4_SINIF_SOSYAL_BILGILER_2022_2023

çek-kopar S O S YA L bilgiler AKILLI TAHTAYA UYUMLU Yen Nes l Becer Temell Etk nl kler

4. SINIF SOSYAL BİLGİLER Bu kitabın bütün hakları Mavi Deniz Yayıncılığa aittir. Yazarın yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz ve çoğaltılamaz. Copyright © YAZAR Ahmet KÜÇÜKAYDIN DİZGİ - GRAFİK - KAPAK TASARIMI Resul KÖSE Abdulkadir KARADURAN YAYINEVİ MAVİ DENİZ YAYINLARI +90 553 382 47 72 - +90 538 944 34 09 www.mavidenizyayinlari.com BASKI NY MATBAACILIK LTD. ŞTİ. Sertifika No: 50732 BASIM YERİ ANKARA ISBN: 978-605-80000-5-6

İSTİKLAL MARŞI Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak, Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal... Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal. Mehmet Âkif ERSOY

Mustafa Kemal ATATÜRK 1881-1938

İÇİNDEKİLER BİREY VE TOPLUM Fiziki Harita ................................................... 87 Doğal Afetlere Hazır Olalım ...................... 89 Herkesin Bir Kimliği Var ............................... 7 Deprem ............................................................. 91 Herkesin Bir Öyküsü Var (Kronoloji) ......... 11 Doğal Çevre ve Afetler ................................ 93 Ben de Yapabilirim ......................................... 15 Değerlendirme - 8 ......................................... 95 Onun Yerinde Olsaydım ............................ 17 BİLİM, TEKNOLOJİ ve TOPLUM Farkındayım, Farklılıklara Saygılıyım ...... 19 Etkinliklerle Değerlendirme ..................... 21 Teknolojik Ürünler ...................................... 99 Değerlendirme - 1 ........................................ 23 Zaman İçinde Teknoloji ............................. 101 Değerlendirme - 2 ........................................ 25 Geçmişten Bugüne Teknoloji .................... 103 KÜLTÜR VE MİRAS Bilgiden Gelen Teknoloji ............................. 105 Değerlendirme - 9 ...................................... 107 Ailemin Tarihi ................................................. 29 Zarar Vermeden Kullanalım ...................... 109 Akrabalarımız (Soy Ağacı) ......................... 31 Doğal Çevre Bozuluyor ............................. 111 Milli Kültür Ögelerimiz .................................. 33 Değerlendirme - 10 ....................................... 113 Geçmişten Bugüne Çocuk Oyunları .......... 39 ÜRETİM, DAĞITIM ve TÜKETİM Değerlendirme - 3 ........................................ 41 Atatürk’ün Hayatı ......................................... 43 İsteklerimiz, İhtiyaçlarımız ......................... 117 Milli Mücadele - Kurtuluş Savaşı .............. 45 Ekonomik Faaliyetler .................................. 119 Milli Mücadeleye Hazırlık ............................ 47 Bizim İçin Çalışanlar - Meslekler ............... 121 Doğu ve Güney Cephesi .............................. 49 Bilinçli Tüketici Olalım ................................ 123 Batı Cephesi Kahramanlarımız ............... 51 Bütçemizi Yapalım ....................................... 127 Kurtuluş Savaşı - Batı Cephesi ................. 53 Değerlendirme - 11 ....................................... 129 Tekrar Edelim ................................................ 55 ETKİN VATANDAŞLIK Etkinliklerle Kurtuluştan Kurtuluşa ........ 57 Ben Çocuğum Haklarımla Varım .............. 133 Değerlendirme - 4 ........................................ 59 Sorumluluk Üstleniyorum .......................... 137 Değerlendirme - 5 ........................................ 61 Eğitsel ve Sosyal Etkinliklere Katılıyorum .. 139 İNSANLAR, YERLER ve ÇEVRELER Özgürlük ve Bağımsızlık ............................. 141 Etkinliklerle Kendimi Değerlendiriyorum ... 143 Yönlerimiz ........................................................ 65 Değerlendirme - 12 ........................................ 145 Ana ve Ara Yönler ......................................... 67 KÜRESEL BAĞLANTILAR Yön Bulmada Kullanılan Yöntemler ......... 69 Ülkeleri Tanıyalım ......................................... 149 Yer Tarifi Yapalım (Kroki) ............................ 73 Komşularımız .................................................. 151 Değerlendirme - 6 ......................................... 75 Türk Cumhuriyetleri .................................... 155 Çevremizde Neler Var? ............................... 77 Değerlendirme - 13 ........................................ 157 Hava Durumu ................................................ 79 Mini Testler Cevap Anahtarı ....................... 159 Değerlendirme - 7 ......................................... 83 Değerlendirme Cevap Anahtarı ............... 160 Yaşadığım Yer - Rizeyi Tanıyalım ............ 85

01 ÜNİTE BİREY VE TOPLUM 5

BİREY VE TOPLUM KONULAR : Herkesin Bir Kimliği Var Herkesin Bir Öyküsü Var (Kronoloji) Ben de Yapabilirim Onun Yerinde Olsaydım Farkındayım, Farklılıklara Saygılıyım NELER ÖĞRENECEĞİZ? Resmi Kimlik Belgesini Tanıyacağız. Hayatımızdaki Önemli Olayları Sıralayacağız. İlgilerimizi, İhtiyaçlarımızı ve Yeteneklerimizi Fark Edeceğiz. Farklı Özelliklere Sahip Bireyleri Tanıyacağız. Bireylerin Farklı Özelliklerine Saygı Göstermenin Önemini Fark Edeceğiz. 6

Herkesin Bir Kimliği Var A. Aşağıdaki nüfus bilgilerini kendi kimliğimizden ve aile bireylerinizin herhangi birinin kim- lik bilgilerinden yararlanarak dolduralım. BENİM KİMLİĞİM AİLE BİREYİ : ................................. a. Seri No : ................................. a. Seri No : ................................. b. T.C Kimlik No : ................................. b. T.C Kimlik No : ................................. c. Soyadı : ................................. c. Soyadı : ................................. d. Adı : ................................. d. Adı : ................................. e. Baba Adı : ................................. e. Baba Adı : ................................. f. Anne Adı : ................................. f. Anne Adı : ................................. g. Doğum Yeri : ................................. g. Doğum Yeri : ................................. h. Doğum Tarihi : ................................. h. Doğum Tarihi : ................................. B. Aşağıdaki bilgiler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım. DY a Yurdumuzdaki her insanın resmi kimlik kartı vardır. DY b Resmi kimlik kartları üç yaşından itibaren verilir. DY c Baba ile çocuğun kimlik numaraları aynıdır. DY d Kimlik kartları Nüfus Müdürlüklerince verilir. DY e Çocukların kimliklerinde fotoğraf olması zorunlu değildir. DY f Yeni kimlik kartları turkuaz renktedir. DY g Eski kimlik kartları erkeklerde pembe, kadınlarda mavidir. DY h Yeni kimlik kartlarında imza bölümü vardır. DY ı Kimlik kartındaki T.C kısaltması Türkiye Cumhuriyeti anlamındadır. DY i Kimlik numarası kişiye özeldir, başka birine verilemez. 7

C. Aşağıda yeni kullanılmaya başlanan kimlik kartının ön ve arka yüzünü inceleyelim. T.C. Kimlik No / TR Identity No Anne Adı / Mother’s Name Soyadı / Surname Baba Adı / Father’s Name Veren Makam / Issued By Adı / Given Name(s) Doğum Tarihi / Date of Birth Cinsiyeti / Gender Seri No / Document No Uyruğu / Nationality Son Geçerlilik / Valid Until İmzası / Signature a. Kimlik kartının ön yüzünde yer alan bilgilerin kutusunu boyayalım. Anne Adı Kişinin İmzası Kimlik Numarası Doğum Yeri Adı - Soyadı Seri Numarası Baba Adı Kan Grubu Doğum Tarihi Cinsiyet Uyruğu Geçerlilik Tarihi b. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım. kişiye özeldir. resmi belgedir. evli çiftlere verilir. banka işlemlerinde gereklidir. vatandaşlık belgemizdir. okul yaşına gelenlere verilir. belediyeden alınır. ehliyet yerine kullanılır. a Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı .................................................................. b Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı .................................................................. c Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı .................................................................. d Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı .................................................................. 8

Herkesin Bir Kimliği Var A. Aşağıda halen kullanılmakta olan ve yenilenecek olan kimlik kartlarını inceleyelim. 1. Noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım. cüzdanı kimlik nüfus resmi akıllı a Türkiye Cumhuriyeti ....................... kartı. b Nüfus ....................... kişiye özeldir. c Kimlikler .................. Müdürlüğünce düzenlenir. d Yeni kimlikler .............. kart özelliği taşımaktadır. e Kimlik kartları ....................... belgedir. 2. İfadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a Kimlik kartı ön ve arka yüzden oluşur. b Erkeklerin nüfus cüzdanı kırmızı renktedir. c Yeni kimliklerde yonga(çip) bölümü vardır. d Kimlik kartı okula yeni başlayanlara verilir. e Yonga(çip) bölümünde parmak izi kayıtlıdır. f Kimlik kartı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğumuzu göstermez. 9

