INC 2014 abstract book)

EXCELLENT ORAL PRESENTATION EFFICIENCY OF OSTEOARTHRITIS EMPOWERMENT PROGRAM REGARDING ROBOTIC ARM TOTAL HIP ARTHROPLASTY (MAKOplasty®): EXPERIENCE FROM THE PRIVATE HOSPITAL, BANGKOK, THAILAND Suttapa.K Clinical Nurse Coordinator of Joint Replacement Center Nursing Department, Bumrungrad International Hospital, Bangkok, Thailand OBJECTIVES: To evaluate the effectiveness of the Osteoarthritis Empowerment Program as presented by the Bumrungrad International Hospital, in Bangkok, Thailand. METHODS: A quasi-experimental study was conducted in ninety participants with osteoarthritis enrolled in the program between March 2013 and December 2013. Participants were enrolled in experimental (n = 45) and control (n = 45) groups using match pair for sex, age, and type of procedure. The experimental group received the joint replacement pre-operative class information program based on the Gibson’s model of empowerment before surgery while the control group received routine care. The study duration was 1 week. Instruments used were Pre-Operative Information forTotal Hip Replacement SurgeryGuidebook. This guidebook is designed to provide important information about surgery and the recovery period.Data analyses included the Analysis of demographic data andhealth-related outcomesby independent t-test by used SPSS 16.0. RESULTS: The baseline characteristics were similar in both groups. The mean age of the intervention and control groups were 62.4±11.3 and 62.5±11.3 years, respectively. The intervention group was able to show statistically significant improvements in out of bed within 24 hours after surgerysooner than the control group (p value=0.001). CONCLUSION: The study suggests that the Osteoarthritis Empowerment Program is associated with a significant improvement in self efficacy in robotic arm total hip arthroplasty patients by help to maintain clinically meaningful improvements in health-related outcomes. It also serves to increase bed availability, which decreases hospital cost and may improve patient flow. SUPPORT AND COOPERTAION WITH MNUMS IN HISTO-CYTOPATHOLOGCAL EDUCATION AND RESEARCH Fukuda.T1, Yoshida.T1 ORAL PRESENTATION 1 Graduate School of Health Sciences, Gunma University, Maebashi, Gunma, Japan OBJECTIVES: Overview and results on educational and research support from 2012 which is based on agreement between MNUMS and Gunma University is reported. METHODS AND RESULTS: In Sep. 2012, we visited MNUMS and reviewed educational system and equipment followed by discussion with teaching staffs, then visited pathology departments of major hospitals in Ulaanbaatar for review and discussion. It is decided that training of MNUMS staffs at Gunma University is required to arrange educational system with feasible curriculum and educational environments for beginning of histo-cytological education together with 4 year system. From Oct. to Dec, 2012, two staffs and one student stayed at Gunma University and participated in training for histo-cytopathological techniques, educational methods and educational equipments. Later in Feb. 2013, we visited MNUMS to review outcome of above training and made preliminary lectures on histo-cytopathology for the students, which was the first time for them.. CONCLUSION: Not unilateral support, but respect and understanding of local demands and independency following precise analysis of local circumstances is necessary for international support for developing countries in the field of histo-cytopathology. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 49

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE БХХСАХНЭ-ИЙН МЭДЭЭГҮЙЖҮҮЛЭГ ЭРЧИМТ ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ТАСАГТ ХЭВТЭН ЭМЧЛҮҮЛЭГСДИЙН ХАГАЛГААНЫ ДАРААХ ӨВДӨЛТИЙН БАЙДАЛД ХИЙСЭН ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ Саруул.Б1, Алтанзул.Ё2, Эрдэнэтуул.Э3, Оюунзоригт.И4, Өлзийцэцэг.Т5, Нэргүй.С6 1, 2, 3, 4, 5, 6 Батлан хамгаалах хууль сахиулах алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлэг ЗОРИЛГО: “Харааны шатлалт үнэлэмжийн” аргыг хагалгааны дараах өвчтөнд хэрэглэж өвдөлтийг хэмжиж судлан өвдөдлтөнд тохирсон өвдөлт намдаах эмчилгээг явуулах. ЗОРИЛТ: 1.Харааны шатлалт үнэлэмжээр хагалгааны дараах өвчтөний өвдөлтийг хэмжин судлах, өвдөлтгүй байлгах 2.Өвдөлтийг нас хүйсээр нь харьцуулан судлах 3.Хагалгааны дараах өвчтөнд тохирсон өвдөлт намдаах эмчилгээг явуулах АРГА АРГАЧЛАЛ: Мэс заслын эмчилгээ хийлгэсэн 60-н эмчлүүлэгчдээс хагалгааны дараах үеийн өвдөлтийн эрчмийг “Харааны шатлалт үнэлэмжийн” аргыг хэрэглэж судалгааны тусгай хуудсан дээр тэмдэглэн авч статистикийн боловсруулалт хийсэн. Харааны шатлалт үнэлэмжээр 1-3 бага зэргийн, 4-6 дунд зэргийн өвдөлттэй, 7-10 хүчтэй болон нэн хүчтэй өвдөлтийн хүрээнд байна. ҮР ДҮН: Холецистоэктомия хагалгаа хийлгэсэн 40 өвчтөнд үзэхэд хагалгааны дараах эхний 1-6 цагт өвдөлтийн эрчим харааны шатлалт үнэлэмжээр 7-6 шатлалын орчим байгаа бөгөөд хагалгааны дараах эхний 12 цагт өвдөлтийн хэм 2-3 шатлалаар буурсан.Яаралтай хагалгаанд орсон 20 өвчтөнөөс харааны үнэлэмжээр хэмжихэд хагалгааны дараах эхний 6 цагт 7-8 шатлалын орчим хагалгааны дараах 12 цагт 5-4 гэсэн шатлалын хүрээнд байгаа нь хагалгааны дараа өвдлөлтийн хүч их байгааг харуулж байна. Судалгаанд хамрагдсан хүмүүсийн насны хувьд 29-55 настай байсан ба хүйсний хувьд 50:50 харьцаагаар сонгон авч судлахад эмэгтэйчүүд хагалгааны дараа дунджаар 5-6 буюу дунд зэргйн өвдөлттэй, эрэгтэй хүмүүс 6-7 буюу нэн хүчтэй өвдөлтийн хүрээнд байна. ДҮГНЭЛТ:Хийгдсэн судалгаанаас харахад хагалгааны дараах эхний 6 цагт өвдөлтийн эрчим хүчтэй буюу нэн хүчтэй өвдөлтийн хүрээнд байгаа бөгөөд хүйсний хувьд эрэгтэйчүүд илүү өвдөлт мэдэрдэг байна.Хагалгааны дараа эмийн эмчилгээг зөв сонгох юм. POST OPERATIONAL PERIOD PAIN ANALOGY OF INTENSIVE & ANAESTHESIA TREATMENT DEPARTMENT OF CENTRAL HOSPITAL OF DEFENCE AND LAW ENFORCEMENT OFFICERS Saruul.B1, Altanzul.Yo2, Erdenetuul.E3, Oyunzorigt.I4, Ulziitsetseg.T5, Nergui.S6 1, 2, 3, 4, 5, 6 Central hospital of Defense and law enforcement Officers OBJECTIVES: To do treatment to relieve the pain in according with the post operational period patient pain using the method “optic stage evaluation”. METHODS: Evaluated the post operational period pain degree of people who underwent surgery. Their pain feeling degree is 1-3 low, 4-6 medium, 7-10 high suffer. : 40 patients who had kholetsistoektomig had been reduced 6-7 degree post 6 hours of operation and reduced by 2-3 degrees post 12 hours of operation. 20 patients who had urgent operation had been reduced 7-8 degrees post 6 hours of operation, and in post 12 hours of operation they are at 5-4 degrees of suffer. Sex ratio is 50:50. There were 6-7 males and 5-6 females. It has been observed that men had more pain as compared with women. CONCLUSION: The intense of pain is high during the first 6 hours after surgery. Male patients more feel to intensity pain than female patients. Medications used in our clinic are not satisfactory for pain relieve for the first 6 hour after surgery is done. 50 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

EXCELLENT ORAL PRESENTATION ШУГТЭ-ИЙН СУВИЛАХУЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ НЬ Цэрмаа.Ш1, Нүрзэдмаа.Ж2, Тунгаамаа.Д3 , Болортуяа.С4 1, 2, 3, 4П.Н.Шастины нэрэмжит Улсын Гуравдугаар Төв Эмнэлэг, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: ШУГТЭ-ийн сувилахуйн тусламж үйлчилгээний хүний нөөцийн хэрэгцээг тодорхойлоход ORAL PRESENTATION оршино. ЗОРИЛТ: 1.Тус эмнэлгийн сувилагч мэргэжилтний орон тоог MNS 6330-1:2012 стандартын дагуу хэрэгцээг тодорхойлох 2. Шинээр бий болж буй сувилагчийн ажлын байр орон тоог судлах 3. ШУГТЭ- ийн эмч сувилагчийн харьцаа болон нэг сувилагчид ноогдож буй үйлчлүүлэгчийн тоог судлах АРГА АРГАЧЛАЛ: Төрөлжсөн мэргэжлийн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагааны стандарт MNS 6330- 1:2012, ШУГТЭмнэлгийн даргын 2014 оны орон тооны А/01 тоот тушаалыг үндэслэн сувилагч мэргэжилтний байх ёстой болон одоо байгаа хүний нөөцийн харьцуулсан үнэлгээгээр хэрэгцээг тодорхойлов. Судалгааны зарим тоон өгөгдлүүдийг компютерийн Microsoft Excel/database программд сан үүсгэн хавсарсан нийлмэл үзүүлэлтэнд оруулж бодит тоон харьцуулалт ба шугман регрессийн аргаар тооцоог хийж гүйцэтгэв. Судалгааг Төрөлжсөн мэргэжлийн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагааны МNS 6330-1:2012 стандартыг үндэслэхэд Мэдээгүйжүүлэг, мэс засал, яаралтай тусламж, сэргээн засах эмчилгээний сувилагч мэргэжилтний мэргэжлийн нэршил тусгагдаагүй учир эмчийн орон тооны үзүүлэлтийг үндэслэн тооцсон. ҮР ДҮН: 1. Тус эмнэлгийн нийт 415 оронд эмчилгээний тасагт ахлах сувилагч 18, өдрийн сувилагч 88, ээлжийн сувилагч 238 /6-7 оронд/, эрчимт эмчилгээний 176 /Эрчимт эмчилгээний 2 оронд 1/, туслах сувилагч 41 байхаар тооцож судалсан. Зөвлөх поликлиникт стандартанд 1 үзлэгийн өрөөнд 1 сувилагч ажиллах сувилагчийн орон тооны хэрэгцээ-23, оношлогооны төв хэсэгт 1 үзлэгийн өрөөнд 1 сувилагч ажиллах сувилагчийн орон тооны хэрэгцээ ЭКГ-4, Дурангийн сувилагч 4, ЭХОКГ-1, ЭЭГ-1 нийт 10 сувилагч хэрэгцээтэй байна. СЗЭТасагт стандартанд 50 оронд 1 сувилагч ажиллах сувилагчийн орон тооны хэрэгцээ-32 байна. Сувилагчийн орон тооны хэрэгцээг судлахад одоо ажиллаж буй сувилагч 278, стандартын дагуу тооцоход байх ёстой сувилагч мэргэжилтэн 631, үүнээс хэрэгцээт сувилагчийн тоо 353 байна. 2. Тус эмнэлэгт шинээр бий болсон сувилагчийн ажлын байр орон тооны судалгааг хийхэд Оношлогооны төвд Компютер CD –ний сувилагч, АОЭТ-т мэс заслын сувилагч-2, СЗЭТ-Хөдөлгөөн засалч-2, ХАТ- ажиглалтын сувилагч-1, Поликлиникт-ЭКГ сувилагч-1, Дуран- дурангийн сувилагч-1, харвалтын тасагт Ахлах сувилагч-1, сувилагч 15, туслах сувилагч -2, Зүрхний шигдээсийн тасагт ахлах сувилагч -1, сувилагч-15, туслах сувилагч 2, ЕМЗТ, ЧХМЗТ сэрээх өрөөний сувилагч -2 байгаа нь 2014 оны 1-р улирлын байдлаар 10 тасагт шинээр 9 чиглэлээр ажлын байр буюу 41 сувилагчийн орон тоог бий болгосон байна. 3. ШУГТЭ-ийн эмч сувилагчийн харьцаа болон нэг сувилагчид ноогдож буй орны тоог судлахад эмч сувилагчийн харьцаа 1:1 буюу нэг сувилагчид 15-19 эмчлүүлэгч ноогдож байна. ДҮГНЭЛТ: 1.Төрөлжсөн мэргэжлийн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагааны МNS 6330-1:2012 стандартаар тооцоход 353 сувилагч хэрэгцээтэй байгаа тооцоо гарсан байна. 2. Шинээр бий болсон ажлын байранд сувилагчийн орон тоо нэмэгдсэн хэдий ч стандартын дагуу орон тоо нэмэгдээгүй гэж үзлээ. 3. Тус эмнэлэгт эмч сувилагчийн харьцаа 1:1 байгаа нь сувилагчийн ажлын ачааллыг нэмэгдүүлэх, нэг сувилагчид ноогдох эмчлүүлэгчийн тоо их байгаа нь тусламж үйлчилгээний чанарт сөргөөр нөлөөлөх хүчин зүйл нь болохоор байна. TO DEFINE THE NECESSITY OF THE NURSING HUMAN RESOURCE AT THE SHASTIN MEMORIAL HOSPITAL Tsermaa.Sh1, Nurzedmaa.J2, Tungaamaa.D3, Bolortuya.S4 1,2,3,4Shastin`s National Third Central Hospital, Ulaanbator, Mongolia OBJECTIVES: 1. to calculate the total number of required nursing positions using MNS 6330-1:2012 standard 2. To investigate the new nursing positions 3.To investigate doctor-nurse and nurses-clients ratios at the Shastin Memorial Hospital METHODS: Based on the A/01-2014 statement by the director of the Shastin Hospital and MNS 6330- 1:2012 standards, the required number nursing staff positions was evaluated by the comparison of current and required nurses at the hospital. Some of the research numerical data was calculated by linear regression АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 51

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE and digital comparison methods in the form of combined figures using Microsoft Excel database software programs. RESULTS: 1. As MNS 6330-1:2012 standards supported, the calculation was based on the definition of a doctor due to the lack of creation of new position definition for the nurses who work at the rehabilitation, surgery, emergency room, ICU and anesthesia units. 2. The calculation was done for the total required 415 beds, 18 head nurses, 88 daytime nurses, 238 shift nurses(6-7 beds) 176 ICU nurses( one ICU nurse per 2 beds), 41 assistant nurses. 3. The necessity of 1 nurse per examination room at the outpatient clinic was 23, and the diagnostic center was short of 4 EKG nurses, 4 colonoscopy nurses, 1 Echo KG, 1 ICU nurse and total 10 nurses. The required number of the nurses at the rehabilitation department was 32 based on the MNS 6330-1:2012 standards. 2. When the required number of the total nurses was calculated the number was 631 of which only 278 nurses work currently, the hospital is operating shortly on 353 nurses. When the newly created nursing positions at the hospital were examined, CD nurse for the diagnostic center, 2 surgical nurses for the angiography and treatment department, 2 physical therapists for the rehabilitation unit, 1 observation nurse for the patient admission department were necessary to fulfill the nursing staff. For the outpatient clinic 1 EKG, 1 colonoscopy, for the stroke department 1 head, 15 general, 2 assistant, for the department of the MI 1 head, 15 staff, 2 assistant, for the general surgery and the ENT departments 2 nurses are required respectively. Thus the research reveals total 41 nursing positions was created at the 10 departments, 9 specialties as of the first 3 months in 2014. 3. The ratio of doctor-nurse is 1:1 and the number of patients per nurse was 15-19. CONCLUSION: 1.The MNS 6330-1:2012 standard calculated the total number of nurses required at the Shastin Memorial Hospital as 353. 2. The research shows that the necessary nursing positions did not meet the total number of the new nursing positions at the hospital. 3. The fact of 1:1 doctor-nurse ratio is affecting the nurses’ workload negatively; the high number of the patients per nurse is adversely affecting the quality of nursing care delivered to the population. BACCALAUREATE NURSING EDUCATION CURRICULA IN MONGOLIA: STATUS, ISSUES AND REFORMS Baigalmaa Dovdon1, Kim Jinhyun2 1School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences 2Seoul National University, Republic of Korea INTRODUCTION: In 1993, the first baccalaureate nursing program was established at Medical College in Ulaanbaatar, followed by programs at 8 universities. Now baccalaureate nursing programs are offered at 4 public and 5 private universities and most have a four year curriculum and follow a medical model. It highlighted the need to change nursing education curriculum in Mongolia from the illness-focused curriculum to health-based one and from the focus on acute care to primary care. Our objectives were to analyze baccalaureate nursing curricula and develop new curricula for undergraduate education in Mongolia. METHODS: Content analysis was employed as the primary method of inquiry in this descriptive study. The eligibility criteria for inclusion in this evaluation included Mongolian university baccalaureate nursing programs. RESULTS: Required courses and electives are the two basic categories of courses in the curriculum with subcategories within both. Subcategories under required courses include general education courses, professional foundation courses, and nursing courses (including practicum). The general education courses as a percentage of total curricula across the nine curricula ranged from 22 to 33.4 with a mean of 26.3. The proportion of professional foundation courses in the total curriculum time ranged from 33.5% to 44.6% with a mean of 38.9%. The share of nursing courses in the nine curricula ranged from 32.1% to 40.2% with a mean of 34.8%. Practicum is a major component in nursing courses that constituted, with a mean 9.8% of the time allocation within category. CONCLUSION: Many of the courses titles are changed from medical terms, but only suffixed with “nursing”. The nursing specialty courses are arranged according to the subspecialties in clinical medicine. More specifically, the curriculum configuration was copy of the medical education model. 52 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

EXCELLENT ORAL PRESENTATION ГАР УГААХ СТАНДАРТЫН ХЭРЭГЖИЛТИЙН БАЙДАЛД ORAL PRESENTATION ХИЙСЭН СУДАЛГАА Цэцэгсүрэн. Х1, Цэцэгмаа.П2, Хандхүү.T3 1.2Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС 3Нийслэлийн II амаржих газар ЗОРИЛГО: Нийслэлийн II амаржих газарт ажиллаж буй эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн дунд халдвар хамгааллын дэглэмийн гол цөм болсон гар угаах стандартын хэрэгжилтийн байдалд үнэлгээ өгөхөд оршино. АРГА, АРГАЧЛАЛ: Мэдлэгийг 5 асуулт бүхий сорилоор; Чадварыг чанарын алба, сувилгааны албаны тойрон үзлэгийн хяналтын хуудсаар; Эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн гар угаах дадал хэвшлийг төрөх өрөө, ажилбарын өрөө, хүлээн авах, нярайн тасагт 20 минутын агшингийн судалгаагаар үнэлж дүгнэлээ. ҮР ДҮН: 1. II амаржих газар ажиллаж буй 24 эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн гар угаах стандартын талаарх ерөнхий мэдлэгийг үнэлэхэд дундаж үнэлгээ 51 буюу хангалтгүй байв. 2. Гар угаалтын ур чадварын үнэлгээнд 59, 4% нь хангалттай сайн гэж үнэлэгджээ. Хангалтгүй гэж үнэлэгдсэн мэргэжилтнүүдийг 2-3 удаа дахин үнэлэхэд 5, 4%-ийн ур чадвар сайжраагүй хангалтгүй хэвээр байжээ. 3. Гар угаах дадлыг 20 минутын агшингийн судалгаагаар үнэлэхэд ажилбарын өмнө 36, 1% нь стандарт шаардлагыг хангаж байсан боловч эмч нарын 61, 1%, эх баригчдын 12, 5%, сувилагчдын 18, 75% нь огт гараа угаалгүйгээр ажилбарт оролцож байв. Харин ажилбарын дараа 100% гараа угаасан ч 68% нь стандарт шаардлага бүрэн хангаагүй байна. Үйлчлүүлэгчдээс эмнэлгийн ажилчид халдвар хамгааллын аюулгүй байдлыг хэрхэн хангаж ажилладаг талаарх асуумжийг авахад 62, 52% нь хангалттай сайн гэж үнэлжээ. ДҮГНЭЛТ: 1.Тус амаржих газрын мэргэжилтнүүдийн гар угаах стандартын мэдлэг хангалтгүй, гар угаах чадвар дунд зэрэг, ажилбарын өмнө эмч нар гараа угааж хэвшээгүй, эх баригч сувилагч нар стандартыг бүрэн эзэмшээгүй байна. 2. Үйлчлүүлэгчдийн аюулгүй байдлыг хангахын тулд аливаа ажилбарын өмнө үйлчлүүлэгчийн дэргэд гараа угааж хэвших шаардлагатай байна. HAND WASHING HYGIENE STANDARD IMPLEMENTATION SURVEY Tsetsegsuren. Kh1, Tsetsegmaa.P2, Khandkhuu. T3. 1, 2School of Nursing, MNUMS 3City’s Maternity 2nd Hospital OBJECTIVES: 1. Medical staffs to be trained to acknowledge vitality of implementing hand hygiene regime. 2. To assess frequent questionnaire from the patients about safety of infection prevention. METHODS: Knowledge test 5 question; Skill quality service, nursing random check list; The practice of hand hygiene standard implementation in maternity unit’s 20 min observation period that covered all steps of maternity ward activity has been assessed (delivery room, operation room, reception room, neonatal room). RESULTS: In the City’s Maternity Hospital 2 involved 24 doctors had been assessed their knowledge of hand hygiene standard regime. Result shown 51% were inadequate. The practice of hand wash hygiene assessment result shown 59% were adequate. Previously failed medical staffs had been reassessed 2-3 times but the result shown 5, 4% were still inadequate. Hand washing practice 20 min observation periods assessment result shown 36% before patient contact. Doctors 61.1%, midwife 12, 5%, nurse 18, 76% have not washed their hands at all. After patient contact 100% washed their hands but 68% of them inadequate standard hygiene level. However according to patients questionnaire result shown 62, 52% of their medical staffs hand washing hygiene standard were adequate. CONCLUSION: 1.The overall adherence of health care workers to recommended hand washing practices is low. Medical staffs a lack of awareness and scientific knowledge regarding hand hygiene is considered significant. 2. All medical staffs are professionally and ethically accountable for the care and safety of their patients and should adopt effective and frequent hand hygiene standard regime. This is a fundamental aspect of healthcare delivery, necessary to reduce the risk and spread of infection. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 53

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE НЯРАЙН ДУЛААН АЛДАЛТЫН ҮЕИЙН СУВИЛАХУЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД ҮНЭЛГЭЭ ӨГӨХ Ц.Отгонсүрэн1, А.Өлзийбилэг2, Д.Отгонсүрэн3, Х.Анхбаяр4, Д.Баянжаргал5, Х.Мэндбаяр6, Долгорсүрэн7 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7Гурвангал эмнэлэг ЗОРИЛГО: 1.Шинэ төрсөн нярайн төрсний дараах дулаан алдалтанд үнэлгээ өгөх, 2.Богино хугацаанд дулаан алдалтын шалтгааныг илрүүлэх. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг Гурван гал эмнэлэгийн төрөх тасагт 2013 онд төрсөн нийт 218 нярайд сувилгааны үнэлгээний дагуу судалгааг хийсэн. Судалгааны материалын боловсруулалтыг SPSS программаар гүйцэтгэв. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдсан нийт 218 нярайн 18% буюу 39 нь дулаан алдалтанд орсон байна. Жирэмсний тээлтийн хугацаанд биеийн жингээ алдсан нярай 5 буюу 12.8%, 2300-2800 гр хүртэлх бага жинтэй нярай 14 буюу 35.8%, 2800 гр-аас дээш жинтэй нярай 20 буюу 51.2% байв. Дулаан алдалтанд орсон нярайн 18% нь төрснөөс хойш 30 минутаас 1 цагийн дараа дулаан алдалт үүссэн байв. Бидний хийсэн судалгаагаар эхийн жирэмслэлт ба төрөлтийн байдал, эхийн асаргаа сувилгааны талаарх ойлголт, чадвар зэрэг нь дутмаг байв. ДҮГНЭЛТ: Судалгааны дүнгээс үзэхэд нярайн 18% нь төрснөөс хойш 30 минутаас 1 цагийн дараа дулаан алдалт үүссэн байгаа нь нярайн сувилахуйн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг эх баригч сувилагч нар нярайг хянах хяналтаа сайжруулж дулаан алдалтаас сэргийлэх мэргэжлийн мэдлэг чадвараа өдөр дутмын ажилдаа хэвшил болгох шаардлагатайг харуулж байна. Эх хүүхдийг төрсөн цагаас нь эхлэн хамт байлгах нь нярайн дулаан алдалтаас сэргийлэх, ач холбогдолтой байна. EVALUTION ON NURSING CARE DURING THE INFANTS BODY TEMPERATURE DROP Otgonsuren.Ts1, Ulziibileg.A2, Otgonsuren.D3, Ankhbayar.Kh4, Bayanjargal.D5, Mendbayar.Kh6, Dolgorsuren7, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Gurvan Gal Maternity Hospital OBJECTIVES: 1. Evaluating the newborn infant’s body temperature drop after its birth; 2.Determining the causes of body temperature drop in short term; METHODS: Study was carried out based on nursing evaluation of total 2018 infants born in Delivery Section of the Gurvan Gal Hospital in 2013. Study materials were performed on SPSS software. RESULTS: the 18 percent (39 infants) of total 218 infants involved in study lost body temperature after its birth. There were 12.8 percent (5) which lost its body weight during the pregnancy bearing and 35.8 percent (14 infants) born weighing 2300-2800 grams and 51.2 percent (20 infants) were weighing above 2800 grams. 18 percent of total infants with temperature loss started to lose their body temperature within 30 minutes to 1 hour after its birth. According to our study, there was lack of concept and skill on pregnancy, delivery and nursing care to mothers. CONCLUSION: In consideration of study, 18 percent of total infants started to lose their body temperature within 30 minutes to 1 hour after its birth. This shows those obstetricians and nurses who provides care to newborn infants are required to improve their control on infants body temperature and to accustom their knowledge and skills to prevent body temperature loss of infants to their daily work. Keeping the mother and newborn baby together is preventive from infant’s body temperature drop. 54 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

