ประมานราคาก่อสร้าง

เอกสารประกอบการสอน วิชาการประมาณราคากอสรา ง 1 (2106 - 2107) หลกั สูตร ประกาศนยี บัตรวิชาชีพ พุทธศกั ราช 2545 ประเภทวชิ าชา งอตุ สาหกรรม สาขาวชิ าชา งกอสราง โดย นายวเิ ชยี ร ปญ ญาจกั ร แผนกวชิ าชา งกอสรา ง วทิ ยาลัยเทคนิคเชยี งใหมสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา กระทรวงศึกษาธกิ าร

รายงานการใชเ อกสารประกอบการสอน วิชาการประมาณราคากอ สรา ง 1 (2106 - 2107) หลักสตู ร ประกาศนยี บัตรวชิ าชีพ พุทธศักราช 2545 ประเภทวชิ าชางอตุ สาหกรรม สาขาวชิ าชางกอสราง โดย นายวเิ ชยี ร ปญญาจกั ร แผนกวิชาชางกอสรา ง วิทยาลยั เทคนิคเชียงใหมสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา กระทรวงศึกษาธกิ าร

คาํ แนะนาํ การใชเอกสารประกอบการสอน วิชา การประมาณราคากอสรา ง (2106 – 2107) เอกสารประกอบการสอน วชิ าการประมาณราคากอ สราง (2106 – 2107) ผูเขียนมคี วามประสงคใหค รผู ูส อน และผเู รียนใชเอกสารประกอบการสอน ทมี่ เี นอ้ื หาทค่ี รอบคลมุ จรงตามหลักสตู ร ในระดบัประกาศนยี บตั รวชิ าชพี (ปวช) 2545 ประกอบดวยคําบรรยาย และรูปภาพประกอบทช่ี ัดเจน เขา ใจงา ย การเรยี บเรยี งเนอ้ื หาภายในเลมเปนเรอื่ งเกย่ี วกบั การประมาณราคากอ สราง ประกอบดวย การประมาณราคากอสรา งเบอื้ งตน การหาปรมิ าณงานดนิ ขดุ และงานดินถม การหาปริมาณงานโครงสรางการหาปรมิ าณงานสถาปตยกรรม การหาปริมาณงานไฟฟา การหาปรมิ าณงานสขุ าภบิ าล และบัญชวี ัสดุกอ สรา ง กาํ หนด 18 สปั ดาห (รวมสอบปลายภาค) เนอ้ื หาในเอกสารเลมนปี้ ระกอบไปดว ย 7 หนว ยคอืหนว ยที่ 1 เรื่อง การประมาณราคากอสรา งเบ้อื งตน มีเนื้อหาเกย่ี วกับความหมายของการประมาณราคา ประโยชนของการประมาณราคา ลักษณะของการประมาณราคา วธิ กี ารประมาณราคา ข้นั ตอนในการประมาณราคา แบบกอ สรา ง การจัดหมวดงานกอสรา ง และสัญญากอ สรางหนวยท่ี 2 เรอื่ ง การหาปรมิ าณงานดนิ ขดุ และงานดนิ ถม มเี นื้อหาเกยี่ วกบั การหาปรมิ าณงานดนิ ขดุ ฐานราก การหาปริมาณงานดนิ ขดุ บอเกรอะและบอ ซึมการหาดินถมฐานราก การปรมิ าณงานดนิ ถมบอ เกรอะและบอซึม และการหาปริมาณงานทรายถมรองพ้นื กอนเทคอนกรตี พน้ื ชน้ั ลา งหนวยท่ี 3 เรือ่ ง การหาปรมิ าณงานโครงสรา ง มีเน้อื หาเก่ียวกับการหาปริมาณงานโครงสรางฐานราก การหาปริมาณงานโครงสรางเสา การหาปรมิ าณงานโครงสรา งคาน การหาปริมาณงานโครงสรา งพืน้ และการหาปริมาณงานโครงหลงั คา การหาปรมิ าณงานโครงสรางกแ็ ยกงานยอ ยเปนงานคอนกรตี งานเหล็กเสรมิ งานไมแ บบ งานลวดผูกเหลก็และงานตะปูหนว ยที่ 4 เรอื่ งการหาปรมิ าณงานสถาปต ยกรรม มเี น้อื หาเกี่ยวกบั การหาปรมิ าณงานผนัง การหาปรมิ าณงานประตูและหนา ตา ง การหาปรมิ าณงานสี การหาปริมาณงานตกแตง ผวิ พ้ืนและงานตกแตงผวิ ผนงั การหาปริมาณงานฝา เพดาน

หนว ยที่ 5 เร่ืองการหาปรมิ าณงานไฟฟา มีเนอื้ หาเก่ยี วกับการเดนิ สายไฟฟา ในบา น และชนดิ ของอุปกรณหลอดไฟ โคมไฟ งานระบบไฟฟาท่ีตอ งประมาณการ การหาปรมิ าณงานไฟฟาหนวยที่ 6 เร่อื งการหาปริมาณงานสขุ าภิบาล มเี นื้อหาเกีย่ วกับระบบสขุ าภบิ าล การหาปริมาณงานทอ ประปา ทอ นํ้าเสยี ทอ นา้ํ อุนน้ํารอนทอโสโครก การหาปริมาณงานสุขภณั ฑต า งในหองนาํ้หนวยที่ 7 เร่ืองบัญชรี ายการวสั ดุ มเี นอ้ื หาเก่ยี วกบั สว นประกอบตา งๆของใบรายการวสั ดกุ อ สราง ประโยชนข องการทําบัญชีรายการวัสดกุ อ สราง แบบฟอรม ทใ่ี ชใ นการประมาณราคา ........................................................ (นายวิเชยี ร ปญ ญาจักร) ครู คศ.2 แผนกวชิ าชางกอ สรา ง วิทยาลยั เทคนคิ เชียงใหม

1 หนวยท่ี 1 การประมาณราคากอ สรา งเบื้องตนหัวขอเร่ือง ความหมายของการประมาณราคา ประโยชนข องการประมาณราคา ลกั ษณะของการประมาณราคา วิธีการประมาณราคาและขั้นตอนการประมาณราคา แบบกอ สรางและการจัดหมวดรายการกอ สราง สญั ญากอ สรางสาระสําคญั การประมาณราคาเบ้ืองตน เปน ทฤษฎพี ้ืนฐานท่ีผูเรียนตอ งรกู อ นทจ่ี ะเริม่ ประมาณราคาจรงิ ตอ งมีความรใู นการประมาณราคา รูหลักการและขน้ั ตอนในการประมาณราคา การจัดหมวดรายการกอสรางเพือ่ จดั หมวดงานตา งๆ ใหเ ปน ระเบียบและทส่ี ําคญั คอื ไมหลงลมื กอ นทจ่ี ะทาํ สัญญากอ สรา งจดุ ประสงคการเรียนรู เมือ่ เรียนบทท่ี 1 จบแลวผเู รยี นสามารถ 1. บอกความหมายของการประมาณราคาได 2. บอกประโยชนของการประมาณราคาได 3. บอกลักษณะของการประมาณราคาได 4. บอกวธิ กี ารและขน้ั ตอนการประมาณราคาได 5. บอกลกั ษณะสว นประกอบของแบบและจัดหมวดงานกอสรางได 6. บอกความหมายของสญั ญากอ สรา งได

2บทนาํ การประมาณราคาตนทุนงานกอสรางของโครงการใดโครงการหน่ึงเปนเร่ืองที่ตองนํามาพิจารณาในแตละระดับนับต้ังแตเจาของโครงการ ผูออกแบบ ผูรับเหมา ซ่ึงจะพิจารณาตนทุนงานกอสรางที่แตกตางกัน นอกจากตนทุนแลว ยังประกอบดวยคาใชจายอื่นๆอีกหลายอยาง ในฐานะผูประมาณราคาตอ งพยายามอยา งทส่ี ุดทจ่ี ะใหยอดคา ใชจา ยถกู ตอ ง หรอื ใกลร าคาจรงิ มากทสี่ ดุความหมายของการประมาณราคา คําวา “ประมาณ” เปนคําท่ีมีความหมายชัดเจนตัวเองอยูแลวคือ ความไมแนนอนตายตัว แตเปนการคาดคะเนใหใกลเคียงหรือเกือบเทากับความจริง เทานั้น ฉะนั้นคําวาการประมาณราคากอสราง จึงหมายความวา การคิดการคํานวณหาปริมาณและราคาวัสดุกอสราง คาแรงงาน คาโสหุย คากําไร คาภาษีตลอดจนคาใชจายอื่นๆท่ีควรจะเปนสําหรับงานกอสรางในหนวยน้ันๆ โดยอาศัยหลักวิชาและขอเท็จจริงตามทองตลาดรวมกับสถิติตางๆทางดานงานกอสราง ราคากอสรางท่ีประมาณไดจึงเปนราคาที่ไมใชราคาจริง แตอาจใกลเคียงกับราคากอสรางจริง ท้ังนี้ขึ้นอยูกับประสบการณของผูประมาณราคาและหลักวิธีการประมาณราคาท่ีผูประมาณราคาเลือกมาใชวาถูกวิธีมากนอยเพียงใด ผูประมาณราคาที่มีประสบการณมากอาจจะประมาณราคาไดใกลความจริงมาก ซึ่งอาจผิดพลาดไปจากความจริงเพียงรอยละ 1 – 5 % ของราคาจริงเทานน้ั ผูประมาณราคา หมายถึง บุคคลที่ทําหนาท่ีประมาณราคาหรือแยกราคาวัสดุกอสรางในหนวยกอสรางนั้นๆ ใหเปนไปตามรูปแบบและรายการกอสรางอันประกอบดวยคาวัสดุ คาแรงงาน คาโสหุยคากําไร และคาภาษี เพื่อเสนองานแกเจาของงานหรือผูวาจาง บางครั้งในกรณีท่ีผูวาจางเปนผูรับเหมากอสราง ผูประมาณราคาจะดําเนินการประมาณราคาเฉพาะคาวัสดุและคาแรงงานเทานั้น สวนคากําไรและคา ภาษผี วู าจางจะเปน ผูประมาณการเองกอนทจ่ี ะนําไปประมลู หรือประกวดราคา การประมาณราคากอ สรางจะใกลเคียงความเปนจริงมากนอยเพียงใดขึ้นอยูกับประสบการณของผูป ระมาณราคา ซึง่ ควรมคี ณุ สมบัตดิ ังตอไปนี้ คือ 1. มีความรูพ ื้นฐานทางดานคณติ ศาสตร และเรขาคณติ 2. มีความรคู วามเขา ใจในการอา นแบบ รายการกอ สรา ง และสญั ญากอสรา งเปน อยางดี 3. มีความรู ความชํานาญเก่ียวกับเทคนิคและการควบคุมงานกอสราง สามารถรูและทํางานตามขน้ั ตอนหรอื ลําดับงานของการกอ สราง ตลอดจนสามารถแกปญหาทเี่ กดิ ข้ึนขณะดาํ เนนิ การกอสรา ง 4. มีความรูความสนใจเก่ียวกับวัสดุกอสรางตามทองตลาด ท้ังคุณสมบัติ ราคา ตลอดจนแหลงผลิตและจาํ หนายวัสดนุ น้ั ๆ เพื่อนํามาคํานวณหาตนทุนของวัสดแุ ตล ะชนดิ 5. มีวิสัยทัศนในการมองเหตุการณท่ีจะเกิดข้ึนระหวางการดําเนินการกอสราง เชนแหลงที่มาของวสั ดุ และสภาพแวดลอ มและอทิ ธิพลของดินฟาอากาศ

