp&f yef @J }uKH+y;D aemuf u|erf acgi;f xrJ mS towd ck 0ivf mygw,?f &mG u 'OD ;D }u;D awaG wmif awmvf eS af &;vyk if e;f e@J ywof u+fy;D 'gavmutf av;xm;&if igw@dku y+kdy;D tav;xm;&r,?f y+dky;D }uKd;pm;&r,?f rrd ud dk ay;tyvf mwhJ wm0eaf wuG dk 33
y+dky;D awmh }uKd;pm; vyk rf ,?f vyk if e;f twuG f c&;D xuG &f if aeyvl @dkr;dk &mG vqdk +dky;D tcsed f qwJG mrsKd ;udk u|erf u oyd rf }uKd uvf ?S (tcsed uf dk v+ky;D vyk &f wthJ cgrsKd ;rmS yodk wd xm;rwd ,)f ? wcsKd@ &aJ bmaf wuG ajymwwwf ,?f “r&vdS @dkvyk pf m; jzn;f jzn;f ayg”h w?hJ u|erf 'pD um;udk en;f en;f rS r}uKd uyf gb;l ? r&vdS @dkvyk pf m;wm y}dkuKd ;pm;&rmS ayg?h bmv@dk jzn;f jzn;f vyk &f rmS vvJ @dk pO;f pm;rwd ,?f pO;f pm;&i;f e@J awmvf eS af &;twuG f y+dky;D tm;wurf wd ,?f “igw@dk awmvf eS af &;vyk wf m jynof al wuG oabmayguf em;vnf +y;D axmucf =Hu ygvm;”v@dk cpH m;rwd ,?f u|erf w@dktz@JG[m KNU tz@JGe@Jaw@G+y;D ti;f o}lu;D qrD S xuG vf mwahJ emuf ueG zf &iphf ce;f udk a&muwf thJ xd ajcvsif wcgrS romG ;&awmyh gb;l ? vr;f c&;D =ur;f wr;f veG ;f v@dk rvudk Ef idk af wmvh @dk csexf m;c&hJ whJ &aJ bmrf sm;ukd ow&d aerwd ,?f om,ma&j$ynf xal xmivf @dk&,f wu,wf r;f +irfd ;f csr;f r,f rwvf 25 &unf 7 em&aD vmurf mS ueG zf &iphf ce;f udk vnS ;f aweG @J 0i=fu ygw,?f awmaf wmaf 0;a0;uwn;f u pce;f udk vrS ;f jriaf e&ygw,?f v,uf iG ;f jyif }u;D xrJ mS r;D a&miaf wuG xed xf ed vf i;f v@kd? ocD si;f oaH wG wnnH eH @J aysmpf &m}u;D ? (aemufrS od&ygw,f? tJ'Dae&m[m ykodrfc±kdif/ t*Fyl+rdK@e,ftwGif;u ‘uGif;aumuf’ vkd@ ac:w,fwJh?) u|efrwkd@ A[dk0g'jzef@csda&;tzGJ@u “oHk;ygwD n!D wG af &; ocD si;f ”udk vucf yk af wG w;D +y;D o+HyKdiqf /dk ygvmwhJ &aJ bmrf sm;uvn;f 0kdif;+yD;vufckyfwD;um uGefz&ihfpcef;ukd 0if=uygw,f? ('DoDcsif;u topfrkd@ t'J wD ek ;f u ygvmwhJ &aJ bmf awmaf wmrf sm;rsm; r&=uao;ygb;l ?) pce;f t0irf mS uGefz&ifh jzpfajrmufa&; aumfrwD/ {nfhcHa&; aumfrwD/ uGefz&ifhpcef;ukd }udK a&muaf eEiS whf hJ c±idk uf &aJ bmrf sm;/ au'g rsm;e@J jrp0f u|e;f ay:widk ;f aumrf wOD uÏU O;D wiuf eG @ftyg val wmaf wmf rsm;rsm; u q;D }uKd =uygw,?f 'gth jyif aemuxf yof wi;f aumi;f wcuk ygwuD +rKd @ord ;f wudk yf tJG jzpf jri;f +cuH kd 0iwf udk wf m tEidk &f v@kd b%uf aiaG wuG kd ord ;f vmygow?hJ 'ga=umihf c&;D &nS f cswD uvf mwhJ u|erf w@dk wyzf @JGwz@JGv;kH udk ueG zf &irhf mS o;kH z@dk &aJ bmwf idk ;f udk aiG 45 usypf D A[udk y@dkay;ygw,?f 34
tædk 0r;f omvudk wf m bmajymaumi;f rv?J wcsKd@ &aJ bmaf wqG dk 0r;f om vGef;vkd@ xawmifucJh=uwmukd ckwkdif jrifa,mifaerdw,f? vrf;c&D;rSm armcwhJ maw/G yiyf e;f cwhJ mawvG n;f b,af &muuf ek rf eS ;f road wmyh gb;l ? jrp0f u|e;f ay:widk ;f twidk yf icf H ueG zf &irhf ¾y}fu;D uvn;f [ed ;f aewmy?J tJ'Dr¾yf}uD;ukd A[kdjyK+yD; ab;ywfvnfrSm 0g;tdrfuav;awG aqmufvkyfxm;w,f? tdrfuav;awGu wyHkpHwnf;yJ? vSvnf;vSw,f? oyvf n;f oy&f ywf ,?f avuS m; o;kH xpef @J av;yif 0g;trd uf av;awyG g? avuS m;u wuwf ucf si;f bed ycf |wef @J 0&ef wm (av;awmif ywvf naf vmu)f &wdS ,?f avSum;xpfuae tdrfaemufaz;txd wkd;v#dKayguf oGm;vkd@&ygw,f? tJ'g {nchf e;f udk jzwof mG ; wmyg? aemuaf z;rmS r;D zcdk e;f ryg ygb;l ? {nchf e;f ab;rmS tcef;wcef;ygw,f? wHcg;rSmvnf; wHcg;&GufeJ@ 0g;tdrf qkdayr,fh tckdiftrm vkyfxm;wm? aomhcwf xm;vkd@vnf; &w,f? tdrfuav;awG ukd =unfh&if; wcok mG ;ow&d rwd ,?f t'J gu r;D &xm;0i;f xrJ mS r;D &xm; trx_ r;f rsm; aewhJ trd uf av;aweG @J awmaf wmwf yl gw,?f trd af &@SrmS a&t;dk piuf av;awG a&t;dk EpS vf ;kH e@J atmuuf ocJ i;f xm;w,?f a&t;dk uvn;f topuf av;aw/G ab;rmS u tek ;f yiaf v; vvdk ydk g? (u|erf twtd us rac:wwyf g)? trd af &@Swidk ;f rmS a&t;dk pief @J t;kH yif av;awG &adS ewmr@dk trd ef yH gwuf dk rwS rf xm;&if u,dk thf rd uf dk &mS r&b;l ? u|erf w@dk EpS af ,muuf awmh awmvf eS af &;b0rmS u,dk thf ;dk u,dk thf rd ef @J wcgrS raeb;l wmr@dk 0r;f omtm;&e@J wtrd vf ;kH udk tE@HS vudk =f un&hf i;f x;l x;l qe;f qe;f trd ef yH gwf wyxf m;wmuadk w@G&v@dk =unvhf udk af wmh 43 w?hJ trwS rf xief @J rwS rf ad eygw,?f t'J aD emuf xri;f pm; omG ;&w,?f vnS ;f e@Jvudk yf @kdwhJ O;D av;}u;D awtG yg xri;f ±ukH dk omG ;=u&w,?f t'J nD u xri;f 0idk ;f udk uae@txd rwS rf ad eygw,?f b;l o;D udk =umqrH #iaf v;awvG dk jcp+fy;D cyxf m;w,?f i±wk af umi;f e@Hav;oi;f oi;f e@J csKd vudk wf m tveG yf gy?J +y;D awmh ig;a=um/f ig;}u;D om;awuG dk w;kH +y;D a=umxf m;wm ar;$ aewmy?J a=um+fy;D om;awuG dk pOthf ;dk }u;D aweG @Jvn;f xnxhf m;w,?f 'gth jyif c&rf;csOfoD; ig;ydcsuf? i±kwfpyfpyfav;eJ@ wkd@p&mawG pHkpHkvifvifqkdawmh pm;v@dkaumi;f vudk wf m rajymyg e@Jawm?h {nchf aH umrf wuD vn;f aexidk f pm;aomuaf &;aweG @J ywof uvf @dk “bmrS tm;remyge@J? xri;f [i;f rsm; ppkH vkH ivf if &ydS gw,?f csujfyKwaf &;udk c±idk tf rsKd;or;D or*t~ z@JG0irf sm; tvnS uhf s wm0e,f ol mG ;rmS jzpaf =umi;f / awmvf eS af &; ntD puf dk 35
