Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης. Μια περιδιάβαση στην τέχνη από την Προϊστορία μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο Τόνια Καφετζάκη (επιμέλεια κειμένων) - Χριστίνα Παπαδάκη (εικαστική επιμέλεια) 4.3.Η Κλασική Τέχνη (5ος-4ος αι. π.Χ.)
Ιστορικό πλαίσιο: 5ος αιώνας • Νίκη Ελλήνων στους περσικούς πολέμους Ανύψωση φρονήματος Εμπέδωση κοινών δεσμών Αυτοπεποίθηση Έμπνευση για μεγάλα έργα • Μεγάλη ακμή της Αθήνας πρώτη δύναμη ► Συμμαχία της Δήλου ► ηγεμονία Αθήνας στον ελληνικό χώρο περαιτέρω εκδημοκρατισμός πολιτεύματος Αθήνα: πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο • Κορύφωση ανταγωνισμού Αθήνας-Σπάρτης ▼ • Πελοποννησιακός πόλεμος
Ιστορικό πλαίσιο: 4ος αιώνας • Ηγεμονικοί ανταγωνισμοί ελληνικών πόλεων (Σπάρτη, Αθήνα, Θήβα) με «διαιτητή» τους Πέρσες ► αποδυνάμωση πόλεων νότιας Ελλάδας, «ακρισία» (χάος) • Προσωρινή ενοποίηση των Ελλήνων υπό τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας • Πανελλήνια εκστρατεία εναντίον των Περσών υπό τον Αλέξανδρο • Εξάπλωση ελληνισμού στην Ανατολή
Η κλασική τέχνη Ο όρος «κλασικός» χρησιμοποιήθηκε τον 18ο αι. Δηλώνει το αξεπέραστο, που έχει αιώνια, διαχρονική αξία Οι δημιουργίες της ελληνικής τέχνης του 5ου και 4ου αι. αναγνωρίστηκαν ως κλασικές, δηλαδή ότι έφτασαν την τελειότητα ότι εξέφρασαν ιδανικά το μέτρο, την αρμονία, το κάλλος (=ομορφιά)
Περίοδοι της κλασικής τέχνης Πρώιμη κλασική τέχνη ή τέχνη του αυστηρού ρυθμού (480-450 π.Χ.) Ώριμη κλασική τέχνη (450-390 π.Χ.) Ύστερη κλασική τέχνη (390-323 π.Χ.)
Αρχιτεκτονική Σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο, κτίζονται λαμπροί ναοί και δημόσια κτίρια (θόλοι, στοές, γυμνάσια, παλαίστρες, θέατρα) Τελειοποίηση αναλογιών ιωνικού και δωρικού ρυθμού 4ος αι.: Εμφάνιση κορινθιακού κιονόκρανου
Το κορινθιακό κιονόκρανο Εφεύρεση του Καλλίμαχου Μοιάζει με καλάθι τυλιγμένο με αγκάθια Χρησιμοποιείται κυρίως στο εσωτερικό των κτιρίων Είναι έντονα διακοσμητικό
Τύποι ελληνικών ναών/κτιρίων
Η Ακρόπολη της Αθήνας Εκεί κτίστηκαν τα λαμπρότερα κτίρια της κλασικής αρχαιότητας Γιατί εκεί; -αίσθημα υπερηφάνειας και υπεροχής Η Αθήνα του Περικλή βρίσκεται στο της Αθήνας μετά τη νικηφόρα απόγειο της δόξας της. Ο Περικλής, με απόκρουση των Περσών οικονομικούς πόρους από το συμμαχικό -οικονομική ευημερία ταμείο και με τη συνδρομή σημαντικών -ηγεμονική θέση της Αθήνας στον καλλιτεχνών, θα πραγματοποιήσει ένα ελληνικό κόσμο μεγαλόπνοο σχέδιο ανάδειξης της πόλης σε -οριστική διαμόρφωση δημοκρατικού καλλιτεχνικό κέντρο όλης της Ελλάδας, πολιτεύματος κατοχυρώνοντας και με αυτό τον τρόπο την -πολιτιστική ανάπτυξη κυρίαρχη θέση της πόλης στον ελληνικό -συνύπαρξη χαρισματικών πολιτικών κόσμο. και εξαιρετικών καλλιτεχνών και τεχνιτών Αντικατοπτρίζουν την υπερηφάνεια της πόλης για τα επιτεύγματά της
Γλυπτική 5ος αι. Θέματα Γενικά χαρακτηριστικά (Κυρίως) από τη Νέες κατακτήσεις μυθολογία Απαλλαγή από ξένες επιδράσεις που πολλές φορές Απαλλαγή από τυποποιήσεις συμβόλιζαν ή Νέος τύπος ανθρώπου απεικόνιζαν με Απόδοση σχέσης πνεύματος και ύλης αλληγορικό τρόπο τη Αντικειμενική απόδοση του κόσμου σύγχρονη Τάξη – Λογική πραγματικότητα από τη δημόσια θρησκευτική ζωή από την αθλητική Εξιδανίκευση μορφής: Θεοί, ήρωες και άνθρωποι δραστηριότητα-σώμα παριστάνονται σαν τέλεια όντα, με ιδανική αθλητή ομορφιά, με συγκρατημένη εκδήλωση του ψυχικού τους κόσμου, μεγαλόπρεποι, μακριά από την καθημερινότητα, την ασχήμια, τον πόνο και τα βάσανα της ζωής και της πραγματικότητας, δηλαδή εξιδανικευμένα