3 6. สามารถเลือกวิธีการประมาณราคาใหเหมาะสมตามสถานการณ มีลําดับขั้นตอนในการประมาณราคาเพ่อื กันการลืม 7. มีความสนใจเก่ียวกับสถิติ การความเคลื่อนไหวของและการเปล่ียนแปลงตามตลาดแรงงานอยูเสมอ 8. มีความชางสังเกตและติดตาม ตลอดจนการวิเคราะหประเมินผลการดําเนินงานในแตละคร้ังเพ่อื นาํ ขอ บกพรองหรอื ขอ ผิดพลาดไปทําการแกไขตอ ไป จากคุณสมบัติขางตน จะสังเกตวาผูประมาณราคาที่ดี จะตองเปนบุคคลท่ีมีความรูความสามารถตลอดจนประสบการณในการกอสรางเปนอยางมากจึงจะชวยใหการประมาณราคาไดใกลเคียงกับความเปน จรงิ มากย่ิงขึ้นประโยชนข องการประมาณราคา การประมาณราคากอสรางมีความสําคัญและมีประโยชนตอบุคคลที่เก่ียวของกับธุรกิจกอสรางทุกฝายไมวาจะเปนเจาของงาน สถาปนิก วิศวกร หรือผูรับเหมากอสราง ท้ังในดานการดําเนินการกอสราง และวงเงินคา กอสรา ง และการเปลี่ยนแปลงรูปแบบรายการกอสราง หากประมาณราคาผิดพลาดอาจทาํ ใหโ ครงการนั้นลม เหลวไดโดยงาย เจาของงาน เปนบุคคลท่ีสามารถกําหนดงบประมาณวงเงินคากอสรางเพ่ือใหสถาปนิก หรือวศิ วกรทาํ การออกแบบ สถาปนิกหรือวิศวกร เปนบุคคลที่นําวงเงินหรืองบประมาณที่ไดจากเจาของงานมาพิจารณาออกแบบ รวมท้ังศึกษาหาความเหมาะสมของโครงการ หรอื ใชในการเสนอราคากลางแกเจาของงาน ผูรับเหมา เปนบุคคลท่ีนําแบบจากเจาของงานมาประมาณราคาเพื่อเสนอราคา จึงมีความสําคัญมากท่ีผูรับเหมาะจะตองรูจักวิธีการประมาณราคากอสราง เพราะถาเสนอราคาสูงเกินไปโอกาสท่ีจะไดงานก็มีนอย ในทางตรงกันขามถาเสนอราคาต่ําเกินไปก็อาจเสี่ยงตอการขาดทุน จนเปนสาเหตุทําใหทิ้งงานกอใหเกดิ ความเสียหายตอ เจาของงาน การประมาณราคากอสรางยังมีประโยชนในกรณีท่ีเจาของเกิดการเปล่ียนแปลงงาน คือเพิ่ม หรือลดงานในขณะกอสราง จะชวยใหผูรับเหมาสามารถตกลงราคากับเจาของงานเปนหนวยตามที่เกิดการเปลี่ยนแปลงจริง จะชวยใหลดความขัดแยงที่เกิดข้ึนระหวางผูรับเหมากับเจาของงาน ซึ่งบางครั้งเจาของงานอาจเห็นเปนเร่ืองเล็กนอย สําหรับผูรับเหมาถือเปนตนทุนในการผลิตอาจเกิดผลกระทบตอกําไร-ขาดทนุ ได ดังนั้นการคิดราคางานเพิม่ หรอื ลดงานควรจะทาํ เปน งานๆไป ณ เวลานั้นๆ ไมควรทิ้งไวทีหลังเนือ่ งจากงานเพ่มิ หลายๆงานจะทาํ ใหราคาเปลย่ี นแปลงไปมากจนอาจทาํ ใหเกิดปญ หาระหวางเจา ของงานและผูรบั เหมาเรอ่ื งราคาทีส่ ูงหรือต่ําเกินไป

4ลกั ษณะของการประมาณราคา การประมาณราคากอสรางสามารถทําไดหลายวิธี ต้ังแตวิธีการประมาณราคาอยางงาย คือ การเดาโดยอาศัยประสบการณและความชํานาญ ไปจนถึงการประมาณราคาอยางละเอียด แตละวิธีมีขอจํากัดและระดบั ความแมนยาํ แตกตา งกันออกไป สําหรบั ผลท่ีไดรับจะเปนเพียงความใกลเคียงกับความเปนจริงเทาน้ัน การประมาณราคาจึงจําแนกออกไดห ลายลักษณะตามข้ันตอนตางๆของการวางแผนการกอสรางต้ังแตเ ริ่มโครงการ จนถงึ การกอสรางแลว เสร็จซ่งึ จําแนกออกเปนหลายลักษณะตางกนั ออกไป การประมาณราคาเบ้อื งตน เปนการประมาณราคาอยางหยาบเพื่อนําไปใชในกรณีการคาดการณเพื่อตัดสินใจในการทําโครงการ ความเปนไปได และการกําหนดงบประมาณ ผูออกแบบจะกําหนดขนาดของโครงการใหเพียงพอกับงบประมาณทีม่ อี ยู การประมาณราคาโดยผูรับเหมากอสราง เปนการประมาณราคาอยางละเอียด เนื่องจากผูรับเหมาตองมีขอมูลอยางละเอียดเพ่ือคํานวณตนทุนจากรูปแบบและรายการกอสรางตามที่ตนตองการจะเขารวมการประมลู งานหรอื เสนอราคา ซึ่งจะตอ งใชความละเอียด รอบคอบสงู มาก การประมาณราคาโดยเจาของงาน การประมาณราคาแบบน้ีมีขอบเขต และขอจํากัดมากกวาการประมาณราคาโดยผูรับเหมา จะตองประมาณราคาท้ังหมด ตั้งแตริเริ่มหาที่ดิน คากอสราง คาสาธารณปู โภค คาออกแบบโครงการ ตลอดจนคาภาษเี งินกู ฯลฯ การประมาณราคาโดยผูประมาณการ การประมาณราคาแบบนี้เปนการประมาณการแบบละเอียด สามารถมองออกเปนหลายมุมมอง เชน ถาผูประมาณราคาเปนคนของเจาของโครงการ ก็จะเริ่มประมาณตัง้ แตร ิเรม่ิ โครงการไปจนแลวเสร็จโครงการ ราคาที่ไดถือเปนราคากลางของการโครงการ ถาผูประมาณราคาเปนคนของผูรับเหมาก็จะประมาณราคาในลักษณะเฉพาะจุด เชน งานปรับถนน งานกอ สรางอาคาร หรอื งานสาธารณปู โภค ฯลฯ การประมาณราคาความกาวหนา การประมาณการแบบน้ีเปนการประมาณในลักษณะการตรวจสอบไปในตัว เพราะจะตองประมาณการในขณะท่ีทํางานเพื่อนําไปเปรียบเทียบกับการประมาณราคาทที่ าํ ไวใ นแตล ะจุดวธิ ีการประมาณราคากอสราง การประมาณราคากอสรางโดยทวั่ ไปแบง ออกได 2 วิธี คือการประมาณราคาอยางหยาบ และการประมาณราคาอยางละเอยี ด 1. วธิ กี ารประมาณราคาแบบหยาบ เปน การประมาณราคาเบื้องตน ใชสําหรับการประมาณราคาท่ีรวดเร็ว และไมตองการความแมนยํามากนัก การประมาณราคาเบื้องตนเหมาะสําหรับท่ีจะนําไปใชในข้นั ตอนตางๆของการวางแผนงานกอ สรางดังนี้ คือ

5 1.1 ขั้นรเิ ริม่ โครงการ เมอื่ เจา ของโครงการตองการทราบขอมูลตนทุนเครา ๆ จะชวยใหทราบวาโครงการนั้นจะอยูในระดับใด จะตองใชเงินลงทุนประมาณเทาไร อันจะกอใหเกิดงบประมาณในการลงทุนขน้ึ 1.2 ข้ันศึกษาโครงการ เมื่อคํานวณแลววาโครงการสามารถเกิดข้ึนได ก็เร่ิมศึกษาความเปนไปไดหรือความเหมาะสมของโครงการ ในข้ันตอนน้ีตองการความแมนยําในการประมาณราคาที่คอนขางสงู เพอื่ ประมาณราคาและวเิ คราะหก ารเงนิ เบอ้ื งตน 1.3 ข้ันการออกแบบ เม่ือเจาของโครงการตัดสินใจที่จะทําโครงการ คณะผูออกแบบคือสถาปนกิ และวิศวกรก็จะใชห ลกั การประมาณราคาเบื้องตน เพอื่ ศกึ ษาสถิติและขอมูลในอดีตเก่ียวกับราคาคากอสราง เพ่อื เลอื กรปู แบบของโครงการใหเ หมาะสมภายใตวงเงนิ ทก่ี าํ หนดไว หลักการประมาณราคาเบ้ืองตนสามารถทําไดหลายแบบ ในแตละแบบจะมีตัวแปรหลักเปนสัดสวนโดยตรงกับราคาคากอสราง เชน พื้นที่ใชสอยของอาคาร ปริมาตรของอาคารและจํานวนหนวยการใชส อยการประมาณราคาโดยใชพน้ื ทใี่ ชสอย การประมาณราคาโดยพื้นที่ใชสอย ทําไดโดยการหาพื้นท่ีใชสอยรวมของอาคารทั้งหมดซ่ึงคิดจากเสนรอบรูปภายนอกของอาคารไมหกั สวนใดสว นหน่งึ ออก แลว คูณดวยตนทุนตอ หนว ยพนื้ ทใ่ี ชสอยของอาคาร หรือสงิ่ ปลกู สรางนนั้ ๆ ตัวอยางท่ี 1 อาคารพาณิชย 2 ช้ัน 4 คูหา มีความกวางรวม 12.00 เมตร ความยาวรวม 16.00เมตร ตน ทนุ การผลติ ตารางเมตรละ 10,000 บาท จงคํานวณหาราคาโดยพ้ืนทใี่ ชสอย

6รปู ท่ี 1.1 แปลนพน้ื ช้ัน 1 และชั้น 2 ของอาคารพาณิชย 2 ช้ัน 4 คหู า ที่มา : วเิ ชยี ร ปญ ญาจักรวธิ ีคิด หาพนื้ ใชสอยทีร่ วมทง้ั หมด = ความกวาง x ความยาว x จํานวนชนั้ = 12 x 16 x 2ตน ทุนตารางเมตรละ 10,000 บาท = 384 ตารางเมตรจะใชตน ทุนในการกอ สรา ง = 384 x 10,000 = 3,840,000 บาทตนทุนคา กอสรางซึ่งไดจ ากการประมาณราคาแบบน้ีอาจแตกตางกนั ออกไป เนื่องจาก 1. เขตพืน้ ท่กี อสราง ทําใหร าคาวัสดแุ ละคาแรงงานตางกัน 2. วิธกี ารกอสรา ง เชนวัสดุสําเร็จรปู และวัสดทุ าํ ในที่ 3. รายละเอียดอน่ื ๆ เชน รูปแบบของอาคารท่ีแตกตางกัน ทําใหล ักษณะโครงสรา งตา งกนั การเลอื กใชวธิ กี ารประมาณราคาแบบพื้นท่ีใชสอย เปนการประมาณราคากอสรางอยางหยาบ จึงควรระวงั เรอื่ งตัวเลขของตน ทุนตอ ตารางเมตร ตอ งไมลืมวา มคี วามคลาดเคลือ่ นคอนขา งสูง

7 การประมาณราคากอสรางโดยปริมาตร การประมาณราคาแบบน้ีคลายกับการประมาณราคาแบพื้นที่ใชสอย จะตางกันตรงที่วา การประมาณราคาแบบพ้นื ทีใ่ ชสอยใชพ ้นื ที่เปนตัวแปรหลัก สวนการประมาณราคาแบบปริมาตรใชปริมาตรของงานเปน ตวั แปรหลกั การประมาณราคาแบบปริมาตรอาศัยปรมิ าตรที่คํานวณจากการครอบคลมุ พื้นที่ของอาคารท้ังหมดตง้ั แตพน้ื ช้นั ลา งไปจนถึงหลังคาแลวคูณดว ยตนทนุ ราคาตอหนว ยปรมิ าตร ตวั อยา งท่ี 2 ตึกแถว 3 ชัน้ 5 คหู า แตละคูหามีความกวาง 4.00 เมตร ความยาว 12 .00 เมตรความสูง 10.40 เมตร รปู ที่ 1.2 แปลนพ้นื และรปู ดานของอาคารพาณชิ ย 3 ชัน้ 5 คหู า ทมี่ า : วิเชยี ร ปญ ญาจักร

8วิธคี ิด หาปรมิ าตรของตกึ = ความกวา ง x ความยาว x ความสงู x จํานวนคหู า = 4 x 12 x 10.40 x 5 = 2496 ลูกบาศกเ มตรถา ราคาตนทุนตอ ลกู บาศกเมตร = 1500 บาทจะไดต นทุนกอ สรางตึกแถว = 2496 x 1500 บาท = 3,744,000 บาทจะเห็นไดวาถาอาคารหรือสิ่งกอสรางที่มีพื้นท่ีเทากัน แตความสูงของอาคารตางกัน ยอมทําใหปริมาตรตางกนั จึงเปนเหตุทําใหต น ทุนตา งกันการประมาณราคากอ สรางโดยหนวยการใชส อยการประมาณราคาแบบน้ีอาศัยหลักการท่ีวาตนทุนของสิ่งกอสรางแปรตามจํานวณหนวยการใชสอยการประมาณราคาโดยหนวยการใชสอย ทําไดโดย การคูณจํานวนหนวยของตัวแปรหลักดวยตนทุนตอ หนวยของตัวแปรหลักนน้ัตวั อยา งที่ 3 หอพัก คสล. 2 ชน้ั จํานวนช้ันละ 6 ยูนติ ราคาคากอสรางตอ ยูนติ 120,000 บาทรูปที่ 1.3 แปลนพ้ืนช้ัน 1 และ แปลนพ้ืนช้ัน 2 ของอาคารหอพกั คสล. 2 ชัน้ 6 ยูนิต ทมี่ า : วเิ ชยี ร ปญ ญาจกั ร