EXCELLENT ORAL PRESENTATION ОЛОН ЭМЭНД ДАСАЛТАЙ СҮРЬЕЭТЭЙ ЭМЧЛҮҮЛЭГЧДЭД ҮЗҮҮЛЖ БУЙ СУВИЛАХУЙН ORAL PRESENTATION ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ОНЦЛОГ, ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ Бор.Г1, Баярмагнай.Б2 1Халдварт Өвчин Судлалын Үндэсний Төв, Улаанбаатар, Монгол 2Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Олон эмэнд дасалтай сүрьеэтэй эмчлүүлэгчдэд үзүүлж буй сувилахуйн тусламж үйлчилгээний онцлог, өнөөгийн байдлыг тодорхойлоход оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ:Судалгааг аналитик судалгааны агшингийн загвараар хийв. Судалгаанд Халдварт Өвчин Судлалын Үндэсний Төв (ХӨСҮТ)-ийн сүрьеэгийн клиникийн олон эмэнд дасалтай тасаг, эмэнд мэдрэг уушигны сүрьеэгийн тасгуудад онош нь батлагдан хэвтэн эмчлүүлж буй 120 эмчлүүлэгч, тус тасгуудад ажиллаж буй 32 сувилагчийг хамруулсан болно. Зорилтын хүрээнд мэдээ, мэдээлэл цуглуулахдаа асуулгын болон харьцуулалтын загвар ашигласан болно. Судалгааны материалуудыг “SPSS 20”, Open Epi программаар экстенсив, интенсив үзүүлэлтүүд, түүний алдаа, стандарт хэлбэлзэл зэргийг тооцон t≥2, p<0.05 байхад үзүүлэлтийг статистик үнэн магадлалтай гэж тооцсон болно. ҮР ДҮН: Эмчлүүлэгчдийг насны хувьд авч үзвэл ОЭДС-тэй эмчлүүлэгчдийн 56.7% нь 15-44 насны эмчлүүлэгч байна. Нийт өвчлөгсдийн 62.5% нь эрэгтэй, 37.5% нь эмэгтэй байгаагаас үзвэл эрчүүд илүү өвдсөн нь харагдаж байна. Эмчлүүлэгчдийг харьяаллаар нь авч үзвэл 72.5% хотын харьяалалтай, 27.5% хөдөө, орон нутгийн харьяалалтай байна. Үүнээс харахад хүн ам төвлөрсөн хот суурин газраас өвчлөгсөд дийлэнх хувийг эзэлж байна. Нийт өвчлөгсдийн 32.5% нь ажилтай, 43.3% нь ажилгүй, 7.5% нь оюутан, 7.5% нь тэтгэвэрт, 7.5% нь хөдөлмөрийн чадвар түр алдсан байна. Сүрьеэгээр өвчлөгсдийн дийлэнх буюу 58.3% нь ажилгүй буюу бага орлоготой иргэд байгаа нь ОЭДС-ээр өвчлөхөд нөлөөлсөн байна гэж үзэхээр байна. (p<0.05) ОЭДС-тэй эмчлүүлэгчдийн хувьд 53.3% нь тамхи татдаг, 36.7% нь тамхи татдаггүй, 33.3% нь архи огт хэрэглэдэггүй, 10.0% нь байнга хэрэглэдэг, 56.7% нь хааяа хэрэглэдэг гэж хариулсан бол ЭМС-тэй эмчлүүлэгчийн хувьд 50.0% нь огт хэрэглэдэггүй, 50.0% нь хааяа хэрэглэдэг нь судалгаанаас харагдаж байгаа нь хорт зуршил болон хоолны илчлэг байдал сүрьеэгийн эмчилгээний үр дүнд нөлөөтэй байна. ОЭДС-тэй эмчлүүлэгч нарт сонсгол хэвийн бус болох, сүрьеэгийн эмийн гаж нөлөө, үе мөчөөр өвдөх, сэтгэлээр унах, гутрах, нүдэнд хий юм үзэгдэх, холголт, цооролт, тарианы бэрсүү зэрэг хүндрэлүүд тохиолдож байгаа нь тэдэнтэй сувилагч нэг бүрчлэн ойр дотно ажиллах, сэтгэл зүйч, нийгмийн ажилчны зөвөлгөө нэн шаардлагатай байгааг харуулж байна. (p<0.05) ОЭДС- ийн үед үзүүлэх сувилахуйн тусламж ЭМС-тэй эмчлүүлэгчдэд үзүүлэх сувилахуйн тусламж хоорондоо ялгаатай эсэхийг тодруулахад судалгаанд хамрагдсан нийт 32 сувилагчийн 90.6% нь ялгаатай, 9.4% нь ялгаагүй ижил гэж хариулснаас үзэхэд ОЭДСТасагт үзүүлж байгаа сувилахуйн тусламж үйлчилгээ маш их ялгаатай, онцлог нь асаргаа, сувилгааны нэр төрөл олон, халдварын эрсдэл өндөр, сэтгэцийн талаас өөрчлөлт их гардаг, сүрьеэгийн эмийн гаж нөлөө их илэрдэг, ажлын ачаалал ихтэй, хатгалтын тоо олон, тарианы бэрсүү их, сэтгэл хөөрөл, гутрал ихтэй болохыг сувилагч нар тодорхойлсон байна. Мөн асран хамгаалагч нартай байнгын холбоотой байх, хүнд хэвтрийн эмчлүүлэгч их, хэт туранхайгаас хамааран холголт, цооролт үүсэх магадлал өндөртэй, удаан хугацаагаар хэвтэн эмчлүүлдэг зэргийг сувилагч нар тодорхойлсон байна. (p<0.05) Ажлын ачааллаас болж сувилгааны үйл ажиллагааны (СҮА)-ны 5 шатлалт тусламжийг зөвхөн хүнд, хүндэвтэр эмчлүүлэгчдэд л үзүүлдэг нь харагдаж байна. ДҮГНЭЛТ: ОЭДС өвчний онцлог нь халдварын эрсдэл өндөр, хүнд архаг явцтай, тавилан муутай нийгмийн халдварт өвчин бөгөөд энэхүү онцлогоос шалтгаалан сувилагчийн ажлын хариуцлага, мэдлэг, чадвар, харилцаа хандлага нь урт хугацааны эмчилгээ, сувилгаанд чиглэгддэг байна. 1. ОЭДС-тэй эмчлүүлэгч нь олон хоног, сараар хэвтдэг (41-с дээш хоног 41.7%, амьсгалын дутагдал, цээжний цус алдалтаар хүндрэх эрсдэл өндөртэй сорвит болон хөндийт сүрьеэгээр 85% өвчилдөг, сонсгол буурах 58.3%, сэтгэцийн өөрчлөлтөд орох 85%, эмийн гаж нөлөө илүү илэрдэг 84.2%, тарианы бэрсүү үүсэх 100%, холголт цооролт 86.6% үүсэх хүндрэлүүд ОЭДС-ийн үед тохиолдож байна. 2. ОЭДС-тэй эмчлүүлэгчдэд үзүүлж буй сувилахуйн тусламжид амин үзүүлэлтийг олон давтан хянах, хатгалтын тоо олон (p<0.05, булчин тариа 1.7 дахин их, арьсан дорхи тариа 10.5 дахин их, гаж нөлөөний эсрэг эмчилгээ сувилгаа 63.3% (p<0.001), холголт цооролтын үеийн сувилгаа, тарианы бэрсүү, эмийн гаж нөлөө, цэр ариутгах, шээлгүүр тавих, цэвэр боолт хийх, бүх биеийн болон хэсэгчилсэн угаалга хийх, давсаг угаах зэргээр асаргаа сувилгааг олон давтан хийдэг (p<0.05), эрүүл мэндийн боловсрол олгох сургалт их явуулдаг (p<0.001) зэрэг онцлогтой байна. Энэ бүх үйлчилгээ нь сувилахуйн тусламжийн онцлогийг харуулж байгаа төдийгүй халдвар авах эрсдэл өндөр, сувилахуйн 5 шатлалт тусламжийг хүн АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 55

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE бүрт хүргэж үйлчлэх боломж нөхцөл бүрдээгүй байна. NURSING CARE CHARACTERISTICS AND CURRENT SITUATION FOR PATIENTS WITH MULTI-DRUG RESISTANT TUBERCULOSIS Bor.G1, Bayarmagnai.B2 1NCCD 2MNUMS OBJECTIVES: To determine current situation and specialty of health care situation for patients with multidrug-resistant tuberculosis and to determine clinical symptoms of MDR TB patients and the way of nursing care. METHODS: Descriptive research method was used in this study. The study was conducted in MDR-TB ward 1, 2 in Tuberculosis Clinic of National Center for Communicable Diseases from 2012 to 2013. 120 patients with MDR-TB referred in TB clinic and 32 nurses involved in this study. Finally data was analized by Open Epi program and SPSS version 20. RESULTS: The 56.7% of the patients with MDR tuberculosis were the people between 15-44. Men was greater than women. The uneducated or the low educated (66.7%), the unemployed or th low income (70%) would be risk factor for MDR TB. Almost 57.5% were working group. It is obviously that only patients with hard condition got better care service because of overworking for nurses. The knowledge about TB for 46% of nurses was enough but the knowledge about medical equipments was poor. The 90.6% of participants agreed that MDR-TB ward had its own specialty. It is said that the MDR-TB wards were special ward because of a kind of care service, risky for infection, some severe drug adverse effect, and stay in a long duration in hospital. By gender, participation of males was more than females, which is 62.5% / 37.5%. The study participants were selected from UB, provinces: 72.5% from UB, 27.5% from provinces. From here, majority of the participants were selected from capital city, which is overloaded. The participants of 32.5% had a job, 43.3% were the unemployed, 7.5% were students, 7.5% were the retired, and 7.5% were the disabled. Employment status was major risk factor for MDR TB because the majority of the participants were unemployed or low-income people. The 53.3% of MDR participants were smokers, 36.7% were non- smokers, 10% were alcoholic, 33.3% were non-alcoholic but 50% of the participants of the control group were alcoholic. It is clear that a smoking status and alcohol use were different in two groups. CONCLUSION: Multi-drug resistant tuberculosis is a highly contagious, communicable infectious disease and its prognosis is not good if severe chronic infection is badly managed and untreated. Therefore, TB requires special care, responsibilities, knowledge, skills from nurses during the long-term course of treatment.1. Patients with MDR-TB need to be treated for long term that lasts for months more than 41 days, 41.7%, compared to the patients with the Drug susceptible TB. These forms of tuberculosis characterized by high risk of respiratory failure, chest bleeding complications and tend to affected by Cavitary pulmonary tuberculosis and scary form of tuberculosis 85%. There are also reported that following symptoms are frequently occurred in patients with MDR-TB, such as loss of hearing 58.3%, and mental changes 85%, and adverse drug effects 84.2%, hard lumps in injection sites (Lantus) 100%, graze and perforation 86.6%, (p <0.05). 2. Nursing for patients with MDR-TB requires more care and medical procedures than patients with the Drug susceptible TB, such as more control on vital indications of pathological condition (p <0.05) and number of puncture (p<0.05, muscle injections 1.7 times more, and under the skin injection 10.5 times, and medical care against the adverse effects 63.3%, (p<0.001). More frequent care are required for graze and perforation, hard lumps in injection sites, adverse drug effects, sputum sterilization and sterile bandage, bathing and washing of patient and washing the bladder p<0.05), and provide health education and training ( p<0.001). Due to overburdening work, nurses caring for patients with TB are being under the high risk of infection. Moreover, nurses spend more time for very sick patients. Because of this situation other patients could not get 5-step nursing care properly. 56 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

EXCELLENT ORAL PRESENTATION БАКАЛАВРЫН БОЛОВСРОЛТОЙ СУВИЛАГЧ МЭРГЭЖИЛТНИЙ ORAL PRESENTATION ХӨТӨЛБӨРИЙН ШИНЭЧЛЭЛ Д.Солонго1, Н.Одонгуа1, С.Оюунцэцэг2, Ч.Дордэрэм3 1, 3 АШУҮИС-ийн Сувилахуйн Сургууль, 2АШУҮИС-ийн СБЗГ Дэлхийн өндөр хөгжсөн орнуудад сувилагч бэлтгэдэг сургуулиудын сувилахуйн боловсролын хөгжлийг илтгэдэг чухал шалгуур нь өндөр мэдлэгтэй, мэргэжлийн ур чадвар сайтай, аливаа юманд чин сэтгэлээсээ ханддаг мэргэжилтэн бэлтгэхэд зорьж байна. ЭМЯ-наас боловсруулан гаргасан “Сувилагч мэргэжилтний тодорхойлолт”-нд сувилагч нь анхан шатны тусламж үзүүлдэг, эрүүл мэндийн боловсрол олгодог, хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах чиглэлээр сувилахуйн тусламж үйлчилгээг чанартай үзүүлэхэд шаардлагатай онолын мэдлэг, чадвар, хандлага эзэмшсэн мэргэжилтэн байна гэж тодорхойлжээ. Ард иргэд сувилахуйн тусламжийг өөрийн амьдарч буй газартаа ойр, аюулгүй, түргэн шуурхай авах хүсэлтэй байдаг. Сувилагч болон эмнэлгийн мэргэжилтний дунд багаар ажиллах нөхцөл бүрдээгүй, сувилахуйн тусламжийн цогц үйлчилгээг бүрэн төгс үзүүлэхэд мэргэшиж бэлтгэгдээгүй байна. Сувилагчийг бэлтгэж буй орнуудад (АНУ, Солонгос, Япон) сувилагчийг бакалаврын боловсролоор 120-128 кр-ээр бэлтгэж байна. Хэдийгээр АШУҮИС, Сувилахуйн сургууль нь бакалаврын боловсролтой сувилагч мэргэжилтнийг 142 кр-ээр бэлтгэдэг ч үйлчлүүлэгчийн эрүүл мэндийг бодитой үнэлэх, тэдэнд өөрийн эрүүл мэнддээ хэрхэн хандаж, хариуцлагатай байх, эрүүл аж төрөх ёсны талаар зөвлөгөө өгөх, өвчний хөнгөн, хүнд хэлбэрийн үед гэрээр асаргаа сувилгаа хийхэд сувилагчийн мэдлэг, чадвар хангалттай бус байна. Тиймээс бид бакалаврын боловсролтой сувилагч мэргэжилтний хөтөлбөрт дүн шинжилгээ хийж, нийгмийн хэрэгцээг үндэслэн дараах шинэчлэл хийлээ. Сувилахуйн үндэс хичээлийн агуулгад сувилахуйн онолын агуулгыг нэмэв. Насанд хүрэгсдийн сувилахуй, хүүхдийн сувилахуй, эхийн сувилахуй, настны сувилахуйн хичээлийн агуулгад Сувилахуйн ангилал (Nursing Domain) –ийн хүрээнд хичээлийн агуулгыг шинэчиллээ. Сургалтын хөтөлбөрт архаг өвчний болон хөнгөвчлөх сувилахуй, уламжлалт эрүүл зан үйлийн хичээлийг шинээр оруулав. Патологи, Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуй, Сувилгааны үйл ажиллагаа хичээлүүдийн агуулгын багтаамжийг нэмлээ. Онош зүй хичээлийн нэрийг Эрүүл мэндийн үнэлгээ болгов. Хичээлийн агуулгын уялдаа, залгамж холбоог үндэслэн хичээлийн хуваарь гаргав. Цаашид энэхүү хөтөлбөрийн шинэчлэлийн хүрээнд шинэчилсэн хөтөлбөрийн агуулгыг хэрэгжүүлэх сургалтын орчин бүрдүүлэх, багшийн хөгжлийн бодлогыг тодорхой үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна. INNOVATION OF BACHELOR NURSING CURRICULUM D.Solongo1, N.Odongua1, S.Oyuntsetseg2, Ch.Dorjderem3 1, 3 School of Nursing, MNUMS, 2 MNUMS Criteria on nursing education development are high knowledge, professional skills, and sincere attitude for any actions in high developed countries. Description of “Nurse Professionals”, formulated by Ministry of Health, nurse is a specialist who provides first aid healthcare and health training as well who acquired knowledge of theory, skills and attitude to promote and to prevent population health and to deliver qualified nursing health care. People like to deliver nursing care safely and quickly from near place where they live. Suitable condition has not provided for nurse and hospital specialists work as a team and they also not enough qualified to deliver nursing complex healthcare perfectly. Countries such as USA, Korea and Japan are preparing nurses by bachelor degree with 120-128 credits. Although School of Nursing, MNUMS is preparing nurses by bachelor degree with 142 credits, still nurses haven’t had enough skills and knowledge for evaluating customers’ health, providing consultation for healthy life style and delivering home nursing care for any stages of diseases. Thus we analyzed nursing curriculum and made renovations below based on social demands. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 57

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE Nursing Theory contents are extended on fundamental nursing subject. Range of Nursing Domain contents are renovated for Adult nursing, Pediatric nursing, Maternal nursing and elder nursing subjects. Chronic disease, palliative nursing and traditional health behavior subjects are involved newly to nursing curriculum. Contents of Pathology, Public health nursing, Nursing Process are extended. Subject of diagnostic is changed as Health assessment. Lesson schedule has formulated based on subjects’ correlation and integration. Furthermore, scope of this new curriculum innovation, aims to work for providing training environment for new curriculum implementation and implementing necessary faculty development activities step by step. POST-GRADUATE TRAINING FOR NURSING AND MIDWIFERY IN MONGOLIA Dr Nigel McCarley (International Consultant), Baigalmaa Dovdon (National Consultant) Fourth Health Sector Development Project, (ADB), MOH Reviewing the post-graduate training for nurses and midwives was undertaken as part of the Fourth Health Sector Development Project. This component is required to take account of the development of the new Pilot Hospital, to be built with the support of the ADP. A number of limitations in post-graduate education have been identified including that: • there is no strategic programme for post-graduate training (developed in conjunction with those responsible for delivering the service); • there are multiple providers of post-graduate training for nurses and midwives with no formal coordination/cross-agency cooperation in the development of the curricula and potential inconsistencies in learning outcomes • no governance arrangements have been established within the post-graduate education arena; • there is a disconnect between education and service with no mechanisms to ensure that the training programmes delivered properly reflect the needs of service delivery within healthcare environments; • there is no quality assurance of either the learning environment or the learning output; • a number of the current post-graduate courses were no longer ‘active’; • the course duration of many courses was insufficient to impart ‘new knowledge’ • the low number of nurse teachers dictates that the majority of nurse training is still conducted by medical staff. A national Working Group was established to define the roles and responsibilities nurses/midwives that will be in place in the Pilot Hospital. This provided the start point for the revision of the post-graduate curricula. The review identified a total of 28 different post-graduate training courses that, with the exception of ‘Traditional Medicine Nurse’ (6 months), were delivered over a 3 month period. Following the review by the Working Group: • 5 courses were deemed to be no longer relevant (Massage Therapy; Cosmetic Therapy; Audiology Nurse; Pediatric otorhynolaryngology nurse and Nursing Methodology) • the remaining courses were revised/integrated into 9 new ‘Post-Graduate Certificate’ courses; (Oncological Nursing; Pediatric Nursing; Medical Nursing; Surgical Nursing; Mental Health Nursing; Intensive care Nursing; Public Health Nursing; Maternity Nursing and Traditional Medicine Nursing) • 1 wholly new course ‘Post-Graduate Certificate in Healthcare Management’ was created. The courses are being prepared for submission for approval by the Committee of Curricula (MoH) at the time of going to print. 58 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

POSTER PRESENTATION October 10 (Fri), 2014 Blue Sky & Tower, Ulaanbaatar, Mongolia

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE A-01 Nursing Education ЭМНЭЛГИЙН МЭРГЭЖИЛТНИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ СУРГАЛТЫН ҮР ДҮН Эрдэнэбилэг.Ц 1, Эрдэнэчимэг.Ч 2 1Ач АУДэ Сургууль, Улаанбаатар, Монгол улс 2Удирдлагын академи, Улаанбаатар, Монгол улс ЗОРИЛГО: Эмнэлгийн мэргэжилтнийг хөгжүүлэх сургалтын үр дүнд судалгаа хийж, сургалтын үр дүн болон сургалтын агуулга, сургалтын арга, зохион байгуулах хэлбэр, сургалтын орчны хамаарлыг судлах. АРГА АРГАЧЛАЛ: ЭХЭМҮТ- ийн нийт 610 эмнэлгийн мэргэжилтэн байдаг. Эдгээр эмнэлгийн мэргэжилтнүүд судалгааны эх олонлог болно. Түүврийг тодорхойлохдоо 95 хувийн найдвартай түвшин, таван хувийн алдааг тооцон үзэж дээрх 610 эмнэлгийн мэргэжилтнээс энгийн санамсаргүй түүврийн аргаар 310 эмнэлгийн мэргэжилтнийг түүвэрлэн авч судалгаанд хамруулсан нь нийт эх олонлогийн 50, 8 хувь болж байна. Судалгааны хүрээнд цуглуулсан өгөгдөлд нийгмийн шинжлэх ухааны статистикийн шинжилгээ хийх SSPS 17 програм дээр боловсруулалт хийсэн. ҮР ДҮН: Судалгаанд оролцсон эмч мэргэжилтнүүдийн 7% нь хүний нөөцийг хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөөтэй танилцсан, 41% мэдэхгүй, 31% нь огт мэдэхгүй хариулсан байна. Судалгаанд оролцогчдын дийлэнхи нь стратеги төлөвлөгөө, сургалтын төлөвлөгөөтэй танилцаагүй байна. Байгууллагын хөгжүүлэх сургалтын агуулга, хөтөлбөр зэрэгт анхаарч, нэн түрүүнд тулгамдаж буй асуудлаар санал асуулга авч түүний дагуу зохион байгуулж явуулах нь ажилд илүү нэмэр болох үр дүнтэй гэж судлаач бид үзэж байна. Дийлэнхи оролцогчдын 53% нь ажлын байран дээр зохиогдож буй хөгжүүлэх сургалтын агуулга хэрэгцээг дунд зэрэг хангаж байна гэж үзжээ. Мөн ажлын байран дээр зохиогдож байгаа сургалт өнөөгийн хэрэгцээг хангах түвшинд биш, зарим тохиолдолд практиктай уялдаа холбоогүй сургалтууд зохион байгуулагдаж байдаг нь үр дүнгүй гэж үзэж байна. ДҮГНЭЛТ: Эмнэлгийн мэргэжилтнүүд сургалтын агуулга, сургалтаар дамжуулан өөрсдөд нь хэрэгтэй мэдлэг олгох байдал хангалтгүй, өөрт хэрэгцээтэй хичээлүүд сургалтын төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй байна гэж үзээд судалгаанд оролцогчдын 43 орчим хувь нь сургалтаар эзэмшсэн мэдлэг, чадвартаа сэтгэл ханамж дундуур байдгаа илэрхийлсэн байна. RESULTS OF IMPROVEMENT TRAINING FOR MEDICAL OFFICERS Erdenebileg.Ts1, Erdenechimeg.Ch2 1Nursing Department, Ach Institute of Medicine 2Academy of Management School of Social Management OBJECTIVES: To research the result of Improvement Training for Medical Officers and to study training result, training concept, organizing form and the relevance of learning environment. METHODS: There are total of 610 medical officers at Mother and Child Health Centre. These medical officers are the set of example. 310 medical officers, which is 50.8 percent of the set of example, was surveyed and they are chosen with random sampling method from 610 medical officers and considered 95 percent of reliable and 5 percent error. Process of analyzing statistics for social science was made on SSPS software using the data which was collected within the range of research. RESULTS: From the medical officers who were involved in the study, 7 percent answered familiarized, 41 percent answered do not know, 31 percent answered have no idea about Human Resource Development Strategy. Most of the survey participants did not look over strategic plan or curriculum. As researchers, we find it very effective to pay attention to organizational development curriculum and program; arrange it with accordance to questionnaire about the foremost challenges. It is considered that 53 percent of the most of the participants satisfied averagely for improvement training content and curriculum which was held at the workplace. Moreover, we find the improvement training, which was held at the workplace, are not at level that meets the current requirements; and in some cases there are some training being held which are not coherent with practice are ineffective. 60 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Education FOR THE GLOBAL STANDARD CONCLUSION: It is considered that training content and receiving useful knowledge through training for medical officers is insufficient; necessary subjects are not included in curriculum, also 43 percent of the survey participants have expressed their discontentment on their knowledge acquired through training. A-02 Nursing Education СУВИЛЛЫН ГАЗАР АЖИЛЛАХ ЭМНЭЛГИЙН МЭРГЭЖИЛТНИЙ ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА Намуун.Г1, Оргилбаяр.Г2, Дэлгэрмаа.С3 1, 2, 3Сувилахуйн сургууль, Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль ЗОРИЛГО: Сувиллын газар ажиллах эмнэлгийн мэргэжилтний хэрэгцээ, шаардлагыг тодорхойлох. АРГА АРГАЧЛАЛ: Бид энэхүү судалгаандаа Хэнтий аймгийн Дадал суманд байрлах “Чингисийн гурван нуур” амралт, рашаан сувилалд 2013 оны 06 сарын 24 өөс – 08 сарын 25-н хүртэлх хугацаанд сувилуулсан 412 үйлчлүүлэгчийг хамруулсан. Мөн энэ хугацаанд дадлага хийж байсан 15 оюутныг сонгон асуумжийн аргаар судалгаа хийлээ. Статистик боловсруулалтыг SPSS 17.0 програмыг ашиглан хийлээ. ҮР ДҮН: Тус амралт, рашаан сувиллын газар нь нийт 45 ажилчидтай, үүний 6 буюу нийт ажилчдын 13, 3%-ийг сувиллын ажилчид эзэлдэг. Мэргэжлийн ажилтан нь 16, 6%, бусад 83, 4% нь эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжил эзэмшиж байгаа оюутнууд ажилладаг. Сүүлийн 3 жилийн байдлаар сувилуулагчдын тоог авч үзэхэд, 2011 онд 795, 2012 онд 865 байсан бол 2013 онд 984 болж нэмэгдсэн нь жил ирэх тутам үйлчлүүлэгчдийн тоо өссөөр байгааг харуулж байна. 2013 оны байдлаар сувилуулагчдын сувиллын эмчилгээнд хамрагдсан байдлыг авч үзэхэд, 93, 3% нь бариа засал, 96% шавар эмчилгээ, 98% усан эмчилгээ, 93.3% физик эмчилгээ, 100% хөдөлгөөн эмчилгээнд хамрагдсан байна. Оюутнуудын та урьд нь эмнэлэгт дадлага хийж байсантай харьцуулахад багшийн удирдлаган дор урт хугацаагаар бие даан эмчилгээ хийхэд танд ямар өөрчлөлт гарч байна вэ? гэсэн асуултад бие даах чадвар сайжирсан 95%, сэргээн засах эмчилгээний талаарх мэдлэг нэмэгдэн мэдлэгээ практикт хөрвүүлэх чадвар нэмэгдэн сайжрах давуу талыг олгож өгсөн гэж 75% хариулжээ. ДҮГНЭЛТ: Монгол улсын стандартчлал хэмжил зүйн үндэсний төвөөс гаргасан сувиллын стандарттай харьцуулахад тус сувиллын хүний нөөц, мэргэжлийн боловсон хүчин дутмаг байна.Урт хугацааны дадлагыг багшийн удирдлаган дор хийхэд сургалтаар олж авсан онолын мэдлэгийг чадварт хувирган, мэдлэг, ур чадвар, хандлага нэмэгдэж байна. Оюутнуудын сэтгэл ханамж өндөр байна. SPA RESORT NEEDS OF MEDICAL PROFESSIONALS Namuun.G1, Orgilbayar.G2, Delgermaa.S3 1, 2School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences OBJECTIVES: To determine the needs of medical professionals at the spa resorts in Mongolia. To study sanatorium treatment works trained student’s satisfaction survey. METHODS: In this analysis Habits soum of Khentii aimag “Chinggis three lakes” spa resort’s 412 patients were included. And 15 students were selected and asked about practice. RESULTS: The spa resort with 45 employees, 6 or 13.3% of total employment were workers. Professional staff were 16.6%, other 83.4% is owned by a health professional working students. In the last 3 years the number of patients were growing, for example, 795 were in 2011, 865 patients were in 2012and increased to 984 in 2013. It shows that a growing number of customers over the years. According customers of spa resort treatment by 2013, 93.3% of massage therapy, mud therapy were received 96% of customers, 98% of customers were received hydrotherapy and 93.3% of customers received physical therapy. In questions, what changes do you make during sanatorium treatment comparing with study which takes at the practice study? 95% of students answered that self-reliance were improved and 75% of them answered that added the ability to convert knowledge and practice of rehabilitation, providing the advantages were improved. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 61