armiEf pS rf wawG tcvk dk rar#mvf ibhf J qakH w@GciG &hf wmudk tirf we0f r;f oma=umi;f / xri;f pm;vmwthJ cg tck ay;xm;whJ &ixf ;dk wqH yd rf sm;udk rarrh avsmh wyqf ivf mczhJ @dk arwmW &ycf aH =umi;f ” rwd qf uaf jymjyygw,?f tJ'Dwkef;u xrif;pm;zkd@ tzGJ@vkduf &ifxkd;av;awG ay;xm;ygw,f? ta&mif vnf; ol@tzGJ@eJ@ol ay;xm;w,f? u|efrwdk@ A[kd,Ofaus;r_tzGJ@u r;dk jyma&mif &ixf ;dk jzpyf gw,?f xri;f pm;±ukH vn;f oy&f yyf gw,?f oe@fvn;f oe@f&iS ;f ygw,?f [i;f rsm; uvdk n;f w&uef @J w&urf xyaf tmif ppD Oaf u|;ar;G cwhJ ,?f 'ga=umihf pm;v@dk r+i;D ;b;l ? xri;f au|;csed uf reuf 11 em&eD @J nae 4 em&yD g? qmwthJ csed f vmpm;z@dkvn;f t xyxf yf rmS =um;xm;ygw,?f u|erf w@dktz@JGu r¾yxf rJ mS tqtdk w;D rsm;e@J ae@pOf {nchf aH &;wm0ef xr;f aqmiaf e&wmr@dk ouqf idk &f mu xri;f pm;vmac:rS vudk pf m;jzpyf gw,?f c±idk ,f Of aus;rt_ z@JG/ widk ;f ,Oaf us;rt_ z@JGawvG n;f &adS eayr,hf t'J vD dk r¾yxf rJ mS tqtdk w;D e@J {nchf wH m u|erf w@dk wz@JGom &ydS gw,?f ueG zf &irhf mS rwvf 26 &uaf e@nup+y;D y0JG iyf gw,?f widk ;f ,Oaf us;r_ tzGJ@u p+yD;awmh uygw,f? a&S@ykdif;rSm ,drf;/ ESpfyg;oGm;tu/ aemufykdif;rSm jyZmwwf iqf uf ygw,?f aemunf rwvf 27 &uaf e@rmS u|erf w@dk A[,dk Of aus;r_ tz@JGu ujy azsmaf jz &ygw,?f a&@Syidk ;f rmS ‘a&c$ sKd ;jzLatmyf &m’aemuf ‘ar;G rcd if qrdk [l eof bi’f aemuyf idk ;f ‘&qJ ’k jyZmwwf @dk jzpyf gw,?f aemufae@vlxkxJ avhvm=unfhawmh ‘arG;rdcif qkdrl[efobif’ukd t}uKd uf q;kH jzpaf =umi;f o&d ygw,?f jzpEf idk &f if aemuxf yf =unchf siaf o;w,vf @dk yaJG wmi;f =uygw,?f jrp0f u|e;f ay:widk ;f ,Oaf us;rt_ z@JGwm0ecf H O;D bxeG ;f uvn;f u,dk wf idk f vma&muf tm;ay;pum; ajym&i;f e@J tutl nvD n;f awmi;f ygw,?f jzpEf idk &f if ‘ar;G rcd iqf rdk [l eof bi’f ukd Zmwnf e$ ;f a&m *wD oaH wyG g tm;v;kH udk vkdcsifyg a=umif;? olwkd@,Ofaus;r_tzGJ@taeeJ@vnf; vSnfhvnf0g'jzef@ uomG ;vadk =umi;f ajym ygw,?f tædk tirf wef aumi;f wuhJ pd yP g? u|erf w@dkbuuf vn;f 0r;f ajrmu0f r;f ome@J }uKd qykd gw,?f u|erf w@dk wm0ecf H O;D av;uvn;f vwG af jrmuaf 'ormS c±kdifawG/ +rdK@e,fawGtm;vHk;ukd arG;rdcifqkdrl[efobifukd uEkdifatmif Zmw!f e$ ;f a&m/ ocD si;f awyG g tm;v;kH A[udk wm0e,f l jze@fa0ay;xm;a=umi;f ajymjyygw,f? wcsdK@&GmawG rSm Zmwf tz@GJ&Sdawmh arG;rdcifqkdrl[ef obifukd 36
tvaª wrG mS awmif ujyw,?f t'J vD dk uwthJ cg [etf rtl &mawG ocD si;f oaH wG en;f en;f yg;yg; wrd ;f omG ;wm &ydS gw,?f 'gayr,hf wck v;kH awmh rxcd udk yf gb;l ? wcsKd@ae&mawrG mS Zmwaf umiaf e&m csxm;r_ rreS vf @dk ratmif jribf J [mojzp&f wmawaG wmif &cdS whJ ,qf wdk mudk owxd m;Eidk f atmif rwd qf ujfyw,?f “'vD adk v &mG w&mG rmS 'aD r;G rcd iuf dk jyawmh txyxf yaf wmh wufdk xf m; avuh sixhf m;yg&@J? wu,f u,awmh 'g±udk wf mu xuG xf uG qf vdk @dk e*g;tjzpf o±yk f aqmi&f woJh ul ure;f uwe;f ;e@J xuG of mG ;w,?f y&od wef @J wu,hf w;D 0idk ;f aweG @J u&awmh u,dk uhf ,dk uf dk bmreS ;f road wmbh J e*g;ri;f om; tjzpuf adk ruh m qidk ;f oH aw=Gum;awmh ve@fjzw+fy;D “o,æf iguawmh bD ”v@dk atmvf udk af wmh 'g±udk f wmvyk wf ohJ ul um;aemuuf ae “a[ah umif ri;f u bvD ;l r[wk bf ;l ? e*g;u/G e*g;v@dk atmaf jymvudk &f ow?hJ a&@Suo±yk af qmif aewohJ ul vn;f to=Hum;awmh ure;f uwe;f e@J jyiwf +hJy;D “iguawmh b*D g;jzpaf wmoh u;dk ”v@dk atm}furd ;f vudk af wmh wmayg?h y&od wuf vn;f b,vf rdk S xed ;f v@dkr&awmbh J w0g;0g;e@J yuJG s uek af wmh wmaygh Asm”w?hJ “aemuwf yuJG awmh or'k &N brk mR u qiaf jymiif g;p;D tm;rme}fu;D +y;D bvD ;l uawmh ao;ao;nu‡ nf u‡ uf av;? vul ao;&wthJ xJ touH vn;f ao;ao;e@J jymvvhJ ?hJ bma=umihf 'vD jdkzp&f ovqJ adk wmh owl @dku ar;G rcd iqf rdk [l eof biuf dk wrl qe;f opxf m;ow?hJ bvD ;l u ±;dk ±;dk rxuG bf J bvD ;l u u,+y;D xuG &f rmS qadk wmh cuf wmayg?h yiuf ,kd uf rS bvD ;l rvyk f csi=fub;l ? val &;G &cuwf thJ xJ b;D v;l ue@J xuG &f r,qf adk wmh vrl &adS wmbh ;l ? &&m qxJG n&hf +yaD v? 