9วิธคี ิด หาหนว ยการใชส อย = จาํ นวนยนู ติ x จาํ นวนชนั้ = 6x2 = 12 ยูนติถาราคาตอยนู ติ = 120,000 บาทจะไดตนทุนกอ สรา งตกึ แถว = 12 x 120,000 = 1,440,000 บาทการประมาณราคาแบบนจ้ี ะใหผลทมี่ ีความแมนยาํ สูงขึ้นเมื่อมลี ักษณะของสิง่ กอ สรางคลา ยกัน 2. วิธีการประมาณราคาแบบละเอียด จะสามารถทําไดเมื่อรูปแบบไดพัฒนาจนถึงขั้นสมบูรณแลวและมีรายละเอียดครบถวน กําหนดระยะเวลากอสรางที่แนนอนแลว และพรอมที่จะเปดการประกวดราคา ฉะน้ันผูรับเหมาจึงมีบทบาทมากในการประมาณราคาอยางละเอียด เร่ิมต้ังแตการเขาไปสํารวจสถานท่ีกอสรางกอนเพ่ือใหทราบถึงสภาพเดิม ลักษณะของเสนทางเขาถึง ปญหาอุปสรรคท่ีตองแกไขที่หนางาน จากน้ันจะประชุมกับผูเก่ียวของแตละฝายเพ่ือมอบหมายหนาที่รับผิดชอบ เชน ติดตอจดั เตรยี มเครือ่ งจกั ร ตดิ ตอแหลง วัสดุตา งๆ ติดตอผรู บั เหมาชว ง เปนตน การเตรียมการประมาณราคาตองศึกษาแบบรายละเอียดใหชัดเจนทุกระบบงาน รวมท้ังเอกสารประกอบแบบและเง่ือนไขเพ่ิมเติมตางๆ จากนั้นจึงเร่ิมถอดแบบหาปริมาณของวัสดุตางๆสํารวจแหลงราคาวัสดุและแหลงแรงงานท่ีมีอยูและตองจัดหาเพิ่ม รวมท้ังจัดหาผูรับเหมาชวงที่เหมาะสมสําหรับงานแตละประเภท วิธีการประมาณราคาแบบละเอียดนี้ จะไดปริมาณและราคาวัสดุที่ไดใกลเคียงความจริงมากสามารถนําปริมาณจากประมาณการเอาไว มาควบคุมปริมาณวัสดุที่ใชในการกอสรางจริงได และการตรวจสอบคาวัสดุกอสรางเทียบกับที่ไดประมาณการเอาไวก็สามารถทําไดโดยงาย นับวาเปนที่นิยมใชกนั พอประมาณเพราะความละเอียดของขอมลู ทําใหโ อกาสผดิ พลาดนอ ย และยังคอยควบคุมปริมาณวัสดุกอสรา งไมใหเ กินกาํ หนดไดเ ปน อยางดี ซึ่งจะสรุปใหทราบเปนแนวทางกวางๆดังนี้ 1. แรงงาน 2. วสั ดกุ อ สราง 3. เครอื่ งจักรกลและอปุ กรณ 4. การจดั เตรยี มและบริหารหนวยงานกอสราง 5. การควบคมุ หนวยงานกอสราง 6. การจัดเตรยี มพ้นื ท่ีกองเกบ็ วสั ดุหรอื ประกอบชน้ิ สวน 7. ผูรบั เหมาชว ง 8. คาใชจา ยนอกเหนอื จากท่ีปรากฏในรปู แบบ 9. คา ดาํ เนนิ การ

1010. คา กําไรและคาภาษี11. ดอกเบ้ียขั้นตอนการประมาณราคา เปนหนาที่ของผูรับเหมาที่จะตองตัดสินใจหลังจากที่ไดรับแบบแปลนกอสรางจากเจาของงานแลว วาจะวางแผนดําเนินการถอดราคาและคิดราคาอยางไรจึงจะประมูลงานสูกับผูรับเหมารายอื่นไดโดยไมเสี่ยงตอสภาวะขาดทุน แตละคนจะตองหากลยุทธวิธีที่จะชนะคูตอสูใหได และวิธีท่ีสําคัญที่สุดท่ีผรู ับเหมาแตละคนไมสามารถหลีกเลีย่ งไดก ค็ อื วธิ กี ารประมาณราคาที่ถูกตองเปนไปอยางเปนระบบและเปน ขั้นเปนตอน ดังนน้ั การประมาณราคาทีถ่ กู วิธคี วรมีข้ันตอนดงั น้ี 1. รวบรวมขอ มูลทง้ั หมดพรอมท้งั สํารวจสถานทก่ี อสรา งจริง ( Data) 2. ถอดแบบเพือ่ หาปริมาณงานและวัสดุทั้งหมดที่ปรากฏอยูใ นแบบ (Take off ) 3. ลงราคาวัสดแุ ละแรงงานทใี่ ชล งแบบฟอรมการประมาณราคา ( Take cost ) 4. สรปุ ราคารวมคา ดาํ เนินการและกําไร (Overhead and profit )1. รวบรวมขอมูล (Data) หลังจากที่ผูรับเหมาตัดสินใจจะประมูลงานน้ีแลว จะตองดําเนินการรวบรวมขอมูลพรอมทั้งตรวจสอบสถานท่ีจะตองกอสรางจริงวามีอุปสรรคหรือปญหาอะไรบา งท่ีจะเกดิ ข้ึนหรือตามมา ขอ มลู สว นมากทจี่ ะใชในขนั้ ตอนนี้กค็ ือ1.1. แบบรปู ( Drawing )1.2. รายการประกอบหรือขอ กําหนดในแบบ ( Specification )1.3. เอกสารท่ีเกี่ยวขอ งท้งั หมด เชน เอกสารสัญญา เอกสารแนบทา ยสัญญา เปนตน1.4. สํารวจสถานท่ีจรงิจากขอมูลดังกลาวขางตนนี้จะเปนขอมูลสําคัญสําหรับการประมาณราคา ไมวาจะเปนอาคารขนาดเล็กหรืออาคารขนาดใหญก็ตาม ผูรับเหมาหรือผูประมาณราคาจะตองนํามาดําเนินการตามขั้นตอนของการประมาณราคาตอไป ในขณะเดียวกันขอมูลท่ีไดอาจเปนปญหาอยางมากสําหรับผูประมาณราคามือใหมหรือผูประมาณราคาที่ไมเคยมีประสบการณมากอน ที่อาจไมรูวาจะเริ่มดําเนินการอยางไร ท่ีจริงแลวการประมาณราคางานกอสรา งทกุ ชนดิ ทกุ ประเภทจะมีแนวทางการดําเนนิ การหรือหลักการประมาณราคาหรือพื้นฐานการประมาณราคาเปนไปในแนวเดียวกันหมด อาจแตกตางกันตรงเทคนิควิธีเพียงเล็กนอย แตผลสรุปออกมาก็คือเปาหมายอันเดียวกันโดยมีแบบรูปหรือแบบแปลนเปนตัวกําหนด หรือแมแตขอกําหนดที่ตกลงดวย ไมวาจะระบุไวในแบบหรือไมก็ตามผูรับจางควรจะนํามาคิดไวเปนตนทุนดวย งานกอสรางบางงานระบุขอกําหนดหรือคุณสมบัติของวัสดุตางๆท่ีใชในงานน้ันๆลงไวในแบบเรียบรอ ย ดังนนั้ ไมว าผลการประมาณราคาจะออกมาแตกตางราคากันมากนอยเพียงใดก็ตาม ถาผูรับเหมา

11ยื่นซองประมูลราคามาแลวถือวาไมมีผูใดประมาณราคาผิด แตที่ราคาที่ผูรับเหมายื่นซองมาแลวมีราคาที่แตกตา งกันออกไปก็เนอื่ งจากนโยบายใน ทางการดําเนินการหรือในเชิงธุรกิจทีไ่ มเหมือน ผูรับเหมาบางคนอาจตองการกําไรมาก บางคนอาจมีตน ทุนทีต่ า่ํ กวา เชน ไมแ บบท่ีใชใ นการกอสรางในสถานการณจ รงิ แลวสามารถใชได 2 ถึง 3 ครั้งตอไมแบบ 1 ชุด การประมาณราคาไมแบบจึงสามารถลดปริมาณประมาณได 30 - 50 เปอรเซ็นต ซึ่งผูรับเหมาบางคนอาจคดิ 100 เปอรเ ซ็นต ก็ไมผ ิดเง่ือนไขการประมาณราคา การดูสถานท่ีกอสรางจริงเปนวันที่ถูกกําหนดข้ึนโดยผูวาจาง ที่จะนัดหมายใหผูที่จะตองการประมูลราคาในงานกอ สรางนน้ั ๆใหมาดูสถานทจี่ รงิ กอ นที่จะนําไปประกอบในการคิดราคาซึ่งผูวาจางจะเปนผูกาํ หนดเง่ือนไขตา งๆข้ึนใหผ ูร ับจา งไดปฏิบัติตาม เชน ระดบั อางองิ ในการกอ สรา ง การรกั ษาตนไมบางตนไว เปนตน จึงนับวาเปนส่ิงสําคัญและจําเปนอยางมากสําหรับผูรับจางหรือผูประมาณราคาเนอื่ งจากสถานที่อาจเปนตัวกาํ หนดตนทนุ หรอื กาํ ไรไดม าก สถานท่จี รงิ จะบอกไดวาอุปสรรคท่จี ะเกดิ ขึน้ในขณะปฏิบัติงานหรือข้ันเตรียมงานมีมากนอยเพียงใดท่ีผูรับจางจะตองแกไขหรือดําเนินการหรือตองเสียคาใชจายเพิ่มข้ึน เชน สถานที่จริงในการปฏิบัติงานเปนสถานที่แคบมาก การขนยายวัสดุไมสะดวกตอ งใชแรงงานคนในการขนยา ยวัสดบุ างสว น ก็สามารถที่จะคิดคา ใชจ ายเพม่ิ ข้ึนได 2. ถอดแบบหาปริมาณของงานทัง้ หมด จากขอมูล (Take off) ในวงการกอสรางเราคุนเคยกับคาํ วา “ ถอดแบบ ” หรอื “Take off” ก็คอื การหาปรมิ าณวัสดุกอสราง ท่ีเปนไปตามรูปแบบ ( Drawing) เปนไปตามขอกําหนด (Specification ) เปนไปตามสัญญาและขอตกลงอ่ืนๆ เพราะขอมูลทุกอยางแลวแตเปน เงนิ ทั้งน้นั การหาปริมาณวสั ดแุ ตละชนดิ น้ันเราสามารถคํานวณปรมิ าณตา งๆ ตามหลักดงั นี้ ในเรือ่ งความยาว มีหนวยเปน มิลลิเมตร เซนติเมตร เมตร เชน 1.1 ความยาวของเสาเขม็ เปน เมตร 1.2 ควมยาวของเชิงชาย เปน เมตร 1.3 ความสงู ของอาคาร เปนเมตร เปน ตน ในเรื่องของพ้นื ที่ มีหนวยเปน ตารางเมตร ตารางวา งาน ไร 1.1 พืน้ ที่ของไมแ บบ เปนตารางเมตร 1.2 พืน้ ท่ขี องผนงั กออิฐ เปน ตารางเมตร 1.3 พื้นทข่ี องการมงุ กระเบอ้ื งหลงั คา เปน ตารางเมตร เปนตน ในเรอ่ื งของปรมิ าตร มีหนว ยเปน ลูกบาศกเ มตร หรือ ควิ บคิ เมตร 1.1 ปริมาตรของคอนกรตี เปน ลกู บาศกเ มตร หรอื ควิ บิคเมตร 1.2 ปริมาตรของคอนกรตี เปน ลูกบาศกเ มตร หรือ ควิ บคิ เมตร

12 1.3 ปริมาตรของไม เปน ลูกบาศกฟุต หรอื คิวบิคฟุต เปน ตนแบบกอ สรา ง แบบกอสรา งเปนแบบที่จะใชเพื่อทําการกอสราง ตามท่ีสถาปนิกและวิศวกรไดกําหนดขึ้น โดยอาศัยหลักวิชาและกฎระเบียบขอบังคับของทองถ่ินที่จะกอสราง โดยใหเปนไปตามวัตถุประสงคของเจาของงาน แบบกอสรางถือเปนสวนหนึ่งของสัญญากอสราง มีรูปแบบเรียงลําดับตามความสําคัญของงานกอ สรา งและมแี บบขยาย เพือ่ ใหผูรบั เหมาหรือชางกอสรางตลอดจนผูประมาณราคา เกิดความเขาใจในรายละเอียดสว นประกอบของอาคารและวัสดตุ างๆ แบบกอสรางประกอบดวย รูปแผนผัง แบบรูปต้ังทุกดาน แปลนพื้นชั้นตางๆ แบบรูปตัดของสวนสาํ คญั และแบบขยายรายละเอียดตางๆ ทงั้ ในแบบงานสถาปตยกรรม แบบงานวิศวกรรมโครงสรางแบบงานวิศวกรรมไฟฟา และแบบงานวิศวกรรมเครือ่ งกล ปกตแิ บบกอ สรางเขียนอยใู นระบบเมตริก( คือ มิลลิเมตร เซนติเมตร เมตร ) ซ่ึงนิยมใชในประเทศไทย ในแบบจะระบุวาเปนรูปแบบอะไร มีมาตรตราสวนเทาไร เชน 1:20 จะหมายความวาที่เขียนลงในแบบ 1 เซนติเมตร จะเทากับท่ีจะตองกอสรางจริง 20 เซนติเมตร เปนตน เลขหมายของแบบแตละแผน นิยมใชตัวอักษรขึ้นตนท่ีแสดงถึงแบบของแตละฝา ยท่เี กย่ี วขอ ง เชน A = งานสถาปต ยกรรม S = งานวศิ วกรรมโครงสรา ง E = งานวศิ วกรรมไฟฟา M = งานวศิ วกรรมเคร่ืองกล SN = งานวิศวกรรมสขุ าภิบาลแบบงานสถาปต ยกรรม ( แทนดว ยอักษร A) ประกอบดว ย รูปแปลน เปนรูปท่ีแสดงตําแหนงของอาคารวาตั้งหันหนาไปทางทิศใด มีขนาดของอาคารเทาใด อยูหา งจากรว้ั หรือเขตทดี่ ินเปนระยะเทาไร แตละช้นั ของอาคารมหี องอะไรบาง และขนาดเทาไดทางเดินติดตอภายในอาคารมีอะไรบาง อยูตรงไหนบาง เชน ประตู ระเบียง บันได และมีชองแสงชอ งลม หรือหนา ตา งอยสู วนใดของผนัง ตลอดจนระดับของแตล ะชนั้ แตล ะหอง รูปดานหรือรูปต้ัง มักแสดงท้ังสี่ดาน คือดานหนา ดานหลัง ดานขางสองดาน เพ่ือใหเห็นรูปทรงอาคาร ประตูและหนา ตา งวา เปนอยางไร อยตู รงไหน ตลอดจนความสูงของอาคาร รูปตัด มีรูปตัดตามขวางและรูปตัดตามยาว ตามแนวตัดท่ีไดแสดงไวในรูปแปลน รูปตัดแสดงถึงความสงู และระยะของแตละชั้นในอาคาร ตลอดจนชนิดและขนาดของวัสดทุ ี่ใชเ ปนสวนประกอบของอาคาร