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE CONCLUSION: Mongolian standards, spa resort compared to the standards issued by the National Institute of human resources, lack of qualified personnel. Under the direction of practical teacher long-term training for transforming the theoretical knowledge acquired skills, knowledge, skills, and continues to increase. Student satisfactions were good. A-03 Nursing Education ЭХ БАРИГЧ БЭЛТГЭХ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРТ ХИЙСЭН ЗАРИМ ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ Баясгаланмөнх.Б1, Зоригтбаатар.Д2, Ханд.Б3, Төмөрхуяг.С4, Сүмбэрзул.Н5 1, 2, 3, 4 Дархан-Уул аймаг дахь Анагаах Ухааны сургууль, АШУҮИС 5Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их сургууль ЗОРИЛГО: Эх баригч бэлтгэх төгсөлтийн өмнөх сургалтын цөм хөтөлбөрт дүн шинжилгээ хийхэд судалгааны ажлын зорилго оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: 2010 онд батлагдсан сургалтын цөм хөтөлбөрийг 2003, 2006 оны сургалтын хөтөлбөртэй харьцуулан Олон улсын эх баригчдын нийгэмлэгээс гаргасан шалгуур үзүүлэлттэй жишиж үзлээ. ҮР ДҮН: 2003 оны сургалтын төлөвлөгөө нь БСШУЯамаар батлуулсан уламжлалт загварыг өөртөө хадгалсан, сонголтгүй 90 кредит цагийн багтаамжтай хөтөлбөр байв. 2003 онд батлагдсан сургалтын төлөвлөгөө нь эх баригч бага эмч нэршилтэйгээр бага эмчийн сургалтыг хамтран зохион байгуулдаг байсан бол 2006 болон 2010 онд батлагдсан цөм хөтөлбөр нь сонгон судлах цагтай бөгөөд эх баригч мэргэжлийг дангаар суралцах шаталсан сургалтын хөтөлбөр байв. Эх барихуйн чиглэлийн мэргэжлийн хичээлийн эзлэх хувь нь 2010 онд батлагдсан төлөвлөгөөнд 41.9 хувь болж өссөн ч олон улсын стандартад 50 хувиас доошгүй байхыг зүйтэй гэж үзсэн байна. Нэг багшид оногдож байгаа мэргэжлийн хичээл орж буй эх барихын ангийн оюутны тоо 1:20, 1:30 байгаа нь мэргэжлийн багшийн дутагдал байгааг харуулж байна. Олон улсын стандартад багш оюутны харьцаа 1:10 гэж байна. (ICM 2006) 2010 онд батлагдсан эх барихын сургалтын төлөвлөгөөний онол дадлагын хичээлийн харьцаа ерөнхий эрдмийн хичээлд 42:58, мэргэжлийн суурь хичээлд 34:66, мэргэшүүлэх хичээлд 32:68 харьцаатай байна. ДҮГНЭЛТ: Сургалтын цөм хөтөлбөр нь сонгон судлах цагтай, шаталсан сургалтын хөтөлбөр байна. Цаашид чадамжинд суурилсан сургалтын хөтөлбөр болоход онол дадлагын хичээлийн уялдаа холбоо, харьцаа, багш оюутны харьцааг зөв тодорхойлох шаардлага байгаа нь харагдаж байна. SOME ANALYZES ON MIDWIFERY TRAINING CURRICULUM Bayasgalanmunkh.B1, Zorigtbaatar.D2, Khand.B3, Tomorkhuyag.S4, Sumberzul.N5 1, 2, 3, 4Darkhan-Uul Medical school, Mongolian National University of Medical Sciences, Mongolia 5Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: The purpose of the study is analyzing on undergraduate core curriculum of midwifery. METHODS: Core curriculum-2010 is compared with curriculum of 2003 and 2006 and with criteria from International Confederation of Midwifery.(ICM) RESULTS: The training program of 2003 has been kept traditional model approved by Ministry of Education, Culture and Science, 90 credits without elective courses. Training program approved in 2003 jointly provided training with the nominations feldsher and midwifery and program approved in 2006 and 2010 had electives credits and it was graduated training program in midwifery only. The percentile ratio of midwifery classes increased to 41.9% but in international standard the same result must be more than 50%. The number of students for one midwifery lecturer or professor was 1:20 or 1:30 and it shows we have lack of professionals in this field. In international standard the ratio must be 1:10. (ICM 2006). The ratio of theoretical and practical 62 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Education FOR THE GLOBAL STANDARD classes for general medical courses were42:58, for professional fundamental courses 34:66, for professional courses 32:68. CONCLUSION: It is shown that the training core curriculum must have electives credits and graduate program. In further to be training based on competency need optimal relations between theoretical and practical courses and ratio between students and teachers. A-04 Nursing Education МОНГОЛ УЛСЫН ГЕМОДИАЛИЗ ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, СУВИЛАХУЙН ТУСЛАМЖ Наранцацрал.Н1, Гантогоо.Н2 1, 2Улсын Нэгдүгээр Төв Эмнэлэг, Гемодиализын тасаг, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Монгол улсын Гемодиализ эмчилгээний сувилахуйн хөгжлийн байдлыг судлах АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг нэг агшингийн дескриптив загвараар хийв. Судалгаанд Монгол улсын Гемодиализийн архив, ЭМЯ-ны статистик материалыг ашиглан, баримтын аргыг хэрэглэж, боловсруулалт хийхдээ SPSS 20 программыг ашиглав. ҮР ДҮН: Монгол улсын хүн амын дунд тэргүүлэх өвчлөлийн шалтгаанаар III-т шээс бэлгийн тогтолцооны өвчин ордог байна. Улсын Нэгдүгээр Төв Эмнэлгийн статистик бүртгэлээс харахад жилд бөөрний цочмог, архаг дутагдалтай өвчтөний тоо өссөөр ирсэн байна.Үйлчлүүлэгчид болон ар гэрийнхэнд нь эрүүл мэндийн боловсролыг сувилагч нар олгодог бөгөөд жилд дунджаар 2850 хүнийг сургадаг. Үйлчлүүлэгчийн амьдралын дундаж хугацаа нь 12 жил болж нэмэгдсэн. Гэвч үйлчлүүлэгчийн дундаж наслалт 38 жил байгаа нь бусад орнуудтай харьцуулахад доогуур үзүүлэлт юм. Монгол улсын Гемодиализийн сувилахуйн чиглэлээр мэргэшсэн 39 сувилагч байна. Төрөлжсөн мэргэжлийн сувилагчаар ажилласан дундаж жил 8, 6 жил бол хамгийн олон жил ажилласан нь 27 жил байна. Төрөлжсөн сувилагчийн сургалт 2, 5 сар үргэлжилдэг. Монголд 1975 оноос диализийн эмчилгээ эхэлсэн бол одоог хүртэл зөвхөн 6 сувилагчийг богино хугацаагаар гадаадад сургажээ. ДҮГНЭЛТ: Монгол улсын Анагаах ухаанд Гемодиализ эмчилгээ нь харьцангуй залуу салбарт ордог. Гэвч сүүлийн жилүүдэд гемодиализын аппарат, тоног төхөөрөмжийн хангалт, технологийн дэвшилд огцом өөрчлөлтүүд хийгдэж байгаа нь энэ салбарт ажиллах сувилахуйн ухааны төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн боловсон хүчинг өндөр түвшинд бэлтгэх шаардлага гарч байна. Цаашид Монгол Улсад Гемодиализын сувилахуйн албыг хөгжүүлэхийн тулд дэлхийн бусад хөгжингүй орнуудын туршлагаас суралцаж нарийн мэргэшсэн боловсон хүчинг бэлтгэх шаардлагатай байна. CURRENT STATE OF HEMODIALYSIS TREATMENT AND DIALYSIS Narantsatsral.N1, Gantogoo.N2. 1, 2State Clinical Hospital #1; Department hemodialysis, Ulaanbaatar, Mongolia PURPOSE: Hemodialysis treatment of the development of nursing research in Mongolia METHODS: Hemodialysis Mongolian national archives, statistics from the Ministry of Health of the sample and analyze the documents after documents obtained by quantitative and qualitative comments can be made. The data are used SPSS to analyze the data. RESULT: Urinary and sexual system diseases are rated as third among the major diseases in Mongolia.As the statistical records of the State Clinical Hospital show, the number of patients with AKF and CKF has been increasing with every year.Clients, family members and nurses provide health education and train an average of 2850 people per year. As the average customer life time dialysis increased to 12 years. But the client’s life expectancy is 38 years lower than in other countries. Mongolain national nursing specializes in total 39 hemodialysis nurses.Specialized nurses worked an average 8.6 years and the one nurse has longest period АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 63

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE of 27 years. Specialized nurse training lasts 2.5 months. Since 1975. Mongolia began dialysis treatment is still only 6 short-term overseas trained nurse. CONCLUSION: Hemodialysis treatment is a relatively young branch in Mongolian medicine. However, the recent progress in dialyses machines, supplies and technological changes requires higher level of training of specialized professionals of dialyses nursing. In future in order to further develop hemodialysis treatment we face a task to learn from experience of developed countries and train specialized professionals in this area. A-05 Nursing Education СУВИЛАХУЙН САЛБАР ДАХЬ БАГШИЙН ХӨГЖИЛД НӨЛӨӨЛСӨН ЗАРИМ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙГ ТОДРУУЛАХ АСУУДАЛД Сэргэлэнчимэг.С1, Оюунаа.Ч2 1 Сувилахуйн сургууль , АШУҮИС 2 Гадаад хэлний төвийн багш , АШУҮИС ЗОРИЛГО:Сувилахуйн салбарын эмнэлзүйн чиглэлийн багшийн хөгжилд нөлөөлсөн ажилласан жил, мэргэшил гэсэн хүчин зүйлд тулгуурлан асуудал дэвшүүлэх АРГА АРГАЧЛАЛ: АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургуульд 1954-2014 оны хооронд үндсэн багшийн орон тоон дээр ажилласан эмнэлзүйн чиглэлийн 7 мэргэжлийн119 багшийг сонгож мэдээллийн эх сурвалжийг үндсэн материалаас түүвэрлэн авч судалгааг явуулан, үр дүнг статистик боловсруулалт хийж графикт оруулан судалж шинжлэв. ҮР ДҮН: Судалгааны үр дүнгээс харахад эмнэлзүйн 7 мэргэжлийн чиглэлээр 7 сувилагч мэргэжилтэй, 2 сувилагч, эмч мэргэжилтэй, 110 их эмч мэргэжилтэй нийт 119 багшүндсэн орон тоон дээр ажилласнаас1-16 жил багшлаад шилжсэн 63 багш, 2-36 жил багшлаад тэтгэвэрт суусан 32 багш, 2-26 дахь жилдээ багшилж байгаа 19 багш байна . Үүнд: Мэс заслын сувилахуйн хичээлийг бүгд 30 их эмч мэргэжилтэй багш зааснаас 18 нь 1-16 жил ажиллаад шилжсэн, 7 багш 2-36 жил ажиллаад тэтгэвэрт суусан, одоо ажиллаж байгаа 5 багш 3-26 дах жилдээ багшилж байна. Дотор өвчний сувилахуйн хичээлийг 3 сувилагч, 28 их эмч мэргэжилтэй бүгд 31 багш зааснаас 14 нь 1-13 жил ажиллаад шилжсэн, 12 нь 12-31 жил ажиллаад тэтгэвэрт суусан, одоо ажиллаж байгаа 5 багш нь 2-12 дох жилдээ багшилж байна Хүүхдийн сувилахуйн хичээлийг 3 сувилагч, 23 их эмч мэргэжлийн бүгд 26 багш зааснаас 14 нь 1-13 жил ажиллаад шилжсэн, 7 нь 13-22 жил багшлаад тэтгэвэрт суусан, одоо ажиллаж байгаа 5 багш нь 3-25 дах жилдээ багшилж байна. Нүд, чих хамар хоолойн өвчний сувилахуйн хичээлийг 10 их эмч мэргэжлийн багш зааснаас 6 нь 1-12 жил ажиллаад шилжсэн, 3 нь 4-14 дөх жилдээ багшлаад тэтгэвэрт суусан бөгөөд 2 дох жилдээ багшилж байгаа 1 багш ажиллаж байна. Халдварт өвчний сувилахуйн хичээлийг 9 их эмч мэргэжилтэй багш зааснаас 5 нь 1-12 жил ажиллаад шилжсэн, 4 нь 18-29 дөх жилдээ багшлаад тэтгэвэрт суусан ба одоо үндсэн мэргэжлийн багшгүй.Сэтгэцийн эрүүл мэнд ба мэдрэлийн өвчний сувилахуйн хичээлийг бүгд 2 сувилагч, 7 их эмч мэргэжилтэй бүгд 9 багш зааснаас 5 нь 1-3 жил ажиллаад шилжсэн, 2 багш нь 25-26 жил ажиллаад тэтгэвэрт суусан, одоо ажиллаж байгаа 2 багш нь 2-11 дэх жилдээ багшилж байна. Арьсны өвчний сувилахуйн хичээлийг 3их эмч, 1сувилагч, эмч мэргэжилтэйбүгд 4 багш зааснаас, 1 багш нь 4 жил ажиллаад шилжсэн, 2 багш нь 9-25 жил ажиллаад тэтгэвэрт суусан, одоо 4 жил багшилж байгаа сувилагч, эмч мэргэжилтэй 1 багш ажиллаж байна. ДҮГНЭЛТ: Эмнэлзүйн чиглэлээр ажилласан нийт багш нарын 92, 43% нь их эмч мэргэжилтэй байсан боловч одоо ажиллаж байгаа багш нарын 42% нь сувилагч мэргэжилтэй багш нар болсон байна. Эмнэлзүйн чиглэлээр ажилласан нийт багш нарын 52, 94% нь 1-16 жил ажилласан ба түүнээс 66, 67% нь 1-4 дөх жилдээ шилжсэн байна. Эмнэлзүйн чиглэлийн нийт багш нараас сүүлийн 14 жилд 3 их эмч, 2 сувилагч мэргэжилтэй багш докторын зэрэг, 1 их эмч, 5 сувилагч мэргэжилтэй багш магистрийн зэрэг хамгаалсан байна 64 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD STUDY ABOUT TEACHERS AND THEIR PROFESSIONAL DEVELOPMENT IN CLINICAL Nursing Education DEPARTMENT, SCHOOL OF NURSING Sergelenchimeg.S1, Oyunaa.Ch2 1Lecturer of school of nursing, MNUMS 2Lecturer of foreign language center, MNUMS OBJECTIVES: Study for working years of teacher in clinical department in school of nursing and survey for teacher’s professional development. METHODS AND MATERIALS: 119 teachers who has worked in school of nursing 1954-2014 in 7 kind of different profession including medical surgical nursing, adult nursing, pediatric nursing , ENT nursing, Mental health nursing, Dermatology nursing. RESULTS: Survey result shows that 7 nurses qualified , 2 nurses, practitioner and 119 lecturers worked in these 7 professional field . 63 lecturers who worked 1-16 years lecturers transfer to other field, 32 lecturers who worked 2-36 years retired, 19 lecturers who has been working 2-26 years in this school. Medical surgical nursing has taught by 30 practitioner, 18 of them worked 1-16 years, 7 of them worked 2-36 years and retired, but now 5 lecturers has been working for 3-26 years. Adult nursing had 31 lecturers, 3 of them are nurses, 28 practitioners, 14 of them worked in school of nursing 1-13 years, 12 of them has worked 12-31 years and retired. Now 5 lecturers have been working in this department for 12 years. Pediatric nursing lecturers are 26 totally, 3-nurse 23 – practitioner, 14 of them worked 1-13 years and change their career , but 7 of them have been working 3-25 years in the same department. ENT department, 10- practitioner taught professional subject, 6 of them worked 1-12 years and left the school, 3 of them has worked for 4-14 years and now they are pensioners, 1 of them has been teaching here for 2 years. Infectious disease nursing subject has taught by 9 practitioner and lecturer, 5 of them worked 1-12 years and changed their career, 4 of them have worked for 18-29 years and retired. Now there are no full time lecturers in this field. Mental health nursing lecturers are 9 totally, 2– nurses, 7- practitioners, 5 of the teachers worked 1-3 years and quit, but 2 of them has worked for 25-26 years and retired, 2 lecturers have been teaching here for 2-11 years. Dermatology nursing has taught by 4 teachers, 3 -practitioner, 1 -nurse, 1 of the teachers worked 4 years and changed the career and 1 of them are working but another 2 of them have worked 9-25 years and get retired. CONCLUSION: 92.5 percent of all of teacher in Medical field were practitioners, but now 42 percent of the lecturers are nurse teachers. 52.94 percent of all teachers who work in clinical department, school of nursing have worked 1-16 years, 66.6 percent of them has moved to another sector or field in their 1- 4 years. In Last 14 years, 3 practitioners and 2 nurse teachers have finished their doctoral degree, 1 practitioner and 5 nurse teachers has get master’s degree. A-06 Nursing Education АНАГААХЫН АНГЛИ ХЭЛНИЙ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ БИЕ ДААН СУРАЛЦАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААТАЙ УЯЛДУУЛАХ АРГА ЗАМ Нарантуяа.И1, Гантуяа.Б2, Долгорсүрэн.Б3, Энхболор.Г4, Оюунаа.Ч5 1, 2, 3, 4, 5Гадаад хэлний төв, АШУҮИС Энэхүү судалгааны ажил нь анагаахын Англи хэлний сургалтын хөтөлбөрийг бие даан суралцах үйл ажиллагаатай уялдуулахын ач холбогдлыг судлах зорилготой. Бие даан суралцах нь сурах үйл явцын нэгээхэн хэсэг бөгөөд хичээлээс гадуур явагддаг. Энэ нь оюутнуудыг хувийн зохион байгуулалттай, өөрийгөө удирдан чиглүүлэх чадварыг бий болгож өөрийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн сургалтын арга, суралцах нөхцөл, өөрийн боломжит цаг хугацаагаа сонгох боломжийг олгодог. Бие даан суралцах төв нь суралцагчдын хэрэгцээг бүрэн хангасан, тухайлбал компьютер, аудео видео хуурцаг, программ хангамж, ном сурах бичиг, тоглоом зэрэг хэл сурахад шаардлагатай бүхий л хэрэгслээр хангагдсан гадаад хэлний сургалтын лаборатори бөгөөд Кэмбрижийн Их сургууль, Хонконг дахь Хятадын Үндэсний АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 65

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE Их сургууль Колорадо, Орегон, Индиана, Албани, Хьюстоны их сургуулиуд, Австралийн Нолмесглен институт зэрэгт ийм төв ажиллаж байна. Бид хэлний сургалтанд уламжлалт арга чухал үүрэгтэй гэдгийг мэддэг ч бие даан суралцах арга технологитой хослуулснаар 21 дүгээр зууны оюутнуудын хэрэгцээ шаардлагад нийцэх өргөн боломжийг бий болгох юм. Ийнхүү бид оюутнууддаа бие даан суралцах замаар Англи хэлний чадвараа сайжруулах боломжийг олгохоор тус төвийг байгуулах хэрэгцээ бий бөгөөд ингэснээр анагаахын Англи хэлний сургалтын хөтөлбөрийг бие даан суралцах үйл ажиллагаатай уялдуулах арга зам нөхцөл бүрэлдэх болно. INTEGRATING INDEPENDENT LEARNING WITH THE MEDICAL ENGLISH CURRICULUM AT THE SCHOOL OF NURSING, MNUMS Narantuya.I1, Gantuya B2, Dolgorsuren.B3, Enkhbolor.G4, Oyunaa.Ch5 1, 2, 3, 4, 5Foreign Languages Center, MNUMS This paper presents the importance of integrating independent learning with the medical English curriculum. Independent learning refers to that element of the learning process, which normally takes place beyond the formal classroom or lecture theatre. It is stated that studentsmust be self-directed and self-disciplined, and they must be willing and able to assume full responsibility for their learning combinations of technology and applications give greater choice in relation to what, when and where to study, selecting according to interests, learning styles and preferences and need. Independent learning centre is essentially a language lab in which learning resources such as audio, video and computer stations, audio/videotapes, computer software, hardware and printed materials are made directly available to learners. Examples of some ILC can be found at the University of Cambridge, the Chinese University of Hong Kong, the City University of Hong Kong, the University of Hull Language Institute, Middlesex University, University of Colorado-Boulder, Yale University, Oregon State University, Indiana University, University of Albany, University of Nebraska Lincoln, University of Houston, Oxford University, Michigan State University, Sussex University, Princeton University, Purdue University, Ohio State University, Ohio ESL, Carnegie Mellon University, John Hopkins University, Rice University, University of Oregon, Washington University, Hawthorne-Melbourne University, Holmesglen Institute in Melbourne etc. We all know that it is very important to have traditional teaching methods of foreign language but combinations of traditional teaching and independent learning methods give greater choice in relation to meet the learning needs of the 21st century students. That’s why weneedto give our students the opportunity to develop their independent learning for improving language skills on their own and carry aboutits integration with the language curriculum by establishing ILC at the School of Nursing. MNUMS. A-07 Nursing Education СУРГАЛТЫН ШИНЭ АРГА БОЛОХ ПОДКАСТЫГ СУРГАЛТАНД НЭВТРҮҮЛЖ СУВИЛАХУЙН ОЮУТНУУДЫН АНГЛИ ХЭЛНИЙ МЭДЛЭГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХЭД АШИГЛАХ БОЛОМЖИЙГ СУДАЛСАН НЬ Оюунаа.Ч1, Туяа.С2, Мөнхсаруул.Г3 1, 2, 3 Гадаад харилцааны хамтын ажиллагааны газрын Гадаад хэлний төв АШУҮИС Мэдээллийн эрин зуун болох өнөө үед залуус илүү үр дүнтэй сонирхолтой орчин үед зохицсон аргаар хэлийг сурах сонирхолтой болсон ба үүнийг ч эрэлхийлсээр байна. Харин шинэ эрин үеийн завгүй, түгжрэл ихтэй, ихэнх цагийг унаандаа өнгөрөөх өнөө үед хамгийн үр дүнтэй хэл сурах аргыг ашиглах нь багш бидэнд тулгарч буй асуудал юм. Харин бидний энэхүү хэрэгцээтэй уялдан подкаст хэмээх хэл сурах шинэ арга технологийг гадаадын орны гадаад хэлний багш гэлтгүй бүх л төрлийн багш нар үр дүнтэй хэрэглэх болсоныг гадаадад сурах явцдаа хэрэгжүүлж үр дүнг нь мэдсэн юм. Тиймээс энэхүү арга технологийг багш, сурган хүмүүжүүлэгч нарт танин мэдүүлэх нь манай энэхүү судалгааны үндэслэл 66 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Education FOR THE GLOBAL STANDARD болоод байна. Харин энэхүү аргыг Монголын оюутнуудын сурах арга барилд нийцэх эсэх, үр дүнтэй давуу талтай байх эсэхийг судлан тогтоох нь цаашдын судалгаа шинжилгээний маань зорилго байх болно. ЗОРИЛГО: Гадаад хэлний багш гэлтгүй бүх л хичээлийн, бүх шатны багш нарт хичээл заах шинэ арга технологийг танилцуулах. Англи хэлийг сонирхон сурагчид подкастыг ашиглан сонсох болон ярих чадварыг хэрхэн үр дүнтэй дээшлүүлэх талаар судлан тогтоох, англи хэл сурагчдад яаж энэхүү аргыг ашиглах цуглуулах талаар зөвлөмж өгөх. АРГА АРГАЧЛАЛ: Мэдээ баримт цуглуулах, задлан шинжлэх ҮР ДҮН: Энэхүү шинэ арга технологийг судлан хэрэглэж туршсаны үр дүнд заах аргад нэвтрүүлж англи хэлээр зогсохгүй өөр бусад хичээлд ашиглах боломжтойг тогтоолоо. Дэлхийн топ сургуулийн хичээлийг ч үнэгүй сонсож мэдлэг мэдээллээ тэлэх боломжтойг мэдлээ. Энэхүү аргыг сургалтанд ашиглах зөвлөмжийг хүргэн, сургалтанд үсрэнгүй ахиц дэвшил авч ирж болохыг батлан, судалгаа шинжилгээний ажлыг гүнзгийрүүлэн хийх цаашдын зорилтыг тавьж байна. NEW TECHMOLOGY OF STUDYING FOREIGN LANGUAGE-PODCAST IN SCHOOL OF NURSING Oyunaa.Ch1, Tuya.S2, Munkhsaruul.G3 1, 2, 3Foreign affairs and Cooperation department of Foreign language center , MNUMS Nowadays teachers are looking for a way to teach foreign language in effective and interesting way. Because of traffic gym we always wasting our time in street or somewhere, so using podcast is the best way to learn English. Howevertop new technology to learn language has invented 2005, Mongolian teachers and students don’t have much information about it. There have seen rapid advances in podcasting, a new technology for broadcasting audio programs on the Internet. Podcasting was originally for conveying information and entertainment. But soon educators saw the huge potential it has for teaching and learning. Many writers have pointed out the huge benefits that podcasting can offer language education, especially with regard to developing learners’ listening and speaking skills. This article deals with the application of podcasting in teaching English as a second/foreign language. OBJECTIVES: We want to prove using podcast is useful for not only foreign language teachers, but other professional teachers too. Therefore, studying new technology for mongolian learners and teachers to improve their speaking and listening skill. Prepare brochure about podcast in first place. METHODS: Collecting information and analysis CONCLUSION: To sum up, we would like to conclude with some general remarks about successful planning and implementing new technology in our classrooms . Teachers should carefully consider their goals, since little is gained by adding random on-line activities into the classroom. The next vital aspect of the podcast is integration, and the teacher should think about how to integrate podcast into the syllabus. Also, the teacher should be aware of all the complexities of using podcast in learning environment. In addition we are going to write brochure about podcast for teachers in order to teach, for students for using it. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 67

