ວິຊາພາສາລາວນໍາໃຊ້

ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງພະບາງ ວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງພະບາງສາ້ ງວຊິ າຊບີ ຄູສູ່ ູຄວາມເປັນເລດີ ປະເສດີ ດວ້ ຍຄຸນນະທໍາ ສູ່ ງົ ເສມີ ວດັ ທະນະທໍາທູ່ ເີ ປັນເອກະລກັ ພດັ ທະນາສູ່ ງິ ແວອລອ້ ມ ສາ້ ງຄວາມພອ້ ມສູ່ ູສາກນົ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ: ພາສາລາວນາໍ ໃຊ ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ທູ່ ານອາຈານ ປ.ໂທ ຫອມ ຈະເລນີ ສີ ກວດແກ ້ ທູ່ ານ ອາຈານ ປ.ໂທ ນາງ ພອນຈນັ ສພໍ ມີ ພາ ທູ່ ານ ປ. ໂທ ນາງ ພູຄໍາ ມດັ ທະວງົ ທູ່ ານ ອາຈານ ປ. ໂທ ບຸນຍນື ວງົ ໄພໂລດ ສກົ ຮຽນ 2018 ບດົ ນໍາ ເພູ່ ອື ເປັ ນການ ປັບປຸ ງຄຸ ນນະພາບ ເ ລະ ປ ະສດິ ທິພາບຂອ ງການ ຮຽນກາ ນສອນ , ແນໃສູ່ ເພູ່ ີມ ສະມດັ ຖະພາບ ແລະພດັ ທະນາອາຊບີ ຄໃູ ຫດ້ ຂີ ນຶ້ ເທູ່ ອື ລະກາ້ ວນນັ້ , ຂາ້ ພະເຈາົ້ ໄດພ້ ດັ ທະນາປື້ມແບບຮຽນນຂີ້ ນຶ້ ມາເພູ່ ອື ຮບັ ໃຊຢ້ ູ່ ູສະຖາບນັ ສາ້ ງຄູ, ໂດຍພດັ ທະນາຕາມທດິ ທາງຂອງກົມສາ້ ງຄູແບບໃໝູ່ ທູ່ ີເນນັ້ ການປຸ ກອຸ ດມົ 1

ການ,ຄຸນນະທໍາຄວາມເປັນຄໃູ ຫນ້ ກັ ຮຽນ ຄູມທີ ກັ ສະວິຊາຊບີ ຄູທີໜັກແໜນ້ ,ເຂົາ້ ໃຈພດັ ທະນາການຂອງ ເດກັ ນອ້ ຍ,ມຄີ ວາມຮູທ້ ູ່ ວໄປ ແລະ ຄວາມຮູວ້ ຊິ າສະເພາະທູ່ ແີ ທດເໝາະກບັ ຊນັ້ ຕນົ ເອງສອນ ປື້ມແບບຮຽນເຫມຼັ ນໄີ້ ດພ້ ດັ ທະນາ ແລະ ຮຽບຮຽງຕາມຫຼກັ ສູດທູ່ ກີ ະຊວງສກຶ ສາໄດຮ້ ບັ ຮອງແລວ້ ,ເພູ່ ອື ແນໃສເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄທູ ູ່ ຮີ ຽນວຊິ ານີ້ ມສີ ະມດັ ຖະພາບດ,ີ ມຄີ ວາມຮູ ້ ແລະ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈຫຼາຍວຊິ າທູ່ ຕີ ນົ ເອງ ສອນຢູ່ າງເລກິ ເຊູ່ ງິ ,ຮູຈ້ ກັ ໝູນໃຊວ້ ທິ ສີ ດິ ສອນຫາຼ ຍຮູບແບບ,ມຄີ ວາມສາໍ ນານໃນການສອນແບບເອາົ ນກັ ຮຽນ ເປັນໃຈກາງ,ຮູຈ້ ກັ ຜະລດິ ແລະ ນາໍ ໃຊສ້ ູ່ ກື ານສອນທູ່ ງີ າຍດາຍ,ຊອກຫາງູ່ າຍ,ມຈີ ດິ ໃຈຮັກອາຊບີ ແພງເດກັ ,ມີ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕູ່ ໍອາຊບີ ຂອງຕນົ ປືມ້ ແບບຮຽນເຫຼມັ ນໄີ້ ດພ້ ດັ ທະນາຂນຶ້ ໂດຍຜູ່ ານຈາກທມີ ງານທູ່ ສີ ອນນາໍ ກນັ ແລະຜູ່ ານການກວດແກ ້ ຈາກໜູ່ ວຍງານສູ່ ງົ ເສມີ ວຊິ າການຂອງວທິ ະຍາໄລຄມູ າແລວ້ ແລະ ໃນຂນັ້ ຕູ່ ໄໍ ປຈະໄດເ້ ອາົ ໄປສິດສອນຢູ່ າງເປັນ ທາງການຢູ່ ູສະຖາບນັ ສາ້ ງຄແູ ຫູ່ ງຕູ່ າງໆ. ຫວງັ ຢູ່ າງຍງິ ວູ່ າ ຄູ-ອາຈານ,ນກັ ຮຽນຄູ ແລະພາກສູ່ ວນອູ່ ນື ໆຫາກຍງັ ພບົ ເຫນັ ບນັ ຫາໃດໜູ່ ງຶ ທູ່ ຍີ ງັ ບູ່ ໍທັນ ເໝາະສມົ ,ບູ່ ໍສອດຄູ່ ອງ ແລະ ບູ່ ທໍ ນັ ສະພາບ,ກະລຸນນາປະກອບຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ເພູ່ ອື ຊູ່ ວຍປັບປຸງເຮດັ ໃຫປ້ ື້ມເຫຼັມນີ້ ສມົ ບູນ ແລະ ມປີ ະສດິ ທຜິ ນົ ຍູ່ ງິ ຂນຶ້ ໃນອານາຄດົ . 2

ສາລະບານ ບົດທີ ໜາ້ ບົດທີ 1 ຄວາມຮູທ້ ູ່ ວົ ໄປກູ່ ຽວກບັ ການຟງັ ..................................................................................1 1.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຟັງ................................................................. 1 2. ຄຸນປະໂຫຍດ ແລະມາລະຍາດຂອງການຟັງ .................................................................1 3. ການພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບການຟງັ ................................................................... 2-3 4. ປະເພດຂອງການຟັງ.......................................................................................4-13 ບົດທີ 2 ຫຼກັ ໃນການເວາົ້ ..................................................................................................14 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການເວາົ້ .............................................................14 2. ຈດຸ ປະສງົ ແລະ ມາລະຍາດໃນການເວາົ້ ...................................................................14 3. ປະເພດຂອງການເວາົ້ ......................................................................................... 15 4. ຫກຼັ ການທູ່ ວົ ໄປຂອງການເວາົ້ ຢູ່ ູກອງປະຊູຸ່ ມ............................................................15-17 ບົດທີ 3 ການໂຕວ້ າທ.ີ .....................................................................................................18 1. ຄວາມໜາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການໂຕວ້ າທີ ...................................................... 18 2. ຫກຼັ ການຂອງການໂຕວ້ າທູ່ .ີ .................................................................................. 18 3. ອງົ ປະກອບການໂຕວ້ າທ.ີ .................................................................................... 18 4. ບາດກາ້ ວການໂຕວ້ າທ.ີ .......................................................................................18 5. ມາລະຍາດການໂຕວ້ າທ.ີ ............................................................................... ......19 ບົດທີ 4 ຄວາມຮູທ້ ູ່ວົ ໄປກູ່ ຽວກບັ ການອູ່ ານ ............................................................................20 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການອູ່ ານ........................................................... 20 2. ຈດຸ ປະສງົ , ໜງັ ສູ່ ໃື ນປະຈບຸ ນັ ແລະ ຄຸນຄູ່ າຂອງການອູ່ ານ......................................... ......21 3. ຄຸນລກັ ສະນະຂອງນກັ ອູ່ ານທູ່ ດີ .ີ ............................................................................22 4. ວທິ ກີ ານອູ່ ານ............................................................................................ 22-23 ບດົ ທີ 5 ການຂຽນ........................................................................................................24 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການຂຽນ.................................................................. 24 2. ປະເພດ ຫຼື ຮູບແບບຂອງການຂຽນ....................................................................... 25 3. ບນັ ຫາທູ່ ຄີ ູຄວນເອາົ ໃຈໃສູ່ ...................................................................................26 4. ການກຽມຕວົ ຂຽນ............................................................................................26 5. ການໃຊໂ້ ວຫານ.......................................................................................... 27-29 ບດົ ທີ 6 ການຂຽນໂຄງຮູ່ າງ...............................................................................................30 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງໂຄງ້ ຮູ່ າງ............................................................ 30 2. ຂນັ້ ຕອນການຂຽນໂຄງ້ ຮູ່ າງ..................................................................................30 3. ປະເພດຂອງໂຄງຮູ່ າງ.....................................................................................31-33 3

4. ບາງຕວົ ຢູ່ າງກູ່ ຽວກບັ ໂຄງສາ້ ງໂຄງຮູ່ າງ.................................................................33-35 ບົດທີ 7 ການຂຽນວກັ ຕອນ..............................................................................................36 1. ວກັ ຕອນ ແລະການພດັ ທະນາການຂຽນວກັ ຕອນ........................ ............................... 36 2. ລກັ ສະນະຂອງວກັ ຕອນທດີ .ີ ............................................................................... 36 3. ປະເພດຂອງວກັ ຕອນທດີ .ີ ...................................................................................37 4. ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ຂອງວກັ ຕອນ................................................ 38 5. ການເຊູ່ ອື ມຕູ່ ໍວກັ ຕອນ..................................................................................38-39 ບດົ ທີ 8 ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ...........................................................................................40 1. ຄວາມໜາຍແລະຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ບກັ ທກຶ ............................................................40 2. ປະເພດຂອງບດົ ບນັ ທ.ຶ ..................................................................................40-44 3. ຮູບແບບການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ .........................................................................43-44 4. ຫກຼັ ການ ແລະ ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ ..................................................................44-45 ບດົ ທີ 9 ການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ...................................................................................46 1. ຄວາມໝາຍ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ.............................................46 2. ສູ່ ວນປະກອບຂອງລາຍງານວຊິ າການ...................................................................... 46 3. ຂນັ້ ຕອ້ ນການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ.................................................................47-48 4. ບດົ ຕວົ ຢູ່ າງ...............................................................................................48-55 ບົດທີ 10 ການຂຽນຈດົ ໝາຍ.............................................................................................56 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງຈດົ ໝາຍ............................................................56 2. ປະເພດຂອງຊອງຈດົ ໝາຍ.............................................................................56-80 3. ຫກຼັ ການ ແລະ ວທິ ຂີ ຽນຈດົ ໝາຍ.................................................................. ....80-81 4. ຮູບແບບການຈູ່ າໜາ້ ຊູ່ ອງຈດົ ໝາຍທາງການ..........................................................81-82 ບົດທີ 11 ການຂຽນຄາໍ ຮອ້ ງ...............................................................................................83 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການຂຽນຄໍາຮອ້ ງ..................................................83 2. ປະເພດຂອງຄໍາຮອ້ ງ..........................................................................................83 3. ວທິ ຂີ ຽນຄໍາຮອ້ ງ..............................................................................................83 4. ແບບຢູ່ າງ: ຄາໍ ຮອ້ ງ....................................................................................... 84-85 ບດົ ທີ 12 ການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ.......................................................................................86 1.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ............................................86 2. ຈປຸ ະສງົ ຂອງການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ.......................................................................86 3. ປະເພດຂອງການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ..................................................................86-87 4. ວທິ ກີ ານຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ............................................................................87-91 5. ບດົ ຕວົ ຢູ່ າງຂອງການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ..............................................................91-94 4