13 รูปขยาย เปนรูปตัดที่เขียนขยายข้ึนเพื่อใหเห็นรายละเอียดของการใชวัสดุที่จะทําเปนสวนของโครงสรา ง ใหเห็นชัดเจนข้นึแบบงานวิศวกรรมโครงสราง ( แทนดวยอักษร S) ประกอบดวย รูปแปลน แสดงตําแหนงของฐานราก เสา คานคอดิน คานชนั้ สอง และโครงหลังคา รูปขยาย เพ่ือขยายรายละเอียดของฐานราก เสา คาน โครงหลังคา วามีขนาดกวางยาวเทาใดใชช นิดและขนาดของวสั ดุอยางไร ทจี่ ะทําเปนสวนของโครงสรา งแบบงานวศิ วกรรมไฟฟา ( แทนดวยอกั ษร E) ประกอบดว ย รปู แปลน แสดงจํานวนและตําแหนง ของดวงโคม สวิทช ปลกั๊ การเดนิ สายไฟ ฯลฯแบบงานวิศวกรรมสขุ าภบิ าล ( แทนดว ยอกั ษร SN) ประกอบดวย รูปแปลน แสดงจํานวนและตําแหนง ท่ีตั้งของบอเกรอะ บอซึม บอนํ้าท้ิง หรือถังบําบัด บอพักทอระบายน้ํา ฯลฯ รปู ขยาย แสดงรายละเอยี ดของขนาด ลักษณะ และชนดิ ของวัสดทุ จ่ี ะใชท าํ ในงานสุขาภบิ าลรายละเอียดประกอบการกอสรา ง รายละเอียดประกอบการกอสราง หรือรายการกอสราง คือขอเขียนท่ีแสดงรายละเอียดเพ่ิมเติมจากท่ีไดแสดงไวในแบบกอสราง โดยขอกําหนดทางสถาปตยกรรมและวิศวกรรม เกี่ยวกับขนาดแสดงคุณสมบัติของวัสดุกอสราง การเตรียมงานและหลักการดําเนินการกอสรางสําหรับงานน้ันๆ เพ่ือช้ีบงถึงความตองการของเจาของงานและมาตรฐานของงานท่ีตองการ ซ่ึงผูรับจางจะตองถือเปนสวนหนึ่งของสัญญาท่ีตองปฏิบัติและดําเนินการ ผูประมาณการจะตองศึกษาและทําความเขาใจในรายละเอียดประกอบการกอสราง ท้ังนเี้ พราะงานกอสราง 2 งานท่ีใชแบบกอสรางเหมือนกัน ราคาอาจแตกตางกันไดหากรายการกอ สรางทก่ี าํ หนดคุณภาพของวัสดแุ ละมาตรฐานของงานทตี่ อ งการมคี วามแตกตา งกนั รายการกอสรางมสี องแบบ คอื 1. รายการอยางละเอียด ซ่ึงเขียนไวโดยละเอียดและสมบูรณทุกขั้นตอนของงาน อาจแบงเปนรายการฝา ยสถาปต ยกรรมและฝายวิศวกรรม 2. รายการยอ ซึ่งเขียนไวโดยสั้นๆโดยยอ แจงความประสงคงายๆ ถึงคุณสมบัติของวัสดุกอ สราง เชน การใชคอนกรีต 1 : 2 : 4 โดยปรมิ าตร เปน ตน สว นใหญม กั เขียนไวในแบบกอ สรางเลย ปกติรายการกอสรางอยางละเอียดจะเขียนตามลําดับขั้นตอนของการดําเนินการกอสราง เชนการเตรียมสถานที่ ปกผังปริเวณ การทําฐานราก ฯลฯ โดยบงถึง ขนาดและคุณสมบัติของวัสดุกอสรางการทดสอบวัสดุ การปฏิบัติงานตางๆ เชน การประกอบและติดต้ัง เปนตน รายการกอสรางอาจแยกเปนรายการท่ัวไปที่เขียนเปนบทหรือสวนทั่วๆไปของงานที่พึงประสงค รายการกอสรางทางเทคนิคท่ีแยก

14เฉพาะงานท่ีจะทําเปนเรื่องๆไป โดยบอกวาเปนงานอะไร ใชวัสดุอะไร ใชที่ไหน และทําอยางไร ซ่ึงเปนการอธบิ ายถงึ คุณภาพของวัสดแุ ละฝม ือมาตรฐานการทํางานทตี่ องการ กอนลงมือประมาณราคา ผูประมาณการจะตองศึกษารายละเอียดประกอบการกอสรางทุกถอยคํา วาคุณภาพของวัสดุและมาตรฐานของงานเปนอยางไร มีขอขัดแยงกับแบบกอสราง หรือมีขอสังเกตอืน่ ใดท่จี ะตองหาขอมลู เพ่ิมเติม หรือสอบถามตอไป เพ่ือปองกันความผิดพลาดในการประมาณการ เกี่ยวกบั คาแรงงาน วัสดุ และระยะเวลาท่ีจะดําเนนิ การปลูกสรางการจดั หมวดรายการงานกอ สรา ง ในการจัดทําบัญชีสวนประกอบของงานกอสรางหรือเอกสาร “บัญชีวัสดุกอสราง” หรือ“บัญชีรายการคากอสราง” จุดประสงคของการจําแนกรายการของงานกอสราง ก็เพ่ือจัดหมวดหมูของงานตางๆใหเปนระเบียบ ชวยใหการประมาณราคาทําไดโดยสะดวก และที่สําคัญคือไมหลงลืมบางรายการไป สําหรบั การจาํ แนกรายการกอสรางตามระบบ CSI ของสหรัฐอเมริกา แบงออกเปน 16 หมวดดงั น้ี หมวดที่ 1. GENERAL REQUTREMENTS หมวดท่ี 2. SITE WORK หมวดที่ 3. CONCRETE หมวดท่ี 4. MASONRY หมวดท่ี 5. METALS หมวดท่ี 6. WOOD AND PLASTICS หมวดที่ 7. THERMAL AND MOISTURE PROTECTION หมวดท่ี 8. DOORS AND WINDOWS หมวดท่ี 9. FINISHES หมวดท่ี 10. SPECIALTIES หมวดที่ 11. EQUIPMENT หมวดที่ 12. FURNISHINGS หมวดที่ 13. SPECIAL CONSTRUCTION หมวดที่ 14. CONVEYING SYSTEMS หมวดที่ 15. MECHANICAL หมวดท่ี 16. ELECTRICAL

15 การจัดหมวดรายการงานกอสรางภายในประเทศไทย แบงหมวดหมูตางๆ ของงานโครงสรางท่วั ไป ดงั น้ี หมวดท่ี 1. งานฐานราก - งานขดุ ดินฐานรากและกลบคนื - งานตอกเสาเขม็ (เสาเขม็ ไม, เสาเข็ม คสล., เสาเข็มคอนกรตี อัดแรง, เสาเข็มเจาะ ) - งานทดสอบการรบั นา้ํ หนักของเสาเข็ม - งานวสั ดุรองใตฐานราก - งานคอนกรตี หยาบรองใตฐ านราก หมวดท่ี 2. งานโครงสรา งคอนกรีตเสริมเหลก็ - งานโครงสรางคอนกรีตเสริมเหล็กใตระดับดิน ประกอบดวยงาน คสล. (ฐานราก, ตอมอ คานยดึ ฐานราก, ตานคอดนิ ) งานไมแบบ - งานโครงสรางคอนกรีตเสริมเหล็ก ช้ันที่ 1, 2, 3........... ประกอบดวยงาน คสล. (พ้ืน คาน, เสา, บันได ฯลฯ) งานไมแบบ - งานโครงสรางพื้นคอนกรีตเสริมเหล็กระดับหลังคา ประกอบดวยงาน คสล. (พ้ืน, ดาดฟา , คาน, เสารบั โครงหลงั คา) งานไมแ บบ นา้ํ ยากันซมึ ผสมคอนกรีต หมวดที่ 3. งานหลังคา - งานโครงหลังคา (โครงหลังคาไม, โครงหลงั คาเหลก็ ) - งานมงุ หลังคา (วัสดแุ ผนมงุ หลังคาและอปุ กรณ) หมวดท่ี 4. งานฝาเพดานและเพดาน - งานฝา เพดานคอนกรตี เปลอื ย - งานฝาเพดานฉาบปูนเรยี บ - งานฝาเพดานวัสดุแผนและครา วไม หมวดที่ 5. งานผนงั และฝา - งานผนังกอดว ยวสั ดกุ อ (ผนังกอ อิฐมอญ, ผนงั กอคอนกรีตบล็อก ฯลฯ) - งานผนังคอนกรีตเปลือย - งานฝาวัสดุแผนและครา วไม หมวดท่ี 6. งานตกแตงผิว - งานตกแตงผิวผนงั (งานผนงั บวุ ัสดแุ ผน, งานผนงั ฉาบผวิ หนิ ลาง ทรายลา ง) - งานฉาบปนู ทราย (งานผนังฉาบปูนเรียบ, งานผนงั ฉาบปนู และแตง แนว) - งานตกแตงผวิ พ้ืน (งานเทปูนทรายปรบั ระดับ, งานปดู ว ยวสั ดุแผน, งานบวั เชงิ ผนงั )

16 หมวดที่ 7. งานประตู หนาตาง - ประตไู ม, ประตูเหลก็ , ประตูอลมู ิเนยี ม พรอมวงกบและอปุ กรณ - หนา ตา งไม, หนาตา งอลูมิเนียม กระจกพรอมอลูมเิ นยี ม หมวดที่ 8. งานลูกกรงและราวลกู กรง - งานลูกกรงและราวลกู กรงบันได - งานลกู กรงและราวลูกกรงท่ัวไป หมวดท่ี 9. งานระบบสุขาภบิ าลและดบั เพลงิ - งานระบบทอ ประปา (น้ําใช) - งานระบบทอระบายนา้ํ (นํ้าทง้ิ ) - งานระบบระบายอากาศและกําจดั นํ้าโสโครก (รวมสุขภณั ฑ) - งานระบบดับเพลิง หมวดท่ี 10. งานระบบไฟฟา - งานไฟฟากาํ ลงั - งานไฟฟาแสงสวา ง - งานระบบสอื่ สารติดตอ ภายใน-ภายนอก หมวดท่ี 11. งานสี - งานทาสภี ายนอกอาคาร - งานทาสีภายในอาคาร หมวดที่ 12. งานระบบปรับอากาศและระบายอากาศ หมวดที่ 13. งานลิฟทแ ละทางเลื่อนตา งๆ หมวดที่ 14. งานอปุ กรณเ ครอ่ื งใชภายในอาคาร และเฟอรนิเจอร หมวดท่ี 15. งานภายนอกอาคารทั่วไป (ทางเดินเทารอบอาคาร, ถนน, ลานจอดรถ, รั้ว, ประตู ทางออก งานตกแตงสวนและบรเิ วณทว่ั ไป)สัญญาการกอ สราง สัญญาการกอสราง เปนขอตกลงระหวางบุคคลสองฝายคือ ฝายผูวาจางกับฝายผูรับจางโดยมี ความมุงหมายใหฝายใดฝายหน่ึงปฏิบัติภารกิจอยางใดอยางหนึ่งตามขอตกลงท่ีระบุไว เชน กําหนดระยะเวลากอ สราง กําหนดการชําระเงิน กําหนดคาเสียหาย (เบี้ยปรับ)หากฝายใดฝางหนึ่งผิดสัญญา เปนตน ปกติสญั ญาการกอ สรางจะประกอบไปดว ยหัวขอ ตางๆดังนี้ 1. เร่อื งของสัญญา สถานท่ที าํ สัญญา 2. วนั เดือน ป ท่ที ําสัญญา