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE A-08 Nursing Education НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН СУВИЛАХУЙ ХИЧЭЭЛИЙН ЦӨМ ХӨТӨЛБӨРИЙН АГУУЛГЫГ БОЛОВСРОНГУЙ БОЛГОХ НЬ Буянжаргал. П1, Чимэдсүрэн. О2, Цэрэндагва.Д3, Юми Сато4 1 Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС 2 Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургууль, АШУҮИС 3Уламжлалт Анагаах Ухааны Институт, АУС, АШУҮИС 4Япон Улсын Гунма Их Сургуулийн Эрүүл Мэндийн Сургууль ЗОРИЛГО:“Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуй” хичээлийн сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх хэрэгцээг судлах АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг аналитик судалгааны агшингийн загвараар Улаанбаатар хотын 6 дүүргийн 194 их эмч, 145 сувилагч, 140 үйлчлүүлэгч, сувилахуйн боловсрол олгодог сургуулиудын Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуйн хичээл заадаг 15 багшийг хамруулсан. Монгол улсад сувилагч бэлтгэдэг төрийн өмчит 4, төрийн бус өмчит 4 сургууль, Япон Улсын Гунма, Чиба их сургуулийн Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуйн хичээлийн агуулгыг харьцуулан судлав. Зорилтын хүрээнд мэдээ, мэдээлэл цуглуулахдаа тоон ба чанарын аргыг хослуулан хэрэглэв. Бүлгийн болон ганцаарчилсан ярилцлагыг хийн, мэдээг боловсруулахдаа агуулга, хүрээгээр бүлэглэн дүн шинжилгээ хийлээ. Судалгаанд хамрагдсан өрхийн эмнэлгийн их эмч, сувилагч, үйлчлүүлэгч, сувилахуйн боловсрол олгодог сургуулийн багш нараас авсан асуулга судалгааны мэдээлэлд “SPSS-21” программыг ашиглан боловсруулалт хийлээ. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдсан өрхийн эмнэлгийн эмч, сувилагч, өрхийн эмнэлгээр үйлчлүүлж буй иргэдийн дундаж нас 39, хүйсээр авч үзвэл 10.8 хувь нь эрэгтэй, 89.2 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Эмч эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн 91.1 хувь нь Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуйн асуудал манай орны хувьд тулгамдсан асуудал мөн гэж хариулсан байна. Мөн судалгаанд хамрагдсан 15 багш 100 хувь Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуй хичээлийн агуулгад өөрчлөлт хийх нь зүйтэй гэж үзсэн байна. Түүнчлэн судалгаанд хамрагдсан сувилагч мэргэжилтнүүдийн 87.8 хувь нь Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуйн мэргэжлээр мэргэших хэрэгтэй байна гэсэн ба төгсөлтийн өмнөх сургалтанд заагддаг Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуй хичээлийн цагийн багтаамжийг нэмэгдүүлэх, хичээлийн агуулгыг өөрчлөх хэрэгтэй гэжээ. Судалгаанд хамрагдсан их эмч нарын 89.2 хувь нь ажиллаж буй сувилагч нараас төгсөлтийн дараах сургалтаар Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилагч бэлтгэж мэргэшүүлэх нь хамгийн зүйтэй гэж үзжээ. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд хамрагдсан эмч, сувилагч нар НЭМ-ийн сувилагч хэрэгтэй гэж 85% нь хариулсан бол иргэдийн 73% нь өөрийн эрүүл мэндтэй холбоотой мэдээллийг хангалттай авч чаддаггүй гэж хариулсан байна. Мөн НЭМ-ийн сувилахуй хичээл заадаг багш нар уг хичээлийн хөтөлбөрийн агуулгыг шинэчлэх шаардлагатай гэж үзлээ. НЭМ-ийн чиглэлээр сургалтын хөтөлбөрийг судлахад агуулга нь оновчгүй, цаг нь зөрөөтэй, тус хичээлийг заах багш мэргэжилтэн хангалттай түвшинд бэлтгэгдээгүй байна. Нийгмийн хэрэгцээнд суурилсан НЭМ-ийн сувилахуйн сургалтын хөтөлбөрийн агуулгыг шинэчилсэн загварыг боловсруулав. Түлхүүр үг: Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилахуй, ур чадвар, сургалтын хөтөлбөр WHAT IS STATE OF PUBLIC HEALTH NURSING AND CURRICULA IN MONGOLIA Buyanjargal. P1, Chimedsuren. O2, Tserendagva. D3, Yumi Sato4 1School of Nursing, MNUMS, Mongolia 2School of Public Health, MNUMS, Mongolia 3 Institute of Traditional Medicine, School of Medical Science, MNUMS, Mongolia 4Graduate School of Health Sciences, Gunma University, Japan 68 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD OBJECTIVES: The aim of this research has 3 main components for determining the needs of public health Nursing Education nursing care and developing the curriculum. 1) Identification of the current practical needs of public health nursing care, 2) Comparison of curricula for public health nursing courses taught by Mongolian universities, 3) Development of a public health nursing curriculum and recommendations for training. METHODS: A descriptive design was used employing mixed methods. Data collection methods used included questionnaires, interviews, and field observations, including document reviews. Participants were identified as a doctor, nurse, teacher, or patient. Classroom handouts, facilities, instructor qualifications, and teaching sessions were reviewed for eight Mongolian nursing programs by Universities. Individual interviews were conducted with 15 public health nursing instructors. Topics discussed included course content, credit hours, training handouts, materials, classroom facilities, and professional background. Five focus group discussions were conducted with 50 family clinic nurses about their understanding of public health nursing, ideas for how to improve the health of the general population, important aspects of public health nursing, problems they face, and how to encourage public participation. RESULTS: Questionnaire surveys were administered to 197 doctors, 147 nurses, and 140 patients from family clinics. Public health nursing in Mongolia is a facing problem as indicated through this research. And Mongolia’s public health nursing curricula, training, and scope of practice varies tremendously among different universities and does not meet international standards. IN THE FUTURE: At the level of Policy-Making for Nursing Education a) Develop the Content of “Public Health Nursing” Curriculum, reflect it in training plan of schools which prepare nurses and integrate them in undergraduate program b) Organize trainings for Public Health Nursing in graduate and postgraduate programs At the level of Policy-Making in Health Sector a) It is reflected as “Nurse shall provide the population with public healthcare” in the Law on Health. But it is not satisfactory to customers’ needs today. CONCLUSION: participation of qualified nurses should be increased and legal environment should be created b) Increase workplaces and vacancies for Public Health Nurses A-09 Nursing Education ТАВ ХҮРТЛЭХ НАСНЫ ӨВЧТЭЙ ХҮҮХДЭЭ ГЭРЭЭР АСАРЧ БУЙ ЭХЧҮҮДИЙН ЭРГЭЖ ЭМЧИД ХАНДАХ МЭДЛЭГ Мөнгөнсувд. Х1, Оюун.М2 1Гурван гал эмнэлэг 2УБИС-н Сувилахуйн тэнхимийн багш ЗОРИЛГО: Өвчтэй хүүхдээ эхчүүд гэрээр эмчилж, сувилж байгаа тохиолдолд ямар шинж тэмдэг илэрсэн үед яаралтай эмчид хандах мэдлэгт нь судалгаа хийж, санал дэвшүүлэх. АРГА АРГАЧЛАЛ: Агшингийн судалгааны арга ашиглан ДЭМБ, НҮБ-ын Хүүхдийн сан, ЭМЯ –с гаргасан ХӨЦМ хөтөлбөрийг үндэслэн эхчүүдийн мэдлэгийг үнэлэх асуумж картыг боловсрууллаа. Судалгааг 2013 оны 1 сараас 2014 оны 8 сард хийлээ. 5 хүртэлх насны хүүхэдтэй 378 эхчүүдээс судалгаа авлаа. Үүнээс 227 эхчүүд амьсгалын замын ба суулгалт өвчтэй хүүхдээ ХУДНЭ, ЭХЭМҮТ-д эмчлүүлж байсан , 71-р цэцэрлэгийн эрүүл хүүхэдтэй 104, Манал үйлс, Мөнх –Үжин өрхийн эмч нараас зөвлөмжийн дагуу гэртэй өвчтэй хүүхдээ асарч байсан 47 эхчүүд байв.Асуумж судалгааны мэдээг оруулах, боловсруулах, үр дүнгийн үзүүлэлтүүдийг шалгахдаа SPSS программыг ашиглав. ҮР ДҮН: Судалгаанд 17-48 насны 378 эхчүүд оролцсон. Эхчүүдийн насны байдлыг авч үзвэл: 17 настай 1(0.2%), 18-25 хүртэлх насны 183 (48%), 25-35 хүртэлх насны 123 (32%), 35-48 настай 71 (19%) Эхчүүдийн боловсролыг судалахад бага боловсролтой хүн байсангүй, бүрэн бус дунд ба бүрэн дунд боловсролтой 103(27%), тусгай дунд 184 (49%), дээд боловсролтой 91 (24%) байна. Хүүхдүүдийн насны байдлыг авч үзвэл нярай 6 (1.5%), 2 сараас 1 нас хүртэл 98( 27%) , 1 - 2 нас хүртэл 152 (41%), 2наснаас 4 нас 8 сартай 122(32%). Ямар шинж тэмдэг илэрч байвал суулгаж байгаа хүүхдийг яаралтай эмчид хандах мэдлэгийг үнэлэхэд нийт эхчүүдийн 61 (16%) нь уухдаа муудвал, ханиад шуухинаатай хүүхдийн амьсгал олширвол гэж хариулсан 31 (8 %), халуурах 144 (38 %) нь байхад ямар ч өвчтэй АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 69

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE хүүхэд идэж уухдаа муудах гэсэн хариултыг 44 (12%) нь зөв хариулж байсан боловч энэ үзүүлэлт нь эхчүүд өвчтэй хүүхдээ цаг хугацаанд нь эмчид хандаж чадахгүйг харуулж байна. Нийт эхчүүдийн 94(24.8%) нь 3 ба түүнээс олон хүүхэдтэй байна.Хүүхэд нь өвчилсөн 227 эхчүүдийн 117(31% ) нь хүүхэд өвчлөөд 3 ба түүнээс олон хоногийн дараа эмчид үзүүлж эмчилгээ гэрээр хийж хүндэрч ирсэн байсан. Судалгаанд хамрагдсан эхчүүдийн 185(49%) нь хүүхэд татах, 41(11%) ухаангүй болох, огт ууж чадахгүй байх 67(18%), ухаан алдах 31(8.2%)үед эмчид хандана гэж хариулсан нь хүүхдийн биеийн байдлыг хүндрүүлж, амь насанд аюултай шинж илэртэл гэрээр асарч сувилах ойлголттой байлаа. ДҮГНЭЛТ:Өвчтэй хүүхдээ гэрээр сувилж байгаа эхчүүдийн хүүхдэд нь яаралтай эмчид үзүүлэх шинж тэмдэгийн 67% -д нь хариулсан боловч хангалтгүй, нярайд илрэх шинжүүдийг үнэлэж огт чадахгүй байна. Судалгаанд хамрагдсан эхчүүдийн 49% нь амь насанд нь аюултай шинж илэрсэн үед эмчид хандах ойлголттой байгаа нь хүүхдийн өвчнийг хүндрүүлж, эмнэлэгт зайлшгүй хэвтэхэд хүргэх, цаг хугацаа алдаж хүүхэд эндэхэд хүргэх эрсдэл харагдаж байна. SURVEY OF KNOWLEDGE ABOUT THE MOTHERS TAKING CARE OF THEIR CHILDREN TILL THE AGE OF FIVE IN HOME, AND THEIR ADDRESSING TO THE DOCTOR Mungunsuvd. Kh1, Oyun. M2 1 Ach Medical University, Gurvan Gal Hospital 2 Nursing Department, Ulaanbaatar University OBJECTIVES: Research & Proposal of the knowledge to quickly address to doctor when there is marked any symptoms in case of treating and nursing their children with home by mothers. METHODS: Questionnaire card to assess about the knowledge of mothers based on Overall management of child ailmant (OMCA) from the Children Fund of the UN and the Ministry of Healththrough using the Moment research method. The research has made from January, 2013 to August 2014. From here, there 227 mothers who were treating their children with respiration and diarrhea in the Central hospital of Khan-Uul district, the National center of Maternity and Health 104 mothers with healthy children of kindergarden no. 71 and 47 mothers who is taking care of their children with ailment in accordance with consultancy of doctors who work in first phase hospital named Manaluils, Munkh-Ujin. SPSS software was used when the questionnaire survey was inserted, processed tested the outcome of index. RESULTS: There are 378 mothers age between 17-48. Age variety is such a mother with age of 17 (0.2%), 183 mothers with age between 18-25 (48%), 123 mothers with age between 25-35 (32%), 71 mothers with age between 35-48 (19%). For educational back ground there is nobody of any under low and equal to low education. 103 (27 %) with middle, 184 (49 %) with matriculation 91 (24%) with graduation. For children age, it is 98 infant from 2 months to a year (27%), 152 children from 1 to 2 (41%), 122 children from 2 to 4 years and 8 months (32%). While testing the knowledge about quickly addressing to doctor in what symptom is marking, Answers of 61 % of all mothers (16%) drinking become less, Answers of 31 mothers (8 %)cough and flu and rapid respiration. 144 mothers 38% fever, true answer of 44 mothers (12%) lack of eating and drinking. But it shows that mothers could not address their children to doctor on time. 94 % of all mothers has got 3 and more children. 117 mothers (31%) of 227 mothers who were ill their children addressed to doctor and took treatment in 3 days and more days and getting worse to the hospital. The mothers who covered to the survey 185 (49%) answered muscle pulling, 41 (11%) getting unconsciousness, 67(18) nothing able to drink, 31 (8.2%) becoming unconsciousness. It indicates that mothers has got the notion to take care and nurse the children till to be sever mark at their home. CONCLUSION: The mother who is taking care their children answered the mark of 67% to quickly show their children to doctor but It was not sufficient. The mother could not assess and test the symptom and mark to infant. 49 % of the mothers in the survey has notion to address to doctor when there is severe condition to the children life. It indicates the risk to worsen the children ailment, to make them take to hospital, and even wasting the time to pass away the children. The knowledge of mothers is not enough in evaluating 70 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD the worsening signs of their sick child. (Only 67% of mothers are responded correctly.) Meanwhile, the Nursing Education knowledge of mothers in evaluating the condition of newborns is not satisfactory. According to our surveyed, 49% of mothers are responded that they should access medical care only when the life-threatening symptoms are occurs. This is one of the mean reasons of late admission and hospitalization, and in the future increases the risk of mortality among children. Suggestions: It is important to improve the health care education of family persons of sick children. It will positively influence in reducing of the incidence of disease in early childhood age. A-10 Nursing Education DETERMINING THE BLOOD DONOR RELATED KNOWLEDGE AND ATTITUDE OF MEDICAL SCHOOL STUDENTS Nomin-Ulzii.A1, Oyun.M2 1Blood transfusion and research center, Ach Medical University, Ulaanbaatar, Mongolia 2Department of Nursing, Ulaanbaatar University; Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: To determine blood donor related knowledge and attitude among students studying in medical field; METHODS: Study involved 100 student of Medical School and was carried out on random inquiry of specifically processed 100 questions. Study inquiry was collected in questionnaire form. Collected information was performed with SPSS 16.0 software. RESULTS: Total 100 students aged 17-34 were involved in the study. 90% were female and 10% were male. 34% of participants had previous experience blood donation, 66 % hadn’t experience. Participants are generally informed about blood donation by and from: Media-12%, Internet-13%, Medical organization-51%, people-27%, never been informed-6%, advertisement prints, panels-9%, other source-5%. According to participants’ answers: 3% of participants understand that blood donation influences human body to get fat or thin, 17% - human body gets in lack of blood, 28% - no changes in body, 25% - blood donation makes body tired, 27% were answered they didn’t know. For about knowledge of blood donating requirements: 39% understand that blood donation is available for (O) type blood, 47% - blood donation is available for all types of blood, 10% - people with blood types other than A and B, 8% of participants’ answer were unknown. Tendency to be blood donor: 14% of participants answered that they would donate blood in case of nationwide or overall disaster; 26% - in case of blood need to closely related people, 30% - in case of urgent rescue of human life, 7%-would never donate, 28% - voluntary donation case. Reasons of misgiving or avoiding from blood donation: 18% were answered that they thought as they wouldn’t be adequate to blood donation requirements; 21% - prevents from infection; 40% - afraid of needle syringe and other devices; 17% - thinks that much amount of blood is taken; 7% - other reasons. Participants requested to get information about blood donation in ways of:24% - through media permanently; 8% - enormous amount of blood donation promotional materials; 50% - training directed to public; 14% - to organize depending on local area customs; 4% - answered they don’t know; CONCLUSION: 1. Knowledge and information on blood donors among students are insufficient and most students are misinformed. 2. The desire to become a blood donor by the students is not enough. 3. It should promote students and let them know that there is no fear and no risks of infection when giving information of blood donors. RECOMMENDATION: 1. It is required to aim the principles of giving the blood voluntarily without corruption bases and to put attention on implementing this principle into life. 2. It is required to organize problem-based learning and group interviews in order to let students know the importance of blood donation and becoming blood donors. 3. The content of the printed materials must be accurate, clear and concise not only focusing on the appearance and the printing quality. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 71

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE A-11 Nursing Education БАКАЛАВРЫН БОЛОВСРОЛТОЙ СУВИЛАГЧ БЭЛТГЭХ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ҮНЭЛЭХ НЬ Одонжил.П1, Солонго.Д 2, Баттогтох.Б 3 1,2,3Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Сувилахуйн сургууль, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Эрүүл мэндийн байгууллагад ажиллаж буй сувилагчийн мэдлэг, чадвар, хандлага болон төгсөлтийн өмнөх сургалтын агуулгад үнэлгээ хийх, шинэчлэхэд судалгааны ажлын зорилго оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааны зорилго, зорилтын хүрээнд мэдээ, мэдээлэл цуглуулахдаа тоон ба чанарын аргыг хослуулан хэрэглэв. Сувилагчийн мэдлэг, чадвар, хандлагад үнэлгээ өгөхийн тулд Ликертийн хэмжүүр бүхий стандарт асуулгыг хэрэглэв. Судалгаанд ГССҮТ, ШУГТЭ, СЭМҮТ, СХДНЭ, КНАГ II,ЧДНЭ, Өрхийн эмнэлэгт ажилладаг 306 сувилагч, эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэнг санамсаргүй түүврийн аргаар хамруулж, 3 бүлэг нийт 33 асуумжаар судалгаа авав. Түүврийн хэмжээний алдааг 0,25 хувь, илтгэх түвшинг 95 хувь байхаар тооцов. Баримтын аргаар БШУЯ-ны 2012 онд батлагдсан Бакалавр сувилагч бэлтгэх сургалтын стандарт, АНУ-ын Вермонтийн Их Сургууль, Солонгос улсын Ионсей Их Сургууль, Японы National College of Nursing, Монгол улсын Улаанбаатар Их Сургуулийн сувилагч мэргэжлээр бэлтгэдэг сургалтын хөтөлбөрүүдийг өөрийн сургуультай харьцуулан судлав. ҮР ДҮН: Судалгаанаас үзэхэд Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуулийн Сувилахуйн сургуулийн хичээлийн агуулгад эрүүлийн тухай ойлголт, хүнийг үнэлэх, эрүүл хүнд зөвлөгөө өгөх, эмгэг анатоми, физиологи, харилцааны ур чадварын талаар бусад оронтой харьцуулахад харьцангуй бага тусгагдсан байна. ДҮГНЭЛТ: Бидний судалгаанд хамрагдсан сувилагчдын 42% нь өөрсдийнхөө мэдлэгийг дунд буюу түүнээс доогуур үнэлсэн, тодруулбал эмгэг анатоми, физиологи, гадаад хэл, үйлчлүүлэгчийн эрүүл мэндийн байдалд үнэлгээ хийх зэрэг мэдлэг нь практикт хэрэгцээтэй байна. Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуулийн Сувилахуйн сургуулийн бакалаврын хөтөлбөр 142 багц цаг байгаа нь судалгаанд орсон бусад сургуулиудаас их байна. Сувилахуйн бакалаврын хөтөлбөрт зайлшгүй үзэх зарим онолын хичээлийг хичээлийн агуулгад оруулж өгөх нэн шаардлагатай байгаа нь судалгаанаас харагдаж байна. Үүнээс үзэхэд сувилахуйн бакалаврын хөтөлбөрт агуулгын шинэчлэл хийх шаардлагатай байгаа нь судалгаанаас харагдаж байна. ASSESSMENT ON CURRICULUM OF NURSING BACHELOR DEGREE Odonjil.P1, Solongo.D 2, Battogtokh.D3 1,2,3Mongolian National University of Medical Sciences OBJECTIVES: The study was based on the reason that skills, attitude and knowledge of the nurses who are working in healthcare organizations do not satisfy customers and to assess undergraduate nursing curriculum. METHODS: 306 nurses and specialist are involved. Nursing curriculums of Vermont University of USA, Yonsei University of Korea, National College of Nursing, Japan and Ulaanbaatar University of Mongolia are compared and studied with our curriculum. RESULTS: Study shows that curriculum contents of School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences have comparatively less contents of understanding about healthy person, assessment on human, giving advice healthy human, path anatomy, physiology, communication skills. CONCLUSION: 42% of participants assessed their knowledge at the low level. Curriculum credits of School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences is 142, comparatively much more than other schools shows that the need of innovation to the curriculum of nursing bachelor degree. 72 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD A-12 Nursing Education СУВИЛАХУЙН БОЛОВСРОЛ БА БАГШИЙН ИМИДЖ Nursing Education Оюундарь.Ц1, Алтантуяа.Л2 1 Улаанбаатар Их Сургуулийн Сувилахуйн тэнхим, Улаанбаатар, Монгол 2Улаанбаатар Их Сургууль, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Их, дээд сургуульд ажиллаж буй багшийн өнөөгийн дүр төрх ямар байна вэ? Багш боловсролын агуулгад ямар өөрчлөлт хийх вэ? гэдэгт чиглэсэн эрэл хайлт хийж байгаа өнөө үед багш бүр өөр өөр рүүгээ харах гэсэн хэрэгцээнд тулгуурлан уг сэдвийг сонгон бичихийг хичээсэн болно. ЗОРИЛТ: Багшийн имидж хэрхэн бүрдүүлж буйг мэдэх; Багшийн имиджийн өнөөгийн байдлыг асуулгаар илрүүлэн дүгнэлт хийх; Багшийн имидж бүрдүүлэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлсийг тодорхойлж, санал дэвшүүлэх зорилго тавьсан юм. ҮР ДҮН: Багшийн имидж түүнийг бүрдүүлэхэд нөлөөлөх асуудлыг тодорхойлоход үйлийн судалгааны аргыг, судалгааны мэдээ, мэдээллийг цуглуулахад тоон судалгааны аргыг ашиглалаа. Санамсаргүй түүврийн аргаар р=0, 95 итгэх магадлалын түвшинд 265 хүн түүвэрлэн судлахад тохиромжтой гэж үзлээ. Судалгаанд багш 46, бакалавар оюутан 176, магистрант 28, докторант 15 хамрагдлаа. Өнөө (орчин) үеийн багш нь гадаад төрх хувцаслалт, биеэ авч яваа байдалаа анхаардаг, мэргэжлийн өндөр ур чадвар, үүрэг хариуцлагаа ухамсарласан, бие хүний хувьд төлөвшсөн суралцагчидтай харилцах эв дүйтэй, соёлтой байх ёстой. Иймд орчин үеийн багш нь онолын өндөр мэдлэгтэй, оюутан суралцагчдад шинжлэх ухааны мэдээллийг үнэн зөв дамжуулах, хүртээмжтэй ойлгуулан заах чадвартай байхаас гадна харилцааны соёлтой байж тэднийг хөгжүүлэн төлөвшүүлэх болно. Хүнийг хувцсаар нь угтаад ухаанаар нь үддэг гэдэг философийг багш нар байнга санаж цэвэр үзэмжтэй ажил хэрэгчээр хувцаслаж байх нь зүйтэй. Энэ нь хувь хүний имиджийг төдийгүй сургуулийн имиджийг тодорхойлдгийг санаж явахад илүүдэхгүй. Багш хүний хувьд эн тэргүүнд өөртөө бий болгох имидж ”Багш хүн бүр уран илтгэгч байх ёстой” гэсэн зарчмыг сургалтын байгууллага бүхэлдээ мөрдлөг болгох нь зүйтэй. Дуу хоолойны өнгө сул, үгийн баялаг муутай багшийн хичээлийг сонсоод сууж байх оюутан нар үгүй болжээ. Сургуулийн толь болсон багш нар биеэ зөв авч явах соёлыг өөртөө төлөвшүүлснээр энэ имиджийг бүрдүүлж чадах нь. ДҮГНЭЛТ: Дээр дурьдсан судалгааны дүнд бид дараах дүгнэлтийг дэвшүүлж байна. Үүнд: Багш, оюутан нарын харилцаанд ямар харилцаа давамгайлж байна гэж үздэг вэ? асуултын өгөгдөлд бакалаврын оюутан (63%), магистрант, докторант (42, 9%), багш (59, 1%), нарын дийлэнх хувь эелдэг харилцаатай, захирах харилцаатай гэж 25 хувь гэсэн үзүүлэлт гарсан байна. Багшийн имидж бүрдүүлэхэд хувцаслалт чухал бөгөөд багш ямар загвараар хувцаславал тохиромжтой вэ гэсэн асуултын өгөгдөлд бакалаврын оюутан (60, 4%), магистрант, докторант (71, 4%) нарын дийлэнх хувь нь, багш нарын 14% нь ажил хэрэгч хувцаслалт гэсэн үзүүлэлт гарсан байна. Үүний зэрэгцээ багшийн үнэт зүйл нь имиджийн гол хэсэг билээ. Жишээ болгож багшийн 8 үнэт чанараас аль нь илүү чухал болохыг судлахад мэдлэгтэй, ажил мэргэжилдээ шударга үнэнийг эрхэмлэх, хичээлээ сайн заадаг, оюутнуудын санаа бодолыг чөлөөтэй сонсож ярилцах, оюутнуудын идэвхийг өрнүүлдэг, харилцаа сайтай гэсэн хариултууд илүү санал авчээ. Манай улсын хувьд их, дээд сургуулийн багш хүн имиджээ зохимжтойгоор бүрдүүлэх хэрэгцээ нэгэнт бий болжээ. Энэ асуудлыг боловсролын шинэчлэлтэй холбож судалгааг цаашид явуулах шаардлагатай байгаа нь харагдав. NURSING EDUCATION AND PROFESSOR’S IMAGE Oyundari.Ts1, Altantuya.L2 1School of Nursing of Ulaanbaatar University, Ulaanbaatar, Mongolia 2English Language Department of Ulaanbaatar University, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: To determine how professors create their image; to reveal current professor images using survey and draw a conclusion; to define factors influencing on creating professor’s image. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 73

