พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร

อบเชยเถา Finlaysonia pierrei (Costantin) Venter วงศ์ Apocynaceae ช่อื พ้ืนเมอื ง เครอื เขำลวก ตำยำนตวั ผู้ ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้เถา เล้ือยพันต้นอ่ืนหรือเล้ือยตำมพื้นดิน ยำว 5-10 ม. เถำกลมเรียว สนี ้ำตำลเทำถงึ น้ำตำลม่วง มีขนสั้น มนี ้ำยำงสีขำวขุ่น ใบ เปน็ ใบเดย่ี ว เรยี งตรงขำ้ ม รูปขอบขนำน ปลำยเรียว แหลม โคนมน ขอบเรียบ ผวิ ใบเรียบเป็นสีเขียวเข้ม กว้ำง 0.8-2.8 ซม. ยำว 10-20 ซม. มีลำยตำมแนวเส้นใบเป็น สีขำวชดั เจน ก้ำนใบยำวประมำณ 1.5-3 ซม. ดอก เป็นช่อสั้น มี 3-4 ดอก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ สเี หลืองอมสม้ ออกตำมซอกใบ กลีบดอกมีฐำนติดกันเป็น ท่อสั้น ๆ ปลำยแยกเป็น 5 กลีบ รูปสำมเหล่ียมปลำย แหลม ด้ำนนอก สีชมพูอ่อนหรือชมพูอมส้ม ด้ำนในสี มว่ ง เกสรเพศผู้ 5 เกสร เกสรเพศเมยี 1 เกสร ผล เป็นฝัก รูปไข่ยำว 7-10 ซม. ติดกันเป็นคู่ ผิวเนียน มรี อ่ งตำมยำวแหง้ แลว้ แตกออกตำมแนวยำว 1 แนว การออกดอกและผล ออกดอกเดือนมีนำคม-เมษำยน และออกผลเดือน เมษำยน-พฤษภำคม การกระจายพันธ์ุ ทุกภำค พบตำมป่ำเต็งรังและป่ำเบญจพรรณ หรือท่ี รกรำ้ งท่ัวไป การใช้ประโยชน์ ราก บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียนศีรษะ ต้มกับน้ำ แก้โรค ผวิ หนงั ผ่ืนคนั เถา ใชแ้ กป้ วดศีรษะ ปวดเอว ผลออ่ น รับประทำนเป็นผกั สดจมิ้ กับนำ้ พริก พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 18967

อตุ พดิ เล็ก Typhonium sp. 198 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร

วงศ์ อตุ พดิ เล็ก ชือ่ พน้ื เมอื ง Typhonium sp. Araceae มะโหรำ บอนแบ้ว ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ล้มลุก มีลำต้นเป็นหัวใต้ดิน หัวมีขนำดเล็ก ลักษณะค่อนข้ำงกลม เสน้ ผำ่ นศนู ย์กลำง 1-2 ซม. ใบ เป็นใบขนำดใหญ่แผ่กว้ำง ขอบใบแบ่งออกเป็น 3 แฉก ย่นเล็กน้อยใบมีสีเขียว มีลำยหรือมีจุดประสีม่วง กำ้ นใบยำวประมำณ 3.7-5 ซม. ดอก เป็นช่อเป็นแท่งยำว ช่อดอกมีกำบหุ้มยำว ประมำณ 6-12 ซม. กำบกว้ำงประมำณ 7.5 ซม. กำบสี แดงเข้ม เมื่อบำนจะเห็นดอกสีเหลืองอ่อนหรือสีขำว มีกล่ินเหม็น ดอกเพศเมียจะอยู่ตรงโคน แท่งเหนือดอก เพศเมียจะเป็นดอกฝ่อ ถัดไปเป็นที่ว่ำงเหนือท่ีว่ำงจะเป็น ดอกเพศผู้ ผล ลักษณะเป็นรูปขอบขนำน ภำยในมีเมล็ด 1 เมล็ด ผลสด รูปกลม การใชป้ ระโยชน์ ราก มีฤทธ์ิเปน็ ยำกระตุ้น รกั ษำริดสดี วงทวำร หัว เป็นยำกดั เถำดำนในทอ้ ง หงุ เปน็ น้ำมนั ใส่แผล กดั ฝำ้ หนอง สมำนแผล กาบใบและกา้ นใบ เป็นอำหำร พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 18989