'aD wmh vrl eS af e&mreS f rjzpEf idk f awmhbl;? bDvl;u oHvsuf}uD;ajr‡mufum ajr‡mufumeJ@ ‘pm;vkdufr,f/ 0g; vudk rf ,’f v@dk }urd ;f vudk wf idk ;f val wuG w0g;0g; &,af e&+y;D [mojzpaf ew,f avAsm”wJh? 'DtawG@t}uHKawGukd jyefajymif;azmufonfcsay;vkd@ &JabmfawGw0g;0g;eJ@ yGJusaeygw,f? OD;av;rSnfhu tajymaumif;wmvnf; ygwmayg?h ueG zf &iphf ce;f a&mupf nu taw@Gt}uKH av;wcuk vkd n;f owwd & ajymjy csirf jdyewf ,?f t'J aD &muwf ahJ e@ npm xri;f pm;+y;D tcsed uf vn;f apmao; wme@J {nchf aH &;aumrf wuD u|erf w@dkwz@JGv;kH udk yaJG ps;we;f vnS vhf n=funzhf @dk vudk yf @dk ay; ygw,?f qidk cf e;f awuG vn;f us,uf s,0f e;f 0e;f oe@f&iS ;f oy&f yyf gw,?f txnf qidk /f xri;f qidk /f \"mwyf qkH idk f pojzihf awmaf wmf pykH gw,?f tm;v;kH avmuef ;D yg; 37
yok rd uf vma&mi;f wmv@dk o&d w,?f \"mwyf qkH idk f aw@Gayr,hf b,of rl S ±udk zf @dk rpOf;pm;rdbl;? \"mwfyHk±kdufa=umif; ajymvm&if wDukd qm;eJ@wkd@ovkdygyJ? ckrS jyefpOf;pm;rdawmh rSm;vkdufavvkd@ aemifw&rdw,f? “±kdufxm;vkdufrd&if b,favmufaumif;vkdufrvJ? orkdif;rSwfwrf; trSwfw& b,favmufrsm; wezf ;dk &vdS udk rf v?J u,dk rhf mS t'J wD ek ;f u ygwuD u,dk yf idk of ;kH aiG ay;xm;vsuof m;e@J jzp&f avv@dk pO;f pm;rwd idk ;f t'J tD csed uf dk EaS jrmrwd ,”f ? wae&m rmS awmh ‘ygupwP ef a[mwf ,’f q+dky;D a[mwf ,wf cuk dk aw@G& w,?f u,dk yf idk f r;D puef @J? qidk uf vvS yS y cr;f cr;f em;em;ygy?J t'J uD eG zf &ihf r¾y}fu;D tygt0if pce;f wcvk ;kH udk 0g;v;kH waomi;f (10000) uek wf ,vf @dk {nchf aH &;aumrf wuD rwd qf uaf y;cwhJ muvdk n;f owwd & &adS eyg ao;w,?f ueG zf &iohf @dk jrp0f u|e;f ay:widk ;f u ppkH nkH nD D wuaf &mucf whJ ,?f ueG zf &irhf mS A[tdk aee@J {nchf aH wmh ygwoD cD si;f aweG @J {nchf cH whJ myg? u|erf w@dk w;D 0idk ;f rmS vl tif tm;awmiahf wmh aysmpf &mvn;f tirf wef aumi;f ygw,?f u|erf w@dk c&;D &nS cf swD uf &i;f vr;f rmS trsKd;or;D azmf wO;D w;dk vmygw,?f t'J guawmh rrjrihf (Avdk af tmirf i;f Ze;D ) w@dk om;tryd gy?J (rrjrihf u|erf w@dkquD jyeof mG ;+y;D aemuf 'wk ,d uav;wa,muf xy&f xm;w,?f (atmirf sKd ;0i;f ) w?hJ tarwol m;r@dk jzLjzLo,G of ,G f vvS aS v;yg? 7-8 v om;av;? b,of al c:ac: vudk wf ,?f rsuEf mS ra&;G ygb;l ? vnS ;f e@JomG ;wmqadk wmh uav;u &aJ bmaf wqG uD rjyebf ;l ?) rrjriuhf ygwuD ocD si;f awqG dk tm;v;kH avmuf e;D yg;&wm? tqvdk n;f aumi;f oyl g? tpn;f ta0;wuaf wmvh n;f a&@Sq;kH rmS u|erf w@dke@J wquwf n;f qdk awmh ykd+yD;tqifajyygw,f? oDcsif;qkdwhtJ cg trsm;0kdif;qkdwhJae&m a&muf&if ovl n;f yg0if qadk y;w,?f o;kH ygwD n!D wG af &;ocD si;f u “+ird ;f csr;f a&; neG @faygi;f tp;dk & vr;f pO”f csrwS f +y;D o;kH ygwnD !D wG af &; quvf uaf qmi&f uG of mG ;z@dk A[tdk wiG ;f rmS q;kH jzwcf +hJy;D 'Dpdwf\"mwfukd azmfusL;wJh oDcsif;ukd wcgwnf; pyfqkdckdfif; xm;wmjzpfvkd@ atmuaf jcrmS oyd rf ys@H ao;b;l ? ocD si;f uawmh 'vD ydk g? o;kH ygwD n!D wG af &;ocD si;f 38
¡(w@dkrsm;Armjyn0f ,f jzpyf kH ysuyf kH +cKHum =unvhf udk jfyeaf wmh awmvf eS af &; twGif;xJ0,f » tcsif;csif;uawmh rnD!Gwfjyefygw,f)2 Armjynf uGefjrKepfygwD&,f » tvHeD » jynfol@&Jabmfrsm;yg uGJjym;vkd@jzifh aew,f? a&mipf jkHc,æf t'J gawuG dk c&k ypf vJ @dk wygwwD n;f jzpzf @dk v@dk+yuD ,G ¢f 2 o+HyKdi—f (EmG ;u&JG if usm;qwJG hJ yykH rm&,f e,cf s@Jorm;om tm;&cdS whJ ,?f usm;ipO;f vyJ rm ri;f jyKv@dkaeoul dk » y;l aygi;f um wudk rf oS m atmiEf idk rf ,æf uGefjrLepf0g' tajccHcJh=uwJh ygwDawG» ygwDawG » ygwDawG nDap&r,f) 2 jynof @lqEN e@Jom tuH sjzpaf tmif &n&f ,G f » om,ma&jSynf » xal xmivf @dk&,f » wu,wf r;f +ird ;f csr;f r,f Armjynuf dk &&J eJ aD tmif » teaD &mief @Jomæ jc,?f =unfhvkdufprf; æ uG,f tar&duef e,fcsJ@orm;eJ@&,f AsL±kdu&uf t&if;&Sifrsm;eJ@ azmufjyefwJh ajr&SifawG&,f » pm;vrf;aumif;vkd@ » 0r;f azmi;f ae+ywD u,f » w@dkwawG uuJG maeor# oi;f w@dkyJ pn;f prd f ,pf umºu,f urmB w0rS ;f rmS &r;f um; whJ tar&ud e&f ,f » Armjynxf urf mS pm;usuzf iG uhf m aejyewf ,f » y;l aygi;f v@dkom