ບດົ ທີ 13 ການຂຽນບດົ ຊແີ້ ຈງ............................................................................................95 1.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນບດົ ຊແີ້ ຈງ.................................................95 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການຂຽນບດົ ຊແີ້ ຈງ.........................................................................95 3. ຮູບແບບການຂຽນບດົ ຊແີ້ ຈງ................................................................................95 4. ວທິ ຂີ ຽນບດົ ຊແີ້ ຈງ......................................................................................96-98 ບົດທີ 14 ການຂຽນບດົ ເພູ່ ອື ສະແດງທດັ ສະນະ........................................................................99 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນສະແດງທດັ ສະນະ..................................... 99 2. ປະເພດຂອງການຂຽນບດົ ເພູ່ ອື ສະແດງທດັ ສະນະ........................................................99 3. ຫກຼັ ການຂຽນບດົ ເພູ່ ອື ສະແດງທດັ ສະນະ..........................................................100-102 4. ຕວົ ຢູ່ າງການຂຽນບດົ ເພູ່ ອື ສະແດງທດັ ສະນະ......................................................102-103 ບົດທີ 15 ການຂຽນໂຄງການວຊິ າການ.................................................................................104 1.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການຂຽນບດົ ໂຄງການວຊິ າການ.................................104 2. ຈດຸ ປະສງົ ການຂຽນບດົ ໂຄງການວຊິ າການ................................................................104 3. ປະເພດຂອງການຂຽນບດົ ໂຄງການວຊິ າການ............................................................104 4. ສູ່ ວນປະກອບຂອງການຂຽນບດົ ໂຄງການວຊິ າການ.....................................................105 5. ຂນັ້ ຕອນການຂຽນໂຄງການວຊິ າການ..........................................................;...105-107 6. ບດົ ຕວົ ຢູ່ າງການຂຽນໂຄງການ.......................................................................108-115 5

ບົດທີ 1 ຄວາມຮູພ້ ືນ້ ຖານກູ່ ຽວກບັ ການຟັງ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຟັງ ການຟັງແມູ່ ນການສູ່ ສື ານຊະນດິ ໜູ່ ງຶ ທູ່ ນີ ອນຢູ່ ູໃນ 4 ທກັ ສະພາສາ ການເວາົ້ ແລະ ການຟງັ ຈູ່ ງຶ ເປັນຂະບວນ ການສູ່ ສື ານທູ່ ມີ ະນຸດໃຊມ້ າກູ່ ອນທກັ ສະການຂຽນ ແລະ ການອູ່ ານ. ການມອີ ະໄວຍະວະຮບັ ສຽງຫຼື ປະສາດຫູເປັນປົກກະຕເິ ຮດັ ໃຫມ້ ະນຸດຮຽນຮູສ້ ູ່ ງິ ຕູ່ າງໆດວ້ ຍການຟງັ ໄດຕ້ ະຫອຼ ດຊວີ ດິ ນບັ ຕງັ້ ແຕູ່ ການຟັງສຽງພູ່ ແໍ ມູ່ ແລວ້ ຈດົ ຈໍາຮຽນສຽງເວາົ້ ຈນົ ຮອດພດັ ທະນາຂະບວນການສູ່ ສື ານໃນການຮຽນຂະຫຍາຂອບເຂດ ອອກໄປໃຫກ້ ວ້ າງຂວາງບູ່ ວໍ ູ່ າຄວາມຮູນ້ ນັ້ ຈະຢູ່ ໄູ ກກູ່ ຕໍ າມມະນຸດກໍສາມາດຮບັ ສານຜູ່ ານສູ່ ຕື ູ່ າງໆໄດດ້ ວ້ ຍການຟັງ. ການຮບັ ສານດວ້ ຍການຟງັ ໃນແຕູ່ ລະວນັ ຂອງຄນົ ເຮາົ ອາດເວາົ້ ໄດວ້ ູ່ າເຮາົ ໃຊເ້ ວລາໃນການຟັງຫາຼ ຍກວູ່ າການເວາົ້ ການອູ່ ານ ແລະການຂຽນສະເລູ່ ຍແລວ້ ບູ່ ໍໜອ້ ຍກວູ່ າ 1ໃນ 3ຂອງເວລາທູ່ ໃີ ຊໃ້ ນການຕດິ ຕູ່ ໍສູ່ ືສານ ເຊູ່ ນັ ຟັງສູ່ ອື ີເລັກໂທນິກ ຟງັ ຄນົ ໃນຄອບຄວົ ,ຟັງເພູ່ ອື ນມດິ ອາ້ ຍນອ້ ງລມົ ກນັ ກູ່ ຽວກບັ ວຽກງານອູ່ ນື ໆເປັນຕນົ້ . 2. ຄຸນປະໂຫຍດ ແລະມາລະຍາດຂອງການຟັງ. 2.1. ຄຸນປະໂຫຍດ ກ. ຕູ່ ໍຕນົ ເອງ ການຟງັ ທູ່ ດີ ເີ ຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ັງໄດຮ້ ບັ ປະໂຫຍດຕູ່ າງໆຄ:ື - ການຟັງທູ່ ດີ ແີ ມູ່ ນພດຶ ຕກິ າຂອງຜູມ້ ມີ າລະຍາດໃນການຄບົ ຄາ້ ສະມາຄມົ , ໃນວົງສົນທະນາ ຫຼື ການ ເວາົ້ ຕາມສະຖານທີ ແລະ ໂອກາດຕູ່ າງໆ. - ການຟງັ ທູ່ ດີ ີ ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ຮູເ້ ລູ່ ອື ງລາວຕູ່ າງໆສາມາດເຂາົ້ໃຈ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ງັ ແລະ ຈດຸ ມູຸ່ງ ໝາຍຂອງຜູເ້ ວາົ້ - ການຟງັ ທູ່ ດີ ຊີ ູ່ ວຍພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບ ການໃຊທ້ ກັ ສະພາສາ ແລະ ດາ້ ນອູ່ ນື ໆ. ຄກື ານຟງັ ຊູ່ ວຍໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ຮຽນຂະບວນການເວາົ້ ທູ່ ດີ ຂີ ອງຜູອ້ ູ່ ນື ນບັ ຕງັ້ ແຕູ່ ວທິ ກີ ານເລອື ກຫວົ ຂໃໍ້ ນການເວາົ້ ,ການປັບປຸ ງບຸກຂະລກິ ະພາບໃນການ ເວາົ້ ແລະ ວທິ ກີ ານສະເໜເີ ນອື້ ໃນທູ່ ມີ ປີ ະສດິ ທຜິ ນົ ນອອຈາກນີ້ການຟັງເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ມຄີ ວາມຮູກ້ ວ້ າງຂວາງ, ມຄີ ວາມ ໝນັ້ ໃຈໃນຕນົ ເອງ, ກາ້ ເວາົ້ , ກາ້ ສະແດງອອກຫຼາຍຂນື້ ຜູຟ້ ັງຈະນາໍ ໄປພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບການອູ່ ານ ແລະການຂຽນ ຂອງຕນົ ເອງໄດອ້ ກີ ດວ້ ຍ. - ການຟງັ ທູ່ ດີ ເີ ປັນພນື້ ຖານເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ສະມດັ ຖະພາບທາງຄວາມຄດິ ຜູຟ້ ງັ ໄດພ້ ດັ ທະນາພນື້ ຖາຄວາມ ຮູ,້ ສະຕປິ ັນຍາຈາກການຮວບຮູ່ ວມຂມໍ້ ູນ ແລະ ຂຄໍ້ ດິ ຕູ່ າງໆຈາກການຟງັ ແຕູ່ ລະຄງັ້ ຕູ່ າງໆ. - ການຟງັ ທູ່ ດີ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ ຮາົ ໄດຄ້ ວາມຮູດ້ າ້ ນຄໍາສບັ ແລະ ເພູ່ ມີ ພູນຄວາມສາມາດໃນການໃຊຖ້ ອ້ ຍຄໍາ ພາສາໄດຢ້ ູ່ າງ ຖກື ຕອ້ ງເໝາະສມົ . ຜູຟ້ ງັ ຈະສງັ ເກດການໃຊຄ້ ໍາສບັ ແລະ ຖອ້ ຍຄາໍ ພາສາຂອງຜູ ເ້ ວາົ້ , ສຶກສາວິທີ ໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາໍ ຫຼື ສໍານວນໂວຫານຈາກຜູເ້ ວາົ້ ແລວ້ ຈດົ ຈາໍ ໄປເປັນແບບຢູ່ າງໃນການເວາົ້ ແລະ ການຂຽນ. ຂ. ຕູ່ ໍສງັ ຄມົ . ການຟັງທູ່ ດີ ແີ ມູ່ ນຂະບວນການສູ່ ສື ານທູ່ ກີ ູ່ ໍໃຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍດ ຕູ່ ໍສງັ ຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດໃນດາ້ ນທູ່ ຜີ ູ ້ ຟງັ ນໍາຄວາມຮູ ້ ແລະ ຂຄໍ້ ດິ ຕູ່ າງໆໄປໃຊໂ້ ດຍຜູຟ້ ງັ ເອງໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດຈີ າກການປະຕບິ ດັ ແລະ ສງັ ຄມົ ໄດປ້ ະໂຫຍດ. ທາງອອ້ ມເຊູ່ ນັ : 6

ການຟງັ ອະພປິ າຍເລູ່ ອື ງການຮກັ ສາສຸຂະພາບສູ່ ວນບຸກຄນົ ,ຜູຟ້ ັງຈະໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮູແ້ ນວຄດິ ຕູ່ າງໆ ໃນການຮກັ ສາສຸຂະພາບ ຈາກການຟງັ ຖາ້ ຜູຟ້ ງັ ນາໍ ໄປປະຕບິ ດັ , ຜູຟ້ ັງຍອມມສີ ຸຂະພາບແຂງແຮງສາມາດປະຕບິ ດັ ງານ ຢູ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ. - ການຟງັ ທູ່ ດີ ເີ ປັນພນື້ ຖານເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ສະມດັ ຖະພາບທາງຄວາມຄດິ ຜູຟ້ ັງໄດພ້ ດັ ທະນາພືນ້ ຖານ ຄວາມຮູ,້ ສະ ຕປິ ັນຍາຈາກການຮວບຮູ່ ວມຂໍມ້ ນູ ແລະ ຂຄໍ້ ດິ ຕູ່ າງໆຈາກການຟງັ ແຕູ່ ລະຄງັ້ ຕູ່ າງໆ. 2.2. ມາລະຍາດຂອງການຟັງ - ຟງັ ດວ້ ຍຄວາມສນົ ໃຈ, ຜູຟ້ ງັ ຈະຕອ້ ງອດົ ທນົ ແລະ ເອາົ ໃຈໃສູ່ ເຊູ່ ນັ ນູ່ ງັ ຟັງຜູເ້ ວາົ້ ດວ້ ຍຄວາມຕງັ້ ຈງິ ໃຈ , ສະແດງປະຕກິ ລິ ຍິ າໂຕຕ້ ອບດວ້ ຍທູ່ າທາງເອາົ ໃຈໃສູ່ , ຟງັ ຢູ່ າງຈດົ ຈູ່ ໍ, ນູ່ ງັ ຕວົ ຊູ່ ,ື ຍມີ້ ແຍມ້ ແຈມ້ ໃສ. -ໃຫກ້ ຽດແກູ່ ຜູເ້ ວາົ້ ຕາມໂອກາດ ທູ່ ເີ ໝາະສມົ ເຊູ່ ນັ ຕບົ ມື ສະແດງຄວາມຍນິ ດີໃນການເວົາ້ , ລຸກຂຶນ້ ສະແດງຄວາມເຄາົ ລບົ , ມາກູ່ ອນເວລາ, ບູ່ ໍສູບຢາໃນເວລາຟັງ, ບູ່ ນໍ ູ່ ງັ ຂາຂນຶ້ ຫາ້ ງເປັນຕນົ້ . - ບູ່ ລໍ ບົ ກວນສາມາທິ ຜູອ້ ູ່ ນື ເຊູ່ ນັ ໃຊສ້ ຽງດງັ , ທູ່ ຽວເຂາົ້ , ທູ່ ຽວອອກເລອື້ ຍໆ ອາດຈະສາ້ ງຄວາມລາໍ ຄານໃຫແ້ ກູ່ ຜູອ້ ູ່ ນື . - ບູ່ ໍຄວນປະບູ່ ອນນູ່ ງັ ແຖວນາ້ ວູ່ າງ, ຄວນລຸກໄປນູ່ ງັ ໃຫເ້ ຕມັ , ຜູທ້ ູ່ ນີ ູ່ ັງແຖວຫຼງັ ຕາມລໍາດບັ ແລະ ບູ່ ໍ ຄວນເອາົ ອາຫານ,ເຄູ່ ອື ງດມື ໄປຮບັ ປະທານໃນເວລາຟັງ - ຜູຟ້ ັງຄວນຮູຈ້ ກັ ກາລະເທສະອນັ ເໝາະສມົ , ຖາ້ ມບີ ນັ ຫາຂອ້ ງໃຈບນັ ຫາຕູ່ າງໆ ແລວ້ ຢາກສະແດງ ຄວາຄດິ ເຫນັ ເພູ່ ມີ ເຕມີ ກຄໍ ວນໃຫຈ້ ບົ ສາກູ່ ອນ. ເມູ່ອື ມກີ ານເປີດໂອກາດໃຫຖ້ າມຈູ່ ງຶ ຄູ່ ອຍສກັ ຖາມ, ຖາມເພາະ ຢາກຮູ,້ ບູ່ ໍແມູ່ ນຖາມເພູ່ ອື ທດົ ລອງ ຫຼື ເຮດັ ໃຫເ້ ສຍຫາຍໃນກອງປະຊຸມ. 3. ການພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບການຟງັ ສະມດັ ຖະພາບການຟງັ ແມູ່ ນຄວາມສາມາດ ໃນການຟງັ ຂອງຜູຟ້ ັງເຊູ່ ງິ ສາມາດເຂາົ້ ໃຈ ຄວາມໝາຍຂອງສານ ຕາມທູ່ ຜີ ູເ້ ວາົ້ ຕອ້ ງການ ຫຼື ເອນີ້ ວູ່ າ: ຟງັ ຢູ່ າງມສີ ດິ ທຜິ ນົ . 3.1. ພຶດຕກິ າການຟັງຂອງນກັ ຮຽນ ກ.) ຟັງແລວ້ ເຂາົ້ ໃຈ ນກັ ຮຽນຈະຕອ້ ງເຂາົ້ ໃຈເນອື້ ເລູ່ ອື ງ ທູ່ ຕີ ດິ ຕູ່ ໍກນັ ໂດຍຕະຫອຼ ດແລວ້ ຈບັ ເອາົ ປະເດນັ ສໍາຄນັ ໃຫໄ້ ດ.້ ຂ.) ຟັງແລວ້ ຈບັ ປະເດນັ ໄດ ້ ນກັ ຮຽນຕອ້ ງຈບັ ປະເດນັ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ັງວູ່ າຜູເ້ ວາົ້ ຕອ້ ງການສູ່ ງົ ສານອນັ ໃດໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ . ຄ.) ຟັງແລວ້ ສາມາດວເິ ຄາະໄດ ້ ນກັ ຮຽນຄວນພຈິ າລະນາແຍກໃຈຄວາມທູ່ ຟີ ງັ ໃຫເ້ ຫນັ ວູ່ າຂໍຄ້ ວາມໃດແມູ່ ນຂເໍ້ ທດັ ຈງິ ຂຄໍ້ ວາມໃດແມູ່ ນ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ແລະ ເນອື້ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ັງ, ອນັ ໃດເປັນເຫດອນັ ໃດເປັນຜນົ . ງ.) ຟັງແລວ້ ຕຄີ ວາມໄດ ້ ການຟັງບາງຄງັ ຜູເ້ ວາົ້ ສູ່ ງົ ສານ ທູ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍບູ່ ໍກງົ ກບັ ຕວົ ອກັ ສອນເຊູ່ ນັ ຜູເ້ ວາົ້ ໃຊຄ້ ໍາເວາົ້ ລກັ ສະນະເປັນ ໂວຫານ, ສຸພາສດິ ,ຄາໍ ໂຕງໂຕຍ, ບດົ ຮອ້ ຍກອງສນັ ໆ. ຈ.) ຟັງແລວ້ ສາມາດປະເມນີ ຄຸນຄູ່ າໄດ ້ ນກັ ຮຽນທູ່ ມີ ທີ ກັ ສະການຟງັ ຢູ່ ູໃນລະດບັ ສູງ ຈະສາມາດບອກໄດວ້ ູ່ າສູ່ ງິ ທູ່ ຟີ ງັ ນນັ ດີ ຫຼື ບູ່ ໍດໂີ ດຍໃຊ ້ ເຫດຜນົ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຕດັ ສນິ ການເວາົ້ . 7