MİNİ TEST - 1 1. Faruk, Hüseyin’in kimlik bilgilerini dol- 6. Aşağıdakilerden hangisi nüfus cüzdanı- dururken ona bazı sorular sorar. mızda yer alan bir bilgi değildir? A. Doğum yeri ve tarihimiz Aşağıdakilerden hangisi bu sorulardan B. Cüzdanın verildiği yer ve tarihi olamaz? C. Duygu ve düşüncelerimiz D. Vatandaşı olduğumuz ülke A. Baba adın B. Doğum yerin C. Okulunun adı D. Adın ve soyadın 2. Aşağıdakilerden hangisi kimliksel bilgidir? 7. I- Resmi belgedir. A. Serpil yufka yürekli bir kızdır. B. Senin utangaç bir çocuk olduğun her II- 18 yaşını dolduranlara verilir. halinden belli oluyor. C. Erkeklerin nüfus cüzdanları mavi III- Kişiye özeldir. renklidir. D. Engin, oldukça uzun boylu bir çocuktur. IV- Ön ve arka bölümden oluşur. 3. Ayşe ile Mert kardeştir. İki kardeş kim- Kimlik kartı ile ilgili verilen bilgilerden liklerini incelemektedir. hangileri doğrudur? Aşağıdakilerden hangisinin kesinlikle A. I-II-IV B. I-III-IV farklı olduğunu görmüşlerdir? A. Veriliş nedeni C. II-III-IV D. I-II-III B. Doğum yeri C. T.C kimlik numarası 8. Yeni kimlik kartlarının arka bölümünde D. Medeni hali yer alan çipin adı nedir? 4. Aşağıdakilerden hangisi bir insanın nüfus A. yonga B. yonca cüzdanında bulunan bilgilerden değildir? A. Anne ve baba adı B. Kan grubu C. yonda D. yonza C. Yaşadığı şehir D. Doğum tarihi 9. Yeni kimliklerin arka bölümünde yer alan çipin içinde hangisi yer almaz? A. kayıtlı olduğu il B. göz rengi C. parmak izi 5. I- Doğum Yeri: SELANİK D. veriliş nedeni II- Doğum Tarihi: 1881 III- Anne Adı: MAKBULE 10. Aşağıdakilerden hangisi yeni kimlik IV- Adı: ATATÜRK kartlarının arka yüzündedir? A. Kimlik numarası Yukarıda M. Kemal Atatürk’ün kimlik B. Adı-Soyadı bilgilerinden bazıları verilmiştir. Bu bil- C. Cinsiyeti gilerden hangileri yanlıştır? D. Anne-Baba adı A. III-IV B. II-IV C. I-III D. II-III 10

Herkesin Bir Öyküsü Var (Kronoloji) A. Aşağıda karışık olarak verilmiş olan olayları kronolojik sıraya göre sıralayarak yazalım. Kronoloji Olayların oluş tarihine göre sıra- nedir? ya konulmasına “kronoloji” denir. a 2009’da okula başladım. b 2007’de hastalandım. c 2003’te dünyaya geldim. d 2010’da ikinci sınıfa başladım. a 1920’de meclis açıldı. b 1922’de savaş kazanıldı. c 1923’te cumhuriyet ilan edildi. d 1919’da savaş başladı. a 27 Eylül’de Bekir doğdu. b 15 Nisan’da İpek doğdu. c 21 Ekim’de Caner doğdu. d 24 Mart’ta Sezgin doğdu. Not: Çocuklar aynı yılda doğdu. a 2015’te taşındık. b 2011’de ev aldık. c 2017’de kardeşim doğdu. d 2013’te evi boyadık. 11

B. Aşağıdaki olaylar kronolojik olarak sıralanmıştır. Cümlelerdeki noktalı yerlere uygun tarihleri yazalım. Mayıs 2015 Şubat 2010 Haziran 2018 Aralık 2012 Eylül 2016 Kasım 2006 Eylül 2020 Mart 2007 2020 a Annem ile babam .................................’da tanıştı. b Annem ile babam .................................’de evlendi. c Ablam Sevinç .................................’da dünyaya geldi. d Ben Cüneyt .................................’de dünyaya geldim. e Kardeşim Oktay .................................’te dünyaya geldi. f Babam .................................’da ilk arabasını aldı. g Ben .................................’de anaokuluna başladım. h Ablam .................................’de dördüncü sınıfa başladı. C. Aşağıda verilen kronolojideki noktalı yerleri tamamlayalım. 1959 1960 1963 1976 2010 ................ ................ ................ ................ ................ ................ Not: Türkiye liglerinde şampiyon olan takımların ilk şampiyonluklarını kazan- dıkları tarihler verilmiştir. a Trabzonspor ilk lig şampiyonluğunu 1976 yılında kazanmıştır. b Galatasaray ilk lig şampiyonluğunu 1962 yılında kazanmıştır. c Bursaspor ilk lig şampiyonluğunu 2010 yılında kazanmıştır. d Fenerbahçe ilk lig şampiyonluğunu 1959 yılında kazanmıştır. e Başakşehir ilk lig şampiyonluğunu 2020 yılında kazanmıştır. f Beşiktaş ilk lig şampiyonluğunu 1960 yılında kazanmıştır. 12

Herkesin Bir Öyküsü Var (Kronoloji) A. Aşağıdaki kronolojiyi inceleyelim. Soruları cevaplandıralım. Yusuf ve ailesine ait kronolojidir. 1997 1999 2001 2003 2007 2011 Annem ile Ablam Ben Konuşmaya Birinci Şu anda 4. babam doğdu. doğdum. başladım. sınıfa sınıfta evlendi. başladım. okuyorum. a. Yusuf kaç yılında doğmuştur? .................................. b. 1997 yılının Yusuf için önemi nedir? .................................. c. Yusuf’un ablası kaç yılında doğmuştur? .................................. d. Ablası, Yusuf’tan kaç yaş büyüktür? .................................. e. Yusuf kaç yaşında konuşmaya başlamıştır? .................................. f. Yusuf kaç yılında eğitim hayatına başlamıştır? .................................. g. Kronolojiye bakarak aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşamayız? A. Yusuf’un okula başladığı tarihe B. Ablasının yaşına C. Annesinin doğum tarihine D. Yusuf’un doğum tarihine B. Aşağıdaki kronolojiyi inceleyelim. Soruları cevaplandıralım. Atatürk’ün Hayatındaki Önemli Olaylar Kronolojisi 1881 19 Mayıs 1919 23 Nisan 1920 29 Ekim 1923 10 Kasım 1938 Doğum Samsun’a TBMM’nin Cumhuriyet’in Vefatı tarihi çıkışı açılışı ilanı Not: İşlemleri yaparken günleri ve ayları dikkate almayınız. a. Atatürk kaç yılında doğmuştur? ....................... b. Mustafa Kemal kaç yılında Samsun’a çıkmıştır? ....................... c. Cumhuriyet kaç yılında ilan edilmiştir? ....................... d. Atatürk kaç yaşında vefat etmiştir? ....................... e. TBMM kaç yılında açılmıştır? ....................... f. İçinde bulunduğumuz yıl Atatürk’ün kaçıncı ölüm yıl dönümüdür? ....................... g. Cumhuriyet ilan edildiğinde Atatürk kaç yaşındaydı? ....................... h. Atatürk Samsun’a çıktığında kaç yaşındaydı? ....................... 13

MİNİ TEST - 2 2004 2009 2010 2012 A BCD Ali’nin Ali ana Ali Ali I. Askere gidiş tarihi: 15 Mayıs 2007 doğumu sınıfında 1. sınıfta 3. sınıfta 1. Kronolojiye göre Ali’nin okul hayatı II. Evlilik tarihi: 09 Ocak 2010 hangi yılda başlamıştır? III. Liseyi bitirme tarihi: 23 Haziran 2001 A. 2004 B. 2009 IV. Üniversiteye giriş tarihi: 30 Eylül 2003 C. 2010 D. 2012 Metin’in hayatında önemli tarihler ve- 2. Kronolojiye göre Ali 2016 yılında kaç rilmiştir. Buna göre 6,7,8 ve 9. soruları yaşında olacaktır? cevaplandıralım. A. 10 B. 11 C. 12 D.13 6. Olayları kronolojik olarak sıraladığı- mızda “C” noktasına hangisi gelir? 3. Kronolojiye göre aşağıdakilerden han- A. I B. II C. III D.IV gisi yanlıştır? A. Ali 2010 yılında birinci sınıfa başladı. 7. Olayları kronolojik olarak sıraladığı- B. Ali 2004 yılında doğdu. mızda “A” noktasına hangisi gelir? A. I B. II C. III D.IV C. Ali ikinci sınıfa gitmedi. 8. Olayları kronolojik olarak sıraladığı- D. Ali 2009 yılında ana sınıfındaydı. mızda “D” noktasına hangisi gelir? A. I B. II C. III D.IV 4. Kronolojiden aşağıdakilerden hangisine ulaşamayız ? 9. Olayları kronolojik olarak sıraladığı- A. Ali’nin ilkokula ne zaman başladığına mızda “B” noktasına hangisi gelir? B. Ali’nin şu andaki yaşına A. I B. II C. III D.IV C. Ali’nin doğum tarihine 10. 1960 1985 2012 D. Ali’nin yüzmeye ne zaman başladığına 5. 1971 1975 1952 2000 Çetin bey 1960 doğumludur. Oğlu Hakan babasının hayatındaki önemli Yusuf Emel Ufuk Semih olayları gösteren kronolojiyi yukarıdaki Özer Özer Özer Özer gibi çizmiştir. (baba) (anne) (dede) (çocuk) Yusuf Özer (baba) Emel Özer (anne) Çiçek olan bölümde aşağıdaki olaylar- Ufuk Özer (dede) Semih Özer (çocuk) dan hangisinin yer alması beklenemez? Semih’in ailesi ile ilgili yaptığı kronoloji- A. İşe başlaması de doğru yerde bulunmayan kişi kimdir? B. Hakan’ın doğması A. Yusuf Özer B. Emel Özer C. İlkokula başlaması C. Ufuk Özer D. Semih Özer D. Evlenmesi 14

Ben de Yapabilirim A. Aşağıda milli sporcumuz Nur Tatar’ın bilgileri verilmiştir. Bilgileri okuduktan sonra soru- ları cevaplandıralım. NUR TATAR BAŞARDI Nur Tatar, 16 Ağustos 1992 tarihinde Van’da ailesinin ikinci çocuğu olarak dünya- ya geldi. Babası emekli bir futbolcu, annesi ise ev hanımıdır. Tekvando sporu ile uğraşan abisi Kadir Tatar’a özenerek 6 yaşlarında bu spora başladı. 2012 Londra Olimpi- yatlarında gümüş madalya kazandı. 2017 yılında Dünya Tekvando Şampiyonası’nda altın madalya kazandı. Milli tekvandocumuz müsabakanın ardından Türk bayrağıy- la salonda sevinç turu attı. Milli sporcumuza bizlere yaşattığı sevinçlerden dolayı teşekkür eder, başarılarının devamını dileriz. (Bilgiler internetten derlenmiştir.) 1 Nur Tatar kaç yılında ve nerede doğmuştur? 2 Nur Tatar’ın anne ve babası ile ilgili bilgileri yazalım. 3 Nur Tatar’ın yapmış olduğu spor dalı hangisidir? 4 Nur Tatar tekvando sporuna nasıl başladı? 5 Nur Tatar metne göre ilk büyük başarısını nerede kazandı? 6 Nur Tatar 2017 yılında nerede ve nasıl bir başarı elde etti? 15