200 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร

กติ ตกิ รรมประกาศ คณะผู้วิจัยขอขอบคุณทีมเจ้ำหน้ำที่ของฝ่ำยวิจัยด้ำนระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม กลุ่มงำนวิจัยระบบนิเวศป่ำไม้และส่ิงแวดล้อม ได้แก่ คุณชิงชัย วิริยะบัญชำ คุณเพ็ญภัสสร เสมอใจ คณุ กฤติณ สุดโต คณุ ขวญั ชนก ทองจำด และทีมนักวิจัยจำกกลุ่มงำนวิชำกำร สำนักบริหำรพื้นที่อนุรักษ์ ท่ี 12 (นครสวรรค์) และทีมเจ้ำหน้ำท่ีจำกวนอุทยำนนครไชยบวร ที่ช่วยเก็บข้อมูลภำคสนำม และ ขอขอบคุณ คุณมำนพ ผู้พัฒน์ และคุณนันทวรรณ สุปันตี จำกกลุ่มงำนพฤกษศำสตร์ป่ำไม้ ท่ีให้ควำม อนุเครำะห์ร่วมเก็บข้อมูลภำคสนำมและตรวจสอบกำรจำแนกชนิดพรรณไม้ให้ถูกต้องตำมหลักกำร จำแนกทำงพฤกษศำสตรแ์ ละมอบภำพถ่ำยพรรณไมเ้ ป็นจำนวนมำกในกำรทำเล่มรำยงำนน้ี พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 129001

บรรณานุกรม สุนันทำ วิสทิ ธพิ ำนชิ , พงษศ์ ักดิ์ พลเสนำ, มำนพ ผพู้ ัฒน,์ สันติ สำระพล. 2564. พรรณไมป้ ำ่ ผลัดใบหว้ ยขำแขง้ . พิมพค์ ร้งั ท่ี 1. กรุงเทพฯ: สำนกั วิจยั กำรอนรุ กั ษ์ปำ่ ไมแ้ ละพนั ธ์ุพชื กรมอทุ ยำนแหง่ ชำติ สตั ว์ปำ่ และพันธ์ุพืช,. หนำ้ 62, 126, 148, 264, 265, 450, 423, 425, 448, 458 สภำวิจยั แห่งชำติ. 2540. ไมอ้ เนกประสงคก์ ินได้. พมิ พ์ครง้ั ท่ี 1. กรุงเทพฯ: สำนกั งำนคณะกรรมกำรวจิ ยั แห่งชำติ, หน้ำ 448-449, 163-164, 389-391, 52-53, 105-106 มำนพ ผพู้ ฒั น,์ ขวญั ใจ คำมงคล. 2561. ป่ำบ่งุ ปำ่ ทำม ภำคอีสำน. พิมพค์ รงั้ ท่ี 1. กรุงเทพฯ: สำนักหอพรรณไม,้ กรมอุทยำนแห่งชำติ สัตวป์ ่ำ และพนั ธุพ์ ืช, กระทรวงทรัพยำกรธรรมชำติและสง่ิ แวดลอ้ ม, หน้ำ 58, 89, 105, 109, 101, 111, 139, 141, 159, 179, 181, 193, 205, 207, 213, 215, 227, 249, 267, 275, 279, 277, 299, 325, 327, 337, 339, 383, 411, 421, พงษ์ศกั ด์ิ พลเสนำ. 2558. ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพพืชสมุนไพรในประเทศไทย 1. พิมพค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพ: สว่ นควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ, สำนกั วจิ ัยกำรอนุรกั ษ์ปำ่ ไม้และพันธ์พุ ืช, กรมอทุ ยำนแหง่ ชำติ สตั ว์ปำ่ และพนั ธ์ุพืช, หนำ้ 10, 18, 20, 23, 32, 45, 50, 55, 60, 62, 72, 81, 86, 88, 91, 95, 101, 112, 121, 122, 160, 175, 187, 192, 217, 262 ภำณมุ ำศ ลำดปำละ และคณะ. 2559. เถำวัลย์แก่งกระจำน. พิมพค์ รง้ั ที่ 1. กรงุ เทพ: สว่ นควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ, สำนกั วจิ ัยกำรอนุรักษป์ ่ำไม้และพันธุ์พชื , กรมอุทยำนแหง่ ชำติ สัตว์ปำ่ และพันธุพ์ ชื , หน้ำ 12, 18, 20, 32, 44, 60 สำนักงำนควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพด้ำนปำ่ ไม้ กรมป่ำไม้. (ม.ป.ป). พชื . สืบค้นเม่ือวันที่ 1 กันยำยน 2565. จำก http://biodiversity.forest.go.th/index.php?option=com_dofplant&view=showpics &pt=5 226&Itemid=132 ThaiHerbal.org. (2558). บทควำมสมนุ ไพร. สืบค้นเมื่อวนั ที่ 1 กันยำยน 2565. จำก https://thaiherbal.org/ บทควำมสมุนไพร/ ศนู ย์ปฏบิ ตั ิกำรวิจัยและเรอื นปลกู พืชทดลอง. (ม.ป.ป.). กระหนำย. สบื คน้ เมื่อวันที่ 1 กันยำยน 2565. จำก http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/resources/new-fragrant/pterospermum.html TH DATA. (2561). ข้อมลู สมุนไพร. สบื ค้นเมื่อวันท่ี 1 กนั ยำยน 2565. จำก https://thai-herbs.thdata.co/ หอ้ งสมุด อพ. สธ.. (ม.ป.ป.). พรรณไมบ้ รเิ วณสวนสมนุ ไพรสำธติ . สบื ค้นเมอ่ื วันท่ี 1 กนั ยำยน 2565. จำก http://www.rspg.or.th/plants_data/palace/chitralada/cld6-5_2.htm คณะเภสชั ศำสตร์ มหำวิทยำลัยอุบลรำชธำนี. (2556). ฐำนขอ้ มูลสมนุ ไพร. สืบค้นเมือ่ วนั ท่ี 1 กนั ยำยน 2565. จำก https://apps.phar.ubu.ac.th/phargarden/main.php 202 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 4