ສ.) ຟັງແລວ້ ຈດົ ບນັ ທກຶ ໄດ ້ ການຟງັ ແມູ່ ນທກັ ສະໜູ່ ງຶ ທູ່ ສີ ໍາພນັ ກບັ ທກັ ສະການຂຽນຄື ເມູ່ ອື ຟັງສູ່ ິງໃດແລວ້ ນັກຮຽນຄວນຈົດ ບນັ ທກຶ ເນອື້ ໃນສາໍ ຄນັ ຂອງສານທູ່ ຟີ ັງເຊູ່ ນັ ແນວຄດິ , ຂໍສ້ ງັ ເກດ, ທູ່ ຜີ ູຟ້ ັງໄດຮ້ ບັ ຈາກການຟັງເພູ່ ອື ຊູ່ ວຍໃຫຈ້ ດົ ຈໍາ ໄດ ້ ຫຼື ຊູ່ ວຍເຕອື ນຄວາມຈາໍ ແລະ ເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດນໍາເອາົ ຂໍຄ້ ວາມທູ່ ຈີ ດົ ບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ຊໃ້ ນໂອກາດໜາ້ . 3.2. ການຟງັ ໂດຍໃຊພ້ ຈິ າລະນາຍານ ການຟັງໂດຍພຈິ າລະນາຍານແມູ່ ນ ການຟງັ ໃນລະດບັ ເລກິ ກວູ່ າການຟັງເພູ່ ືອຈັບໃຈຄວາມສໍາຄນັ . ໃນຂນັ້ ການໃຊ ້ ຄວາມຮູພ້ ຈິ າລະນາໃນການຟງັ , ນກັ ຮຽນຕອ້ ງໃຊຄ້ ວາມຄດິ , ການວເິ ຄາະ, ການວນິ ດິ ໄສ ແລະ ການປະເມນີ ຄູ່ າ ສູ່ ງິ ທູ່ ຟີ ັງໃນແງູ່ຕູ່ າງໆ. ການຟງັ ໂດຍໃຊພ້ ຈິ າລະນາຍານມວີ ທິ ກີ ານດູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ.) ການວເິ ຄາະຈດຸ ມູຸ່ງມາຍໃນການເວາົ້ . ຂ.) ປະເມນີ ຄູ່ າເນອື້ ໃນຂອງສານທູ່ ຟີ ງັ ວູ່ າມປີ ະໂຫຍດໃນແງູ່ຄດິ , ກໃໍ ຫເ້ ກດີ ຄວາມຈະເລນີ ງອກງາມ ແລະ ຄວາມຄດິ ສາ້ ງສນັ . ຄ.) ພຈິ າລະນາ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ງັ ມຄີ ວາມເປັນໄປໄດໜ້ ອ້ ຍຫຼາຍພຽງໃດ, ເປັນໜາ້ ເຊູ່ ອື ຖຫື າຼ ຍພຽງໃດ. ງ.) ພຈິ າລະນາວູ່ າ ຜູເ້ ວາົ້ ມຄີ ວາມຈງິ ໃຈພຽງໃດ. ຈ.) ວເິ ຄາະວທິ ກີ ານເວາົ້ ຫຼື ວທິ ກີ ານຖູ່ າຍທອດຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ . 3.3 ການຟັງສານປະເພດຕູ່ າງໆ ຄູຄວນເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງສານຕູ່ າງໆດູ່ ງັ ນ:ີ້ 1.) ການຟງັ ສານປະເພດຄວາມຮູ ້ ທູ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມຮໄູ ້ ດແ້ ກູ່ ເລູ່ ອື ງກູ່ ຽວກບັ ວຊິ າການ, ຂູ່ າວສານເປັນທາງເນອື້ ໃນທູ່ ບີ ມໍ ຄີ ວາມສະຫຼບັ ຊບັ ຊອ້ ນ. ຟັງສານປະເພດຄວາມຮູຈ້ ູ່ ງຶ ມພີ ດຶ ຕກິ າໍ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ.) ຟັງແລວ້ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະຈບັ ເອາົ ເນອື້ ໃນສາໍ ຄນັ ໄດ.້ ຂ.)ຟັງດວ້ ຍຄວາມພຈິ າລະນາວູ່ າ ຄວາມຮູທ້ ູ່ ໄີ ດຈ້ າກການຟງັ ສູ່ ງິ ໃດ ເປັນປະໂຫຍດພຽງໃດ. ການຟັງ ສານປະເພດຄວາມຮູມ້ ຫີ ກຼັ ການປະຕບິ ດັ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ກໍານດົ ສານທູ່ ວີ ູ່ າ ເລູ່ ອື ງໃດຄວນມພີ ດຶ ຕກິ າໍ ການຟງັ ໃນລະດບັ ໃດ ຄຄື ວນຟງັ ເພູ່ ອື ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ສາ ລະສາໍ ຄນັ ໄດ ້ ຫຼື ຄວນຟັງໂດຍໃຊພ້ ຈິ າລະນາຍານ. - ຟັງສານປະເພດຄວາມຮູ ້ ແລວ້ ຄວນບນັ ທກຶ ສາລະສາໍ ຄນັ ໄວເ້ ພູ່ ອື ຄວາມຊງົ ຈາໍ ຫຼື ນໍາໄປໃຊໃ້ ຫເ້ ປັນ ປະໂຫຍດຕູ່ ໄໍ ປພາຍໜາ້ . - ຟັງດວ້ ຍຄວາມຕງັ້ໃຈ ແລະຕດິ ຕາມຂໍຄ້ ວາມຢູ່ າງລະມດັ ລະວງັ ເພູ່ ືອຈັບປະເດັນສາຄນັ ແລະ ຕີ ຄວາມ ໝາຍສານຂອງຜູເ້ ວາົ້ ໄດຢ້ ູ່ າງຖກື ຕອ້ ງ. - ຟງັ ແລວ້ ວເິ ຄາະອນັ ໃດຄວາມຈງິ , ອນັ ໃດເປັນຄວາມຄດິ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ຜູເ້ ວາົ້ ມທີ ັດສະນະຄະຕຕິ ໍເລູ່ ືອງ ແນວໃດ ແລະ ຄວນພຈິ າລະນາວູ່ າສານທູ່ ຟີ ັງນນັ້ ຄວນເຊູ່ ອື ໄດ ້ ຫຼື ບູ່ ໍ ແລະ ນອ້ ຍຫຼາຍພຽງໃດ. - ຟງັ ດວ້ ຍຄວາມພຈິ າລະນາວູ່ າຜູເ້ ວາົ້ ມກີ ນົ ລະວທິ ກີ ານເວາົ້ , ທູ່ ໜີ າ້ ສນົ ໃຈແນວໃດ, ຜູເ້ ວາົ້ ໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາໍ , ສາໍ ນວນໂວຫານ, ຖກື ຕອ້ ງເໝາະສມົ ກບັ ລະດບັ ການສູ່ ສື ານ ຫຼື ບູ່ ໍ 8