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE METHODS: Action research was used to determine professor’s image and the factors influencing on creating it and quantitative research to collect information and data. RESULTS: 265 participants were considered as suitable using random collecting method when probability value equals to 0.95. 46 professors, 28 graduates, 15 doctoral students, 176 bachelor students were involved in the present research paper. Modern professors have to watch their dressing and behavior, be highly skilled, formed individual, cultured, have consciousness of responsibility, and good communication skills. Professors should wear neat and businesslike clothes. This is related to the image of not only of single professor but also the whole university. All educational institutions should follow the rule: every professor must be an orator first of all. There are no students any more who would listen to the professor with poor vocabulary and light voice. Professors can create a positive professional image watching their P’s and Q’s. CONCLUSION: According to the results we made conclusions as follows: Majority of bachelor students (63%), graduates and doctoral students (42.9%), and professors (59.1%) considered the communication between professors and students as polite, while 25 % as domineering. Furthermore, majority of bachelor students (60.4%), graduates and doctoral students (71.4%), and 14% of professors thinks professor’s dressing style should be professional. In addition, professor values are essential part of his or her image. Among eight given valuable attributes of a professor being knowledgeable, displaying fairness, being prepared, respecting students, possessing creativity and having a positive attitude were rated as most important. In the matter of our country there is a definite need for college and university professors to create their image effectively. All in all, the research shows that this issue requires further investigation due to education reform. A-13 Nursing Education ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ХӨГЖИЛД МАГАДЛАН ИТГЭМЖЛЭЛИЙН ҮЙЛ ЯВЦЫН ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨГ ИНТЕРВАЛ АРГААР ҮНЭЛЭХ НЬ Оюунцэцэг.С1, Оюунгоо.Б2, Солонго.Б3, Цэрэндагва.Д4 1Сургалтын бодлого зохицуулалтын газар, АШУҮИС 2Мэргэжил дээшлүүлэх институт, АШУҮИС 3Анагаах ухааны сургууль, АШУҮИС 4Уламжлалт анагаах ухааны институт, АШУҮИС ЗОРИЛГО: Дээд боловсролын үйлчилгээний байгууллагын хөгжил, чанар, үр нөлөөг дээшлүүлэхэд сайн дурын үндсэн дээр хийгдэж байгаа хөндлөнгийн үнэлгээнүүд хэрхэн тус болж байгаа болон хувь хүний хөгжилд хэрхэн нөлөөлж байгааг судлах зорилготой. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг аналитик судалгааны агшингийн загвараар хийж судалгааны материалыг тоон аргаар цуглуулсан. Боловсруулалтыг интервал үнэлгээний арга болон SWOT үнэлгээний аргыг ашиглан хийж гүйцэтгэлээ. Интервал үнэлгээний аргаар хэрэглэгчийн үнэлгээний индексийг тодорхойлохдоо үзэгдэл, юмсын шинж тэмдгийн чанарын ялгаанд ноогдуулсан тоо бүрийг тэрхүү шинж тэмдгийг сонгосон саналын тоо тус бүрээр үржүүлэн нийлбэрийг нь нийт түүврийн тоонд харьцуулсан. Судалгааны үр дүнг нэгтгэн SWОТ шинжилгээний аргаар байгууллагын үйл ажиллагааны одоогийн дүр төрх ба цаашид хөгжүүлэх арга замыг тодорхойлсон. ҮР ДҮН: Судалгааны хуудсыг нийт 428 оролцогчид тарааснаас 1 бүлэгт хамаарах дээд боловсролын байгууллагын 162 оролцогч, 2 бүлэгт хамаарах дээд боловсролын байгууллагын 266 оролцогч нийт оролцогч хариулсан байна. Хариулсан хуудсуудыг нэгтгэн дүгнэхэд 21 оролцогч дутуу хариулсныг хасаж нийт 407 оролцогч судалгаанд хамрагдлаа. Анкетын асуулгын 15-20 дугаар асуултууд хувь хүний хөгжлийн давуу талыг илэрхийлсэн бөгөөд үүнийг интервалт үнэгээний аргаар тооцоход y=3.534 байгаа нь магадлан итгэмжлэл хувь хүний хөгжилд давуу талтай гэдэг таамаглалыг баталж байгаа юм. Боломжийн талаар OPPORTUNITY шинжилгээг 14-р асуулт y14=3.542- аар илэрхийлж байна. Анкетын асуулгын 5-13 дугаар асуултууд байгууллагын хөгжлийн давуу талыг илэрхийлнэ. Интервалт үнэлгээний аргаар y=3.614 байгаа нь магадлан итгэмжлэл байгууллагын хувьд хувь хүний хөгжлийн индексээс илүү гарч байгаа нь давуу талтай гэдэг таамаглалыг баталж байгаа юм. Мөн 6-р асуултын хувьд интервалын хамгийн оргил индекс буюу 3, 954≈4 гарсан нь “магадлан итгэмжлэл хийгдсэнээр багш ажилчид шинийг 74 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Education FOR THE GLOBAL STANDARD эрэлхийлдэг болсон” гэсэн үр дүн гарч байгаа нь хувь хүний хөгжлийн Strengths шинжилгээг давхар баталж байна. Интервал үнэлгээний аргаар үнэлсэн үнэлгээний харьцуулалтыг харахад байгууллага болон хувь хүний хөгжилд үзүүлэх нөлөөллийн индекс нь 3.5:3.6 буюу магадлан итгэмжлэл нь байгууллагын хөгжилд илүүтэйгээр нөлөөлж байгааг батлаж байна. ДҮГНЭЛТ: Интервалт үнэлгээ 3, 614: 3, 534 гарч байгаа нь магадлан итгэмжлэлийн үйл явц нь байгууллагын хөгжил болон хувь хүний хөгжилд нөлөөлдөг гэдгийг харуулж байна. Үнэлгээний харьцуулалтаас харахад байгууллагын хөгжилд илүүтэйгээр нөлөөлж байна. ESTIMATING THE AFFECTS OF ACCREDITATION PROCESS ON HIGHER EDUCATIONAL ORGANIZATION BY METHOD OF INTERVAL S.Oyuntsetseg1, B. Oyungoo2, B.Solongo3, D.Tserendagva4 1 Division for Education Policy and Management - MNUMS 2Postgraduate training Institute- MNUMS 3School of Medicine - MNUMS 4 Institute for Traditional Medicine - MNUMS OBJECTIVE: Accreditation processes to study that how influence on the institution and individual development. METHOD: Survey has been conducted by cross- sectional study of analytical study and collected materials through quantitative method. Totally 446 participants were provided by questionnaire sheets and 21 sheets of those were excluded due to incomplete, 407 participants involved. Data processing was implemented by interval evaluation and SWOT. RESULT AND CONCLUSION: Comparison of interval evaluation shows that index of the influences for the institution and individual is 3.5:3.6 and it approved the accreditation influences more for the institutional development. SWOT analyzes show that there are possibilities to achieve more opportunities by using institutional and individual advantages and also strategy should be strengthening advantages by using opportunities. Accreditation process affects more for institutional development. A-14 Nursing Education ТӨГСӨЛТИЙН ӨМНӨХ СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРТ ӨГСӨН ЭХ БАРИГЧ НАРЫН ҮНЭЛГЭЭ Баясгаланмөнх.Б1, Зоригтбаатар.Д2, Төмөрхуяг.С3, Мөнхчулуун.Л4, Сүмбэрзул.Н5 1, 2, 3, 4Дарханы салбар Анагаах Ухааны сургууль, АШУҮИС, 5Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их сургууль ЗОРИЛГО: Сургалтын хөтөлбөрт үнэлгээ өгөх, сэтгэл ханамжийг тодорхойлоход ажлын зорилго оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Улаанбаатар хотын I, II, III-р амаржих газар, Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төв, 15 аймгийн төрөх тасаг, эрүүл мэндийн төвийн 211 эх баригч нараас ерөнхий мэдээллийн 5 асуулт, сургалтын үйл ажиллагаатай холбоотой сэтгэл ханамжийн 13 асуулт, нэмэлт мэдээлэл авах хагас нээлттэй, нээлттэй 4 саналын асуулттай нийт 22 асуумж бүхий санал асуулгын хуудсаар саналыг авч сэтгэл ханамжийг Ликертийн 5 оноогоор үнэлсэн. Судалгааны ажлын статистик боловсруулалтанд SPSS- 20.0 програмыг ашигласан. ҮР ДҮН: Эх баригч нарын сэтгэл ханамжийн ерөнхий түвшин 3.93±0.83 байна. Ликертийн хэмжүүрээр дээд оноо нь эх баригч бэлтгэх сургалтын үйл ажиллагаа сайн байсан гэдэгт 4.26±0.78, доод оноо нь сургалтын орчин материаллаг бааз хангалттай байсан гэдэгт 3.47±1.10 байлаа. Олон сонголтот асуумжнаас өндөр санал авсан хариултыг авч үзэхэд төгсөн гарсан эх баригчид гардан хийх ур чадвар дутагдах нь 41.3%, сургалтын технологийг шинэчлэхийн тулд сургалтын орчин, тоног төхөөрөмжийг АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 75

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE сайжруулах гэсэн хариултанд 46.7%, төгсөлтийн дараах сургалтанд хамрагдах 28.5%, боловсролын түвшингээ дээшлүүлэх гэсэн хариултанд 32.2% төгсөгч хариулсан байна. ДҮГНЭЛТ: Сургалтын хөтөлбөрийн хөгжилд цогц чадамжинд суурилсан сургалтын хэрэгцээ байгаа нь харагдаж байна. Эх баригч нарын сургалтын хөтөлбөрт өгсөн сэтгэл ханамжийн түвшин дунджаас дээгүүр түвшинд байна ASSESSMENT OF MIDWIVES FOR UNDERGRADUATE MIDWIFERY CURRICULUM Bayasgalanmunkh.B1, Zorigtbaatar.D2, Tomorkhuyag.S3, Monkhchuluun.L4, Sumberzul.N5 1, 2, 3, 4Darkhan-Uul Medical school, Mongolian National University of Medical Sciences, Mongolia 5Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: The purpose of the study is assessment of training curriculum and determination of satisfaction. METHODS: Conducted satisfactory survey with five questions of general information, 13 questions concerned with training satisfactory for additional information semi-open and open questionnaires with four questions and totally asked 22 questions and satisfaction id assessed in Likert’s five points. In statistic developing used software SPSS-20.0 RESULT: General satisfactory level of midwives is 3.93±0.83. According to Likert’s measure the upper score 4.26±0.78 belonged to that midwifery training activity was good and lower score 3.47±1.10 concerned to trainingenvironment and materials. Within the multiple choice questionnaires the highest point question was lack of skills answered 41, 3%, improvement of training technology-answered 46, 7%, involving in post- graduate training-answered 28, 5%, improvement of education level answered 32, 2%. CONCLUSION: Here is demand of competency based training. The satisfactory assessment of midwives is upper of medium. A-15 Nursing Education СУВИЛАХУЙН СУРГУУЛИЙН MOODLE ПРОГРАММЫН АШИГЛАЛТЫН ҮР ДҮНГ СУДАЛСАН НЬ Азжаргал.Б1, Баясгалан.Л1, Өнөрзул.А1, Туяацацрал.Л1, Сэвжид.Ц1, Мөнхтулга.Л2, Оюунгоо.Б2 1Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС, Монгол 2Мэргэжил дээшлүүлэх институт, Эм Зүй – Био-Анагаахын сургууль, АШУҮИС, Монгол ЗОРИЛГО: Сувилахуйн сургуулийн багш нарын MOODLE програмын ашиглалт, оюутнуудын дотор өвчин, онош зүйн хичээлийн мэдлэгийг үнэлэх сорилд дүн шинжилгээ хийж, оюутны үнэлгээг цаашид боловсронгуй болгох боломжийг тодорхойлоход оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Сувилахуйн сургуулийн 2-р дамжааны 252 оюутны дотор өвчин, онош зүйн хичээлийн нийт 9 удаагийн э-сорилд үзүүлсэн амжилт, багш нарын MOODLE програмыг ашиглаж буй тоо баримт зэрэг материал ашиглан гүйцэтгэсэн. Сувилахуйн сургуулийн дотор өвчин, онош зүйн хичээлийн оюутны үнэлгээ, MOODLE програмын ашиглалт нь нь судлах зүйл бөгөөд судлагдахуун нь дотор өвчин онош зүйн шалгалтын сорил, MOODLE програмын ашиглалт юм. Сорилыг үнэлэхэдээ Кудер- Ричардсоны найдвартай байдлын коэффициент, хүнд хөнгөний зэрэг, ялгах индекс зэрэг статистикийн аргыг хэрэглэв. ҮР ДҮН: Шалгалтын найдвартай байдлын коэффициент 0.72-с дээш байгаа нь шалгалтанд тавигдах шаардлагад нийцэж буй үзүүлэлт гэдгийг харуулж байна. MOODLE- ээр авч буй шалгалтад хамгийн бага хугацаанд бөглөсөн байдлыг тодруулахад 5 минут 37 сек байсан ба тухайн хугацаанд авсан шалгалтын оноо нь 46 буюу 92% байгааг харуулсан байна. Нийт 108 багш нараас 55 багш цэс үүсгэсэн ба 41 багш идэвхитэй ашиглаж байна. Энэ нь нийт багш нарын 51% нь MOODLE програм ашигладаг ба 76 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Education FOR THE GLOBAL STANDARD ашигладаг багш нарын 75% нь идэвхитэй ашиглаж байна. Нийт багш нар зөвхөн тест оруулж шалгалт авах хэлбэрээр ашиглаж байна. 4% орчим нь видео хичээл оруулсан байна. ДҮГНЭЛТ: Сувилахуйн сургуулийн дотор өвчин, онош зүйн хичээлийн оюутны үнэлгээ, MOODLE програмын ашиглалтыг судлан дараах дүгнэлт хийж байна. 1. Тестийн шалгалтын зарим сорилууд нь хүнд хөнгөний зэрэг дээгүүр, мэдлэгийг бодитой үнэлж чадахгүй(ялгах индекс -0.63), шалгалтын найдвартай байдал шаардлагад нийцэж байна. 2. Багш нарын MOODLE програмын ашиглалт доогуур (51%), програмыг зөвхөн сорилын шалгалт авахад ашиглаж байна. 3. MOODLE програм ашиглан багшийн хяналтгүйгээр сорил авахад сорилыг бага хугацаанд хийж өндөр дүн үзүүлж байна. OPERATION OF THE MOODLE SOFTWARE OF THE SCHOOL OF NURSING AND TEST ASSESSMENT RESEARCH Azjargal.B1, Bayasgalan.L1, Unurzul.A1, Tuyatsatsral.L1, Sevjid.Ts1, Munkhtulga.L2, Oyungoo.B2 1School of Nursing, MNUМS, Mongolia 2MNUМS, Mongolia OBJECTIVES: The aim of the study was to investigate the usage of MOODLE program among SHT’s teachers and to improve assessment further by analyzingthe students’ assessment test of internal medicinean diagnostics. METHODS: We have conducted this study by using internal medicine and diagnostics subject’s result of 252 students’ test who are from 2nd year which have been taken 9 times and how often teachers access MOODLE program. Assessment of SHT’s students’ internal medicine and diagnostics subject as well as usage of MOODLE program are object of study. Kuder-Richardson coefficient reliability, identification index and degree of difficulty and easy were evaluated to assess the test. RESULTS: Coefficient reliability of test was over 0.72 that indicates thatit meets with requirement of test. The shortest time of test by MOODLE program was 5 min 37 seconds was and its grade was 46 or 92%. 55 of 108 total teachers has created a file and 41 teachers have been using it actively.It shows that 51% of all teachers use the MOODLE program and 75% of them use it actively. Total teachers use it only by entrying test and take exams. Approximately 4% of them has put video lesson. CONCLUSION: The current study indicates that: 1. Some quiz of the test cannot assess students’ knowledge truly and degree of difficulty and easy was high (identification index-0.63), reliability of the test meets with requirement. 2. Teachers access the MOODLE program rarely (51%) and the program is used just as take test. 3. Students can get high grade in short time by taking test on MOODLE program without teacher’s control. A-16 Nursing Education ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН МЭДЛЭГ, ХАНДЛАГА, ДАДАЛ, МЭДЭЭЛЛИЙН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ НЬ Мөнхжаргал.Т1, Баярдалай.Т2, Ганхуяг. Г3 1, 2, 3Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн Эмнэлэг сувилал, Орхон аймаг, Монгол улс ЗОРИЛГО:Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн ажиллагсдын эрүүл мэндийн мэдлэг, чадвар, хандлага, дадлыг тодорхойлж эрүүл мэндийн мэдээлэл, сургалт сурталчилгааны хэрэгцээг тогтооход оршино. Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн 150 ажиллагсад, эмч, сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтнүүдийг 2 хэсэг болгон хамруулсан. АРГА, АРГАЧЛАЛ: Судалгаанд оролцсон ажиллагсдын 1 дүгээр хэсэгт байгууллагын ажилчид, 2 дугаар бүлэгт эмч, сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтнүүд хамрагдсан бөгөөд боловсруулсан асуумжаар судалгаа авч, харьцуулах, үнэлэх аргаар судалгааг хийж, статистик боловсруулалтыг SPSS 20.0 програмаар гүйцэтгэв. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 77

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE ҮР ДҮН: Судалгаанд 1 дүгээр бүлгийн (126) 84%, 2 дугаар бүлгийн (24) 16% оролцсон байна. Судалгаанд оролцогсдыг насаар нь авч үзвэл 17% нь 20-29 насны хооронд, 20% нь 30-39 насны хооронд, 47% нь 40-49 насны хооронд, 15% нь 50-59 насны хооронд, 1% нь 60-аас дээш насны хооронд байна. Судалгаанд оролцогсдын 104 (69.3%) нь эрэгтэй, 46 (30.7%) нь эмэгтэй байсан. Судалгаанд оролцсон 1 дүгээр бүлгийн оролцогсдоос 81(64.3%) нь 2014 оны эхний 6 сард сургалтанд хамрагдсан үр дүнг тооцоход маш их хэрэгтэй, хэрэгтэй байсан, 30 (23.8%) нь дунд, муу, огт хэрэггүй байсан, 15 (11.9%) нь сургалтанд хамрагдаагүй гэж үнэлсэн байна.Судалгаанд оролцогсдын 55 (43.7%) нь сургалтанд хамрагдсанаар амьдралын буруу хэвшлийг өөрчилж чадсан байна. ДҮГНЭЛТ: Судалгааны үр дүнгээс үзэхэд үйлдвэрийн ажилчдад эрүүл мэндийн боловсрол олгох нь зайлшгүй хэрэгтэй байна. TO DETERMINE HEALTH KNOWLEDGE, SKILL, ATTITUDE AND MEDICAL INFORMATION NEEDS Munkhjargal. T1, Bayardalai. T2, Gankhuyag. G3 1, 2, 3 Sanatorium of Erdenet Co.Ltd., Orkhon aimag, Mongolia OBJECTIVES:This study purposed to determine health knowledge, skill, attitude and medical information needs among employees and to identify health education needs among employees in factory of Erdenet Co.Ltd. METODS: The all participants divided in to two group, in the first group included administrators and staffs and in the second group included other assistant staffs. The Questionnaires distributed through all participants and statistic analysis was calculated by SPSS 20.0. RESULTS: subjects (126) 84% were participated in the first group and (24) 16% subjects were participated in the second group in this study. The age ranged from 20 to 59, with an average age of 46.45 years old (SD = 6.25). Subjects were 104 (69.3%) male and 46 (30.7%) female. The first group’s subjects were participated in six months’ training course in 2014 and the results showed that most of subjects answered the training course “very necessary” and “necessary”. However, 30 (23.8%) subjects answered the training course “unnecessary” and 15 (11.9%) subjects refused to participate in this study. After participated training course, 55 (43.7%) subjects can changed their bad habits of their life. CONCLUTION: Based on the results of this study, health education is necessary for employees in factories. A-17 Nursing Education СУВИЛАГЧДЫН СЭТГЭН БОДОХ, ШИЙДВЭР ГАРГАХ ЧАДВАРЫН ҮНЭЛГЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГААНЫ ЗАРИМ ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД Г. Ганхуяг1, С. Оюунцэцэг2, Ц. Басбиш3, Т. Мөнхжаргал4, Д. Цэрэндагва5 1 Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн Эмнэлэг сувилал, Орхон аймаг, Монгол улс 2 Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль, Монгол улс 3 Сувилахуйн сургууль, Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль, Монгол улс 4 Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн Эмнэлэг сувилал, Орхон аймаг, Монгол улс 5 Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль, Монгол улс ЗОРИЛГО: Энэхүү судалгааны зорилго нь сувилагчдын сэтгэн бодох, шийдвэр гаргах чадварыг үнэлэхэд оршино. ЭМ-ийн Сайдын тушаалаар 2013 оны Сувилагч мэргэшлийн тэргүүлэх зэргийн шалгалтанд орох 78 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD эрх авсан 42 сувилагчийг хамруулсан. Nursing Education АРГА, АРГАЧЛАЛ: Эрх авсан 42 сувилагчийн төлөвлөгдсөн зорилготой гардан шалгалт (ТЗГШ)-ын нэг өртөө буюу сэтгэн бодож, шийдвэр гаргах өртөөний шалгалтанд авсан үнэлгээг харьцуулах, үнэлэх аргаар судалгааг хийж, статистик боловсруулалтыг SPSS 20.0 программаар гүйцэтгэв. ҮР ДҮН: Судалгаанд Улаанбаатар хотоос (22) 52.4%, хөдөө орон нутгаас (20) 47.6% сувилагч оролцсон байна. Судалгаанд оролцогчдыг насаар нь авч үзвэл 21.4% нь 35-39 насны хооронд, 23.8% нь 40-44 насны хооронд, 35.7% нь 45-49 насны хооронд, 19.0% нь 50-54 насны хооронд байна. Судалгаанд оролцогчдын нийт 2.4% нь эрэгтэй, 97.6% нь эмэгтэй байсан. Судалгаанд оролцогчдыг ажилласан жилээр авч үзвэл 4.8% нь 10-14 жил ажилласан, 26.2% нь 15-19 жил ажилласан, 16.7% нь 20- 24 жил ажилласан, 33.3% нь 25-29 жил ажилласан, 19.0% нь 30-34 жил ажилласан байна. Судалгаанд оролцогчдын нийт 59.5% нь дипломын зэрэгтэй, 40.5% нь бакалаврын зэрэгтэй байна. Судалгаанд оролцогчдын нийт 47.6% нь 84 хүртэл, 52.4% нь 85-аас дээш оноо авсан байна. ДҮГНЭЛТ: Судалгааны үр дүнгээс үзэхэд нас болон авсан оноо (P<0.46), ажилласан жил болон авсан оноо (P<0.47), боловсрол болон авсан оноо (P<0.24) хоорондоо хамааралгүй байна. SOME INDICATORS OF AFTER EVALUATED NURSES’ CRITICAL THINKING AND DECISION-MAKING SKILLS Gankhuyag. G1, Oyuntsetseg. S2, Basbish. Ts3, Munkhjargal. T4, Tserendagva. D5 1 Sanatorium of Erdenet Co.Ltd., Orkhon aimag, Mongolia 2 Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia 3 School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia 4 Sanatorium of Erdenet Co.Ltd., Orkhon aimag, Mongolia 5 Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: This study aimed to evaluate nurses’ critical thinking and decision-making skills in Healthcare settings in Mongolia. METHODS: This study designed to test 42 nurses’ critical thinking and decision-making skills by objective structured clinical examination (OSCE). First station evaluated nurses’ critical thinking skills and second station evaluated nurses’ decision-making skills. Data were analyzed using descriptive statistics and Pearson correlation coefficient. RESULTS: The results showed that a total of 42 nurses participated among them, (22) 52.4% from urban area and (20) 47.6% from rural areas. The age ranged from 35 to 55, with an average age of 43.66 years old (SD=8.13). The majority of the subjects were female (97.6%), and most of the nurses (33.3%) had 25- 29 years of working experience. More than half of the nurses (59.5%) earned a diploma’s degree in nursing science. A total of 42 nurses gave exam and among them, 47.6% nurses got up to 84 scores and 52.4% nurses got more than 85 scores. The results indicated that there are no significant between age and scores (P<0.46), working experience and scores (P<0.47), education and scores (P<0.24). CONCLUSION: Based on the findings of this study, in the future to investigate factors influencing nurses’ critical thinking and decision-making skills and to examine strategies that can improve nurses’ critical thinking and decision-making skills. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 79