tm;uek }fuvJ @dk tjyKwvf n;f EcHS sed wf e+fyD u,G ?f (EmG ;u&JG iæf usm;qwJG hJ yykH rm&,æf æ æ teaD &mief @Jomæ jc,)f +ird ;f csr;f rt_ ce;f ao;G a&mi;f vr$ ;f awmoh nf 'aD e@[m rwvf 28 &uaf e@yg? reuaf pmpmuyJ nvD mcuH dk ziG vhf pS cf hJ ygw,?f “+ird ;f csr;f a&; !eG ahf ygi;f tp;dk &” vr;f pOuf dk wnwD !wG wf n;f atmif jripf mG csrwS f Eidk cf yhJ gw,?f t&i&f uaf wuG wn;f u c±idk tf vudk f vr;f pOqf idk &f mudk nEd‡ i_d ;f aq;G aE;G =uwmr@dk cvk dk atmijfripf mG csrwS vf udk Ef idk wf myg? u|efrwkd@ A[dk0g'jzef@csda&;tzGJ@u rae@u rwfv 27 &ufae@rSm nv;kH ayguf {nchf cH yhJ gw,?f 'aD e@ xri;f pm;+y;D ae@vnf em;csed uf srS tyd rf ,vf @dk tm;c+Jy;D ueG zf &ihf ukd wuaf eygw,?f 11 em&aD vmurf mS av,mOof H =um;&w,?f av,mOof uH tawmef @J raysmubf ;l ? tay:u 0aJ eovdk xi&f w,?f ueG zf &iwhf uaf ewhJ vxl }ku;D [m awmaf wmvf y_ vf y_ &f &G G jzpaf eygw,?f pijfriahf y:u tcr;f tem;r;ª uvn;f tocH s@Jpuef @J atm+fy;D owad y;aeygw,?f “rbd jynof rl sm;ciAf sm; tjyirf mS xuG +fy;D v&l yd rf jy=uyge@J? xuG rf =un=hfuyge@J? rajy; =uyge@J ciAf sm;”v@dk t}urd }furd f owad y;aeygw,?f 'gayr,hf r&ygb;l ? vxl }ku;D [m tyk vf udk f tjyixf uG =funyhf gw,?f awmaf wmf =umawmh w0ek ;f 0ek ;f e@J jyi;f xewf hJ 39
toH}uD; jrnf [nf;wkefcg oGm;ygw,f? r¾yfxJukd rD;ckd;vHk;}uD;wck vSdrfh0ifvmygw,f? bmrS rjrif& awmhbl;? atmfoHqloHawGyJ em;xJrSm =um;ae&w,f? rdbawGu om;orD;awGudk ac:wJhtoH/ uav;i,fawGu a=umuvf e@fwek &f pD mG rbd udk ac:whJ toaH wG uiG ;f wcvk ;kH vr$ ;f aew,?f u|erf vn;f a=umutf m;ve@ftm;e@J ajcO;D wnhf &m ajy;aewmæ “a[;æ =unaf v;æ =unaf v;æ 'uD vdk m 'uD vdk m/ t'J vD dk ajy;rae &b;l ”v@dk atmof =Hum;v@dk &y+fy;D =un@fvudk af wmh u|erf &@J nmbuaf b; rvrS ;f rur;f rmS u|erf w@dk&@J acgi;f aqmi}fu;D ociZf i?f o@lab;rmS a'ocH &aJ bmaf wG tyg t0if &aJ bmtf csKd@e@J &y+fy;D av,mOtf ajctaeudk tucJ waf ew,?f “vmæ vmæ 'uD vdk mæ 'gavmu}fu;D ra=umuyf ge@J”v@dk ajymaev@dk u|erf vn;f o@lab;rmS oGm;+yD; &yfae ygw,f? “OD;a&$rSnfheJ@ usefwJh &JabmfawGaum”vkd@ u|efrukd ar;ygw,f? “rod awmhbl;? u|efrvnf; ajcOD;wnfh&mukd ajy;vmwmyJ”vkd@ ajymvudk yf gw,?f “tc[k mu A;kH cs+y;D omG ;+y?D 'wD cg jyevf nS vhf m&iaf wmh puaf oewef @J ypEf idk wf ,?f av,mOuf dk =unahf e? ab;udk apmi;f wmjri&f if a[m'uD si;f uav;xJ 0yvf udk ?f puaf oewyf pwf ,qf wdk m ajr}u;D ay:rmS 0yaf e&iaf wmif vwG wf m? x, rajy;&b;l ? A;kH uawmh b,ef m;aeae u,kd thf ay: wnwhf nuhf srS aowm”v@dk r a=umuf atmi/f tE &W m,uf i;f atmif a&mS ief n;f awuG dk &iS ;f jyaeygw,?f u|erf vn;f a=umupf wd f en;f en;f awmh ajyvmygw,?f ajym&i;f q&dk i;f av,mOuf vnS vhf mjyewf ,?f “a[m apmi;f +yD apmi;f +y?D puaf oewyf paf wmrh ,?f usi;f x0J y?f acgi;f raxmief @J”v@dkajymaewek ;f 'u'f uæf 'u'f uæf e@J cck rH ,ohf l r&vdS @dk prd af jyeajy ypvf @dkaeygw,?f awmaf wm=fumawmh a0gueJ yswH uof mG ;jyewf ,?f (u|ef r uav;b0u 'wk ,d urmB pptf wiG ;f rS tjzptf ysuaf wuG dk jyeaf jymi;f ow&d aerwd ,)f ? “&aJ bmwf @dk 'vD adk ev@dkawmh rjzpbf ;l ? vxl uk dk xed ;f O;D rS &r,?f av,mOuf apmi;f vm&if a&muwf ahJ e&mrmS vcJS s 0yaf ez@dk ajymyg? x, rajy;e@Jv@dk tjreof mG ; atmf ajymvudk yf g? xcd udk f epef mra_ wG rsm;uek af wmrh mS y”J v@dk p;dk &rd pf mG e@J quaf jym&i;f oul ,dk wf idk vf n;f vxl ak w&G &dS m (e;D py&f m val w)G udk omG ;a&muf tm;ay;&i;f “puf aoewf yp&f if b,vf adk e&r,”f qwdk hJ en;f emawuG dk vudk af jymjyaeygw,?f 40
u|erf [m OuÏU ociZf if jyKrvl yk af qmicf suaf wuG dk =un&hf i;f pwd xf rJ mS aus;Z;l vn;f wi/f 0r;f vn;f om +y;D awmh 'vD cdk pH m;ryd gw,?f “a=omæf acgi;f aqmif qwdk m[m u,dk &hf aJ bmaf wG u,dk jhfynof al wuG dk u,dk &hf @J &iEf pS of n;f csmyrm tE W &m,fwckcke@J }uHKawG@vm&if b,fvkd a&Smifwdrf;&r,fqkdwm odatmifajymjy ay;w,?f tm;i,af e&if tm;ay; azsmi;f zsw,?f acgi;f aqmiqf wdk m 'vD ydk gvm; aem”f v@dk pO;f pm;&i;f quaf w;G rad ewmu “acgi;f aqmirf S r[wk bf ;l ? w@dk omref &aJ bmaf wvG n;f usewf &hJ aJ bmaf wG jynof al wtG ay: 'vD ydk J oabmxm;&r,?f oabmxm;oiwhf ,”f v@dk pO;f pm;rwd ,?f av,mOxf pi;f wn;f A;kH }uJ puaf oewyf pef @J vyk cf siof vvdk yk +fy;D jyeof mG ;yg+y?D Armjynf ueG jfrLepyf gweD @J jynof wl &yvf ;kH u