B. Aşağıda ünlü ozanımız Aşık Veysel tanıtılmıştır. Metni okuduktan sonra soruları cevaplandıralım. Şiiri okuyalım ve deftere yazalım. AŞIK VEYSEL Aşık Veysel, 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesinin Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Babasının ismi Ahmet, annesinin ismi Gülizar’dır. Çiftçi bir ai- lenin çocuğuydu. Yedi yaşına geldiğin- de yaşadığı yörede salgın haline gelen çiçek hastalığına yakalandı. Bu hasta- lık nedeniyle önce sol gözünü bir süre sonra da sağ gözünü kaybetti. İki gözünü de kaybeden Aşık Veysel asla yılmadı. Babasının kendisine okuduğu şiirleri büyük bir istekle dinlerdi. Bu isteğini gören babası Veysel’e bir saz aldı. Vey- sel çok sevindi. Çamşıhlı Ali Ağadan saz çalmasını öğrendi. Gün geçtikçe kendini geliştirdi. Sazını yanı başından hiç ayırmadı. 1965 yılında TBMM “Ana dilimize ve milli birliğimize yaptığı hizmetlerden ötü- rü” özel bir kanun çıkartarak maaş bağladı. 21 Mart 1973 günü doğduğu köy Sivrialan’da hayata gözlerini yumdu. Ondan geriye aradan yıllar geçse de unutul- mayacak şiirleri kaldı. (Bilgiler internetten derlenmiştir.) 1 Aşık Veysel nerede doğdu? 2 Aşık Veysel gözlerini niçin yitirdi? DOSTLAR BENİ HATIRLASIN 3 Aşık Veysel’e saz çalmayı öğreten kimdir? Ben giderim adım kalır 4 Aşık Veysel’e niçin maaş bağlandı? Dostlar beni hatırlasın. 5 Aşık Veysel’in başarısının sırrı nedir? Düğün olur bayram gelir Dostlar beni hatırlasın. Gün ikindi, akşam olur Gör ki başa neler gelir Veysel gider adı kalır Dostlar beni hatırlasın. Aşık Veysel ŞATIROĞLU 16

Onun Yerinde Olsaydım A. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım. a İnsanlar bir başkasıyla aynı özelliklere sahip değildir. DY b Kimi insanlar düzenli, kimi insanlar ise dağınıktır. DY c İnsanlar her zaman aynı şeylere üzülürler. DY d Her insan doğuştan resim konusunda yeteneklidir. DY e İnsanlar arasındaki farklılıkları hor görmek en doğal hakkımızdır. DY f Arkadaşlarımızı fiziksel özelliklerine göre seçmeliyiz. DY g İnsanlar çalışarak zayıf yönlerini geliştirebilirler. DY h İnsanın kendisini başkasının yerine koymasına empati denir. DY ı Farklılıkları zenginlik olarak görmek yanlıştır. DY i Kışın soğukta kalan kuşlara yiyecek vermek empati göstergesidir. DY B. Aşağıdaki cümlelerde ilgi, yetenek ve fiziksel özelliklerden bahsedilmektedir. İlgi cümle- lerine i , yetenek cümlelerine y , fiziksel cümlelerine f yazalım. a Erkan, sınıfımızın en güzel futbol oynayan öğrencisidir. ..... b Annem çiçek yetiştirmeyi çok seviyor. ..... c Benim adım Serkan. Arkadaşlarımdan daha uzun boyluyum. ..... d Babamla pazar günleri balık tutmaya gideriz. ..... e Yaşadığım kasabada insanlar genellikle kahverengi gözlüdür. ..... f Boş zamanlarımda sahilde yürüyüş yaparım. ..... g Satranç oyununda oldukça başarılıyımdır. ..... h Ablam tarihi para koleksiyonu yapıyor. ..... ı Sınıfımızdaki Taner’in ve Oğuz’un saçları kıvırcıktır. ..... 17

MİNİ TEST - 3 1. Aşağıdakilerden hangisi bir kişinin fizik- 7. Orhan kin tutan bir çocuk değildir. Ken- sel özelliği değildir? disine yapılan yanlış bir davranışı büyüt- mez, dilenen özrü hemen kabul ederdi. A. kıvırcık saçlı B. esmer tenli Aşağıdakilerden hangisi Orhan’ın kişilik C. saygılı D. kilolu özelliğidir? 2. “İnsanlar duygusal, ............................. A. güçlü B. sabırlı ....... , zihinsel özellikleriyle birbirinden farklılık gösterirler.“ cümlesinde noktalı C. hoşgörülü D. bencil yere hangisi gelmelidir? 8. Ebru elindeki çöpü yere atınca, Ümit A. oyunsal B. eğitimsel onu uyarmış. Ahmet ise öğretmene şi- kayet etmiş. Bu durum çocuklar arasın- C. fiziksel D. sayısal daki ............................. gösterir. 3. Aşağıdakilerden hangisinin bir arkada- Yukarıda boş bırakılan yere hangisi gel- şınızla aynı olması söz konusu olamaz? melidir? A. doğum tarihi B. doğum yeri A. farklılığı B. kurallara uymayı C. kilosu D. parmak izi C. dayanışmayı D. saygısızlığı 4. I- İnsanlar fiziksel olarak farklı olsalar 9. Bu okula yeni geldim. Beni 4/A sınıfı- da duygusal olarak aynı özellikleri na verdiler. Sınıfta çok farklı öğrenciler taşırlar. var. Kimisi güzel şiir yazıyor, kimisi güzel II- Herkes futbol oynamayı sever. fıkra anlatıyor, kimisi ise çok güzel şarkı III-İnsanların birbirine benzer özellikleri söylüyor. Bu arada herkes farklı takım- de vardır. ları tutuyor. Bu sınıftaki ..................... . Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya Paragrafın anlamlı olarak tamamlan- hangileri doğrudur? ması için boş bırakılan yere aşağıdaki- lerden hangisi getirilmelidir? A. yalnız I B. yalnız II A. farklı fikirler mutlaka düzeltilmeli. C. yalnız III D. II - III 5. Aşağıdakilerden hangisi bir bireyin B. durum beni şaşkınlığa çevirdi. doğuştan sahip olduğu özelliklerden değildir? C. bireysel farklılıklar sınıfı daha eğlen- celi hale getiriyor. A. cinsiyet B. güzel konuşma D. farklılıklar ders işlememizi zorlaştırıyor. C. ten rengi D. yetenek 10. Aşağıdakilerden hangisi bireysel farklı- lığa örnek gösterilemez? 6. Aşağıdakilerden hangisi duygusal özel- liklerini yazacak olan Arif’in söyleye- A. Bazıları okuyarak bazıları dinleyerek ceklerinden değildir? daha iyi öğrenir. A. Hoşlandığım yemekler B. Kimisi elmayı, kimisi armutu sever. B. Sevdiğim oyunlar C. Cem, Ali, Emre iyi arkadaştırlar. C. Sinirlendiğim sözler D. Semih Fener’i, Arda Galatasaray’ı D. Kardeş sayısı tutuyor. 18

Farkındayım, Farklılıklara Saygılıyım A. Çocukların açıklamalarını okuyalım. Parantezin içine doğruysa “D”, yanlışşa “Y” yazalım. Benim adım Ömer, Benim adım Osman, dokuz yaşındayım. Dördüncü sınıfa 10 yaşındayım. Dördüncü sınıfa gidiyorum. Siyah saçlı, esmer tenliyim. gidiyorum. Kıvırcık saçlı, esmer tenliyim. Piyano kursuna gidiyorum. Satranç kursuna gidiyorum. Utangaç olduğum söylenir. Resim Televizyon izlemekten, müzik yapmaktan hoşlanırım. dinlemekten hoşlanırım. a ( ..... ) Ömer ve Osman dördüncü sınıfa gitmektedir. b ( ..... ) Her ikisi de 10 yaşındadır. c ( ..... ) Osman satranç, Ömer piyano kursuna gitmektedir. d ( ..... ) Ömer televizyon izlemeyi ve müzik dinlemeyi seviyor. e ( ..... ) Ömer utangaç olduğu için boş zamanlarında resim yapıyor. f ( ..... ) Ömer kıvırcık saçlı ve esmer tenlidir. g ( ..... ) Osman ile Ömer’in bir çok ortak özelliği vardır. B. Aşağıdaki davranışları okuyalım. Noktalı yerlere “olumlu”, “olumsuz” yazalım. Önce arkadaşımı dinler, sonra kendi düşüncemi söylerim. ( ........................ ) Yarışmayı kaybeden arkadaşlarımla dalga geçerim. ( ........................ ) Morali bozuk olan arkadaşımı teselli ederim. ( ........................ ) Kantinde sıraya girmeyen çocuklarla kavga ederim. ( ........................ ) Benimle aynı takımı tutmayanla arkadaşlık etmem. ( ........................ ) C. Aşağıdaki tabloyu inceleyelim. Belirtilen durumla ilgili uygun davranışı harfleri kullana- rak eşleştirelim. DUYGUM DAVRANIŞLARIM U Kalemimi izinsiz alınca arkadaşıma sinirlendim öğretmenime teşekkür ettim. A Odada kilitli kalınca korktum yaptığı davranışın yanlış olduğunu söyledim. P Yaptığım resim panoya asılınca çok sevindim ve bağırmaya başladım. N Arkadaşım ödül alınca çok sevindim onu tebrik ettim. 19

D. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. a Duygu ve düşüncelerimiz farklı durumlara göre değişebilir. ( ..... ) b Yaşantımızla ilgili olayları tarihlerine göre sıralamaya psikoloji denir. ( ..... ) c Nüfus cüzdanında anne, baba ve dedemizin adı yer alır. ( ..... ) d Olumlu duygulardan biri de kıskançlıktır. ( ..... ) e Ten rengimiz ve boy uzunluğumuz fiziksel özelliklerdir. ( ..... ) f İnsanlar aynı futbol takımını tutmak zorunda değildirler. ( ..... ) g Nüfus cüzdanına bakarak kişinin duygusal özelliklerini söyleyebiliriz. ( ..... ) h Bulmaca çözmek zihinsel bir özelliktir. ( ..... ) ı Herkesin düşüncesini serbestçe ifade etme hakkı vardır. ( ..... ) i Başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı göstermek zorunda değiliz. ( ..... ) j Güzel resim yapmak bireysel farklılıklara örnektir. ( ..... ) E. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun kelimeleri yazalım. bireysel endişe kronoloji pembe mavi olumlu anlayışla fiziksel a Bazı durumlarda arkadaşlarımızın yanlış davranışlarını ......................... karşılarız. b İnsanlar duygusal, zihinsel ve ......................... olarak farklı özelliklere sahiptir. c Erkeklerin nüfus cüzdanları ......................... renktedir. d Yanlış bir şey yaptığımda uyarıldığımda ......................... duyarım. e Anlayışla karşılama duygumuz hoşgörü ......................... bir duygudur. f Kadınların nüfus cüzdanları ......................... renktedir. g Olayların tarihlerine göre sıralanması ......................... olarak adlandırılır. h Bireyin kendine ait ve başkalarında olmayan özelliklerine ................. özellik denir. 20