ดรรชนีช่อื พรรณไม้ พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 129003

204 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร ลำดับ ช่ือทำงกำร ช่ือพื้นเมือง วงศ์ ชอื่ พฤกษศำสตร์ ดรรชนีชอ่ื พรรณไม้ วสิ ัย กำรใชป้ ระโยชน์ทสี่ อบถำมจำกปรำชญช์ ำวบำ้ น 1 กระเบาใหญ่ กระเบาน้า Achariaceae Hydnocarpus castanea Hook. f. & T ขบั ปัสสาวะ, แกโ้ รคผวิ หนงั Thomson H ผลสุกรบั ประทานได้ 2 กระเทียมชา้ ง กระเทียมชา้ ง Amaryllidaceae Crinum amoenum Roxb. ex Ker Gawl. 3 รักขาว รกั Anacardiaceae Semecarpus cochinchinensis Engl. T ยางเป็นพษิ 4 การเวก ส่าเหล้า Annonaceae Artabotrys siamensis Miq. C ปลูกเป็นไมด้ อกไมป้ ระดบั เลอ้ื ยเป็นซมุ้ ใหร้ ม่ เงา ดอกมกี ลนิน หอม 5 กลึงกลอ่ ม - Annonaceae Polyalthia suberosa (Roxb.) Thwaites S/ST แกไ้ ข,้ แกร้ อ้ นในกระหายน้า 6 พพี วนน้อย นมววั /นมงัว Annonaceae Uvaria rufa Blume C ผลสกุ รบั ประทานได้ รสเปรย้ี วอมหวาน ผลสกุ จดั มรี สหวาน, 7 นมแมว นมแมว เถาใชต้ ม้ น้าเป็นยาบารงุ กาลงั , แกป้ วดเมนอื ย 8 โมกเครอื - 9 หนามพรม หนามพรม Annonaceae Uvaria siamensis (Scheff.) L. L. Zhou, Y. C ผลสกุ กนิ ได้ รสหวาน, ดอกใชอ้ บผา้ อบขนม ใหก้ ลน่ิ หอม C. F. Su & R. M. K. Saunders Apocynaceae Amphineurion marginatum (Roxb.) D. J. C เป็นยาระบาย, ขบั ปัสสาวะ Middleton Apocynaceae Carissa spinarum L. S หนามทาใหป้ วด , เขา้ ยารกั ษาอาการทางระบบประสาท 10 อบเชยเถา - Apocynaceae Finlaysonia pierrei (Costantin) Venter HC แกว้ งิ เวยี นศรี ษะ, รบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ 11 เครือเขามวก - Apocynaceae Parameria laevigata (Juss.) Moldenke C ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ 12 เครือไพสง - Apocynaceae Streptocaulon kleinii Wight & Arn. C ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ , ยางสขี าวทาหา้ มเลอื ด