urmB jhynof rl sm;e@Jtwl +ird ;f csr;f a&;udk vcdk siwf ,?f +ird ;f csr;f whJ pnyf iof m,m 0ajymwhJ b0udk b,vf ydk J jrwEf ;dk vcdk sif awmiwhf aeayr,vhf n;f tm%mvu&f dS tp;dk &tay: rwl nyf gw,?f tm%mvu0f ,f uidk xf m;ol tp;kd &uom tq;kH tjzwf ay;Eidk yf gw,?f a[mæ tcvk n;f =unyhf gvm;? +ird ;f csr;f vcdk siwf hJ jynof al wuG dk &erf +ly;D &eof vl odk abmxm; ajz&iS ;f vudk wf ,?f jynof xl uJ trsKd;or;D wa,muaf o+y;D trsm;tjym; '%&f m &cwhJ ,?f vwwf avm om,m vyS aewhJ jriuf iG ;f [m tcak wmh ao;G a&mivf r$ ;f v@dk tusn;f weof mG ;c&hJ yg+y?D b,cf grausEidk +fyD ao;G Ard me}fu;D zewf ;D cjhJye+fyD u|erf w@dk ueG zf &ihf usi;f yaepOf zqyvtp;dk &u av,mOef @Jvma&muf A;kH }uJ puaf oewrf sm;e@J ypcf wcf whJ thJ wuG f ueG zf &ihf tptD pOrf sm;udk at;at; aq;aq; raqmi&f uG Ef idk bf J tq;kH owcf &hJ w,?f 'vD edk @J u|erf w@dktz@JG yok rd cf ±idk ±f ;kH rmS a&@$ajymi;f ae=uygw,?f '±D ;kH rmS ae&i;f O;D av;O;D a&r$ nS uhf vu&f tdS ajctaeudk rwS wf r;f wiuf m “ao;G Ard me”f qwdk hJ ocD si;f wy'k ef @J “ao;G Ard me”f qwdk hJ jyZmwf Zmwfn$ef; wckudkyg a&;qGJ+yD; ykodrfc±kdiftwGif;rSm &SdwJh jynfolw&yfvHk;ukd wijfyawmh atmijfrirf _ awmaf wmf &ygw,?f ao;G Ard mef Zmwvf r;f u ±;dk ±;dk av;yg? &mG w&mG u cspof El pS Of ;D [m tirf wef cspcf i=fuief m=uygw,?f owl @dk[m vil ,af wyG yD D EpS af ,muof m; vuxf y+fy;D &if om,mwbhJ 0udk b,vf kd jzwof e;f =u r,?f om,mwhJ trd af xmiaf v;jzpaf tmif b,vf zdk ewf ;D wnaf qmu=fur,qf dk 41
wm taw;G u,dk pf eD @J taysm}fu;D aysmcf =hJuw,?f 'tD csed rf mS +ird ;f csr;f a&;&&ef &n&f ,G f +y;D 'uD eG zf &iuhf dk vma&muwf ucf =hJuw,?f “+ird ;f csr;f a&;om &c&hJ i”f qwdk hJ ar#mvf if ch suf a&mijfcnOf ;D udk owl @dkEpS Of ;D &@J pwd tf ,Orf mS ar#mwf vivhf iehf @J wr;f wc&hJ ygw,?f a[mæ cak wmjhzihf =unvf ivf yS whJ jymvvhJ hJ 0Vmjyitf pm; rn;f armS if re_ rf id_ ;f +y;D tusn;f wevf wS hJ 0Vmjyiuf ydk J jriaf w@G ae&ygawmwh ,?f ajrjyiuf dk =unhf jyeaf wmvh n;f tyk pf ;dk ol vwl e;f pm; tm%mvu&f dS tp;dk &u wzuof wf qiEf vJ$ m wJh jynfwGif;ppf&J@ &ufpuf =urf;=uKwfvSwJh rD;awmufrD;v#HawG=um;rSm ajy;vm$ ;iadk ºu; touuf dk paw; ae&whJ jynof al wyG gvm;? u|erf &@J tEyk nm ouwf r;f u wav#muvf ;kH rmS u|erf o±yk af qmicf hJ & wm 'aD vmucf ucf wJ m r}uKH czhJ ;l b;l ? tck ao;G Ard mejf yZmwrf mS u|erf u AHk;'%f&meJ@ raocif tvGrf;o,f&w,f? u|efr&J@ cspfoluvnf; tvGrf; o,f&w,f? u|efrwkd@ ESpf a,mufvHk; awmfawmf}udK;pm;,l&w,f? jynfolw&yfvHk;uvnf; vufiif;}uHKawG@ cHpm;ae&wJh b0u&Sd+yD;om;rkd@ 'jDyZmw[f mvn;f vxl xk rJ mS awmaf wmf ±udk cf wrf _ aumi;f cwhJ ,?f ao;G Ard meof cD si;f w@dk&@JArmwidk ;f jynf » widk ;f &i;f om;awG pnkH vD oS nf » vrl sKd;pkH tz@JGaygi;f pkH cswD uvf mae+yD » a=omf » pp0f g'wD ygwD tp;dk &udk » jzKwcf sum » tajctaeudk ajymi;f rnf » vrl sKd;pkH tz@JGaygi;f pkH » e,cf s@Jqe@fusiaf &;e@J +ird ;f csr;f a&;udk vokd wl idk ;f yif » wu,yf if » tm%mord ;f v@dk » w jynvf ;kH +ird ;f csr;f aprnf » '&D n&f ,G cf suef @J qEaN wwG nl D » jrp0f u|e;f ay: » widk ;f ueG zf &i@fqD » nnD nD mnm » cswD uuf m » vrS ;f c=hJuayonf » » » » tkdæ =urRmi,fnD » ,kwfrmpGmvnf; » av,mOf0Jvkd@ » AHk;}uJpOfrvwf » pufaoewfeJ@ ypfcwfjyefonf » b,fcgrausEkdifonf » ao;G Ard me}fu;D zewf ;D cjhJyeof nf » touaf o;G awqG ;kH v@dk » tw;kH t±;kH usonf » TurmB raus Eidk +fyD » +ird ;f csr;f rt_ ce;f » » ao;G a&mif » » vr$ ;f awmh » » onf » bvD ;l . t+yKH ; wa,muwf n;f r@dk tm;i,&f mS whJ bvD ;l 42
'uD mvawtG wiG ;f yok rd cf ±idk rf S +rKd@e,af wG &mG }u;D awuG vyk of r# tvyª /JG aysm&f i$ yf rJG eS of r# u|erf w@dktz@JG rygwm r&odS avmuyf gy?J jrp0f u|e;f ay:qadk wmh p;D ymG ; a&;uvn;f aumi;f ren;f vwS hJ &mG }u;D awrG mS vn;f ,Oaf us;rt_ z@JGawG &=dSuw,?f w;D 0ikd ;f utp Zmw0f iyf pnP ;f awtG q;kH jynphf =kHuygw,?f ynmwwf awvG n;f rsm; awmh qe;f opwf xD iG rf a_ wvG n;f aumi;f ygw,?f tEyk nmvn;f ajrmuyf gw,?f ‘b&k m;uek ;f ’qwdk hJ &mG }u;D u a&c$ sKd;jzL,rd ;f tu[m awmaf wmvf wS ,?f uwJhtrsdK;orD; 12 a,mufvHk; ±kyf&nfvSygw,f? t&G,fvnf; nDw,f? t0wtf pm; uvn;f xikd rf ord ;f tustô jzL/ tjymEak &mijf ye@fxrD (aijG cnxf ;dk ye;f azmxf m;w,)f ajctwd tf jzL/ awmiyf uH u|erf w@dk