ปที ่ี 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 93 to 6.3% in 2002. Within this variation, schools. Local governments that possessed total funding gaps were 94%, 69%, decentralized responsibilities for longer and 50% in 2000, 2001, and 2002, periods of time presented greater fund respectively (World Bank, 2005). capture compared with more recently Because of these problems, as noted decentralized local government, and by Ablo and Reinikka (1998), public fewer transfers to schools. Das et al. (2004) expenditure for social spending may have also incorporated the question of little impact on population status because decentralization in the schools sampled expenditure may not translate into improved in Zambia, and identified a negative effect service. Budget allocations may not matter on funds flow to service providers. The when institutions or their population control surveys indicate that decentralization are weak. Therefore, despite a paucity of improved the flow of funds by decreasing data on what public funds are actually used spending at the provincial level, and for, public expenditure analysts must find somewhat reduced the allocation of other ways to go beyond them. In sum, funds to schools. Indeed, decentralized official public resources may not provinces presented greater levels of funds adequately measure the availability or capture than centralized provinces, and effectiveness of services in a context where there is no evidence that increased funding mismanagement could be a principal issue. to districts in decentralized provinces is In most countries, the government passed on to schools. Overall, approximately assumes that local government has greater 11% to 33% of total funding in the system access to information on the needs of of rule-based and discretionary funding citizens within its jurisdiction. Many reaches schools. Schools in centralized governments have put forward an agenda provinces receive around 30 percent of on decentralization, which may include total funds in the system compared with fiscal policy and administration. A few about 25% for schools in decentralized tracking surveys have examined the provinces. impact of decentralization on the social In 2005, Cambodia PETS (World sector’s resource allocation. For example, Bank, 2005), the Ministry of Education, and Ablo and Reinikka (1998) reported that Youth and Sport (MOEYS) decided how decentralization appeared to have led to to distribute its budget to the provinces. a slight deterioration in flows of funds to The Province Education Office (PEOs)
94 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. decided how to allocate cash to the 3. Using QSDS for Frontline Provider different PAP activities. PEOs have Surveys discretion over the allocation of PAP 2.1 QSDS aims primarily to examine funds to the District Education Office weak institutional efficacy, particularly the (DEOs) and schools. This may help to efficiency of public spending, dissipation explain the funding gap variation within of resources, and incentives and various provinces. Overall, leakage of PAP 2.1 dimensions of service delivery in provider funds, as measured by facilitation fees, organizations, especially at the front line. was small relative to total disbursement. It collects data on inputs, outputs, quality, Added together, the 1.5% paid to DEOs by pricing, oversight, and so forth. The facility schools, the 0.5% paid by DEOs to PEOs, or front line service provider is typically and PEOs to Provincial Treasuries (PTs) the main unit of observation. Another yield a funds gap at 2% of facilitation fees question that has been studied, for which out of total disbursement. However, most of interesting results were obtained using the PAP 2.1 funding gaps can be explained QSDS, is the problem of absenteeism by differences between budget allocations among school workers. Table 1 presents and disbursements to provinces. The the findings on absence rate from a multi- difference between what schools are country study (Chaudhury et al., 2006; entitled to and what they receive can be Rogers et al., 2004; Chaudhury and divided into the difference between Hammer, 2004 quoted in Gauthier and entitlements and disbursements to Reinikka, 2007). The study reported the provinces, and the difference between results from surveys, visits to primary the disbursements and the funds actually schools in Bangladesh, Ecuador, India, received by schools. The results indicate Indonesia, Peru and Uganda, and collected that most of the funding gaps are due to data on whether they found teachers in gaps in budget execution. In terms of the schools. Averaging across the countries, equity and impact on school environment, about 19% of teachers were absent. The the analysis indicated that allocation of survey focused on whether providers funds was pro-poor, while the timing of were present in their facilities; however, disbursements tended to be wealth-neutral. many providers that were at their school were not working, and even these findings may be an underestimation The study
ปที ี่ 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 95 Table 1. Absence Rates by Country (%) Country Primary schools Bangladesh 16 Ecuador 14 India 25 Indonesia 19 Papua New Guinea 15 Peru 11 Uganda 27 Zambia 17 Source: Gauthier and Reinikka, 2007: 36. analyzed the high absence rates across improve in their test scores. The findings countries, investigated the correlates, suggest that programs to allocate substitute efficiency, and political economy of teachers could significantly improve teacher absence, and considered education outcomes in such an uncertain implications for policy. environment. The impact of teacher absence is A few studies have quantified the evidenced in Das et al. (2005), who used share of job captured; that is, teachers that a household optimization framework to continue to receive wages but who are no identify the impact of teacher-level shocks longer in government service or who have on students’ learning gains. The data from been included in the payroll without ever Zambia showed that shocks to teacher inputs being in service. In Africa, figures were had a substantial effect on student learning. higher at 20% in Uganda in 1993; in Shocks associated with a 5% increase in Honduras, a combination of PETS and the teacher’s absence rate resulted in a QSDS was used to diagnose moral hazard decline in learning of 3.7% (English) and 4% with respect to frontline education staff (mathematics) of the average gains across (Reinikka and Svensson, 2004). The the two years. Teachers worked harder to Honduras study showed that even when compensate for such absences but children wages and non-wage funds reach frontline with a frequently absent teacher may fail to providers, some staff behaviors and
96 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. incentives in public service have an adverse PETS and QSDS have also shed effect on service delivery, particularly light on the question of delays and regarding employee absenteeism and bottlenecks in the allocation of resources job capture. The major problem was through public administrations (e.g. wages, migration from posts due to capture by allowances, financing, materials, and employees. In the system of staffing in equipment). Clearly, delays in such areas Honduras education, where posts are could have important implications for assigned by the central. quality of service, staff morale, and the Ministry, frontline staff have an capacity of providers to deliver mandated incentive to lobby for having their posts services. Gauthier (2006) has presented transferred to attractive locations. The estimates on delays in various countries PETS and QSDS in Honduras compared for certain types of items and inputs. staff assignments between the official According to the first PETS from Uganda record and real allocations, and determined in 1996, anecdotal evidence showed that the degree of attendance at work. The survey payment of teachers’ wages suffered from used central government information sources delays, even though there were relatively and a representative sample of education few delays in payments reaching schools. frontline facilities. Central government According to the Tanzania 2001 PETS, there payroll data indicated each employee’s were delays in non-wage disbursement and workplace. Both the facility and the staff processing, ranging from 6 to 42 days at the members were used as the units of analysis. treasury. They observed delays in all districts, In this study, the authors included all levels where councils did not make transfers in a of the two sectors, from the Ministry to the timely way. However, wage disbursement service facility level. They reported that 5% was rarely delayed; delays were reported of teachers on the payroll were found to be to be worse for non-wage expenditures “ghosts”, and that staff migration was versus wages, particularly in rural areas. highest among non-teaching staff and This is evidence of a link to the cash secondary teachers. Moreover, multiple budgeting system, and the fact that wages jobs in education were twice as prevalent, are prioritized in the budget. as 23% of all teachers held two or more Concerning the Rwanda surveys, two jobs, and 40% of the educational staff PETS conducted in 2000 for education worked in administrative jobs. reported delays in budget execution at
ปีท่ี 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 97 central government level, as well as from substantial delays in disbursement. considerable delays in transfers between Delays in the case of double class allowances regions and districts. Delays were largely and student trainees were due in part to attributed to the application of the cash lags in payroll updating. In the Namibia budgeting system in the Ministry of 2003 survey, delays in the supply of books Finance (MOF), and the cash constraints at the school level stemmed from mismatch of the government. Regardingthe 2004 between the MOE textbook catalogue and Rwanda PETS for education, in particular, available books at the facilities. delays were observed in payment of Delays in received public expenditure capitation grants to schools. Thirteen were reported by the Cambodia 2005 PETS percent of teachers did not receive their (World Bank: 2005) and were attributed to salaries regularly and 82% had salary technical problems at the central level; the arrears. Concerning the students surveyed, 2002 PAP budget year suffered the longest 43% of them reported irregularities in the delays as well as the most thinly-spread payment of the Education Support Fund disbursements. The MOEYS experienced program. It should be noted that only 47% difficulties in securing release of PAP funds of teachers knew the amount of their in 2002 due to delays in procurement salary arrears. The major cause of delay procedures, and difficulties in establishing in Rwanda stemmed from the teachers decentralized management at the provincial not receiving detailed pay slips on and district levels. The 2002 PAP funds salaries. They even lacked information for education were delayed until a regulatory about their exact salary at the source. framework for proposed spending was The 2001 PETS in the Zambian agreed upon in October 2002, which set education sector reported delays in wage the per-school and capitation allocation payments for 5% of teachers, whilst about and guidelines on the use of school 20% of teachers’ hardship allowances operating budgets. These delays led to suffered from delays and double class school inefficiency in the use of funds allowances were 6 months overdue for by making it difficult for schools to plan more than 75% of recipients. Well-defined ahead, and to implement existing schools allowances (hardship and responsibilities) plans. As a result of uncertainty about the tended to be paid on time; however, less following year’s funding, schools often well-defined allowances frequently suffer used the current year funds to purchase
98 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. equipment for the following year instead cluster sampling design was used, with of using the money for the current year’s sampling units at each stage defined as uses. Thus, unpredictability of future follows. The first-stage sampling units funding levels leads to misuse of funds consisted of individual, small-size schools already disbursed. The study also found with an average number of students, problems with the thinly-spread distribution ranging from 200 to 300 students. These of funds and increased transaction schools are designated as “expand- costs. Having too many small - volume opportunity schools” and provide disbursements increases transaction costs compulsory education where students in transferring funds from the PEO to leave the school after they finish their the DEO and from the DEO to schools, lower secondary education. The second as these transactions involve physical stage included visits to the sample schools; visits to collect the money. These costs careful interviewing techniques was include: (i) transportation costs, particularly needed to ensure high data quality. School for schools located in remote areas; visits began in November 2008 in Amnat (ii) “mission allowances” which might Charoen, followed by Nakhon Ratchasima include food and accommodation for the Province; the survey was completed in person(s) assigned to collect the money; March 2009. and (iii) ― facilitation fees that need to be Using systematic random sampling paid out. Thus, the total amount paid for from the schools roster, 109 schools in facilitation during the year increased with 8 education service areas (ESA) across the number of transactions. 2 provinces were visited. The survey used a series of instruments for collecting data, 4. Key Determinants on Corruption including a school survey, a grade 9 teacher (a) Sample selection survey, a board of management (BOM) The primary data used in this study survey, a parent survey, and an ESA were obtained from new cross-sectional survey. Finalizing the instruments surveys covering school, household, involved both thorough reviews of and student aspects of grade 9 in the questions, as well as field pretesting, northeastern part of Thailand, in the to ensure that the questions were provinces of Nakhon Ratchasima and understandable for the respondents. Amnat Charoen. A two-stage stratified The results of field pretesting at a few
ปีที่ 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 99 Table 2. Number of School Coverage by Type of Questionnaires Number Number Number Number Number Number ESA of of head of of of Gr. 9 of schools teachers ESAs BOMs teachers parents Nakhon Ratchasima ESA1 8 8 1 4 4 4 ESA2 21 21 1 21 20 18 ESA3 4 4 1 3 4 3 ESA4 7 7 1 5 5 4 ESA5 7 7 1 4 4 3 ESA6 7 7 1 4 4 4 ESA7 8 8 1 6 6 5 Amnat Charoen ESA1 47 47 1 45 42 40 schools were evaluated before the full Data collection involved investigating survey was conducted. However, not all two major focus areas of the study: instruments could be completed for all problems and priorities of institutional schools; key respondents for particular arrangements, including the community. instruments were sometimes not available for several reasons, including questionnaire (b) Variables used loss and unwillingness to answer some Table 3 presents the variables used questions. Table 2 presents the sample in the study. It was assumed that the coverage by type of instrument. teacher represented the key input Some qualitative questions influencing student achievement, other were included to complement the things being equal, and that teacher’s quantitative data. The motivation for the experience (EXP) could lead to efficiency complementary survey was that the in school management and student contrasts in the experience of schools achievement. The school size (SCHOOL across these diverse settings might offer SIZE) variable was constructed by additional insights into the complex dividing total students by the total actual structure determining service delivery. number of teachers in the school.
100 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. Table 3. Description of variables Variables Descriptions Mean SD Unit EXP Teacher experience 19.13 4.99 No. of teaching years PROVINCE Province dummy 0.50 0.00 1=Nakhon Ratchasima POLITICIAN Politicians’ involvement dummy 0.34 0.49 1=Involved VACANT Teacher vacancy rate 6.30 8.02 percent ABSENT Teacher absence rate 6.68 3.52 percent SCHOOLSIZE School size 6.49 5.08 Classrooms/100 students PARTICIPATION Parent meeting with school 0.62 0.20 Proportion (0 to 1) INSPECTION Number of Inspections 7.20 5.15 Times PAYDELAY Compensation delay 0.3 0.47 1=delay DISDELAY Disbursement delay 5.8 7.3 Day ACCESS Access to facilities 8.41 3.90 Kilometer BOM Board of mgt meeting 4.3 2.74 No./year CLCONDITION Classroom condition 0.11 0.11 Proportion (0 to 1) INFRASTRUCT School infrastructure 0.54 0.22 Proportion (0 to 1) TCRESOURCE Teaching resources 0.34 0.12 Proportion (0 to 1) CLFACILITY Classroom facilities 0.78 0.21 Proportion (0 to 1) SECURITY School security 0.76 0.13 Proportion (0 to 1) The proxy of variables stemmed and consequently, sometimes the teachers from weak institutional capacity in the practiced the multi-grade teaching organizations; for example, the teacher method. The other variables concerned absence rate (ABSENT), which represents involvement of politicians (POLITICIAN) teachers who are listed on the roster but and reflected the voice of citizens/clients. were absent on the day of the survey, was If politicians had helped the school, the also included in the study. In addition, dummy variable was set to 1 and 0 the teacher vacancy rate (VACANT) could otherwise, and in order to distinguish not have been caused by weak institutional the provincial effect (PROVINCE), the efficiencies; however, it was believed that Nakhon Ratchasima dummy variable was this factor affected student achievement, set to 1 and Amnat Charoen was set to 0.
ปที ี่ 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 101 In the SBM framework, parental The following variables were constructed participation (PARTICIPATION) could as proportions (0 to 1). For example, if the shorten long route accountability; hence, school is supposed to have 100 textbooks, the equation included the number of but data from the survey reported that the parent meetings with the school. school only has 30 textbooks available, the Finally, the proxy of compact variable proportion was set to 0.3. These variables is the number of school inspections also included classroom facilities (INSPECTION) from higher authority. (CLFACILITY), which was the average In order to understand the associations of the proportion of key items in the among the variables of interest, additional classroom (such as blackboard, teacher’s variables, combined with some of the desk, lockable storage, and electricity). foregoing variables, were included in the School infrastructure (INFRASTRUCT) correlation study. Compensation delay was constructed from the average (PAYDELAY) was the dummy variable proportions of the items in the school serving as a proxy for the delay in receiving (administrative blocks, vehicles, land for the money (e.g. allowances, bonus, and agriculture and land for expansion, sport academic standing). The dummy value was areas, sport equipment, science laboratory, set to 1 if there was a delay in compensation vocational laboratory, and home economics and 0 otherwise. Disbursement delay laboratory). The condition of the classroom (DISDELAY) was defined as the number of (CLCONDITION) was the proportion of days’ delay in disbursement of funds to the classrooms that had been repaired, rebuilt, school following approval of the school’s and with leaking roofs. The Teaching budget. Access to facilities (ACCESS) was resources variable (TCRESOURCE) was the average distance from the school to constructed from the proportion of the important landmarks such as secondary usability of the library, textbooks, schools, health centers, stationary stores, teacher’s room, teaching aids, students’ post offices, banks, bus terminals, public desks, and teachers’ funds for producing phones, etc. The number of meetings of teaching aids. Finally, the study tested the school board (BOM) was also included the effect on school environment, such in the study. The BOM typically comprises as water and sanitation, and the school’s the head teacher and representatives of security. The proxy of security variable parents, alumni and other stakeholders. (SECURITY) was the number of intruder incidents at the school.
102 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. (c) Estimation Results distributing them to schools. The school The government subsidizes education would thus receive in-kind subsidies through several channels (Figure 1). First, supplied through contractors or teacher wages do not pass through school merchandisers. The Educational Service management, but are directly deposited Area (ESA) itself could also take into teachers’ bank accounts. Payments to subsidies either in cash or in-kind form. any non-teaching staff hired at schools These grants may be absorbed in the ESA (e.g. security guards, cleaners, or secretaries) budget, which is further supplemented are the responsibility of the Board of with their own internal resources. Non- Management (BOM), and are typically government financing (other than parental financed by government subsidies. These contributions) can take the form of grants subsidies could be either in cash or and donations from donors, religious in-kind. In-kind subsidies are school entities, non-government organization materials, and cash subsidies are (NGO), private institutions, and fundraising capitation grants and core funds. Second, agencies. At the time of the survey, the education subsidies were paid on a parent-contributed subsidies were school semesterly basis for supporting operations. fees, depending upon the Board of In practice, the Office of the Basic Management (BOM) policy. The estimation Education Commission (OBEC) passed on of leakage and weak institutional capacity the subsidy amount to the Educational relied on survey-based information; Service Area (ESA), which had the option however, it was typically incomplete or of bulk-buying school materials and non-existent.
ปีที่ 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 103 Figure 1. Flow of Funds in the Compulsory Educational Sector Two types of in-cash subsidy than in Nakhon Ratchasima (Table 4). entitlements from the OBEC have been For fiscal year (FY) 2006, leakage of included in this study: (i) rule-based capitation grant was about 3.1%, and expenditure-capitation grants that are leakage of fundamentally-needed funds allocated directly to schools; (ii) discretionary was 7.3%. The figures follow a similar funds-fundamentally-needed that are pattern for FY 2007, where leakage of allocated by OBEC to the ESA, and capitation grants of schools in both are then allocated to the schools upon provinces was about 3.9%, and schools in committee approval. The PETS-QSDS Amnat Charoen and Nakhon Ratchasima survey revealed leakage in school finances; exhibited leakages of fundamentally- overall, there was a greater degree of needed funds at 11.2% and 3.2%, leakage in schools in Amnat Charoen respectively, for an overall average leakage of 7.2%.
104 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. Subsidies were disbursed before and 1/2007. In this study, leakage of the start of the semester; fiscal year 2006 public expenditure was computed by covered semester 2/2005 and 1/2006, and academic year1 (AY) - academic year 2006 fiscal year 2007 covered semester 2/2006 was composed of semesters 1/2006 and 2/2006. Table 4. Leakage of cash subsidies, FY 2006-2007 All Nakhon Ratchasima Amnat Charoen (n=70) (n=35) (n=35) Mean (%) Mean (%) Mean (%) Leakage of capitation grants …Semester2/2005 2.7 3.0 2.5 …Semester2/2006 3.5 3.8 3.2 Average FY 2006 3.1 3.4 2.8 Leakage of core funds …Semester2/2005 6.3 1.5 11.0 …Semester1/2006 8.3 5.6 11.0 11.0 Average FY 2006 7.3 3.5 Leakage of capitation grants …Semester2/2006 3.9 4.0 3.7 …Semester1/2007 3.9 3.3 4.3 Average FY 2007 3.9 3.7 4.0 Leakage of core funds …Semester2/2006 6.9 2.1 11.7 …Semester1/2007 7.5 4.3 10.6 Average FY 2007 7.2 3.2 11.2 1 Academic year is the period of days per year that students are attending classes. Normally, the first semester is from May to September, and the second semester is from November to March.
ปีที่ 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 105 Leakage of capitation grants of schools in Nakorn Ratchasima and schools in AY 2006 in both provinces was Amnat Charoen was 28,100 baht and about 3.7%, and core funds for schools in 24,800 baht, respectively. Overall, the both provinces was about 8.0% (Table 5). average amount of leakage of all schools The per school amount of leakage of all in AY 2006 was 5.8% or about 52,900 types of capitation grants of sampled baht. Table 5. Average leakage of cash subsidies, %, and amount, AY 2006 All Nakhon Ratchasima Amnat Charoen (n=70) (n=35) (n=35) Mean Amount Mean Amount Mean Amount (%) (baht) (%) (baht) (%) (baht) Leakage of capitation grants …Semester1/2006 3.5 16,800 3.8 10,100 3.2 6,700 7,800 …Semester2/2006 3.9 18,500 4.0 10,700 3.7 Average 3.7 35,300 3.9 20,800 3.5 14,500 Leakage of core funds …Semester1/2006 8.4 10,300 5.6 5,300 11.1 5,000 …Semester2/2006 6.9 7,300 2.1 2,000 11.7 5,300 Average 8.0 17,600 3.9 7,300 11.4 10,300 Average AY 2006 5.8 52,900 3.9 28,100 7.7 24,800
106 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. There may be many reasons for The vacant teacher position in absence for teachers, for example because the school in AY2006 was 17%, with more of illness, for training, official duties vacant teacher positions at schools in besides teaching, as well as shirking; Amnat Charoen compared with Nakhon but the effects on student learning Ratchasima (23% compared to 9%). achievement are identical. A teacher’s Absence rates in AY 2007 for Amnat absence may force the schools to find Charoen and Nakhon Ratchasima were a substitute teacher, or even to send about 9% and 4%, respectively. The students home. The PETS-QSDS overall absence rate was 6%. The figures assessed the extent of teacher absence correspond relatively closely with regardless of cause, by taking a roster comparable surveys conducted for other of all teachers working at the school and countries; Thailand had neither the noting who was not present. The survey lowest nor the highest observed rates. also reported the shortage of teacher For example, in Ecuador and Peru, 11% positions longer than one semester for and 14% of teachers were absent on academic years 2006 and 2007. Table 6 the day of the visit, and in India and summarizes the absence rate among all Uganda the absence rates were 25% and teachers from the roster, the vacancy rate, and 27%, respectively. the shortage of teachers over one semester. Table 6. Absence rate, vacant teacher positions and teacher shortages over one semester (%), AY 2006 All Nakhon Ratchasima Amnat Charoen (n=87) (n=44) (n=43) M(%ea)n SE M(%ea)n SE M(%ea)n SE Absence rate 6 1 5 1 7 1 Vacant teacher position in the school 5 2 …Academic year 2006* 17 3 9 1 23 4 …Academic year 2007* 6 1 4 1 9 Average 12 2 7 1 16 Shortage of teachers over 1 semester …Academic year 2006* 49 7 55 10 43 9 9 …Academic year 2007* 49 6 55 8 40 9 Average 49 7 55 9 42
ปที ่ี 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 107 The survey indicates that the uncertainty over expectations among schools surveyed faced related problems stakeholders, leading to negative impacts of teacher shortage. Regarding the gap on the planning process. Delays in between actual numbers of teachers and allocation of subsidies were examined the numbers of teachers supposed to using data on budget disbursement, be at work, the higher the percentage combined with direct information on time difference, the greater the severity of taken for disbursements to reach schools. the shortage. The measure is based on The average delay was found to be about the direct responses of head teachers to 7 official days, with schools in Amnat the question of whether the school had Charoen and Nakhon Ratchasima reporting experienced a shortage of teachers for disbursement delays of 8 days and 6 days, more than one semester. An average of respectively (Table 7). However, there 49% teacher shortage was reported, with was substantial variation around these schools from Nakhon Ratchasima and averages, with reported disbursement Amnat Charoen reporting shortages of delays ranging from 1 to 30 days. “Delays” 55% and 40%, respectively. This suggests were also a source of leakage; this goes that remote areas need not automatically hand-in-hand with uncertainty about be expected to suffer a higher shortage the timing of subsidy receipts. In the of teachers. extreme case, cash-strapped schools have School fee subsidies enjoy been forced to postpone some activities. continuing popularity among politicians, Disbursement delays may be attributable and this is in part explains the fluctuations to administrative inefficiencies at the in subsidies, especially for school school, but importantly at the district infrastructure, over the years. The volatility and the national levels. For example, in absolute levels of school subsidies districts were required to send in acquittals have naturally led to considerable and enrolment returns for the academic year so as to qualify for the subsidy.