2.) ການຟງັ ສານປະເພດຊກັ ຊວນ ການຟັງສານປະເພດຊກັ ຊວນ ຄູຄວນແນະນໍາໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງແລວ້ ພະຍາຍາມໄຈແ້ ຍກສານໃຫໄ້ ດວ້ ູ່ າຜູ ້ ເວາົ້ ມຈີ ດຸ ມູ່ ຸງໝາຍຢູ່ າງໃດ ແລະ ຈດຸ ມູຸ່ງໝາຍນນັ້ ເປັນສູ່ ງິ ທູ່ ດີ ີ ຫຼື ບູ່ ໍດ.ີ ວທິ ຟີ ັງສານປະເພດຊກັ ຊວນມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ. ຟງັ ແລວ້ ພຈິ າລະນາວູ່ າຜູເ້ ວາົ້ ມວີ ທິ ກີ ານຊກັ ຈງູໃຈທູ່ ສີ າມາດດງຶ ດດູ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງຜູຟ້ ັງ ຫຼື ຜູເ້ ວາົ້ ໃຊ ້ ວທິ ກີ ານເວາົ້ ທູ່ ສີ າ້ ງຄວາມໜາ້ ເຊູ່ ອື ຖືໜອ້ ຍຫາຼ ຍພຽງໃດ. ຂ. ຟັງແລວ້ ວເິ ຄາະດູ່ ງັ ຕູ່ ໄໍ ປນ:ີ້ - ຜູເ້ ວາົ້ ມຈີ ດຸ ມູ່ ຸງໝາຍເພູ່ ອື ດງຶ ດູດໃຈ ຫຼື ເພູ່ ອື ດໍາເນນີ ງານນນັ້ ຕູ່ ໍໄປ. - ສານທູ່ ຜີ ູເ້ ວາົ້ ສະເໜມີ ານນັ້ ສາມາດຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ ງການພນື້ ຖານຂອງຜູຟ້ ັງ ຫຼື ບູ່ ໍ ແລະ ສູ່ ງິ ທູ່ ສີ ະ ເໜມີ າຈະເປັນປະໂຫຍດແກູ່ ຜູຟ້ ງັ ແນວໃດ. ເມູ່ ອື ຜູຟ້ ງັ ເຊູ່ ອື ຖແື ລວ້ ປະຕບິ ດັ ສານຕາມຜູເ້ ວາົ້ . - ຜູເ້ ວາົ້ ໃຊພ້ າສາທູ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະຊກັ ຊວນ ຫຼື ກະຕຸກຊຸກຍູຄ້ ວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຜູຟ້ ັງຢູ່ າງໃດ. 3.) ການຟັງສານປະເພດຈງູ ໃຈ ການຟັງສານປະເພດຈງູ ໃຈເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ເກດີ ມສີ ະຕປິ ັນຍາ, ມຄີ ວາມຮອບຄອບ, ມຈີ ິນຕະນາການ, ມີ ຄວາມເຊູ່ ອື ໝນັ້ ຫຼື ຄວາມສຸກໃຈຈາກການຟງັ . ວທິ ກີ ານຟງັ ສານປະເພດຈງູ ໃຈມດີ ູ່ງັ ນີ້ 1. ຟັງດວ້ ຍຄວາມຕງັ້ ໃຈ ແລະ ດວ້ ຍຈດິ ໃຈສະບາຍບູ່ ໍເດອື ດຮອ້ ນ. 2. ຟັງແລວ້ ພຈິ າລະນາວູ່ າສານນນັ້ ມຄີ ວາມພໃໍ ຈແນວໃດ. 3. ຖາ້ ວູ່ າສານປະເພດຈງູ ໃຈມກີ ານໃຊເ້ ຫດຜນົ ປະກອບເຊູ່ນັ ໂອວາດ, ພະທາໍ ມະເທສະໜາເປັນຕນົ້ ຜູ ້ ຟງັ ສານພິ ຈາສະນາວູ່ າເຫດຜນົ ນນັ້ ເໝາະສມົ ແລະ ກາບສານນນັ້ ພຽງໃດ. 4. ຟງັ ແລວ້ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ຈບັ ເອາົ ເນອື້ ໃນທູ່ ສີ າຄນັ ໄດ.້ 5. ຟງັ ແລວ້ ຈນິ ຕະນາການໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມສກັ ສະນະຂອງສານນນັ້ ເຊູ່ ນັ ບດົ ເພງ, ບດົ ປະພນັ , ບດົ ລະຄອນເປັນ ຕນົ້ . 6. ພຈິ າລະນາເບູ່ ງິ ວູ່ າພາສາທໃີ ຊເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຮູບແບບ, ເນອື້ ໃນ ແລະ ຜູຮ້ ບັ ສານ ຫຼື ບູ່ .ໍ 4. ປະເພດຂອງການຟັງ 4.1. ຟັງໂດຍມສີ ູ່ ວນຮູ່ ວມໂດຍກງົ ໃນຂະບວນການສູ່ ສື ານ ກ. ຟັງການສູ່ ສື ານລະຫວູ່ າງບຸກຄນົ ແມູ່ ນການສູ່ ສື ານຂນັ້ ພນື້ ຖານສໍາຄນັ ທູ່ ສີ ຸ ດຂອງສັງຄມົ ມະນຸດ. ມະນຸດຈໍາເປັນຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ເປັນ ປົກກະຕິ ໃນການດໍາລງົ ຊວີ ດິ ເຊູ່ ນັ ການທກັ ທາຍປາໄສຕູ່ ໍກນັ , ການໄຕູ່ ຖາມຄວາມທຸກສຸ ກ, ການສົນທະນາ, ການໂຕຖ້ ຽງ, ການເປຶກສາຫາລ,ື ການສາໍ ພາດ, ການເຈລະຈາໂທລະກດິ ລະຫວູ່ າງບຸກຄນົ ແລະ ການສູ່ ສື ານທາງ ໂທລະສບັ ເປັນຕນົ້ .  ລກັ ສະນະການຟັງສູ່ ສື ານລະຫວູ່ າງບຸ ກຄນົ ແມູ່ ນການສູ່ ສື ານລະ 2 ຄນົ , ແຕູ່ ລະຄນົ ຈະເຮດັ ໜາ້ ທູ່ ຮີ ບັ ສານ, ສູ່ ງົ ສານເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ໂດຍໃຊກ້ ານຟັງຟູ່ າງ ພນິ ດິ ພຈິ າລະນາ, ບູ່ ໍຈາໍ ກດັ ໄລຍະເວລາ 9

ສະນນັ້ , ການສູ່ ສື ານລະຫວູ່ າງບຸ ກຄນົ ຈູ່ ງຶ ມລີ ກັ ສະນະສາໍ ຄນັ ຄເື ປັນຜູຟ້ ງັ ທູ່ ດີ ,ີ ມຄີ ວາມຈງິ ໃຈ, ສະແດງ ກລິ ຍິ າຕອບສະໜອງທູ່ ເີ ໝາະສມົ ກບັ ບຸກຄນົ ແລະ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈນໍາຄສູ ນົ ທະນາຕະຫອຼ ດເວລາ.  ອຸ ປະສກັ ຂອງການຟງັ - ມອີ ະຄະຕຕິ ູ່ ໍຄູສນົ ທະນາຈະບູ່ ມໍ ກັ ຟງັ ແລະ ບູ່ ສໍ ນົ ໃຈມກັ ປະເມນີ ວູ່ າສານທູ່ ຟີ ັງບູ່ ໍມຂີ ໍມ້ ນູ ຄວາມຈງິ - ຄວາມຄດິ ໄວ ຫຼື ຊາ້ ກວູ່ າຄສູ ນົ ທະນາຄດິ ລູ່ ວງໜາ້ ວູ່ າຄສູ ນົ ທະນາຈະເວາົ້ ເລູ່ ອື ງໃດຜູຟ້ ງັ ຄດິ ແບບນຈີ້ ະ ບູ່ ໍຄູ່ ອຍຟັງເພາະວູ່ າເມູ່ ອື ຕນົ ເອງຮູເ້ ລູ່ ອື ງແລວ້ . - ອະໄວຍະວະການຟງັ ບກົ ພູ່ ອງ - ພນື້ ຖານຄວາມຮູດ້ າ້ ນທກັ ສະພາສາ ບາງຄນົ ຂາດຄວາມຮູດ້ າ້ ນຄາໍ ສບັ , ສໍານວນພາສາ ແລະ ລະດບັ ພາສາທູ່ ຜີ ູເ້ ວາົ້ ເລອື ກໃຊ ້ - ອາລມົ ບູ່ ດໍ ຕີ ູ່ ກໍ ານໃຊພ້ າສາຂອງຜູເ້ ວາົ້ , ຜູເ້ ວາົ້ ບາງຄນົ ໃຊສ້ ບັ ພາສາໂດຍບູ່ ໍຄາໍ ນງື ເຖິງຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງ ຜູຟ້ ັງ,ຜູເ້ ວາົ້ ໃຊພ້ າສາບູ່ ໍເໝາະສມົ , ຜູຟ້ ັງເກດີ ອາລມົ ບູ່ ດໍ ີ - ການສູ່ ສື ານກບັ ບຸ ກຄນົ ທູ່ ມີ ລີ ະດບັ ວດັ ທະນາທາໍ ແຕກຕູ່ າງກນັ ເຊູ່ ນັ ການສູ່ ສື ານກັບໄວທູ່ ີຕູ່ າງກັນ, ຄນົ ຊນົ ນະບດົ ການໃຊວ້ ດັ ທະນະທາໍ ທາງດາ້ ນພາສາມຄີ ວາມແຕກຕູ່ າງກບັ ຄນົ ຕວົ ເມອື ງ  ສີລະປະການຟງັ 1) ປັບຕວົ ໃຫເ້ ຂາົ້ ກບັ ຄສູ ນົ ທະນາ ບູ່ ວໍ ູ່ າຜູເ້ ວາົ້ ຈະເປັນຄນົ ແບບໃດກໄໍ ດເ້ ຊູ່ ນັ ອາຍຸ ສູງ, ໄວໜູ່ ຸມ, ເພດ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ 2) ສະແດງໃຫຜ້ ູເ້ ວາົ້ ເຫນັ ວູ່ າຄູ່ ູສນົ ທະນາຟງັ ຕະຫອຼ ດເວລາ - ກລິ ຍິ າອາການແບບ ຜູກໄມຕທິ ູ່ ດີ ີ - ສະແດງຄວາມສນົ ໃຈຕູ່ ຄໍ ສູ ນົ ທະນາ - ມມີ າລະຍາດທູ່ ດີ ີ - ເວາົ້ ໃຫເ້ ໝາະກບັ ໂອກາດເຊູ່ ນັ ການຖາມ, ການຕອບຄໍາຖາມ - ເວາົ້ ໃຫເ້ ໝາະກບັ ກາລະເທສະ ແລະ ບຸກຄນົ - ເຮດັ ໃຫຄ້ ູ່ ູສນົ ທະນາຮູວ້ ູ່ າເຮາົ ເປັນນກັ ຟັງທູ່ ດີ ີ - ໃຫຄ້ າໍ ນງຶ ເຖງິ ວູ່ າ ນານາຈດິ ຕງັ - ພະຍາຍາມເຮດັ ໃຫຄ້ ູສນົ ທະນາມບີ ນັ ຍາກາດທູ່ ດີ ໃີ ນການສນົ ທະນາ  ປະໂຫຍດຂອງການຟັງໃນການສູ່ ສື ານລະຫວູ່ າງບຸກຄນົ - ຊູ່ ວຍເຝິກປັນຍາໃຫວ້ ູ່ ອງໄວ - ຊູ່ ວຍໃຫອ້ າຊບີ ປະສບົ ຄວາມສໍາເລດັ - ໄດຂ້ ມໍ້ ນູ ຕູ່ າງໆ ຂ . ການຟງັ ການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມ ການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມແມູ່ ນການສູ່ ສື ານທູ່ມີ ບີ ຸກຄນົ ເຂາົ້ ຮູ່ ວມຕງັ້ ແຕູ່ 3 ຄນົ ຂນຶ້ ໄປຂນຶ້ ຢູ່ ູກບັ ໂອກາດ, ສະ ຖານທູ່ ີ ແລະ ເຄູ່ ອື ງອໍານວຍຄວາມສະດວກທູ່ ເີ ຮດັ ໃຫກ້ ານສູ່ສື ານລະຫວູ່ າງບຸ ກຄນົ ພາຍໃນກູ່ ຸມດາໍ ເນນີ ໄປໄດ.້ ການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມໄດແ້ ກູ່ ການອະພິປາຍກູ່ ຸ ມ, ການປະຊຸມປຶ ກສາຫາລື ເພູ່ ອື ແກໄ້ ຂບັນຫາ ແລະ ວາງ 10