Etkinliklerle Değerlendirme A. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. a Arkadaşımızı sözünü kesmeden dinlediğimizde, ona saygı göstermiş oluruz. ( ...... ) b Hayvanlara acıma duygusal bir özelliktir. ( ...... ) c Nüfus cüzdanı kişiye özel bir kimliktir. ( ...... ) d Saç, göz ve ten rengi duygusal özelliktir. ( ...... ) e Kadınların kimliği mavi renklidir. ( ...... ) f Satranç oynamak zihinsel özelliğe örnek olarak verilebilir. ( ...... ) g Önemli olayların tarih sırasına göre sıralanmasına kronoloji denir. ( ...... ) h “Ağlamak-gülmek” birbirine zıt fiziksel özelliklerdir. ( ...... ) B. Kelimeleri okuyalım. Noktalı yerleri tamamlayalım. düşünce duygusal farklılıklar tarihleri durum kronolojik nüfus cüzdanı ehliyet a Bireysel ............................. insanları birbirinden ayıran özelliklerdir. b Utanmak, sinirlenmek ....................... özelliktir. c İnsan yaşamının dönemleri ....................................... olarak sıralanabilir. d Kimlik belgeleri içerisinde en önemlisi ............................... dır. e “Ödevimi evde unuttum.” Cümlesi ....................................... belirten cümledir. f İnsanların adı, soyadı ve hatta doğum ...................................... aynı olabilir. g ..............................., bazı durumlarda kimlik belgesi olarak kullanılabilir. 21

C. Aşağıdaki bulmacayı dolduralım. 1 Olayların oluş tarihlerine göre sıraya konulmasına denir. 2 Nüfus müdürlüklerince verilen, kişisel bilgilerimizin bulunduğu resmi kart. 3 Kimlik kartının arka yüzünde bulunan bakanlığın ismi. 4 Kimlik kartlarının arka yüzünde yer alan çipin adı. 5 İnsanın kendisini başkasının yerine koyması olayı. 6 İnsanlarda doğuştan var olan bir işi en güzel şekilde yapabilme becerisi. 7 Yeni kimlik kartlarının rengi. 8 Sürücülere verilen resmi belge. Sürücü belgesi. 9 Kadınların nüfus cüzdanındaki renk. 10 Kimlik kartlarında Türkçe ile birlikte kullanılan dil. 2 4 3 1 6 9 10 5 8 7 22

Doğru : ...... DEĞERLENDİRME - 1 Yanlış : ...... 1. Serkan yufka yürekli, mavi gözlü, utan- 5. “Arzu hatalı bir davranışta bulundu. gaç ve hayvan severdir. Hülya, Arzu’yu arkadaşlarının yanında uyardı.” Serkan’la ilgili verilen bilgilerden han- gisi fiziksel özelliğidir? Arzu’nun bu durumda yaşayacağı duy- A. Yufka yürekli olması. gu hangisidir? B. Mavi gözlü olması. C. Utangaç olması. A. şaşkınlık B. sevinç D. Hayvan sever olması. C. korku D. üzüntü 2. Aşağıdakilerden hangisi duygusal özelliktir? A. Tutumlu olmak. 6. “Öğretmenimiz sınıfta herkese söz hakkı B. Planlı ders çalışmak. veriyor. Panoya asılacak resimlere bi- C. Endişeli olmak. zim karar vermemizi istiyor.” D. Tiyatroya gitmek. Öğretmenimizin bu davranışı aşağıda- kilerden hangisine örnektir? 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dü- A. Kız öğrencilere öncelik vermeye. şünce” ifade edilmektedir? B. Yetenekli öğrencileri ödüllendirmeye. A. Mutluluktan yüzünde güller açmıştı. C. Öğrenciler arasında ayrımcılık yap- B. Babası geç kalınca endişelenmişti. C. Gençler, otobüslerde yaşlılara yer mamaya. vermeli. D. Öğrencileri planlı olmaya özendir- D. Emrah’ın sağ yanağında ben var. meye. 4. I. Kuşları beslemeyi seviyorum. II. Her pazar ablamla satranç oynuyo- 7. Can güzen top oynuyor. Harun güzel hikaye anlatıyor. rum. Işıl güzel sek sek oynuyor. III. Resim yarışmasında birinci oldum. IV. Sahilde yürüyüş yapmak hoşuma gi- diyor. Cümleleriyle bireylerin hangi alanda Konusu “ilgi” olan cümleler hangileridir? farklılıkları vurgulanmak istenmiştir? A. I - II - III B. I - II - IV A. yetenekleri B. ilgileri C. II - III - IV D. I - III - IV C. düşünceleri D. duyguları 23

8. I- Sınavda arkadaşına ek süre verilip 13. I- Kardeşimin doğumu kendisine verilmemesi. II- Annemle babamın evlenmesi III- Kardeşimin okula başlaması II- Kendisinden daha yetenekli olan ar- IV- Benim doğumum kadaşının basketbol takımına seçil- mesi. Yukarıdaki olayların kronolojik alarak sıralanışı hangi seçenekte doğru olarak III- Kura çekerek grup başkanının belir- verilmiştir? lenmesi. A. II - IV - III - I B. II - IV - I - III Yukarıdaki durumların hangisinde birey haksızlığa uğradığını düşünür? C. IV - II - I - III D. II - I - IV - III A. yalnız I B. yalnız II 14. Aşağıdakilerden hangisi nüfus cüzda- nında yer alan bilgilerden değildir? C. yalnız III D. I - III A. medeni hali B. nüfusa kayıtlı olduğu il 9. Aşağıdakilerden hangisi yurt dışına çı- C. okul numarası kışlarda kullanılan bir belgedir? D. kan grubu A. ehliyet B. evlilik cüzdanı C. nüfus cüzdanı D. pasaport 15. İnsanların duyguları davranışlarını etkiler. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi 10. Nüfus cüzdanlarında bir çok bilgi vardır. Bu bilgilerden hangisi bir çok kurumda yanlıştır? sıkça kullanılır? A. sinirlilik - kalp kırma A. Doğum yeri B. T.C. Kimlik Numarası B. utanma - yüz kızarması C. Baba Adı D. Medeni Hali C. acıma - gülme D. korku - titreme 11. Aşağıdakilerden hangisi çocuk hakların- 16. Kütüphaneye üye olup kitap almak is- dandır? teyen Murat aşağıdakilerden hangisini A. Düşüncelerini, sınıfta özgürce ifade etme. yanına alıp kütüphaneye gitmelidir? B. Çevresini temiz tutma. C. Ders araç gereçlerini koruma. A. Öğrenci kimlik belgesi D. Derslerine düzenli olarak çalışma. B. Sporcu kimlik belgesi 12. Dini bayramlarda öne çıkan duygu ve davranışlar C. Nüfus cüzdanı D. Öğrenci pasosu misafirperverlik sevinç ve mutluluk 17. Erkan sokakta yürürken arkasından ken- disine bir kişi çarpar. Sinirli bir şekilde sevgi ve saygı ? arkasına döndüğünde kendisine çarpan kişinin görme özürlü bir vatandaş oldu- Soru işareti konulan yere aşağıdakiler- ğunu fark eder. den hangisi getirilmelidir? Erhan belirtilen durumlarda sırasıyla hangi duyguları yaşamıştır? A. paylaşmak B. çalışkanlık A. öfke - utanma B. acıma - öfke C. tatil D. tarafsız olmak C. üzüntü - acıma D. endişe - suçluluk 24

Doğru : ...... DEĞERLENDİRME - 2 Yanlış : ...... 1. Aşağıdakilerden hangisi “duygu” belirt- 5. I- duygu II- düşünce III- ten rengi mektedir? Yukarıdakilerden hangileri bireylerin fi- A. Ebru ile Aslı odada sohbet ediyorlar. B. Sınavdan yüz aldığıma inanamıyo- ziksel özellikleri arasında yer almaz? rum şaşkınlık içindeyim. C. Yan binada yangın çıktı. A. yalnız I B. yalnız II D. Büyüklere karşı saygılı olmalıyız. C. yalnız III D. I-II 2. Soğuk bir kış günü karların üzerinde ge- 6. Aynı sınıfta öğrenim gören Mert Ga- latasaray’ı, Ufuk ise Fenerbahçe’yi tut- zinen küçük serçe kuşunu gören Ömer. maktadır. Galatasaray ile Fenerbah- çe karşılaştığında biri sevinmekte, biri Aşağıdaki duygulardan hangisini yaşa- üzülmektedir. Bu duruma rağmen iyi arkadaşlıkları devam etmektedir. mıştır? Yukarıda açıklanan durum aşağıdaki- A. şaşkınlık B. öfke lerden hangisine örnek gösterilemez? C. sevinç D. acıma A. Mert ile Ufuk birbirlerinin duygu ve düşüncelerine saygı göstermektedir. 3. İnsanların duygularını; B. Farklı düşüncede olmak arkadaşlık- 1. konuşmalarından ları olumsuz yönde etkilemez. 2. yüz ifadelerinden C. Mert ile Ufuk bireysel farklılıklara saygılıdırlar. 3. fiziksel özelliklerinden D. Aynı takımı tutsalardı daha iyi arka- 4. davranışlarından daş olurlardı. verilenlerin hangilerinden anlayabiliriz? 7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. 1-2 B. 2-4 A. İnsanlar aynı olaylara farklı tepki C. 1-2-3 D. 1-2-4 gösterebilirler. 4. Arkadaşıma verdiğim sözü yerine ge- B. Duygularımız düşüncelerimizi etkiler. tirmezsem ona karşı mahcup duruma düşerim. Arkadaşım benim yalancı ol- C. İnsanlar fiziksel olarak farklı olsalar duğumu düşünür. Bu durumu da diğer da duygusal olarak aynıdırlar. arkadaşlarıma anlatır. D. Başkalarının duygu ve düşüncelerini Aklından bu tür düşünceler geçiren saygıyla karşılamalıyız. Serkan’ın yaşadığı duygu aşağıdakiler- den hangisidir? 8. Levent’in yüzünde çocukluktan kalma yanık izi vardı. Cümlesinde Levent’in hangi özelliğin- den bahsedilmiştir? A. endişe B. korku A. duygusal B. zihinsel C. kararsızlık D. şaşkınlık C. fiziksel D. bireysel 25

