ระบบต่อมไร้ท่อ

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 151

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 152

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 153

1.4 สารทาใหร้ วมกลุ่ม (Aggregation pheromone) ครูสุกฤตา โสมล ชวี วิทยา ม.6 154

1.5 สารขบั ไล่ศัตรู ครูสุกฤตา โสมล ชวี วทิ ยา ม.6 155

2. Primer pheromone ฟโี รโมนกลมุ่ นี้จะไปทาใหเ้ กิดการเปลย่ี นแปลงระยะยาวกับกระบวนการ ทางสรรี วทิ ยาของผ้รู บั พบในพวกแมลงสังคม เชน่ มด ปลวก ผึ้ง จะ กนิ ฟโี รโมนเขา้ ไปจะเป็นปลวกทหาร ฟีโรโมนราชนิ ผี ึ้ง (Queen Substance) ทาใหผ้ งึ้ งานเปน็ หมัน ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 156

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 157

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 158

3. Imprinting pheromone มีผลตอ่ การฝังใจในช่วงวกิ ฤติ เชน่ แมลงสาบระยะตวั อ่อนไดร้ บั ฟโี รโมนจากตัวเต็มวยั ตัวผู้ ทาใหเ้ กิดการเจรญิ เตบิ โตและจาเพาะ ตอ่ สตั ว์ Species เดยี วกนั ในการผสมพนั ธ์ุ ครูสุกฤตา โสมล ชวี วิทยา ม.6 159

ฟโี รโมนเข้าส่รู ่างกายไดอ้ ย่างไร วธิ ีรับฟี โรโมน • ทางกลนิ่ • การกนิ • การดูดซึม ครูสุกฤตา โสมล ชวี วิทยา ม.6 160

การรบั ฟโี รโมนเขา้ สรู่ า่ งกาย การรบั ฟีโรโมนเข้าสู่รา่ งกาย เกิดได้ 3 ทาง ดงั น้ี 1.ทางกลิน่ พบในแมลงหลายชนิด เชน่ ฟโี รโมนดงึ ดูดเพศตรงข้าม ให้มาหา หรอื เตือนภัยให้รอู้ นั ตรายในสัตวเ์ ลย้ี งลูกดว้ ยน้านม เช่น ชะมดมี กลน่ิ ตัวแรงสรา้ งมาจากต่อมใกล้ๆ อวยั วะสบื พนั ธุ์ 2.การกิน พบในผ้ึง เชน่ ผ้งึ งานกิน Queen Substance จากผ้ึง ราชินี ทาให้ผึ้งงานเปน็ หมนั เพราะสารนีจ้ ะไปยบั ยั้งการเจรญิ เตบิ โตของรัง ไข่ และการสรา้ งไข่ 3.การดูดซมึ พบในสัตว์ไม่มีกระดกู สันหลัง เชน่ แมงมมุ บางชนิด แมลงสาบ และตั๊กแตน ครูสุกฤตา โสมล ชวี วิทยา ม.6 161

ฟีโรโมนมปี ระโยชนอ์ ยา่ งไร ประโยชนข์ องฟีโรโมน 1. ใช้ในการเกษตร จับแมลงศัตรพู ชื (กับดกั แมลง) 2. ใชใ้ นการจับแคมรูสุกลฤตางโเสมพล ชอ่ื ีววิทศยาึกม.6ษา 162

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 163

ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 164

ข้อแตกต่างระหว่างฟี โรโมนกบั ฮอร์โมน ฟีโรโมน ฮอร์โมน 1.พวกกรดไขมนั สน้ั ๆ 1.พวกโปรตีน เอมนี กรดไขมนั steroid 2.จำกต่อมมีทอ่ 2.จำกตอ่ มไรท้ ่อ 3.หลัง่ นอกร่ำงกำย 3.หมุนเวยี นในรำ่ งกำย 4.ไม่มีผลตอ่ ตัวเอง 4.มผี ลต่อตวั เองและตัวอ่นื 5.สัตว์สปชี สี ์เดยี วกนั 5.สตั วส์ ปชี ีส์เดียวกันและต่ำงสปีชีส์ ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 165

10 โรคร้ายทเ่ี กดิ จาก “ต่อมไร้ท่อ” ทางานผดิ ปกติ By.. 1. โรคเบาหวาน - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ทอ่ ของตบั ออ่ น 2. โรคพซี ีโอเอส หรือกลุ่มอาการที่รังไขม่ ีถุงน้าหลายใบ ประจาเดือนมาผิดปกติ ไม่ สม่าเสมอ หรือมากเกินไป เกิดจากการทางานผดิ ปกติของเซลลต์ ่อมไร้ทอ่ ของรังไข่ 3. ภาวะนกเขาไม่ขนั - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ ่อมไร้ท่อในอณั ฑะ 4. ต่อมไทรอยด์เป็ นพษิ - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ทอ่ ในต่อมไทรอยด์ 5. โรคอ้วน - อาจเกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ท่อในต่อมหมวกไต หรือต่อมใตส้ มอง ครูสุกฤตา โสมล ชวี วทิ ยา ม.6 166

6. โรคเนื้องอกในสมอง - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ท่อในตอ่ มหมวกไต หรือต่อมใตส้ มอง 7. โรคมะเร็งในตบั อ่อน - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ทอ่ ในตบั อ่อน 8. โรคออโต้อมิ มูน หรือโรคภมู ติ ้านตัวเอง - เกิดจากการทางานผดิ ปกติของเซลลต์ อ่ มไร้ท่อในต่อมไทรอยด์ 9. โรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ ่อมไร้ทอ่ ในตอ่ มไทรอยด์ 10. โรคเนื้องอกตับอ่อน - เกิดจากการทางานผิดปกติของเซลลต์ ่อมไร้ทอ่ ในตบั อ่อน ครูสุกฤตา โสมล ชีววิทยา ม.6 167

คาแนะนา เม่ือมีความผดิ ปกติของร่างกายส่วนใดส่วนหน่ึง ใหร้ ีบพบแพทย์ เพราะ การตรวจหาความผดิ ปกติของต่อมไร้ท่อ ตอ้ งใหแ้ พทยผ์ เู้ ชี่ยวชาญเป็น ผตู้ รวจเท่าน้นั นอกจากน้ีโรคที่เกิดจากต่อมไร้ทอ่ มกั เป็ นโรคเร้ือรัง ที่ อาจจะไม่สามารถรักษาใหห้ ายขาดภายในช่วงเวลาส้ันๆ ดงั น้นั การพบ แพทยต์ ามเวลาจึงเป็นสิ่งสาคญั สาหรับผปู้ ่ วยคะ่ ครูสุกฤตา โสมล ชวี วิทยา ม.6 168