A[tdk z@JGvdk puLU uwjfym;udk aq;a&;xm;whJ awmiyf rH [wk bf ;l ? tjzLa&miyf ;dk pudk awmiyf yH ckH sKd;+y;D o;kH axmirhf mS axmifhwzufu ycHk;rSmwyfxm;+yD; axmifhwpu vufoef;rSmwyf/ usefaxmifhwpu xkdifrodrf;tuôs wifyg;rSm wyfxm;w,f? awmifyHrSm ao;G r#iaf =umuav;awG ,uS af eovdk ye;f Ek a&mif y;kd csnrf sm;e@J csKyxf m;w,?f awmiyf H tzsm;rmS abm=f u,ef @J ye;f yiG uhf av;awG azmxf m;w,?f u, &i;f e@J awmiyf cH wwf thJ cg aysmah ysmi;f +y;D tveG vf wS ,?f +y;D awmh aemuaf =umrmS y0gwp &Sdao;w,f? jAufwayavmuf &Sdw,f? t&Snfu vlw&yf avmuf &Sdw,f? tpwzuuf atmutf em;rmS abm=fu,vf idk ;f 3 vidk ;f xnxhf m; w,?f uwthJ cg y0gp twGef@&SdwJhbufukd ycHk;rSm csdwfeJ@wG,fxm;+yD; usef wpukd atmufukd jzef@csxm;w,f? uwJhtcg 0JysHwJhtcg wu,fhaiGcsdK;jzLav;awG ueG zf &irhf ¾ytf wiG ;f tyk vf udk f 0yJ saH eovm;v@dk xi&f w,?f ocD si;f / tw;D / tu tm;v;kH nnD wG +fy;D aumi;f reG vf wS mr@dk ueG zf &ihf {nchf yH rJG mS vxl yk &od w}fu;D &@J yJG awmi;f c&H wmuvdk n;f u|erf jyevf nf ow&d rwd ,?f ',D rd ;f turS a&c$ sKd ;jzL0wpf ukH dk erel m,+l y;D a&c$ sKd ;jzLatmyf &mtwuG f u|erf &@Ju,dk wf idk ;f e@J 0wpf wkH pkH u|erf w@dktz@JG u t'J wD ek ;f u topcf sKyaf y;czhJ ;l w,?f 'vD adk e&i;f e@J wae@rmS widk ;f 0g'jze@ftz@JGu ar;G rcd iqf rdk [l ef obiuf dk tpr;f ujyygw,?f w;D 0idk ;f udk EpS zf @JGv;kH a&m w;D =u+y;D A[udk t\"ud wm0e,f wl ,?f jyZmwf Zmwaf umiaf wtG m;v;kH widk ;f tz@JGu wm0e,f ul m bvD ;l ri;f om; wae&m Zmwf aumif vadk ewthJ wuG f u|erf w@dk A[udk bvD ;l ri;f om;udk yg0iuf nl aD y;z@dk awmi;f qdk v@dk tul tnaD y;&w,?f owl @dku owl @dk&@J o±yk af qmirf a_ wG ppaf q; tujJzwf 43
z@dk vn;f awmi;f qvdk @dk u|erf w@dkwzvJG ;kH u 0idk ;f 0e;f unl vD yk af qmiaf y;&i;f e@J uyJG +y;D chJ w,?f 'uD y+JGy;D awmh aemuwf ae@rmS u|erf w@dk A[,kd Oaf us;rt_ z@JG wz@JGwn;f tpnf;ta0;xdkifygw,f? u|efrwkd@uyGJ+yD;wkdif; tpnf;ta0;xkdif e*d ;kH csKyaf v&h ydS gw,?f tcvk n;f vyk af eustwidk ;f vyk wf myg? 'gayr,hf 'wD csuD awmh u|erf w@dk wz@JGv;kH uwm r[wk af yr,hf u|erf w@dk&@J bvD ;l tjzpf o±yk af qmiwf &hJ aJ bmf yg0ifujycJh&w,f? ol@&J@ o±kyfaqmifr_awG ryDjyif cJhr_ukd u|efrwkd@ a0zeaf q;G aE;G z@dk&adS eygw,?f ar;G rcd if rmS bvD ;l e@J rcd iaf jrewof r;D w@dk[m wO;D e@JwO;D tjyetf veS f rek ;f w;D &&HG mS whJ t=unhf rsKd ;aweG @J ppcf i;f aeusyg? tc'k yD rJG mS awmh u|erf w@dk&@J bvD ;l [m r,af wmef @J t+yKH ;csi;f zv,S af e =uw,?f y&od wuf &,pf &m jzpaf ec&hJ w,?f 'ga=umihf u|erf w@dku o@ludk tul tnaD y; axmujfyzk @dkvydk gw,?f tjzpuf 'vD ydk g? t'J wD ek ;f u r,af wmtf jzpf o±yk af qmiwf hJ ri;f or;D av;u i,vf n;f i,f vvS n;f vyS gw,?f u|erf w@dk&@J Zmwvf udk }fu;D uvn;f bvD ;l qadk yr,hf o@l&@Jyiuf ,dk f ±yk &f n[f m acsmarmajyjypof l jzpwf ,?f Zmwxf rJ mS bvD ;l / tb;dk }u;D pojzihf us&mtce;f rsm;udk yidk Ef idk pf mG ujyEidk of l vyl sKd }u;D ? cyaf ysmaf ysmf aewwof ?l 'vD edk @J tpn;f ta0;xidk =fuwthJ cg &aJ bmaf wtG m;v;kH u o@ludk “ciAf sm; o±yk af qmiwf m t&iuf e@J rwbl ;l ? obm0 rusb;l ? ryjDyibf ;l ? Zmwvf r;f twuG f ayg[h momG ;w,”f v@dk unl aD xmujfy=uw,?f tJ'Dwkef;u u|efru ol@udk uAsmav;pyf+yD; a0zefcJhzl;w,f? tcsdef aw=Gumawmh uAsmty'dk f 3 y'dk vf ;kH jyepf O;f pm;v@dk r& awmbh ;l ? tEpS f 50 awmif ausmof mG ; +yyD uJ ;dk ? atmuqf ;kH wy'dk yf J rwS rf yd gawmwh ,?f uAsm acgi;f p;D u ‘bvD ;l . t+yKH ;’w?hJ “ydawmufa&$OD;/ rmvmzl;a=umifh/ bDvl;armifhrSm/ +yHK;&ygonf/ a&;S wma&puf x;l aoma=umi”hf u|erf u 'uD Asmav;a&;+y;D zwjfya0zevf udk yf gw,?f oul vn;f ±;dk ±;dk om;om;yJ o@ltjzpaf jymjyygw,?f “ 'vD dk jzp&f wm u|eaf wmrf mS ;ygw,?f uaewhJ tcsed rf mS r,af wmuf +yKH;jyawmh u|eaf wmuf vn;f jye+fyKH;ryd gw,?f t'J vD dk jzpwf idk ;f y&od wuf 0g;ueJ 0g;ueJ &,af eoH =um;&awmh igrmS ;+yqD wdk m ow&d ygw,?f 44