ลำดบั ชอื่ ทำงกำร ชือ่ พนื้ เมือง วงศ์ ชือ่ พฤกษศำสตร์ ดรรชนีช่อื พรรณไม้ วิสัย กำรใชป้ ระโยชนท์ ีส่ อบถำมจำกปรำชญ์ชำวบำ้ น 13 บุก บุก บกุ รอ Araceae Amorphophallus sp. H ลาตน้ เหนือดนิ นาไปลอกเปลอื กนอกใชท้ าอาหาร หรอื นาไปเผาไฟ 14 อตุ พดิ เลก็ - Araceae Typhonium sp. ลอกเปลอื ก แลว้ ขยากบั น้ามะขามเปียกจะไดร้ สหวาน กนิ สดเป็นพษิ คนั เหมอื นบอน หวั ใตด้ นิ เป็นพษิ H มฤี ทธเิ ์ป็นยากระตนุ้ , รกั ษารดิ สดี วงทวาร ชว่ ยสมานแผล 15 หวายขม หวายขม Arecaceae Calamus siamensis Becc. C ยอดออ่ นกนิ ได้ รสขมหล่อมๆ นยิ มแกงกบั เน้อื หมปู ่า, ผลสกุ กินได้ 16 ตานหมอ่ น ตานหมอ่ น Asteraceae รสเปรยี้ วฝาด, เถาใชท้ าเคร่อื งจกั สาน ขอบกระดง้ ขอบตะกรา้ 17 ชงิ ชนี ชงิ ชนี Capparaceae Tarlmounia elliptica (DC.) H. Rob., S. C. C แกต้ านซาง, ขบั พยาธิ Keeley, Skvarla & R. Chan Capparis micracantha DC. ScanS ทงั้ ตน้ ใชเ้ ขา้ ยาแกไ้ ข้ ไขซ้ าง พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 205 18 หนามหางนกกะลงิ ชงิ ชนี Capparaceae Capparis pyrifolia Lam. C ผลออ่ นสเี ขยี วกนิ ไดร้ สเปรย้ี วอมหวาน,ทงั้ ตน้ ใชเ้ ขา้ ยาแกไ้ ข้ ไขซ้ าง 19 หนามดา หนามดา/อดี า Capparaceae Capparis radula Gagnep. S ยอดออ่ นรสขมเลก็ น้อย กนิ เป็นผกั สด 20 กาแพงเจด็ ชนั้ กาแพงเจด็ ชนั้ Celastraceae Salacia chinensis L. ScanS มแี กป้ ระจาเดอื นมาไมป่ กต,ิ แกป้ วดเมนอื ย 21 สะแกดนิ สะแกดนิ Combretaceae Quisqualis prostrata Craib C- 22 สะแกนา สะแก Combretaceae Combretum quadrangulare Kurz T เผาทาถ่านไดไ้ ฟแรง, มอดกิน 23 ถอบแถบ - Connaraceae Connarus cochinchinensis (Baill.) Pierre S/ST - 24 รสสุคนธ์ - Dilleniaceae Tetracera loureiri (Finet & Gagnep.) C เป็นสมนุ ไพร, เถาเน้อื เหนยี วนามาใชแ้ ทนเชอื ก Pierre ex Craib