Ο «αυστηρός» ρυθμός (480-450 π.Χ.) • Χαλάρωση ακαμψίας αρχαϊκού κούρου • Πρώτη φορά μη στατική απόδοση σώματος • Πρώτη εμφάνιση της στάσης «contraposto», δηλ. στήσιμο της μορφής έτσι ώστε να αντιπαραθέτει μια σταθερή και μια χαλαρή πλευρά του σώματος, για να δηλωθεί η κίνηση (όρος δανεισμένος από την ιταλική Αναγέννηση) • Ελαφρά κάμψη δεξιού γόνατου • Βάρος στην αριστερή πλευρά • Στροφή κεφαλιού προς τα δεξιά • Έκφραση τρυφερή, ζωντανή • Σώμα: ενιαία οργανική φόρμα με τους ρυθμούς των μυώνων να ισορροπούν (π.χ. κυματισμός μυών πάνω από τη λεκάνη) Ο παις του Κριτίου (πριν το 480 π.Χ.) Αθήνα, Μουσείο Ακρόπολης
Ο «αυστηρός» ρυθμός (480-450 π.Χ.) • μορφές βαριές, στιβαρές • μερικές φορές σε έντονη στιγμιαία κίνηση (εδώ είναι η στιγμή της επίθεσης του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα στον Ίππαρχο) • ζωντάνια Κριτίας και Νησιώτης, Το σύμπλεγμα των Τυραννοκτόνων (477-476 π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο
Ο «αυστηρός» ρυθμός (480-450 π.Χ.) Ο Δίας ή ο Ποσειδών Αρτεμισίου (460-450 π.Χ. ) Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Ο «αυστηρός» ρυθμός (480-450 π.Χ.) • συνδυασμός κίνησης και ακινησίας • ρυθμός και συμμετρία • ζωντάνια μορφής Ο Ηνίοχος (477 π.Χ.) Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών
Ο «αυστηρός» ρυθμός (480-450 π.Χ.) • αποφυγή κάθε υπερβολής στις στάσεις, τις κινήσεις, τις χειρονομίες, την έκφραση του προσώπου • πνευματικότητα • γαλήνη • νηφαλιότητα Αθηνά σκεπτόμενη (460 π.Χ.) Αθήνα, Μουσείο της Ακρόπολης
Φειδίας(;) Πολεμιστής του Riace, (460-450 π.Χ.) Εθνικό Μουσείο Ρηγίου Καλαβρίας Ιταλία
Ώριμη κλασική τέχνη (450-390 π.Χ.) Θέματα Γλύπτες • Θρησκευτικά Φειδίας (γλυπτός διάκοσμος • Αθλητικά Παρθενώνα, χρυσελεφάντινο άγαλμα Αθηνάς) Γενικά χαρακτηριστικά Αλκαμένης (Καρυάτιδες) Αγοράκριτος • Στιβαρότητα Μύρων (Δισκοβόλος) • Γαλήνια αποστασιοποίηση Πολύκλειτος (Διαδούμενος, • Εξιδανίκευση μορφών Δορυφόρος)
Η θρησκευτική γλυπτική Φειδίας, Η ζωφόρος του Παρθενώνα
Παρθενώνας Μετόπες (442 π. Χ.) Α. Νότια πλευρά: Κενταυρομαχία (32 μετόπες) Β. Ανατολική πλευρά: Γιγαντομαχία (14 μετόπες) Γ. Βόρεια πλευρά: Σκηνές από την άλωση της Τροίας (32 μετόπες) Δ. Δυτική πλευρά: Αμαζονομαχία (14 μετόπες)
Λαπίθης (ταυτίζεται με τον Θησέα) ετοιμάζεται να κτυπήσει Κένταυρο στην πλάτη με δόρυ. Ο κένταυρος προσπαθεί να τραβήξει με το δεξί χέρι του το δόρυ έξω. Μετόπη αρ. 27 νότιας πλευράς
Μετόπη αρ. 32 νότιας πλευράς
Ζωφόρος 160 μέτρα μήκος Δυτική, Βόρεια και Νότια: η προετοιμασία της πομπής Ανατολική: Η σκηνή του πέπλου
Η διάταξη της Ζωφόρου του Παρθενώνα
Η ζωφόρος του Παρθενώνα εικονίζει την πομπή των Παναθηναίων και την παράδοση του πέπλου της θεάς Αθηνάς. Έχει μήκος 160 μ. και αποτελείται από πλάκες σε διάφορα μεγέθη. Τμήμα της δυτικής ζωφόρου: Η προετοιμασία της πομπής των Παναθηναίων
Ζωφόρος, Λίθοι
Βόρεια Ζωοφόρος: Υδριαφόροι, τέσσερις νέοι που μεταφέρουν στους ώμους τους υδρίες με νερό για τη θυσία Αθήνα Μουσείο Ακρόπολης