17 3. ผูทําสัญญาระหวางใครกับใคร ซ่ึงตองบง ชื่อ สกุล สัญชาติ เช้ือชาติ อายุ อาชีพตลอดจนทีอ่ ยอู าศัยใหละเอยี ดชดั เจน 7. กําหนดวันลงมือทําการกอสราง และวันแลวเสร็จของอาคารน้ัน พรอมทั้งรวมระยะเวลาการกอ สรา งวา เปนเวลากว่ี ัน 8. ระบกุ ารจา ยคา เสยี หายทดแทน (คาปรับ)หากมกี ารผดิ สัญญาตามขอ 7 9. ระบุการแบงงวดการจายเงินคากอสรางไวอยา งชดั เจนวา ทาํ การกอสรางไดงานแลว เสร็จถงึอะไร ผวู าจางตอ งจา ยเงินเทาใดเปนงวดๆไป 10. บง ถึงการเลกิ สญั ญาวา จะเลิกสัญญากนั ไดเพราะเหตใุ ดบา ง และเมอ่ื ใด 11. มีชองลงลายเซ็นทายสัญญาของผูวาจางและผูรับจาง พรอมพยานอยางนอยสองคน และผเู ขียนสัญญาอกี หน่งึ คน ผปู ระมาณราคาจะตอ งศกึ ษาขอตกลงและสญั ญาใหล ะเอยี ดกอ นลงมอื ประมาณราคา เพราะขอสญั ญาตา งๆตามความตองการของผูวาจา ง จะมีผลกระทบตอ ราคาคา กอสรา ง

18สรปุ หลกั การประมาณราคาเบอ้ื งตน นั้นผูประมาณราคาตองรคู วามหมาย หลกั การและขนั้ ตอนในการประมาณราคา การประมาณราคามีประโยชนต อ เจา ของงาน สถาปนกิ วิศวกรหรอื ผรู ับเหมา การประมาณราคาจะใกลเ คียงความจริงมากแคไ หนนนั้ ข้ึนอยกู บั วธิ กี ารประมาณราคาของผูป ระมาณราคา วาเปน แบบหยาบหรือแบบระเอยี ด และทส่ี ําคญั อกี อยางหนง่ึ ผูประมาณราคาตอ งอา นแบบออกและเขา ใจรายละเอยี ดของแบบ

19 แบบฝก หัด หนวยที่ 1 การประมาณราคากอสรางเบ้อื งตนคาํ ชแี้ จง จงเลอื ก หนา คําตอบท่ีถกู ตองทส่ี ุดเพียงขอเดียว1. ขอใดคือความหมายของการประมาณราคาทถ่ี ูกตองที่สุด ก. การคาดคะเน การเดา ข. การคดิ การคาํ นวณหาปรมิ าณและราคาวัสดุกอ สรา ง ค. การคดิ การคาํ นวณหาปรมิ าณและราคาวสั ดุกอสรา ง คา แรงงาน คาโสหุย คากาํ ไร คา ภาษี ตลอดจนคา ใชจ ายอนื่ ๆที่ควรจะเปน สําหรับงานกอสรางในหนว ยนนั้ ๆ ง. ถูกทกุ ขอ2. ขอใดคือความหมายของผูประมาณราคา ก. บคุ คลทีท่ ําหนา ท่เี ขียนแบบ ข. บคุ คลท่ีทาํ หนา ที่เปน เจาของงาน ค. บคุ คลทท่ี ําหนา ทค่ี วบคมุ งานกอสราง ง. บคุ คลท่ที ําหนา ทป่ี ระมาณราคาหรอื แยกราคาวสั ดกุ อ สราง3. ผปู ระมาณราคาควรมีคณุ สมบัติตามขอใด ก. มคี วามรูพนื้ ฐานทางดานคณิตศาสตร และเรขาคณติ ค. มคี วามรคู วามสนใจเกย่ี วกบั วัสดกุ อสรางตามทองตลาด ทั้งคณุ สมบัติและราคา ข. มีความรูค วามเขาใจในการอา นแบบ รายการกอ สราง และสญั ญากอ สรา งเปน อยา งดี ง. ถูกทุกขอ4. วธิ ีการประมาณราคางานกอ สรา งโดยทวั่ ไปแบง ออกเปน กี่แบบ ก. 2 แบบ ข. 3 แบบ ค. 4 แบบ ง. 5 แบบ5. มาตราสว น 1:20 มคี วามหมายตรงกบั ขอใด ก. หมายความวาท่เี ขียนลงในแบบ 1 เซนตเิ มตร จะเทากบั ท่จี ะตอ งกอ สรางจรงิ 20 เซนตเิ มตร ข. หมายความวาทเ่ี ขยี นลงในแบบ 20 เซนติเมตร จะเทา กับที่จะตองกอ สรางจรงิ 1 เซนติเมตร ค. หมายความวา ทีเ่ ขยี นลงในแบบ 1:20 นนั้ จะสรา งจรงิ 1 เซนติเมตร หรอื 20 เซนติเมตร ก็ได ง. ถูกทกุ ขอ

206. อกั ษรใดตอ ไปนีใ้ ชแ ทนแบบดา นงานวศิ วกรรมโครงสรา ง ก. A ข. S ค. E ง. M7. อกั ษรใดตอ ไปนใ้ี ชแทนแบบดานงานสถาปต ยกรรม ก. A ข. S ค. E ง. SN8. อกั ษรใดตอ ไปนใ้ี ชแทนแบบดานงานสุขาภิบาล ก. A ข. S ค. E ง. SN9. อกั ษรใดตอ ไปนใ้ี ชแทนแบบดานงานไฟฟา ก. A ข. S ค. E ง. SN10. แบบงานสถาปต ยกรรม รปู แปลน แสดงถงึ อะไร ก. แสดงตาํ แหนง ฐานราก เสา คาน ข. แสดงตําแหนงสวิทช ปลั๊ก การเดนิ สายไฟฟา ค. แสดงตําแหนง ทอน้าํ ใช ทอนาํ้ เสยี ทอโสโครก ง. แสดงตําแหนงของอาคารวาหันหนาไปทางทิศใด มขี นาดของอาคารเทา ใด11. แบบงานวศิ วกรรมโครงสรา ง รปู แปลน แสดงถึงอะไร ก. แสดงตําแหนงฐานราก เสา คาน ข. แสดงตาํ แหนง สวิทช ปลัก๊ การเดินสายไฟฟา ค. แสดงตาํ แหนง ของอาคารวา หันหนา ไปทางทิศใด มขี นาดของอาคารเทา ใด ง. แสดงทต่ี ัง้ ของบอ เกรอะ บอซมึ บอ นา้ํ ท้งิ หรือถังบําบัด บอ พกั ทอ ระบายนํา้

2112. แบบงานวศิ วกรรมสขุ าภบิ าล รปู แปลน แสดงถงึ อะไร ก. แสดงตาํ แหนง ฐานราก เสา คาน ข. แสดงตาํ แหนง สวทิ ช ปลก๊ั การเดินสายไฟฟา ค. แสดงตําแหนง ของอาคารวาหันหนาไปทางทิศใด มขี นาดของอาคารเทาใด ง. แสดงท่ตี ั้งของบอ เกรอะ บอซมึ บอน้าํ ทง้ิ หรอื ถงั บาํ บัด บอพกั ทอ ระบายนํา้13. รปู ตดั แสดงถงึ อะไร ก. แสดงถึงรายละเอียดการใชว ัสดุ ข. แสดงถึงความสูงและระยะของแตละชนั้ ในอาคาร ค. แสดงถงึ รูปดา นหนา ดา นขางสองขา ง ดานหลัง เหน็ รปู ทรงอาคาร ประตู หนา ตา ง ง. ถูกทกุ ขอ14. รูปดาน แสดงถึงอะไร ก. แสดงถงึ รายละเอียดการใชว สั ดุ ข. แสดงถึงความสงู และระยะของแตละชัน้ ในอาคาร ค. แสดงถงึ รูปดานหนา ดา นขางสองขา ง ดานหลงั เหน็ รูปทรงอาคาร ประตู หนาตาง ง. ถูกทุกขอ15. รายละเอยี ดประกอบการกอสรา ง หมายถึงขอ ใด ก. ขอ เขยี นทีแ่ สดงรายละเอียดดานเทคนิคกอสรา ง ข. ขอ เขียนทแี่ สดงรายละเอยี ดการใชวสั ดกุ อสราง ค. ขอเขียนทแ่ี สดงรายละเอยี ดเก่ียวกับบรเิ วณกอสรา ง ง. ขอเขียนท่แี สดงรายละเอยี ดเพ่มิ เตมิ จากที่แสดงในแบบแบบกอ สรา ง16. จดุ ประสงคของการจําแนกรายการของงานกอสรา ง คอื ขอใด ก. เพอ่ื ใหไ มห ลงลมื บางรายการ ข. เพ่อื ชว ยใหก ารประมาณราคาทําไดโดยสะดวก ค. เพือ่ จดั หมวดหมูข องงานตา งๆใหรวมเปน กลมุ เปนระเบยี บ ง. ถกู ทุกขอ17. การจําแนกรายการงานกอสรางภายในประเทศไทยแบงออกเปน กงี่ วด ก. 10 งวด ข. 16 งวด ค. 18 งวด ง. 20 งวด

2218. สัญญากอ สรางมีความหมายตรงกับขอใด ก. เปนสัญญาท่ีใชไ มไ ดต ามกฎหมาย ข. เปนสัญญาทไ่ี มต องทาํ เปน ลายลักษณอ กั ษร ค. เปนขอตกลงระหวางบคุ คลสองฝา ยคอื ฝายผูว าจา งและผูรบั จา ง ง. ถกู ทกุ ขอ19. การทําสญั ญากอสรา งตองมีพยานอยา งนอยกค่ี น ก. 1 คน ข. 2 คน ค. 3 คน ง. 4 คน20. ในการทําสญั ญากอสรา งตอ งมีก่บี ุคคล ก. ผวู าจา ง ผรู บั จา ง ข. ผูวาจา ง ผูรับจาง พยาน 1 คน ค. ผูวา จาง ผูร บั จา ง พยาน 2 คน ง. ผวู าจา ง ผรู บั จาง พยาน 2 คน ผเู ขยี นสญั ญา 1 คน

หนวยที่ 2 การหาปรมิ าณงานดินขุดและงานดนิ ถมหวั ขอเร่ือง การหาปริมาณงานดินขดุ การหาปรมิ าณงานดนิ ถมสาระสาํ คัญ การหาปริมาณงานดินขุดและงานดินถมน้ันตองพิจารณาจากระดับตามแบบท่ีกอสรางจริงและตอ งคาํ นึงถงึ ความหนาแนนของดินและลักษณะของภูมิประเทศดวย งานดินขุดและงานดินถมคิดหนว ยเปน ลกู บาศกเ มตร จุดประสงคการเรยี นรู เมือ่ เรยี นบทที่ 2 จบแลวผูเรียนสามารถ 1. คาํ นวณหาปรมิ าณงานดนิ ขดุ ได 2. คาํ นวณหาปรมิ าณงานดนิ ถมได

24บทนาํ งานขุดดินในมุมมองทั่วไปจะเปนลักษณะงานท่ีใชแรงงานเปนสวนใหญ ซึ่งไมจําเปนตองใชทักษะหรือประสบการณในการขุดก็ได แตในความเปนจริงแลวการขุดดินสามารถขุดไดท้ังแรงงานคน และการใชเคร่ืองจักร ในงานกอสรางบางประเภทอาจถูกกําหนดไว ซึ่งตองมีการสาํ รวจพ้ืนทที่ ี่จะทาํ การกอ สรา งเพือ่ ท่จี ะไดว างแผนการใชเ คร่อื งมอื เครือ่ งจักรหรือตลอดจนการใชแรงงานในการขุดหรอื ปรับสภาพพ้ืนท่ีใหพรอมสําหรับการกอสรางและจะทําใหงานดําเนินไปดวยความรวดเรว็ เรียบรอ ยและมคี ณุ ภาพมากยงิ่ ขึ้น โดยทวั่ ไปแลว งานดนิ ขดุ เปนงานท่ีสรางรายไดใ หก บั กรรมกรมากพอสมควร ถาดินเปนดินเหนียวธรรมดาคาแรงงานในการขุดลูกบาศกเมตรละ 100 บาท คน 1 คนสามารถขุดดินชนิดน้ีได3 - 5 ลูกบาศกเมตรตอคนตอวัน ถึงแมจะเปนงานท่ีถูกมองวาเปนงานช้ันกรรมกร แตก็คุมคาเหน่ือย ดังนั้นการท่ีผูรับจางจะตัดสินใจพิจารณาวาจะใชเครื่องมือประเภทไหนในการขุดดิน ควรพิจารณาจากองคป ระกอบตอ ไปนี้ คือ 1. ลักษณะพื้นท่ี ๆจะทําการปลูกสราง วามีความสะดวกมากนอยเพียงใด ถาจะใช เครื่องจักรในการทํางานจะมีพื้นท่ีมากพอที่จะดําเนินการไดหรือไม เนื่องจาก เคร่ืองจักรจะตองใชพ้ืนท่ีทั้งในการทํางานและพ้ืนท่ีๆจะเก็บกองดินท่ีจะขุดขึ้นมามาก จําเปนตองมพี น้ื ท่ีรองรับมากพอสมควร 2. ลักษณะของดินท่ีจะขุดวาเปนดินประเภทไหน เชน ดินรวน , ดินเหนียว ,ดินแข็งปน หิน เปนตน ผูรับจางจึงตองพิจารณาใหดีวาจะใชเคร่ืองมือประเภทไหนจึงจะลด คา ใชจา ยในสว นน้ใี หไดม ากท่ีสดุ 3. ลักษณะของงานที่ทํา เชน ถาเปนงานอาคารเล็กๆธรรมดาก็สามารถใชแรงงานคนได แตถาเปนอาคารใหญหรือมีปริมาตรดินที่จะขุดจํานวนมาก ก็จําเปนตองใชเคร่ืองจักร ในการดาํ เนินการ ทั้งนี้ในการพิจารณาวาจะเลือกเครื่องมือชนิดใดก็ตามไมวาจะเปนคนหรือเคร่ืองจักรทายท่ีสุดก็ตองใชแรงงานคนในการปรับแตง เพื่อใหไดขนาดถูกตองตามแบบแปลนที่กําหนดเน่ืองจากเคร่ืองจักรไมสามารถเกบ็ รายละเอียดการขดุ ตามแบบแปลนไดการหาปรมิ าตรดินขดุ การหาปริมาตรดินขุด สามารถคํานวณไดหลายแบบแลวแตชนิดของดิน ถาเปนดินรวนหรอื ดนิ รว นปนทรายก็ตองเผื่อระยะขดุ ขางละ 0.50 เมตร เพ่อื ปอ งกันการสไลดข องดินในขณะขดุ