206 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร ลำดบั ชื่อทำงกำร ชือ่ พนื้ เมอื ง วงศ์ ชอ่ื พฤกษศำสตร์ ดรรชนชี ื่อพรรณไม้ วิสัย กำรใชป้ ระโยชนท์ ส่ี อบถำมจำกปรำชญ์ชำวบำ้ น 25 มนั ดา มนั นก Dioscoreaceae Dioscorea oryzetorum Prain & Burkill HC หวั ใตด้ นิ ใชท้ าอาหาร แกงเลยี ง แกงสม้ นาไปนนงึ ใหส้ กุ กนิ กบั น้ากะทิ หวั ยงั้ /เถายงั้ Dioscoreaceae Dioscorea birmanica Prain & Burkill หรอื นนงึ พรอ้ มขา้ วเหนยี ว รบั ประทานเหมอื นขา้ วเหนยี วกลอย 26 มนั พาด ขดุ หาไดช้ ว่ งเดอื นมนี าคมถงึ เมษายน 27 ยางนา HC - 28 รกั ดา 29 ตะโกสวน ยางนา Dipterocarpaceae Dipterocarpus alatus Roxb. ex G. Don T ผลแก่ทยนี งั มชี วี ติ เมด็ ในกนิ กบั หมาก รสฝาด, น้ามนั ยางผสมชนั 30 ตะโกนา ใชย้ าเรอื ทาคุ กนั น้าไหล ทากระปุง รกั ษาเน้อื ไม,้ น้ามนั ยาง ใชท้ าขไ้ี ตก้ อ่ ไฟ, เน้อื ไมแ้ ขง็ ปานกลางใชท้ าบา้ น, 31 ฝ้ายน้า 32 ตะเขค้ มุ วงั มอด ปลวกไมก่ นิ , น้ามนั ยาง เจาะไดต้ ลอดทงั้ ปี 33 โคคลาน 34 ถอบแถบน้า กระจะ Ebenaceae Diospyros curranii Merr. ST เน้อื ไมใ้ ชเ้ ผาถ่าน 35 ถวัน พรา้ มะพลบั Ebenaceae Diospyros malabarica (Desr.) Kostel. T ผลดบิ ใชย้ อ้ มแห อวน, เผาทาถ่านได้ ตะโกนา Ebenaceae Diospyros rhodocalyx Kurz ST เน้อื ไมเ้ หนยี วและแขง็ ใชท้ าดา้ มจอบ เสยี ม, เผาถ่าน ไดถ้ ่านไฟแรง, - ลูกเขยี วดบิ นามาโครกจะไดส้ ดี า นามายอ้ มแห ดา้ ย เสอ้ื ผา้ , Euphorbiaceae Mallotus thorelii Gagnep. ผลสกุ รบั ประทานได้ มรี สหวานฝาด สุกงอมไมฝ่ าด S/ST แกอ้ าการช้าใน, ไมใ้ ชท้ าฟืนหรอื ถ่าน - Euphorbiaceae Mallotus coudercii (Gagnep.) Airy S- Shaw - Euphorbiaceae Mallotus repandus S เป็นยาระบาย, แกไ้ ข,้ แกป้ วดเมอนื ยกลา้ มเน้อื - Fabaceae Derris trifoliata Lour. C ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ , แกป้ วดเม่ือย, ถวัน พรา้ /ถวัน อโี ต้ Fabaceae Canavalia gladiata (Jacq.) DC. แกร้ อ้ นใน HC ฝักออ่ นรบั ประทานเป็นผกั จม้ิ น้าพรกิ รสหวานออ่ นๆ คล้ายบวบ

ลำดบั ชือ่ ทำงกำร ช่อื พืน้ เมือง วงศ์ ชือ่ พฤกษศำสตร์ ดรรชนีชอ่ื พรรณไม้ วสิ ัย กำรใชป้ ระโยชนท์ ีส่ อบถำมจำกปรำชญ์ชำวบ้ำน 36 กระดกู องนึ - Fabaceae Dendrolobium triangulare (Retz.) S ทงั้ ตน้ เป็นอาหารสตั ว์ 37 คาง คาง Fabaceae Schindl. subsp. triangulare Albizia lebbekoides (DC.) Benth. T เน้อื ไมแ้ ขง็ ปานกลาง ใชท้ าเฟอรน์ เิ จอร,์ ไมก้ ระดาน แตไ่ มน่ ยิ ม 38 จามจรุ ี กา้ มปู Fabaceae เพราะชอนื ไมเ่ ป็นมงคล มอดชอบกนิ แตถ่ า้ นาไมไ้ ปแชน่ ้า 6 เดอื น 39 ขแ้ี รด Albizia saman (Jacq.) Merr. ถงึ 1 ปี มอดจะไมก่ นิ , ใชเ้ ผาถา่ น ทาฟืน ใหไ้ ฟแรงปานกลาง, 40 เถาวลั ยเ์ ปรยี ง เป็นตน้ ไมท้ แนี มลงทบั ชอบมาอาศยั และกนิ ใบ 41 ระกาป่า 42 ฉนวนน้า ExT เน้อื ไมใ้ ชท้ าเครนอื งใช้ เครนอื งเรอื น, ใชใ้ นงานแกะสลกั 43 สม้ ป่อย 44 - หนามหนั Fabaceae Acacia megaladena Desv. var. indo- C ทนั้ ตน้ ใชเ้ ชา้ ยา แกไ้ ข้ 45 ขอ่ ยดา chinensis I. C. Nielsen C เขา้ ยา แกอ้ าการปวดเมนอื ย พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 207 46 จกิ นา เชอื กเถาหนงั / Fabaceae เถาวลั ยเ์ ปรยี ง Fabaceae Derris scandens (Roxb.) Benth. ระกา/หนามระกา Cathormion umbellatum (Vahl) T เน้อื ไมใ้ ชเ้ ผาถา่ น ใหไ้ ฟแรงดี ไมน่ ยิ มใชง้ านอนนื เพราะมอดชอบกนิ Kosterm. ScanS - ฉนวนน้า Fabaceae Dalbergia godefroyi Prain สม้ ป่อย Fabaceae Acacia concinna (Willd.) DC. ScanS ใบ ใชจ้ มุ่ น้ามนตใ์ นพธิ มี งคล เชน่ พธิ แี ตง่ งาน งานบวชขน้ึ บา้ นใหม่ Dalbergia thorelii Gagnep. ลงเสาเอก เป็นตน้ มะขามไก่ Fabaceae S- - Lamiaceae Clerodendrum longisepalum Dop S- จกิ Lecythidaceae Barringtonia acutangula (L.) Gaertn. ST/T ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ น้าพรกิ เน้อื ไมใ้ ชเ้ ผาถา่ น, ทาฟืน เปลอื กทบุ แชก่ บั น้าเกลอื ใชแ้ ชเ่ ทา้ รกั ษาแผลน้ากดั เทา้ , ปลูกเป็นไมด้ อกไมป้ ระดบั