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE B-01 Nursing Practice АСАРГАА, СУВИЛГААГ ХИЙХЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛҮҮДИЙГ ЭМНЭЛЭГТ ХЭВТЭН ЭМЧЛҮҮЛЭГЧДЭЭС ҮНЭЛЭХ НЬ Батцэцэг.Л1, Солонго.Д2 Анне Биро 3 1Улсын Нэгдүгээр Төв Эмнэлэг, Улаанбаатар, Монгол 2АШУҮИС, Сувилахуйн Сургууль, Монгол 3Эрүүл мэндийн зөвлөх, Канад ЗОРИЛГО: Асаргаа, сувилгааг хийхэд нөлөөлөх хүчин зүйлүүдийг эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчдийн үнэлэмжээр тодруулах. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг дескриптив загварын нэг агшингийн аргыг ашиглан III шатлалын УНТЭ, II шатлалын ЧЭМН, ХУЭМН-д хэвтэн эмчлүүлж буй 88 эмчлүүлэгчийг санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож оролцуулсан. Судалгааг тусгайлан боловсруулсан асуулгаар хэвтэн эмчлүүлэгч нараас сувилгаа хийхэд нөлөөлөх хүчин зүйлүүдийг Ликертийн хэмжүүрийн 5 оноогоор үнэлүүлж мэдээллийг цуглуулав. ҮР ДҮН: Бидний судалгаанд ЧДЭМН-с 17.04%, ХУДЭМН-с 29.53%, УНТЭ-с 53.39% бүгд 88 эмчлүүлэгч хамрагдсан. Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчид сувилагчид байх хамгийн чухал зан чанаруудыг дараалан бичсэнийг дундаж давтамжаар нь дүгнэж үзэхэд эелдэг зөөлөн зан харьцаатай, харилцааны болон мэргэжлийн ур чадвартай, онолын мэдлэг сайтай, хариуцлагатай, хандлага зөв, дотны туслагч, зөвлөгч байх, хувийн соёлтой, цэвэрч нямбай, шударга, зарчимч, түргэн шуурхай үйлчилдэг, өрсөлдөхүйц байх зэрэг зан чанарууд гэж үзжээ. Сувилагч асаргаа, сувилгааг үзүүлэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлүүдийг нийт оролцсон эмчлүүлэгчдээс тус бүрийг давхардсан тоогоор үнэлэхдээ мэргэжлийн онолын мэдлэг 78.38%, гардан хийх чадвар 77.25%, ажилдаа хариуцлагатай байх нь 72.7%, хувийн зан чанар 70.43%, маш их нөлөөлнө гэсэн бол сувилахуйн тусламж үзүүлэхэд нөлөөлөх бусад хүчин зүйл болох багаж хэрэгслийн хангамж 61.34%, цалин, урамшуулал 59.07%, үйлчлэх хүний тоо 59.84%, ажлын үнэлэмж 59.84% нь маш их нөлөөлнө гэж тус тус үнэлжээ. ДҮГНЭЛТ: 1. Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгч нар эмнэлгийн сувилагч нь эелдэг зөөлөн зан харилцаатай, харилцааны болон мэргэжлийн ур чадвартай, ажлын хариуцлага өндөр, шударга, зарчимч, чин сэтгэлээсээ ханддаг, шуурхай үйлчилдэг, дотны туслагч, зөвлөгч байх зан чанарууд хамгийн чухал болохыг тодорхойлов. 2. Судалгаанд хамрагдагсдын 50% ба түүнээс илүү хувь нь сувилагчийн мэргэжлийн онолын мэдлэг, харилцааны болон гардан хийх ур чадвар, ажилдаа хариуцлагатай байх, хувийн зан чанар, ажлын туршлага, мэргэжилдээ сонирхолтой байх, багаж хэрэгслийн хангамж, сувилагчийн цалин, урамшуулал, үйлчлэх хүний тоо зэрэг нь үйлчлүүлэгчид асаргаа сувилгаа хийхэд маш их нөлөөлнө гэж үнэлсэн байна. THE PERSPECTIVE OF HOSPITAL INPATIENTS ON FACTORS AFFECTING NURSING CARE Battsetseg L1, Solongo D2, Anne Biro3 1State’s 1st Clinic, Ulaanbaatar, Mongolia 2School of Nursing, MNUMS, Ulaanbaatar, Mongolia 3Professional Health Consultancy, Red Deer, Canada OBJECTIVES: To identify factors impacting nursing care as described by inpatients. 1. Identify key qualities that patients think a nurse should possess; 2. Identify factors affecting nursing care as viewed from the patient perspective. METHODS: This research utilized a descriptive design. A questionnaire using a 5-point Likert scale to evaluate factors impacting nursing effectiveness from the patient perspective was distributed to 88 randomly selected inpatients from one tertiary care centre (First National Hospital) and two secondary care centres - the Khan Uul District Hospital and the Chingeltei District Hospital. RESULTS: Of the 88 inpatients, 17.04% were from the Chingeltei District Hospital, 29.53% from the Khan Uul District Hospital, and 53.39% were from the First National Hospital. Nursing attributes that patients identified as most important are listed below in order of the average score obtained on the Likert scales: 80 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD Kind hearted behavior; Interpersonal and professional skills;Theoretical knowledge; Responsible; Caring; Right attitude; Provides good help and advice; Personally organized, good tempered, disciplined, honest; Provides timely nursing service; Diligent in maintaining professional competence. When double counting the factors that patients valued for nursing, 78.38% selected professional knowledge, 77.25% nursing skills, 72.7% responsibility to work, and 70.43% personal behavior. The main factors patients thought adversely affected the quality of nursing services were provision of necessary supplies (61.34%), salary and benefits (59.07%), workload/number of patients per nurse (59.84%), and appreciation (59.84%). CONCLUSIONS: The attributes patients think nurses should possess for good nursing include: kind hearted, skilled in interpersonal communication, professional, responsible, disciplined, honest, able to provide timely service, and being a close helper and adviser. 50% or more of the patients who participated in the study valued professional skills such as theoretical knowledge, hands-on nursing skills, high degree of responsibility to work, and personal characteristics such as discipline and honesty. Factors they viewed as adversely affecting nursing quality included provision of medical supplies, nursing salary and benefits, and nursing workload. B-02 Nursing Practice Nursing Practice ХӨНГӨВЧЛӨХ ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ХОСПИСТ ХАМРАГДСАН ӨВЧТНҮҮДИЙН ДУНД ЭДГЭРШГҮЙ ШАРХНЫ ТОХИОЛДОЛ Б. Булганцэцэг1 Д.Одонтуяа 2 1АУМ, Ач АУДС-ийн багш 2АШУҮИС ЗОРИЛГО: Хөнгөвчлөх тусламж үйлчилгээ авч буй өвчтний дунд эдгэршгүй шархтай өвчтний тохиолдлыг судлах. АРГА АРГАЧЛАЛ: 2013 онд Хавдар судлалын хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг, Ногоон гэр, Найдвартай хоспист хэвтэн эмчлүүлсэн 1328 өвчний түүхэнд ретроспектив судалгаа хийсэн. Шархыг өвчтний нас, хүйс, шалтгаан, биеийн байрлал, өвчний онош зэрэг үзүүлэлтээр үнэлсэн болно. ҮР ДҮН: Дээрх байгууллагад хэвтэн эмчлүүлсэн хэвтэн эмчлүүлсэн нийт 1328 өвчтний 198 нь буюу 15% эдгэршгүй шархтай байв. Эдгэршгүй шархтай өвчтнийг насны байдлаар авч үзэхэд 50-аас дээш настай өвчтний 69%-д нь тохиолдсон ба шархтай өвчтний хүйсний ялгааг судлан үзэхэд эрэгтэй 93 \\47%\\, эмэгтэй 105 \\53%\\-ийг эзлэж байна. Эдгэршгүй шархтай нийт 198 өвчтний 174 буюу 87.87% нь хавдартай байсан ба 24 буюу 12% нь хавдрын бус өвчний улмаас тус тус хэвтэн эмчлүүлсэн байна. Хавдрын бус өвчтэй хэвтэн эмчлүүлсэн 24 өвчтнийг оношийн байдлаар нь авч үзэхэд цус харвалттай өвчтөн 7 /29.16%/, циррозтой өвчтөн 2 /8.33%/, чихрийн шижинтэй өвчтөн 6 \\25%\\, нуруу нугасны гэмтэлтэй өвчтөн 5 /20.83%/, гидроцефалитай өвчтөн 2 /8.33%/, гэдэсний сүреэтэй өвчтөн 2/8.33%/ тус тус хэвтэн эмчлүүлсэн байна. Өмөн өвчний улмаас хэвтэн эмчлүүлсэн, эдгэршгүй шархтай 174 өвчтнийг оношийн байдлаар нь авч үзэхэд элэгний хавдар 22 \\12.64%\\, умайн хүзүүний хавдар 17 \\9.77%\\, ходоодны хавдар 16 \\9.19%\\, хөхний хавдар 15 \\8.62%\\, бүдүүн гэдэс 14 \\8.04%\\, улаан хоолой 13 \\7.47%\\, булчирхайн хавдар 12 \\6.89%\\, ясны хавдар 12 \\6.89%\\, тархины хавдар 11 \\6.32%\\, уушгины хавдар 11 \\6.32%\\, нойр булчирхай хавдар 9 \\5.17%\\, бөөрний хавдар 6 \\3.44%\\, түрүү булчирхайн хавдар 5 \\2.87%\\, уруулын хавдар 3 \\1.72%\\, арьсны хавдар 3 \\1.72%\\, хэлний хавдар 2 \\1.14%\\, гуурсан хоолойн хавдар 2 \\1.14%\\, цөсний хүүдийн хавдар 1\\0.57%\\ тохиолдсон байна. Эдгэршгүй шархтай өвчтний шарх үүссэн шалтгааныг судлан үзэхэд хэвтрийн цооролт нийт шархны 50, 71%-ийг, хавдрын задарсан шарх 19.13%-ийг, эмгэг цорго 10, 06%-ийг эзэлж байсан бол чихрийн шижингийн шарх, хураагуур судасны эмгэг бага хувьтай (4.78-1.45%) тохиолдож байна. ДҮГНЭЛТ: Эдгэршгүй шарханд хэвтрийн цооролт, хавдрын задарсан шарх, зохиомол цорго, эмгэг цорго, чихрийн шижингийн шарх, хураагуур судасны эмгэгийн шарх шалтгаан нь болсон ба эдгээрээс хэвтрийн цооролт, хавдрын задарсан шарх ихэнх хувийг эзлэж байна. Нас ахих тусам эдгэршгүй шархны тохиолдол ихсэж байна. Эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдээс илүү хувьтай эдгэршгүй шархтай болж байгаа нь эмэгтэйчүүдийн умайн хүзүүний хавдар эмгэг цорго үүсгэж, хөхний хавдар нь задарсан хавдрын шарх үүсгэж байгаатай холбоотой гэж үзэж байна. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 81

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE TO DETERMINE THE INCIDENCE OF NON HEALING WOUND WITHIN PALLIATIVE CARE PATIENTS Bulgantsetseg Battulga 1, Odontuya Davaasuren 2 1RN, MM, Ach Medical Institute, Ulaanbaatar, Mongolia 2M.D, PhD, Professor, GP Dept., Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: To determine the incidence of non healing wound within palliative care patients in Mongolian hospices METHODS: Retrospective study of palliative care patients within 1328 patients hospitalized in 2013 in the Palliative Care Department of the National Cancer Center, Hope and Green Home Hospices. Wounds were assessed by patient’s age, sex, diagnosis, and cause. RESULTS: In 2014 hospitalized 1328 patients in Palliative care department of the National cancer center, Hope and green home hospices totally 198 patients (15%) had non healing wound. We provided study of patients with non healing according the age and find out that the incidence of non healing wound of patients age 69% had age more than 50 years old. Within the 198 patients with non healing wound 93 (47%) were man, and 105 (53%) were woman. Within 198 palliative care patients with wound 174 (88%) patients had cancer and just 24 (12%) patients had non cancer diseases. Within 174 cancer patients 22 (12.64%) had liver cancer, 17 (9.77%) cervical cancer, 16 (9.19%) stomach cancer, 15 (8.62%) breast cancer, 14 (8.04%) colon cancer, 13 (7.47%) esophageal cancer, 12 (6.89%) lymphatic cancer, 12 (6.89%) bone cancer, 11 (6.32%) brain cancer, 11 (6.32%) lung cancer, 9 (5.17%) pancreatic cancer, 6 (3.44%) kidney cancer, 5 (2.87%) prostate cancer, 3 (1.72%) lip cancer, 3 (1.72%) skin cancer, 2 (1.14%) tongue cancer, 2 (1.14%) bronchial cancer, 1(0.57) gallbladder cancer. The cause of non healing wound within 50.7% of wounds caused by pressure, 19.13% caused by malignancy, 13.97% made as stoma, 10.06% are fistula, 4.78% caused by diabetes mellitus, and 1.45% caused by venous insufficiency. CONCLUSIONS: Non healing wounds caused by pressure ulcer, malignancy, made as stoma, fistula, diabetes mellitus, and venous insufficiency. More than caused pressure ulcer and malignancy wound. Patients with non healing according the age and find out that the incidence of non healing wound increased with increasing of patients age. Women have non healing wound more than because there were included breast cancer and cervix cancer incidence malignant wound in the women B-03 Nursing Practice АРТЕРИЙН ДАРАЛТ ИХСЭЛТ НЬ НАС АХИХ БОЛОН ТАРГАЛАЛТТАЙ ХАМААРАЛТАЙ БОЛОХ НЬ Энхтуул.Ч1, Сундуй-Янжмаа.Л2, Янжмаа.Н3, Нармишээх.Х4 1, 2, 4АШУҮИС, Сувилахуйн сургууль, 3Ач АУДэС ЗОРИЛГО: Таргалалт болон нас ахих нь артерийн даралт ихсэх өвчнөөр өвчлөхөд нөлөөлдөг эсэхийг судлахад судалгааны ажлын гол зорилго оршино. ЗОРИЛТ: 1.Таргалалт ба артерийн даралт ихсэлтийн хамаарлыг судлах 2.Нас ахих ба артерийн даралт ихсэлтийн хамаарлыг судлах АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгааг 2014 оны 2-р сараас 2014 оны 8-р сарын хооронд хийсэн. Уг судалгаанд СХЭМН–ийн дотрын тасагт хэвтэн эмчлүүлэгч 217 хүн, СХД-ийн 5-р хорооны өрхийн эмнэлгээр үйлчлүүлэгч 219 хүн, харьцангуй эрүүл 193 хүнийг хамруулсан. Судалгааг бодит үзлэгийн аргаар явуулж, математик статистик боловсруулалт хийлээ. Судалгааны үр дүнг SPSS 17 программ ашиглан тодорхойлсон. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдсан 217 хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 63.5% (138/217) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 48, 8% (105/217) нь артерийн гипертензитэй байна. 18-24 насны хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 39, 3% (13/33) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 27, 2% (9/33) нь артерийн гипертензитэй, 25-44 насны хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 64, 4% (29/45) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 28, 8% (13/45) нь 82 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD артерийн гипертензитэй, 45-55 насны хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 69, 5% (57/82) нь илүүдэл жинтэй буюу Nursing Practice таргалалттай, 56% (46/82) нь артерийн гипертензитэй, 55-аас дээш насны хэвтэн эмчлүүлэгчдийн 68, 4% (39/57) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 64, 9% (37/57) нь артерийн гипертензитэй байгаа нь судалгааны дүнгээс харагдаж байна. Өрхийн эмнэлгээр үйлчлүүлэгч 219 хүний 45.5% (100/219) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 14, 6% (32/219) нь үзлэгээр артерийн даралт ихтэй байна. Судалгаанд хамрагдсан харьцангуй эрүүл 193 хүний 11, 3% (22/193) нь илүүдэл жинтэй буюу таргалалттай, 19, 1% (37/193) нь төвийн таргалалттай байна. ДҮГНЭЛТ: 1. Илүүдэл жинтэй, төвийн таргалалттай хүмүүс артерийн даралт ихсэх өвчнөөр өвдөх хандлагатай байна. 2. Нас ахих тутам артерийн даралт ихтэй хүний тоо нэмэгдэж байна. RELATION BETWEEN OBESITY AND AGES TO ARTERIAL HYPERTENSION Enkhtuul.Ch1, Sundui-Yanjmaa.L2, Yanjmaa.N3, Narmisheekh.Kh4 1, 2, 4 School of Nursing, Mongolian National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia 3Ach Medical University, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: To study effects of obesity and getting older for arterial hypertension. 1. To study relation the obesity and arterial hypertension, 2. To study relation of ages and arterial hypertension, METHODS: Study was done from 2014.02 to 2014.08. At the study included 217 patients of internal diseases department of the Songinokhairkhan Medical Center and 219 outpatients of Songinokhairkhan family health center and 193 healthy volunteers. We did observations and statistical analysis was made by SPSS 17.0 RESULTS: Obesity and overweight was found at the 63.5% of 217 patients, 48.8% of patients had arterial hypertension. Patients of 18-24 years were 39.3% with obesity and 27.2% had arterial hypertension. Patients of 25-44 years were 64.4% with obesity and 56% had arterial hypertension. Patients upper 55 years 68.4% were with obesity and 64.9% had arterial hypertension. 45.5% outpatients of family health center were with obesity and overweight and 14.6% were with arterial hypertension. 11.3% of health volunteers were obesity and overweight. CONCLUSION: 1. People with obesity have a risk for getting arterial hypertension disease. 2. during getting older increases an arterial hypertension. B-04 Nursing Practice МОНГОЛ УЛСЫН ХОВД АЙМГИЙН ПЕРИНАТАЛЬ ЭНДЭГДЛИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ЧИГ ХАНДЛАГА Солонго.Ц1, Гэрэлмаа.З2, Бурмаажав.Б3 1 Ховд аймаг дахь Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төв 2 Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургууль, 3 Эрүүл мэндийн яам, Монголын анагаах ухааны академи ҮНДЭСЛЭЛ: Монгол улсын эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал, бодлогын нэг нь жирэмслэлт, төрөлтийг эх хүүхдийн эрүүл мэндэд үлэмж нийцсэн байдлаар төгсгөх, ургийн ба эрт нярай үеийн эндэгдлийг бууруулах явдал юм. Перинаталь эндэгдлийн түвшин нь аливаа улсын эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний чанарын бодит үзүүлэлт болдог. Дэлхийд жил тутамд 6 сая гаруй перинаталь эндэгдэл тохиолддогоос 2, 6 сая нь амьгүй төрөлт байдаг. Монгол улсад сүүлийн жилүүдэд төрөлт нэмэгдэж, перинаталь эндэгдэл тууштай буурахгүй байна. 2013 оны байдлаар перинаталь эндэгдлийн түвшин 1000 төрөлтөд улсын дундаж 14, 4 байгаа ба Ховд аймагт 16.7% буюу өндөр байна. АРГА АРГАЧЛАЛ: Ховд аймгийн эрүүл мэндийн үзүүлэлтүүд, 2004-2013 оны статистик баримтад тулгуурлан, жирэмсний 22 долоо хоногтойгоос хойш амьгүй төрсөн, төрсний дараах эхний 7 хоног хүртэлх хугацаанд нас барсан нярайн үзүүлэлтийг ашигласан. Перинаталь эндэгдлийн чиг хандлагыг АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 83

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE хугацааны цувааны трэнд шалгуураар тооцсон болно. ҮР ДҮН: Монгол улсын Ховд аймагт сүүлийн 10 жилд нийт 21209 эх төрсөн бөгөөд перинаталь эндэгдлийн 397 тохиолдол бүртгэгдэж, 1000 төрөлтөд 18, 7 байна. Перинаталь эндэгдлийн 55, 7%-ийг амьгүй төрөлт, 44, 3% - ийг эрт нярайн нас баралт эзэлж байна. Ховд аймагт перинаталь эндэгдэл 2016 он хүртэл 0.9% - аар өсөх хандлагатай байна. ДҮГНЭЛТ: Ховд аймгийн перинаталь эндэгдэл буурч байгаа боловч улс аймгийн дундаж үзүүлэлтээс байнга өндөр байгаа учир жирэмсний хяналт ба перинаталь тусламжийн чанарыг сайжруулахад онцгой анхаарах шаардлагатайг харууллаа. Перинаталь эндэгдэл цаашид өсөх хандлагатай байна. CURRENT SITUATION AND TREND OF PERINATAL MORTALITY RATE IN KHOVD AIMAG OF MONGOLIA Solongo.Ts1, Gerelmaa.Z2, Burmaajav.B3 1Khovd Regional Diagnostic and treatment Center, Khovd aimag, Mongolia 2National University of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia 3Ministry of Health, Mongolian Academy of Medical Sciences, Ulaanbaatar, Mongolia BACKGROUND: One of the confronted problems of health branch of Mongolia is to confirm pregnancy and delivery to health of mother and baby and to decrease early neonatal mortality and stillbirth. Rate of perinatal mortality becomes real index of health and quality of health care. In the world more than 6 million perinatal mortality and 2.6 million stillbirths occur in 1000 birth every year. In Mongolia last year’s birth increases and perinatal mortality hasn’t been decreased yet. By 2013 perinatal mortality of country and aimag 14.4 per 1000 birth, in Khovd aimag it is 16.7 or 1.7 о/оо higher than average rate. METHODS: On the base of statistical dates of perinatal mortality of Health indicators and dates of health authorities of Khovd aimag of Mongolia in 2004-2013 we considered indications of stillbirth from 22 weeks of gestation and early neonatal mortality by trend criteria. RESULT: In the period of last 10 years in the Khovd aimag of Mongolia totally 21209 mothers gave a birth, perinatal mortality is 397 or 18.7 per 1000 birth. 55.7% (10.4‰)of total perinatal mortality is stillbirth and 44.3% (8.3‰) is early neonatal mortality. Trends of Mongolian khovd aimag perinatal mortality rate till 2016 years will increase by 0.9‰. CONCLUSION: Although perinatal mortality decreases in Khovd aimag of Mongolia, it is always higher than average rate of country. Therefore it is necessary to improve quality of antenatal and prenatal care. By doing this trend will increasing in Khovd aimag. B-05 Nursing Practice ЭМЧИЙН ХАРИЛЦААНЫ УР ЧАДВАР ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧИЙН СЭТГЭЛ ХАНАМЖИНД НӨЛӨӨЛӨХ НЬ С.Нармандах1, Л.Билэгсайхан2, С.Наранчимэг 2, Ө.Цолмон3 АШУҮИС-ийн АУС 1, 2, 3 ҮНДЭСЛЭЛ: Хүний эрх, эрх чөлөө, сонголтыг дээдэлсэн чөлөөт, ардчилсан нийгмийг бодитойгоор төлөвшүүлэхэд хүнтэй харилцдаг эмнэлгийн мэргэжлийн хүмүүс хүнлэг байх, мэргэжлийн ёс зүйгээ сахидаг, бусдын сэтгэл санааг ойлгодог, ямар ч хүмүүстэй харилцаа тогтоож чаддаг байх нь шийдвэрлэх ач холбогдолтой юм. Өнгөрсөн хугацаанд мэргэжил бүрээр ёс зүйн хэм хэмжээг баталж, олон талт ажлууд хийгдэж байгаа ч төдийлөн үр дүнд хүрэхгүй байгаа нь амьдралд тохиолддог хамгийн энгийн хүмүүс хоорондын харилцааны талаар, түүнд суралцахад хувь хүний ухамсар, сэтгэлтэй холбон тайлбарладаггүйтэй холбоотой гэж үздэг. Эрүүл мэндийн байгууллагад ажиллаж буй мэргэжилтэн, ажилтны харилцааны чадвар нь үйлчлүүлж буй иргэдийг сэтгэл ханамжтай үлдэх үндэс болдгийг олон 84 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD судлаачид нотолсоор байна. Харилцааны чадвар гэдэг нь ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулахад нэмэлт Nursing Practice зүйл биш бөгөөд түүнийг эзэмшиж чадаагүй бол бидний эрдэм мэдлэг, оюун ухаан нь хэнд ч хэрэггүй болдгийг хүн бүр анхаарах ёстой. Харилцааны чадварт суралцахгүйгээр сайн мэргэжилтэн болох боломжгүй юм1. Эрүүл мэндийн салбарт ажиллаж буй эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнээс харилцааны чадварыг өндөр түвшинд эзэмшихийг шаарддагийн гол мөн чанар нь ажлын үндсэн обьект нь хүн байдагт оршдог.Тухайн эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагын нэр хүнд, хөгжлийн үндэс нь мэргэжилтнүүд нь харилцааны чадварыг хэр сайн эзэмшсэнээс шалтгаалдаг. Ямар ч хүн өөрт нь хүндэтгэлтэй хандаж, чин сэтгэлээсээ туслахыг хүсэж, эелдэг зөөлөн харилцаж, анхааралтай тэднийг сонсож буй мэргэжилтэнд итгэл хүлээлгэн илүү нээлттэй ярьснаар тэдэнд үүссэн асуудлыг богино хугацаанд илрүүлж, түргэн шийдвэрлэхэд тусалдаг учраас харилцааны талаарх сэдэв олны анхаарлыг улам татах боллоо. 2 ҮР ДҮН: Үйлчлүүлэгчийн сэтгэл ханамжинд эн тэргүүнд шууд нөлөөлж буй зүйл нь үйлчлүүлж буй хүмүүстэй эелдэг, хүндэтгэлтэй хандаж, харилцах чадварт суралцсан эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтний цогц чадамжтай шууд холбоотой юм. Хэдийд ч, хаана ч байсан харилцаа явагдаж байдаг. Эмнэлгийн үүдээр ороход угтаж авч буй мэргэжилтэн, замд тааралдах мэргэжилтний үйл хөдлөл, эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний хоорондын харилцаа, эмчийн өрөөний үүдэнд хүлээж буй үйлчлүүлэгч, өвчтөнийг дуудаж буй сувилагчийн дууны өнгө хүртэл хүмүүст ямар нэгэн мэдээллийг дамжуулж байдаг, өөрөөр хэлбэл хүмүүс аман харилцаанд орохоос илүү дохио, зангаа, тэмдэг зэрэг биеийн хөдөлгөөний хэлээр мэдээлэл солилцож байдаг. ДҮГНЭЛТ: Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авч буй иргэдийн сэтгэл ханамж нь эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний харилцааны ур чадвараас шууд шалтгаалдаг. Анагаахын сургалтын бүх түвшинд харилцааны чадварын талаар хичээл заах шаардлагатай бөгөөд харилцааны чадварын талаар зөвхөн мэдлэг олгох нь хангалтгүй гэж үздэг. Харилцаа сайн тогтоох чадварт суралцана гэдэг нь эмч, өвчтөн харилцан бие биенээ ойлголцох үндэс болдог. Эрүүл мэндийн тусламжийг хүн бүрт үзүүлэхэд харилцаа тогтоох чадвар нь нэмэлт хүчин зүйл бус харин үндсэн хүчин зүйл гэдгийг эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн бүр ойлгох ёстой болдог. EVALUATING DOCTOR’S COMMUNICATION SKILLS S.Narmandakh1, L. Bilegsaikhan2, U.Tsolmon2, S.Naranchimeg2 1-2 MNUMS OBJECTIVES: Defining training needs by evaluating the knowledge of communication skills amongst doctors .METHODOLOGY: 32 doctors aged 21-60 of primary and second level hospitals took part for this research. Survey questionnaire developed for this research and information gathered from respondents. Level of knowledge of atiitude and cmmunication skills were evaluated into 2 groups as satisfactory and unsatisfactory depending on factors like age, gender, year of employment, graduated university, work pressure, training attendance and etc., Each doctor was interviewed to evaluate their average level of knowledge of five important types of attitude and communication skills by 1-5 points. RESULTS: All respondents were divided into five age groups where prevailing amount (68.8%) respondents above 40. The level of knowledge of attitude communication skills amongst 32 clinical doctors was evaluated by multiple-choice questionnaire. Respondents answered that asking questions and communicating with patients are important skills and have skills to note down the main points of the conversation and listening to patients. Research result shows that there’s a high need to improve clinical doctor’s skills to ask a question and clearly communicating the information to the patients but need to improve their skills to note the main points of the conversation is low. CONCLUSION: research results have shown that the level of knowledge of professional attitude and communication skills are unsatisfactory in prevailing part (81, 3%) of the clinical doctors. Level of knowledge of clinical doctors who had attendet the work ethics and communication skills training was unlike to thos who hadn’t attended to trainings with the statistical probability (75.0% vs 10.7% P 0.05). During this research was observed that there’s a high need for trainings to improve doctor’s skills to ask a question and clearly communicating the information to the patients. Evaluation of 2 groups of answers training necessary and training unnecessary shows with statistical importancy (P 0.05) need of the training amongst doctors who have worked 20 years and above is high. Workload of a doctor was affecting negatively on their need for trainings. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 85