108 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. Table 7. Subsidy and compensation delays All Nakhon Ratchasima Amnat Charoen (n=87) (n=44) (n=43) Mean SE Mean SE Mean SE Delays in being able to use subsidies (days) ...Semester2/2005 6.89 1.17 5.39 1.15 8.36 1.86 ...Semester1/2006 6.70 1.14 5.59 1.18 8.36 1.86 ...Semester2/2006 6.70 1.14 5.59 1.21 7.51 1.77 ...Semester1/2007 6.89 1.17 5.59 1.21 7.84 1.81 Percent of teachers reporting compensation delays …Academic year 2006 25 8 13 10 38 10 0.00 Average delay days 120 0.00 120 0.00 120 (for those experiencing delay) Teachers in an expanded-opportunity Next, we analyze the association school receive an average monthly salary of teacher absence and leakage. The of about 23,000 baht. The survey found hypothesis for the multivariate analysis a non-significant delay in the receipt of was that teachers and school salary payments. However, about 25% of characteristics do not affect the teacher teachers reported a delay in receipt absence rate. The dependent variable of non-salary compensation items, e.g. was a binary response, where 1 means eligible allowances such as bonuses. that the teacher was present on the day The average delay (for those experiencing of the survey, and 0 otherwise. The delays) was about 120 days. 38% and 13% analysis found that most variables of teachers in Amnat Charoen and were not associated with teacher Nakhon Ratchasima, respectively, reported absence. Interpreting a lack of statistical delays in such compensation. Such association is complicated by the fact conditions are unlikely to generate a high it could be caused by the lack of power level of teacher motivation. of the test itself, or as a true lack of
ปที ี่ 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 109 association. The results from the schools correlations it is therefore likely that of the two provinces in specification a more favorable school operating II indicated that school infrastructure environment promotes teacher presence. promotes teacher absence at a 15% This is supported by the results showing significant level; hence, the hypothesis that teachers do not report to work if was rejected. In the absence of significant there is an inadequate school infrastructure (Table 8). Table 8. Logit and probit model: Marginal effects of variables on teacher absence Logit Probit Specification I Specification II Specification I Specification II EXP 1.58 2.27 0.95 1.34 (0.58) (0.77) (0.57) (0.75) INSPECTION --3.11 -2.90 -1.96 -1.72 (0.66) (0.57) (0.67) (0.55) PAYDELAY -0.25 -0.34 -0.15 -0.20 (0.54) (0.72) (0.54) (0.71) SCHOOLSIZE -4.86 -7.49 -3.08 -4.63 (0.47) (0.67) (0.48) (0.70) PARTICIPATION -0.03 0.20 -0.02 0.12 (0.03) (0.20) (0.04) (0.21) ACCESS 3.42 2.04 2.21 1.53 (0.55) (0.32) (0.58) (0.39) CLCONDITION -1.75 -1.94 -1.03 -1.14 (0.85) (0.93) (0.82) (0.91) INFRASTRUCT 1.32 1.56 0.81 0.92 (1.34) (1.50) (1.35) (1.49) TCRESOURCE 0.18 0.44 0.12 0.31 (0.10) (0.24) (0.11) (0.27) CLFACILITY -0.92 -0.57 (0.89) (0.91) SECURITY 1.14 0.66 (1.39) (1.38) Log-likelihood -55.17 -54.02 -55.17 -54.03 n 88 88 88 88 Note: Number in parenthesis is z-stat, significant at 15%
110 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. Regression analysis was used to rates are associated with higher levels of explore the correlation of leakage leakage of capitation grants. Specification I (capitation grant and core funds) for revealed teacher experience as another AY 2006. Table 8 shows that the OLS significant contributing factor. Schools can be used for estimating the equation. with more experienced teachers tends to The hypothesis of the model was that suffer from reduced levels of leakage. there are no variables that correlate with However, the results look different for leakage. The dependent variable of the core funds. Payment delays that are analysis was the leakage rate in the natural statistically significant correlate with logarithms scale. In all specifications, leakage. However, specification II implies the hypothesis was rejected. There was that the province dummy was not a significant difference in leakage rates significant in the model, and only payment between the provinces, with schools in delay offered a statistically significant Amnat Charoen having higher leakage explanation of the leakage. For specification levels. Teacher absence promotes leakage III, the factor that significantly explained and the coefficient was almost the same, the leakage of core funds was similar to implying that higher teacher absence specification I (Table 9).
ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2555) 111 Table 9. OLS estimates of the correlation of in leakage of capitation grants and in leakage of core funds, AY 2006 Capitation grants Core funds Specification I Specification II Specification III Specification I Specification II Specification III PROVINCE -0.39** -0.50*** -0.50*** -0.28* -0.24 -0.25* (2.54) (3.46) (3.53) (1.72) (1.60) (1.67) POLITICIAN 0.19 0.04 0.04 -0.08 -0.09 -0.09 (0.16) (0.31) (0.33) (0.67) (0.74) (0.71) DISDELAY -0.16 -0.16 -0.17 0.13 0.13 0.12 (1.32) (1.33) (1.37) (0.99) (1.00) (0.95) PARTICIPATION 0.12 0.15 0.15 -0.02 -0.04 -0.04 (0.97) (1.19) (1.18) (0.19) (0.28) (0.33) VACANT 0.05 0.03 0.03 0.11 0.12 0.13 (0.41) (0.21) (0.25) (0.86) (0.95) (1.03) ABSENT 0.27* 0.25* 0.25* 0.05 0.06 0.06 (1.96) (1.78) (1.78) (0.36) (0.43) (0.41) INSPECTION 0.10 0.14 0.14 -0.12 -0.13 -0.13 (0.85) (1.18) (1.22) (0.95) (1.10) (1.06) BOM -0.05 -0.11 -0.11 -0.04 -0.02 -0.03 (0.37) (0.82) (0.89) (0.32) (0.15) (0.26) PAYDELAY 0.09 0.05 0.04 0.26* 0.25* 0.26** (0.69) (0.37) (0.31) (2.01) (1.94) (2.11) ACCESS 0.06 0.04 0.08 0.08 (0.48) (0.36) (0.63) (0.68) EXP -0.22* 0.09 (1.66) (0.64) n 70 70 70 70 70 70 R-squared 0.26 0.22 0.22 0.20 0.19 0.18 Note: Number in parenthesis is t-stat, *significant at 10%
112 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. Based on the analysis, specifications age. The study also found that teacher I-III confirmed that payment delay is experience was a contributing factor that an important contributing factor that could reduce leakage, suggesting a role encourages leakage. The absence rate for the government in enhancing within the service provider also influences incentives for teachers in order to retain leakage of capitation grants. Thus, improved them at their schools, and secondly, management could lead to more efficient to limit the number of teachers in the operation since schools could increase the early-retirement program. likelihood of receiving larger subsidies up 2. In order to reduce the leakage to their full entitlement. However, leakage of core funds, schools must reduce of core funds caused by payment delays compensation delays, for example by shows a different picture; correcting this introducing on-time payment systems to would require improvement of payment manage the school payroll. Leakage rates procedures, which would contribute to in the two provinces were significantly reducing leakage. different, suggesting that distance from central government may also be an 5. Conclusions and Policy important factor. Government intervention, Recommendations such as regular inspections from This paper has argued that with the central government, investment in new approaches and interview techniques, communication systems, could address it is possible to retrieve primary data this issue. regarding to corruption issues at the In many developing countries micro-level. Based on the analysis, the suffering from weak institutional study results suggest some key policy arrangements, the government’s role as recommendations, as follows. inspector is even more constrained. 1. In order to reduce leakage of An effective national anti-corruption capitation grants, schools need to reduce the program must therefore target these teacher absence rate. However, inadequacy fundamental determinants of corruption- of school infrastructure is associated with corruption that can be measured at the absence rate. Hence, other things being micro-level, such as at the individual equal, investment in school infrastructure agent level. can be expected to indirectly reduce leak-
ปที ่ี 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 113 References Ablo, Emmanuel and Reinikka, Ritva. 1998. Do Budgets Really Matter?: Evidence from Public Spending on Education and Health in Uganda. in Policy Research. Working Paper 1926. Washington D.C.: World Bank.: 1 - 35. Das, Jishnu, et. al. 2004. Teacher Shocks and Student Learning: Evidence from Zambia. in Policy Research. Working Paper 3602. Washington, D.C.: World Bank. ----------. 2005. When Can School Inputs Improve Test Scores. in Policy Research. Working Paper 3217. Washington, D.C.: World Bank. Gauthier, Bernard. 2006. PETS-QSDS in Sub- Saharan Africa : A Stocktaking Study. HEC Montreal: Institute of Applied Economics. Gauthier, Bernard and Reinikka, Ritva. 2007. Methodological Approaches to the Study of Institutions and Service Delivery: A Review of PETS, QSDS, and CRCS. Framework paper for the AERC Collaborative Research Project on Institutions and Service Delivery. Reinikka, Ritva and Svensson, Jakob. 2004. Efficiency of Public Spending: New Microeconomics Tools to Assess Service Delivery. in Fiscal Policy for Development: Poverty, Reconstruction and Growth. Tony Addison and Alan Roe, eds. Palgrave: Macmillan.: 218 - 336. ---------. 2006. Using Micro-Surveys to Measure and Explain Corruption. World Development, 34(2): 359 - 370. Svensson, Jacob. 2003. Who Must Pay Bribes and How Much? Evidence from a Cross-Section of Firms. The Quarterly Journal of Economics, 118(1): 207-230. World Bank. 2005. Cambodia: Public Expenditure Tracking (PETS) in Primary Education. Washington, D.C.: World Bank.
114 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. บทบาทของฝ่ายตุลาการในการป้องกันและปราบปรามการทจุ รติ : การศกึ ษาเปรยี บเทียบกับตา่ งประเทศกรณีศาลฎกี าแผนกคดีอาญา ของผู้ดำ�รงต�ำ แหนง่ ทางการเมือง* The Role of the Judicial Organ in Preventing and Suppressing Corruption: A Comparative Study in relation to the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions ประสิทธ์ิ ปิวาวฒั นพานชิ ** Prasit Pivavatnapanich บทคัดย่อ ปัญหาการทุจริตคอร์รัปชันในประเทศไทยเป็นภัยคุกคามท้ังต่อระบบการเมืองและการพัฒนา เศรษฐกิจของประเทศ การป้องกันและปราบปรามการทุจริตคอร์รัปชันอย่างมีประสิทธิภาพ ต้องอาศัย ความร่วมมือจากภาครัฐและภาคประชาสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งองค์กรของรัฐในกระบวนการยุติธรรม ท่ีมีอ�ำนาจหน้าที่โดยตรงขององค์กรอิสระอย่างคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต แห่งชาติ อัยการสูงสุด และศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ทั้งสามองค์กร ดงั กลา่ วแม้จะมหี นา้ ทีค่ วามรับผิดชอบแตกต่างกันแตก่ ม็ คี วามสัมพนั ธ์กันอย่างใกลช้ ดิ โดยคณะกรรมการ ป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าท่ีรวบรวมและไต่สวนพยานหลักฐานพร้อมสรุปส�ำนวน ประกอบความเห็นทางกฎหมาย ส่วนอัยการสูงสุดท�ำหน้าท่ีกล่ันกรองส�ำนวนของคณะกรรมการป้องกัน และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติและสั่งฟ้องคดี และศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ทางการเมืองมีหน้าที่พิจารณาพิพากษาคดีความผิดที่นักการเมืองและข้าราชการระดับสูงได้กระท�ำ ซงึ่ ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั หิ นา้ ทขี่ องทง้ั สามองคก์ รนี้ กย็ งั มขี อ้ ขดั ขอ้ งบางประการทค่ี วรไดร้ บั การแกไ้ ขปรบั ปรงุ * สรุปจากงานวิจัยเรื่องบทบาทของฝ่ายตุลาการในการป้องกันและปราบปรามการทุจริต: การศึกษาเปรียบเทียบกับ ตา่ งประเทศกรณศี าลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง เสนอตอ่ คณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปราม การทุจริตแห่งชาติ พ.ศ. 2555 ** รองศาสตราจารย์ คณะนติ ิศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์
ปที ่ี 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 115 เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการปราบปรามการทุจริตให้มีประสิทธิภาพและรวดเร็วมากขึ้น โดยค�ำนึงถึง การใหห้ ลักประกนั ข้ันต�่ำเก่ยี วกับการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรม งานวิจัยนี้จะเน้นความส�ำคัญของปัญหากระบวนการพิจารณาคดีของศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองว่ามีปัญหาประการใดบ้าง ซ่ึงจากการศึกษาวิจัยพบว่าปัญหาดังกล่าว สามารถแบ่งได้ออกเป็นสามข้ันตอน กล่าวคือ ปัญหาก่อนที่จะมีการพิจารณาคดี ปัญหาระหว่างการ พิจารณาคดี และปัญหาหลังจากที่พิจารณาคดีเสร็จสิ้นแล้ว ซ่ึงหมายถึงสิทธิอุทธรณ์และการรื้อฟื้นคดี ใหพ้ จิ ารณาคดีใหม่ โดยข้อเสนอแนะของผู้วิจัยนี้ได้เสนอแนวทางออกเป็นสองระดับคือ ระดับระหว่างประเทศกับ ระดับภายในประเทศ โดยระดับระหว่างประเทศ ประเทศไทยควรต้ังข้อสงวน หรือถ้อยแถลงตีความ เก่ยี วกบั สิทธิอทุ ธรณต์ ามมาตรา 14 (5) ของกติการะหว่างประเทศวา่ ด้วยสทิ ธพิ ลเมืองและทางการเมือง ส่วนในระดับภายในประเทศเป็นการแก้ไขกฎหมายภายในต่างๆ ที่เก่ียวกับกระบวนวิธีพิจารณาของ ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำ� รงตำ� แหน่งทางการเมอื ง คำ� สำ� คัญ: ฝ่ายตุลาการกับการป้องกันและปราบปรามการทุจริต การศึกษาเปรียบเทียบ ศาลฎีกา แผนกคดอี าญาของผดู้ �ำรงตำ� แหน่งทางการเมอื ง Abstract Thailand’s chronic corruption problem have undermined the political system and hampered economic development. Effective prevention and suppression of corruption require close cooperation between civil society and public authorities, especially state organs such as the National Anti-Corruption Commission, the Attorney- General and the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions. Although these three organs of the state are vested with different functions, they collaborate in the overall effort to combat corruption. The duties of the National Anti-Corruption Commission are to initiate preliminary investigations and issue report, including a legal opinion. In relation to corruption, the prime responsibility of the Attorney-General is to scrutinize reports and opinions submitted by the National Anti-Corruption Commission and proceed with prosecution of the accused before the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions. The Constitution vests the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions with the responsibility to adjudicate in cases relating to accusations of corruption committed by politicians and/or high-ranking state officials.