208 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร ลำดับ ชือ่ ทำงกำร ชอื่ พ้ืนเมอื ง วงศ์ ชื่อพฤกษศำสตร์ ดรรชนีช่ือพรรณไม้ วสิ ัย กำรใชป้ ระโยชน์ที่สอบถำมจำกปรำชญ์ชำวบำ้ น 47 ลเิ ภาใหญ่ หมอยยายช/ี Lygodiaceae Lygodium salicifolium C. Presl CF ใชท้ าเครอนื งจกั สาน 48 ตะแบกนา หมอยแมห่ มา้ ย Lythraceae 49 ยู Lagerstroemia floribunda Jack var. T เน้อื ไมเ้ หนยี วและแขง็ ตน้ ใหญ่ดา้ นในจะเป็นโพรง มคี วามยดื หยุ่น 50 หมากขอ้ี น้ ตะแบก floribunda นยิ มเอามาทาดามจอบ เสยี ม และไมพ้ าย 51 ขนาน Brownlowia emarginata Pierre 52 สาโรง ขายแดง/ยู Malvaceae S เน้อื ไมเ้ หนยี ว ใชใ้ นการทาดา้ มจอบ เสยี ม, เผาทาถ่านไดไ้ ฟแรง, 53 รวงผง้ึ Byttneria crenulata Wall. ex Mast. มอดชอบกนิ 54 แดงสะแง - Malvaceae 55 คลา้ C เป็นสมนุ ไพร ชว่ ยบารงุ โลหติ 56 พลองขน้ี ก 57 ประยงคป์ ่า - Malvaceae Pterospermum littorale Craib var. T ปลกู เป็นไมป้ ระดบั 58 สะเดา littorale สาโรง Malvaceae Sterculia foetida L. T ผลรบั ประทานไดแ้ ตจ่ ะมอี าการเมา ไมน่ ยิ มรบั ประทาน, ไมเ้ นือ้ อ่อน ใชท้ าไมแ้ บบในการทาบา้ น แตไ่ มน่ ิยมเน่ืองจากช่ือไม่มงคล, มอดกิน - Malvaceae Schoutenia glomerata King subsp. S/T ไมใ้ ชท้ าฟืนหรอื เผาถา่ น, ทาเฟอรน์ ิเจอร์ peregrina (Craib) Roekm. - Malvaceae Schoutenia ovata Korth. T เป็นสมนุ ไพร รกั ษาประดง, ไมใ้ ชท้ าฟืนหรอื เผาถ่าน, ทาเฟอรน์ ิเจอร์ คลา้ Marantaceae Schumannianthus dichotomus (Roxb.) H จกั รผวิ ลาตน้ กรองแฝก ใชม้ ดั หญา้ คาทาหลงั คาบา้ น พทุ ธรกั ษา Melastomataceae Gagnep. - Meliaceae Memecylon caeruleum Jack var. S/T ผลสุก เป็นอาหารนก floribundum (Blume) Kurz Aglaia odoratissima Blume S/ST เน้อื ไมใ้ ชใ้ นงานกอ่ สรา้ งและเครนอื งมอื กสกิ รรมตา่ ง ๆ สะเดา Meliaceae Azadirachta indica A. Juss. T ยอด ดอก รบั ประทานได้ ใชเ้ ขา้ ยาแกไ้ ข,้ ใบ ผล นามาหมกั ใชท้ ายาฆา่ แมลง, เนือ้ ไม้ ใชใ้ นการทาบา้ น ลายสวย, เผาทาถ่าน ไดไ้ ฟแรงกว่าสะแก, มอดไม่กิน