25รูป 2.1 การขุดหลมุ ฐานรากแบบเผ่อื ใชในกรณีทด่ี นิ เปน ดนิ รวนหรือดนิ รว นปนทราย ที่มา : วเิ ชยี ร ปญ ญาจกั รจากรปู ที่ 2.1 ปริมาตรดนิ ขดุ = (ความกวา ง+1 ) x (ความยาวยาว+ 1 เมตร) x ความลึก x จํานวน ฐานโดยท่ี ขยายความกวาง 1 เมตร และขยายความยาว 1 เมตรตัวอยา งที่ 1 จากรปู ท่ี 2.1 จงหาปรมิ าตรดนิ ขดุ ของฐานราก เมือ่ ฐานรากขนาดกวาง 1.00 เมตร ยาว1.00 เมตร ลึก 1.50 เมตร จาํ นวน 8 ฐานวธิ ที าํ ปรมิ าตรดินขดุ = (1.00 + 1) x (1.00 + 1) x 1.50 x 8 ฐาน = 48 ลบ.ม. ตอบ การหาปรมิ าตรดนิ ขดุ ในกรณีทเ่ี ปน ดินเหนยี ว จะขดุ ต้ังฉากพอดกี ับขนาดของฐานรากโดยใหด ินเหนยี วนน้ั เปน แบบของฐานรากโดยทไ่ี มตอ งใชไ มแ บบฐานราก

26รูป 2.2 การขุดหลุมฐานรากแบบไมเผือ่ ใชในกรณที เ่ี ปน ดนิ เหนยี ว ทม่ี า : วเิ ชยี ร ปญญาจักรจากรปู ท่ี 2.2 ปริมาตรดินขดุ = ความกวา ง x ความยาว x ความลกึ x จํานวนฐานโดยที่ ความกวางและความยาวของหลมุ จะพอดกี บั ฐานรากตวั อยางท่ี 2 จากรปู ที่ 2.2 จงหาปริมาตรดนิ ขุดของฐานราก เม่อื ฐานรากขนาด กวาง 1.00 เมตร ยาว1.00 เมตร ลึก 1.50 เมตร จาํ นวน 8 ฐานวธิ ีทํา ตอบ ปริมาตรดนิ ขุด = 1.00 x 1.00 x 1.50 x 8 ฐาน = 12 ลบ.ม. การขดุ หลุมบอ เกรอะ – บอซมึ กต็ อ งมีการเผื่อขา งละ 0.50 เมตร เหมอื นกนัเมอ่ื เรานําทอซีเมนตว างลงไปในหลมุ เรยี บรอ ยแลว ใชบริเวณรอบทอ ซเี มนตใสอ ิฐหกัทรายและผงถา น เพอ่ื ดูดซึมนํ้าใหร ะบายไปยงั ดนิ รอบๆทอ และระงบั กล่ินได

27 รปู ที่ 2.3 การขดุ หลมุ บอเกรอะ – บอซึม ตอบ ที่มา : วเิ ชยี ร ปญญาจกั รจากรปู ท่ี 2.3 ปรมิ าตรดินขดุ = r2 x ลึก x จํานวนหลมุโดยที่ ความกวางขยายออก 0.50 เมตร โดยรอบตัวอยา งท่ี 3 จากรูปท่ี 2.3 จงหาปริมาตรดนิ ขดุ หลุมบอ เกรอะ – บอซึม วิธที ํา ปรมิ าตรดินขดุ หลุมบอ ซมึ = r2 x ลึก x จํานวนหลมุ =  x 1.002 x 2.30 x 2 บอ = 14.45 ลบ.ม.

28การหาปรมิ าณงานดินถม ดินถมกลับ คือ ดินที่ไดจากการขุดแลวถมกลับคืนไปยังตําแหนงเดิม การคํานวณหาปริมาณดินถมกลับหาไดโดยเอาปริมาตรที่มาแทนดินถมกลับ เชน คอนกรีตฐานราก คอนกรีตเสาตอมอไปลบออกจากปริมาตรดินที่ขุดจะไดปริมาณดินถมกลับหลุมมีหนวยเปนลูกบาศกเมตร สวนคา แรงคิดตามปรมิ าณดนิ ถมกลับท่คี าํ นวณไดตัวอยางที่ 4 การหาปริมาตรดินถมฐานราก (กรณีเปนดินรวน) ขนาดความกวาง 1.00 เมตร ความยาว 1.00 เมตร ความลกึ 1.50 เมตร จํานวน 8 ฐาน (ดังรปู ) รูป 2.4 การถมดินหลมุ ฐานรากในกรณที ่ดี นิ เปนดนิ รว นหรอื ดินรว นปนทราย ท่ีมา : วิเชยี ร ปญ ญาจกั ร

29จากรปู ท่ี 2.4 ปริมาตรดนิ ถม = ดนิ ขุด - {(ปรมิ าตรเสาตอมอ + ปริมาตรฐานราก + ปรมิ าตร คอนกรีตหยาบ + ปรมิ าตรทรายหยาบ)}วธิ ีทาํ ปรมิ าตรดินถม = 48 - {(0.20 x 0.20 x 1.10 x 8)+(1.00 x 1.00 x 0.20 x 8) +(2.00 x 2.00 x 0.10 x 8)+ (2.00 x 2.00 x 0.10 x 8)} = 39.65 ลบ.ม. ตอบตวั อยา งท่ี 5 การหาปริมาตรดนิ ถมฐานราก (กรณเี ปน ดนิ เหนยี ว) ขนาดความกวาง 1.00 เมตรความยาว 1.00 เมตร ความลกึ 1.50 เมตร จํานวน 8 ฐาน (ดังรปู )รูป 2.5 การถมดนิ หลมุ ฐานรากในกรณที ่ดี นิ เปน ดนิ เหนียว ทม่ี า : วเิ ชยี ร ปญ ญาจกั ร

30จากรูปที่ 2.5 ปรมิ าตรดินถม = ดนิ ขดุ - {(ปรมิ าตรเสาตอมอ+ ปริมาตรฐานราก + ปรมิ าตร คอนกรตี หยาบ + ปรมิ าตรทรายหยาบ)}วิธที าํ ปรมิ าตรดนิ ถม = 12 - {(0.20 x 0.20 x 1.10 x 8)+(1.00 x 1.00 x 0.20 x 8) +(1.00 x 1.00 x 0.10 x 8)+ (1.00 x 1.00 x 0.10 x 8)} = 8.45 ลบ.ม. ตอบตัวอยางท่ี 6 การหาปริมาตรทรายถมรองพน้ื GS ขนาดความกวาง 3.00 เมตร ความยาว 3.50 เมตรความหนาของทรายรองพ้ืน 0.30 เมตร จาํ นวน 4 พื้น (ดงั รปู ) รูปที่ 2.6 แปลนผงั พื้นและรปู ตดั พ้นื ทมี่ า : วเิ ชยี ร ปญ ญาจักรจากรปู ท่ี 2.6 ปรมิ าตรทรายถมรองพน้ื = ความกวา ง x ความยาว x ความหนา x จํานวนพนื้วิธที ํา ปริมาตรทรายถมรองพื้น GS = 3.00 x 3.50 x 0.30 x 4 พน้ื = 12.60 ลบ.ม. ตอบ

31ตวั อยางที่ 7 การหาปรมิ าณอฐิ หกั ถมโดยรอบบอซมึ ขนาดดังรูป 2.7รปู ที่ 2.7 รูปแปลนและรูปตดั บอ ซึม ที่มา : วเิ ชยี ร ปญญาจกั รจากรูปท่ี 2.7 ปริมาตรอิฐหัก = ปริมาตรดนิ ขดุ - ปรมิ าตรที่มาแทนที่= ( x 1.002 x 2.10 x 1 บอ)- ((  x 0.502 x 2.10 x 1 บอ)= 4.95 ลบ.ม. ตอบ

32สรุป งานดิน หมายถึง การตัดดินออกหรือขุดออกและดินถมอาจปาดดินจากที่หนึ่งไปยังอีกท่ีหนึ่งซึ่งอยูในพ้ืนท่ีกอสรางเดียวกันและตองรักษาระดับผิวหนาดินไวเสมอ ดินแตละชนิดมีคุณสมบัติแตกตางกันเปนปญหาในการขุดหรือถม ตองพิจารณาความหนาแนนของดิน ความแหงความเปยก หรือความชื้นรวมกันดวย ปกติงานดินขุดและงานดินถมในงานกอสรางประกอบดวยงานดินหลุมฐานราก งานบอเกรอะ-บอซมึ และงานดินถมในบริเวณที่กอ สรา ง

33 แบบฝกึ หัด หนวยท่ี 2 การหาปริมาณงานดนิ ขุดและงานดนิ ถมคาํ ช้แี จง จงเลือก หนาคําตอบทีถ่ กู ตองทีส่ ดุ เพยี งขอ เดียว1. ฐานรากมขี นาดความกวา ง 1.50 เมตร ยาว 1.50 เมตร ขุดลกึ 1.50 เมตร มีจาํ นวน 10 หลุม และ เปน ดนิ รว นเผอ่ื ออกขางละ 0.50 เมตร จะไดดินขุดหลมุ ฐานรากกล่ี กู บาศกเมตร ก. 80.00 ลบ.ม. ข. 83.75 ลบ.ม. ค. 90.00 ลบ.ม. ง. 93.75 ลบ.ม.2. ฐานรากมีขนาดความกวา ง 1.10 เมตร ยาว 1.50 เมตร ขดุ ลึก 1.50 เมตร มจี ํานวน 20 หลมุ และ เปนดนิ เหนียวจึงไมตองขดุ เผอ่ื จะไดด นิ ขุดหลมุ ฐานรากก่ลี กู บาศกเ มตร ก. 30.55 ลบ.ม. ข. 40.75 ลบ.ม. ค. 49.50 ลบ.ม. ง. 50.65 ลบ.ม.3. ฐานรากมีขนาดความกวา ง 1.20 เมตร ยาว 1.70 เมตร ขดุ ลกึ 1.20 เมตร มีจํานวน 5 หลมุ และ เปน ดินรว นเผ่อื ออกขา งละ 0.50 เมตร จะไดด นิ ขดุ หลุมฐานรากก่ลี กู บาศกเมตร ก. 28.55 ลบ.ม. ข. 30.85 ลบ.ม. ค. 32.55 ลบ.ม. ง. 35.64 ลบ.ม.4. จงหาปริมาตรดินขุดหลุมบอ ซมึ ขนาดเสน ผาศนู ยของทอ ซเี มนต 0.80 เมตร ขุดหลุมลกึ 2.10 เมตร จํานวณ 2 บอ ก. 8.55 ลบ.ม. ข. 9.75 ลบ.ม. ค. 10.69 ลบ.ม. ง. 11.65 ลบ.ม.