116 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. The rules and procedures of the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions are now in need of revision in order to combat corruption efficiently and also to ensure minimum guarantees of a fair trial. This research focuses on problems with the current of criminal procedural rules of the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions. The legal problems of procedure can be divided into three stages: the pre-trial, in-trial and post-trial stages, the last of which includes the appeal against a court judgment, and re-opening of a closed case. The research offers recommendations consistent with national and international standards. Internationally, the Thai government should make a reservation or a declarative statement to Article 14 (5) of the International Covenant on Civil and Political Rights. Domestically, review and amendment of the relevant laws concerning rules of procedure for the Supreme Court’s Criminal Division for Persons Holding Political Positions are required. Keywords: Supreme Court and corruption prevention; Supreme Court’s Criminal Division for Persons holding Political Positions บทนำ� การปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ จะสมั ฤทธผิ์ ล ปญั หาการทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั ของนกั การเมอื ง มากน้อยเพียงใดจึงขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ไม่ว่า และข้าราชการระดับสูงเป็นอุปสรรคส�ำคัญทั้งต่อ จะเป็นเรื่องของการต่ืนตัวของภาคประชาสังคม การพัฒนาประชาธิปไตย เสถียรภาพทางการเมือง การยกระดับการศึกษาและเศรษฐกิจ รวมถึง และการพัฒนาประเทศเป็นอย่างมาก1 ส�ำหรับ การสร้างเสริมให้องค์กรของรัฐท่ีท�ำหน้าที่ในการ ประเทศไทย การทุจริตคอร์รัปชันของนักการเมือง ปราบปรามการทุจริตให้มีประสิทธิภาพมากข้ึน และข้าราชการนั้นเป็นปัญหาเรื้อรังมานาน ส�ำหรับประเทศไทย นับต้ังแต่รัฐธรรมนูญ ฉบับ จนองค์การระหว่างประเทศแบบเอกชนอย่าง ปฎิรูปการเมือง พุทธศักราช 2540 มีผลใช้บังคับ องคก์ ารเพอื่ ความโปรง่ ใสนานาชาติ (Transparency เปน็ ตน้ มา องคก์ รของรฐั ทที่ �ำหนา้ ทป่ี ราบปรามการ International) ในปี ค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) ทจุ รติ ไดแ้ ก่ คณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปราม ได้จัดอันดับการคอร์รัปชันของไทยอยู่ที่ 80 จาก การทุจริตแห่งชาติ อัยการสูงสุด และศาลฎีกา ทงั้ หมด 182 ประเทศ2 ซงึ่ แสดงใหเ้ หน็ วา่ ภยั รา้ ยแรง แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ของการคอร์รัปชันในประเทศไทยยังวกิ ฤตอยู่ และ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทขององค์กรตุลาการ เป็นปัญหาท่ีจะต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน อย่างศาลฏีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง 1 โปรดดูอารัมภบทของอนุสญั ญาขององค์การสหประชาชาตเิ พ่ือตอ่ ต้านการทจุ รติ วรรค 3 2 ประเทศไทยได้คะแนนจากการตรวจสอบความโปร่งใสได้ 3.4 จากคะแนนเตม็ 10
ปีท่ี 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 117 ทางการเมอื ง ซง่ึ ท�ำหนา้ ทใี่ นการพิจารณาพพิ ากษา คอร์รัปชันโดยเฉพาะ ด้วยเหตุนี้ ปัจจุบันกระแส คดีอาญาของนักการเมืองโดยเฉพาะ แม้แต่ แนวคิดที่รัฐจะจัดตั้งศาลช�ำนัญพิเศษข้ึนมาเพื่อ อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการ พิจารณาคดีเกี่ยวกับการทุจริตและการใช้อ�ำนาจ ทุจริต ค.ศ. 2003 ก็ได้รับรองบทบาทหน้าที่ของ มิชอบของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองและ องค์กรตุลาการว่าเป็นองค์กรส�ำคัญในการต่อต้าน ขา้ ราชการระดบั สงู โดยเฉพาะนน้ั เปน็ แนวคดิ ทก่ี ำ� ลงั การทจุ ริตคอร์รัปชนั 3 ได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างมาก หลายประเทศ แม้นานาประเทศจะยอมรับว่าองค์กร เรมิ่ มนี โยบายทจ่ี ะตงั้ ศาลพเิ ศษเชน่ วา่ น้ี เชน่ ประเทศ ตุลาการเป็นองค์กรท่ีมีความส�ำคัญยิ่งในการ ไนจีเรีย โดยหนว่ ยงานทช่ี ่ือว่า The Independent ปราบปรามการทุจริตของนักการเมืองก็ตาม แต่ Corrupt Practices and Other Related เนอื่ งจากนกั การเมอื งเปน็ ผทู้ ม่ี อี ำ� นาจและมอี ทิ ธพิ ล Offences Commission (ICPC) ได้เสนอให้มี ท้ังท่ีอยู่ในระหว่างการด�ำรงต�ำแหน่ง และพ้นจาก การตั้งศาลพิเศษเพ่ือท�ำหน้าท่ีพิจารณาคดีเกี่ยวกับ ต�ำแหน่งแล้วก็ตาม การใช้ระบบการตรวจสอบ การทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั เนอื่ งจากการพจิ ารณาคดอี าญา แ บ บ ป ก ติ จึ ง ไ ม ่ อ า จ ป ้ อ ง กั น แ ล ะ ป ร า บ ป ร า ม ส่วนใหญใ่ นไนจีเรียน้ันใช้เวลานานมาก4 การทุจริตได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกท้ังปัจจุบัน สภาพปญั หา การด�ำเนนิ คดอี าญาทวั่ ๆ ไปกใ็ ชร้ ะยะเวลานานมาก ท่ีผ่านมาศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ยิ่งหากมีการอุทธรณ์ฎีกาด้วยแล้ว การตัดสินคดี ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองได้ตัดสินคดีอาญา อาจใชเ้ วลานานนบั สบิ ปี ซงึ่ การใชเ้ วลานานเกนิ ควร หลายคดี เช่น คดีความผิดต่อต�ำแหน่งหน้าที่ ยอ่ มเปน็ ผลเสยี ตอ่ การพจิ ารณาคดขี องนกั การเมอื ง ราชการ5 คดีความผิดต่อพระราชบัญญัติประกอบ เป็นอย่างมาก เน่ืองจากนักการเมืองเป็นผู้ที่มี รัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปราม อ�ำนาจและอิทธิพลสูง ระยะเวลาการพิจารณาคดี การทุจริต ความผิดต่อต�ำแหน่งหน้าท่ีราชการ6 นานเทา่ ใด นกั การเมอื งผนู้ น้ั กอ็ าจใชอ้ ทิ ธพิ ลของตน คดีขอใหท้ รัพยส์ นิ ตกเปน็ ของแผ่นดนิ 7 คดคี วามผดิ เข้าไปแทรกแซงการท�ำงานของเจ้าหน้าท่ีรัฐได้ ตอ่ ตำ� แหน่งหน้าทรี่ าชการ ฉ้อโกง ผู้ใช้ ผสู้ นับสนุน อกี ทงั้ การใหศ้ าลยตุ ธิ รรมธรรมดามอี ำ� นาจพจิ ารณา ความผิดต่อพระราชบัญญัติ ว่าด้วยความผิด คดีอาญาของนักการเมืองก็อาจไม่เหมาะสม ของพนักงานในองค์กร หรือหน่วยงานของรัฐ เพราะว่า การใช้ระบบศาลยุติธรรมทั่วไปนั้น ความผดิ ตอ่ พระราชบญั ญตั วิ า่ ดว้ ยความผดิ เกยี่ วกบั ใช้เวลานานและไม่ได้องค์คณะผู้พิพากษาที่มี การเสนอราคาตอ่ หนว่ ยงานของรฐั 8 เปน็ ตน้ ซง่ึ การ ความรู้ความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับเร่ืองการทุจริต 3 มาตรา 11 (1) ของอนสุ ัญญาสหประชาชาติว่าดว้ ยการตอ่ ต้านการทุจริต ค.ศ. 2003 4 http://www.tribune.com.ng/index.php/news/23482-icpc-advocates-special-courts-for-corruption-charges 5 คดหี มายเลขแดงที่ อม. 2/2551 6 คดหี มายเลขแดงที่ อม. 1/2550 7 คดีหมายเลขแดงที่ อม. 1/2553 8 คดหี มายเลขแดงที่ อม. 7/2552
118 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ตัดสินบางคดีได้มีการต้ังข้อสังเกตจากหลายฝ่าย กรณีอุทธรณ์น้ันก็อาจซ�้ำซ้อนกับเร่ืองการขอรื้อฟื้น ทง้ั จากแงม่ มุ ของผพู้ พิ ากษา นกั วชิ าการ ทนายความ พจิ ารณาคดอี าญาใหมต่ ามพระราชบญั ญตั กิ ารรอื้ ฟน้ื ฯลฯ เกย่ี วกบั กระบวนวธิ ีพจิ ารณาคดขี องศาลฎีกา คดอี าญาขึ้นพิจารณาใหม่ พ.ศ. 2526ได้ โดยเฉพาะ แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ในประเด็นความหมายของ “พยานหลักฐานใหม่” ในประเด็นต่างๆ ซึ่งสามารถสรุปประเด็นส�ำคัญๆ ตามพระราชบญั ญตั กิ ารรอื้ ฟน้ื คดอี าญาขนึ้ พจิ ารณา ได้ดังน้ี ใหม่ พ.ศ. 2526 กับระเบียบทีป่ ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า ประการแรก การพจิ ารณาคดขี องศาลฎกี า ว่ามีความซ้�ำซ้อนกันหรือไม่ และความหมายของ แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ค�ำว่า “พยานหลักฐานใหม่” น้ัน มีขอบเขต ซึ่งท�ำหน้าท่ีเสมือนเป็นศาลชั้นแรกและช้ันสูงสุด ความหมายแคบกว้างเพยี งใด โดยไม่เปิดโอกาสให้จ�ำเลยได้ใช้สิทธิในการอุทธรณ์ ประการทสี่ าม เรอื่ งความเหมาะสมในการรบั เพ่ือให้ศาลท่ีอยู่ในต�ำแหน่งที่สูงกว่า (Higher พจิ ารณาคำ� รอ้ งอทุ ธรณ์ ตามระเบยี บทปี่ ระชมุ ใหญ่ tribunal) ได้มีโอกาสทบทวนปัญหาข้อกฎหมาย ศาลฎีกาได้ก�ำหนดว่าที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกาจะ ทเ่ี รยี กวา่ judicial review นน้ั จะขดั กบั กบั พนั ธกรณี แต่งต้ังผู้พิพากษา 5 ท่าน เป็นองค์คณะพิจารณา ตามมาตรา 14 (5) ของกติการะหว่างประเทศ อุทธรณ์ โดยองค์คณะน้ีจะต้องไม่เป็นองค์คณะ ว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองซึ่ง ที่พิจารณาคดีซ่ึงการท่ีระเบียบท่ีประชุมใหญ่ รับรองสิทธิอุทธรณ์ของจ�ำเลยในคดีอาญาหรือไม่ ศาลฎกี าวา่ ดว้ ยหลกั เกณฑก์ ารอทุ ธรณ์ โดยองคค์ ณะนี้ นอกจากนี้ ยังเกิดค�ำถามด้วยว่า “ท่ีประชุมใหญ่ จะต้องไม่เป็นองค์คณะที่พิจารณาคดี โดยการที่ ศาลฎกี า” มสี ถานะเปน็ “ศาลท่ีสูงกวา่ ” (Higher ระเบียบที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกา ว่าด้วยหลักเกณฑ์ tribunal) ตามมาตรา 14 (5) ของกติการะหว่าง การอุทธรณ์ค�ำพิพากษาศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง พยานของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ก�ำหนดไว้ หรอื ไม่ เช่นน้ีก็อาจมีประเด็นให้พิจารณาว่า ท�ำไมจึงไม่ให้ ประการท่ีสอง สิทธิอุทธรณ์ต่างจากสิทธิ องค์คณะเดิมซึ่งเป็นผู้ที่รับผิดชอบส�ำนวนเดิม ได้มี ในการขอรื้อฟื้นพิจารณาคดีใหม่หรือไม่ อย่างไร โอกาสไต่สวนข้อเท็จจริงของคดีมาต้ังแต่ต้นมา ประเด็นนีเ้ กดิ ขึ้นเนื่องจากรฐั ธรรมนญู พุทธศกั ราช ทำ� หนา้ ทเี่ ปน็ องคค์ ณะพจิ ารณาอทุ ธรณ์ การแตง่ ตง้ั 2550 มาตรา 278 วรรค 3 บัญญัติว่า ผู้ต้อง องค์คณะขึ้นใหม่เพ่ือท�ำหน้าท่ีพิจารณากล่ันกรอง ค�ำพิพากษาอุทธรณ์ต่อท่ีประชุมใหญ่ศาลฎีกาได้ การอุทธรณ์นั้นมีวัตถุประสงค์เพื่ออะไร การศึกษา ต่อเมื่อมีการคน้ พบ “พยานหลกั ฐานใหม”่ ซ่ึงอาจ ในประเด็นนี้จึงมีความส�ำคัญอย่างย่ิงต่อสิทธิของ ท�ำให้ข้อเท็จจริงเปล่ียนแปลงไปในสาระส�ำคัญ จำ� เลยทีจ่ ะได้รับการพจิ ารณาคดอี ย่างเปน็ ธรรม เท่าน้ัน ดังนั้น หากไม่มีการค้นพบพยานหลักฐาน ประการที่สี่ ประเด็นเก่ียวกับความมี ใหม่ ซง่ึ อาจทำ� ใหข้ อ้ เทจ็ จรงิ เปลยี่ นแปลงไป ในสาระ ส่วนได้เสียขององค์คณะพิจารณาในการลงคะแนน ส�ำคญั ผลกค็ ือ ผตู้ อ้ งค�ำพพิ ากษาไมอ่ าจอทุ ธรณ์ได้ เสียงในท่ีประชุมใหญ่ การท่ีกฎหมายก�ำหนดให้ ส�ำหรับการก�ำหนดเงื่อนไขให้มีพยานหลักฐานใหม่ องค์คณะผู้พิพากษาท่ีเคยตัดสินคดีมาแล้วมีสิทธิ
ปที ี่ 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 119 ลงคะแนนเสียงท่ีประชุมใหญ่ศาลฎีกา กรณีท่ีมี ขอบเขตการวจิ ัย การอทุ ธรณน์ นั้ อาจถกู พจิ ารณาไดว้ า่ จำ� เลยไมไ่ ดร้ บั เนอื่ งจากรัฐธรรมนูญ ฉบับปฏริ ปู การเมอื ง การพจิ ารณาคดอี ยา่ งเปน็ ธรรม เน่ืองจากองค์คณะ พุทธศักราช 2540 และฉบับพุทธศักราช 2550 ที่เคยตัดสินคดีมาแล้วในตอนแรกก็มีสิทธิลง ได้ก�ำหนดภารกิจในการด�ำเนินคดีอาญาแก่ คะแนนในชั้นของการพิจารณาค�ำร้องอุทธรณ์ นักการเมืองและข้าราชการระดับสูงท่ีทุจริต ของผตู้ อ้ งคำ� พพิ ากษาดว้ ย กรณนี จี้ ะถอื วา่ องคค์ ณะ คอรร์ ปั ชนั ไวแ้ กส่ ามองคก์ รของรฐั คอื คณะกรรมการ ท่ีเคยตัดสินมาแล้วเป็นผู้มีส่วนได้เสียหรือไม่ ปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหง่ ชาติ (ป.ป.ช.) กล่าวอีกนัยหนึ่ง การคงให้องค์คณะที่เคยตัดสิน อัยการสูงสุด และศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ คดีมาแล้วยังคงมีสิทธิลงคะแนนเสียงในชั้น ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง และลักษณะ ของการอุทธรณ์ ในท่ีประชุมใหญ่ศาลฎีกาน้ัน การท�ำงานขององค์กรดังกล่าวนี้มีความสัมพันธ์กัน มคี วามเหมาะสมมากนอ้ ยเพยี งใด อย่างใกล้ชิดถึงขนาดที่ความไม่สมบูรณ์ของ ประการทห่ี า้ ปญั หาเกยี่ วกบั การใชด้ ลุ พนิ จิ การท�ำงานขององค์กรหนึ่งอาจมีผลกระทบต่อการ ของผู้พิพากษาในการเลือกรับฟังพยานหลักฐาน ทำ� งานของอกี องคก์ รหนง่ึ ได้ ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากการท่ี และการรักษาความลับของค�ำพิพากษามิให้ร่ัวไหล รัฐธรรมนูญก�ำหนดว่า คณะกรรมการป้องกันและ ตอ่ บคุ คลภายนอกอกี ดว้ ย ในประเดน็ นมี้ ขี อ้ พจิ ารณา ปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าท่ีไต่สวน ท่ีว่า เมื่อศาลได้เรียกบุคคลภายนอกให้เข้ามา ข้อเท็จจริงและสรุปส�ำนวนพร้อมทั้งท�ำความเห็น ให้ถ้อยค�ำ หรือให้ความเห็นในเรื่องใดเร่ืองหนึ่งนั้น เกี่ยวกับการด�ำเนินคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง สมควรหรอื ไมท่ ศี่ าลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำรง ทางการเมืองไปยังศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ต�ำแหน่งทางการเมืองจะแจ้งให้คู่ความอีกฝ่ายหน่ึง ผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง9 มองในแงน่ ี้ การทำ� งาน ทราบเพอื่ จะไดเ้ บกิ ความพยานฝา่ ยตนได้ช้แี จง ข อ ง ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ป ้ อ ง กั น แ ล ะ ป ร า บ ป ร า ม ตัวอย่างประเด็นปัญหาที่กล่าวมาข้างต้น การทุจริตแห่งชาติจึงมีความส�ำคัญมาก เพราะ ล้วนเป็นเรื่องส�ำคัญของกระบวนวิธีพิจารณา เปรียบได้กับต้นธารแห่งความยุติธรรมของคดี ของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง หรือในกรณีที่อัยการสูงสุดได้กลั่นกรองส�ำนวน ทางการเมอื ง ดงั นน้ั การศกึ ษาประเดน็ ตา่ งๆ เหลา่ น้ี ข อ ง ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ป ้ อ ง กั น แ ล ะ ป ร า บ ป ร า ม จะเป็นประโยชน์ต่อการปรับปรุงกระบวนวิธี การทุจริตแห่งชาติและเห็นว่าไม่สมบูรณ์ก็จะต้อง พิจารณาของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง มกี ารตง้ั คณะท�ำงานรว่ มกันขึ้นมาพิจารณา รวมทั้ง ต�ำแหน่งทางการเมืองให้มีประสิทธิภาพ และ การท่ีกฎหมายก�ำหนดให้การพิจารณาคดีของศาล ความนา่ เชื่อถือมากยงิ่ ข้นึ ฎกี าแผนกคดอี าญาใหย้ ดึ สำ� นวนของคณะกรรมการ ปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหง่ ชาตเิ ปน็ หลกั เป็นต้น การที่กฎหมายก�ำหนดลักษณะกลไก การด�ำเนนิ คดีอาญากบั นักการเมืองและข้าราชการ 9 มาตรา 250 (2) แหง่ รัฐธรรมนูญ พทุ ธศักราช 2550