ลำดบั ชอื่ ทำงกำร ช่ือพ้นื เมอื ง วงศ์ ช่ือพฤกษศำสตร์ ดรรชนชี ือ่ พรรณไม้ วสิ ยั กำรใชป้ ระโยชนท์ สี่ อบถำมจำกปรำชญช์ ำวบ้ำน 59 กรงุ เขมา - Menispermaceae Cissampelos pareira L. var. hirsuta C ใชแ้ กป้ วด หา้ มเลอื ด, รกั ษาโรคระบบทางเดนิ อาหาร 60 เถาย่านาง ย่านาง Menispermaceae (Buch. ex DC.) Forman 61 ขอ่ ย ขอ่ ย C ใบโขลกคนั้ กบั น้า ใชท้ าอาหาร ทงั้ ตน้ ใชเ้ ป็นยาแกร้ อ้ นใน หรอื ทงั้ ตน้ Tiliacora triandra (Colebr.) Diels โขลกรวมกบั ดนิ สอพอง ขา่ ใชพ้ อกเขา่ แกอ้ าการปวดเขา่ 62 มะเดนอื ปลอ้ ง มะเดนอื ปลอ้ ง 63 ขอ่ ยน้า ขอ่ ยหยอง Moraceae Streblus asper Lour. T เน้อื ไมท้ ตนี ายแลว้ ใชท้ าฟืน ใหค้ วนั ดี เหมาะสาหรบั ใช้ยา่ งปลา ผลสกุ 64 หวา้ หวา้ รสหวานรบั ประทานไดท้ งั้ คนและสตั ว์ สมยั กอ่ นใชใ้ บสดผสมผงถ่าน Moraceae Ficus hispida L. f. และเกลอื ป่นนาไปทาความสะอาดฟัน 65 มะกาใบหนา สฟี ันรงั แอ 66 แดงน้า มะยมป่ า ST ผลออ่ น รบั ประทานได้ จม้ิ กบั น้าพรกิ , ใบสาก ใชถ้ เู มือกปลาไหล 67 แฟบน้า - พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 209 68 เครอื ตายดบิ กระดกู โขน Moraceae Streblus taxoides (B. Heyne ex S/T เน้อื ไมใ้ ชท้ าตนี กระตบ๊ิ ขา้ ว 69 กา้ งปลาเครอื - Myrtaceae Roth) Kurz T ผลสุก นก คน รบั ประทานได้ รสหวานปนฝาด, ไมเ้ น้อื แขง็ ใชใ้ นการ Syzygium cumini (L.) Skeels กอ่ สรา้ ง ทาไมก้ ระดาน , ทาดามจอบ เสยี ม , เผาทาถ่านไดไ้ ฟแรง Phyllanthaceae Bridelia curtisii Hook. f. S/ST เถาใชท้ าขนงลอบ มอดไมก่ นิ ใชง้ านไดน้ านหลายปี Phyllanthaceae Glochidion lanceolarium (Roxb.) S/ST ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ , รกั ษารามะนาด Phyllanthaceae Voigt S เป็นสมนุ ไพร แกผ้ ดิ สาแดง, แกพ้ ษิ , แกป้ วดเมอนื ย, แกก้ ระษยั Phyllanthaceae Hymenocardia punctata Wall. ex ScanS กงนิ ทาขนงลอบ แหง้ แลว้ จะแขง็ Lindl. Phyllanthus harmandii Beille Phyllanthaceae Phyllanthus reticulatus Poir. ScanS/C ยอดออ่ นรบั ประทานเป็นผกั สดจม้ิ กบั น้าพรกิ , ผลสุกรบั ประทานได้