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE B-06 Nursing Practice ХӨСҮТ-ИЙН ЭМЧ, АЖИЛЧДЫН ДУНДАХ ЗҮҮ, ХУРЦ ҮЗҮҮРТЭЙ ЭМНЭЛГИЙН БАГАЖ ХЭРЭГСЭЛД ХАТГУУЛАХ ӨРТӨЛТИЙН БАЙДАЛД ХИЙСЭН СУДАЛГАА Нямсүрэн.Л 1, Ням-Осор.Д2, Алтангэрэл.А3, Будсүрэн.Б 4, Норовжаргал.Н 5 1, 2, 3НЭМҮТ 4 Нийгмийн эрүүл мэндийн сургууль, АШУҮИС 5ХӨСҮТ ЗОРИЛГО: ХӨСҮТ-ийн эмч, ажилчдын дундах цусаар дамжих халдварыг ЗХҮЭБХ-ийн өртөлтийн байдалтай холбон судалж, үнэлгээ дүгнэлт өгөхөд оршино. АРГА, АРГАЧЛАЛ: Судалгааг ХӨСҮТ-ийн халдвартын болон сүрьеэгийн клиникийн нийт 185 эмч, ажилтнаас асуумж авч, агшингийн загвараар хийж гүйцэтгэлээ. Судалгааны үр дүнд Excel, Epi-Info програмуудыг ашиглан статистик боловсруулалт хийсэн. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдсан эмч, ажилчдын 68.1% нь ЗХҮЭБХ-д хатгуулсан байна. Тухайлбал эмч нарын 58%, сувилагчдын 77.8%, асрагчдын 55.8%, ариутгагчдын 66.6% нь ЗХҮЭБХ-д өртсөн байна. Судалгаанд хамрагдагсдын 30% нь цусаар дамжих халдвар авсан бөгөөд үүний 82.8% нь ажилд орсны дараа халдвар авсан байна. Ажилд орсны дараа халдвар авсан хүмүүсийн ихэнх нь (94-100%) ЗХҮЭБХ- ийн хатгалтанд өртсөн байна. ДҮГНЭЛТ: ХӨСҮТ-ийн эмч, ажилчдын дунд ЗХҮЭБХ-ийн хатгалтанд өртөх байдал нь өндөр (68.1%) байна. Ялангуяа сувилагчдын дунд өртөлт (77.8%) их байна. Эмч, ажилчдын цусаар дамжих халдвар нь ЗХҮЭБХ-д хатгуулснаас шууд хамааралтай байна. Судалгаанд хамрагдагсдын вакцинжуулалтанд хамрагдсан байдал хангалтгүй байна. Цусаар дамжих халдварыг ЗХҮЭБХ-ээр дамждаг талаар мэддэг боловч аюулгүйн тоног төхөөрөмжийн хангалтгүй байдал болон хувь хүний болгоомжгүй үйлдэл нь ЗХҮЭБХ-д өртөх нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Судалгаанд хамрагдагсдын 73.3% нь байгууллагын ЗХҮЭБХ- ийн гэмтлийн талаар ямар бодлого баримталдагийг мэддэггүй учраас бүртгүүлэх болон өртөлтийн дараах сэргийлэлтийн арга хэмжээ авч байгаа байдал нь хангалтгүй байна. NEEDLESTICK, SHARP INSTRUMENTS INJURY AMONG HEALTH CARE WORKERS OF NATIONAL CENTER FOR COMMUNICABLE DISEASES Nyamsuren.L 1, Nyam-Osor.D 2, Аltangerel.A 3, Budsuren.B 4, Norovjargal.N 5 1, 2, 3National Center for Public Health 4MNUMS, School of Public Health 5National Center for Communicable Diseases OBJECTIVES: The objective of this study was to study correlation between needlestick and sharps hospital instruments injuries among health care workers of National Center of Communicable Diseases and their bloodborne infections, and evaluating the exposure status. METHODS: Needlestick, sharp instruments exposure among health care workers of NCCD were assessed using cross-sectional study design. Questionnaire were used in the study and 186 health care workers were involved. Excel, Epi-Info software were used statistical analysis. RESULTS: The needlestick, sharps injuries was 68.1% among health care workers of NCCD. Such as NSI incidences were 58% for doctors, 77.8% for nurses, 55.8% for hospital attendant, 66.6% for sterilizers. 30% percent of health care workers answered that they have blood borne infections and 82.8% of them was infected after work. In as regards after work There NSI incidences were 94.2-100% of workers what was infected HBV, HCV, HBV and HCV, HBV and HBD associated infections after work. CONCLUSION: The NSI exposure were high (68.1%) among health care workers of NCCD. Especially needlestick and sharps instruments exposure higher (77.8%) in nurses than others. The study showed that positive correlation between health care worker’s blood borne infections and their NSI injury. The vaccine coverage was not enough of respondents. There respondents have lack of preventive measures that is following needlestick and sharps instruments exposure. 86 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD B-07 Nursing Practice ЖИРЭМСЭН ЭМЭГТЭЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТАЛААРХ ХАМГИЙН ЧУХАЛ МЭДЭЭЛЛИЙН Nursing Practice ХҮРТЭЭМЖ ЭБЭЭ-ИЙН ТҮВШИНД Хишигсүрэн.Н1, Лхагвасүрэн.Б2 1, 2Эх Хүүхдийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төв, Эх барих эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг, Эрчимт эмчилгээний тасаг ЗОРИЛГО: ЭБЭЭ-ийн жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн талаарх мэдээллийн хүртээмжит байдлын түвшинг тодорхойлох. Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн талаарх мэдээллийн хүртээмжийг тодорхойлох; Эхчүүдэд шаардлагатай байгаа мэдээллийн эрэлт хэрэгцээг тогтоох;Мэдээллийг ямар замаар авах хүсэлтэй байгааг тодруулах; АРГА АРГАЧЛАЛ: Урьдчилан боловсруулсан асуумж, ярилцлагын аргаар агшингийн загвараар ЭХЭМҮТ-ийн ЭБЭЭ–ийн ЭЭТ, ЭЖСТ, ДТСТ, НҮЗП-ээр үйлчлүүлж буй 104 жирэмсэн эхийг судалгаанд хамрууллаа. Судалгааны мэдээлэлд Microsoft Оffice Excel, програмыг ашиглан боловсруулалт хийлээ. ҮР ДҮН: Судалгаанд оролцогчдыг насны бүлгээр авч үзэхэд нөхөн үржихүйн насны буюу 21-35 насны эхчүүд голчлон (73.1%) хамрагдсан байлаа. Оролцогчдын 80.8% нь гэрлэсэн эмэгтэйчүүд байв. Судалгаанд оролцогчдын боловсролын түвшинг авч үзвэл дийлэнх нь буюу 60% нь дээд, 27% нь бүрэн дунд, 11% нь тусгай дунд, 2% бүрэн бус дунд боловсролтой байлаа. Жирэмсний хяналтанд орсон хугацааг авч үзвэл 85% нь эхний 3 сард, 13% нь дунд 3 сард хяналтанд орсон байна. Судалгаанд хамрагдсан эмэгтэйчүүд дараах 5 мэдээллийг чухал гэж үзсэн байна. Жирэмсний үеийн аюултай шинж тэмдэг – 17.5%. Нярайн аюултай шинж тэмдэг – 13.6%. Төрсний дараах аюултай шинж тэмдэг – 11.7%. Жирэмсний хордлого – 9.3%. Хавсарсан эмгэгтэй эсэх – 8.9%. Харин архи, тамхины талаарх мэдээллийг жирэмсэн эхийн хувьд чухал биш (3.1%) гэж үзжээ. Дээрх мэдээллүүдээс илүүтэй авч чадсан мэдээлэл нь жирэмсэн үеийн аюултай шинж тэмдэг (13.5%), жирэмсний хордлогын (11.5%) талаар мэдээлэл сайтай байсан бол хавсарсан эмгэг (4.3%), сэтгэл зүйн бэлтгэл (4.3%), гэр бүл төлөвлөлтийн талаар (2.8%) мэдээлэл муутай байлаа. Хэрэгцээт мэдээллээ хаанаас олж мэдсэн бэ гэсэн асуултанд 46.2% нь эмнэлгийн ажилтнаас, 26.2% нь мэдээллийн хэрэгслээс гэж хариулсан бол 4.6% нь мэдээлэл огт аваагүй гэсэн байна. Мэдээллийн хэрэгслээс авахдаа: интернетээс 30.6% буюу хамгийн их авдаг бол үзүүлэн самбараас 8.1% нь авсан байна. Мэдээллээ хэнээс авах хүсэлтэй байгааг нь асуухад судалгаанд хамрагдагсдын 54% нь эмнэлгийн ажилтнаас, 29.6% нь тусгайлсан мэдээлэл өгөх багаас, 16.4% нь мэдээллийн хэрэгслээс авах хүсэлтэй гэж хариулжээ. Судалгаанд оролцогчдын саналыг нэгтгэж үзвэл: Эрүүл мэндийн байгууллагуудын вэб сайтын хаяг тодорхойгүй байдаг тул интернет ашиглан мэдээлэл авах нь хязгаарлагдмал байна. Мөн дутуу төрсөн эхчүүдэд хүүхдийнх нь талаар мэдээлэл өгөхдөө хүндрэлийг хэлж боловч төрсөн эхийн сэтгэл санааны байдлыг харгалзан аядуу байдлаар г хүмүүсийн сэтгэл зүйн байдал, эрүүл мэндийн боловсролын түвшинтэй өгөхгүй бол эхэд хүндээр тусч даралт ихсэх, сэтгэл санаа хямрах зэрэг хүндрэл гардаг. Эрүүл мэндийн мэдээлэл өгөх талаар нэгдсэн баримтлал бий болгох, мэдээллийг уялдуулан өгч байх хэрэгтэй. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд оролцогчид жирэмсэн үеийн аюултай шинж тэмдэг, жирэмсний хордлогын талаар мэдээллийг илүүтэй авч чадсан боловч хавсарсан эмгэгтэй эсэхээ мэдэх, сэтгэл зүйн бэлтгэл, гэр бүл төлөвлөлтийн талаар мэдээлэл бага авсан байна. Энэ нь ЭБЭЭ-т өгөгдөж байгаа мэдээллүүд үр дүнтэй хэдий ч зарим чухал мэдээллүүд муу өгөгдсөн, мэдээллийн хүрээ хязгаарлагдмал, хүртээмжтэй байж чадаагүй байна. Судалгаанд хамрагдсан эхчүүд дараах 5 мэдээллийг чухал гэж үзсэн байна: Жирэмсний үеийн аюултай шинж тэмдэг; Нярайн аюултай шинж тэмдэг; Төрсний дараах аюултай шинж тэмдэг; Жирэмсний хордлого ; Хавсарсан эмгэгтэй эсэх гэсэн эдгээр мэдээллүүдийг чухал гэж үзэж байгаа нь эхчүүд яг өөрт тулгарсан асуудлын талаарх мэдээллийг чухал гэх боловч чимээгүй дайсан архи, тамхийг чухал биш гэж үзэж байна. Судалгаанд оролцогчдын дийлэнх нь мэдээллийг эмнэлгийн ажилтнаас авах хүсэлтэй байгаа нь мэргэжлийн хүнээс авах сонирхолтой төдийгүй бидэнд итгэж байгаагийн илрэл юм. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 87

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE AVAILABILITY OF ESSENTIAL INFORMATION ON HEALTH OF PREGNANT WOMEN IN OBSTETRIC AND GYNECOLOGICAL HOSPITAL Khishigsuren.N1, Lkhagvasuren.B2 1, 2Intensive care unit, Obstetric and Gynecological Hospital, National Center for Maternal and Child Health OBJECTIVES: To determine level of health information availability for pregnant women in Obstetric and Gynecological Hospital. METHODS: 104 pregnant women treated at ICU, PPD, PDD and OPD of Ob.Gyn hospital were involved in the study and were questioned according to specially designed questionnaire. Data collected were processed using Microsoft office Excel. CONCLUSIONS: Respondents danger signs during pregnancy and pregnancy to know whether or not toxic but able to get more information about the illness and psychological training, has received little information about family planning. This important information is given in EBEE effective, but some are not bad given limited scope of information available. 2. 15 mothers surveyed following information is just as important. Danger signs during pregnancy; Newborn danger signs; Postpartum danger signs; Poisoning and pregnancy; Illnesses whether these data are considered important to their exact information about important issues facing him, but the silent enemy of alcohol and tobacco is not that important. 3. The majority of the respondents want to get a professional medical personnel indicate a person, but we want to believe. B-08 Nursing Practice УМАЙН ХҮЗҮҮНИЙ ӨМӨНГИЙН ЭМЧИЛГЭЭ ХИЙЛГЭСНИЙ ДАРААХ ҮЕИЙН ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН БЭЛГИЙН АМЬДРАЛЫН БАЙДАЛ Энхмаа.Ж1, Энхболор.Г1, Сувд.Б2, Наранчимэг.Н4, Энхбаяр.Н5 1, 2 Сувилахуйн Сургууль, АШУҮИС 3 Глобал Удирдагч Дээд сургууль, Улаанбаатар, Монгол 4, 5Хавдар Судлалын Үндэсний Төв, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Умайн хүзүүний өмөнгөөр өвчлөхөөс өмнөх болон эмчилгээ хийлгэсний дараах бэлгийн амьдралыг тодорхойлоход оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгаанд умайн хүзүүний өмөнгөөр өвчилсөн нийт 306 эмэгтэйг хамруулсан. Тэдний 133 нь гэрлэсэн ба тэдний 50% нь 30-60 насныхан байсан байна. Судалгаанд хамрагдсан эмэгтэйчүүдээс түүвэрлэн сонгох аргаар ярилцлага авч мэдээлэл цуглуулсан. Мэдээллийн тоон өгөгдлийг шинжлэхийн тулд SPSS 17 програмыг хэрэглэсэн. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдагсдын эмэгтэйчүүдийн бэлгийн харилцааны давтамжийг авч үзвэл: тэдний 15% нь долоо хоногт 1 удаа, 5% нь долоо хоногт 2 удаа, 44% нь огт сонирхолгүй байсан нь тогтоогджээ. Тэдгээр эмэгтэйчүүдийн нөхрүүд нь эхнэрийнхээ оношийн тухай мэддэг байсан. Тэдний 20% нь санхүүгийн хүндрэл ба сэтгэл зүйн дэмжлэггүйгээс үүдэн гэр бүл салалт тохиолдсон байна. Мөн 80% нь бэлгийн харьцаанд орох нь өвчнийг дахин сэргээнэ гэсэн айдастай нь тогтоогдсон. ДҮГНЭЛТ: Судалгааны үр дүнгээс үзэхэд умайн хүзүүний өмөн нь тухайн эмэгтэйн гэр бүлийн амьдрал болон бэлгийн харилцаанаас хамааралтай болох нь харагдаж байна. 88 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Practice FOR THE GLOBAL STANDARD STUDY FOR SEXUALITY AFTER CERVIX CANCER TREATMENT AMONG WOMAN Enkhmaa.J1, Enkhbolor.G2, Suvd.B3, Naranchimeg.N4, Enkhbayar.N5 1, 2 School of Nursing, MNUMS 3Global Leadership University 4, 5National cancer center of Mongolia OBJECTIVES: To conduct a preliminary study to assess clients sexual life prior to the disease and after treatment and whether it has affected their marital relationship. METHODS: 306 women with cancer of the cervix were treated with Radiotherapy and Chemotherapy during this period. 133 were married. 50 out of these between ages 30 and 60 were free from the disease and leading normal lives, were selected randomly and interviewed. A questionnaire was designed to carry out the study. RESULTS: 15% had sexual activity once a week, 5% twice a week, 36% once a while and 44% not interested at all after treatment. The spouses of all the women knew about their diagnosis.20% feltunsecured due to lack of financial, emotional support and threat of divorce from their partners.80% were afraid to have sex speculating re-currencies of the disease. CONCLUSION: Based on the preliminary results, cancer of the cervix affects the sexual activities and marital relationships of women. There is also the need for further. B-09 Nursing Practice ШУГТЭ-ИЙН ЧХХМЗТ-Т ҮЙЛЧЛҮҮЛСЭН ХАМРЫН ЦУС АЛДАЛТТАЙ ӨВЧТӨНИЙ ДУНД ХИЙСЭН СУДАЛГААНЫ ДҮН Тунгалаг.Ө1, Мөнхбаатар.П2 1, 2П.Н.Шастины нэрэмжит Улсын Гуравдугаар Төв Эмнэлэг, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: 1. Хамрын өвчний үеийн цус алдалтыг бусад эрхтэн системийн өвчнөөс шалтгаалж гарсан хамрын цус алдалтаас ялгах; 2. Хамрын цус алдалт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх болон эрүүл мэндийн сургалт явуулах, зөвлөмж гаргах. АРГА АРГАЧЛАЛ: ШУГТЭмнэлгийн Чих хамар хоолойн мэс заслын тасагт 2014 оны эхний 6 сард үйлчлүүлсэн эмчлүүлэгчийн бүртгэл , хэвтэж эмчлүүлсэн эмчлүүлэгчийн түүх бусад тасаг хэсгүүдээс тус тасагт ирж чих хамар хоолойн тусламж авсан үйлчлүүлэгчдийн бүртгэл зэрэгт түүвэр судалгаа хийлээ. Тус тасагт 2014 оны эхний хагас жилд 534 хүн хэвтэж эмчлүүлснээс 40 хүн, бусад тасаг нэгжүүдээс чих хамар хоолойн тусламж авсан 570 хүний 110 нь хамрын цус алдалтын улмаас тусламж авсан байна. ҮР ДҮН: Судалгаанаас үзэхэд хамрын цус алдалтын нийт хүний 36, 5 нь 45 дээш насны хүмүүс байгаа бөгөөд цусны даралт ихдэх өвчнөөс шалтгаалан хамраас цус алдсан байна. Бусад өвчний шалтгаантай 63, 5 % нь байна. Харин залуучуудын 18 % нь гэмтлийн улмаас хамраас цус алдсан байлаа. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд үндэслэн 45 дээш насны хүмүүс цусны даралтаа байнга хянаж , эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх үзлэгт тогтмол үзүүлж, нарийн шинжилгээ хийлгэж байх шаардлагатай байна. Залуу болон өсвөр насныханд архи дарс хэтрүүлэн хэрэглэхийг хориглож түүний хор нөлөөг сурталчлах, чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэхийг зөвлөх нь эрүүл мэнддээ анхаарах хэрэг төвөгт орох болон гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх ач холбогдолтой юм гэсэн дүгнэлтэнд хүрлээ АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 89

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE RESULTS OF STUDY AMONG PATIENTS WITH NASAL BLEEDING IN ENT SURGICAL DEPARTMENT AT THIRD CENTRAL HOSPITAL Tungalag.U1, Munkhbaatar.P2 1, 2Shastin’s National Third Central Hospital, Ulaanbator, Mongolia OBJECTIVES: 1.To differentiate local nasal bleeding from nasal bleeding caused by other organ’s disorders; 2. To prevent from nasal bleeding and to make health recommendation. METHODS: We used the own patient files and patient journal who came from other departments during first 6 months of 2014. In the first half 534 patients were treated in ENT department, 40 patients of them were in other departments. The 110 of the 570 patients who took ENT medical aid were nasal bleeding. CONCLUSION: If we see our study, the 36.5% patients have nasal bleeding caused by arterial hypertension with above 45 ages, the 63.5% patients caused other disorders, the 18% were caused by nasal trauma with young ages. BASED ON ABOVE: 1.It is better among above 15 aged people to be checked often arterial blood pressure and held in prevention examination. 2. To prevent from trauma, it is better to make recommendation for youngsters against overuse of alcohol. B-10 Nursing Practice СХДНЭ-ИЙН ЭЭЛЖИЙН АЖИЛЧДЫГ ЦУСАН ДАХЬ САХАРЫН ШИНЖИЛГЭЭНД ХАМРУУЛСАН ҮР ДҮН Нарантуяа.Х1, Ариунбаяр.А2, Халиунгэрэл.Б3, Долгорсүрэн.В4, Мөнхханд.Ж5, Одгэрэл.Л6 1СХДНЭ 2БГДЭМН 3Гадаад хэлний төв, АШУҮИС 4, 5, 6 Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС ЗОРИЛГО: Сонгино Хайрхан Дүүргийн Нэгдсэн Эмнэлгийн ээлжийн ажилчдыг чихрийн шижин өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, чихрийн шижин өвчний талаар эрүүл мэндийн боловсрол олгох. АРГА AРГАЧЛАЛ: Эмнэлгийн ээлжинд ажиллаж буй эмнэлгийн мэргэжилтэн , эмнэлгийн бусад мэргэжилтэн, ажилтан дунд өмнө нь чихрийн шижин өвчин оношлогдож байгаагүй, судалгааны нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсөн 50 хүнийг санамсаргүй сонголтын аргаар сонгож, 12 асуумж бүхий судалгааны карт бөглүүлж судалгааг явуулав. Цусан дахь сахар тодорхойлох аппарат, биеийн жингийн индексийг зориулалтын багажаар тодорхойлсон. Судалгааг 2014 оны 04 сараас 2014 оны 07 сар хүртэлх хугацаанд хийж гүйцэтгэв. Судалгааны мэдээлэл, үр дүнг “SPSS -11.5” программыг ашиглан боловсруулав. ҮР ДҮН: Ажилчдын 9 (38%) 30-39 насных ба дундаж нас 38.6±9, 44 (88%) эмэгтэйчүүд, 24 (48%) эмнэлгийн бус мэргэжилтэн, сахарын шинжилгээ огт өгч үзээгүй 32 (64%) байна. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд хамрагдагсдын дундаж нас 38.6±9, 15 (30%) нь 40-49 настай байна. Ажилчдын 32 (64%) нь сахарын шинжилгээ огт өгч үзээгүй, 15 (30%) нь өлөн үеийн сахарын хэмжээ 7.6 байна. 20 (40%) нь биеийн жингийн илүүдэлтэй, 26 (52%) нь 24 цагааар ажилладаг байлаа. 90 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD BLOOD GLUCOSE TEST RESULT FROM EMPLOYEES AT HEALTH CLINIC OF Nursing Practice SONGINOKHAIRKHAN DISTRICT Narantuya.Kh1, Ariunbayar.A2, Haliungerel.B3, Dolgorsuren.B4, Munkhand.J5, Odgerel.L6 1Health clinic of Songino khairkhan district MNUMS 2Health clinic of Bayangol district 3 Foreign Language center, MNUMS 4, 5, 6 Nursing school, MNUMS OBJECTIVES: To give knowledge about diabetes and health, to prevent from diabetes employees at Health clinic at Songinokhairkhandistrict. METHODS: Survey card with 12 questions has been given to 50 professionals, staff and employees which was randomly chosen, agreed to fill out survey and who has never been diagnosed with diabetes and working in a shift of health clinic. Blood glucose determination and body mass index tools are defined by medical instruments and apparatus. Survey was carried out from April, 2014 to July, 2014. Research data and results were developed by using the software “SPSS -11.5”. RESULTS: 9 employees (38%) were 30-39 years of age with an average age of 38.6 ± 9, and 44 of them were (88%) female and 24 of them were (48%), non-medical professionals, and 32 of them have never been done blood sugar test (64%). DISCUSSION: Our research result was related with people’s living condition who uses high calorie food because diabetes research of Fukashima, M. & Ogowa, K. (2008) have determined that people in the big cities uses high calorie foods, and rich carbohydrates food and have physical inactivity comparing with people who are living in the countryside. CONCLUSION: The average age of respondents were 38.6 ± 9, and 15 of them were 40-49 years old. (30%) 32 of the employees have never given glucose test before (64%) and 15 of them had (30%) glucose monitored with 7.6. And 20 of them had heavy weight (40%), and 26 of them worked for 24 hours (52%). B-11 Nursing Practice НАСТНЫ НОЙРГҮЙДЛИЙН БАЙДЛЫГ СУДЛАХ НЬ Амаржаргал. Х1 1Дархан салбар Сургууль, АШУҮИС ЗОРИЛГО: Ахмад настны нойргүйдлийн байдалд үнэлгээ өгч нойргүйдлийн үед хийгдэх сувилахуйн тусламжийн загвар боловсруулж турших. ЗОРИЛТ: Ахмад настны нойргүйдлийн тархалтыг тодорхойлох; Ахмад настны нойргүйдлийн төрөл болон шалтгааныг тодруулах; Ахмадын нойргүйдлээс үүссэн хүндрэлтэй асуудлыг илрүүлэх. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгаанд 55-с дээш насны Сэ, ДА аймгийн 40 ахмад болон Орхон, Дархан сумын 78 ахмад И=118 хүнийг санамсаргүй түүвэрлэлтийн аргаар сонгон аналитик судалгааны нэг агшингийн аргаар асуумж 2 шатлалт асуумж боловсруулан ярилцлага, туршилт, ажиглалтын аргыг хэрэглэн явуулсан. ҮР ДҮН: Судалгаанд /N= 96/ хамрагдсан настангууд 55-65 /60%/, 65-75 / /30%/, 75-85 /10%/-ийг эзлэж байна. Ахмадуудын 71% гэр бүлтэй, 29% гэр бүлгүй байна. Эрхэлж байсан ажил нойргүйдэлд онц нөлөө үзүүлэхгүй байна. Судалгаанаас харахад настангуудын 85% нь өглөө нойр нь ханаагүй сэрдэг гэж хариулсан байна. Энэ нь нойргүйдлын тархалт ямар байгааг харуулж байна. 78 настан буюу 81% нь нойронд муу 18 настан буюу 19% нойрондоо сайн байна. Эмэгтэй 55, эрэгтэй 41 настан нойргүйдэлд өртөж байгаагаас эмэгтэйчүүд нь эрэгтэйчүүдээс 14%-р илүү ба үүнээс 55-65 насны 47 /48, 9%/, 66-75 /насны 39 /40, 6%/, 76-85 насанд 10 /9, 6%/ харахад настангууд нь нас ахих тусам нойргүйдэл нь багассан байна. Настангуудын боловсролын түвшин /N=96/ дээд 18, тусгай дунд 30, дунд 32, бага 13, АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 91