120 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ระดับสูงไว้เช่นนี้ท�ำให้การวิจัยจ�ำเป็นต้องศึกษา ท่ีส่ี เป็นการวิเคราะห์ปัญหากระบวนวิธีพิจารณา โครงสร้าง อ�ำนาจหน้าที่ตลอดจนลักษณะการ ของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ทำ� งานและการประสานงานขององคก์ รทงั้ สามดว้ ย ทางการเมอื ง และเพอื่ สะดวกตอ่ การท�ำความเขา้ ใจ เพยี งแตง่ านวจิ ยั นจ้ี ะเนน้ ทศ่ี าลฎกี าแผนกคดอี าญา จะแบง่ ออกเปน็ สามขนั้ ตอน คอื ขน้ั ตอนแรกเกยี่ วกบั ของผูด้ �ำรงตำ� แหน่งทางการเมืองเปน็ ส�ำคญั ปญั หากอ่ นการพจิ ารณาคดี ขั้นตอนทสี่ องเกีย่ วกบั บทความวิจัยน้ีประกอบด้วยสองส่วน ปญั หาระหวา่ งการพจิ ารณาคดี และขนั้ ตอนสดุ ทา้ ย ส่วนแรกจะศึกษาเกี่ยวกับระบบและกลไกของ เป็นปัญหาภายหลังการพิจารณาคดี ซึ่งเป็นเรื่อง องคก์ รในกระบวนการยตุ ธิ รรมทมี่ หี นา้ ทป่ี ราบปราม ของการอทุ ธรณ์ และการรอื้ ฟน้ื เพอื่ พจิ ารณาคดใี หม่ การทุจริตคอร์รัปชัน โดยจะใช้แนวทางศึกษา ส่วนหัวข้อท่ีห้าเป็นบทที่มาขยายความหัวข้อที่สี่ เชิงเปรียบเทียบกับกฎหมายต่างประเทศว่า ในสว่ นทเ่ี กยี่ วกบั สทิ ธอิ ทุ ธรณแ์ ละสทิ ธใิ นการรอื้ ฟน้ื โครงสร้างและอ�ำนาจหน้าที่ขององค์กรที่มีบทบาท คดเี พอ่ื พจิ ารณาคดใี หม่ จงึ ไดอ้ ธบิ ายแนวคดิ เกย่ี วกบั ในการปราบปรามการทุจริตนักการเมืองนั้น การทบทวนค�ำพิพากษา เพื่อความเป็นธรรมว่า มีลักษณะอย่างไร และเพ่ือที่จะเข้าใจรูปแบบการ หมายถึงอะไร พร้อมท้งั ยังไดว้ เิ คราะห์ความเหมอื น ทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั ของนกั การเมอื งทป่ี จั จบุ นั มวี ธิ กี าร และความต่างระหว่างสิทธิอุทธรณ์และสิทธิ ต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะที่เรียกว่า “การทุจริต ในการร้ือฟื้นคดีเพ่ือพิจารณาคดีใหม่ด้วย ส่วน เชงิ นโยบาย” หรอื ทนี่ กั วชิ าการเรยี กวา่ “การทจุ รติ หวั ขอ้ สดุ ทา้ ยเปน็ บทสรปุ และขอ้ เสนอแนะเกยี่ วกบั ทางการเมือง” (Political corruption) น้ัน โครงสร้างอ�ำนาจหน้าที่และกระบวนวิธีพิจารณา จึงควรที่จะอธิบายประเภทของการทุจริตแบบน้ีว่า ของคณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ มลี กั ษณะอยา่ งไร รวมทงั้ ศกึ ษาระบบการตรวจสอบ แหง่ ชาติ อยั การสงู สดุ และศาลฎกี าแผนกคดอี าญา การทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั ของตา่ งประเทศวา่ ใชว้ ธิ กี ารใด ของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง โดยขอ้ เสนอแนะนี้ ในการควบคุมตรวจสอบการทุจริตคอร์รัปชัน จะแบ่งออกเป็นสองแนวทางหลักๆ คือแนวทาง ของนักการเมือง ซ่ึงจะปรากฏในหัวข้อท่ีหน่ึง ในระดบั ระหวา่ งประเทศ และแนวทางระดบั ภายใน ส่วนหัวข้อท่ีสอง จะศึกษาเก่ียวกับบทบาทหน้าท่ี ประเทศ ซึ่งทั้งสองแนวทางน้ีจะไม่ขัดแย้งกัน ข อ ง ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ป ้ อ ง กั น แ ล ะ ป ร า บ ป ร า ม รัฐบาลสามารถเลือกท�ำได้ท้ังสองแนวทาง การทุจริตแห่งชาติและอัยการสูงสุดว่ามีอ�ำนาจ ส่วนทีห่ นึ่ง หน้าที่อย่างไร รวมทั้งศึกษาโครงสร้างและอ�ำนาจ ระบบและกลไกขององคก์ รใน หน้าท่ีของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง กระบวนการยุตธิ รรมทที่ �ำหน้าท่ี ต�ำแหน่งทางการเมืองว่ามีลักษณะอย่างไร และ การปราบปรามการทุจริต ทีผ่ ่านมามปี ญั หาในเรอ่ื งใดบ้าง ในส่วนที่หนึ่งนี้จะเป็นการศึกษาแนวคิด ส�ำหรับส่วนท่ีสองเกี่ยวกับปัญหาในทาง ทั่วไปเกี่ยวกับระบบการตรวจสอบการทุจริต ปฏิบัติเก่ียวกับการพิจารณาคดีของศาลฎีกาแผนก คอร์รัปชันของนักการเมือง ซึ่งสามารถแบ่งได้ คดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง โดยหวั ขอ้
ปีท่ี 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 121 ออกเป็นสองระบบใหญ่คือ ระบบการถอดถอน โดยสมาชิกรฐั สภาทีเ่ รียกวา่ การถอดถอนออกจาก (Impeachment) โดยสมาชิกรัฐสภาซ่ึงเป็นระบบ ต�ำแหน่ง (Impeachment) และการควบคุม ท่ีใช้ในประเทศคอมมอนลอว์ กับระบบควบคุม ตรวจสอบโดยองค์กรตุลาการ ในบทน้ีจะเป็นการ ตรวจสอบทางตุลาการอันเป็นระบบที่ใช้ในกลุ่ม ศึกษากระบวนการตรวจสอบการใช้อ�ำนาจรัฐ ประเทศภาคพ้ืนยุโรป จากน้ันจะศึกษาระบบ ว่ามีหลักเกณฑ์ท่ีส�ำคัญอย่างไร และในตอนท้าย และกลไกการตรวจสอบการทุจริตคอร์รัปชัน จะกล่าวถึงระบบการตรวจสอบการใช้อ�ำนาจรัฐ ในประเทศไทย โดยจะได้อธิบาย และวิเคราะห์ ของประเทศไทยด้วย ปัญหาการปฎิบัติหน้าที่ขององค์กรในกระบวนการ 1.1 ระบบการตรวจสอบโดยระบบ ยุติธรรมของประเทศไทยทั้งสามองค์กร คือ การถอดถอน (Impeachment) คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ในรัฐสภา แห่งชาติ อัยการสูงสุด และศาลฎีกาแผนกคดี ประเทศทใี่ ชร้ ะบบนไี้ ดแ้ ก่ ประเทศองั กฤษ อาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ว่ามี และสหรัฐอเมริกา ระบบน้ีจะใช้ควบคุมตรวจสอบ ลักษณะอยา่ งไรบ้าง ก า ร ป ฏิ บั ติ ห น ้ า ที่ แ ล ะ ก า ร ป ร ะ พ ฤ ติ ต น ที่ ไ ม ่ 1. การดำ� เนนิ คดีอาญากับผู้ด�ำรงตำ� แหนง่ เหมาะสมของผู้น�ำของประเทศ คณะรัฐมนตรี ทางการเมอื งในต่างประเทศ และสมาชิกรัฐสภา โดยสมาชิกรัฐสภาจะเป็นผู้ท�ำ การตรวจสอบการใช้อ�ำนาจรัฐของผู้ด�ำรง หน้าทพ่ี ิจารณาและลงมติถอดถอน โดยในประเทศ ต�ำแหน่งทางการเมือง และเจ้าหน้าที่ระดับสูง อังกฤษผู้ท่ีมีอ�ำนาจพิจารณาคือ สภาสามัญ (High ranking official) น้ัน เป็นเร่ืองที่หลาย (House of Lord)10 สว่ นประเทศสหรัฐอเมรกิ านนั้ ประเทศให้ความส�ำคัญ เน่ืองจากการใช้อ�ำนาจรัฐ อ�ำนาจการลงมติถอดถอนคือวุฒิสภา (Senator)11 ไปในทางมิชอบแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตนน้ัน ลักษณะของการตรวจสอบการใช้อ�ำนาจรัฐ หรือ เป็นส่ิงท่ีบ่อนท�ำลายผลประโยชน์ของรัฐ และหลัก ความประพฤตขิ องนกั การเมอื งโดยการถอดถอนนนั้ นิติรัฐ ด้วยเหตุนี้ รัฐธรรมนูญของหลายประเทศ มีลักษณะเป็นการควบคุมทางการเมืองมากกว่า จึงก�ำหนดกระบวนการตรวจสอบการใช้อ�ำนาจรัฐ จะเปน็ การดำ� เนนิ คดอี าญาทางกฎหมายอยา่ งระบบ ซง่ึ วธิ กี ารตรวจสอบการใชอ้ ำ� นาจรฐั นนั้ แบง่ ออกได้ ทีใ่ ช้องค์กรตลุ าการเปน็ ผตู้ รวจสอบ เป็นสองระบบใหญๆ่ คือ ระบบที่ควบคมุ ตรวจสอบ 10 ในอดีตประวัติศาสตร์การเมืองของประเทศอังกฤษ นักการเมืองท่ีเคยถูกถอดถอนคือ Lord Melville ซ่ึงเป็นเพ่ือน สนทิ ของนายกรฐั มนตรคี อื นาย William Pitt โดยถกู กลา่ วหาวา่ ใชเ้ งนิ ของรฐั ไปในทางมชิ อบ สว่ นนกั การเมอื งในปจั จบุ นั ที่เกือบถูกมาตรการถอดถอนก็คือ นายกรัฐมนตรีโทน่ี แบร์ โดยถูกกล่าวหาประพฤติน่าเสื่อมเสียอย่างร้ายแรง (gross misconduct) กรณที ม่ี ีการตดั สนิ ในทางการเมืองในการรว่ มทำ� สงครามกับอิรักในสงครามอา่ วเปอร์เซียรอบสอง 11 ผู้สนใจวิธีการถอดถอนของประเทศสหรัฐอเมริกาโปรดดูรายละเอียดใน Michael J. Gerhardt, The Lessons of Impeachment History, The George Washington Law Review Vol. 67: 1999, pp. 603-625; Elizabeth B. Bazan, Impeachment: An Overview of Constitutional Provisions, Procedure, and Practice, Congressional Research Service, 2001 เอกสารนี้สามารถดูได้จากเวบ็ ไซต์ http://www.fas.org/sgp/crs/misc/98-186.pdf
122 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. 1.2 ระบบการตรวจสอบ หลักการเดิมของรัฐธรรมนูญในอดีต โดยบัญญัติ โดยองคก์ รตลุ าการ ให้ศาลสูงสุดท�ำหน้าที่ตรวจสอบการทุจริตของ นอกจากประเทศอิตาลีจะใช้การควบคุม สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร รัฐมนตรีขณะท่ียังด�ำรง ตรวจสอบผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองโดยการ ต�ำแหน่ง14 เพียงแต่รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ได้เพิ่ม ถอดถอนทางรัฐสภาแล้ว รัฐธรรมนูญประเทศ ตำ� แหนง่ ทเี่ รยี กวา่ State Secretaries ใหอ้ ยภู่ ายใต้ อิตาลี ค.ศ. 1948 ยังได้เพิ่มบทบาทของตุลาการ การด�ำเนินคดีต่อศาลสูงสุดด้วย และเป็นความผิด ในการตรวจสอบการทุจริตของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ต่อต�ำแหน่งหน้าท่ีที่เรียกว่า official crimes ทางการเมืองด้วย โดยรัฐธรรมนูญของอิตาลี (ambtsmisdrijven) แม้เม่ือบุคคลน้ันพ้นจาก ไดแ้ บง่ ออกเปน็ สองกรณี คอื กรณที ผี่ ดู้ �ำรงตำ� แหนง่ ต�ำแหน่งไปแล้ว ก็ยังสามารถด�ำเนินคดีได้ ทางการเมืองอย่างนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี อยู่ใน โดยศาลสูงสุดท่ีเรียกว่า Hoge Raad ซึ่งต้ังอยู่ท่ี ระหว่างการด�ำรงต�ำแหน่งกับกรณีที่ผู้นั้นพ้นจาก กรุงเฮก ท�ำหน้าที่เป็นองค์คณะพิเศษท่ีเรียกว่า การดำ� รงต�ำแหน่งแลว้ forum privilegiatum ที่ท�ำหน้าท่ีพิจารณาคดี ในอดตี รฐั ธรรมนญู ของประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ ความผดิ อาญาทกี่ ระทำ� โดยนกั การเมอื งโดยเฉพาะ15 ฉบบั ปี ค.ศ. 181412 และฉบบั ปี ค.ศ. 181513 รวมทง้ั และเป็นศาลท่ีพิจารณาครั้งแรกและคร้ังสุดท้าย กฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งศาล ทีเ่ รียกวา่ the 1827 โดยไม่มีการอุทธรณ์ (Court of the first and Act on Judicial Organization มาตรา 76 (1) final instance)16 ได้ก�ำหนดให้ความผิดต่อต�ำแหน่งหน้าท่ีของ ประเทศฝรั่งเศสได้ชื่อว่าเป็นต้นแบบ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร รัฐมนตรี และเจ้าหน้าที่ ของการต้ังศาลช�ำนัญพิเศษเพื่อพิจารณาคดี ระดับสูงนั้น ได้ฟ้องต่อศาลสูงสุดของประเทศ คือ ของนกั การเมืองโดยเฉพาะ นบั ต้ังแตป่ ฏิวตั ฝิ ร่งั เศส Hoge Raad ซ่ึงเป็นศาลที่พิจารณาคดีคร้ังแรก ค.ศ. 1789 เป็นต้นมา รัฐธรรมนูญของประเทศ และคร้งั สดุ ท้าย (Court of the first and final ฝรั่งเศสได้ก�ำหนดองค์กรและกระบวนการพิเศษ instance) ส� ำ ห รั บ พิ จ า ร ณ า ค ว า ม ผิ ด ข อ ง นั ก ก า ร เ มื อ ง ส่วนรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันของประเทศ โดยรัฐธรรมนูญได้จัดต้ัง “ศาลอาญาช้ันสูง” (La เนเธอร์แลนด์ ค.ศ. 1983 มาตรา 119 ก็รับรอง Haute Cour de Jutice) ขึ้น17 และธรรมเนียม 12 Article 104 of the 1814 Constitution 13 Article 177 of the 1815 Constitution 14 มาตรา 119 บัญญัติว่า “Present and former members of the Parliament, Ministers, and State Secretaries shall be tried by the Supreme Court for offenses committed while in office. Proceedings shall be instituted by Royal Decree or by a resolution of the Second Chamber.” 15 Roel de Lange, Political and Criminal Responsibility, http://www.ejcl.org/64/art64-18.html#_ftn40 16 Chorus, Gerver & Hondus (ed.), Introduction to Dutch Law, (The Netherlands: Kluwer Law International, 2006), p. 57 17 บวรศักดิ์ อุวรรณโณ, ระบบการตรวจสอบทุจริตของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งระดับสูง (Impeachment), วารสารกฎหมาย, ปีที่ 17 ฉบับท่ี 3, 2540, หน้า 113
ปที ี่ 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2555) 123 ปฏิบัติในการด�ำเนินคดีอาญากับประมุขของรัฐ การทุจริตแห่งชาติ และอ�ำนาจส่ังฟ้องคดี และ และบรรดารัฐมนตรีทั้งหลายของฝร่ังเศสได้มี ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง อทิ ธพิ ลกบั สเปน อติ าลี เบลเยย่ี ม และเนเธอรแ์ ลนด์ ทางการเมืองท�ำหน้าท่ีพิจารณาพิพากษา แม้ ในเวลาต่อมา18 ในส่วนที่เกี่ยวกับกระบวนวิธี สามองค์กรน้ีจะท�ำหน้าท่ีแตกต่างกันก็ตามแต่ก็มี พิจารณาแม้จะได้รับการปรับปรุงแก้ไขก็ตามแต่ ความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด การปราบปราม ศาสตราจารย์ John Bell ผเู้ ชย่ี วชาญด้านกฎหมาย การทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั ของนกั การเมอื งและขา้ ราชการ ฝร่ังเศสกล่าวว่า กระบวนการถอดถอนนั้นก็ยังอยู่ ระดับสงู จะสัมฤทธ์ิผลมากนอ้ ยเพยี งใด กข็ ้นึ อยกู่ บั บนพ้ืนฐานช่วงการฟื้นฟูของราชวงศ์บูร์บอง ค.ศ. การประสานการท�ำงานขององค์กรทั้งสามด้วย 1814 (the Restoration of Bourbons 1814) อาทิเช่น คณะกรรมการป้องกันและปราบปราม และในช่วงเวลาน้ันก็ยังไม่เคยมีการพิจารณา การทุจริตแห่งชาติจะต้องปรับปรุงพัฒนาระบบ ค ดี อ า ญ า กั บ ป ร ะ มุ ข ข อ ง รั ฐ แ ต ่ อ ย ่ า ง ใ ด การรวบรวมและไต่สวนพยานหลักฐานอย่างรัดกุม อย่างไรก็ตาม บุคคลท่ีเก่ียวข้องกับระบอบวิช่ี เพียบพร้อมด้วยพยานหลักฐานอย่างสมบูรณ์ (Vichy) ต่อมาภายหลังได้ถูกด�ำเนินคดีต่อ อัยการสูงสุดก็จะต้องกลั่นกรองส�ำนวนของ ศาลอาญาช้ันสูง โดยรัฐมนตรีคนสุดท้ายในรัฐบาล คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต วิช่ีที่ถูกด�ำเนินคดีต่อศาลอาญาชั้นสูงคือ นาย แหง่ ชาติอยา่ งละเอยี ดลออ หากมขี ้อสงสยั ก็จะตอ้ ง Bonnard หลังจากที่ล้ีภัยเป็นเวลานานในประเทศ มกี ารประสานงานอยา่ งใกลช้ ดิ เพอื่ พยายามมใิ หเ้ กดิ สเปน19 กรณีที่ท้ังสองฝ่ายหาข้อยุติไม่ได้จนต้องตั้ง 2. บทบาทของคณะกรรมการป้องกนั คณะท�ำงานร่วมกันซ่ึงจะเป็นการเสียเวลา จากนั้น และปราบปรามการทจุ ริตแห่งชาติ เม่ือสรุปส�ำนวนเรียบร้อยแล้วก็จะส่ังฟ้องต่อ และอยั การสูงสุดเก่ยี วกับ ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาต่อไป และหากส�ำนวน การด�ำเนนิ คดอี าญาของนกั การเมือง ข อ ง ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ป ้ อ ง กั น แ ล ะ ป ร า บ ป ร า ม ตามรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2550 ก า ร ทุ จ ริ ต แ ห ่ ง ช า ติ ไ ม ่ มี ข ้ อ บ ก พ ร ่ อ ง ด ้ า น ได้ก�ำหนดให้องค์กร 3 องค์กร ท�ำหน้าท่ีด�ำเนิน พยานหลักฐานแล้ว ศาลฎีกาแผนกคดีอาญา คดีอาญากับผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ได้แก่ ข อ ง ผู ้ ด� ำ ร ง ต� ำ แ ห น ่ ง ท า ง ก า ร เ มื อ ง ก็ ไ ม ่ ต ้ อ ง คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต เสียเวลามากในการไต่สวนพยานหลักฐานเพิ่มเติม แหง่ ชาติ (ป.ป.ช.) ซง่ึ ท�ำหนา้ ที่รวบรวมและไต่สวน อนั จะเปน็ การยอ่ ระยะเวลาในการกระบวนพจิ ารณา พยานหลักฐาน อัยการสูงสุดท�ำหน้าท่ีกลั่นกรอง อย่างมาก อันจะสมกับความมุ่งหมายของการ ส�ำนวนของคณะกรรมการป้องกันและปราบปราม ด� ำ เ นิ น ค ดี อ า ญ า กั บ นั ก ก า ร เ มื อ ง ท่ี ต ้ อ ง ก า ร ความรวดเรว็ ไม่ใช้ระยะเวลานานเกนิ ไป 18 John Bell, Criminal Liability of Politicians in France, Cambridge Yearbook of European Legal Studies, Vol. 3, 2001, p. 65 19 John Bell, p. 66
124 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. อย่างไรก็ตาม ในอีกมุมหน่ึงกระบวน แทรกแซงการท�ำงานของเจ้าหน้าที่ได้ อีกทั้ง พิจารณาของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง หากให้มีการด�ำเนินคดีอาญาแก่นักการเมือง ต�ำแหน่งทางการเมืองก็จะต้องเปิดโอกาสให้ ในระบบปกติแล้ว ก็จะทำ� ให้กระบวนการพจิ ารณา จ�ำเลยได้ต่อสู้คดีอย่างเต็มท่ีและเป็นธรรมด้วย คดีล่าช้าเน่ืองจากต้องมีการต่อสู้คดีถึงสามศาล ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการให้โอกาสคู่ความมีสิทธิ ดังนั้นเพ่ือให้การด�ำเนินคดีอาญาเป็นไปด้วยความ ท่ีจะเบิกความพยาน หรือผู้เช่ียวชาญมาช้ีแจง รวดเร็ว และให้การพิจารณาคดีอาญาเก่ียวกับ เพิ่มเติมในกรณีที่ศาลเรียกบุคคลภายนอกมา ความผิดฐานทุจริตคอร์รัปชัน หรือการใช้อ�ำนาจ ให้การในเร่ืองหน่ึงเร่ืองใด หรืออีกกรณีหนึ่งก็คือ โดยมชิ อบ ไดร้ บั การพจิ ารณาคดจี ากองคก์ รตลุ าการ การเปิดโอกาสให้ผู้ต้องค�ำพิพากษาของศาลมีสิทธิ ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเป็นการเฉพาะ ผู้ร่าง ท่ีจะอุทธรณ์ในปัญหาข้อกฎหมายต่อท่ีศาลฎีกา รัฐธรรมนูญจึงก�ำหนดให้มีการต้ังศาลฎีกาแผนก แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง20 คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองข้ึนมา หรือที่ประชุมใหญศ่ าลฎกี า21 ได้ แตส่ ิทธิอทุ ธรณ์นี้ เพื่อท�ำหน้าที่พิจารณาและพิพากษาคดีอาญา จ�ำกัดเฉพาะปัญหาข้อกฎหมายเท่านั้น และต้อง ของนกั การเมอื งเป็นการเฉพาะ เป็นปัญหาข้อกฎหมายที่เป็นสาระส�ำคัญแห่งคดี ลกั ษณะพเิ ศษของศาลฎกี าแผนกคดอี าญา เทา่ น้นั จำ� เลยไมอ่ าจอทุ ธรณ์ปญั หาขอ้ เทจ็ จรงิ ได้ ของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งมอี ยหู่ ลายประการ 3. บทบาทของศาลฎกี าแผนกคดอี าญา กล่าวคือ ระบบการพิจารณาคดีใช้ระบบไต่สวน ของผ้ดู �ำรงตำ� แหน่งทางการเมือง แทนที่จะใช้ระบบกล่าวหาอย่างศาลปกติท่ัวไป ในการปราบปรามการทุจริต องค์คณะผู้พิพากษาที่ตัดสินคดีมาจากผู้พิพากษา ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง ศาลฎีกาซึ่งเลือกองค์คณะพิจารณาเป็นรายคดี ต�ำแหน่งทางการเมืองเป็นศาลท่ีต้ังข้ึนมาภายใต้ ซึ่งมีจ�ำนวน 9 ท่าน ในขณะท่ีองค์คณะในคดี รัฐธรรมนญู ฉบบั ปฏริ ูปการเมอื งไทย ปี พ.ศ. 2540 ทว่ั ๆ ไป จะประกอบด้วยผูพ้ ิพากษา 3 ท่าน และ โดยสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญต้องการให้การ ค�ำพิพากษาของศาลเป็นที่สุด ซ่ึงโดยปกติแล้ว พิจารณาคดีอาญาของนักการเมืองน้ันไม่อยู่ภายใต้ จะไม่มีการอุทธรณ์เน่ืองจากการฟ้องคดีอาญาต่อ ระบบกระบวนการยตุ ธิ รรมปกตทิ วั่ ไปทใี่ ชก้ บั บคุ คล ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองน้ันกฎหมายก�ำหนด ธรรมดา แต่เนื่องจากนักการเมืองเป็นผู้มีอ�ำนาจ ให้เริ่มต้นท่ีศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง หรอื อิทธพิ ลมาก สามารถใชต้ �ำแหน่งหน้าทีข่ องตน ต�ำแหน่งทางการเมือง ดังน้ัน ศาลฎีกาแผนก คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองจึงมี 20 ในกรณีท่ีมีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยให้ศาลอุทธรณ์แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองท�ำหน้าท่ีเป็น ศาลช้ันแรก และใหผ้ ู้ตอ้ งค�ำพพิ ากษาสามารถอุทธรณต์ ่อศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผู้ด�ำรงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งได้ 21 ในกรณีท่ียังคงให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ท�ำหน้าที่เป็นศาลช้ันแรกและช้ันเดียว อย่างในปัจจุบัน