ແຜນຮູ່ ວມກນັ ເຊູ່ ງິ ໄດພ້ ບົ ເຫນັ ທູ່ ວົ ໄປໃນໂຮງຮຽນ, ວທິ ະຍາໄລ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ແລະອງົ ການຕູ່ າງໆ. ບຸກຄນົ ພາຍໃນກູ່ ຸມມບີ ດົ ບາດ ເປັນທງັ ຜູຟ້ ັງ ແລະ ຜູເ້ ວາົ້ ນອກຈາກຈະມກີ ານປຶກສາຫາລແື ລວ້ , ບາງທກີ ໍ ມກີ ານຖົກຖຽງກນັ ເພູ່ ອື ແລກປູ່ ຽນຄວາມຮູ,້ ຄວາມຄດິ ປະສບົ ການຊູ່ ງື ກນັ ແລະ ກນັ . ຮູບແບບການສູ່ ສື ານອາດ ມປີ ະທານກູ່ ຸມຫຼບື ູ່ ມໍ ກີ ໄໍ ດແ້ ລະອາດເປັນການລວມຕວົ ກນັ ຢູ່ າງເປັນທາງການແລະບູ່ ໍເປັນທາງການກໄໍ ດ.້  ລັກສະນະການຟັງ ລກັ ສະນະການຟັງໃນຂະບວນການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ຜູຟ້ ັງຮບັ ຮູເ້ ປົາ້ ໜາຍຮູ່ ວມກນັ ວູ່ າການປະຊຸມປຶກສາຫາລນື ນັ້ ເປັນການລະດມົ ຄວາມຄດິ ຈາກ ບຸ ກຄນົ ໃນກູ່ ຸມ, ໃນໜູ່ ວຍງານຫອຼື ງົ ການຕູ່ າງໆ, ທຸກຄນົ ຈູ່ ງຶ ຄວນມບີ ດົ ບາດໃນການແລກປູ່ ຽນຄວາມຮູ ້ ແລະ ຂໍ້ ຄດິ ເຫນັ ຕູ່ າງໆກບັ ຜູອ້ ູ່ ນື ພາຍໃນກູ່ ຸມ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ກດີ ການຮຽນຮູຮ້ ູ່ ວມກນັ ໄດ.້ - ຜູຟ້ ັງຮູຂ້ ຕໍ້ ກົ ລງົ ຫຼື ຂໍສ້ ະຫຸບຼ ຂອງກູ່ ຸມ ເພູ່ ອື ປະຕບິ ດັ ວຽກງານໃຫຖ້ ືກ ຕາມວດັ ຖຸ ປະສງົ ຂອງ ກູ່ ຸມ, ໜູ່ ວຍງານ ແລະ ອົງການຕູ່ າງໆເຊູ່ ນັ ກອງປະຊຸ ມພະນກັ ງານພະແນກຕູ່ າງໆຂອງບໍລສິ ດັ ແຫູ່ ງໝູ່ ຶງ, ຜູ ້ ຈດັ ການອາດນໍາມດັ ຕຫິ ນຼື ະໂຍບາຍຂອງຄະນະກໍາມະການ ບລໍ ຫິ ານບໍລສິ ດັ ໃນເລູ່ ອື ງການເພູ່ ມີ ຜນົ ຜະລດິ ສນິ ຄາ້ ມາແຈງ້ ໃຫພ້ ະນກັ ງານຊາບ. ພະນກັ ງານທຸກຄນົ ຕອ້ ງນາໍ ໄປປະຕບິ ດັ ໃຫສ້ ອດຄູ່ ອງກບັ ລກັ ສະນະວຽກງານຂອງ ຕນົ ແລະ ສູຊ້ ນົ ເຮດັ ໃຫສ້ າໍ ເລດັ ຜນົ ເປັນຕນົ້ . -ຜູຟ້ ງັ ອາດຟງັ ເພູ່ ອື ຄວາມຕດັ ສນິ ໃຈ ຫຼື ເພູ່ ອື ເຫນັ ຜນົ ການກະທາໍ , ການຟັງມລີ ກັ ສະນະເຊູ່ ນັ ນີ້ ມນັ ພບົ ພໃໍ້ ນການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມ ເຊູ່ ນັ : ການຈດັ ກອງປະຊຸ ມສໍາມະນາເປັນຕນົ້ , ເພູ່ ອື ເປັນຂໍ້ມູນໃນການ ຕດັ ສນິ ໃຈອອກຄໍາສູ່ ງັ ຫຼື ມອບໜາຍວຽກໃຫປ້ ະຕບິ ັດຕູ່ ໍໄປ ຫຼື ການປະຊຸ ມຫາລື ໃນກູ່ ຸມນກັ ຮຽນເພູ່ ອື ຮວບຮວມຂມໍ້ ູນແກບ້ ນັ ຫາຂອງຫວົ ຂທໍ້ ູ່ ນີ າໍ ມາປຶກສາຫາລຮື ູ່ ວມກນັ .  ອຸ ປະສກັ ການຟັງ ການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມມຂີ ໍຈ້ າໍ ກດັ ທູ່ ເີ ປັນອຸປະສກັ ຕູ່ ກໍ ານຟັງຄ:ື - ໃນເວລາຄນົ ໝູ່ ງຶ ເວາົ້ , ຜູຟ້ ັງບາງຄນົ ອາດແຍກຕວົ ອອກຈາກຂະບວນການສູ່ ສື ານໄປນູ່ ງັ ໃກ ້ ກບັ ຄນົ ອູ່ ນື ແລວ້ ລມົ ກນັ ກູ່ ຽວກບັ ບນັ ຫາຕູ່ າງໆ, ເຮດັ ໃຫຜ້ ູເ້ ວາົ້ ເກດີ ຄວາມບູ່ ໍພໃໍ ຈ ການກະທໍາເຊູ່ ັນນີອ້ າດສາ້ ງ ຄວາມວຸ ນ້ ວາຍສບັ ສນົ ຂນື້ ໃນເວລາປະຊຸມກໄໍ ດ.້ - ຜູຟ້ ງັ ອາດຄດິ ວູ່ າເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ງັ ບູ່ ໍກູ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຕວົ ເອງ, ບູ່ ໍແມູ່ ນໜາ້ ທູ່ ຕີ ນົ ທູ່ ຈີ ະສະເໜຄີ ວາມຄດິ ຕູ່ ທໍ ູ່ ປີ ະຊຸ ມເພູ່ ອື ແກໄ້ ຂບນັ ຫາຂອງກູ່ ຸມ. - ຜູຟ້ ງັ ສະແດງບດົ ບາດເປັນຝູ່ າຍຄາ້ ນຕະຫອຼ ດການສູ່ ືສານໃນກູ່ ຸມ ໂດຍສະແດງຄວາມຄິດ ເຫນັ ຄດັ ຄາ້ ນ ຫຼື ຂດັ ກບັ ຄນົ ອູ່ ນື ເພູ່ ອື ເອາົ ຊະນະ. - ຜູຟ້ ງັ ບາງຄນົ ໃຈແຄບ ບູ່ ຍໍ ອມຮບັ ຟງັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື ແຕູ່ ພະຍາຍາມຫາເຫດຜົນ ເຂາົ້ ຂາ້ ງຕນົ ເອງເຊູ່ ນັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ ຖືກຕອ້ ງ, ເມູ່ອື ຖືກຕາໍ ໜກິ ໍສະແດງກລິ ຍິ າທູ່ ບີ ູ່ ຈໍ ບົ ງາມອອກມາ ເຮດັ ໃຫບ້ ນັ ຍາກາດການສູ່ ສື ານໃນກູ່ ຸມບູ່ ໍດ.ີ - ຜູຟ້ ງັ ທູ່ ບີ ູ່ ໍໄດຕ້ ດິ ຕາມການສູ່ ສື ນຕະຫຼອດເວລາອາດຈະຮບັ ສານໄດຄ້ ບົ ຖວ້ ນ. ເມູ່ ອື ປະທານ ເປີດໂອກາດໃຫອ້ ະທບິ າຍ, ໃຫຊ້ ກັ ຖາມ, ສະເໜບີ ນັ ຫາໃຫສ້ ະມາຊກຶ ຄນົ້ ຫາຄາໍ ຕອບ, ຜູຟ້ ງັ ຂະສູ່ ສື ານບູ່ ຖໍ ືກກບັ ເລູ່ ອື ງເຊູ່ ນັ ອະພປິ າຍບູ່ ກໍ ງົ ກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ກີ ໍາລງັ ເວາົ້ ກນັ ຫບຼື ູ່ ກໍ ງົ ກບັ ຄາໍ ຖາມ. - ຜູຟ້ ັງບາງຄນົ ມທີ ດັ ສະນະຄະຕຜິ ດິ ຕູ່ ໍການເຂາົ້ ຮວູ່ ມປະຊຸ ມເຊູ່ ນັ ຄດິ ວູ່ າການປະຊຸ ມເປັນການ ສະເໜເີ ລູ່ ອື ງລາວໃຫຜ້ ູເ້ ຂາົ້ ປະຊຸມຮູຫ້ ຄຼື ດິ ວູ່ າການປະຊຸມເປັນການພບົ ປະຊູ່ ງຶ ກນັ ແລະກນັ . ດູ່ ັງນັນ້ , ຈູ່ ິງປະໄດ ້ ກະກຽມກູ່ ອນເຂູ່ າົ້ ປະຊຸ ມ, ລກັ ສະນະກນຟງັ ເຊູ່ ນັ ນເີ້ ປັນອຸປະສກັ ທູ່ ເີ ຮດັ ໃຫກ້ ານປະຊຸມຕອ້ ງເສຍເວລາໄປ. - ຜູຟ້ ງັ ບາງຄນົ ເຂາົ້ ປະຊຸມໂດຍບູ່ໄໍ ດຄ້ ດິ ລູ່ ວງໜາ້ ວູ່ າ ເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆທູ່ ນີ ໍາມາປະຊຸມມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຕູ່ ກໍ ູ່ ຸມ. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຈູ່ ງິ ປະໄດກ້ ະກຽມກູ່ ອນເຂາົ້ ປະຊຸມແລະມແີ ຕູ່ ຟັງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື ເທູ່ າົ ນນັ້ . 11