9. (1) Erkan her gün 7’de uyanırdı. (2) Eli- 13. Aşağıdakilerden hangisi kişinin ilgi alan- ni, yüzünü yıkadıktan sonra kıvırcık saç- larına yöneliktir? larını düzeltmeye çalışırdı. (3) Nedense A. Görevlerini yerine getirmek. sabahları sinirli olurdu. (4) Kahvaltısını B. Ödevlerini zamanında yapmak yapar, evden çıkardı. C. Hafta sonunu dinlenerek geçirmek D. Evde kedi beslemek Kaç numaralı cümlede Erkan’ın fiziksel özelliğinden bahsedilmiştir? A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 10. I- 2003 yılında İzmir’e taşındık. 14. İnsanlar duygusal özellikleri olan varlık- II- 1997 yılında ilkokula başladım. lardır. III- 1992 yılında dünyaya geldim. IV- 2012 yılında askere gittim. Aşağıdakilerden hangisi Ahmet’in duy- gusal özelliklerinden olamaz? Yukarıdaki kronolojinin doğru olma- sı için hangi ifadelerin yer değiştirmesi A. Heyecanlı bir çocuk olması gerekir? B. Öğretmenini çok sevmesi C. Piyano kursuna gitmesi D. Yükseklikten korkması A. I-IV B. II-III C. I-III D. III-IV 15. Alper, okuduğu okulun basketbol takı- mının oyuncusudur. 11. Aşağıdakilerden hangisi resmi kimlik Okul basketbol takımı şampiyon olunca belgesi değildir? Alper ne hisseder? A. Ehliyet B. Pasaport A. şaşkınlık B. huzur C. Nüfus cüzdanı D. Sporcu Kimlik Kartı C. kaygı D. sevinç 12. Aşağıdakilerden hangisi bir insanın 16. Olimpiyatlarda ve dünya şampiyona- nüfus cüzdanında bulunan bilgilerden larında tekvando dalında büyük başa- değildir? rılar elde etmiş olan miili sporcumuz A. Anne ve baba adı hangisidir? B. Kan grubu C. Yaşadığı şehir A. Naim Süleymanoğlu D. Doğum tarihi B. Nur Tatar C. Çağla Büyükçay D. Ayşe Begüm Onbaşı 26

02 ÜNİTE KÜLTÜR VE MİRAS Mehmet ............. ............. ............. ............. ............. ............. 27

KÜLTÜR VE MİRAS KONULAR : Ailemin Tarihi Akrabalarımız (Soy Ağacı) Milli Kültür Ögelerimiz Geçmişten Bugüne Çocuk Oyunları Milli Mücadele NELER ÖĞRENECEĞİZ? Aile Tarihimizi Oluşturacağız. Çevremizde Milli Kültürü Yansıtan Unsurlara Ör- nekler Vereceğiz. Geleneksel Oyunları Günümüzdeki Oyunlarla Karşılaştıracağız. Milli Mücadele’nin Önemini Kavrayacağız. 28

Ailemin Tarihi A. Aşağıda sözlü tarih yöntemiyle oluşturulmuş aile tarihlerini okuyalım. Soruları cevaplan- dıralım. MEHMET BEY KENAN BEY Adım Mehmet. 1950 yılında Gi- Benim adım Kenan. 1945 yılın- resun’da doğdum. Çocukluğum Gire- da Erzurum’un Çiftlik köyünde doğ- sun’da geçti. İlkokulu bitirdikten sonra dum. Çocukluğum çobanlık yaparak çalışmak için babamla İstanbul’a gel- geçti. Köyümde okul olmadığından dik. Birkaç yıl sonra ailecek İstanbul’a dolayı okuyamadım. Okuma yazmayı yerleştik. 1972 yılında evlendim. Mer- askerde öğrendim. Çocukluğumuzda ve ve Sinan adında iki çocuğum, Oya, kendi oyuncaklarımızı kendimiz yapıp Sevinç ve Güler adında üç torunum oynardık. Köyümüzde her ailenin atı var. 1995 yılında emekli olunca eşimle vardı. Yaz mevsiminde ot taşıdıktan Giresun’a geri döndük. sonra ata binmek çok hoşuma giderdi. a. Mehmet Bey kaç yılında doğmuş? O zamanlar tahta kaşık kullanırdık. b. Mehmet Bey’in çocukluğu nerede a. Kenan Bey’in doğum yeri neresidir? geçmiş? b. Kenan Bey’in çocukluğu nasıl geçmiş? c. Mehmet Bey İstanbul’a niçin gitmiş? c. Kenan Bey niçin okuyamamış? d. Mehmet Bey kaç yılında evlenmiş? d. Kenan Bey okuma, yazmayı nerede öğrenmiş? e. Mehmet Bey Oya’nın nesidir? e. Sizce Kenan Bey ve köydekiler niçin f. Mehmet Bey ne zaman Giresun’a oyuncaklarını kendi yapardı? geri dönmüş? 29

MİNİ TEST - 4 1. Aşağıdakilerden hangisi aile tarihimize 7. Ayhan ailesinin geçmişini öğrenmek için de- ait bir bilgi verir? desine sormak üzere sorular hazırlamıştır. A. Masal kitapları Aşağıdakilerden hangisi bu sorular ara- B. Ailenin yaşadığı mahalle sında yer almaz? C. Okuduğumuz okul D. Aile albümü A. Ne tür oyunlar oynardınız? 2. Aile tarihimizi araştırırken aşağıdakiler- B. Babaannemle nasıl tanıştınız? den hangisinden alacağımız bilgi bizleri daha eski dönemlere götürür? C. Günümüz düğünleri hakkında ne dü- şünüyorsunuz? D. Bu şehre niçin yerleştiniz? A. dede B. baba 8. Aşağıdakilerden hangisi geçmişten gü- C. teyze D. anne nümüze taşınmış bir oyundur? 3. I- Aile fotoğrafları A. Karagöz ile Hacivat II- Eski eşyalar B. Deve - Cüce III- Ailedeki en yaşlı kişi C. Bedminton Ailemizin tarihi hakkında araştırma ya- D. Bilgisayar oyunları parken hangilerinden yararlanırız? A. I-II B. I-III 9. Aile geçmişi araştırılırken yalnızca sözlü C. II-III D. I-II-III tarih yöntemi kullanılmaz. Bunun yanı sıra, I- Aile büyüklerinden kalan eşyalar 4. Turgut: II- Fotoğraflar - Dede siz çocukluğunuzda hangi oyun- III- Mektuplar ve kıyafetler kaynaklık edebilir. caklarla oynardınız. - Dedesi: Yukarıda belirtilenlerden hangileri aile - .......................... . geçmişi araştırılırken kaynak olarak Aşağıdakilerden hangisi dedesinin söy- kullanılabilir? lediği oyuncaklardan birisi değildir? A. yalnız I B. I-II A. topaç B. kukla C. I-III D. I-II-III C. kızak D. oyun konsolu 5. Aşağıdakilerden hangisi geçmişten gü- 10. Aile geçmişi araştırılırken; nümüze taşınmış eşyalardandır? I- Sorular sorulur. II- Soru sorulacak aile büyüğü belirlenir. A. Saç kurutma ma. B. Cep telefonu III- Anlatılanlar yazılır veya kaydedilir. IV- Belirlenen aile büyüğüne göre soru- C. Cep saati D. Bilgisayar lar hazırlanır. 6. Sözlü tarih çalışması yapan Erman aşa- Belirtilen aşamaların doğru sıralaması ğıdaki konuların hangisi hakkında bilgi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? edinemez? A. Şehir yaşamı B. Okul hayatı A. II - IV - I - III B. IV - I - II - III C. Askerlik yılları D. Gelecek yıllar C. III - II - I - IV D. IV - III - II - I 30

Akrabalarımız (Soy Ağacı) A. Aşağıdaki kelimeleri okuyalım. Tabloyu tamamlayalım. öğretmen dayı hala AKRABALARIMIZ amca babaanne kuzen a. torun teyze yeğen b. c. yenge komşu d. e. f. g. h. ı. B. Aşağıdaki ifadeleri harfleri kullanarak eşleştirelim. Şifreyi bulalım N Annemizin kız kardeşi Kuzen I Babamızın erkek kardeşi Anneanne A Annemizin annesi Teyze Ğ Babamızın babası Hala A Annemizin erkek kardeşi Dayı K Teyzemizin çocuğu Dede ŞİFRE Amca .... .... .... .... .... .... .... B Babamızın kız kardeşi C. Aşağıdaki soy ağacını inceleyelim. Soruları cevaplandıralım. Yusuf a. Yusuf, Murat’ın nesidir? b. Murat, Emine’nin nesidir? Emine Murat c. Yusuf, Ömer’in nesidir? d. Emine, Ömer’in nesidir? Ömer 31

D. Aşağıdaki bilgileri kullanarak soy ağacını tamamlayalım. Mehmet a. Orhan Bey, Mehmet Beyin oğludur. ............. ............. ............. b. Ayşe Hanım, Mehmet Beyin kızıdır. c. Zeynep Hanım, Mehmet Beyin kızıdır. ............. ............. d. Oğuz Bey, Orhan Beyin oğludur. ............. e. Emine Hanım, Oğuz Beyin kardeşidir. f. Murat Bey, Oğuz Beyin oğludur. 1. Aralarında kan bağı olan insanlara 4. Ebru Hanım, Polat’ın nesidir? .................... denir. A. annesi B. halası Cümlesinde noktalı yere hangisi C. babası D. dayısı gelmelidir? A. dede B. komşu 5. Selami Bey, Mustafa Beyin nesidir? C. akraba D. aşiret A. dayısı B. dedesi İbrahim C. abisi D. amcası Selami Hakan Sema Mustafa Ebru 6. Aile geçmişini araştıran Mehmet aşağıdakilerin hangisinden fazla bir Polat yardım alamaz? (2, 3, 4 ve 5. Soruları soy ağacına A. dedesi B. babası göre cevaplandıralım.) C. halası D. kardeşi 2. Soy ağacına göre İbrahim Beyin kaç çocuğu vardır? 7. Duygu ve düşüncelerimizi başkala- A. 3 B. 4 C. 5 D. 6 rına aktardığımız araç. Yukarıdaki açıklama aşağıdakiler- 3. Mustafa Bey, Polat’ın nesidir? den hangisine aittir? A. kardeşi B. abisi A. televizyon B. dil C. babası D. dayısı C. kalp D. beyin 32