ปที ่ี 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 125 ฐานะเปน็ ทัง้ ศาลช้ันแรกและชน้ั สุดทา้ ย (Court of 4. ประเด็นปญั หาเก่ยี วกับการพจิ ารณาคด ี the first and last instance) ในเวลาเดียวกัน ของศาลฎีกาแผนกคดอี าญา อย่างไรก็ดี รัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2550 ได้ ของผู้ดำ� รงตำ� แหน่งทางการเมอื ง ผ่อนคลายความเคร่งครัดของความเป็นท่ีสุดของ 4.1 ปัญหากอ่ นการพจิ ารณาคดี ค�ำพพิ ากษาซงึ่ ตามรัฐธรรมนูญ พุทธศกั ราช 2540 1) ประเดน็ เรอื่ งการยดึ ส�ำนวน ไม่เปิดช่องให้ผู้ต้องค�ำพิพากษาได้มีสิทธิอุทธรณ์ คณะกรรมการปอ้ งกันและ แตอ่ ยา่ งใด แตม่ าตรา 278 วรรค 3 แหง่ รฐั ธรรมนญู ปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ พุทธศักราช 2550 ได้ยอมรับให้มีการอุทธรณ์ ในการพจิ ารณาคดี ต่อท่ีประชุมใหญ่ศาลฎีกาได้เพียงแต่ระบุเงื่อนว่า การที่กฎหมายก�ำหนดให้ศาลฎีกาแผนก จะตอ้ งมกี ารคน้ พบพยานหลกั ฐานใหมอ่ นั อาจท�ำให้ คดีอาญายึดส�ำนวนของคณะกรรมการป้องกัน ข้อเท็จจริงเปลี่ยนแปลงไปในสาระส�ำคัญเท่านั้น และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติเป็นหลักนั้น ผ้ตู อ้ งค�ำพพิ ากษาจงึ จะใช้สทิ ธอิ ทุ ธรณไ์ ด้ ก่อให้เกิดค�ำถามว่าศาลฎีกาจะต้องยึดส�ำนวน ส่วนทส่ี อง การสอบสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มากน้อย ปัญหาในทางปฎบิ ตั ิเก่ยี วกับ เพียงใด และการยึดส�ำนวนของคณะกรรมการ การพิจารณาคดีของศาลฎีกา ป.ป.ช. จะสอดคล้องกับการท่ีกฎหมายก�ำหนด แผนกคดอี าญาของผูด้ ำ� รงตำ� แหน่ง ให้การพิจารณาคดีเป็นแบบระบบไต่สวนหรือไม่ ทางการเมอื ง เนื่องจากการค้นหาความจริงโดยระบบไต่สวนน้ัน ส�ำหรับส่วนท่ีสองนี้จะเป็นการวิเคราะห์ ศาลมีบทบาทมากในการไต่สวนหาข้อเท็จจริงและ ปัญหาของกระบวนวิธีพิจารณาของศาลฎีกา พยานหลักฐานอย่างเต็มที่ การท่ีกฎหมายบัญญัติ แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ให้ศาลต้องยึดส�ำนวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. วา่ มขี อ้ บกพรอ่ ง หรอื ความไมส่ มบรู ณใ์ นเรอ่ื งใดบา้ ง จะขดั กบั ระบบไต่สวนหรอื ไม่ และมีข้อเสนอแนะปรับปรุงเพื่อให้กระบวนวิธี ป ร ะ เ ด็ น เร่ื อ ง ก า ร ยึ ด ส� ำ น ว น ข อ ง พิจารณาคดีมีความสมบูรณ์ได้อย่างไร และเพื่อ คณะกรรมการ ป.ป.ช. นนั้ ยงั มปี ระเดน็ ทยี่ งั ถกเถยี ง ความสะดวกต่อการน�ำเสนอปัญหาของกระบวน กันได้อยู่ โดยเฉพาะอย่างยงิ่ ในกรณีที่อยั การสงู สดุ วิธีพิจารณาของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ ได้มคี วามเหน็ วา่ ส�ำนวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง การแบ่งข้ันตอนของ ยังมีข้อไม่สมบูรณ์ซึ่งข้อสมบูรณ์ที่ว่านี้อาจมาจาก ปญั หาในกระบวนวิธีพิจารณาออกเป็นสามขน้ั ตอน เรื่องการรวบรวมพยานหลักฐาน และมีการตั้ง จะช่วยให้เข้าใจดียิ่งข้ึน โดยจะแบ่งเป็นปัญหา คณะท�ำงานขึ้นมาโดยมีผู้แทนจากคณะกรรมการ ก่อนการพิจารณาคดี ปัญหาระหว่างการพิจารณา ป.ป.ช. และอัยการสูงสุดเพื่อท�ำหน้าที่พิจารณา คดีและปัญหาหลงั จากท่พี จิ ารณาคดเี สร็จสิ้นแลว้ หลักฐานที่ยังไม่สมบูรณ์และคณะท�ำงานนี้ก็ยัง หาข้อยุติไม่ได้ ซึ่งกรณีน้ีกฎหมายให้อ�ำนาจ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ที่จะฟ้องคดีต่อศาลฎีกา
126 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. แผนกคดีอาญาได้เอง ซึ่งในกรณีนี้ จะเห็นว่า กว้างขวางเก่ียวกับการเรียกพยานหลักฐาน หรือ รายงานของการสอบสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เรยี กบุคคลภายนอกมาใหถ้ อ้ ยค�ำ ซึง่ การให้อ�ำนาจ มีความไม่สมบรู ณ์อยู่ ดังน้นั การท่กี ฎหมายกำ� หนด ศาลอย่างมากน้ีมีวัตถุประสงค์เพ่ือให้ศาลฎีกา ใหก้ ารพจิ ารณาคดตี อ้ งยดึ รายงานของคณะกรรมการ แผนกคดีอาญาฯ สามารถใช้อ�ำนาจ หรือดุลพินิจ ป.ป.ช.เปน็ หลกั นนั้ กย็ งั มขี อ้ สงสยั อยวู่ า่ จะหมายความ ที่จะค้นหาความจริงได้อย่างเต็มที่อันเป็นไปตาม ว่าอย่างไร เพราะการท่ีกฎหมายใช้ค�ำว่า “ให้ศาล ระบบการไต่สวน ดังปรากฏในมาตรา 5 วรรค 2 ยึดรายงานของคณะกรรมการเป็นหลักในการ ทบ่ี ญั ญตั วิ า่ “ในการปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ี ศาลมอี ำ� นาจเรยี ก พิจารณา” นั้น ดูประหน่ึงว่ากฎหมายให้น�้ำหนัก เอกสาร หรอื หลกั ฐานทเ่ี กย่ี วขอ้ งจากบคุ คลใด หรอื ความส�ำคัญของการสืบสวนสอบสวนของ เรียกบุคคลใดมาให้ถ้อยค�ำ ตลอดจนขอให้ศาลอื่น คณะกรรมการ ป.ป.ช. มาก แต่การท่ีศาลฎีกา พนักงานสอบสวน หนว่ ยราชการ หน่วยงานของรัฐ จะยึดส�ำนวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท้ังๆ ที่ รฐั วสิ าหกิจ หรือราชการสว่ นท้องถน่ิ ดำ� เนนิ การใด อัยการสูงสุดได้ท้วงติงมาน้ัน และคณะท�ำงาน เพ่ือประโยชน์แห่งการพิจารณาได้” อย่างไรก็ดี ก็ยังหาข้อยุติเก่ียวกับการพิจารณาหลักฐาน ในประเด็นเรื่องอ�ำนาจเรียกบุคคลภายนอกมา ท่ีไม่สมบูรณ์ไม่ได้น้ันเป็นเรื่องที่ค่อนข้างจะยอมรับ ให้ถ้อยค�ำ หรือเรียกมาเป็นพยานโดยศาลฎีกา ได้ยาก ดังนั้น หากเป็นกรณีท่ีคณะกรรมการ แผนกคดีอาญาฯ น้ัน มีประเด็นท่ีควรพิเคราะห์ ป.ป.ช. เป็นผู้ฟ้องเอง ศาลฎีกาควรไต่สวนหา คือ การเรียกบุคคลภายนอกมาให้ถ้อยค�ำ หรือ ข้อเท็จจริงและพยานหลักฐานเพ่ิมเติมเสมอ มาให้ความเห็นในฐานะพยานผู้เช่ียวชาญน้ี นอกจากน้ี หากพิจารณาจากค�ำพิพากษาของ ควรเปิดโอกาสให้คู่ความได้ทราบ และเปิดโอกาส ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ให้คู่ความได้โต้แย้งความเห็นของบุคคลภายนอก ทางการเมืองบางคดี เช่น คดีหมายเลขแดงท่ี ทศี่ าลฎกี าแผนกคดอี าญาฯ ไดเ้ รยี กเขา้ มาใหถ้ อ้ ยคำ� อม.1/2545 เก่ียวกับความผิดต่อต�ำแหน่งหน้าท่ี หรือให้ความเห็น เพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม ราชการก็จะพบว่า ศาลฎีกามิได้ยึดส�ำนวนของ และเป็นการสร้างหลักประกันความมั่นใจแก่ คณะกรรมการ ป.ป.ช. อยา่ งเครง่ ครัดเสมอไป22 คู่ความว่าตนจะได้รับโอกาสในการต่อสู่คดีได้อย่าง เต็มท่ี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่ศาลเรียกบุคคล 2) ประเดน็ เรอ่ื งการคน้ หาความจรงิ ภายนอกมาใหถ้ อ้ ยคำ� หรอื มาใหค้ วามเหน็ ในเรอ่ื งใด โดยระบบไต่สวน เรื่องหนึ่ง และความเห็นดังกล่าวอาจเป็นผลเสีย พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ ต่อจ�ำเลยได้การเปิดโอกาสให้คู่ความสามารถ ว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง โต้แย้งพยานหลักฐานท่ีศาลได้ใช้อ�ำนาจเรียก ทางการเมอื ง พ.ศ. 2542 ได้ให้อำ� นาจศาลไว้อยา่ ง ได้เองน้ัน เป็นกระบวนวิธีพิจารณาที่ศาลเคยใช้ 22 โปรดดูคดีหมายเลขแดงท่ี อม. 1/2545 เกย่ี วกับความผิดตอ่ ต�ำแหน่งหน้าทีร่ าชการ และค�ำพพิ ากษาที่ อม. 2/2546
ปที ี่ 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 127 มาแล้ว ดังปรากฎในพระราชบัญญัติจัดต้ัง มาจากการท่ีคณะท�ำงานซึ่งประกอบด้วยผู้แทน ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่าง จากอยั การ และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ซ่ึงทำ� หนา้ ที่ ประเทศ และวิธีพิจารณาคดีทรัพย์สินทางปัญญา พิจารณาพยานหลักฐานท่ีไม่สมบูรณ์ และเป็น และการค้าระหว่างประเทศ พ.ศ. 2539 รวมทั้ง กรณีที่คณะท�ำงานไม่อาจหาข้อยุติเก่ียวกับ พระราชบัญญตั ิวธิ พี จิ ารณาคดผี ูบ้ ริโภค พ.ศ. 2551 การฟ้องคดไี ด้ กรณเี ช่นวา่ นี้ มกี ารเสนอว่า สมควร ด้วย โดยการพิจารณาคดีเก่ียวกับทรัพย์สิน มีการไต่สวนมูลฟ้องเนื่องจากการไต่สวนมูลฟ้อง ทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศและคดี เป็นขั้นตอนก่อนท่ีศาลจะท�ำการเริ่มพิจารณาคดี ผบู้ รโิ ภค กฎหมายไดก้ ำ� หนดวา่ ในกรณที ศ่ี าลเรยี กให้ ดังนั้น หากมีการไต่สวนมูลฟ้องก่อนแล้วพบว่า ผู้ทรงคุณวุฒิหรือผู้เช่ียวชาญมาให้ความเห็นแล้ว คดีไม่มีมูล ศาลก็จะไม่ประทับรับฟ้อง ก็จะมีผล คู่ความมีสิทธิเรียกผู้ทรงคุณวุฒิ หรือผู้เชี่ยวชาญ ท�ำให้สิทธิเสรีภาพของผู้ถูกกล่าวหาไม่ได้รับ ฝ่ายตนมาให้ความเห็นโต้แย้ง หรือเพ่ิมเติม ผลกระทบ ซึ่งผู้วิจัยเห็นว่าเป็นข้อเสนอที่มีเหตุผล ความเห็นของผู้ทรงคุณวุฒิ หรือผู้เชี่ยวชาญที่ศาล เพราะนอกจากจะยังเป็นการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ ได้เรียกมา นอกจากนี้แล้ว นักกฎหมายบางท่าน ของบุคคล อีกทั้งก็ยังเป็นการลดปริมาณคดีท่ีจะ ยังเห็นว่า การด�ำเนินกระบวนพิจารณาแบบระบบ ขึ้นสู่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาอีกด้วย ผู้วิจัย ไต่สวนนั้นยังก่อให้เกิดปัญหาความล่าช้าด้วย ซึ่ง จึงเห็นว่าควรกลับไปใช้หลักเดิมตามประมวล โดยเฉล่ียแล้ว คดีที่ขึ้นสู่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 162 (2) จะใชเ้ วลาประมาณ 1 ป2ี 3 ซง่ึ หากเทียบกับประเทศ ทใ่ี หด้ ลุ พนิ จิ แกศ่ าลทจี่ ะสงั่ ไตส่ วนมลู ฟอ้ งไดใ้ นกรณี เยอรมนั แลว้ การตอ่ สคู้ ดที งั้ สามศาล คอื ศาลชน้ั ตน้ ทีอ่ ัยการเปน็ โจทก์ถ้าศาลเหน็ สมควร ศาลอทุ ธรณ์ และศาลสงู จะใชเ้ วลาโดยเฉลยี่ ประมาณ 1 ปี เท่านั้น 4) ประเด็นเร่ืององคค์ ณะขน้ั ต่ำ� ในการนั่งพจิ ารณา 3) ประเด็นเร่อื งการไต่สวนมูลฟอ้ ง เนื่องจากรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2550 ตามมาตรา 25 แห่งพระราชบัญญัติ และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วย ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญา วิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง พ.ศ. 2542 ทางการเมือง พ.ศ. 2542 รวมท้ังข้อก�ำหนด บญั ญตั วิ า่ การฟอ้ งคดตี อ่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญานนั้ เก่ียวกับการด�ำเนินคดีของศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ไม่ต้องไต่สวนมูลฟ้อง อย่างไรก็ดี ในกรณีที่ ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง พ.ศ. 2543 คณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็นผู้ฟ้องคดีเอง อันเนื่อง ในหมวดสอง ส่วนท่ี 1 ว่าด้วยการรับฟ้องและ 23 ส�ำหรับสาเหตุความล่าช้าของการพิจารณาคดีของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง โปรดดู ความเห็นของท่านอธิคม อินทุภูติ ในแนวทางการพัฒนากระบวนวิธีพิจารณาระบบไต่สวนในศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง, หลกั สตู ร ผบู้ รหิ ารกระบวนการยตุ ธิ รรมระดบั สงู (บ.ย.ส.) รนุ่ ที่ 11 วทิ ยาลยั การยตุ ธิ รรม ส�ำนักงานศาลยตุ ธิ รรม, พ.ศ. 2551, หนา้ 87-88
128 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. การน่ังพิจารณามิได้ก�ำหนดองค์คณะขั้นต่�ำ เรยี กพยานดงั กลา่ ว มาสอบปากคำ� หรอื ใหค้ วามเหน็ แตอ่ ยา่ งใด ทำ� ใหเ้ กดิ ปญั หาวา่ ในกรณที น่ี งั่ พจิ ารณา จะท�ำได้หรือไม่ ในประเด็นนี้ ผู้วิจัยเห็นว่า ไมค่ รบเกา้ คนทำ� ใหต้ อ้ งมกี ารแตง่ ตงั้ ผพู้ พิ ากษาใหม่ การยกค�ำร้องการย่ืนบัญชีระบุพยานไม่ตัดอ�ำนาจ ทำ� ใหเ้ สยี เวลา ดงั นน้ั ควรก�ำหนดใหอ้ งคค์ ณะขนั้ ต�่ำ ของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ท่ีจะเรียกพยาน สำ� หรับการน่งั พจิ ารณาคดไี ว้อยา่ งน้อย 5 คน ดังกล่าวมาให้ถ้อยค�ำ หรือความเห็นเนื่องจาก กฎหมายให้อ�ำนาจท่ีจะให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญา 5) ปญั หาการเรยี กพยาน สามารถเรียกให้ “บคุ คลใดมาให้ถอ้ ยค�ำ”25 คำ� วา่ ตามบญั ชีระบพุ ยาน “บุคคลใด” มีความหมายกว้างย่อมรวมถึงบัญชี ประเด็นของการเรียกพยานตามบัญชีระบุ ระบุพยานทศ่ี าลยกคำ� รอ้ งด้วย อกี ทง้ั การพิจารณา พยานมีอยู่ว่า ในกรณีท่ีจ�ำเลยมิได้ยื่นบัญชีระบุ คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองใช้ระบบ พยานเพิ่มเติมตามที่กฎหมายก�ำหนดจนพ้นเวลา ไต่สวนไม่ใช่ระบบกล่าวหาท่ีมักจะเกี่ยวข้อง ดังกล่าวแล้ว กฎหมายก�ำหนดให้เป็นดุลพินิจของ กับกฎกติการายละเอียดในการสืบพยาน ดังน้ัน องค์คณะว่าจะอนุญาตหรือไม่ โดยศาลจะอนุญาต การตีความอย่างแคบจนมีผลกระทบต่อการ เม่ือจ�ำเลยแสดงเหตุผลสมควรว่าไม่สามารถ พิจารณาคดีของศาลอาจไม่สอดคล้องกับ ทราบถงึ พยานหลักฐานน้ัน หรอื เพอื่ ประโยชนแ์ ห่ง เจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญท่ีต้องการให้ศาลฎีกา ความยุติธรรมหรือเพ่ือให้โอกาสแก่จ�ำเลยในการ แผนกคดีอาญาแสดงบทบาทเชิงรุกในการค้นหา ตอ่ สคู้ ดี แตห่ ากไมม่ เี หตดุ ังกลา่ ว ศาลจะยกค�ำรอ้ ง พยานหลกั ฐานเพ่มิ เตมิ ซึ่งท่ีผ่านมาศาลก็เคยยกค�ำร้องเนื่องจากจ�ำเลย ไม่แสดงเหตุผลท่ีล่าช้าไว้ ดังปรากฏในค�ำพิพากษา 4.2 ปัญหาระหว่างการพจิ ารณาคดี ศาลฎกี าที่ อม. 1/2545 ซ่งึ ในประเด็นน้ี ผพู้ ิพากษา 1) ประเด็นเร่ืองการท�ำคำ� วนิ จิ ฉยั ท่านหนึ่งเห็นว่า องค์คณะผู้พิพากษาเคร่งครัดกับ ส่วนตน เร่ืองการยื่นบัญชรี ะบุพยานยง่ิ กวา่ คดอี าญาทัว่ ไป24 การทพี่ ระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู และมีปัญหาต่อไปว่า บัญชีระบุพยานที่ศาลฎีกา ว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง แผนกคดอี าญาฯ มคี ำ� สง่ั ยกคำ� รอ้ งนนั้ หากภายหลงั ทางการเมือง พ.ศ. 2542 มาตรา 20 วรรคแรก ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ เห็นว่า หากเรียกพยาน ก� ำ ห นดว่ า ให ้ องค์ คณ ะ ผู ้ พิ พ า ก ษ า ทุ ก คน ดังกล่าวมาให้ปากค�ำอาจเป็นประโยชน์ต่อการ ท�ำความเห็นในการวินิจฉัยคดีเป็นหนังสือนั้น พิจารณาคดี ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาฯ จะสามารถ ไดก้ ่อใหเ้ กดิ ปัญหาบางประการ ดงั น้ี 24 อัปษร หริ ัญบูรณะ, ผลกระทบในการน�ำระบบไต่สวนมาใชก้ ับการพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหนง่ ทางการเมอื ง. งานวิจัยนี้เป็นส่วนหน่ึงของการอบรม หลักสูตร “ผู้บริหารกระบวนการยุติธรรมระดับสูง (บ.ย.ส.) รุ่นที่ 6 วิทยาลัย การยุติธรรม ส�ำนักงานศาลยตุ ิธรรม พ.ศ. 2546, หนา้ 52 25 มาตรา 5 วรรค 2 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทาง การเมือง พ.ศ. 2542