- ຜູງ້ ຟັງບູ່ ມໍ ມີ າລະຍາດໃນການສູ່ ສື ານພາຍໃນກູ່ ຸມຖານະທູ່ ເີ ປັນຜູສ້ ູ່ ງົ ສານເຊູ່ ນັ ເວາົ້ ແຕູ່ ຜູດ້ ຽວ ຫຼື ຍາດຄນົ ອູ່ ນື ເວາົ້ , ເວາົ້ ອອກນອກເລູ່ ອື ງເປັນຕນົ້ . - ອຸປະສກັ ຂອງການຟງັ ພາຍໃນກູ່ ຸມອາດເກີດຈາກສະພາບທາງກາຍະພາບ ເຊູ່ ັນ ຫອ້ ງປະຊຸ ມ ຫຼື ສະຖານທູ່ ບີ ູ່ ເໍ ໜາະສມົ , ແສງສະຫວູ່ າງບູ່ ພໍ ຽງພໍ, ອຸນຫະພູມຮອ້ ນຫຼື ເຢັນໂພດ, ລະບບົ ການກະຈາຍສຽງບູ່ ດໍ ,ີ ມີ ສຽງພາຍນອກລບົ ກວນເປັນຕນົ້ . - ບູ່ ໍວູ່ າຈະເປັນການສູ່ ສື ານໃນກູ່ ຸມແບບເປັນທາງການຫຼືບູ່ ໍເປັ ນທາງການກໍຕາມ, ເຮາົ ຕອ້ ງ ປະພດຶ ຕນົ ໃຫດ້ ຢີ ູ່ ູສະເໝ.ີ  ສລິ ະປະການຟັງ ໃນການປະຊຸມແລະການອະພປິ າຍໃນກູ່ ຸມ, ສະມາຊກິ ຕອ້ ງມສີ ິລະປະການຟັງ ໃນຂະບວນການ ສູ່ ສື ານຊູ່ ງຶ ຕນົ ມສີ ູ່ ວນຮູ່ ວມໂດຍກງົ . ສລິ ະປະການຟງັ ເຊູ່ ນັ ນໄີ້ ດແ້ ກູ່ : - ຟັງດວ້ ຍຄວາມອດົ ທນົ , ມຄີ ວາມຈງິ ໃຈແລະພໍໃຈທູ່ ຈີ ະຮບັ ຟັງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຫຂຼື ໍສ້ ະເໜຂີ ອງສະ ມາ ຊກິ ກູ່ ຸມເຖງິ ແມູ່ ນວູ່ າຜູນ້ ນັ້ ຈະເປັນຜູໜ້ ູ່ ຸມນອ້ ຍ ຫຢຼື ູ່ ູໃຕຄ້ ວາມເບູ່ ງິ ແຍງຂອງຕນົ ກຕໍ າມ ເພາະເປົ້າໜາຍຂອງ ກອງປະຊຸມ ແລະ ການອະພປິ າຍພາຍໃນກູ່ ຸມຄກື ານລະດມົ ຄວາມຄດິ ເພູ່ ອື ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ. - ຟັງຢູ່ າງສຸພາບ, ບູ່ ລໍ ມົ ກບັ ຜູທ້ ູ່ ນີ ູ່ ງັ ໃກກ້ ນັ ແຕູ່ ວູ່ າໃຫຟ້ ງັ ຢູ່ າງພຈິ າລະນາ ແລະໄຕູ່ ຕອງຄວາມຄິດເຫນັ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື . ຖາ້ ວູ່ າບູ່ ໍເຫນັ ພອ້ ມກບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື ຄວນເວາົ້ ຕອບໂຕດ້ ວ້ ຍເຫດຜນົ ທູ່ ໜີ ກັ ແໜນ້ , ໃຊຄ້ ໍາເວາົ້ ທູ່ ສີ ຸ ພາບແລະມຄີ ວາມໜາຍແຈູ່ ມແຈງ້ . - ສລິ ະປະການຟັງມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫາຼ ຍຢູ່ າງໃນຂະບວນການສູ່ ສື ານເປັນຕົນ້ ແມູ່ ນຜູຟ້ ັງມຄີ ວາມ ສນົ ໃຈຕູ່ ໍຜູສ້ ູ່ ງົ ສານ, ມມີ າລະຍາດໃນການຟັງ, ຟງັ ດວ້ ຍຄວາມຄນົ້ ຄດິ ພຈິ າລະນາຢູ່ າງຄກັ ແນູ່ ແລະ ສະແດງຄວາມ ຄດິ ເຫນັ ໃນຂະບວນການສູ່ ສື ານນນັ້ ດວ້ ຍ.  ປະໂຫຍດຂອງການສູ່ ືສານໃນກູ່ ຸມ ການເຮດັ ວຽກໃນກູ່ ຸມ ບູ່ ວໍ ູ່ າຈະເປັນກູ່ ຸມນອ້ ຍ ຫຼື ກູ່ ຸມໃຫຍູ່ , ເປັນໜູ່ ວຍງານ ຫຼື ສະຖາບນັ ຕູ່ າງໆຍູ່ ອມ ມອີ ຸ ປະສກັ ຫຼາຍ. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ສະມາຊກິ ຈູ່ ງຶ ສະແຫວງຫາວທິ ແີ ກບ້ ນັ ຫາ, ລະດມົ ຄວາມຄດິ ດວ້ ຍວທິ ກີ ານຕູ່ າງໆມາ ປັບປຸງປະສດິ ທພິ າບໃນການເຮດັ ວຽກ ເພູ່ ອື ເຮດັ ໃຫສ້ ະມດັ ຖະພາບຂອງກູ່ ຸມຈະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ . ນອກຈາກນ,ີ້ ການສູ່ ສື ານໃນກູ່ ຸມຍງັ ມປີ ະໂຫຍດອກີ ຫຼາຍປະການໄດແ້ ກູ່ - ມກີ ານພວົ ພນັ ທູ່ ດີ ຕີ ູ່ ໍກນັ , ສະມາຊກິ ກູ່ ຸມໄດສ້ ູ່ ສື ານ ໂດຍກງົ ຕູ່ ກໍ ນັ ຈູ່ ງຶ ເຂາົ້ ໃຈເປົ້າໜາຍຂອງການ ເຮດັ ວຽກ, ໄດຮ້ ບັ ຮູບ້ ນັ ຫາຕະຫອຼ ດຈນົ ຄວາມຮູສ້ ກຶ , ຄວາມຕອ້ ງການ, ຂຂໍ້ ດັ ຂອ້ ງ ແລະ ຄວາມສຸກທຸກຕູ່ າງໆ. ສະມາຊກິ ໃນກູ່ ຸມແຕູ່ ລະຄນົ ໄດຮ້ ູ່ ວມມແື ກໄ້ ຂບນັ ຫາ ແລະ ຫາວທິ ກີ ານຊູ່ ວຍເຫອຼື ເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ . - ເປັນເຄູ່ ອື ງມສື ະແຫວງຫາຂໍເ້ ທດັ ຈງິ , ຂສໍ້ ະເໜຕີ ູ່ າງໆຈາກບຸກຄນົ ຫາຼ ຍຄນົ ເປັນປະໂຫຍດຕູ່ ໍການ ຕດັ ສນິ ໃຈ ແລະການດໍາເນນີ ກດິ ຈະກໍາຂອງກູ່ ຸມເຊູ່ ງິ ເປັນສູ່ ງິ ທູ່ ດີ ,ີ ຖກື ຕອ້ ງ ແລະ ປະສບົ ຄວາມສາໍ ເລດັ ດກີ ວູ່ າຜູ ້ ດຽວຕດັ ສນິ ໃຈ. ການສູ່ ສື ານໃນກູ່ ຸມບູ່ ຈໍ ໍາກດັ ສະເພາະການປະຊຸມ ຫຼື ການອະພປິ າຍທູ່ ເີ ປັນທາງການ. ໃນຊວີ ິດປະຈໍາ ວນັ , ເຮາົ ອາດຢູ່ ູກບັ ໝູ່ ເູ ພູ່ ອື ນໄດເ້ ໜອື ນກນັ ເຊູ່ ນັ ການຖກົ ຖຽງກນັ ໃນກູ່ ຸມກູ່ ຽວກບັ ມນົ ລະພດິ ຂອງສູ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແລະການສນົ ທະນາລະຫວູ່ າງພູ່ ,ໍ ແມູ່ , ລກູ ໃນລກັ ສະນະປຶກສາຫາລື ກູ່ ຽວກບັ ການປະຢັ ດລາຍຈູ່ າຍພາຍໃນ ຄອບຄວົ . ການສູ່ ງົ ສານດູ່ ງັ ກູ່ າວມລີ ກັ ສະນະບູ່ ເໍ ປັນທາງການ, ບຸກຄນົ ໃນການສູ່ ສື ານທູ່ ຍີ ກົ ມາເປັນຕວົ ຢູ່ າງນແີ້ ຍກ ພດຶ ຕກິ ໍາການຮບັ ແລະ ການສູ່ ງົ ສານໄດຍ້ າກ, ມກັ ຈະມບີ ດົ ບາດເປັນທງັ ຜູຟ້ ັງ ແລະ ຜູເ້ ວາົ້ ທູ່ ມີ ເີ ປົາ້ ໜາຍຮູ່ ວມກນັ ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ, ວາງແຜນເຮດັ ກດິ ຈະກາໍ ຮູ່ ວມກນັ ໂດຍໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດທີ າງດາ້ ນການພວົ ພນັ ພາຍໃນກູ່ ຸມ. 4.2. ຟັງໂດຍຜູຟ້ ັງບູ່ ມໍ ສີ ູ່ ວນຮູ່ ວມໂດຍກງົໃນຂະບວນການສູ່ສື ານ ການສູ່ ືສານຂອງມະນຸດບູ່ ໍໄດມ້ ສີ ະເພາະ ການສູ່ ສື ານລະຫວູ່ າງບຸ ກຄົນ ແລະ ການສູ່ ືສານສະເພາະ 12

ກູ່ ຸມເທູ່ າົ ນນັ້ . ມະນດຸ ເຮດັ ກດິ ຈະກໍາການເວາົ້ ຊູ່ ງຶ ມຜີ ູອ້ ູ່ ນື ສນົ ໃຈຮບັ ຮູກ້ ດິ ຈະກໍານັນ້ ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ການສູ່ ສື ານ ສາທາລະນະ. ຂະບວນການສູ່ ສື ານລກັ ສະນະນຄີ້ ື ການເວາົ້ ໃນຊຸ ມນຸມຊນົ ແມູ່ ນການອະພປິ າຍໃນທູ່ ສີ າທາລະນະ , ການສະແດງປາຖະກະຖາການໂຄສະນາຫາສຽງ, ການກູ່ າວຄາປາໄສ, ການກູ່ າວຕອ້ ນຮັບ, ການບັນຍາຍ ສະຫຸບຼ , ການຊແີ້ ຈງຕູ່ ຜໍ ູທ້ ູ່ ປີ ະຊຸມແລະ ການເວາົ້ ໃນໂອກາດຕູ່ າງໆຕູ່ ທໍ ູ່ ປີ ະຊຸມ. ການສູ່ ສື ານສາທາລະນະແມູ່ ນການສູ່ ສື ານໃນຊຸມຊນົ ຊູ່ ງຶ ແບູ່ ງໄດຈ້ ະແຈງ້ ວູ່ າຜຸເ້ ວາົ້ ແມູ່ ນໃຜ ແລະ ຜູຟ້ ັງ ແມູ່ ນໃຜ, ຜູເ້ ວາົ້ ອາດມຜີ ູດ້ ຽວ ຫຼື ຫຼາຍກວູ່ າ. ສູ່ ວນຜູຟ້ ັງຈະມຫີ ຼາຍໜອ້ ຍພຽງໃດ ຂຶນ້ ຢູ່ ູກບັ ໂອກາດ, ກາລະ, ເທສະ ແລະເງອູ່ ື ນໄຂຕູ່ າງກນັ .  ລັກສະນະການຟັງ ຍອ້ ນວູ່ າ, ການສູ່ ສື ານສາທາລະນະມູ່ ນການສູ່ ສື ານທູ່ ໂີ ຮມຄນົ ຈໍານວນຫຼາຍຊູ່ ງຶ ມຄີ ວາມແຕກຕູ່ າງກນັ ໃນດາ້ ນຕູ່ າງໆ, ຈດັ ໄວໃ້ ນສະຖານທູ່ ດີ ຽວກນັ . ກູ່ ຸມຜູຟ້ ັງມຈີ າໍ ນວນຫຼາຍເຊູ່ ນັ ນຍີ້ ູ່ ອມເກດີ ສຽງລບົ ກວນໄດງ້ ູ່າຍ. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຜູຟ້ ັງຕອ້ ງຕງັ້ ໃຈຟັງ ແລະ ຕດິ ຕາມສານທູ່ ຟີ ັງໂດຍຕູ່ ເໍ ນູ່ ອື ງ. ນອກຈາກນ,ີ້ ຜູຟ້ ງັ ມແີ ຕູ່ ຟັງຢູ່ າງດຽວບູ່ ໍມໂີ ອກາດໄດຊ້ ກັ ຖາມບນັ ຫາເພາະວູ່ າເວລາຈາໍ ກດັ .  ອຸ ປະສກັ ການຟັງ ອຸປະສກັ ທູ່ ຂີ ດັ ຂວາງການຮບັ ສານໃນການສູ່ ສື ານສາທາລະນະຈະຄາ້ ຍຄອື ຸ ປະສກັ ການຟັງໂດຍ ຜູຟ້ ງັ ສູ່ ວນຮູ່ ວມໂດຍກງົ . ສາໍ ລບັ ອຸປະສກັ ອູ່ ນື ໆມຄີ ື - ນູ່ ງັ ໃນສະຖານທູ່ ບີ ູ່ ໍເໜາະສມົ ເນູ່ ອື ງຈາກຫອ້ ງໃຫຍູ່ , ມຜີ ູຟ້ ງັ ຫຼາຍຈູ່ ຶງບູ່ ໍສາມາດເລອື ກຟັງໄດຕ້ າມຄວາມ ຕອ້ ງການ ຂອງຕນົ . - ສະແດງຕນົ ເອງວູ່ າ ເປັນຄນົ ສນົ ໃຈຟັງ ແລະ ເຂົາ້ ໃຈຄວາມເວົາ້ ໄດດ້ ີ ການສະແດງຕົນແນວນີຈ້ ະເຮດັ ໃຫຜ້ ູເ້ ວາົ້ ເຂາົ້ ໃຈວູ່ າຕນົ ເອງເວາົ້ ຈະແຈງ້ ດ.ີ ນອກຈາກອຸປະສກັ ໃນການຟງັ ແລວ້ , ຜູເ້ ວາົ້ ຖາ້ ເວາົ້ ບູ່ ມໍ ສີ ະມດັ ຖະພາບ ເຊູ່ ນັ ເວົາ້ ບູ່ ໍຊດັ ເຈນ, ເວົາ້ ບູ່ ໍມີ ສາລະປະໂຫຍດ, ຜູຟ້ ັງບູ່ ເໍ ຂາົ້ ໃຈ ແລະ ເສຍເວລາທູ່ ມີ າຟັງ.  ສລິ ະປະການຟັງ - ສກຶ ສາ ແລະ ທໍາຄວາມເຂາົ້ ໃຈລູ່ ວງໜາ້ ກູ່ ຽວກບັ ຫວົ ຂທໍ້ ູ່ ຈີ ະຟັງເຊູ່ ນັ ສບັ ສະເພາະ, ທດັ ສະນະ ຕູ່ າງໆຂອງຄນົ ອູ່ ນື ໃນຫວົ ຂໍດ້ ຽວກນັ ເປັນຕນົ້ . ນອກນຄີ້ ວນສກຶ ສາອກີ ວູ່ າຜູເ້ວາົ້ ແມູ່ ນໃຜ, ມປີ ະສົບການດາ້ ນໃດ, ມຄີ ວາມ ເຊູ່ ອື ແລະ ມທີ ດັ ສະນະແນວໃດຕູ່ ຫໍ ວົ ຂໍທ້ ູ່ ຈີ ະເວາົ້ . - ຟງັ ແລະສງັ ເກດວທິ ີການຂອງພິທິກອນ ແນະນໍາຜູເ້ ວົາ້ ມໜີ າ້ ທູ່ ີວຽກງານໃດ, ມຄີ ຸນິວຸ ດ, ຄວາມ ສນົ ໃຈ, ມຄີ ວາມຊູ່ ຽວຊານພເິ ສດດາ້ ນໃດເພູ່ ອື ນໍາມາພິຈາລະນະໃນຂັນ້ ຕນົ້ ວູ່ າ, ຜູເ້ ວາົ້ ສາມາດໃຫຂ້ ໍຄ້ ດິ ເຫນັ , ສາລະສໍາຄນັ ໃນຫວົ ຂໄໍ້ ດດ້ ແີ ລະມຄີ ວາມເຊູ່ ອື ຖພື ຽງໃດ. - ມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບສະໜອງຜູເ້ ວາົ້ ດວ້ ຍວດັ ຈະນະພາສາ ແລະ ອະວດັ ຈະນະພາສາເພູ່ ືອໃຫຜ້ ູ ້ ເວາົ້ ຮູວ້ ູ່ າຜູຟ້ ງັ ເຂາົ້ ໃຈເລູ່ ອື ງທູ່ ຟີ ງັ ແຈູ່ ມແຈງ້ ພຽງໃດ. ໃນກລໍ ະນມີ ອີ ຸປະສກັ ໃນການຟງັ ກໍສະແດງກລິ ຍິ າໃຫຜ້ ູ ເ້ ວົາ້ ຮູດ້ ວ້ ຍຄວາມສຸ ພາບໜາ້ ນບັ ຖ,ື ມບີ າງຄງັ້ , ຖາ້ ຜູເ້ ວາົ້ ໆເກນີ ເວລາຜູຟ້ ງັ ອາດຈະລຸກຂນື້ ຂຮໍ ອ້ ງດວ້ ຍຄວາມສຸ ພາບ, ມຄີ ວາມເວາົ້ ລກັ ສະນະໃນຜູເ້ ວາົ້ ເຊາົ ເວາົ້ . - ຟັງຈບັ ປະເດນັ ສໍາຄນັ , ພະຍາຍາມສງັ ເກດລກັ ສະນະການເວາົ້ ສະເພາະຂອງຜູເ້ ວາົ້ ເຊູ່ ນັ ອາລາໍ ພະ ບດົ , ລາໍ ດບັ ເລູ່ ອື ງ, ການຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງ, ການອະທບິ າຍລາຍລະອຽດ, ການສະເໜີຫຼກັ ຖານອາ້ ງອີງ ຫຼື ວູ່ າການ ປຽບທຽບ, ຕອ້ ງຕດິ ຕາມຟງັ ບຸກຄນົ ນນັ້ ເປັນປະຈາໍ ຊູ່ ງຶ ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ສາມາດຈບັ ປະເດນັ ສໍາຄນັ ຈາກການຟັງ, ຈາກການໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາໍ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ໄດງ້ ູ່າຍ. - ມສີ ະມາທໃິ ນການຟັງ ແລະ ກຽມພອ້ ມທູ່ ຈີ ະຟງັ ສານເຖງິ ແມູ່ ນວູ່ າສະພາບແວດລອ້ ມຈະເປັນ ອຸປະສກັ ໃນການຟັງກຕໍ າມ, ຜູຟ້ ັງບູ່ ຄໍ ວນສນົ ໃນນໍາສູ່ ວນປະກອບອູ່ ນື ໆຂອງຜູເ້ ວາົ້ ເຊູ່ ນັ ເຄູ່ ອື ງແຕູ່ ງກາຍ ຫຼື ລກັ ສະ 13