345. จงหาปริมาตรดินถมหลุมฐานราก ขนาดความกวา ง 1.20 เมตร ความยาว 1.20 เมตร ฐานรากหนา 0.20 เมตร ทรายหยาบหนา 0.05 เมตร คอนกรีตหยาบหนา 0.10 เมตร ตอมอขนาดความกวาง 0.20 เมตร ยาว 0.20 เมตร สูง 1.15 เมตร ขุดหลมุ ลึก 1.50 เมตร เปนดนิ เหนยี ว ก. 1.20 ลบ.ม. ข. 1.35 ลบ.ม. ค. 1.50 ลบ.ม. ง. 1.61 ลบ.ม.6. จงหาปรมิ าตรดนิ ถมหลมุ ฐานราก ขนาดความกวาง 1.00 เมตร ความยาว 1.00 เมตร ฐานรากหนา 0.20 เมตร ทรายหยาบหนา 0.10 เมตร คอนกรตี หยาบหนา 0.10 เมตร มตี อมอ ขนาดความกวา ง 0.20 เมตร ยาว 0.20 เมตร สูง 1.10 เมตร ขุดหลมุ ลึก 1.50 เมตร เปนดนิ รว นปนทราย ก. 4.00 ลบ.ม. ข. 4.96 ลบ.ม. ค. 5.25 ลบ.ม. ง. 5.60 ลบ.ม.7. จงหาปรมิ าตรทรายรองพ้นื GS พน้ื กวา ง 2.50 เมตร ยาว 3.00 เมตร ทรายถมรองพ้ืนหนา 0.40 เมตร มีจาํ นวน 4 พน้ื ก. 11.50 ลบ.ม. ข. 12.00 ลบ.ม. ค. 12.50 ลบ.ม. ง. 13.00 ลบ.ม.8. จงหาปรมิ าตรทรายรองพ้นื GS พน้ื กวาง 4.00 เมตร ยาว 5.00 เมตร ทรายถมรองพืน้ หนา 0.50 เมตร มีจาํ นวน 6 พนื้ ก. 50.50 ลบ.ม. ข. 60.00 ลบ.ม. ค. 70.50 ลบ.ม. ง. 80.00 ลบ.ม.9. จงหาปริมาตรทรายถมบรเิ วณบา นเมือ่ พนื้ ทบ่ี า นกวา ง 12.00 เมตร ยาว 18.00 เมตร ถมทรายหนา 1.50 เมตร ก. 250.00 ลบ.ม. ข. 270.00 ลบ.ม. ค. 300.00 ลบ.ม. ง. 324.00 ลบ.ม.

3510. จงหาปริมาตรทรายถมบริเวณบานเม่อื พื้นท่บี านกวาง 12.00 เมตร ยาว 23.00 เมตร ถมทราย หนา 0.50 เมตร ก. 138.00 ลบ.ม. ข. 150.50 ลบ.ม. ค. 175.55 ลบ.ม. ง. 188.50 ลบ.ม.

36 หนว ยที่ 3 การหาปรมิ าณงานโครงสรา งหัวขอเร่ือง การหาปรมิ าณงานโครงสรางฐานราก การหาปริมาณงานโครงสรา งเสา การหาปริมาณงานโครงสรา งคาน การหาปริมาณงานโครงสรา งพ้ืน การหาปรมิ าณงานโครงสรา งหลงั คาสาระสําคญั บานพักอาศัยโดยทั่วไปนั้นประกอบดวยสวนของโครงสรางหลักๆ ไดแก ฐานราก เสา คานพ้ืนและหลังคาประกอบกันเปนองคอาคารของตัวบาน การหาปริมาณงานโครงสรางนั้นแยกเปน 5 สวนหลกั ๆ คือ งานคอนกรตี งานเหล็กเสริม งานลวดผูกเหลก็ งานไมแ บบ งานตะปู จดุ ประสงคการเรียนรู เมอ่ื เรียนบทท่ี 3 จบแลว ผเู รยี นสามารถ 1. คํานวณหาปรมิ าณงานโครงสรางฐานรากได 3. คาํ นวณหาปรมิ าณงานโครงสรางเสาได 4. คาํ นวณหาปรมิ าณงานโครงสรางคานได 5. คาํ นวณหาปริมาณงานโครงสรางพ้ืนได 6. คํานวณหาปริมาณงานโครงสรา งหลงั คาได

37บทนํา การหาปริมาณงานโครงสราง ผูประมาณตองมีความรูความเขาใจในเทคนิคการกอสรางที่ดีเขาใจข้ันตอนการกอสรางอยางทองแท เม่ือประมาณปริมาณวัสดุจะไดไมซ้ําซอนกันหรือเกิดความผิดพลาด เชน การถอดปริมาณคานคอนกรีต ก็ใหหักความหนาของพื้นออกดวย เพราะเวลาถอดปริมาณคอนกรีตพ้นื จะคดิ ความหนาเต็มตลอดพนื้ ท่ี การหาปริมาณงานโครงสรางประกอบดวยงานโครงสรางฐานราก งานโครงสรางเสา งานโครงสรา งคาน งานโครงสรางพนื้ งานโครงสรางหลังคางานโครงสรางฐานราก ฐานราก (FOOTTING) ทําหนาท่ีรับน้ําหนักจากตัวโครงสรางทั้งหมด แลวถายลงสูดิน หรือเสาเข็มโดยตรง คุณสมบัติของดินท่ีรองรับฐานราก ควรมีความสามารถรองรับนํ้าหนักบรรทุกไดโดยไมเกดิ การเคลื่อนตวั หรือพังทลายของดนิ ใตฐ านราก และตอ งไมเกิดการทรุดตัวลงมาก จนกอใหเกิดความเสยี หายแกโ ครงสราง ถาจะเปรียบเทียบกับมนุษยเราฐานรากก็เปรียบเสมือนเทาท่ีจะตองแบกรับน้ําหนักท้ังหมดของรางกายท่ีเคลื่อนไหวไปมาโดยมีแรงตานจากรอบตัวทุกวินาที ดังนั้นฐานรากจึงตองมีความแข็งแรงมากพอที่จะทาํ ใหอ าคารทรงตัวอยูไดโดยมแี รงตานจากธรรมชาติรอบดานตลอดเวลา ปจ จัยที่มผี ลตอความม่นั คงของฐานราก ไดแ ก 1. ความแข็งแรงของตวั ฐานรากเอง ซง่ึ หมายถงึ โครงสรางสวนท่เี ปน คอนกรตี เสริมเหล็ก 2. ความสามารถในการแบกรบั นํา้ หนกั ของดนิ ใตฐ านราก (Soil-Bearing Capacity) 3. การทรุดตัว (Settlement) ของดินใตฐ านรากควรเกิดขน้ึ ไดน อ ยและใกลเคยี งกันทกุ ฐานราก ฐานราก ถกู แบงออกตามลกั ษณะได 2 ชนิด คือ ฐานรากตนื้ หรือแบบไมมเี สาเข็มรองรบั และฐานรากลกึ หรือแบบมีเสาเขม็ รองรบัสวนประกอบของงานโครงสรา งฐานรากประกอบดวย 1. ทรายอัดแนนรองกน หลมุ ใชเ ปนตวั เชอ่ื มดินและปรบั ระดับผวิ พ้นื ที่กนหลมุ ใหเ รียบ เพ่อืความสะดวกเรียบรอยในการทํางาน ความหนาทใ่ี ชโ ดยท่ัวไปประมาณ 0.05 เมตรหรอื 5 เซนติเมตร( หนว ยทใี่ ชใ นการคาํ นวณหาปริมาตร เปน ลกู บาศกเ มตรหรอื ม3 ) 2. คอนกรตี หยาบหรอื คอนกรีตทีม่ ีอตั ราสว นผสม 1 : 3 : 5 ( ปูนซเี มนตปอรต แลนด 1 สวนทรายหยาบ 3 สวน และหิน 5 สวน ) ทําหนาที่เปนตัวปองกันไมใหเหล็กโครงสรางสัมผัสกับทรายรองกนหลุม ซึ่งอาจทําใหเหล็กเกิดสนิมไดงายข้ึนความหนาที่ใชโดยท่ัวไปประมาณ 0.05 เมตรหรือ 5เซนติเมตรหรือข้ึนอยูกับรายการคํานวณออกแบบทางวิศวกรรม (หนวยที่ใชในการคํานวณหาปริมาตรเปน ลกู บาศกเ มตรหรือ ม3 )

38 3. เหล็กตะแกรงเสริมโครงสราง( หนว ยที่ใชในการคํานวณหาปรมิ าณ เปน กโิ ลกรมั ) ปริมาณทีใ่ ชขึ้นอยกู ับรายการคํานวณทางวศิ วกรรม 4. เหลก็ รดั รอบเหล็กตะแกรงฐานราก (ถา มี) เปนเหล็กท่ีใชยึดประคองปลายเหล็กตะแกรงฐานรากไมใ หลม เอยี งไปทางใดทางหน่งึ 5. ลวดผูกเหลก็ ปรมิ าณที่ใช เหล็ก 1 กโิ ลกรัม ใชล วด 0.018 กโิ ลกรัม ( เหลก็ 1 ตัน ตอ ลวด18 กิโลกรมั ) ( หนวยทใ่ี ชใ นการคาํ นวณหาปรมิ าณ เปนกิโลกรัม ) 6. คอนกรีตโครงสรางเปนคอนกรีตท่มี อี ัตราสวนผสม 1: 2 : 4 ( ปูนซเี มนตป อรตแลนด 1สวน ทรายหยาบ 2 สวน และหิน 4 สวน ) มีระยะในการหอหุมเหล็กไมนอยกวาขางละ 3 เซนติเมตรโดยรอบ( หนวยท่ีใชในการคํานวณหาปริมาตร เปนลูกบาศกเมตรหรือ ม3 ) ปริมาตรที่ใชข้ึนอยูกับรายการคํานวณทางวิศวกรรม 7. ไมแบบ ไมท ี่ใชท ําแบบโดยทัว่ ไปเปน ชนิดไมเ น้อื ออ น เนื่องจากมีความสะดวกและรวดเร็วในการทํางาน ไมแบบที่ใชในงานฐานรากประกอบดวย 2 ชนิด คือไมแบบและไมค้ํายัน ถาเปนไมแบบใชไมที่มีขนาดความหนาอยางนอย 1 น้ิว ความกวางขึ้นอยูกับลักษณะของงาน ถาเปนไมคํ้ายันใชไมท่ีมีขนาดความหนา 1-1/2 นิ้ว ความกวาง 3 นิ้ว การแปลงหนวยไมแบบจากเมตร ไปเปน ลูกบาศกฟุตใหนาํ ไปคูณกบั 0.0228 และถาแปลงหนว ยจากตารางเมตร ไปเปน ลกู บาศกฟ ตุ ใหน าํ ไปคูณกบั 0.192 8. ตะปู ใชในการประกอบไมแบบใหเขากันหรือเปนช้ินเดียวกันปริมาณไมแบบ 1ตารางเมตรใชต ะปู 0.25 กโิ ลกรัม( หนว ยท่ใี ชใ นการคาํ นวณหาปรมิ าณ เปน กโิ ลกรมั )ตารางที่ 3.1 วัสดมุ วลรวมของคอนกรีตหยาบสว นผสม 1: 3 : 5 ใน 1 ลบ.ม. วัสดุผสม จาํ นวน หนวย1. ปูนซเี มนตป อรต แลนด 260 กก.2. ทรายหยาบ 0.62 ลบ.ม.3. หินเบอร 1”-2” 1.03 ลบ.ม.4. นา้ํ 180 ลิตรท่มี า : - http://www.gprocurement.th/02_price/index.php

39ตารางที่ 3.2 วสั ดมุ วลรวมของคอนกรีตโครงสรางสวนผสม 1: 2 : 4 ใน 1 ลบ.ม. วัสดุผสม จาํ นวน หนวย1. ปูนซเี มนตป อรต แลนด 342 กก.2. ทรายหยาบ 0.57 ลบ.ม.3. หินเบอร 1”-2” 1.09 ลบ.ม.4. นํา้ 180 ลติ รทม่ี า : - http://www.gprocurement.th/02_price/index.phpการประมาณการหาวัสดทุ ี่ใชใ นงานฐานรากประกอบดว ย 1. ทรายหยาบอดั แนน (หนว ยทใ่ี ชเปน ลกู บาศกเ มตร, ลบ.ม.) 2. คอนกรตี หยาบ (หนว ยท่ีใชเปน ลกู บาศกเ มตร, ลบ.ม. ) 3. คอนกรีตโครงสราง (หนว ยทใี่ ชเปน ลูกบาศกเมตร, ลบ.ม. ) 4. เหล็กเสริมฐานราก (หนว ยทใี่ ชเปนกิโลกรัม, กก. ) 5. เหลก็ รดั รอบฐานราก ถา มี (หนว ยทใ่ี ชเ ปนกโิ ลกรัม, กก. ) 6. ลวดผกู เหล็ก ( หนว ยทใี่ ชเ ปนกโิ ลกรมั , กก.) 7. ไมแบบ ( หนว ยท่ีใชเ ปน ลกู บาศกฟุต , ลบ.ฟ. ) 8. ตะปู ( หนว ยทใี่ ชเ ปน กโิ ลกรัม, กก. )

40ตัวอยา งท่ี 1 จากรปู ที่ 3.1 จงหาปริมาณงานโครงสรา งฐานราก รปู ท่ี 3.1 แบบแสดงรปู ตัดฐานราก ทมี่ า : วิเชยี ร ปญญาจกั ร1. หาปรมิ าณทรายหยาบอดั แนนวิธคี ดิ จากสตู รการหาปรมิ าตร = ความกวาง x ความยาว x ความสงู ( ความหนา ) = 1.00 x 1.00 x 0.10 ม. = 0.10 ลบ.ม. ตอบ2. หาปริมาณคอนกรตี หยาบวิธคี ิด จากสตู รการหาปริมาตร = ความกวา ง x ความยาว x ความสงู ( ความหนา ) = 1.00 x 1.00 x 0.10 ม. = 0.10 ลบ.ม. ตอบการแยกปรมิ าณวสั ดทุ ใ่ี ชผ สมคอนกรีตหยาบรองใตฐ านราก (ใชขอ มลู ตารางท่ี 3.1) ได (1) ปูนซีเมนตปอรต แลนด = 0.10 x 260 = 26 กก.