ปีท่ี 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2555) 129 ประการแรก เป็นการสร้างภาระให้กับ ประการท่ีสาม การหามติขององค์คณะ ผู้พิพากษาโดยไม่จ�ำเป็น หากพิจารณาจาก ผู้พิพากษาศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง “ค�ำวินิจฉัยส่วนตน” ขององค์คณะผู้พิพากษา ต�ำแหน่งทางการเมืองท่ีจะต้องท�ำความเห็นเป็น แตล่ ะทา่ นแลว้ กจ็ ะพบวา่ มสี าระสำ� คญั ทคี่ ลา้ ยๆ กนั หนงั สอื นัน้ อาจมผี ลกระทบต่อความเปน็ อสิ ระของ และค�ำวินิจฉัยส่วนตน ก็ยังคล้ายกับค�ำพิพากษา ตุลาการได้ เพราะอาจเป็นเหตุท่ีท�ำให้ไม่สามารถ อีกด้วย ดังน้ัน การยกเลิกการบังคับให้องค์คณะ วินิจฉัยโดยเที่ยงธรรมตรงไปตรงมา หรืออาจจะ ผพู้ พิ ากษาทจ่ี ะตอ้ งเขยี นค�ำวนิ จิ ฉยั สว่ นตนเปน็ การ ต้องวนิ ิจฉยั ตามกระแสเรยี กรอ้ งตา่ งๆ28 ลดภาระที่ไม่จ�ำเป็นของผู้พิพากษาของศาลฎีกาลง 2) ประเดน็ เร่ืองผพู้ พิ ากษา และจะมีผลดีต่อองค์คณะท่ีมีเวลามากข้ึน ในการ ซงึ่ เปน็ หรือเคยเป็นองค์คณะ ร่างคำ� วินิจฉัยได้อย่างรัดกมุ ละเอียดลออ ในการพจิ ารณาพพิ ากษาคดี ประการที่สอง โดยปกตแิ ลว้ ระบบภาคพื้น มีสิทธิออกเสียงลงคะแนน ยโุ รป เชน่ ประเทศเนเธอรแ์ ลนด2์ 6 จะไมม่ กี ารบงั คบั ในท่ีประชุมใหญ่ศาลฎกี า ให้ผู้พิพากษาทุกคนต้องท�ำความเห็น เน่ืองจาก โดยปกติแล้ว องค์คณะท่ีท�ำหน้าที่ไต่สวน ค�ำพิพากษาเป็นผลมาจากการพิจารณาและ ข้อเท็จจริงและตัดสินคดีกับองค์คณะที่ท�ำหน้าท่ี ลงมติร่วมกันขององค์คณะผู้พิพากษาทั้งหมด พิจารณาอุทธรณ์มักจะเป็นคนละองค์คณะกัน คำ� พพิ ากษาของศาลจงึ มลี กั ษณะของการลงคะแนน โดยองค์คณะท่ีเคยตัดสินคดีจะไม่สามารถน่ังเป็น เสียงข้างมากขององค์คณะผู้พิพากษาและจะไม่มี องค์คณะอุทธรณ์ในค�ำพิพากษาที่ตนเองเคยมีส่วน การเผยรายช่ือผู้พิพากษาที่ตัดสินคดี ลักษณะของ ในการตดั สนิ คดไี ด้ เหตผุ ลสำ� คญั ทต่ี อ้ งแยกองคค์ ณะ คำ� พพิ ากษานเี้ รยี กวา่ “a per curiam decision”27 ท้ังสองออกจากกัน เพ่ือเป็นหลักประกันในเร่ือง กลา่ วโดยยอ่ คำ� พพิ ากษาของศาลจะมลี ักษณะเปน็ ของการพิจารณาคดีที่เป็นธรรม (Fair trial) แก่ การตัดสินใจร่วมกันท้ังองค์คณะ (collectively) จ�ำเลย29 หลักการแยกองค์คณะพิจารณาตัดสินคดี แ ล ะ ไ ม ่ มี ผู ้ พิ พ า ก ษ า ท ่ า น ใ ด ที่ รั บ ผิ ด ช อ บ ใ น กับองค์คณะอุทธรณ์ออกจากกันนี้ได้เป็นที่ยอมรับ ค�ำพพิ ากษาเปน็ รายบคุ คล (anonymously) 26Chorus, Gerver & Hondus (ed.), Introduction to Dutch Law, (The Netherlands: Kluwer Law International, 2006), p. 58 27 ค�ำพิพากษาของศาลประเทศฝรั่งเศสมีลักษณะแบบ a per curiam decision โปรดดู Ioannis Papadopoulos, Introduction to Comparative Law and the Common Law on Evidence and Judgment, available at http://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1016&context=clsops_papers&sei-redir =1#search=%22french%20style%20judgment%20civil%20law%22, p.3 28 สุรศกั ด์ิ ลขิ สิทธ์ิวฒั นกุล, คำ� อธิบายการดำ� เนินคดอี าญาผู้ดำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง, 2552, หนา้ 149 29Gabrielle Kirk McDonald,Olivia Swaak-Goldman, Substantive and Procedural Aspects of International Criminal Law: The Experience of International and National Courts, Commentary, (The Netherlands: Wolters Kluwer Law & Business, 2000), p. 633
130 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ท้ังในระดับศาลภายในประเทศและระดับศาล อย่างไรก็ตาม ในระเบียบท่ีประชุมใหญ่ ระหว่างประเทศ อย่างเช่น ธรรมนูญก่อต้ัง ICTY ศาลฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์การอุทธรณ์ค�ำพิพากษา มาตรา 14 (2) (3) นอกจากนี้ใน Rule of ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง Procedure and Evidence ข้อท่ี 15 (d) ก็ยัง ทางการเมือง ในกรณีมีพยานหลักฐานใหม่ซึ่งอาจ ได้ห้ามมิให้ผู้พิพากษาที่เคยตัดสินคดีมาท�ำหน้าที่ ท�ำให้ข้อเท็จจริงเปล่ียนแปลงไปในสาระส�ำคัญ เปน็ องคค์ ณะอทุ ธรณด์ ว้ ย จะเหน็ ไดว้ า่ ตามธรรมนญู พ.ศ. 2551 ห้ามเฉพาะผู้พิพากษาที่เคยตัดสิน ของ ICTY องค์คณะผู้พิพากษาแยกเป็นสองระดับ ท�ำหน้าท่ีพิจารณาอุทธรณ์ ซึ่งในขั้นน้ียังไม่มีการ ออกจากกันอย่างชัดเจนคือ Trial Chamber กับ พจิ ารณาในเนอื้ หาแตเ่ ปน็ ขน้ั ตอนของการกลน่ั กรอง Appeal Chamber โดยผู้พิพากษาจะท�ำหน้าท่ี เบื้องต้นว่าจะสมควรรับอุทธรณ์ไว้พิจารณาตาม ในองค์คณะใดคณะหน่ึงเท่านั้นจะปฏิบัติหน้าท่ี ระเบียบน้ีหรือไม่เท่าน้ัน31 แต่ตามระเบียบนี้มิได้ ทั้งสององคค์ ณะไมไ่ ด้ หา้ มมิให้พจิ ารณาอุทธรณ์ในข้ันเนือ้ หาของคดี โดย นอกจากนแ้ี ลว้ การพจิ ารณาในทป่ี ระชมุ ใหญ่ ข้อที่ 12 ก�ำหนดว่า “ผู้พิพากษาซ่ึงเป็น หรือเคย จะยอมให้ผู้พิพากษาท่ีเคยพิจารณาคดีน้ันมาแล้ว เป็นองค์คณะในการพิจารณาพิพากษาคดีที่ผู้ต้อง ในศาลชั้นล่าง ไม่สามารถออกเสียงลงคะแนนได้ คำ� พพิ ากษาไดย้ นื่ อทุ ธรณต์ อ่ ทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า หลักปฏิบัติในเรื่องนี้กรรมการศาลฎีกาได้เคยมี มสี ทิ ธอิ อกเสยี งลงคะแนนในทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า มติว่า กรรมการศาลฎีกาซ่ึงเคยพิจารณาในช้ัน ในเร่ืองท่ีเก่ียวกับอุทธรณ์ของผู้ต้องค�ำพิพากษา อุทธรณ์มาแล้ว ไม่มีสิทธิจะโต้เถียง หรือออกเสียง ตามระเบยี บน”ี้ การทร่ี ะเบยี บทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า ลงคะแนนในท่ีประชุมใหญ่ของศาลฎีกา30 เม่ือ ไม่ห้ามผู้พิพากษาซ่ึงเป็น หรือเคยเป็นองค์คณะ เทียบเคียงเหตุผลที่กรรมการศาลฎีกาได้วางหลัก ตัดสินมีสิทธิลงคะแนนด้วยน้ันไม่ปรากฏเหตุผล ไว้กับกรณีการอุทธรณ์ค�ำพิพากษาศาลฎีกาแผนก ที่แน่ชัด อาจเป็นได้ว่ากรณีนี้ไม่เข้าเหตุคัดค้าน คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ก็ควร ผู้พิพากษาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ถือเป็นแนวปฏิบัติเดียวกันว่า ผู้พิพากษาศาลฎีกา ความแหง่ มาตรา 11 ท่บี ญั ญัตวิ ่า “เมือ่ คดถี งึ ศาล แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ผพู้ พิ ากษาคนหนง่ึ คนใดในศาลนน้ั อาจถกู คดั คา้ นได้ ท่ีเคยเป็นองค์คณะตัดสินมาแล้วไม่ควรที่จะน่ัง ในเหตุใดเหตหุ นงึ่ ดังตอ่ ไปน้ี พิจารณาและลงมติออกเสียงในที่ประชุมใหญ่ ศาลฎีกาได้หากจ�ำเลยอุทธรณ์ต่อท่ีประชุมใหญ่ ศาลฎีกา 30 รายงานการประชุมใหญ่ครั้งท่ี 4/2477 เล่ม 3 หน้า 192 อ้างโดย วินัย ทองลงยา, การประชุมใหญ่ของศาลฎีกา, ดลุ พาห, กนั ยายน-ตุลาคม 2528, หน้า 15 31 โปรดดูข้อ 9 ของระเบียบท่ีประชุมใหญ่ศาลฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์การอุทธรณ์ค�ำพิพากษาศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ในกรณีมีพยานหลักฐานใหม่ซ่ึงอาจท�ำให้ข้อเท็จจริงเปลี่ยนแปลงไปในสาระส�ำคัญ พ.ศ. 2551
ปที ี่ 5 ฉบบั ท่ี 1 (มกราคม 2555) 131 (1)…………………. ท�ำหน้าท่ีเป็นทั้งศาลช้ันแรกและชั้นเดียวท่ีเรียกว่า (5) ถ้าได้เป็นผู้พิพากษา น่ังพิจารณา “Court of the first and sole instance” คดีเดยี วกนั น้ันในศาล อืน่ มาแลว้ โดยจ�ำเลยจะใช้สิทธิอุทธรณ์ได้ต่อเมื่อมีการค้นพบ กรณนี อ้ี าจตคี วามไดว้ า่ คำ� วา่ “ในศาลอนื่ ” พยานหลกั ฐานสำ� คญั เทา่ นน้ั แนวความคดิ ทตี่ อ้ งการ น้ัน หมายถึงศาลที่อยู่ในล�ำดับช้ันต�่ำกว่าเท่านั้น ให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ดังนั้น ที่ประชุมใหญ่ของศาลฎีกาจึงไม่อยู่ใน ทางการเมืองท�ำหน้าที่เป็นท้ังศาลช้ันแรกและ ความหมายของคำ� วา่ “ศาลอืน่ ” เพราะอย่ใู นล�ำดบั ชั้นเดียวน้ัน มีเหตุผลท่ีต้องการให้การพิจารณา ช้ันเดียวกับศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง คดอี าญาเปน็ ไปดว้ ยความรวดเรว็ ไมเ่ สยี เวลานานมาก ต�ำแหนง่ ทางการเมือง อย่างไรก็ตาม ในตอนร่างรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช อยา่ งไรกด็ ีเพอ่ื สรา้ งหลกั ประกนั ความมนั่ ใจ 2540 นนั้ ประเดน็ เรอื่ งการพจิ ารณาคดขี องศาลฎกี า แก่จ�ำเลยและรักษาความมั่นใจในความเป็นกลาง แผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง ของผู้พิพากษาให้แก่สาธารณชนท่ัวไป ผู้พิพากษา ให้มีเพียงช้ันเดียวโดยไม่มีการอุทธรณ์ฎีกาน้ัน ท่ีเคยเป็นองค์คณะตัดสินไม่ควรนั่งพิจารณาและ ไดเ้ ปน็ ประเดน็ ถกเถยี งกนั ในชนั้ ของคณะกรรมาธกิ าร ออกเสียงในที่ประชุมใหญ่แต่อย่างใด ดังนั้น จึงมี ร่างรัฐธรรมนูญแล้ว โดยมีคณะกรรมาธิการ ประเดน็ ทพี่ จิ ารณาตอ่ ไปวา่ เพอื่ ทจี่ ะใหห้ ลกั ประกนั หลายท่าน32 ได้คัดค้านการใช้ระบบศาลเดียว การพจิ ารณาคดอี ยา่ งเปน็ ธรรม สมควรใหม้ กี ารหา้ ม อาจก่อความไม่เป็นธรรมและขัดต่อหลักความ ผู้พิพากษาท่ีเคยท�ำหน้าท่ีเป็นองค์คณะตัดสินคดี เสมอภาคได้ โดยรองศาสตราจารย์ วสิ ุทธิ์ โพธิแท่น มใิ ห้ทำ� หน้าที่พิจารณาอุทธรณห์ รือไม่ ใหเ้ หตผุ ลวา่ การพจิ ารณาคดอี าญาของนกั การเมอื ง เป็นการพิจารณาคดีตามปกติ ไม่ใช่เกิดข้ึนใน 4.3 ปญั หาหลงั การพจิ ารณาคดี กรณีฉุกเฉิน หรือภาวะสงครามหรือกฎอัยการศึก 1) กรณีการใช้สทิ ธิอทุ ธรณ์ โดยรองศาสตราจารย์ วสิ ทุ ธ ิ์ โพธแิ ทน่ เสนอดว้ ยวา่ ก) ประเดน็ เรื่องการใชส้ ทิ ธิ ควรเปิดโอกาสให้จ�ำเลยได้อุทธรณ์ 1 ครั้ง โดยให้ อุทธรณข์ องจำ� เลย ศาลอาญาท�ำหน้าที่เป็นศาลชั้นต้น จากน้ันหาก การที่รัฐธรรมนูญบัญญัติให้อัยการสูงสุด จ�ำเลยต้องการอุทธรณ์ก็สามารถอุทธรณ์ไปยัง ฟอ้ งตอ่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ศาลฎีกาได้ เพื่อให้เกิดความรอบคอบและความ ทางการเมือง เพ่ือพิจารณาคดีทุจริตของผู้ด�ำรง ยุติธรรม ส่วนศาสตราจารย์สมคิด เลิศไพฑูรย์ ต�ำแหน่งทางการเมืองโดยไม่ต้องผ่านศาลช้ันต้น เห็นว่าควรให้มีการตรวจสอบโดยศาลฎีกาได้ หรอื ศาลอทุ ธรณก์ อ่ น และคำ� พพิ ากษาของศาลเปน็ ส่วนศาสตราจารย์ สุจิต บุญบงการ สนับสนุน ท่ีสุดนั้น มีผลเสมือนให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ แนวคิดระบบ 2 ศาล โดยให้ศาลอาญาท�ำหน้าท่ี 32เช่น นายวุฒพิ งศ์ ฉายแสง รองศาสตราจารย์ วสิ ุทธิ์ โพธแิ ท่น ศาสตราจารย์ สุจิต บุญบงการ และนายสมคิด เลศิ ไพฑูรย์
132 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. เป็นศาลช้ันต้นและจ�ำเลยสามารถฎีกาไปยัง ตีความกฎหมายถูกต้องหรือไม่ ซึ่งไม่เกี่ยวกับว่า ศาลฎีกาได้โดยไม่ต้องผ่านศาลอุทธรณ์ ส่วน มกี ารค้นพบพยานหลักฐานใหมห่ รอื ไม่ นายเสรี สุวรรณภานนท์ เห็นว่าการพิจารณาคดี ยงิ่ ไปกวา่ นน้ั คณะกรรมาธกิ ารสทิ ธมิ นษุ ยชน นักการเมืองโดยศาลเดียวขัดต่อหลักนิติธรรมและ ของสหประชาชาติได้เคยตัดสินในคดี Ratiani v. เสนออีกด้วยว่าให้มีแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง Georgia แล้วว่า การใช้สิทธิอุทธรณ์ของจ�ำเลย ต�ำแหน่งทางการเมืองในศาลอุทธรณ์ โดยให้มี ต่อศาลท่ีสูงกว่านั้นไม่เกี่ยวกับการค้นพบพยาน องค์คณะผู้พิพากษา 7 ท่าน33 และท่ีส�ำคัญท่ีสุด หลกั ฐานใหมแ่ ตอ่ ยา่ งใด เนอ่ื งจากการใชส้ ทิ ธอิ ทุ ธรณ์ ศาสตราจารย์บวรศักด์ิ อุวรรณโณ ซ่ึงเป็นผู้ท่ี ของจ�ำเลยโดยศาลท่ีสูงกว่าน้ันเป็นการทบทวน สนบั สนุนใหม้ ีการตงั้ ศาลฎกี าแผนกคดีอาญาฯ นัน้ คำ� ตดั สนิ หรอื โทษ โดยอยบู่ นพนื้ ฐานของขอ้ เทจ็ จรงิ ก็ยังเห็นว่า ทางออกของประเด็นน้ีอาจให้มีการ ท่ีศาลใช้ในการตัดสินคดีมิใช่จากข้อเท็จจริงใหม่ อุทธรณ์ในปัญหาข้อกฎหมายต่อศาลฎีกาได้ ที่ค้นพบภายหลังจากท่ีศาลตัดสินคดีแล้ว ฉะนั้น โดยอาจใช้แบบประเทศฝรั่งเศสที่ให้มีการฎีกา การเพ่ิมเง่ือนไขว่าจ�ำเลยจะอุทธรณ์ได้ต่อเม่ือมีการ ต่อทป่ี ระชุมใหญ่ศาลฎกี า ค้นพบข้อเท็จจริงใหม่ตามระเบียบที่ประชุมใหญ่ นอกจากนี้แล้ว หากพิจารณาในมุมมอง ศาลฎกี านนั้ ไมส่ อดคลอ้ งทง้ั ตวั อกั ษรและเจตนารมณ์ ของกฎหมายระหว่างประเทศแล้ว ผู้วิจัยเห็นว่า ตามมาตรา 14 (5) ของ ICCPR เป็นการขัดกับมาตรา 14 (5) ของกติกาว่าด้วย นอกจากนี้ คณะกรรมาธกิ ารสทิ ธมิ นษุ ยชน สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองซึ่งประเทศไทย ของสหประชาชาตยิ งั ไดต้ ดั สนิ ในคดี Domukovsky เป็นภาคี เนอื่ งจากมาตราดงั กลา่ วให้สทิ ธิแก่จ�ำเลย vGeorgiaวา่ การทก่ี ฎหมายบญั ญตั เิ รอ่ื งการทบทวน ในคดอี าญาทจี่ ะขอใหศ้ าลทสี่ งู กวา่ สามารถทบทวน เฉพาะข้อกฎหมายเท่าน้ันโดยไม่เปิดโอกาสให้ ค�ำตัดสินของศาลที่ต่�ำกว่าได้ การก�ำหนดเง่ือนไข จ�ำเลยได้ใช้สิทธิอุทธรณ์ต่อปัญหาข้อเท็จจริงน้ัน ในการใช้สิทธิอุทธรณ์จ�ำเลยว่าจะใช้ได้ต่อเม่ือ เป็นการขัดต่อมาตรา 14 (5) เพราะว่ามาตรา มีการค้นพบ “พยานหลักฐานใหม่” เท่านั้น มีผล ดังกล่าวได้รับรองการประเมินพยานหลักฐาน เทา่ กบั เปน็ ทำ� ใหก้ ารใชส้ ทิ ธอิ ทุ ธรณไ์ มม่ ปี ระสทิ ธผิ ล ได้รอบด้านด้วย (a full evaluation of (effective) เน่ืองจากโดยทั่วไปแล้ว การใช้สิทธิ evidence) อุทธรณ์ไม่ข้ึนอยู่กับและไม่เกี่ยวกับการค้นพบ ประเด็นเร่ืองการขัดกับกติกาว่าด้วย “พยานหลักฐานใหม่” แต่อยา่ งใด เพราะว่าจำ� เลย สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองซึ่งมีสถานะ ไม่เห็นด้วยกับการใช้และการตีความกฎหมาย เป็นกฎหมายระหว่างประเทศเป็นเรื่องส�ำคัญ ของศาล จ�ำเลยจึงอุทธรณ์ต่อศาลสูงเพ่ือให้ศาลสูง เนื่องจากรฐั ธรรมนูญ พทุ ธศกั ราช 2550 มาตรา 82 แก้ไขทบทวนว่า ศาลที่ตัดสินน้ันได้ปรับใช้ หรือ วา่ ดว้ ยแนวนโยบายดา้ นการตา่ งประเทศทบ่ี ญั ญตั วิ า่ 33 โปรดดู รายงานการประชมุ สภาร่างรฐั ธรรมนญู คร้ังที่ 23, วันจันทรท์ ่ี 21 กรกฎาคม, 2540, หนา้ 102/1