ນະສະເພາະຕວົ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ . - ຈດົ ບນັ ທກຶ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ເພູ່ ອື ນໍາໄປໃຊໃ້ ຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍໃນໂອກາດຕູ່ ໄໍ ປ, ອາດຈະຈດົ ສະເພາະຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງ, ທດັ ສະນະຜູເ້ ວາົ້ ຂເໍ້ ທດັ ຈງິ ແລະ ຫຼກັ ຖານຕູ່ າງໆໄວໂ້ ດຍຫຍໍ.້ ເມູ່ ອື ມເີ ວລາ ຄວນອາດທບົ ທວນເພູ່ ອື ເພູ່ ມີ ຕູ່ ມື ເນອື້ ຄວາມໃຫສ້ ມົ ບູນ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈເລູ່ ອື ງທູ່ ໄີ ດຟ້ ັງມາແລວ້ . ການຈດົ ບນັ ທກຶ ອາດຈະຈດົ ຂສໍ້ ງົ ໄສ ເພູ່ ອື ນໍາມາຊກັ ຖາມຜູເ້ ວາົ້ ໃນຕອນທາ້ ຍຫງຼັ ຈາກ ຜູເ້ ວາົ້ ໆຈົບ, ແລວ້ ຊກັ ຖາມກງົ ໄປກງົ ມາ, ບູ່ ເໍ ວາົ້ ຍາວ, ບູ່ ໍເວາົ້ ອອ້ ມຈນົ ຜູເ້ ວາົ້ ຈບັ ປະເດນັ ຄາໍ ຖາມບູ່ ໍໄດ.້  ປະໂຫຍດຂອງການຟັງ ການເວາົ້ ໃນທູ່ ຊີ ຸ ມຊນົ ຊູ່ ງຶ ມຜີ ູຟ້ ງັ ເປັນຈາໍ ນວນຫຼາຍ, ຜູເ້ ວາົ້ ຍູ່ ອມກະກຽມເລູ່ ອື ງທູ່ ເີ ວາົ້ ໄດເ້ ປັນຢູ່ າງດີ ເພືອຖູ່ າຍທອດ ຄວາມຮູ ,້ ຄວ າມຄິດທູ່ ມີ ສີ າລ ະປະໂຫຍດແ ກູ່ ຜູຟ້ ັງ, ເຮັດໃຫຜ້ ູ ຟ້ ັງມຄີ ວາ ມຮູ,້ ໃຫເ້ ຫັນ ຄຸນງາມຄວາມດ,ີ ຄວາມສວຍສດົ ງດົ ງາມ, ເຫນັ ຄຸນຄູ່ າອນັ ໜາ້ ນຍິ ມົ ຊມົ ຊອບ, ມຄີ ວາມມູ່ ວນຊູ່ ນື ເບີກບານໃຈ ເປັນຕນົ້ . ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຈູ່ ງຶ ສະ ຫຸຼບໄດວ້ ູ່ າຜູຟ້ ັງຈະໄດປ້ ະໂຫຍດຈາກການຟງັ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ໄດຮ້ ບັ ຄວາມມູ່ ວນຊູ່ ນື ເບກີ ບານໃຈຈາກເລູ່ ອື ງ ແລະ ວາທະສນິ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ເຊູ່ ນັ ການຟັງການເວາົ້ ໃນແບບຈງູໃຈເປັນຕນົ້ . - ໄດຮ້ ບັ ຂໍຄ້ ດິ ເຫນັ ແລະ ຫກຼັ ຖານຕູ່ າງໆ ຊູ່ ງຶ ຜູຟ້ ງັ ຈະຕອ້ ງໃຊສ້ ະຕິປັ ນຍາ ພຈິ າລະນາຮູ່ ິນຕອງ ເຊູ່ ນັ ການໂຕວ້ າທີ ຜູຟ້ ັງຕອ້ ງໃຊສ້ ະຕປິ ັນຍາພຈິ າລະນາ, ເຮດັ ໃຫເ້ ປັນຄນົ ມເີ ຫດຜນົ ແລະ ອາດມນິ ດິ ໄສເຊູ່ ືອ ເຫດຜນົ ຫາຼ ຍກວູ່ າເຊູ່ ອື ດວ້ ຍອາລມົ ແລະ ຕາມຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕນົ ເອງ. - ໄດສ້ ກຶ ສາວທິ ກີ ານເວາົ້ , ການສາ້ ງບຸ ກຄະລກິ ພາບທູ່ ປີ າກດົ ຕວົ ໃນຊຸ ມຊນົ ຕະຫອຼ ດຈນົ ຄວບຄຸມ ອາລມົ ໃນການເວາົ້ ໂດຍເຫນັ ແບບຢູ່ າງຂອງນກັ ເວາົ້ ທູ່ ດີ ມີ ຊີ ູ່ ສື ຽງແລວ້ ນາໍ ໄປປະຕບິ ດັ ຕາມເພູ່ ອື ປັບປຸງຕນົ ເອງ. - ໄດຝ້ ຶກການວຈິ ານ, ເວລາຟັງການເວາົ້ ໃນທູ່ ຊີ ຸ ມນມຸ ຊນົ , ຜູຟ້ ັງຈະເກດີ ການຕດັ ສນິ ປະເມນີ ວິທີ ການເວາົ້ , ບຸ ກຄະລກິ ລກັ ສະນະການສະເໜເີ ນອື້ ໃນໃຈຄວາມທູ່ ແີ ນູ່ ນອນ.ຖາ້ ຜູຟ້ ັງສຍົ ໃຈຝຶກຝົນການວຈິ ານ ເລອື້ ຍໆ, ຜູຟ້ ັງຈະຮຽນຮູກ້ ານວຈິ ານດວ້ ຍຕນົ ເອງຊູ່ ງຶ ອາດ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ັງເປັນນກັ ວຈິ ານທູ່ ດີ ຕີ ູ່ໄໍ ປ. ໃນການຟງັ ການສູ່ ສື ານສາທາລະນະເຖິງແມູ່ ນວູ່ າຜູ ຟ້ ັງຈະບູ່ ໍມໂີ ອກາດຮູ່ ວມໃນຂະບວນການ ສູ່ ສື ານໂດຍກງົ ກໍຕາມ, ຜູຟ້ ັງຍູ່ ອມໄດຮ້ ບັ ປະໂຫຍດ ໂດຍສະເພາະຢູ່ າງຍູ່ ງິ ໃນດາ້ ນສະສມົ ຄວາມຮູ ້ ແລະ ທດັ ສະນະຕູ່ າງໆ. ເຮາົ ຈູ່ ງຶ ຄວນຫາໂອກາດຟັງການເວາົ້ ໃນທູ່ ຊີ ຸມນຸມຊນົ ຢູ່ າງສະໜູ່ ໍາສະເໜີ ແລະ ຕູ່ ໍເນູ່ ອື ງກນັ . 4.3. ຟັງຈາກສູ່ ືອເີ ລກັ ທະໂທນກິ (Electronics) ການຟງັ ສານຜູ່ ານອເີ ລກັ ທະໂທນກິ ຊູ່ ງຶ ຈດັ ເປັນສູ່ ມື ວນຊນົ ໃນທູ່ ນີ ໄີ້ ດແ້ ກູ່ ວທິ ະຍຸ,ໂທລະທດັ , ຮູບເງາົ , ເທບັ ບນັ ທກຶ ສຽງ ແລະ ພາບ. ສູ່ ອື ເີ ລກັ ທະໂທນກິ ເຫູ່ າຼົ ນແີ້ ຜູ່ ຫາຼ ຍຢູ່ ູໃນທູ່ ວົ ປະເທດ ໂດຍສະເພາະວທິ ະຍຸນບັ ວູ່ າ ເປັນສູ່ ແື ຜູ່ ຫຼາຍ, ມຄີ ວາມສະດວກ, ຜູຟ້ ງັ ສາມາດ ເລອື ກຟງັ ຈາກລາຍການຕູ່ າງໆໄດຕ້ າມໃຈມກັ . ເຖິງແມູ່ ນຈະ ພດັ ທະນາໄປໃນລກັ ສະນະຫຼາຍຮູບແບບກໍຕາມແຕູ່ ກໍຍງັ ຈໍາກັດຢູ່ ູໃນກູ່ ຸ ມຂອງຜູ ຟ້ ັງທູ່ ີມຖີ ານະດ,ີ ມເີ ງນິ ຊື້ ເຄູ່ ອື ງໃຊລ້ າຄາແພງ ແລະ ຍງັ ຕອ້ ງເສຍຄູ່ າໃຊຈ້ ູ່ າຍອູ່ ນື ໆອກີ ເປັນຈາໍ ນວນຫວຼ ງຫາຼ ຍ.  ຂໍ້ຄວນເອົາໃຈໃສູ່ ໃນການຟັງ ອເີ ລກັ ທະໂທນິກ ເປັນທູ່ ຍີ ອມຮບັ ທູ່ ວົ ໄປແລວ້ ວູ່ າສູ່ ອື ເີ ລກັ ທະໂທນກິ ມບີ ດົ ບາດສາໍ ຄນັ ໃນສງັ ຄມົ ແລະມຄີ ວາມສໍາ ພນັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈໍາວນັ ຂອງຄນົ ຈໍານວນຫຼາຍ. ໂທລະທັດຈັດວູ່ າເປັນສູ່ ືທູ່ ມີ ຜີ ົນສະທອ້ ນ ຕູ່ ໍກນປູ່ ຽນແປງ ທດັ ສະນະຄະຕິ ແລະ ພດຶ ຕກິ ໍາຂອງຜູ ຟ້ ັງໄດຫ້ ຼາຍທູ່ ສີ ຸ ດ. ມຜີ ົນສະທອ້ ນຮອງລງົ ມາແມູ່ ນວທິ ະຍຸ ສະນນັ້ , ໂທລະທດັ ແລະ ວທິ ະຍຸ ຈູ່ ງິ ເປັນສູ່ ທື ູ່ ກີ ະຕຸກຊຸກຍູຄ້ ວາມສນົ ໃຈ ແລະ ມອີ ດິ ທະພນົ ຕູ່ ເໍ ດກັ ນອ້ ຍ, ເຍາົ ວະຊນົ ແລະ ຊາວໝູ່ ຸມເພາະວູ່ າພວກເຂາົ ສາມາດ ຮບັ ຮູທ້ າງປະສາດຫ,ູ ຕາແລະຄວາມຮູສ້ ກຶ ອູ່ ນື ໆ ຢູ່ າງໄວວາທູ່ ສີ ຸດ. ຈາກຜນົ ວໄິ ຈຂອງດກັ ລສັ ເອ ຟຸ ຊ ( Douglus a fuches ) ແລະ ແຈັກໄລ (Jack Lyle ) ພບົ ວູ່ າ “ໂທລະ ທດັ ມສີ ູ່ ວນສາໍ ຄນັ ໃນການກະຕຸກແລະເພູ່ ມີ ພດຶ ຕກິ ໍາ ຮາ້ ຍແຮງຂອງເດກັ ນອ້ ຍແລະເຍົາວະຊນົ , 14