Milli Kültür Ögelerimiz A. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Toplumda gelenek haline gelmiş cümleleri işaretleyelim. Bayramlarda akrabalarımızı ziyaret etmek. Sınava girerken yanımıza su almak. Düğünden önce kız evinde kına gecesi düzenlemek. Önemli günlerde yöresel kıyafetler giymek. Beş yaşındaki çocukları ana sınıfına göndermek. Misafirlerimize yemekten sonra çay veya kahve ikram etmek. B. Aşağıdaki açıklamayı okuyalım. Noktalı yerlere uygun halk oyununu yazalım. Halk oyunları kültürümüzün bir parçasıdır. Her yörenin kendine özgü halk oyunları vardır. Karadeniz Bölgesi : ......................... zeybek : ......................... halay Ege Bölgesi : ......................... : ......................... horon İç Anadolu Bölgesi misket Güneydoğu Anadolu Bölgesi C. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a. ( ..... ) Halk oyunlarımız kültürümüzün bir parçasıdır. b. ( ..... ) Askere gidecek gençlere asker uğurlaması düzenlemek kültürel bir olaydır. c. ( ..... ) Farklı yörelerde farklı yemekler yapılması bölgesel kültüre örnektir. d. ( ..... ) Düğünlerde misafirlere yemek ikram edilmesi kültürümüzün bir parçasıdır. e. ( ..... ) Okullarda düzenlenen mezuniyet törenleri kültürel bir olaydır. f. ( ..... ) Toplumlar birbirlerinin kültürlerinden etkilenirler. 33

MİNİ TEST - 5 1. Aşağıdakilerden hangisi kültürlerle ilgili 6. Kültürümüzde dini bayramların farklı değildir? bir yeri vardır. A. Hastaları ziyaret etmek. B. Düğünlerde yöresel kıyafetler giymek. Aşağıdakilerden hangisi dini bayram- C. Cumartesi ve pazar tatil yapmak. larla özdeşleşmiş kültürel bir davranış D. Ramazan Bayramında misafirlere değildir? şeker ikram etmek. A. Bayramdan birkaç gün önce yeni kı- 2. Milli Kültür: Ülkemize ait olan duygu, dü- yafetler alınır. şünce ve yaşam biçimine milli kültür denir. B. Büyükler kendilerini bayramlaşan küçüklere harçlık verir. Aşağıdakilerden hangisi milli kültürü- C. Köy yerlerinde insanlar meydanlar- müzün bir parçası değildir? da halk oyunları oynar. A. Türküler B. Noel Baba D. Büyükler ziyaret edilir, el öpülür. C. Yayla Şenlikleri D. Misafirperverlik 7. I- Yaşantılar sonucu oluşurlar. 3. Bizim kültürümüzde önemli günlere ak- II- Nesilden nesile aktarılırlar. rabalar ve komşular davet edilir. III- Toplumdan topluma değişiklik göste- Diyen Erol hangi kültür öğesine örnek rirler. vermektedir? Yukarıda açıklaması yapılan terim aşa- A. milli bayramlar B. gelenekler ğıdakilerden hangisidir? C. oyunlar D. yemekler A. kanunlar B. kültür C. soy ağacı D. kronoloji 4. Ali: Sünnet olan çocuklara sünnet kı- 8. Her yıl yaz aylarında insanlar yaylalarda yafeti giydirilmesi. bir araya gelir ve şenlikler düzenlerler. Şenliklerde çok özel etkinlikler yapılır, Cem: Ninelerimizin uzun kış gecelerin- eğlenceler düzenlenir. Bu etkinliklerde de bizlere masal anlatması. ve eğlencelerde geçmişin izleri vardır. Tuna: İletişim araçlarının her geçen Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakiler- gün gelişmesi. den hangisi söylenemez? Berat: Bebeklere nazar boncuğu takılması. A. Her yıl yaylalarda şenlikler yapılır. Öğretmen kültürle ilgili birer cümle B. Şenliklerde birlik ve beraberlikler kurmalarını istemiştir öğrencilerinden, pekiştirilir. hangi öğrenci kültürle ilgili cümle kur- mamıştır? C. İnsanlar şenliklerde gönüllerince eğ- lenirler. A. Ali B. Cem C. Tuna D. Berat D. Şenliklerde geçmişe ait oyunlara yer 5. Her ülkenin kendine has yemek kültürü verilmez. vardır. 9. I- Nasrettin Hoca II- Süpermen Aşağıdakilerden hangisi bizim kültürü- müze ait değildir? III- Tom ve Jery IV- Keloğlan A. Turşu B. Adana Kebabı Hangileri milli kültür kahramanlarımızdır? C. Pizza D. Kuru Fasulye A. I-II B. I-III C. I-IV D. II-IV 34

Milli Kültür Ögelerimiz A. Aşağıda milli kültürümüzle ilgili verilen unsurları belirleyerek gruplandıralım. KAHVE KOLA HALAY KEBAP CİRİT BATTAL GAZİ AYRAN ÇEYİZ SANDIĞI HORON YAĞLI GÜREŞ DÖNER KELOĞLAN ÇAY SÜPERMEN PİZZA NOEL BABA TENİS HAMUR TAHTASI HAMBURGER ZEYBEK TOM VE JERRY PİYANO LAHMACUN OK ATMA NASRETTİN HOCA İBRİK YÖRESEL YEMEKLERİMİZ SPORLARIMIZ OYUNLARIMIZ KAHRAMANLARIMIZ İÇECEKLERİMİZ EŞYALARIMIZ 35

MİNİ TEST - 6 1. Kayseri’de mantı çok sevilir ve yapılır. 5. Fıkralar kültürümüzün bir parçasıdır. Yolunuz Kayseri’ye düştüğünde mutlaka Ülkemizde kültürümüzün bir parçası mantı yemelisiniz. haline gelen hangisidir? Yukarıdaki paragrafta kültürümüzün A. Marmara fıkraları hangi unsurundan bahsedilmiştir? B. Ankara fıkraları C. Karadeniz fıkraları A. Türküler kültürümüzün parçasıdır. D. Akdeniz fıkraları B. Yemekler kültürümüzün bir parçası- dır. C. Bayramlar kültürümüzün bir parça- 6. Masallarımızda karşımıza çıkan kültü- sıdır. rümüzün bir parçası olan müzik aleti hangisidir? D. Giysiler kültürümüzün bir parçasıdır. 2. Geleneksel giysiler yüzyıllardır bu top- A. Flüt B. Piyano raklarda özel günlerde giyilir. C. Keman D. Kaval Aşağıdaki günlerin hangisinde gelenek- sel giysilerle karşılaşırız? A. Doğum günü 7. Dini bayramların milli kültürümüz için- B. Mezuniyet kutlaması de önemli bir yeri vardır. C. Kına gecesi D. Karne töreni Aşağıdakilerden hangisi bayramlarda karşılaştığımız durumlardan değildir? A. Küçüklerin, büyüklerin ellerinden öpmesi. 3. Aşağıda belirtilen durumlardan hangisi B. Sokak ve caddelerin süslenmesi. kültürümüzün değişmez ögesidir? C. Akrabaların ziyaret edilmesi. A. Okula saygı D. Misafirlere ikramda bulunulması. B. Spora saygı C. Doğaya saygı 8. Yiyecek ve içeceklerimiz kültürümüzü D. Bayrağa saygı yansıtan öğelerimizdendir. 4. Geçmişten günümüze ulaşan kültür Aşağıdakilerden hangileri milli kültürü- ögelerinin sergilendiği yerler neresidir? müzün ögelerinden olan içeceklerdir? I. ayran II. kahve III. kola A. Müzeler IV. gazoz V. soda VI. çay B. Tiyatrolar A. I - IV - V B. II - III - VI C. Sinemalar C. III - IV - V D. I - II - VI D. Alışveriş Merkezleri 36

Milli Kültür Ögelerimiz A. Aşağıdaki metni okuyalım, soruları cevaplandıralım. KAPADOKYA Kapadokya, 60 milyon yıl önce Erciyes, Hasan- dağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlar- ca yıl boyunca yağmur ve rüzgâr tarafından aşındırılmasıyla ortaya çıkan bölgenin adıdır. Kapadokyadaki en önemli yerler Ürgüp, Göreme, Ihlara Vadisi, Selime, Güzelyurt, Uçhisar, Avanos ve Zelve’dir. Ürgüp, Göreme, Güzelyurt ve Uçhisar’da çok sayıda tarihi konaklar ve mağara evleri bulunmaktadır. Ayrıca mağara evlerinin pek çoğu günümüzde butik otele dönüştürülmüştür. Bölgeye gelen turistler burada konaklamaktadır. Kapadokya’da sıcak hava balonu çok popülerdir. Balon turuna katılacağınız za- man önceden rezervasyon yaptırırsınız ve balon şirketleri sizi sabah otelinizden gelip alır. Gün doğmadan balonlar hazırlanır. Sıcak hava ile şişen balonlar günün ilk ışıkları ile havalanır ve tüm Kapadokya ayaklarınızın altına serilir. 1 Kapadokya hangi dağların püskürttüğü lav ve küllerin birikmesiyle oluşmuştur? 2 Kapadokya’nın en önemli yerleri nerelerdir? 3 Mağara evler günümüzde ne olarak kullanılmaktadır? 4 Rezervasyon ne demektir? 37

B. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğrusunu alt satıra yazalım. YANLIŞ : Ramazan Bayramı milli bayramlarımızdandır. DOĞRU : YANLIŞ : Bayramlarda büyükler küçükleri ziyarete gider. DOĞRU : YANLIŞ : Kurban Bayramı toplam iki gündür. DOĞRU : YANLIŞ : Misafire ikramda bulunmak kültürümüzde hoş karşılanmaz. DOĞRU : YANLIŞ : Bayram günlerinde öğlene kadar yatılır. DOĞRU : YANLIŞ : Noel Baba milli kültür unsurlarımızdandır. DOĞRU : YANLIŞ : Bayramlarda insanlar asık suratlı ve sinirli olur. DOĞRU : YANLIŞ : Cumhuriyet Bayramı dini bayramlarımızdandır. DOĞRU : YANLIŞ : Hastaları ziyarete gitmek yanlış bir davranıştır. DOĞRU : YANLIŞ : Bayramlarda küçükler büyüklere harçlık verir. DOĞRU : 38