ปที ี่ 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2555) 133 “รัฐต้องส่งเสริมสัมพันธไมตรีและความร่วมมือ วรรค 3 จึงเป็นเพียงรูปแบบที่แสดงให้เห็นว่า กับนานาประเทศ และพึงถือหลักในการปฏิบัติ ผู้ต้องคำ� พพิ ากษายังคงมสี ทิ ธิอุทธรณ์เท่าน้ัน ต่อกันอย่างเสมอภาค ตลอดจนต้องปฏิบัติตาม ข) การให้เหตุผล สนธิสัญญาด้านสิทธิมนุษยชนท่ีประเทศไทยเป็น ในการยกคำ� รอ้ งอทุ ธรณ์ ภาคี” และอนุสัญญาเวียนนาว่าด้วยกฎหมาย เมื่อพิจารณาจากระเบียบท่ีประชุมใหญ่ สนธิสัญญา ค.ศ. 1969 มาตรา 27 ก็ยังบัญญัติ ศาลฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์การอุทธรณ์ค�ำพิพากษา อีกด้วยว่า “รัฐภาคีจะอ้างบทบัญญัติกฎหมาย ศาลฎีกาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองแล้ว ภายในมาเป็นข้ออ้างท่ีจะไม่ปฏิบัติตามสนธิสัญญา พบวา่ ขน้ั ตอนของการรบั อทุ ธรณน์ น้ั จะมี “องคค์ ณะ ไม่ได้” ดังน้ัน การแก้ไขรัฐธรรมนูญมาตรา 278 พิจารณาอุทธรณ์” ท�ำหน้าที่กลั่นกรองอุทธรณ์ และกฎหมายอนื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งจงึ เปน็ เรอ่ื งสำ� คญั มาก ของผู้ร้อง โดยองค์คณะพิจารณาอุทธรณ์นี้จะท�ำ อน่ึง ประเด็นเร่ืองการพิจารณาคดีของ บนั ทกึ สรปุ ความเหน็ เสนอตอ่ ทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า นักการเมืองเริ่มต้นและสิ้นสุดที่ศาลฎีกาแผนก เพื่อให้มีการลงมติว่าจะรับอุทธรณ์ไว้พิจารณา คดอี าญาของผดู้ �ำรงตำ� แหน่งทางการเมอื ง โดยไม่มี หรือไม่ โดยมติที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกามีผลเท่ากับ การอุทธรณ์เว้นเสียแต่จะมีการค้นพบพยาน เป็นการพิพากษาหรือออกค�ำส่ัง ส่วนรายละเอียด หลักฐานใหม่นั้น จากการวิจัยโดยการสุ่มตัวอย่าง ของมตทิ ปี่ ระชมุ ใหญข่ องศาลฎกี าใหด้ ำ� เนนิ การจดั ทำ� ผู้พิพากษา จ�ำนวน 516 คน และการสัมภาษณ์ เป็นค�ำพิพากษาภายใน 15 วัน นับแต่วันลงมติ ผู้พิพากษาศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ จ�ำนวน จากระเบียบท่ีประชุมใหญ่ท่ีกล่าวมาข้างต้นน ี้ 10 คน และผู้พิพากษาในศาลฎีกาและผู้พิพากษา มขี อ้ สังเกตดังนี้ อาวโุ สอีก 6 ท่าน ของงานวจิ ัยที่ทำ� โดยผูพ้ พิ ากษา ประการแรก ในระเบียบมิได้ก�ำหนด ท่านหนึ่งพบว่า การพิจารณาคดีโดยศาลเดียว ให้มีการกล่าวถึงข้อเท็จจริงที่ได้จากการไต่สวน เป็นเรื่องท่ีผู้พิพากษาจ�ำนวนไม่น้อยค่อนข้าง หรือพิจารณาการให้เหตุผลในการวินิจฉัยทั้งใน ไม่เห็นด้วย เพราะว่าจ�ำเลยควรจะได้รับโอกาส ปัญหาข้อเท็จจริงและข้อกฎหมาย และบทบัญญัติ ต่อสู้คดีอย่างเต็มท่ี อีกท้ังยังมีข้อสงสัยว่า การเปิด ของกฎหมายทใ่ี ชใ้ นการตดั สนิ ทง้ั ๆ ทม่ี ตทิ ปี่ ระชมุ ใหญ่ อุทธรณต์ ่อทีป่ ระชุมใหญศ่ าลฎีกา จะถือวา่ เป็นการ ศาลฎีกาที่จะรับหรือไม่รับอุทธรณ์มีผลเท่ากับ ทบทวนโดยอีกองค์กรหนงึ่ หรือไม่ เปน็ ค�ำพิพากษาเหมือนกัน อีกประเด็นหน่ึงของการอุทธรณ์ที่ ประการทสี่ อง อนสุ นธจิ ากคดี Aboushanif นักกฎหมายบางท่านเห็นว่า เป็นปัญหาในทาง v. Norway คณะกรรมาธิการสิทธิมนุษยชนของ ปฏิบัติก็คือ เงื่อนเวลาที่กฎหมายก�ำหนดว่า ผู้ต้อง สหประชาชาติตัดสินว่า การยกค�ำร้องอุทธรณ์น้ัน คำ� พพิ ากษาตอ้ งยน่ื อทุ ธรณต์ อ่ ทป่ี ระชมุ ใหญภ่ ายใน จะต้องมีการให้เหตุผลอย่างเพียงพอ จะระบุส้ันๆ 30 วัน นับแต่วันท่ีมีค�ำพิพากษาของศาลฎีกา หรือโดยย่อไม่ได้ ดังน้ัน หากมีการแก้ไขระเบียบที่ แผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งนนั้ ประชมุ ใหญศ่ าลฎกี า ควรมกี ารกำ� หนดใหช้ ดั เจนวา่ เปน็ เรอื่ งทเ่ี ปน็ ไปไดย้ าก บทบญั ญตั ติ ามมาตรา 278
134 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ค�ำพิพากษาเกี่ยวกับการพิจารณาอุทธรณ์จะต้อง ไตส่ วนหาขอ้ เทจ็ จรงิ และพยานหลักฐานเพิ่มเตมิ ได้ มีการให้เหตผุ ลอย่างละเอยี ดชดั เจน และในระหว่างการพิจารณาคดี ศาลยังมีอ�ำนาจ ประการท่ีสาม เม่ือมีการก�ำหนดว่า ท่ีจะเรียกเอกสาร หรือหลักฐานที่เก่ียวข้องจาก การปฏิเสธค�ำร้องอุทธรณ์จะต้องให้เหตุผลอย่าง บคุ คลภายนอก รวมทงั้ เรยี กใหบ้ คุ คลใดมาใหถ้ อ้ ยคำ� ชัดเจนแล้ว การใช้เวลาในการเขียนเหตุผลใน หรือหน่วยงานอื่นๆ ด�ำเนินการเพื่อประโยชน์ ค�ำพิพากษาย่อมกินเวลานานตามไปด้วย ซึ่งจะ แหง่ การพจิ ารณาได ้ กระทบต่อภาระงานของผู้พิพากษาศาลฎีกาด้วย นอกจากท่ีศาลจะมีอ�ำนาจที่จะไต่สวน ซึ่งข้อห่วงใยในเร่ืองภาระงานน้ีก็สะท้อนให้เห็น เพ่ิมเติมและเรียกดูพยานหลักฐานจากบุคคล จากความเหน็ สว่ นตนของ Ruth Wedgwood ในคดี ภายนอกมาดูได้แล้ว คู่ความก็ยังสามารถเสนอ Aboushanif v. Norway ซงึ่ Ruth Wedgwood พยานหลักฐานต่อศาลได้ตลอดการพิจารณาคดี เหน็ วา่ คำ� ตดั สนิ ทยี่ กคำ� รอ้ งอทุ ธรณไ์ มจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งให้ ก่อนที่ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง เหตุผลอยา่ งละเอียดกไ็ ด้ เวน้ แต่คดสี ำ� คญั ๆ เทา่ นั้น ทางการเมอื งจะมคี ำ� พพิ ากษาหรอื คำ� สงั่ เพราะแมจ้ ะ ภาระเก่ียวกับคดีที่ค่ังค้าง (Caseloads) อาจมี พ้นระยะเวลายื่นบัญชีระบุพยาน ตามมาตรา 28 ผลกระทบต่อระบบกฎหมายของประเทศได้ ดังนน้ั วรรคหนง่ึ ของพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู กรอบเวลาท่ีค�ำพิพากษาจะต้องด�ำเนินการให้เสร็จ ว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกา ทางการเมอื ง พ.ศ. 2542 คู่ความกส็ ามารถยน่ื บัญชี มีมตินั้นอาจเป็นกรอบเวลาที่เหมาะสมเพียงพอ ระบพุ ยานเพม่ิ เตมิ ได้ หากศาลเหน็ วา่ เพอื่ ประโยชน์ ที่ผู้พิพากษาจะเขียนเหตุผลอย่างละเอียดให้เสร็จ แหง่ ความยตุ ธิ รรม หรอื เพอ่ื ใหโ้ อกาสแกจ่ ำ� เลยในการ ทันเวลาได้ การก�ำหนดเวลานานเกินไปอาจส่งผล ตอ่ สคู้ ดี34 ดว้ ยเหตนุ ี้ นกั กฎหมายบางทา่ นจงึ เหน็ วา่ ต่อความลับของคำ� พพิ ากษาได้ การค้นพบพยานหลักฐานใหม่ตามมาตรา 278 ค) ปญั หาความหมายของ วรรคสามแห่งรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2550 “พยานหลักฐานใหม่” จึงเป็นเร่ืองที่เกิดข้ึนได้ยาก และการท่ีระเบียบที่ เนื่องจากการพิจารณาคดีของศาลฎีกา ประชุมใหญศ่ าลฎกี าว่าด้วยหลกั เกณฑ์การอทุ ธรณ์ แผนกคดีอาญาฯ นั้น ใช้ระบบไต่สวนซ่ึงท�ำให้ศาล ค�ำพิพากษาศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง มีอ�ำนาจและดุลพินิจท่ีจะค้นหาความจริงได้อย่าง ตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง พ.ศ. 2551 ขอ้ ที่ 3 กำ� หนดวา่ กว้างขวาง ดังจะเห็นได้จากการที่รัฐธรรมนูญจะ พยานหลักฐานใหม่ท่ีว่านี้เป็นพยานหลักฐาน บัญญัติว่าให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญา ยึดส�ำนวน ที่ ไ ม ่ เ ค ย ป ร า ก ฏ อ ยู ่ ใ น ส� ำ น ว น ค ดี ที่ ผู ้ ต ้ อ ง ห า ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็ตาม แตศ่ าลกส็ ามารถ ค�ำพิพากษาได้ย่ืนอุทธรณ์ตามระเบียบน้ี ก็มีผล ทำ� ใหค้ วามหมายของคำ� วา่ พยานหลกั ฐานใหมท่ จี่ ะ 34 มาตรา 28 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทาง การเมอื ง พ.ศ. 2542
ปที ี่ 5 ฉบับท่ี 1 (มกราคม 2555) 135 อา้ งเปน็ เหตอุ ทุ ธรณ์นนั้ แคบมากยิง่ ขึน้ อีก และยงั มี อกี องคค์ ณะหนงึ่ เพราะตา่ งกม็ เี ปน็ องคค์ ณะอทุ ธรณ์ ปญั หาอกี วา่ พยานหลกั ฐานทฝ่ี า่ ยผตู้ อ้ งคำ� พพิ ากษา เหมือนกัน แม้ว่าจะเปลี่ยนองค์คณะผู้พิพากษา เคยอ้างอิงในบัญชีระบุพยานไว้แล้ว แต่องค์คณะ ก็ตาม แต่การอุทธรณ์นั้นจะเป็นความสัมพันธ์ท่ีไม่ ผู้พิพากษาไม่อนุญาตให้น�ำมาไต่สวน ไม่ใช่พยาน เท่าเทียมกันระหวา่ งสองศาล โดยมีศาลหนงึ่ สงู กว่า หลักฐานใหม่ท่ีจะอ้างอุทธรณ์ได้ด้วย เพราะเป็น อกี ศาลหนงึ่ ดงั นนั้ องคค์ ณะหนง่ึ ของแผนกอทุ ธรณ์ พยานหลกั ฐานทป่ี รากฏในสำ� นวนแลว้ แตไ่ มไ่ ดน้ ำ� มา มิใช่เป็นศาลที่สูงกว่าของอีกองค์คณะหนึ่งในแผนก ไต่สวน ท้ังๆ ท่ีไม่ใช่ความผิด หรือความบกพร่อง อุทธรณ์เดียวกัน ดังนั้น หากเทียบเคียงกับเหตุผล ของผตู้ อ้ งคำ� พพิ ากษาเพราะไดอ้ า้ งเปน็ พยานไวแ้ ลว้ ของผู้พพิ ากษา Shahabuddeen แล้วกอ็ าจเขา้ ใจ แต่องค์คณะผู้พิพากษาไม่อนุญาตให้น�ำพยาน ท�ำนองเดียวกันว่า ท่ีประชุมใหญ่แม้จะมีองค์คณะ มาไต่สวน ทมี่ ากกวา่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ �ำรงตำ� แหนง่ ทางการเมืองท่ีประกอบด้วยผู้พิพากษา 9 ท่าน ง) ประเด็นเร่ืองสถานะของ แต่ก็ประกอบด้วยผู้พิพากษาที่มาจากศาลฎีกา “ที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกา” เหมอื นกนั “ทปี่ ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี า” จงึ ไมอ่ าจถอื วา่ ตามมาตรา 14 (5) ทร่ี บั รองสทิ ธขิ องจำ� เลย มคี ณุ ลกั ษณะเทยี บเทา่ “ศาลทส่ี งู กวา่ ” ศาลฎกี าได้ ท่ีจะได้รับการทบทวนทางกฎหมายจากศาลท่ี สูงกว่า (higher tribunal) น้นั ประเด็นมวี า่ การท่ี 2) กรณีจำ� เลยใชส้ ทิ ธขิ อรอื้ ฟน้ื รัฐธรรมนูญมาตรา 278 วรรค 3 บัญญัติว่า ให้พจิ ารณาคดีอาญาใหม่ ในกรณีท่ีพบพยานหลักฐานใหม่อาจยื่นอุทธรณ์ เน่ืองด้วยพระราชบัญญัติการร้ือฟื้นคดี ตอ่ ทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี าได้ ประเดน็ ทต่ี อ้ งพจิ ารณา อาญาขึ้นพิจารณาใหม่ พ.ศ. 2526 ได้รับรองสิทธิ ก็คอื ทป่ี ระชุมใหญ่ศาลฎกี าถอื ว่าเป็นศาลทส่ี งู กว่า ของจ�ำเลยท่ีจะให้ศาลพิจารณาคดีของตนใหม่ ศาลฎีกาตามความหมายของมาตรา 14 (5) หรอื ไม่ หากว่าภายหลังได้ค้นพบ “พยานหลักฐานใหม่” เนื่องจากที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกาต่างก็เป็นองค์กร ซึ่งเป็นสาระส�ำคัญของคดีที่จะส่งผลให้จ�ำเลย ศาลฎีกาเหมือนกัน มีสถานะทางกฎหมายเป็น กลายเป็นผู้บริสุทธิ์ ประเด็นท่ีต้องพิจารณาก็คือ ศาลสูงสุดของประเทศ การพิจารณาคดีโดยที่ จ�ำเลยที่ถูกศาลฎีกาคดีแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง ประชุมใหญ่ศาลฎีกาเม่ือมีการอุทธรณ์ค�ำสั่ง หรือ ต�ำแหน่งทางการเมืองจะใช้สิทธิให้ศาลพิจารณา ค�ำพิพากษาของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของ คดีอาญาของตนใหม่ เนื่องจากภายหลังได้ค้นพบ ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองจึงยังคงมีปัญหาว่า พยานหลักฐานที่จะพิสูจน์ว่าตนเองมิได้กระท�ำ จะเป็นการทบทวนโดยองค์กรวินิจฉัยคดีท่ีสูงกว่า ความผิด จ�ำเลยจะย่ืนฟ้องต่อศาลใด เนื่องจาก หรอื ไม่ พระราชบญั ญตั กิ ารรอื้ ฟน้ื คดอี าญาขนึ้ พจิ ารณาใหม่ สำ� หรบั ประเดน็ นี้ผพู้ พิ ากษาShahabuddeen พ.ศ. 2526 น้ี ก�ำหนดว่าให้ย่ืนฟ้องต่อศาลช้ันต้น ได้อธิบายว่า ลักษณะของการอุทธรณ์นั้นต้องมิใช ่ ที่ได้พิพากษาคดี หรือศาลอื่นที่ได้มีเขตอ�ำนาจ มีลักษณะเป็นการอุทธรณ์จากองค์คณะหนึ่งไปยัง แทนศาลน้ัน ด้วยเหตุน้ี การท่ีรัฐธรรมนูญบัญญัติ
136 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาท�ำหน้าที่พิจารณาคดี 5. ปัญหาเร่อื งการทบทวนค�ำพิพากษา เป็นชน้ั แรกและชั้นเดยี วน้ัน เท่ากับเปน็ การตัดสทิ ธิ เพ่ือความเปน็ ธรรม ของจำ� เลย ของผตู้ อ้ งคำ� พพิ ากษาของศาลฎกี าแผนก แนวคิดเรื่องการแก้ไขค�ำพิพากษาท่ีไม่ คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองไปโดย ถูกต้องนอี้ ยู่บนรากฐานความคิดที่วา่ กระบวนการ ปริยาย ท้ังท่ีบุคคลทุกคนต้องมีความเสมอภาคกัน ยุติธรรมที่ผิดพลาดอาจเกิดข้ึนได้ทั้งก่อน ตามกฎหมาย ค�ำพิพากษาถึงท่ีสุดและหลังจากที่ค�ำพิพากษา นอกจากนี้ ยังมีประเด็นที่น่าสนใจอีกว่า ถงึ ทสี่ ดุ แลว้ แมว้ า่ ผพู้ พิ ากษาจะตดั สนิ คดดี ว้ ยความ ค�ำว่า “พยานหลักฐานใหม่” ตามพระราชบัญญัติ รอบคอบเพยี งไรกต็ าม โดยการแกไ้ ขความผดิ พลาด การรอ้ื ฟน้ื คดอี าญาขนึ้ พจิ ารณาใหม่ พ.ศ. 252635 นนั้ ของค�ำพิพากษาที่ยังไม่ถึงท่ีสุดนี้ เป็นกระบวนการ มีความหมายว่าอย่างไร จะรวมถึงค�ำพิพากษาของ ของการอุทธรณ์ต่อศาลท่ีสูงกว่า ท่ีเรียกว่า Right ศาลอ่ืนด้วยหรือไม่ ในประเด็นน้ี นักกฎหมาย of Appeal ในขณะที่การแก้ไขค�ำพิพากษา บางท่านเห็นว่าให้เทียบเคียงกับค�ำว่าพยาน หลังจากที่ค�ำพิพากษาถึงท่ีสุดแล้ว เป็นเรื่องการ หลักฐานใหม่ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ขอให้ศาลพิจาณาคดีใหม่ที่เรียกว่า Reopening ความอาญาตามมาตรา 147 นอกจากนี้ยังได้อ้าง ท้ังสองเรื่องนี้เหมือนกันในแง่ท่ีว่าต่างก็เป็น ความเห็นของศาสตราจารย์คนึง ฦาไชย เกี่ยวกับ กระบวนการทางกฎหมายที่แก้ไขความเสื่อมเสีย ความหมายพยานหลักฐานใหม่ว่าหมายถึงการ ของความยุติธรรม (Miscarriage of Justice) พจิ ารณาวา่ พยานหลกั ฐานใดเปน็ พยานหลกั ฐานใหม่ ด้วยความท่ีคล้ายกันจึงอาจมีความสับสนได้ว่า หรือไม่นั้น ให้พิจารณาจากอ�ำนาจของพนักงาน สองเร่ืองนี้เป็นเรื่องเดียวกัน ดังนั้น การท�ำความ สอบสวนในการรวบรวมพยานหลักฐาน โดยถ้า เข้าใจลักษณะท่ีส�ำคัญของแนวคิดเร่ืองการขอ ในขณะท�ำการสอบสวนพนักงานสอบสวนได้ อุทธรณแ์ ละการขอให้ศาลพิจารณาคดีใหม่ จงึ เปน็ พยายามรวบรวมพยานหลักฐานทุกชนิดเท่าที่ เรอื่ งท่สี ำ� คญั อย่างย่งิ สามารถท�ำได้แล้วแต่คงได้หลักฐานเพียงเท่าที่ การอุทธรณ์คือ ข้อความท่ีคัดค้าน ปรากฏ ดงั นี้ หากภายหลังค�ำส่งั เด็ดขาดไมฟ่ อ้ งคดี การตัดสินคดี หรือค�ำพิพากษาท่ียังไม่ถึงท่ีสุด มพี ยานหลกั ฐานอกี อยา่ งหนง่ึ เกดิ ขน้ึ พยานหลกั ฐาน โดยเสนอต่อศาลที่สูงกว่าเพ่ือให้มีการทบทวน ทปี่ รากฏน่าจะถอื ว่าเป็นพยานหลักฐานใหม่ ค�ำตัดสินของศาลที่อยู่ในชั้นต่�ำกว่า36 ระบบ อทุ ธรณน์ น้ั เปน็ ความพยายามท่ีจะประนปี ระนอม ระหว่างหลักความศักดิ์สิทธ์ิ หรือความเป็นที่สุด ของค�ำพิพากษา (Res judicata) หรือความมี เสถียรภาพทางกฎหมาย (Legal stability) 35 มาตรา 5 (3) แหง่ พระราชบัญญตั ิการรอื้ ฟนื้ คดีอาญาขึ้นพิจารณาใหม่ พ.ศ. 2526 36 Shigemitsu Dando, Japanese Law of Criminal Procedure, USA: Fred Rotham & Co., 1965, p. 409
ปที ี่ 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 137 กับหลักความยุติธรรมของค�ำพิพากษาท่ีเกิด แห่งรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2550 บัญญัติให้ ความผิดพลาดจากการก�ำหนดข้อเท็จจริงที่ คำ� พพิ ากษาของศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รง ผิดพลาดหรือการปรับใช้กฎหมายท่ีผิดพลาด ต�ำแหน่งทางการเมืองเป็นท่ีสุด โดยผู้ต้อง ศาสตราจารย์ Dando เหน็ วา่ การอทุ ธรณเ์ ป็นการ คำ� พพิ ากษาจะอทุ ธรณต์ อ่ ทป่ี ระชมุ ใหญศ่ าลฎกี าได้ ประสานความกลมกลืนระหว่างหลักความมี ก็ต่อเม่ือมีการค้นพบพยานหลักฐานใหม่เท่าน้ัน เสถียรภาพทางกฎหมาย (หรือความแน่นอน ซงึ่ กรณนี อี้ าจเกดิ คำ� ถามวา่ การทร่ี ฐั ธรรมนญู บญั ญตั ิ ทางกฎหมาย) ท่ีเป็นแนวคิดนามธรรมท่ัวไป เช่นนี้จะเป็นการขัดกับลักษณะของการอุทธรณ์ (in abstacto) เข้ากับความยุติธรรมที่เป็น หรอื ไม่ เน่อื งจากการอุทธรณ์นนั้ ไม่จ�ำเป็นทจี่ ะตอ้ ง รูปธรรม (in concreto) ซึ่งปรากฏอยู่เป็นคดีที่ มกี ารอทุ ธรณใ์ นปญั หาขอ้ เทจ็ จรงิ จำ� เลยอาจอทุ ธรณ์ เฉพาะเจาะจง (particular case)37 ส่วนการขอให้ ปัญหาข้อกฎหมายก็ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กรณี ร้ือฟื้นการพิจาณาคดีใหม่นั้น เป็นกระบวนการ ที่จ�ำเลยไม่เห็นด้วยกับการตีความหรือการให้ ทางกฎหมายที่ค�ำพิพากษาถึงท่ีสุดแล้ว ผู้ต้อง เหตุผลทางกฎหมายของศาล ซ่ึงกรณีน้ีไม่เกี่ยวกับ ค�ำพิพากษาไม่อาจใช้สิทธิอุทธรณ์ หรือฎีกาได้ การค้นพบพยานหลักฐานใหมแ่ ต่อย่างใด ต่อไปอีกแล้ว แต่ต่อมาหากพบว่ามีความผิดพลาด นอกจากนี้แล้ว การท่ีพระราชบัญญัติ ข้นึ ในการพิพากษาคดีเกดิ ขึ้น รฐั จึงเปิดช่องให้มวี ิธี การร้ือฟื้นคดีอาญาข้ึนพิจารณาใหม่ พ.ศ. 2526 การเยียวยา “ความเสื่อมเสียของความยุติธรรม” ก� ำ ห น ด ว ่ า ใ ห ้ มี ก า ร ย่ื น ค� ำ ร ้ อ ง ก า ร ข อ ใ ห ้ มี (Miscarriage of justice) โดยก�ำหนดเงื่อนไขว่า การพิจารณาคดีใหม่นั้น ให้ยื่นต่อศาลชั้นต้นที่ การร้องขอให้ศาลพิจารณาคดีใหม่นั้นจะต้อง พิจารณาคดี แต่เม่ือการพิจารณาคดีของผู้ด�ำรง เป็นกรณีที่มีการค้นพบพยานหลักฐานใหม่ หรือ ต�ำแหน่งทางการเมืองเร่ิมต้นท่ีศาลฎีกา ค�ำร้อง ขอ้ เท็จจริงใหม่อันเป็นสาระสำ� คัญแห่งคดี กล่าวอกี ดังกลา่ วจะให้ยน่ื ต่อศาลใด นัยหนึ่ง การค้นพบข้อเท็จจริงใหม่นี้ต้องมี 6. บทสรุปและข้อเสนอแนะ ความส�ำคัญถึงขนาดมีผลต่อการเปล่ียนแปลงผล วิธีการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ของคำ� พิพากษาของศาล ในทางตรงกนั ข้าม หากมี ของนักการเมืองและข้าราชการระดับสูงให้เกิด การค้นพบข้อเท็จจริงใหม่แต่มิได้มีผลต่อที่จะ ประสิทธิภาพน้ัน ต้องอาศัยหลายองค์กรร่วมกัน เปล่ียนแปลงค�ำพิพากษาศาลก็จะยกค�ำร้องท่ีจะ ท�ำงานอย่างใกล้ชิดและปรับปรุงระบบการท�ำงาน ให้มกี ารร้ือฟื้นการพจิ ารณาคดีใหม่ และอบรมบุคลากรให้มีความรู้ความเช่ียวชาญ ประเด็นเรื่องสิทธิอุทธรณ์และการรื้อฟื้น ภารกิจด้านการปราบปรามการทุจริตคอร์รัปชัน ให้พิจารณาคดีใหม่น้ัน เกี่ยวข้องกับกระบวนวิธี จะประสบความส�ำเร็จมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับ พิจารณาของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง หลายองค์กร ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองของการท�ำหน้าท่ี ต�ำแหน่งทางการเมืองในแง่ที่ว่า ตามมาตรา 278 37 Ibid.