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE боловсролгүй 3 байна. Настан орондоо ороод шууд унтдаг эсэх талаар: 20 настан 30 мин болоод, 31 настан 1 цаг, 13 настан 1 цаг 30 мин, 15 настан 2 цаг, 4 настан 3 цаг сэрүүн хэвтэж байгаад нойрсдог байна. 30 минутаас 3 цагийн турш унтахгүй сэрүүн хэвтэж байгаа нь /83 буюу 79, 65%/ нойрны хямрал ахмадуудын дунд их байгааг харуулж байна. Гэхдээ 87, 5% нь унтаж амрахад орчины нөлөө саад болддогүй гэсэн байна. Нойргүйдлийг улирлын байдлаар судлахад 88, 5% нь улирал хамааралгүй гэжээ. Хүснэгтээс харахад настангуудын нойргүйдэлд зурагт үзэх 21, 8%, оройд шингэн зүйл их уудаг нь 17, 7%, 24 цагаас хойш унтдаг 12, 4%, тогтмол бус цагт унтдаг нь 19, 7%, эдгээр71, 6% нь өөрөөс нь шалтгаалдаг буруу зуршилтай холбоотой байна. Настангуудын өөрөөс нь шууд шалтгаалахгүй нойргүйдлийн шалтгаанд 85% нь гэрийхэндээ санаа зовдогоос, мөн хүнд гомдож сэтгэл хямарсанаас 70%, бие өвдсөнөөс болж 67% нойр хямардаг нь дийлэхи шалтгаан болж байна. Ялангуяа ажлын чадвар буурах 100%, ядарч сулдах 85-86% , АД ихсэх нь 75%, нойргүйдлийн гол хүндрэл болж байна. Нойргүйдлийн энэ 3 төрлийн аль нь илүүтэй тохиолддог вэ? Нойргүйдлийн хямралын төрлөөр нь авч үзэхэд /41/ 42, 7% Пресомник /19/ 19, 8% Интрасомник, /36/ 37, 5%, Постсомник байгаа нь настангуудын ихэнхи нь унтахын өмнөх болон сэрсний дарааахи нойрны хямралын төрөлд хамаарагдаж байна. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд /N= 118/ хамрагдсан ахмадуудын насны бүтэц нь 55-65 нас 60%, 65-75 нас 30%, 75-85 нас 10% Боловсролын түвшин дээд 18, тусгай дунд 31, дунд 53, бага 13, боловсролгүй 3 байна. Ахмад настангуудын 71% гэр бүлтэй 29% гэр бүлгүй. Настангуудын 96 буюу 81% нь нойронд муу нойргүйдэлттэй гэж үнэлэгдсэн. Нойргүйдэл нь настны бие махбодийн болон сэтэл санааны олон сөрөг дагавартай авчирдаг байна. Нойргүйдсэн үед ахмадуудад 2 буюу түүнээс дээш зовиур давхар илэрдэг байна. Гадаадын хоёр орны судлаачдын хийсэн нойргүйдлийн талаар судалгааны үр дүнтэй үзэхэд бидний хийсэн судалгаатай харьцуулахад нойргүйдэл нь манай настнуудын дунд байгаа нь сэтгэл зовоосон тулгамдсан асуудал гэж үзэж болохоор байна. Нойргүйлийн шалтгаан хүндрэл нь ажлын чадвар буурах 100%, ядарч сулдах 85-86%, АД ихсэх нь 75%, нойргүйдлийн гол хүндрэл болж байна. Нойргүйдлийн хямралын төрлөөр нь авч үзэхэд /41/ 42, 7% Пресомник /36/ 37, 5%, Постсомник байгаа нь настангуудын ихэнхи нь унтахын өмнөх болон сэрсний дарааахи нойрны хямралын төрөлд хамаарагдаж байна. Настангуудын нойргүйдэлд зурагт үзэх 21, 8%, оройд шингэн зүйл их уудаг нь 17, 7%, 24 цагаас хойш унтдаг 12, 4%, тогтмол бусцагт унтдагнь 19, 7%, эдгээр 71, 6% нь өөрөөс нь шалтгаалдаг буруу зуршилтай холбоотой байна Нойргүйдлийн гол шалтгаан нь өөрөөс хамааралтай буруу зуршилтайд нь холбоотой байна. R=0.905 Мөн настны нойр хулждаг шалтгаанд 85% ар гэрийхэндээ санаа зовсон үед R=0.915 байгаа нь энэ 2 шалтгаан нь голлох хүчтэй хамааралтай байна. RESEARCH ON ANHYPNOSIS OF ELDERLY PEOPLE Amarjargal.Kh1, Tomorkhuyag.S2 1, 2Mongolian National University of Medical Sciences, Medical School in Darkhan-Uul, Department of Nursing PURPOSE: Assessment of anhypnosis of elderly people and development models of care and custody among the elderly during anhypnosis. TASKS OF THE STUDY: Determination of the pre valence for anhypnosis among elderly people. Identification of the types and causes of anhypnosis among elderly people. Identification of complications of elderly people during anhypnosis. Innovates of the study: Innovates of the study isa comprehensive examination of the reasons of care and complications with anhypnosis, served for further research in this direction. Practical significance of the study: Importance of the study is concluded anhypnosis of elderly people and to develop modelof care and use them in practice. Also, we used digital data for use in further studies. OBJECTS AND MATERIALS: In this study randomly chosen 40 elderly people of over 55years from Selenge and Darkhan-Uul province and 56 elderly people and 96 people from Orkhon and Darkhan soums, developed a method poll for one moment analytical study and provided two stepped survey and used methods of interviewing, testing and observation. RESULTS: 60% of elderly people participated in the study are married and 29% of them is unmarried. Work conditions are not seriously influenced on anhypnosis. According to the research it is clear that 85% of elderly people said that they wake upin the morning have not enough sleep. It is showed that how the spread of anhypnosis. 78 or 81% of elderly people, have a bad sleep and 18% or 19% of elderly people have a good sleep. 55 women and 41 men suffer from anhypnosis, of whom are women more than men by 14%. 47- 48.9% of them between 55-65 years, 39-40.6%, among 66-75 age group people 10-9.6% and 76-85 years 92 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Practice FOR THE GLOBAL STANDARD age people the result increases. Elderly people can immediately go to bed before sleeping: 20 age people fall a sleep after 30 minutes, 31 age people in 1 hour, 13 age people in 1 hour 30 minutes, 15 elderly people in 2 hours and 4 age people fall asleep only after 3 hours and 65% of 83 or 79 age people are sleepless from 30 minutes to 3 hours, which shows a high disorder of anhypnosis in the elderly age. But 87.5% believe that the environment does not affect their falling a sleep and anhypnosis examinedby season: 88.5% said anhypnosis did not depend on the season of year. Anhypnosis disorder by type: 41-42.7% of insolvents- Presomnik, 19 people or 19.8%-Intrasomnikand 19 or 36-37, 5% -Postsomnikindicating most ofthe elderly people have sleeping disorders. CONCLUSION: During anhypnosis in the elderly occur two or more diseases. If we compare our study with the results of studies of anhypnosis, researchers conducted two foreign countries, anhypnosis among our elderly peopleis high, which can be regarded asan urgent problem. Causes and complications of anhypnosis decrease work performance at 100%, weakness and fatigue 85-86%, increase blood pressureby 75%, which is the main cause of anhypnosis. Anhypnosis disorderby type: 41-42.7% Presomnik, 36-37.5%-Postsomnik that shows the majority reason of sleepless for elderly people refer to disorders before going bed andafter sleeping. The main reason for sleeplessis associated with the wrong habits that depend on themselves. R = 0.905. And also, the causes of anhypnosis include: 85% in anxiety for one’s relatives R = 0.915, indicating that these two reasons have a strong attitude. B-12 Nursing Practice УЛСЫН НЭГДҮГЭЭР ТӨВ ЭМНЭЛГИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН, АЖИЛТНЫ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ЗАРИМ ҮЗҮҮЛЭЛТ Төмөрчөдөр. Б1, Даваалхам. Д2, Батцэнгэл.С3 1, 3Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг, Улаанбаатар, Монгол 2Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эпидемиологи Биостатистикийн тэнхим, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтны эрүүл мэндийн өнөөгийн байдлыг судалж, эрсдэлт зан үйлийг тодорхойлоход ажлын зорилго оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг 2010, 2012 онуудад урьдчилан сэргийлэх үзлэг зохион байгуулахад 2010 онд 571, 2012 онд 668 эмнэлгийн мэргэжилтэн оролцсоныг судалгаанд хамруулсан. Асуумж судалгааг авахдаа 2012 онд үзлэгт хамруулсан оролцогчдоос санамсаргүй түүврийн аргаар 94 хүнийг сонгож авсан. Эрүүл мэндийн байдлыг судлахдаа хоол боловсруулах, зүрх судас, үе мөч, бөөр, мэдрэл, амьсгалын эрхтэн тогтолцооны эмгэг, харшил, төрөх эмэгтэйчүүдийн үзлэг, гепатитын В, С вирусын шинжилгээнд үндэслэн тодорхойллоо. Судалгааны мэдээлэлд “SPSS 17” программыг хэрэглэсэн. ҮР ДҮН: Судалгаанд хамрагдсан эмнэлгийн мэргэжилтний дундаж наслалт 42, хүйсээр авч үзвэл 8, 3 хувь нь эрэгтэй, 91, 7 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн 92.5 хувь урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагдсан, нийт оролцогчдын 50 хувь нь сувилагч, тусгай мэргэжилтэн байна. Өвчлөлийн хувьд 2012 оны байдлаар авч үзэхэд гепатитын С вирус 18, 3 хувь, харшлын эмгэг 13, 3 хувь, шүд цооролт 9, 9 хувь буюу хамгийн өндөр хувийг эзэлж байлаа. Хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны эмгэг түүний дотроос гепатитын В, С вирусын халдварын тархалт ариутгалын нэгдсэн тасаг 47.1 хувь, мэдээгүйжүүлэг, хагалгааны нэгдсэн тасаг 39.4 хувь, ерөнхий мэс засал 38.5 хувь, лаборатори 29.0 хувь байгаа нь бусад тасгуудын вирусын халдварын тархалттай харьцуулахад өндөр байна. Эмнэлгийн мэргэжилтнүүд ажлын байрны дасгал хөдөлгөөн хийдэггүй 71.3 хувь ажилдаа ирэхдээ өглөөний цай уудаггүй 57.4 хувь байгаа нь өндөр үзүүлэлт байна. ДҮГНЭЛТ: Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтны 60 хувь нь ямар нэг эрхтэн тогтолцооны эмгэгтэй байгаа нь судалгаагар тогтоогдлоо. Эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтнуудын хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны эмгэг, гепатитын В, С вирусын халдвар, харшлын эмгэгүүд давамгайлж байна. Эмнэлгийн мэргэжилтэн, ажилтан нь шөнийн ээлжинд 16, 24 цагаар (37.0 хувь) ажилладагтай холбоотойгоор ажил, амралтын дэглэм алдагдах, мөн зохисгүй хооллолт, идэвхтэй хөдөлгөөн тогтмол хийхгүй байх зэрэг эрсдэлт зан үйл элбэг тохиолдож байна. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 93

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE SOME INDICATORS OF HEALTH STATUS OF HEALTH CARE PROFESSIONALS AND EMPLOYEES AT THE STATE FIRST CENTRAL HOSPITAL Tumurchudur.B1, Davaalkham.D2, Battsengel.S3 1, 3First Central Hospital of Mongolia 2Mongolian National University of Medical Science GOALS: The aim of this research was to study the current health status of the State First Central Hospital’s health care professionals and employees and identify risky behaviors. MATERIALS AND METHODS: This study used both descriptive and cross-sectional design. The health check up data of the health care professionals and employees conducted in 2010 was used and in 2012 cross-sectional study was conducted among these subjects at the State First Central Hospital’s. A total of 571 participants and 668 participants were enrolled in 2010 and 2012, respectively. A questionnaire was used for data collection from 94 randomly selected sample out of participants in 2012. Health status was based on evaluation of digestive, cardiovascular, articular, renal, neurovascular, respiratory, and allergic status, prenatal exams, and diagnostic studies for hepatitis B and C. For data analysis SPSS 17 was used. RESULTS: The average age of the research participants was 42. For the gender, 8.3% were male, and 91.5 % were female. From the hospital, 92% participated in the health check up and 50% of the total participants were nurses and specialized professionals. Diseases with the highest rates included hepatitis C virus infection (18.3%), allergies (13.3%), and dental caries (9.9%). For the digestive problems, the highest prevalence of hepatitis C and B virus infections existed in the sterilization department (47.1%), the anesthesia and surgical departments (39.4%), the general surgical unit (38.5%), and the laboratory (29%) compared to other departments. Results also showed that 71.3% of the hospital professional staff and employees have no physical activity, and 57.4% didn’t have breakfast when they came to the work. CONCLUSIONS: It was confirmed that 60% of the State First Central Hospital’s professional staff and employees had some type of illness of an organ system. Diseases of digestion, hepatitis B and C infections, and allergic diseases significantly impacted the hospital’s professional staff and employees. Since 37% of the hospital professional staff and employees work during the night shift for 16-24 hours, they are at risk for imbalanced work and rest routines, inappropriate eating, and lack of regular exercise, etc. B-13 Nursing Practice ХӨНГӨВЧЛӨХ ТУСЛАМЖ АВЧ БУЙ ӨМӨНТЭЙ ӨВЧТӨНИЙ ӨТГӨН ХАТАХ ЭРСДЛИЙН СУДАЛГАА Э.Мөнхтуяа1, Д.Одонтуяа2 1 Сувилахуйн сургууль, АШУҮИС 2Ерөнхий Мэргэжлийн тэнхим, АШУҮИС ЗОРИЛГО: Хөнгөвчлөх тусламж үйлчилгээ авч буй өмөнтэй өвчтөний дунд өтгөн хатах эрсдлийг судлахад ажлын зорилго оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: 2013 онд ХСҮТ-ийн ХЭТ, Найдвартай хоспис, Ногоон гэр хоспист хэвтэн эмчлүүлсэн өтгөн хаталттай 85, өтгөн хаталтгүй 85, нийт 170 өвчтнийг нас, хүйс, хавдар, шалтгааныг 53 асуултаар, тохиолдол-хяналтын санамсаргүй түүврийн аргаар судалж, өтгөн хатаах эрсдлийн итгэлцүүрийг Вальд Генгины аргаар, эрсдэлт шинжүүдийн мэдээллэх чанарыг Кульбакийн аргаар тогтоож, өтгөн хаталт үүсгэх эрсдлийг тогтоох хүснэгтийг боловсруулсан болно. ДҮГНЭЛТ: Монголд хөнгөвчлөх эмчилгээнд хамрагдсан өмөнтэй өвчтний 44, 37% нь өтгөн хаталттай байсан ба төрөлхийн баас хатамтгай, хавдар хагас түгжрэл үүсгэх, бүдүүн шулуун гэдэсний өмөн, умайн хүзүүний өмөн, амитриптилин болон морфин эмчилгээ, хэвтрийн байх, хэт зөөлөн эслэг багатай хоол идэх, шингэн дутагдах, хоол бага идэх, бие засах газар хүрэх чадваргүй байх, сэтгэл гутрал, сэтгэл түгшил, 94 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE Nursing Practice FOR THE GLOBAL STANDARD дотор муухайрч бөөлжих, хоолонд дургүй болох, 60-аас дээш нас зэрэг шинжүүд өтгөн хатаах өндөр итгэлцүүр бүхий (RK>1) эрсдэлт хүчин зүйл болох нь мэдээлэх чанар өндөртэй (Inf<0.1) тогтоогдлоо. THE STUDY OF RISK FACTORS FOR CONSTIPATION WITHIN CANCER PALLIATIVE CARE PATIENTS E. Munkhtuya1, D.Odontuya2 1 School of Nursing, MNUMS, Ulaanbaatar, Mongolia 2GP Dept. MNUMS, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: Our goal was to provide study of risk factors of constipation within palliative care patients with cancer. METHODS: We conducted case-control and cross-sectional study of 170 cancer patients from the PC Department of the NCC, Hope, Green Home hospices, hospitalized in 2013. In the study group we included 85 patients with constipation, in the control group- 85 patients without constipation for indicating the risk factors for constipation. We used Wald Hankins method for calculating risk coefficient for constipation and Kulbak method for assessing the informativeness of risk factors. Diagnosis of constipation was approved by assessment tool, proposed in the Guide “Diagnosis and treatment of digestive system diseases”, approved in the Ministry of Health of Mongolia in 2012. CONCLUSION: In Mongolia 44.37% of palliative care patients with cancer had constipation. Family and previous history of constipation, usage of Morphine and Amitriptilline, small portion of soft diet without fibers, abdominal cancer, colorectal cancer, depression, anxiety, poor appetite, nausea, vomiting and age more than 50 are main risk factors with higher risk coefficient (RK>1) and higher Informativeness of the risk factors (Inf<0.1). B-14 Nursing Practice УЛСЫН НЭГДҮГЭЭР ТӨВ ЭМНЭЛГИЙН СУВИЛАГЧ НАРЫН ЧШӨ-НИЙ ТАЛААРХ МЭДЛЭГИЙГ СУДАЛСАН БАЙДАЛ Мөнхтуяа.Г1, Мягмарцэрэн.Д2, Дэлгэрмаа.В3 1УНТЭ 2АШУҮИС 3ДЭМБ ЗОРИЛГО: УНТЭ-ийн сувилагч нарын ЧШӨ-ний талаарх мэдлэгийн түвшинг тогтооход оршино. ЗОРИЛТ: 1. Сувилагч нарын ЧШӨ-ний талаарх мэдлэгийг түвшинг тогтоох; 2. Сувилагч нарын ЧШӨ- ний талаарх мэдлэгийг эрүүл мэндийн байгууллагат ажилласан жил болон боловсролын байдалтай харьцуулан үнэлэх. АРГА АРГАЧЛАЛ: Судалгаанд УНТЭ-ийн 16 тасгийн 260 сувилагч нараас санамсаргүй түүврийн аргаар 156 сувилагчийг хамруулан түүвэрлэлтийг хийсэн. Сувилагч нараас авах асуумж нь ерөнхий мэдээллийн 5 асуумж, ЧШӨ-ний талаарх мэдлэг үнэлэх 30 асуумжийг оруулсан. Асуултанд хариулсан байдлаар нь нэг асуултанд 4 дээш хариултыг сонгож 70 хувиас дээш хариулсан бол мэдлэг хангалттай, 3 түүнээс бага хариултыг сонгож 69 хувиас доош хариулсан тохиолдолд мэдлэг хангалтгүй гэж үзлээ. Мэдээллийг SPSS 20 программыг ашиглан статистик боловсруулалтыг хийсэн. Үзүүлэлтүүдийн хоорондын ялгааг тооцоход хувиар илэрхийлэгдсэн хувьсууруудад хи квадратын аргыг, дундажын ялгааг гаргахдаа T тестийн аргуудыг тус тус ашигласан. ҮР ДҮН: Судалгаанд нийт 156 сувилагч хамрагдсан эрэгтэй 7, 7хувь , эмэгтэй 92, 3 хувь, дундаж нас 38.6±10, эрүүл мэндийн байгууллагад ажилласан жилийн дундаж 14±9, 5 байна. Боловсролын байдал дипломын боловсролтой 55, 8 хувь, бакалаврын боловсролтой 44, 2 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 95

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE хувь хамрагдсан байна. Чихрийн шижингийн тодорхойлолтын талаарх мэдлэгийг үнэлэхэд судалгаанд оролцсон сувилагч нарын 61, 9 хувь, чихрийн шижингийн эрсдэлт хүчин зүйлийн талаарх мэдлэг 7 0 хувь, чихрийн шижингийн үед түгээмэл илрэх клиник шинж тэмдгийн талаарх мэдлэг 98 хувь тус тус зөв хариулсан байна. Чихрийн шижингийн талаарх мэдлэгийг боловсролын түвшингээр харьцуулахад статистик ялгаа харагдахгүй байна (P<0.682). Эрүүл мэндийн байгууллагад ажилласан жилээр харьцуулахад статистикийн хувьд ялгаатай байна (P<0.0001). Цусанд глюкоз хэт багасах (гипогликеми) шалтгаан, илрэх шинж тэмдгийн талаарх мэдлэг 53хувь, чихрийн шижин өвчний үеийн хоололтын талаарх мэдлэг 85, 2 хувь, ЧШӨ-ний үеийн өөрийн хяналтын талаарх мэдлэг 56.2 хувь, ЧШӨ-ний хөл арчилгааны сувилахуйн тусламжийн талаарх мэдлэг 64, 8 хувь, цусандах глюкозын хэвийн хэмжээг 71.5 хувь нь тус тус зөв хариултыг өгсөн байна. Дээрх мэдлэгийг эрүүл мэндийн байгууллагад ажилласан жил болон боловсролын байдалтай харьцуулахад статистик ялгаатай байгааг судалгааны дүн харуулж байна (P<0.004). ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд хамрагдсан төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж буй УНТЭ-ийн сувилагч нарын ЧШӨ-ний эрсдэлт хүчин зүйл, клиник шинж тэмдэг, хооллолтын талаарх мэдлэг хангалттай байгаа боловч чихрийн шижин өвчний үеийн өөрийн хяналт болон гипогликемийн үеийн мэдлэг хангалтгүй байна. Эрүүл мэндийн байгууллагад ажилласан жил нь сувилагч нарын мэдлэгийн түвшинд хамааралтай байгааг судалгааны дүн харуулж байна. RESEARCHED KNOWLEDGE ABOUT DIABETES OF NURSES IN FIRST CENTRAL HOSPITAL Munkhtuya.G1, Myagmartseren.D2, Delgermaa.V3 1National 1st Centre Hospital 2Mongolian National University of Medical Sciences 3World Health Organization OBJECTIVES: 1. To achieve knowledge about diabetes of nurses; 2. To compare knowledge about diabetes of nurses by education and worked year in health organization. METHODS: For research, sampling is made including 156 nurses from 260 nurses of 16 department in FCH as involuntariness sampling method and included question to ask from nurses is 5 questions of general knowledge and 30 questions of knowledge about diabetes. By answered for question, if answer as 70 %, choose over of 4 answer in a question, the knowledge is enough. if answer as over 69 %, choose less of 3 answer in a question, the knowledge is deficient. The statistics processing is made using SPSS 20 program for knowledge. For counting difference between performance, T test methods are used, to make average difference or square method in variable that indicated by a percent. RESULTS: For research, total 156 nurses are included, it was male 7.7 % and female 92.3%, average age is 38±10, average worked year in health organization is 14±9.5. the 55.8% of nurses have Diploma education and 44.2 % of nurses have Bachelor degree education are included as education. For achieving the knowledge about diabetes reference, 61.9 % of included nurses answered as a knowledge of over 70 % about risk of diabetes and the knowledge of over 98 % about clinic indication that leak out for diabetes. If comparative the knowledge of diabetes as education level, it’s not statistics difference. (P<0.682) The statistics is difference, to comparative as worked year in health organization. (P<0.0001) nurses answered true such as knowledge about glucose in blood is 53 %, about alimentation in diabetes is 85.2 %. The knowledge about self controlling in diabetes is 56.2 %, about nursing in diabetes is 64.8 % and about glucose normal size in blood. (P<0.004) research result is shown it’s statistic difference to comparative above knowledge as worked year in health organization and education. CONCLUSION: The knowledge of professional nurses of FCH that included for research is enough about diabetes risk factor, clinic indication and alimentation but knowledge of nurses is deficient about self control in period of diabetes and glucose. The research result is shown it’s belong to level of knowledge of nurses for worked year in health organization. 96 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль

HEALTHCARE AND NURSING: NEW CHALLENGE FOR THE GLOBAL STANDARD B-15 Nursing Practice ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮҮХДИЙН ГЭРТЭЭ Nursing Practice СУВИЛАХУЙН ТУСЛАМЖ АВАХ ХЭРЭГЦЭЭ И.Цэнгэлмаа1, Т.Цолмон2, В.Одончимэг3 1, 2, 3Нэгдсэн эмнэлэг, Дархан- Уул аймаг, Монгол ЗОРИЛГО: Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд гэрийн нөхцөлд сувилахуйн тусламж үйлчилгээг авах хэрэгцээг судлах. АРГА АРГАЧЛАЛ: Дархан-Уул аймгийн Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн ”Гэрэлт-Өөд” төвийн өдөр өнжүүлэх бүлгийн 16 хүүхдэд, тус төвд бүртгэлтэй 12 айл өрхийн хүүхдүүдийг судалгаанд хамруулан сувилахуйн тусламж үйлчилгээг гэрийн нөхцөлд авах хэрэгцээг тодорхойлсон. Судалгааг тусгай боловсруулсан асуумжийн дагуу авч үр дүнг тооцсон болно. ДҮГНЭЛТ: Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд бариа засал, хөдөлгөөн засал шаардлагатай байгааг уг судалгаа харуулж байна. Мөн мэргэжлийн хүнээс сувилахуйн тусламж үйлчилгээ болон сургалт зөвлөгөө нэн шаардлагатай байгааг харуулж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд бариа засал, хөдөлгөөн заслаар хэдий чинээ ойрхон хийж хэрэгжүүлнэ төдий чинээ сэргэх магадлал байгааг ажлын үр дүн болон судалгааны үр дүнгээс харагдаж байна. HOME NURSING CARE NEEDS OF CHILDREN WITH DISABILITY Tsengelmaa.I1, Тsolmon.T2 , Оdonchimeg.B3 1, 2, 3General Hospital, Darkhan- Uul province, Mongolia OBJECTIVE: The purpose of this study was to explore for home nursing care needs of children with disabilities. METHODS: The sample consisted of 16 children of “Light- up” disability children’s center and children who from 12 families. In this study identified their home nursing care needs. This study calculated according to the questionnaire results. CONCLUSION: the study shows that priority needs for children with disabilities more important massage therapy and physical therapy. Also, need for special nursing care, training, advice from a professional show. Moreover, massage therapy for children with disabilities, physical removal, but more likely will be close to the more recovery and the results of the study indicated. АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль 97

85th ANNIVERSARY OF NURSING SCHOOL AND THE 3rd INTERNATIONAL NURSING CONFERENCE B-16 Nursing Practice ТАРХИНЫ ХАРВАЛТЫН СУВИЛАХУЙН ТУСЛАМЖИЙН СУРГАЛТЫГ БОЛОВСРОНГУЙ БОЛГОХ АСУУДАЛД Цэеэрэгзэн. С1 , Амарсайхан. Д2, Наранчимэг. С3, Оюунчимэг. Ш 4 1, 4 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Дархан салбар сургууль, Монгол 2, 3 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Улаанбаатар, Монгол ЗОРИЛГО: Тархины харвалтын үеийн сувилахуйн тусламжийн өнөөгийн байдлыг үнэлэн, сургалтыг боловсронгуй болгох арга замыг тодорхойлоход оршино. АРГА АРГАЧЛАЛ: Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэг, өрхийн эмнэлэгт сувилагч, тархины харвалттай өвчтөн болон түүний асран хамгаалагчаас тархины харвалтын үеийн эмчилгээ, асаргаа сувилгаа, үйлчилгээний талаархи хэрэгцээг судлахын тулд тэдэнд өөрөө хариулах асуулт бүхий асуумжийн хуудсыг бөглүүлж авсан.Асуумж судалгаанд харвалттай 69 өвчтөн хамрагдсан.Сувилахуйн үйл ажиллагааны мэдлэг, хандлагын талаархи мэдээллийг цуглуулахдаа сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох HENNESSY- HICKS аргыг ашиглан боловсруулсан сорилыг төгсөх ангийн 51 оюутан, одоо ажиллаж байгаа 215 сувилагч, эмнэлгийн тусгаймэргэжилтнээсавч мэдээллийг цуглуулсан.Суралцагсад ба төгсөгчдийн сэтгэл ханамжийн үнэлгээг 5 оноо бүхий Ликертийн хэмжүүрээр (5-бүрэн нийцнэ, 4-нийцнэ, 3-мэдэхгүй, 2-нийцэхгүй, 1-огт нийцэхгүй) үнэлэв. Тархины харвалтын үеийн сувилахуйн тусламжийг цогцоор нь үзүүлэх мэргэжлийн сувилагчид эмнэл зүйн сувилагч, харвалтын багийн сувилагч мэргэжилтэн бэлтгэхэдзориулсан хичээлийн цөм хөтөлбөрийн загварыг боловсруулахдаа SPICES Model, Neurology Process-Oriented Triage Model, Healthy Learner Model for Student Chronic condition management загваруудыг ашиглан боловсруулсан. ҮР ДҮН: Мэдээллийн тоон өгөгдлийг шинжлэхийн тулд судалгааны мэдээллийг оруулах, өгөгдлийг кодлох, шивэх, алдааг шалгах ажиллааг стандарчилсны дараа мэдээллийн IBM SPSS Statistics 17.0 программыг ашиглан боловсруулалт хийсэн. Хувьсууруудын тархалтын хэвийн эсэхийг тодорхойлсоны дараа үзүүлэлтийн хоорондын ялгааг тооцохдоо хувиар илэрхийлэгдсэн хувьсууруудад Пирсоны хи квадратын аргыг, дунджийн ялгааг тооцохдоо Т тестийн аргуудыг ашиглаж тооцсон ба р утга 0.05- аас бага байгаа тохиолдолд ялгааг статистик үнэн магадлалтай гэж үзсэн. Чанарын судалгааны мэдээлэлд үр дүнг агуулгаар бүлэглэн нэгтгэх арга хэрэглэсэн.Баримт судалгааны мэдээллээс түүврийг 2012 оны 5 сараас 2013 оны 5 сард цуглуулсан болно. ДҮГНЭЛТ: Судалгаанд хамрагдсан тархины харвалттай өвчтөнүүдэдхөдөлгөөний өөрчлөлт 84, 1%, мэдрэхүйн өөрчлөлт 23%, танин мэдэхүйн өөрчлөлт 36% тус тусилэрсэн харагдсан. Энэ байдлууд нь тархины харвалттай өвчтөнд хооллох, хувцаслах, үйлдэл хийх, танин мэдэхүйн чадваруудыг алдагдуулдаг бөгөөд эдгээр чадваруудыг сэргээн эмчлэх, асрах сувилахад мэргэшсэн сувилагч нарын багийн тусламж чухал. байгаа нь харагдаж байна. PERFECTING THE NURSING CARE TRAINING DURING STROKE Tseyeregzen.S1, Amarsaikhan.D2, Naranchimeg.S3, Oyunchimeg.Sh4 1, 4National University of Medical Science in Darkhan School 2, 3National University of Medical Science, Ulaanbaatar, Mongolia OBJECTIVES: To assess the current situation of nursing care during stroke and identify the best method of nursing training. METHODS: In order to research stroke treatment, care and service a survey is provided by the nurses of the central hospital and family hospitals. This research work is conducted using the L.E survey method and it is completed by the patients. In addition the HENNESSY-HICKS method was used to identify the nursing training needs. This survey involved 51 senior students and 215 nurses of central hospital. The satisfaction level of senior students and professionals was conducted according to the Likert measurement in 5 digit scales. (5-fully meets, 4-meets requirement, 3-don’t know, 2-doesn’t meet, 1-doesn’t meet at all). The competence of the nursing training during the stroke core curriculum model of nursing and Neuroscience Nurse Clinical, 98 АШУҮИС / Сувилахуйн сургууль