Geçmişten Bugüne Çocuk Oyunları A. Aşağıda kısaca açıklanmış olan oyunların isimlerini yazalım. KÖREBE SAKLAMBAÇ SEKSEK DALYE AŞIK OYUNU YAKAN TOP a .................................. : Diğer adı çizgi oyunudur. Yere çizilen kutuların dışına ve çizgisine basılmaz. Kutularda sırayla tek ayakla ilerlenir. Taş kullanılır. b .................................. : Oyuncular iki takıma ayrılır. Top ve yassı kiremit parçalarıyla oynanır. Kiremitler üst üste dizilir ve uzaktan top atılarak yıkılır. c .................................. : Önce ebe seçilir. Ebenin gözleri bağlanır. Oynayanlar sağa sola kaçısır. Ebe etrafındakileri yakalamaya çalışır. d .................................. : Koyun veya keçinin eklem kemikleriyle oynanır. Bu ke- mikler çizilen dairenin içine konulur. Uzaktan atış yapılarak kemikler dairenin dışına çıkarılmaya çalışılır. e .................................. : Oyuncular iki gruba ayrılır. Bir grup ortaya geçer. Diğer grup karşılıklı dizilir. Ortadaki oyuncular top ile vurulmaya çalışılır. B. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a ( ..... ) Oyunlar daha çok eğlence amaçlı olarak oynanmaktadır. b ( ..... ) Sadece çocuklar değil büyükler de oyun oynarlar. c ( ..... ) Oyunların tamamında önce “ebe” seçilir. d ( ..... ) Oyunların sonunda kazanan ve kaybeden taraflar vardır. e ( ..... ) Yurdumuzun farklı bölgelerinde farklı oyunlar da oynanmaktadır. f ( ..... ) Bütün oyunlar grup halinde oynanır. 39

C. Aşağıdaki bulmacayı dolduralım. 2 3 1. Önce ebe seçilir. Ebenin gözleri bağlanır. Gözleri bağlı ebe diğer öğrencileri yakalamaya çalışır. 1 2. Sayışma sonucu ebe seçilir. Ebe belli bir sayıya kadar sayarken diğer oyuncular saklanır. Ebe saklanan oyuncuları bulmaya çalışır. 3. En az iki kişiyle oynanır. Yere çizgiler çizilir. Düzgün bir taş yardı- mıyla oynanır. Daha çok kızların oynadığı bir oyundur. D. Aşağıdaki bulmacayı inceleyelim. Bulmacaya saklanmış olan oyunları bularak nok- talı yerlere yazalım. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. AR TKAR TALY İ R S OYUNLARIMIZ R B E İ S T ANBULNA YE RDENYÜK S EKK E Ş R ÖĞ R E N C İ A İ L T T S EVE THAY I R A R A Ç E L İ K ÇOM A K M AŞ LAABNR E E S L B B T N YA K AN TOP P A S E S S İ Z S İ N EMAÇ 1. Aşağıdaki oyunların hangisinde “ebe” 4. Erzurum ili ve yöresinde oynanan bir yoktur? oyundur. At üzerindeki oyuncular elle- rindeki sopaları fırlatarak diğer oyun- A. körebe B. saklambaç cuları vurmaya çalışırlar. C. yakan top D. kartal Açıklaması yapılan oyun hangisidir? 2. Aşağıdaki oyunların hangisinde oyuncu- A. deve güreşi B. hırsız - polis lar karşılıklı olarak dizilir? C. cirit D. yağlı güreş A. seksek B. beştaş 5. “İki veya daha fazla oyuncuyla oynanır. Oyunculardan biri eğilir, diğeri onun C. mendil kapmaca D. yerden yüksek üzerinden atlar. Atlayan oyuncu da eği- lir ve diğer oyuncular atlar.” şeklinde 3. Aşağıdaki oyunlardan hangisinin oy- oynanan oyun hangisidir? nanması tehlikeli sonuçlar doğurabilir? A. sessiz sinema B. seksek A. binicilik B. birdirbir C. uzun eşek D. bezirganbaşı C. istop D. elim sende 40

Doğru : ...... DEĞERLENDİRME - 3 Yanlış : ...... 1. “............................... geçmişten günü- 6. Karadeniz Bölgesinde sebzeli yemek- müze taşınmış eşyalardandır.” lerin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kebap türlerinin sevilmesi aşağıdaki- Yukarıdaki cümlede noktalı yere hangisi lerden hangisinin sonucudur? gelmelidir? A. Bölgeler birbirlerinin kültürlerinden A. Tablet B. CD etkilenirler. C. Çeyiz sandığı D. Bilgisayar B. Bölgelerin farklı yemek kültürleri vardır. 2. Bazı oyunlarda “ebe” seçilirken aşağı- dakilerden hangisi yapılır? C. Karadeniz Bölgesi’nde kebap sevil- mektedir. A. sayışma B. dizilme D. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde C. sıralama D. tekerleme sebze yetişmemektedir. 3. Geçmişten günümüze ulaşan tarihi 7. Aşağıdakilerden hangisi kültürümüze ait eserler nerelerde sergilenir? bir yemek türü değildir? A. Postane B. Kütüphane C. Müze D. Terminal A. lahmacun B. sütlaç C. döner D. hamburger 4. Aşağıdakilerden hangisi Türklerin geç- 8. Toplumda zamanla oluşmuş, kuşak- mişten günümüze taşıdığı oyunlardan tan kuşağa aktarılan yaşam biçimine biridir? ........................ denir. A. Basketbol B. Cirit Noktalı yere hangisi gelmelidir? C. Voleybol D. Tenis A. kültür B. eğitim C. sanat D. yaşantı 5. I- Önce ebe seçilir. 9. I- mektup II- eşya II- Ebenin gözleri bağlanır. III- gazete IV- bayramlar III- Ebe diğer oyuncuları yakalamaya Yukarıdakilerden hangileri geçmiş dö- çalışır. nemde yaşayan insanların yaşantıları hakkında bize bilgi verir? Yukarıda aşamaları verilen oyun hangi- sidir? A. saklambaç B. beştaş A. I - II - III B. I - III - IV C. körebe D. kartal C. I - II - III - IV D. II - III - IV 41

10. Aşağıdaki masal kahramanlarından han- 15. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? gisi bizim kültürümüzün masal kahrama- A. Kültürel özellikler zamanla değişime nıdır? uğrar. B. Cirit sporu tarihi sporumuzdur. A. Pamuk Prenses B. Şirin Baba C. Halk oyunları kültürümüzün bir par- çasıdır. C. Keloğlan D. Çizmeli Kedi D. Çocukların ana sınıfına gönderilmesi kültürel bir olaydır. 11. Mert ailesinin geçmişini öğrenmek için sorular hazırladı. Mert bu soruları aşa- ğıdakilerden hangisine sormalıdır? A. Ağabeyine B. Dedesine 16. I- En az iki kişiyle oynanır. II- Yere çizgiler çizilir. C. Ablasına D. Muhtara III- Düzgün bir taş yardımıyla oynanır. 12. I- Boğa güreşi II- Yağlı güreş Yukarıda aşamaları verilen oyun hangi- III- Amerikan güreşi sidir? IV- Deve güreşi A. dalya B. kartal Yukarıdaki güreşlerden hangileri yur- C. sek sek D. istop dumuzda geçmişten günümüze yapıl- maktadır? 17. Aşağıdaki teknolojik araçlardan hangisi çocukları geleneksel oyunlardan uzak- A. I - II - III B. II - III - IV laştırmıştır? C. I - III - IV D. I - II - IV 13. Aşağıdakilerden hangisi kültürümüzün A. televizyon B. radyo en önemli unsurlarındandır? A. Okul ziyareti C. cep telefonu D. tablet B. Bayram ziyareti C. Park Ziyareti 18. “Aile büyüklerimizin isimlerini yazarak D. Müze Ziyareti oluşturduğumuz şemaya ....................... denir.” Noktalı yere hangisi gelmelidir? 14. I- sünnet töreni A. aile ağacı B. meyve ağacı II- asker uğurlaması III- mezuniyet töreni C. kültür ağacı D. soy ağacı Yukarıdakilerden hangileri toplumumu- 19. Aşağıdakilerden hangisi kültürümüzü zun kültürel etkinliğidir? tam olarak yansıtmaz? A. I - II B. II - III A. Yemekler B. Türküler C. I - III D. I - II - III C. Halk oyunları D. Dersler 42

Atatürk’ün Hayatı A. Aşağıdaki açıklamayı dikkatlice okuyalım. Soruları cevaplandıralım. Mustafa Kemal 1881 yılında o zamanlar Osmanlı Devleti’nin vilayeti olan Selanik’te doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi’dir. Kızkardeşinin adı ise Makbu- le’dir. Mustafa Kemal’in çocukluk yılları Selanik’te geçti. Atatürk’ün doğum tarihi : .................................. Atatürk’ün doğum yeri : .................................. Atatürk’ün annesinin adı : .................................. Atatürk’ün babasının adı : .................................. Atatürk’ün kızkardeşinin adı : .................................. Atatürk ‘ün o zamanlar vatandaşı olduğu ülke : .................................. B. Aşağıdaki harfleri kullanarak eşleştirmeleri yapalım, şifreyi bulalım. E Ali Rıza Efendi ilk adı ŞİFRE R 1881 Doğduğu ülke .... .... .... .... .... .... .... Y Selanik Doğum tarihi K Makbule Hanım Kızkardeşi Ü Osmanlı Devleti Annesi İ Zübeyde Hanım Doğduğu şehir T Mustafa Babası C. Aşağıdaki açıklamayı okuyalım. Soruları cevaplandıralım. Mustafa’nın eğitim hayatı ilk olarak mahalle mektebinde başladı. Burada bir süre okuduktan sonra babası onu Şemsi Efendi İlkokulu’na kaydetti. Mustafa bu okulu başa- rıyla bitirdikten sonra Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ne başladı. Fakat Mustafa askerlik mes- leğine ilgi duyuyordu. Selanik Mülkiye Rüştiyesi’nden ayrılıp Selanik Askeri Rüştiyesi’ne kaydoldu. Mustafa’nın eğitim hayatının başladığı okul : ...................................................... . Babası tarafından kaydedildiği okul : ...................................................... . Askerlik sevdası yüzünden ayrıldığı okul : ...................................................... . Askerlik mesleğine ilk adım attığı okul : ...................................................... . 43