138 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ด้านการรวบรวมและไต่สวนพยานหลักฐาน คน้ พบพยานหลักฐานใหมเ่ ท่านนั้ หากประเทศไทย อยา่ งอสิ ระ ซงึ่ เปน็ อำ� นาจของคณะกรรมการปอ้ งกนั ประสงค์จะให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ต�ำแหน่งทางการเมือง ท�ำหน้าท่ีเป็นเสมือนศาล การท�ำหน้าที่เก่ียวกับการฟ้องคดี ซึ่งเป็นอ�ำนาจ ชนั้ แรกและชนั้ เดยี วอยา่ งทเ่ี ปน็ อยู่ ในปจั จบุ นั ตอ่ ไป ของอัยการสูงสุดและการพิจารณาพิพากษาคดี โดยไม่ต้องการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ประเทศไทยก็ ด้วยความเท่ียงธรรมจากศาลท่ีมีความรู้และ สามารถทำ� ไดด้ ว้ ยการตง้ั “ขอ้ สงวน” (Reservation) เชี่ยวชาญคดีเกี่ยวกับการทุจริตคอร์รัปชัน ซ่ึงเป็น หรอื ท�ำ “ถ้อยแถลงการตีความ” (Interpretative อ�ำนาจของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง declaration) ในมาตรา 14 (5) ของกติการะหว่าง ต�ำแหน่งทางการเมือง ซ่ึงท่ีผ่านมานับต้ังแต่มีการ ประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ประกาศใชร้ ฐั ธรรมนญู พทุ ธศกั ราช 2540 เปน็ ตน้ มา ว่าไม่ให้ใช้กับการพิจารณาคดีของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง การปฏิบัติหน้าที่ของท้ังสามองค์กร โดยเฉพาะ ทางการเมอื ง อยา่ งยง่ิ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมืองได้ปฏิบัติหน้าที่ได้เป็นอย่างดี แม้ว่า 2. การปรบั ปรุงแก้ไขกฎหมายภายใน จะมีข้อขัดข้องบางประการและมีข้อสังเกต หากแนวทางการตั้งข้อสงวนของประเทศ ทางกฎหมายเก่ียวกับกระบวนวิธีพิจารณาคดี ไทยถูกคัดค้านจากประเทศสมาชิกของกติกา ของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิ ทางการเมอื งกต็ าม แตใ่ นทางปฏบิ ตั กิ ไ็ ดม้ กี ารแกไ้ ข ทางการเมืองแล้ว อีกแนวทางหนึ่งก็คือการแก้ไข ปรับปรุงตลอดมา อย่างไรก็ดี งานวิจัยนี้ก็ได้เสนอ รัฐธรรมนูญ มาตรา 278 ให้สอดคล้องกับกติกา ประเด็นปัญหาและแนวทางการแก้ไขในมุมมอง ระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิ ใหม่ๆ ด้วย ท้ังน้ี โดยมีเป้าหมายเพ่ือให้เป็นการ ทางการเมือง นอกจากน้ี ยังมีการแก้ไขพระราช แบ่งเบาภารกิจของศาลและเพ่ิมโอกาสแก่จ�ำเลย บัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณา ท่ีจะตอ่ สู้คดไี ดอ้ ยา่ งเต็มทม่ี ากขนึ้ ดังน้ี คดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื งพ.ศ.2542 ในบางเรื่องเพื่อปรับปรุงกระบวนวิธีพิจารณา 1. การตั้งข้อสงวนและการท�ำค�ำแถลง ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยจะขอสรุปแนวทาง ตีความ การแก้ไขกฎหมายดงั น้ี เนื่องจากกติการะหว่างประเทศว่าด้วย สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองมาตรา 14 (5) 2.1 แก้ไขรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช ซ่ึงประเทศไทยเป็นภาคีนั้น ได้รับรองสิทธิอุทธรณ์ 2550 มาตรา 278 ของจ�ำเลยไว้ในขณะท่ีรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช เพื่อให้จ�ำเลยสามารถใช้สิทธิอุทธรณ์ 2550 มาตรา 278 บัญญัติว่าให้ค�ำพิพากษาของ ในปัญหาข้อกฎหมายต่อศาลสูงได้ และเพื่อให้ ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทาง รัฐธรรมนูญของประเทศไทยสอดคล้องกับกติกา การเมอื งเปน็ ทส่ี ดุ จำ� เลยจะอทุ ธรณไ์ ดต้ อ่ เมอื่ มกี าร ระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิ
ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม 2555) 139 ทางการเมืองท่ีได้รับรองเร่ืองสิทธิของจ�ำเลยท่ีจะ พจิ ารณาคดโี ดยศาลสองชน้ั 39 โดยชน้ั แรกใหอ้ ยั การ ได้รับการทบทวนจากศาลท่สี งู กวา่ จึงเหน็ ควรทจ่ี ะ สูงสุด หรือคณะกรรมการป้องกันและปราบปราม แก้ไขมาตรา 278 โดยการให้ผู้ร้อง (อัยการสูงสุด การทุจริตแห่งชาติฟ้องต่อศาลอุทธรณ์40 และให้ หรือคณะกรรมการ ป.ป.ช.) เสนอค�ำฟ้องต่อ คูค่ วามมสี ทิ ธทิ จี่ ะฎีกาคำ� พิพากษาของศาลอทุ ธรณ์ ศาลอุทธรณ์ โดยศาลอุทธรณ์ท�ำหน้าที่เสมือนเป็น ต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาได้ การย่นกระบวนวิธี ศาลชั้นแรก (Court of the First Instance) พจิ ารณาเหลอื สองชนั้ นน้ั จะมผี ลทำ� ใหก้ ารพจิ ารณา และให้ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาท�ำหน้าที่ทบทวน คดมี คี วามรวดเรว็ ขน้ึ แตข่ ณะเดยี วกนั กเ็ ปดิ โอกาสให้ ปัญหา ข้อกฎหมาย38 โดยในรูปแบบที่เสนอน้ี จำ� เลยสามารถตอ่ สคู้ ดไี ดอ้ ยา่ งเปน็ ธรรมมากขนึ้ ดว้ ย จะมีการพิจารณาคดีเพียงสองชั้นจากเดิมทั่วไป เนื่องจากจ�ำเลยยังคงสามารถใช้สิทธิอุทธรณ์ ท่กี ารพิจารณาคดีจะประกอบด้วยสามชั้นคือ เรมิ่ มี ศาลฎีกาซึ่งเป็นศาลท่ีสูงกว่าศาลอุทธรณ์ได้ และ การฟ้องคดีท่ีศาลชั้นต้น และหากคู่ความไม่พอใจ ท�ำให้บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญไทยมาตรา 278 ค�ำพิพากษาก็สามารถอุทธรณ์ต่อศาลอุทธรณ์ได้ สอดคล้องกับกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิ และชั้นสุดท้ายคือ การฎีกาต่อศาลฎีกา แต่ใน พลเมืองและสิทธิทางการเมืองซึ่งประเทศไทยเป็น รูปแบบใหม่ที่ผู้วิจัยเสนอน้ีการพิจารณาคดีของ ภาคีด้วย อย่างไรก็ตาม ในกรณีท่ีข้อเสนอให้มี ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองประกอบด้วยการ การฟ้องคดีคร้ังแรกต่อศาลอุทธรณ์แผนกคดีอาญา 38ขอ้ เสนอของผวู้ จิ ยั นส้ี อดคลอ้ งกบั ผลการประชมุ กลมุ่ กฎหมายวธิ พี จิ ารณาคดขี องศาลยตุ ธิ รรม ในการประชมุ นติ ศิ าสตร์ แหง่ ชาติ ครั้งที่ 3 วนั ท่ี 17 กันยายน 2546 เรอื่ ง การปรับปรงุ ระบบอุทธรณฎ์ ีกา โดยทป่ี ระชมุ เหน็ ว่า ควรให้ศาลอุทธรณ์ เป็นศาลชั้นต้นที่ท�ำหน้าที่ในการพิจารณาคดีอาญาส�ำคัญที่มีอัตราโทษสูง และให้ศาลฎีกาท�ำหน้าที่ในการทบทวนการ พจิ ารณาของศาลอทุ ธรณ์ โปรดดู สรปุ ผลการประชมุ กลมุ่ กฎหมายวธิ พี จิ ารณาคดขี องศาลยตุ ธิ รรมในการประชมุ นติ ศิ าสตร์ แหง่ ชาตคิ รัง้ ที่ 3 วันท่ี 17 กันยายน 2546 เรื่อง การปรับปรุงระบบอทุ ธรณ์ฎีกา ในหอ้ งสมดุ อิเลก็ ทรอนิกส์ศาลยุติธรรม (E-Library of the Judiciary), หน้า 9 อนง่ึ แมผ้ ลสรปุ ของทปี่ ระชมุ จะมไิ ดเ้ กยี่ วขอ้ งกบั การพจิ ารณาคดขี องศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมืองโดยตรงแต่ก็แสดงให้เห็นว่า มีความพยายามที่จะปรับปรุงระบบอุทธรณ์ฎีกาให้มีความคล่องตัวมากข้ึน ลดภาระงานของผพู้ พิ ากษา 39การพจิ ารณาคดโี ดยเปดิ โอกาสใหค้ คู่ วามสามารถอทุ ธรณไ์ ดอ้ ยา่ งนอ้ ย 1 ครงั้ นน้ั มใิ ชเ่ ปน็ เรอ่ื งใหมต่ ามระบบกฎหมายไทย แต่อย่างใด เนื่องจากมีคดีบางประเภทที่กฎหมายก�ำหนดให้มีการพิจารณาคดีเพียงสองศาล เช่น คดีเก่ียวกับยาเสพติด ที่ให้มีการฟ้องคดีต่อศาลชั้นต้นและคู่ความสามารถอุทธรณ์ได้ต่อศาลอุทธรณ์ โดยกฎหมายบัญญัติให้ค�ำพิพากษาของ ศาลอุทธรณ์เป็นท่ีสุด นอกจากคดีเกี่ยวกับยาเสพติดแล้ว คดีเกี่ยวกับทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ ตามพระราชบัญญัติจัดต้ังศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ และวิธีพิจารณาคดีทรัพย์สินทางปัญญา และการค้าระหว่างประเทศ พ.ศ. 2539 ก�ำหนดให้ฟ้องคดีต่อศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ ซึง่ ท�ำหนา้ ท่ีเสมือนศาลชนั้ ตน้ และคู่ความสามารถอุทธรณต์ อ่ ศาลฎกี าไดเ้ ลย โดยทไ่ี มต่ ้องผ่านศาลอุทธรณ์ 40 มขี อ้ สงั เกตวา่ กฎหมายไทยบางฉบบั กำ� หนดใหศ้ าลอทุ ธรณท์ ำ� หนา้ ทพี่ จิ ารณาคดหี รอื คำ� รอ้ งนน้ั โดยทไี่ มผ่ า่ นศาลชนั้ ตน้ เช่น การอุทธรณ์ค�ำวินิจฉัยของคณะกรรมการพิจารณาค่าตอบแทนผู้เสียหาย และค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จ�ำเลย ในคดีอาญาตามพระราชบัญญัติค่าตอบแทนผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จ�ำเลยในคดีอาญา พ.ศ. 2544 ตามมาตรา 25 ก�ำหนดให้ศาลอุทธรณม์ อี ำ� นาจพจิ ารณาคำ� วินจิ ฉัยของคณะกรรมการ โดยกฎหมายบญั ญตั ใิ ห้ค�ำวนิ ิจฉยั ของศาลอุทธรณ์ให้เปน็ ทีส่ ดุ
140 วารสารวชิ าการ ป.ป.ช. ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองไม่รับการยอมรับ ย่อมไม่ส่งผลเสียต่อกระบวนวิธีพิจารณาคดี ก็ อ า จ แ ก ้ ไ ข ก ฎ ห ม า ย ใ ห ้ มี ก า ร อุ ท ธ ร ณ ์ ต ่ อ ท่ี แต่อย่างใด เน่ืองจากผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ ประชมุ ใหญศ่ าลฎกี าเฉพาะในประเดน็ ขอ้ กฎหมายได้ เปน็ ผู้ท่มี ีความร้คู วามเชีย่ วชาญอยแู่ ล้ว ซึง่ ตา่ งจาก ซึ่งผู้พิพากษาท่านหนึ่งได้มีข้อเสนอให้จ�ำกัด ผู้พิพากษาศาลช้ันต้นท่ียังขาดความเช่ียวชาญ สิทธิอุทธรณ์ให้มีขอบเขตท่ีจ�ำกัดเพื่อลดภาระ และประสบการณ์ท้ังในเร่ืองของการชั่งน้�ำหนัก ผู้พิพากษาให้ต้องเสียเวลาพิจารณาค�ำร้องอุทธรณ์ พยานและความเชย่ี วชาญในหลักกฎหมาย มากเกินไป โดยท่านเสนอว่า ให้ผู้ต้องค�ำพิพากษา นอกจากน้ี องค์คณะของศาลอุทธรณ์ อุ ท ธ ร ณ ์ เ ฉ พ า ะ ป ร ะ เ ด็ น ข ้ อ ก ฎ ห ม า ย เ ท ่ า น้ั น ก็ประกอบด้วยผู้พิพากษา 3 ท่าน ซึ่งสามารถ และต้องเป็นปัญหาข้อกฎหมายที่เป็นสาระส�ำคัญ ท�ำหน้าที่กล่ันกรองทั้งข้อกฎหมายและข้อเท็จจริง แห่งคดี และต้องเป็นกรณีที่องค์คณะมิได้ตัดสิน ได้ดีอยู่แล้ว และเพื่อให้การพิจารณาคดีของ เป็นเอกฉันทด์ ว้ ย41 ศาลอทุ ธรณเ์ ปน็ ไปดว้ ยความมปี ระสทิ ธภิ าพมากขนึ้ นอกจากน้ี เพื่อลดภาระการวินิจฉัยคดี อาจมีการตั้งแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ของศาลฎีกาแผนกคดีอาญามิให้มากเกินไป ทางการเมืองข้ึนในศาลอุทธรณ์อย่างที่ศาลอุทธรณ์ และเมื่อมีการเปิดโอกาสให้จ�ำเลยสามารถใช้ ต้ังแผนกคดีผู้บริโภคหรือแผนกยาเสพติดขึ้น สิทธิอุทธรณ์ด้วยแล้ว ผู้วิจัยเห็นว่า ควรลด ในศาลอุทธรณ์ การตั้งแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง องคค์ ณะผู้พพิ ากษาทีพ่ จิ ารณาคดี โดยรฐั ธรรมนญู ตำ� แหนง่ ทางการเมืองในศาลอุทธรณน์ ัน้ กจ็ ะท�ำให้ พทุ ธศกั ราช 2550 บญั ญตั ใิ หอ้ งคค์ ณะของศาลฎกี า ได้องค์คณะที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการ แผนกคดีอาญาประกอบด้วยผู้พิพากษา 9 ท่าน พิจารณาความผิดการทุจริตคอร์รัปชันซึ่งมีรูปแบบ ใหเ้ หลอื 5 ทา่ น การลดจ�ำนวนองคค์ ณะผพู้ ิพากษา ต่างๆ ได้เหมาะสมมากขึ้น ซ่ึงจะส่งผลต่อการ น้ัน จะช่วยแบ่งเบาภาระงานพิจารณาคดีของ ลดจำ� นวน องค์คณะผู้พิพากษาในช้ันของศาลฎกี า ผู้พิพากษาศาลฎีกาเป็นอย่างมาก การลดจ�ำนวน เนื่องจากว่าการพิจารณาคดีการทุจริตคอร์รัปชัน องค์คณะผู้พิพากษาลงจากเดิม 9 ท่าน เหลือ ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองได้ผ่านการ 5 ทา่ น อาจเกดิ คำ� ถามว่าการลดจ�ำนวนผู้พิพากษา พิจารณาคดีของศาลอุทธรณ์แผนกคดีอาญาของ ดังกล่าวจะมีผลกระทบต่อการวินิจฉัยคดีหรือไม่ ผดู้ �ำรงตำ� แหนง่ ทางการเมืองมาแลว้ ดังนนั้ การลด ในประเด็นน้ี ผู้วิจยั เห็นวา่ เมื่อมกี ารแกไ้ ขกฎหมาย จ�ำนวนองค์คณะผู้พิพากษาในศาลฎีกาจึงไม่น่า ให้กระบวนวิธีพิจารณาคดีของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง มผี ลกระทบมากนกั ตอ่ การวนิ จิ ฉยั คดี นอกจากนแ้ี ลว้ ทางการเมืองมีสองชั้น ซึ่งจากเดิมมีเพียงชั้นเดียว การมีองค์คณะพิเศษที่เรียกว่า Chamber ก็เป็น 41อดเิ ทพ ถริ ะวฒั น,์ สทิ ธใิ นการอทุ ธรณข์ องผตู้ อ้ งคำ� พพิ ากษาของศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง, เอกสารงานวิชาการหลักสูตร ผบู้ ริหารกระบวนการยตุ ิธรรมระดับสูง (บ.ย.ส.) รุ่นท่ี 12 วิทยาลัยการยตุ ิธรรม ส�ำนกั งาน ศาลยตุ ธิ รรม พ.ศ. 2552, หนา้ 56
ปีท่ี 5 ฉบบั ที่ 1 (มกราคม 2555) 141 เร่ืองท่ีมีการปฏิบัติอยู่บ้างแล้ว เช่น กรณีของ หรือหากว่าจะยังคงให้ผู้พิพากษาทุกท่านท่ีเป็น ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (International องคค์ ณะตอ้ งเขยี นความเหน็ สว่ นตนนน้ั กค็ วรจำ� กดั Court of Justice) หรอื ศาลโลก กม็ อี งคค์ ณะพเิ ศษ เฉพาะคดีคะแนนในการลงมติก�่ำก่ึงอย่างมาก ทปี่ ระกอบดว้ ยผพู้ พิ ากษาเพยี ง 5 ทา่ น จากองคค์ ณะ หรอื แพช้ นะกนั เพยี ง 1 -2 เสยี ง ทงั้ น้ี เพอ่ื ลดปรมิ าณ เตม็ ทป่ี ระกอบด้วยผู้พพิ ากษา 15 ทา่ น งานของผู้พพิ ากษา 2.2 แก้ไขพระราชบัญญัติประกอบ ข) การก�ำหนดองคค์ ณะขัน้ ตำ่� รัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณา สำ� หรับนั่งพจิ ารณาคดี คดีอาญาของผู้ด�ำรงต�ำแหน่ง ควรก�ำหนดองค์คณะขั้นต�่ำส�ำหรับ ทางการเมอื ง พ.ศ. 2542 นง่ั พจิ ารณาคดเี พอื่ แกไ้ ขปญั หาการเลอื กผพู้ พิ ากษา ประเด็นท่ีควรได้รับการแก้ไขปรับปรุง ใหม่ และไมใ่ หเ้ กดิ ปญั หาความลา่ ชา้ ในการพจิ ารณา พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธี คดี โดยก�ำหนดให้องค์คณะส�ำหรับนั่งพิจารณาคดี พจิ ารณาคดอี าญาของผดู้ ำ� รงตำ� แหนง่ ทางการเมอื ง มีจ�ำนวนผ้พู ิพากษาอยา่ งนอ้ ย 5 ท่าน พ.ศ. 2542 มีดังน้ี ก) แก้ไขจาก A seriatim opinion ค) การก�ำหนดให้สิทธิคู่ความโต้แย้ง มาเปน็ a per curiam decision พยานหลักฐานท่ีเรยี กโดย มาตรา 20 วรรคแรกของพระราชบัญญัติ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญา ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญา ควรก�ำหนดให้ชัดเจนเหมือนกับวิธี ของผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมือง พ.ศ. 2542 ได้ พจิ ารณาคดที รพั ยส์ นิ ทางปญั ญาและการคา้ ระหวา่ ง ก�ำหนดให้ผู้พิพากษาท่ีเป็นองค์คณะทุกท่าน ประเทศและการพิจารณาคดีผู้บรโิ ภคว่า ในกรณที ี่ ทำ� ความเหน็ ในการวนิ จิ ฉยั คดเี ปน็ หนงั สอื การบงั คบั ศาลฏีกาแผนกคดีอาญาได้เรียกให้บุคคลภายนอก ให้ผู้พิพากษาทุกท่านที่เป็นองค์คณะต้องเขียน หรือผู้เช่ียวชาญมาให้ถ้อยค�ำหรือความเห็นเพื่อ ความเหน็ สว่ นตนน้นั เรยี กว่า A seriatim opinion ประกอบการพิจารณาพิพากษาคดีแล้ว ต้องให้ ซึ่งเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่ศาลอังกฤษถือปฏิบัติ คู่ความทุกฝ่ายทราบและไม่ตัดสิทธิคู่ความ กันมาต้ังแต่ยุคแรกของคอมมอนลอว์ ควรเปล่ียน ในอันท่ีจะขอให้เรียกผู้ทรงคุณวุฒิหรือผู้เชี่ยวชาญ มาเปน็ a per curiam decision แบบภาคพน้ื ยโุ รป ฝา่ ยตนมาใหค้ วามเหน็ โตแ้ ยง้ หรอื เพม่ิ เตมิ ความเหน็ เนื่องจากเป็นภาระให้กับผู้พิพากษาโดยไม่จ�ำเป็น ของผู้ทรงคุณวุฒิ หรือผู้เชี่ยวชาญท่ีศาลฎีกาแผนก การก�ำหนดให้มีการแถลงด้วยวาจาน่าจะเพียงพอ คดีอาญาฯ เป็นผ้เู รียก ทั้งน้ี เพือ่ ใหเ้ กดิ ความชดั เจน แล้ว แต่อาจจะเปิดช่องให้มีการท�ำความเห็นแย้ง ยิ่งขึ้น จึงควรเพ่ิมเติมในพระราชบัญญัติประกอบ (Dissenting opinion) ได้หากผู้พิพากษาท่านใด รัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาคดีอาญาของผู้ด�ำรง ไม่เห็นด้วยกับมติเสียงข้างมากขององค์คณะตัดสิน ตำ� แหน่งทางการเมือง พ.ศ. 2542 ใหม้ ีบทบัญญัติ
142 วารสารวิชาการ ป.ป.ช. คล้ายกับวิธีพิจารณาคดีทรัพย์สินทางปัญญา ด้วยแล้ว ก็จะเป็นการปิดปากนักการเมืองด้วยว่า และการค้าระหว่างประเทศ42 และวิธีพิจารณาคดี ตนเองไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการพิจารณาคดี ผูบ้ ริโภค43 โดยเพมิ่ เตมิ วา่ โดยระบบไต่สวน เนื่องจากตนเองมีโอกาสท่ีจะ “ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ด�ำรง เบิกความเห็นของพยานผู้เช่ียวชาญฝ่ายตนท่ีมี ต�ำแหน่งทางการเมืองอาจขอให้ผู้ทรงคุณวุฒิ หรือ ความเห็นไม่ตรงกับพยานผู้เชี่ยวชาญที่เรียก ผู้เช่ียวชาญมาให้ความเห็นเพ่ือประกอบการ โดยศาลแล้ว พิจารณาพิพากษาคดีได้ แต่ต้องให้คู่ความทุกฝ่าย ในมุมของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ทราบและไม่ตัดสิทธิคู่ความ ในอันท่ีจะขอให้เรียก ก็จะได้รับผลดีในแง่ท่ีว่าไม่อาจมีข้อครหาต่อ ผู้ทรงคุณวุฒิ หรือผู้เชี่ยวชาญฝ่ายตนมาให้ความ ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ได้ว่า คู่ความไม่ทราบ เห็นโตแ้ ย้ง หรือเพมิ่ เติมความเห็นของผ้ทู รงคณุ วุฒิ ล่วงหน้าได้ว่าศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ได้เรียก หรือผู้เชีย่ วชาญดังกลา่ ว” บุคคลภายนอกหรือพยานผู้เชี่ยวชาญมาให้ การก�ำหนดให้ชัดเจนถึงสิทธิของคู่ความ ความเห็นประกอบการพิจารณาคดี โดยเฉพาะ ทจ่ี ะไดร้ บั ทราบวา่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาฯ ไดเ้ รยี ก อย่างย่ิงหากความเห็นดังกล่าวเป็นผลเสียต่อ บุคคลภายนอกมาให้ถ้อยค�ำ หรือเรียกให้พยาน จ�ำเลย อีกทั้งเป็นการป้องกันการวิพากษ์วิจารณ์ ผู้เช่ียวชาญมาให้ความเห็น รวมทั้งเปิดโอกาสให้ การพิจารณาคดีของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ค่คู วามไดน้ �ำพยานผู้เช่ียวชาญฝ่ายตนมาหกั ลา้ งนน้ั ด้วยว่า ไม่เปิดโอกาสให้คู่ความเบิกความพยาน จะเป็นข้อเสนอท่ีเป็นผลดีทั้งกับฝ่ายคู่ความและ ผู้เช่ียวชาญมาหักล้างความเห็นพยานผู้เชี่ยวชาญ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาฯ กลา่ วคอื ในแงข่ องคคู่ วาม ท่ีเรียกโดยศาลด้วย นอกจากน้ี การเปิดโอกาสให้ ก็ได้โอกาสทจี่ ะเรยี กพยานผเู้ ชย่ี วชาญที่มีความเห็น คคู่ วามตามสมควรในอนั ทจ่ี ะขอใหเ้ รยี กผทู้ รงคณุ วฒุ ิ ตรงกันข้ามกับพยานผู้เชี่ยวชาญท่ีศาลเรียกเข้ามา หรือผู้เช่ียวชาญฝ่ายตนมาให้ความเห็นโต้แย้ง ในคดีได้ท�ำความเห็นประกอบ ท�ำให้คู่ความได้รับ หรือเพ่ิมเติมความเห็นของผู้ทรงคุณวุฒิ หรือผู้ ความม่ันใจว่าตนมีสิทธิท่ีจะต่อสู้คดีได้อย่างเต็มท่ี เชี่ยวชาญที่เรียกโดยศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ จำ� เลยไมต่ อ้ งวติ กกงั วลวา่ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาฯ เองน้ัน จะเป็นการช่วยให้การวินิจฉัยคดีของ จะใช้อ�ำนาจเรียกบุคคลภายนอก หรือพยาน ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ เป็นไปด้วยความ ผู้เช่ียวชาญมาให้ถ้อยค�ำ หรือความเห็นที่เป็น รอบคอบยิ่งข้ึนเนื่องจากศาลฎีกาแผนกคดีอาญาฯ ผลเสียต่อจ�ำเลย และเมื่อจ�ำเลยในคดีอาญาของ ไดร้ ับฟังขอ้ มลู อืน่ ๆ อย่างครบถ้วนมากขึน้ ผู้ด�ำรงต�ำแหน่งทางการเมืองเป็นนักการเมือง 42 โปรดดูมาตรา 31 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศและวิธีพิจารณา คดที รัพยส์ นิ ทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ พ.ศ. 2539 43 โปรดดู มาตรา 36 แหง่ พระราชบญั ญตั ิวิธพี ิจารณาคดีผบู้ ริโภค พ.ศ. 2551
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