'gayr,hf cuwf mu oul t&i+fyKH;wmqadk wmh u|eaf wmuf &eof vl dk jye=fun&hf rmS tm;em ovvdk dk jzp+fy;D jye+fyKH ;jyae&wmyg? reS wf majym&&if uav;ruav;u u|eaf wmfh udk rek ;f omG ;rmS a=umuvf @kdyg? u|eaf wmf aemif 'vD rdk jzpaf p&ygb;l ”v@dk u,dk uhf ,dk uf ,dk f a0zeaf &;ay;ygw,?f uAsmav;uvkd n;f oul yJ awmi;f ,l jyezf wf jy&i;f e@J tpn;f ta0;udk aysmaf ysm&f i$ &f i$ ef @J tq;kH owvf udk wf ,?f »»»» »»»» t'J D yok rd cf ±idk tf wiG ;f rmS yJ wouwf m rarEh idk wf hJ jzp&f ywf ck aemuxf yf }uKHczhJ ;l ao;w,?f u|erf w@dktz@JG[m aemuyf idk ;f rmS yok rd cf ±idk ±f ;kH rmS raeawmbh J yuJG whJ +rKd@e,f twiG ;f rmS yJ ouqf idk &f mu ppD Oaf y;csutf &e@J zwd af c:csurf sm;t& &mG awrG mS aeygw,?f ‘b&k m;uek ;f &mG ’qwdk hJ &mG rmS yiuf ,dk uf vn;f 0g'jze@fcsad &;tz@JG &ydS gw,?f &mG uvn;f &mG }u;D r@dk vil ,af wrG sm;w,?f '&D mG rmS u|erf w@dka&muaf epOf vil ,af wG [m npOf wa,m/ r,'f vi/f *wD m pwmaw,G vl m+y;D O;D av;qrD mS ygwoD cD si;f awG vmwu,f l oi,f =luw,?f O;D av;uvn;f pepwf us oiaf y;ygw,?f npOwf ;D 0idk ;f e@J tw;D trw_ af wG &ydS gw,?f trd &f iS uf v}lu;D 3 a,mu/f u|erf w@dkuvn;f 3 a,muf (u|erf w@dk Ze;D armiEf eHS @J O;D av;tyg aygi;f 3 a,mu)f (trd &f iS uf ntD prf 2 a,muf/ tpfru tdrfaxmifus+yD; uav;wa,muf &ae+yD? nDrav;u ueG zf &irhf mS emrn}fu;D cwhJ hJ ‘a&c$ sKd;jzL’,rd ;f xuJ yg)? rbd r&adS wmbh ;l ? wtrd vf ;kH u tEkynm 0goem ygygw,f? tdrf&Sif nDrav;u u|efreJ@ &G,fwlavmufyg? u|erf uvdk n;f awmaf wmcf iyf gw,?f rt;kH =unwf ?hJ owl @dktrd uf ysOaf xmitf rd f ysOcf i;f wxytf rd yf g? awmaf wmuf s,yf gw,?f p;D ymG ;a&;uvn;f rq;dk ygb;l ? trd qf idk f txnqf idk &f ydS gw,?f nq&dk if &mG xuJ w;D 0idk ;f tjyif O;D av;uvn;f 'rHk i;f w;D +y;D usewf hJ u|erf w@dktz@JGu &aJ bmf 2 a,mu[f mvn;f wa,muuf *wD m/ wa,muuf wa,m x;dk ygw,?f ygwoD cD si;f tjyif ocD si;f }u;D awvG n;f w;D ygw,?f yiwf idk f tqadk wmf awuG awmh u|erf &,/f bvD ;l vyk wf &hJ aJ bm&f ,?f oul t+rwJ r;f yiwf idk tf qadk wmf (o;D csi;f }u;D / ocD si;f caH wvG n;f awmaf wm&f w,?f pn;f 0g;udk oyl J uidk wf ,?f 0g oemvn;f }u;D ygw,)f ? wcgw&H oql uwf udk f q&dk v@dk armomG ;&if O;D av;u o@lutdk em;ay;+y;D O;D av; u,dk wf idk f qwdk ;D w;D ygw,?f 45
&Gmu {&m0wDjrpf&J@ nmbuf urf;ezl;rSmqkdawmh reufcif;&,f/ nae&,/f vomnaw&G ,f awmaf wmof m,m ygw,?f u|erf w@dkae&whJ trd [f m jrpuf r;f ez;l rmS yg? b&k m;uek ;f / aqmibf /kH acerqf +kdy;D {&m0wjDrp&f @J nmbuaf b;rmS &mG pOvf udk f &ydS gw,?f npOwf ;D 0idk ;f rmS &mG xuJ 0goemygwhJ v}lu;D vil ,rf sm;yg vma&muf em; axmiaf v&h =dSuygw,?f u|erf vn;f u,dk &f xm;whJ ocD si;f }u;D awG aruh ek rf mS p;dk v@dk yg0iqf +dky;D u,dk f rqvdk n;f orl sm;qwdk mawG jyeef m;axmi&f i;f avuh si&hf ygw,?f wae@rmS awmh omaygi;f +rKd @e,uf b&k m;yrJG mS vmuz@dk zwd pf ma&muf vmyg w,f? vjynfhnrSm u&rSmyg? tcsdefuvnf; o}uFefusumeD;qkdawmh awmaf wmaf ysmpf &m aumi;f ygw,?f 'vD edk @J vjynahf e@udk a&muvf myg+y?D nae xrif;pm;+yD; ae0if&Dwa&m tcsdefrSm avS}uD;wpif; qkdufa&mufvmygw,f? omaygi;f +rKd@e,yf gwD aumrf wD 2 a,muyf gvm+y;D u|erf w@dktz@JGudk vm}uKdwmyg? n 7 em&D avmufrSm u|efrwkd@tzGJ@ avSeJ@vkdufoGm;=uygw,f? vuvn;f omaewmr@dk {&m0wD jrpaf & jyi[f m tveG f vyS gw,?f avaS y:rmS ,rekH mocD si;f udk qwdk ;D w;D +y;D omG ;=uw,?f n 8 em&aD vmurf mS omaygi;f +rKd @u bkef;}uD;ausmif; 0if;us,f}uD; wck twGif;ukd a&mufoGm;ygw,f? tJ'DrSm Z&y}fu;D waqmif &wdS ,?f cg;avmujfri+hfy;D avuS m; o;kH xpf &ydS gw,?f cidk cf idk rf mrm oyof y&f y&f yvf n;f &vdS wS ,?f t'J ZD &y}fu;D rmS yuJG z@dkjyixf m;+y;D w;D 0ikd ;f uvn;f {nchf wH ;D v;kH tjzpf y}JGuLd urf ocD si;f udk w;D aewm =um;&ygw,?f “(pl&wDaiGem;eJ@ a&$yg;rSmwJh eH@omjc,f vSygbdw,fæ ,Ofygbdæ ui;f piuf mG æ qi;f t*Fg reS of abmæ ri;f bm a=umiahf csmæ )2 Zmwef m;omG ;r&pyf g \"mwjfym;wjym; ziG uhf m aumi;f w\"hJ mwjfym;wjym;udk ziG uhf m trd æf rmS æ aeæ &pæf cyhJ gvm;u,G f »” u|erf w@dk[m Z&y&f @J aemubf uaf vuS m;u wu&f ygw,?f ycJG i;f rmS y&od wuf pakH eoavmuf &adS eyg+y?D u|erf w@dktz@JG 0ivf mwmudk jrivf udk af wmh xidk af ewhJ y&od w}fu;D [m vy_ vf y_ &f &G G qql nl nH jHzpof mG ;+y;D uav; woudk ef @J umvom;woudk f tyk pf vk udk f tz@JGaemuuf vudk vf mygw,?f Z&ytf e;D ui;f apmiahf ewhJ ui;f orm;EpS af ,muuf wm;xm;v@dk Z&yaf y:xd rvudk Ef idk bf J &pof D &pof eD @J aemuqf ;kH vuaf v#m+hy;D ycJG i;f xJ jyeof mG ;=uygw,?f 46