D. Atatürk’ün çocukluk yıllarında gittiği okullar ve bu okulların günümüzdeki karşılıkları verilmiştir. Harfleri kullanarak eşleştirelim, şifreyi bularak noktalı yere yazalım. İ Mahalle Mektebi Ortaokul ŞİFRE S Şemsi Efendi Mektebi Kuran kursu .... .... .... .... L Selanik Mülkiye Rüştiyesi İlkokul E Selanik Askeri Rüştiyesi Askeri ortaokul E. Aşağıdaki açıklamayı dikkatlice okuyalım, soruları cevaplandıralım. Mustafa, Selanik Askeri Rüştiyesi’nde de başarılı bir öğrenciydi. Bir gün matematik öğretmeni Mustafa’yı yanına çağırarak; “Evladım senin adında Mustafa benim adım da, aramızda bir fark olmalı. Bundan sonra senin adın Mustafa Kemal olsun dedi. Kemal, kelime anlamıyla “olgunluk” demekti. Matematik öğretmeninin adı nedir? ...................................................... . Kemal’in kelime anlamı nedir? ...................................................... . F. Aşağıdaki açıklamayı dikkatlice okuyalım, soruları cevaplandıralım. Mustafa Kemal Selanik Askeri Rüştiyesi’ni başarıyla bitirdikten sonra Manastır Askeri İdadisi’ne girdi. Buranın ardından İstanbul Harp Okulu’nu bitirdi. Son olarak İstanbul Harp Akademisi’ni de başarıyla bitiren Mustafa Kemal 1905’te kurmay yüz- başı olarak orduya katıldı. İstanbul Harp Okulu’ndan önce bitirdiği okul : .................................................. . İstanbul Harp Okulu’ndan sonra bitirdiği okul : .................................................. . G. Mustafa Kemal’in gençlik yıllarında gittiği okullar ve bu okulların günümüzdeki karşı- lıkları verilmiştir. Harfleri kullanarak eşleştirelim, şifreyi bularak noktalı yere yazalım. U Manastır Askeri İdadisi Ortaokul ŞİFRE T Şemsi Efendi Mektebi Lise .... .... .... .... R İstanbul Harp Akademisi Üniversite Y Selanik Askeri Rüştiyesi İlkokul 44

Milli Mücadele - Kurtuluş Savaşı A. Aşağıdaki metni okuyalım. Tablolara istenilen bilgileri yazalım. MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI VE SONUÇLARI Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik ayrıldı. Savaşın galipleri olan İtilaf Devletleriyle (İngiltere, Fransa, İtalya) 30 Ekim 1918’de Mondros Ateş- kes Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmanın şartları Osmanlı Devleti açısından çok ağır- dı. Bu anlaşmanın sonucunda Osmanlı Devleti ordusundaki askerler terhis edildi. Terhis edilen askerlerin silahları İtilaf Devletlerine teslim edildi. Limanlarımız, demir yollarımız ve telgrafhanelerimiz denetim altına alındı. Yurdumuzun bir çok bölgesi işgal edildi. İngilizler; İstanbul ve çevresini, Yunanlar; İzmir ve çevresini, İtalyanlar; Antalya ve çevresini, Fransızlar; Adana ve çevresini, Ermeniler; Ardahan, Kars ve Sarıkamış’ı işgal etti. SONUÇ: Mustafa Kemal, yaşanan bu işgaller karşısında ümidini hiç kaybet- medi. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Milli Mücadele’yi (Kurtuluş Savaşı’nı) başlattı. a 1. Dünya Savaşı’nın ar- b c İtilaf Devletleri dından imzalanan an- Anlaşma Tarihi laşma. ............................... ............................... ............................... ............................... ............................... d İngilizlerin işgal etti- e f ği yerler: Fransızların işgal et- Yunanların işgal etti- tiği yerler: ği yerler: ............................... ............................... ............................... ............................... ............................... g Mustafa Kemal’in işgallerin ardından aldığı karar: .......................................................................................................... 45

MİNİ TEST - 7 1. Düşmanlar hangi savaşın ardından yur- 6. Yunanların işgal ettiği bölge aşağıdaki- dumuzu işgal etmeye başladılar? lerden hangisidir? A. Çanakkale Savaşı A. İzmir ve çevresi B. Balkan Savaşları B. İstanbul ve çevresi C. 1. Dünya Savaşı C. Muğla ve çevresi D. Trablusgarp Savaşı D. Antep ve çevresi 2. Yurdumuzu işgal eden devletlere veri- 7. “Kölelik, tutsaklık, esirlik” anlamına ge- len ortak isim hangisidir? len kelime hangisidir? A. İttifak Devletleri B. Birleşik Devletler A. Bağımlılık B. Özgürlük C. İşgalci Devletler D. İtilaf Devletleri C. Esaret D. Anlaşma 3. Aşağıdaki devletlerden hangisi yurdu- 8. İşgalci devletlerin yurdumuzu işgal et- muzu işgal eden devletler arasında yer melerinin nedeni hangisidir? almaz? A. İşgal ettikleri yerlerde güvenliği sağ- lamak. A. İngiltere B. Almanya B. Özgürce yaşamamızı sağlamak. C. Yurdumuzu elimizden almak. C. İtalya D. Fransa D. İnsanlara yardım etmek 4. İşgalci devletler hangi anlaşmanın ar- 9. İşgalci Devletler dından yurdumuzu işgal etmeye başla- dılar? I. İngiltere II. Fransa A. Mondros Ateşkes Anlaşması III. İtalya IV. ................. B. Ankara Anlaşması C. Sevr Anlaşması Noktalı yere hangisi gelmelidir? D. Paris Anlaşması A. Rusya B. Amerika 5. Aşağıda belirtilen yerlerden hangisi iş- C. Hollanda D. Yunanistan gal edilen yerlerden değildir? A. İzmir ve çevresi 10. İşgalcilere karşı Türk milleti nasıl bir B. İstanbul ve çevresi tepki verdi? C. Ankara ve çevresi D. Adana ve çevresi A. Kabullenmek B. Mücadele C. Sevinmek D. Hoşnutluk 46

Milli Mücadeleye Hazırlık A. Aşağıdaki devletlerle, işgal ettikleri bölgeleri rakamları kullanarak eşleştirelim. Or- taya çıkan tarihte gerçekleşen önemli olayı yazalım. 2 İNGİLİZLER ..... İzmir ve çevresini 0 FRANSIZLAR ..... Antalya ve çevresini 9 İTALYANLAR ..... İstanbul ve çevresini 1 YUNANLAR ..... Antep, Urfa, Maraş bölgesini TARİHİ OLAY: ..... ..... ..... ..... ............................................................ B. Aşağıdaki soruları verilen bilgilerden yararlanarak cevaplandıralım. 19 Mayıs 1919 23 Nisan 1920 Ankara Vatanın bölünmez bir bütün olduğu vurgulandı. Yurdumuzun içinde bulunduğu durum ve kurtuluş yolu vurgulandı. Milli cemiyetler bir çatı altında toplandı. 1 SORU : Büyük Millet Meclisi hangi tarihte açıldı? ................................... 2 SORU : Milli Mücadele hangi tarihte başladı? ................................... 3 SORU : Büyük Millet Meclisi nerede açıldı? ................................... 4 SORU : Amasya’da M. Kemal tarafından ne vurgulandı? ........................................................................................................................... 5 SORU : Erzurum Kongresi’nde vurgulanan görüş nedir? ........................................................................................................................... 6 SORU : Sivas Kongresi sonucunda ne oldu? ........................................................................................................................... 47

C. Aşağıdaki haritada İzmir, İstanbul, Samsun, Amasya, Erzurum, Sivas ve Ankara’yı farklı renklerde boyayalım. D. Aşağıdaki olayları oluş sırasına göre numaralandıralım. 23 Nisan 1920’de Ankara’da Büyük Millet Meclisi açıldı. Samsun’dan yola çıkarak Amasya, Erzurum ve Sivas’ta kongreler yaptı. Esarete razı olmayan milletimiz Kuvayı Milliye birliklerini kurdu. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Mondros Ateşkes anlaşması imzalandı. M. Kemal milli mücadelenin ateşini yakmak için İstanbul’dan yola çıktı. İtilaf Devletleri yurdumuzun dört bir yanını işgal etti. Hasan Tahsin işgallere sessiz kalmayarak düşmana ilk kurşunu sıktı. Kongrelerin ardından arkadaşlarıyla birlikte Ankara’ya geçti. M. Kemal 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. 48

Doğu ve Güney Cephesi A. Aşağıdaki ifadeleri harfleri kullanarak eşleştirelim. Şifreyi bulalım. İ Büyük Millet Meclisi’nin açıldığı tarih. Erzurum H M. Kemal’in Samsun yolculuğuna çıktığı vapur. İngiltere A İstanbul’u işgal eden devlet. Amasya A Kurtuluş Savaşı’nın başladığı tarih. Ankara A Milli Mücadele’nin merkezi olan ilimiz. Kağnı S Milli Mücadele’nin kadın kahramanlarından. Hasan Tahsin S M. Kemal’in Samsun’dan sonra gittiği ilimiz. 19 Mayıs 1919 N Şerife Bacı’nın cepheye silah taşımakta kullandığı taşıt. Bandırma H M. Kemal’in Sivas’tan önce gittiği ilimiz. Şerife Bacı N Amasya, Sivas ve Erzurum’da yapılan toplantılara verilen isim. 23 Nisan 1920 T İzmir’de düşmana ilk kurşunu sıkan kahramanımız. Kongre B. Aşağıda doğu cephesi komutanımız verilmiştir. Komutanımızın adını yazalım. İfadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a. ( ..... ) Kars ve Ardahan çevresini Ermeniler işgal etti. b. ( ..... ) Doğu Cephesi komutanı İsmet Paşa’dır. c. ( ..... ) Büyük Millet Meclisi Kazım Karabekir Paşa’yı Doğu Cephesi komutanı olarak atadı. ( ........................................ ) d. ( ..... ) Doğu Cephesi’nde ordumuz ilk yenilgisini aldı. e. ( ..... ) Ordumuz doğuda büyük bir zafer kazanarak Kars ve Ardahan çevresini Ermenilerden kurtardı. 49