210 พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร ลำดบั ชอ่ื ทำงกำร ช่อื พ้นื เมอื ง วงศ์ ชือ่ พฤกษศำสตร์ วสิ ยั กำรใช้ประโยชน์ที่สอบถำมจำกปรำชญ์ชำวบำ้ น 70 รางแดง เถารางแดง Rhamnaceae Ventilago denticulata Willd. C เถาใชเ้ ขา้ ยาแกไ้ ข้ 71 เครอื ปลอก 72 เลบ็ เหยยนี ว - Rhamnaceae Ventilago harmandiana Pierre C ผลสกุ รบั ประทานเป็นผลไม,้ หวั คนั เป็นพษิ รบั ประทานไมไ่ ด้ 73 เขม็ น้า 74 พดุ ป่า เลบ็ เยยนี ว Rhamnaceae Ziziphus oenopolia (L.) Mill. var. C ผลสกุ รบั ประทานได้ รสเปรย้ี วอมหวาน 75 กระทมุ่ นา oenoplia 76 ยอน้า เขม็ Rubiaceae S ปลกู เป็นไมด้ อกไมป้ ระดบั , รกั ษาไขป้ ่า แกพ้ ษิ แมงมมุ 77 คดั เคา้ เครอื Ixora nigricans R. Br. ex Wight & 78 ตดหมตู ดหมา - Rubiaceae Arn. S รากตม้ ดนมื ชว่ ยเจรญิ อาหาร บารงุ หวั ใจ, ดอกใชบ้ ชู าพระ 79 ขา้ วสารป่า 80 รางแดง กระทมุ่ นา Rubiaceae Kailarsenia hygrophila (Kurz) S/ST ไมเ้ น้อื แขง็ ปานกลาง ใชท้ าไมก้ ระดาน, เผาทาถ่านไดไ้ ฟพอใช,้ 81 เขยตาย Tirveng. มอดกิน - Rubiaceae Mitragyna diversifolia (Wall. ex G. S รากตม้ น้าดมนื เป็นยาบารงุ กาลงั แกป้ วดเมอนื ยตามรา่ งกาย Don) Havil. Morinda pandurifolia Kuntze คดั เคา้ Rubiaceae Oxyceros horridus Lour. ScanS ราก และตน้ เขา้ ยาแกไ้ ข้ , ปลกู เป็นรว้ั กนั ขโมย เถา Rubiaceae Paederia linearis Hook. f. C เป็นอาหารสตั ว,์ แกพ้ ษิ ง,ู แกป้ วดฟัน ตดหมตู ดหมา Rubiaceae Pavetta sp. S รากตม้ กบั น้าดนมื แกบ้ ดิ , ตน้ ปลกู เป็นไมด้ อกไมป้ ระดบั เขม็ เถารางแดง Rhamnaceae Ventilago denticulata Willd. C เถาใชเ้ ขา้ ยาแกไ้ ข้ - Rutaceae Glycosmis pentaphylla (Retz.) DC. S แกพ้ ษิ งู แกพ้ ษิ แมลงสตั วก์ ดั ต่อย, รกั ษาหดิ

ลำดบั ชือ่ ทำงกำร ช่ือพ้นื เมือง วงศ์ ชอ่ื พฤกษศำสตร์ ดรรชนชี ่อื พรรณไม้ วสิ ัย กำรใช้ประโยชนท์ ีส่ อบถำมจำกปรำชญ์ชำวบ้ำน 82 กรวยป่า กรวย Salicaceae Casearia grewiifolia Vent. T เน้อื ไมแ้ ขง็ ใชท้ าไมก้ ระดาน มอดไมก่ นิ , ใชเ้ ผาถ่าน 83 หนามพุงดอ หนามพงุ ดอ Salvadoraceae Azima sarmentosa (Blume) Benth. & C หนามเป็นพษิ ทมนิ แลว้ จะมอี าการปวด (ปลายหนามจะตดิ ฝังอยใู่ น 84 ต่อไส้ ต่อไส้ Sapindaceae 85 หมากวอ้ มะขามเรยี ง Sapindaceae Hook. f. ผวิ หนงั หากทง้ิ ไวน้ านจะเกดิ อาการอกั เสบ ตอ้ งใชค้ าถาในการพ่น 86 กาลงั ควายถกึ กา้ มกงุ้ Smilacaceae 87 เขอื ง กะตงั ใบ Vitaceae รกั ษาเอาหนามออก) Allophylus cobbe (L.) Raeusch. S ขบั ปัสสาวะ, แกเ้ สน้ เอน็ พกิ าร, ผลสุกรบั ประทานได้ มรี สเปรย้ี ว พรรณไม้และองค์ประกอบสังคมพืช ในวนอุทยานนครไชยบวร 211 Lepisanthes senegalensis (Poir.) S/ST ผลสกุ กนิ ได้ รสฝาด หากสุกงอมสดี าจะมรี สหวาน มใี นชว่ งเดือน Leenh. มนี าคมถงึ เมษายน Smilax perfoliata Lour. C ยอดรบั ประทานเป็นผกั สด รสจดื ๆ มนั ๆ Leea rubra Blume ex Spreng. S หวั ฝนใชพ้ อกแกโ้ รคอหี น่อ (แผลตุม่ ปูดบรเิ วณเทา้ /หดู และแผล อกั เสบบรเิ วณเทา้ )