u|erf w@dkvn;f a&muaf &mujfci;f z;D vrd ;f jyiqf iwf m vyk &f ygw,?f tpD tpOf pm&uG af &muvf mw,?f yOJG ;D xuG f ewuf awmtf u xuG yf gr,?f +y;D &if owl @dk quD ,rd ;f xuG yf gr,?f +y;D rS u|erf w@dk&@J ‘a&c$ sKd;jzL’atmyf &m/ ‘ar;G rcd i’f qrdk l [eof bif tm;vycf sed +fy;D rS ‘&qJ ’k jyZmwef @J r;dk vi;f txd u|erf w@dk wm0e,f l u&rmS yg? a[mæ Zmwyf &JG @J tptD pOuf kd pwiaf eyg+y?D u|erf vn;f z;D vrd ;f jyiqf if +y;D +yrD @dk tcsed af pmao;wme@J t0wrf vaJ o;bJ um;=um;xuJ ae y&od wf tajc taeudk tucJ wvf udk yf gw,?f a=omæf xiwf mxuf yrdk sm;wmy?J ta=umi;f u 'vD ydk gw?hJ ueG zf &iyhf }JGu;D wek ;f u a0;v@dkvudk rf =unEhf idk of al wG tcyk rJG S trd &f vdS ul ek f vm=uwma=umihf y=JGunyhf &od wf rsm;aewmw?hJ aumi;f ygw,?f aumi;f ygw,?f at;at; aq;aq; =un&fh wmayg?h u|erf w@dkvn;f tprG ;f uek f }uKd;pm;u&rmS ayghv@dk pO;f pm;&i;f u,dk ahf e&mu,dk f jyevf mw,?f a&muwf me@J a&cG sKd;jzL atmyf &mtwuG f t0wf vvJ udk f ygw,?f ,rd ;f uaewm qvudk rf ;D aweG @J awmaf wmvf wS my?J ,rd ;f uv@dkt+y;D a&c$ sKd; jzLatmyf &mxuG zf @dk u|erf vn;f Zmwcf &kH @J nmawmiyf uH odk mG ; yÀk m;u,G rf mS ae&m ,lyg+yD? c%aeawmh rkqkd;}uD;uvnf; b,fawmifyH ykÀm;uG,f=um;rSm toifhae&m ,lzkd@ a&mufaeyg+yD? (u|efrwkd@ Zmwfobif&J@ pnf;urf;t& ewaf umi;f ewjfrwrf sm;/ oal wmpf irf sm; 'grrS [wk f oal wmaf umi;f rsm;[m nmbuf awmifyHu xGuf& ygw,f)? 'DvkdeJ@ a&$csdK;jzL atmfy&m+yD;vkd@ arG;rdcif qkdrl[efobifukd uaeygw,f? y&dowf}uD;[m a&S@ykdif; (yavmh) u wkdufe,faumfrwD ZeD;armifESHukd oabmus+yD; w0g;0g; w[m;[m;eJ@ yuJG saeygw,?f c%aeawmh jymvvhJ hJ qvudk rf ;D a&mif atmuuf ajrewof r;D e@J a&ewfom;wkd@ESpfyg; eef;awmfjyef=uwJhtcef;ukd =unfh+yD; vufacgufawGr_wf “uygAsKd @” “uygAsKd @”e@Jatm=fu/ =obmawaG y;=ue@J aus;vuf obm0twidk ;f ypJG naf eygw,?f a[mæ cak wmh om;awmaf v;e@J bvD ;l ppcf i;f aewm? om;awmuf rEidk vf @dk r,af wmuf dk w,vmygw,?f om;awmuf nmbuuf ? &eof bl vD ;l u b,bf uuf &yvf su?f owl @dkEpS Of ;D tv,f r;D awmurf ;D v#aH w=Gum;u xuG af y:vmwhJ r,af wmf u=dkun+hfy;dD bvD ;l u a'goyl ek xf aew,?f u|erf vn;f om;awmuf dk &i$ vf e;f tm;&pmG EpS of rd thf m;ay;whJ t+yKH ;e@J =un+hfy;D wburf mS &adS ewhJ &eof bl vD ;l udk cg;axmuf 47
rek ;f w;D pmG =unahf ewhJ tcudk rf mS yJ y&od w}fu;D [mvn;f bmawrG sm; qujfzpOf ;D rvJ qwkd hJ taw;G e@J +ird of uvf @dk aeygw,?f 'tD csed rf mS yJ rar#mvf ibhf J 'idk ;f » 'idk ;f » 'ikd ;f » 'idk ;f qwdk hJ aoewof aH wG ay:vmawmh tædk bmajymaumi;f rvæJ u|erf u te;D q;kH b,af wmiyf uH yÀk m; uG,fxJ ajy;0ifvkduf w,f? +yD;awmh 0wfxm;wJh jyef@xbDu atmufem;ukd tay:vSef wifvkduf+yD; tem;ESpfpukd 'l;txuf aygifvnfavmufrSm csnxf m;vudk yf gw,?f t'J aD wmh xb±D ;dk ±;dk 0wxf m;ovdk vwG vf yf omG ;ygw,?f wqufwnf; Z&yfab; ajr}uD;ay: ckefcsvdkufw,f? +yD;awmhrS vufckyfwazmifavmufjrifhwJh 0if;x&H&J@ [kdbufukd =unfhvkdufw,f? vSnf;vrf;wckukd jrifae&w,f? u|efr 0if;x&Hukd ukwf uwfwufvkduf+yD; vnS ;f vr;f ay:ukd cek cf svudk wf ,?f vnS ;f vr;f twidk ;f yuJG wahJ e&me@J a0;atmif ajy;omG ;vudk +fy;D vnS ;f vr;f ab;u reuf sn;f yi}fu;D wyi&f @J ab;rmS uyaf erwd ,?f u|erf pO;f pm;vudk wf ,?f “wu,vf @dk &eof ul tvp0f i0f idk ;f wmyJ jzpOf ;D awmh 'aD e&mavmuqf &dk if pn;f tjyiaf vmuf jzpEf idk wf ,”f v@dk pO;f pm;rwd ,?f (ycJG i;f e@J u|erf a&muaf ewhJ ae&m[m uudk f 100 avmuaf wmh &EdS idk wf ,vf @dk xiyf g w,)f ? aemuf&if;ukd jyefem;pGifhvkdufawmh vl}uD;awG&@J atmfoH ac:oHawG/ uav; i,fawG&J@ atmf[pfikd,kdoHawG qlyGufaew,f? toHcsJ@pufuvnf; torH sKd;p0kH i+fy;dD qnl aH ew,?f qu+fy;D em;axmiaf wmh aoewof vH n;f aemuxf yf r=um;&awmh b;l ? wwd qf wd +fird of uvf @dk aeygw,?f a[mæ ycJG i;f xuJ vnS ;f tyk }fu;D jcLowH c|icf |ief @J armi;f vm=uyg+y?D jyef uek =fuyg+y?D u|erf vn;f reuf sn;f yif yipf n&f @J aemubf urf mS uy+fy;D +ird +fr+Jird f aerd w,?f vnS ;f ay:uval wvG n;f yyJG suof mG ;wmudk wa,muwf rsKd;pD xijfricf suf ay;&i;f qql nl nH eH @J u|erf ae&mu veG of mG ;yg+y?D r=umcif aemuxf yf vnS ;f wp;D +y;D wp;D xyvf mw,?f tajctaeudk avvh m=unzhf @dk yek ;f ae&mu u|erf xuG f vukd f w,?f “[æhJ [@J aomuyf vwk wf wk f tædk z[G @J Aak 'g<æ Aak 'g<æ ve@fvudk wf mæ” “tædk rve@fyge@J ta':w@dk&,æf u|erf yg” “a=omæf b,of vl vJ @dk? ve@fvudk wf mæ uav;ræ taJ væ ajrewf or;D av;yæJ b,Ef ,S vhf yk æf 'aD &muf aewmv”J 48
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133