Ζωοφόρος Βόρεια πλευρά (Λεπτομέρεια)
Βόρεια ζωοφόρος: Κεφάλι ιππέα (Φιγούρα αρ.117)
Βόρεια ζωοφόρος: Βόρεια ζωοφόρος: Κεφάλι ιππέα Κεφάλι ιππέα (Φιγούρα με αρ.132) (Φιγούρα αρ.120)
Βόρεια ζωοφόρος: Ιππείς
Τμήμα της νότιας ζωοφόρου: Μοσχάρια για τη θυσία και οι οδηγοί τους
Ανατολική Ζωοφόρος: Η παράδοση του πέπλου Αποτελείται από 8 πλάκες, που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης και στο Μουσείο του Λούβρου. Εδώ: Ερμής και Διόνυσος, Δήμητρα και Άρης
Ανατολική ζωοφόρος: Πομπή γυναικών Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου
Δυτικό Αέτωμα Η Έριδα μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την Κυριαρχία της Αττικής Ο Κηφισός, ο Κέκροπας η κόρη του και ο γιος του, η Νίκη που οδηγεί το άρμα της Αθηνάς, ο Ερμής, ο Τρίτωνας, η Αθηνά, ο Ποσειδώνας, η Ίριδα, η Αμφιτρίτη που κρατά τα ινία από το άρμα του Ποσειδώνα, η Ωρείθυια με το ένα από τα δύο δίδυμα αγόρια της, ο Ιλισός, η Καλλιρρόη. Ανατολικό Αέτωμα 438 π.Χ. Η Γέννηση της Αθηνάς Ο Ήλιος και το άρμα του, ο Διόνυσος, Δήμητρα και κόρη, η Άρτεμης, ο Άρης και η Ίρις (ή Ερμής και Αφροδίτη), ο Ήφαιστος, η Ήρα, ο Δίας, η Αθηνά, ο Ποσειδώνας, η Εστία, η Αφροδίτη, η Σελήνη με το τέθριππο της.
Ανατολικό αέτωμα: Διόνυσος Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο
Λεπτομέρεια από τον Διόνυσο Παρατηρήστε: την πλαστικότητα στην απόδοση του σώματος
Ανατολικό αέτωμα: Διόνυσος, Κόρη και Δήμητρα
Ανατολικό αέτωμα Εκάτη
Ανατολικό αέτωμα Άρτεμις, Αφροδίτη Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο
Ανατολικό αέτωμα Άλογο Σελήνης
Δυτικό αέτωμα: Η έριδα μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κυριαρχία της Αττικής Ο Κηφισός, Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο
Φειδίας Η Αθηνά του Βαρβακείου Θεωρείται αντίγραφο (3ος αιώνας π.Χ.) του χρυσελεφάντινου αγάλματος του Παρθενώνα Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Η αθλητική γλυπτική • Μαθηματικά μελετημένες αναλογίες • Αρμονικότητα κίνησης • Απόδοση ιδανικού αθλητικού σώματος • «Πάγωμα» της κίνησης σε μία στιγμή • Απόδοση της κορύφωσης της έντασης • Σύνθεση: Δύο αλληλοτεμνόμενα τόξα και τέσσερα επάλληλα τρίγωνα Μύρωνας Δισκοβόλος (450 π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο από το χάλκινο πρωτότυπο Ρώμη, Εθνικό Μουσείο
Πολύκλειτος Αριστερά: Δορυφόρος (440 π.Χ.). Ρωμαϊκό αντίγραφο Εθνικό Μουσείο Νάπολης Δεξιά: Διαδούμενος (430 π.Χ.) Αθήνα Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
• Εύρημα του Πολύκλειτου: νέο μοτίβο στήριξης • Το άνετο σκέλος είναι έντονα λυγισμένο στο γόνατο • Η κνήμη πηγαίνει προς τα πίσω και πλάγια • Το πόδι πατάει στο έδαφος μόνο με τις άκρες των δαχτύλων. • Η στάση αυτή κάνει τη λεκάνη να κλίνει προς την πλευρά του άνετου σκέλους, ενώ οι ώμοι έχουν αντίθετη κλίση • Δηλαδή: • διαφοροποίηση ύψους γλουτών σταθερό πόδι λυγισμένο πόδι x σταθερό χέρι χαλαρό χέρι Ο Δορυφόρος • Με τον τρόπο αυτό το άγαλμα έχει ή Κανών του ισορροπημένη δομή, αλλά δείχνει ταυτόχρονο Πολύκλειτου κινημένο.
Παρατηρήστε τις διαφορές
Αλκαμένης (;), Καρυάτιδες • μορφές σε ήρεμες στάσεις • τα ενδύματα αρχίζουν να ελαφραίνουν και να αναδεικνύουν την ομορφιά των σωμάτων
Παρατηρήστε τις διαφορές
Search