41หรือเปนจํานวนถุง (1 ถุง = 50 กก.) = 26 / 50 ถุง (2) ทรายหยาบ = 0.52 (3) หนิ เบอร 1-2 (4) นํ้า = 0.10 x 0.62 = 0.062 ลบ.ม. = 0.10 x 1.03 = 0.11 ลบ.ม. = 0.10 x 180 = 18.00 ลิตร3. หาปรมิ าณคอนกรีตโครงสรา งฐานรากวธิ คี ดิ จากสูตรการหาปริมาตร = ความกวาง x ความยาว x ความสงู ( ความหนา ) = 1.00 x 1.00 x 0.30 ม. = 0.30 ลบ.ม. ตอบการแยกปรมิ าณวสั ดุทใี่ ชผสมคอนกรีตโครงสรา งฐานราก (ใชขอ มูลตารางท่ี 3.2) ได(1) ปนู ซีเมนตปอรตแลนด = 0.30 x 342 = 102.60 กก.หรอื เปนจาํ นวนถงุ (1 ถงุ = 50 กก.) = 102.60 / 50 = 2.05 ถุง(2) ทรายหยาบ = 0.30 x 0.57 = 0.17 ลบ.ม.(3) หนิ เบอร 1-2 = 0.30 x 1.09 = 0.33 ลบ.ม.(4) นํา้ = 0.30 x 180 = 54.00 ลิตร

424. หาปรมิ าณเหล็กเสริมฐานราก4.1 เหล็กเสริมฐานรากวธิ คี ิด การหาปรมิ าณเหล็กเสริมฐาน ( DB 12 มิลลเิ มตร) = {( ความกวา งของฐาน – ระยะหมุ คอนกรีต 2 ขาง )+ [((ความหนา ของฐานราก – ระยะหุมคอนกรีต 2 ขา ง+ระยะงอปลาย)x2] x จาํ นวน เหล็กเสรมิ } + {( ความยาวของฐาน – ระยะหุมคอนกรีต 2 ขา ง )+ [(( ความหนาของฐาน – ระยะหุม คอนกรตี 2 ขา ง+ระยะงอปลาย)x2] x จํานวนเหล็กเสรมิ } = {( 1.00 – 0.10 ) + [ ( 0.30 -0.10+0.12 ) x 2 ] x 6} + {( 1.00 – 0.10 ) + [ ( 0.30 -0.10+0.12 ) x 2 ] x 6}ความยาวรวม = 18.48 ม.ทําความยาวเปน นาํ้ หนกั = 18.48 x 0.888 = 16.41 กก. ตอบ4.2 เหลก็ รดั รอบฐานรากวธิ ีคิด การหาปริมาณเหล็กรดั รอบฐาน ( RB 9 มลิ ลเิ มตร) = {[( ความกวา งของฐาน – ระยะหมุ คอนกรตี 2 ขาง) x 2] + [( ความยาวของฐาน – ระยะหุมคอนกรตี 2 ขาง) x 2]} + ระยะงอปลาย 2 ขาง = {[( 1.00 – 0.10) x 2] +[(1.00 – 0.10 ) x 2 ]}+0.20เหล็กรดั รอบฐานยาว = 3.80 ม.ทาํ ความยาวเปน นาํ้ หนกั = 3.80 x 0.499 กก. = 1.90 กก. ตอบ5. หาปริมาณลวดผกู เหล็กวิธีคิด การหาปรมิ าณลวดผูกเหล็ก (เหลก็ เสน 1 กโิ ลกรมั ใชล วด 0.018 กิโลกรมั ) = นํา้ หนกั เหล็กท้ังหมด (ขอ 4) x 0.018 (คา คงท)่ี = ( 16.41 + 1.90 ) x 0.018 กก. = 0.33 กก. ตอบ

436. หาปริมาณไมแ บบวธิ คี ิด การหาปรมิ าณไมแบบ (ใชไมแ บบหนา 1 นว้ิ หรือ 0.025 เมตร) = {[( ความกวา งของฐานราก + ความหนาของไมแ บบ ) x 2]+ [( ความยาวของฐานราก + ความหนาของไมแ บบ) x 2]} x ความ สงู ของฐานราก = {[( 1.00 + 0.025 ) x2 ]+[( 1.00+0.025) x 2]} x 0.30 = 1.23 ตร.ม. ตอบทาํ ตร.ม. เปน ลบ.ฟ. = 1.23 x 0.912 ลบ.ฟ. = 1.12 ลบ.ฟ. ตอบ7. หาปริมาณตะปูวิธคี ดิ การหาปริมาณตะปู (ไมแบบ 1 ตารางเมตร ใชต ะปู 0.25 กโิ ลกรัม) = ปรมิ าณไมแ บบทงั้ หมด (ขอ 6) x 0.25 (คา คงที่) = 1.23 x 0.25 กก. = 0.31 กก. ตอบงานโครงสรางเสา เสา (Column) เปนสว นประกอบทีต่ อขึ้นมาจากฐานรากสว นใหญตั้งในแนวดง่ิ อาจมหี นาตดั กลมสเ่ี หลี่ยม หรืออ่ืน ๆ โดยวสั ดทุ ีใ่ ชท ําเสาอาจเปน คอนกรตี เหลก็ ไม หรอื ผสมกไ็ ด เชน คอนกรตี และเหลก็รปู พรรณ โครงสรางเสาจะถายนาํ้ หนกั บรรทุกตามแนวแกนตงั้ แตช น้ั หลังคาของอาคารลงสูฐานราก โดยเสาจะเชอ่ื มตอกบั คาน ถายนาํ้ หนกั บรรทกุ จากคาน ลงสูฐานราก เสาอาจจาํ แนกตามประเภทวัสดุ ไดแก เสาไม เปนวสั ดุท่นี ยิ มใชมากในอดีต เนอ่ื งจากไมเ ปนวัสดทุ ีแ่ ขง็ แรงพอสมควร หางาย ราคาไมแ พง แตป จจบุ นั ลดความนยิ ม เพราะราคาแพงหาขนาดท่ตี อ งการไดย ากข้ึนโดยเฉพาะเสาซึ่งตอ งการไมขนาดลาํ ตน คอนขา งใหญ ตองเปน ไมเ นอื้ แขง็ มีตําหนินอย อยางไรก็ตาม เสาไมม ีขอดอ ยเร่ืองความทนไฟและการพุพังหรอื เส่อื มสลาย เนือ่ งจากความชนื้ มด ปลวกหรือแมลงอืน่ เสาเหล็กแขง็ แรงทนทานกวา เสาไมส ามารถส่งั ซื้อขนาดมาตรฐานตา ง ๆไดเ หล็กแขง็ แรงทนทานนํา้ หนกั เบา กอ สรา งงา ย รวดเร็ว แตก ย็ งั มปี ญหาเรอื่ งสนมิ และความทนไฟ จึงอาจตองหุม ดว ยคอนกรตีหรอื ทาสีกันสนิมทับ นอกจากนน้ั เสาเหล็กจะตองออกแบบรอยตอ ใหด ี ไมว าจะตอ กับโครงสรา งชนดิ ใดไมว า จะโดยวธิ เี ชอื่ ม หรือใชส ลักเกลยี ว มเิ ชนนน้ั โครงสราง หรืออาคารไมแ ข็งแรง จนกระทั่งวิบตั ิได เสาคอนกรตี นยิ มใชมากทส่ี ดุ ในปจ จุบนั เนื่องจากสามารถหลอขึน้ รูปตา ง ๆเชน อาจเปน เสากลมหรือเหล่ียมไดต ามที่ตองการ โดยทัว่ ไปนยิ มหลอ เสาคอนกรตี หนา ตดั สีเ่ หลย่ี มเน่อื งจากทาํ แบบหลอ งาย

44กวา สว นหนาตดั กลมตอ งใชแ บบหลอ พเิ ศษเสาคอนกรีตจะเสริมเหล็กยนื (ทมี่ ุม หรอื รอบ ๆหนา ตดั และตลอดความยาวเสา) เพ่ือชว ยตา นทานน้าํ หนักหรือแรง เหลก็ ปลอกอาจเปนวงเดย่ี ว ๆ(เหล็กปลอกเดยี่ ว)หรือเหลก็ ปลอกทพ่ี นั ตอ เนอ่ื งเปน เกลียวรอบ ๆเหล็กยืน โดยเหล็กปลอกจะชว ยตานทานการวิบตั ิท่เี กดิจากการแตกปรหิ รอื ระเบดิ ทางดา นขางของโครงสรางการประมาณการหาวัสดุที่ใชใ นงานเสาประกอบดว ย (ในกรณศี กึ ษาใชเ ปน เสาคอนกรตี )ประกอบดวย 1. คอนกรตี โครงสราง (หนว ยที่ใชเ ปน ลกู บาศกเ มตร,ลบ.ม. ) 2. เหลก็ เสริมแกนเสา (หนว ยท่ใี ชเปน กโิ ลกรมั , กก. ) 3. เหล็กปลอก (หนวยทใี่ ชเปน กิโลกรมั , กก. ) 4. ลวดผูกเหลก็ ( หนว ยทใี่ ชเ ปนกิโลกรมั , กก. ) 5. ไมแบบ ( หนว ยท่ใี ชเ ปน ลกู บาศกฟตุ , ลบ.ฟ. ) 6. ตะปู ( หนว ยทีใ่ ชเ ปน กิโลกรัม, กก. )ตวั อยา งท่ี 2 จากรูปเสาขนาดกวาง 0.20 เมตร ยาว 0.20 เมตร สงู 5.00 เมตร ใชเหลก็ แกนเสา DB 12มิลลิเมตร เหล็กปลอกเสา RB 6 มลิ ลิเมตร จงปรมิ าณงานโครงสรา งเสา รูปที่ 3.2 แบบแสดงรูปตดั เสา ทมี่ า : วิเชยี ร ปญ ญาจักร

45 1. หาปริมาณคอนกรตี โครงสรา งเสา ตอบวธิ คี ดิ จากสูตรการหาปรมิ าตร = ความกวา ง x ความยาว x ความสูง(ความหนา) = 0.20 x 0.20 x 5.00 ม. = 0.20 ลบ.ม.การแยกปริมาณวสั ดทุ ใี่ ชผสมคอนกรตี โครงสรา งเสา (ใชข อ มูลตารางที่ 3.2) ได (1) ปนู ซเี มนตปอรตแลนด = 0.20 x 342 = 68.40 กก. หรอื เปน จาํ นวนถงุ (1 ถุง = 50 กก.) = 68.40/ 50 = 1.37 ถงุ (2) ทรายหยาบ = 0.20 x 0.57 = 0.11 ลบ.ม. (3) หนิ เบอร 1-2 = 0.20 x 1.09 = 0.22 ลบ.ม. (4) นาํ้ = 0.20 x 180 = 36.00 ลติ ร2. หาปรมิ าณเหลก็ เสริม2.1 หาปริมาณเหลก็ เสรมิ แกนเสาวิธคี ิด การหาปริมาณเหลก็ เสรมิ แกนเสา ( DB 12 มิลลเิ มตร) = ( ความสูงของเสา + ความหนาของฐานราก –ระยะหุมของคอนกรตี + ระยะงอที่ฐาน ) x จํานวนเหลก็ เสรมิ = ( 5.00 + 0.30 – 0.05 + 0.40 ) x 6 (ระยะงอที่ฐาน= 1/3 ของฐาน) = ( 5.40 ) x 6 ม.รวมความยาว = 33.90 ม.ทําความยาวเปนนาํ้ หนกั = 33.90 x 0.888 = 30.10 กก. ตอบ

462.2 หาปริมาณเหลก็ ปลอกเสาวิธีคดิ การหาปริมาณเหล็กปลอกเสา ( RB 6 มลิ ลเิ มตร)หาจํานวนปลอก = (ความสูงของเสา / ระยะหางของปลอก ) + 1 = ( 5.00 / 0.15 ) +1 = ( 33.33 ) +1 = 34+1จาํ นวนปลอกทง้ั หมด = 35 ปลอกหาความยาวตอ ปลอก = {[(ความกวางของเสา – ระยะหุม คอนกรตี 2 ขาง) x 2 ]+ [(ความกวางของเสา – ระยะหุม คอนกรตี 2 ขา ง) x 2 ]} +ระยะงอ ปลาย 2 ขาง = {[( 0.20 – 0.05 ) x 2 ] +[( 0.20 – 0.05 ) x 2 ]} + 0.16 = {[( 0.15) x 2 ] +[( 0.15 ) x 2 ]}+0.16 = {[ 0.30 ] + [ 0.30 ]}+0.16 = { 0.60 }+0.16ความยาวตอปลอก = 0.76 ม.ดงั นนั้ ความยาวรวมของปลอก = จาํ นวนปลอก x ความยาวตอปลอก = 35 x 0.76 ม. = 26.60 ม.ทําความยาวเปนนํ้าหนกั = 26.60 x 0.222 กก. = 5.91 กก. ตอบ3. หาปรมิ าณลวดผูกเหล็กวธิ ีคดิ การหาปริมาณลวดผกู เหลก็ = นาํ้ หนักเหล็กท้ังหมด ( ขอ 2) x 0.018 = ( 30.10 + 5.91 ) x 0.018 = 36.17 x 0.018 = 0.648 กก. = 0.65 กก. ตอบ