ຍູ່ ງິ ໄປກວູ່ ານນັ້ ຍງັ ປາກດົ ຈາກຜນົ ວໄິ ຈວູ່ າການສະແດງຄວາມຮາ້ ຍແຮງທູ່ ເີ ດກັ ນອ້ ຍຮບັ ມາ ຈາກໂທລະທດັ ຍງັ ຈະ ຕດິ ຕວົ ເຂາົ ໄປໃນໄວອາຍຸ ໃຫຍູ່ ຂນຶ້ ແລະ ຍງັ ຄງົ ຢູ່ ູຕະຫຼອດຊວີ ດິ ” ນບັ ວູ່ າໂທລະທດັ ມຜີ ນົ ສະທອ້ ນ ໃນທາງລບົ ຕູ່ ໍການຮຽນຮູແ້ ລະການພດັ ທະນາບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງເດກັ ນອ້ ຍ ແລະ ເຍາົ ວະຊນົ ຜູຟ້ ງັ ຄວນຮູແ້ ຈງ້ ຢູ່ ູສະເໝ.ີ ເຖງິ ຢູ່ າງໃດກໍຕາມຜນົ ສະທອ້ ນທາງບວກຂອງໂທລະທດັ ລວມທງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຄຜື ູຟ້ ັງໄດຮ້ ບັ ຂູ່ າວສານທູ່ ອີ ໍານວຍປະໂຫຍດໃນການດໍາເນນີ ຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ເຊູ່ ນັ ຂູ່ າວດນິ ຟາ້ ອາກາດ, ຂູ່ າວການຈາລະຈອນ ແລະ ຂູ່ າວເຫດການຕູ່ າງໆທູ່ ເີ ກດີ ຂນື້ ໃນສງັ ຄມົ . ການຮບັ ຂູ່ າວສານເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ສາມາດຕດັ ສນິ ໃຈແລະປະກອບ ທຸລະກດິ ໄດສ້ ະດວກຂນື້ . ນອກຈາກນຍີ້ ງັ ໄດຮ້ ບັ ການຍອມຮບັ , ນບັ ຖຈື າກກູ່ ຸມວູ່ າເປັນຜູຮ້ ອບຮູເ້ ຫດການຕູ່ າງໆ, ໄດຮ້ ູຈ້ ກັ ບຸກຄນົ ສໍາຄນັ ໃນສງັ ຄມົ ອກີ ດວ້ ຍ. ຂູ່ າວສານຈາກອເີ ລກັ ທະໂທນກິ ມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ການຄວບຄຸມຈະລຍິ ະທາໍ ທາງສງັ ຄມົ , ເມູ່ ອື ຜູ ້ ຟງັ ວິ ພາກວຈິ ານເຫດການ, ການກະທໍາຜດິ ສນິ ທາໍ ແລະ ຕໍາໜກິ ານກະທາໍ ເຫູ່ ຼາົ ນນັ້ . ພດຶ ຕກິ ໍາການກະທໍາແລະ ການອະພິ ປາຍຊູ່ ງຶ ກນັ ແລະ ກນັ ພາຍໃນກູ່ ຸມເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ຢູ່ ູໃນຂອບເຂດຂອງວດັ ທະນະທາໍ ແລະ ປະເພນ.ີ ສາໍ ລບັ ດາ້ ນການຮຽນທາງສູ່ ື ອເີ ລກັ ທະໂທນກິ ຊູ່ ງຶ ນາໍ ມາປຽບທຽບກບັ ການຮຽນໃນຫອ້ ງຮຽນຈະ ເຫນັ ວູ່ າມຜີ ນົ ແຕກຕູ່ າງກນັ ພຽງເລກັ ນອ້ ຍ ແຕູ່ ການຮຽນທາງອເີ ລກັ ທະໂຣນກິ ມຄີ ວາມແຕກຕູ່ າງຫຼາຍ, ນກັ ຮຽນ ນກັ ສກຶ ສາຈະມແີ ຕູ່ ຮບັ ແລະຄດິ ຫາເຫດຜນົ ເທູ່ າົ ນນັ້ . ສາໍ ລບັ ນກັ ຮຽນໃນຫອ້ ງກຈໍ ະມເີ ວລາໂຕຕ້ ອບ ຊກັ ຖາມ ກູ່ ຽວກບັ ຄວາມບູ່ ເໍ ຂາົ້ ໃຈໄດ.້ ນອກຈາກນ,ີ້ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຍງັ ມຜີ ນົ ສະທອ້ ນທາງບວກໃນດາ້ ນການໃຫຄ້ ວາມຮູ ້, ຄວາມ ເບກີ ບານມູ່ ວນຊູ່ ນື ເພູ່ ອື ຜູ່ ອນຄາຍຄວາມເຄູ່ ງັ ຕງຶ ໃນຊວີ ດິ ປະຈໍາວັນ. ສະນັນ້ ຈູ່ ິງສະຫຸຼບໄດວ້ ູ່ າຜູຟ້ ັງຈະຕອ້ ງມີ ຄວາມໜກັ ແໜນ້ ໃນຜນົ ສະທອ້ ນຂອງສູ່ ອື ເີ ລກັ ທະໂຣນກິ ຊູ່ ງຶ ມທີ ງັ ປະໂຫຍດແລະໂທດ ຜູຟ້ ັງຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຮຽນຮູ ້ ການຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ທະໂຣນກິ ເພູ່ ອື ໃຫໄ້ ດປ້ ະໂຫຍດສູງສຸດ.  ລກັ ສະນະການຟງັ ຜູຟ້ ງັ ແຕູ່ ລະຄນົ ມປີ ະສບົ ການ, ທດັ ສະນະຄະຕເິ ປັນຂອງຕນົ ເອງຈູ່ ິງເລອື ກຟັງສູ່ ອື ີເລກັ ໂທນກິ ຕາມຄວາມຕອ້ ງການຂອງຕນົ ເປັນສໍາຄນັ . ບາງຄນົ ເລອື ກຟງັ ລາຍການບນັ ເທງິ , ບາງຄນົ ເລອື ກຟັງລາຍການທູ່ ີມີ ປະ ໂຫຍດ. ເຖິງຢູ່ າງໃດກໍຕາມເມູ່ອື ຟັງສານຈາກສູ່ ອື ເີ ລກັ ທະໂທນກິ ແລວ້ , ຜູຟ້ ັງຈະລາຍງານສູ່ ງິ ທູ່ ຟີ ັງໃຫກ້ ູ່ ຸ ມຮູ,້ ອາດຈະມກີ ານອະພປິ າຍຈາກສະມາຊກິ ໃນກູ່ ຸມ, ຈູ່ ງິ ເວາົ້ ໄດວ້ ູ່ າກູ່ ຸມຂອງຜູຟ້ ັງມອີ ດິ ທະພນົ ຕູ່ ໍ ການເລອື ກຟັງສູ່ ອື ີ ເລກັ ທະໂທນກິ ຕາມທດັ ສະນະຄະຕິ ແລະ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງກູ່ ຸມເຊູ່ ັນ ກູ່ ຸມໄວໜູ່ ຸ ມ ມຄີ ວາມາສນົ ໃຈຟັງເພງ ສາກນົ ກໍຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ໃນກູ່ ຸມມພີ ດຶ ຕກິ າໍ ການຟັງສະເພາະລາຍການບນັ ເທງິ ຊູ່ ງຶ ເປີດຟງັ ເພງສາກນົ ທູ່ ີ ກາໍ ລງັ ເປັນທູ່ ນີ ຍິ ມົ ໃນກູ່ ຸມໄວໜູ່ ຸມເປັນຕນົ້ . - ການຟງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ , ໂດຍທູ່ ວົ ໄປຜູຟ້ ັງໆແບບຜູ່ ານໆ ຫຟຼື ງັ ໄປພອ້ ມກັບການເຮດັ ກິດຈະກໍາ ອູ່ ນື ໆ ໂດຍບູ່ ໍຕອ້ ງມມີ າລະຍາດໃນການຟງັ ຫຼື ບູ່ ຕໍ ອ້ ງສງັ ລວມກລິ ຍິ າມາລະຍາດໃນການຟັງຜູ ຟ້ ັງບາງຄນົ ເລອື ກ ຟັງສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ປີ ະໂຫຍດ ເຊູ່ ນັ ລາຍການສຽງແຄນແດນຈໍາປາ, ລາຍການຕອບບນັ ຫາ, ວິເຄາະຂູ່ າວ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. ການຟັງລາຍ ການເຫູ່ າຼົ ນຜີ້ ູຟ້ ັງຕອ້ ງຕງັ້ ໃຈຟັງຕະຫຼອດເລູ່ ອື ງ, ຟັງດວ້ ຍຄວາມພຈິ າລະນາ ແລະ ອາດຈົດບັນທຶກ ຂຄໍ້ ວາມທູ່ ສີ ໍາຄນັ ຈາກການຟງັ ດວ້ ຍ. - ການຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ບູ່ ໍສາມາດຮບັ ສານຕາມໃຈຕນົ ເອງມກັ ໄດ ້ ເຊູ່ ັນການຟັງວທິ ະຍຸ ເບູ່ ງິ ໂທລະທດັ ຜູຟ້ ັງຕອ້ ງລກໍ ໍານດົ ເວລາສູ່ ງົ ລາຍການ ທູ່ ຕີ ອ້ ງການຟັງ ແລະ ຟັງໄດເ້ ທູ່ ອື ດຽວ, ຖາ້ ຟງັ ບູ່ ໍເຂາົ້ ໃຈແລວ້ ກບໍ ູ່ ໍ ມໂີ ອກາດກບັ ມາຟັງໃໝູ່ ໄດ.້ ສະນນັ້ , ການຮບັ ສານຈູ່ ງິ ຕູ່ າງຈາກການອູ່ ານໜງັ ສຖື າ້ ບູ່ ເໍ ຂາົ້ ໃຈກບັ ໄປອູ່ ານຄນື ກໄໍ ດ ້ - ການຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ບາງລາຍການກໍມຄີ ວາມສະຫຼບັ ຊບັ ຊອ້ ນ, ຖາ້ ຜູເ້ ວາົ້ ໆປະໂຫຍກຍາວໃຊ ້ ຄາໍ ຫຍ,ໍ້ ຄາໍ ສບັ ຍາກ, ພາສາສະເພາະກູ່ ຸມ ແລະ ເປັນນາມມະທໍາ, ຜູຟ້ ັງອາດບູ່ ໍເຂາົ້ ໃຈ, ຈບັ ເອາົ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ບູ່ ໍ ໄດເ້ ພາະຜູ ້ ຟງັ ໆໄດຄ້ ງັ້ ດຽວ, ຂາດໂອກາດຊກັ ຖາມ ຜູສ້ ູ່ ງົ ສານ. 15

- ສານຈາກສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຈດັ ທໍາເພູ່ ອື ມວນຊນົ ຫຼື ຜູຮ້ ບັ ສານທູ່ ວົ ໄປ, ຈູ່ ງຶ ເນນັ້ ຈດັ ລາຍການເພູ່ ອື ຄວາມມູ່ ວນຊູ່ ນື . ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຜູຟ້ ັງຈະຂາດໂອກາດຟງັ ສານທູ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະສະເພາະເຈາະຈົງ. ການຟັງສູ່ ືອເີ ລັກທະ ໂທນກິ ຈູ່ ງິ ບູ່ ສໍ າມາດເຮດັ ໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ຄວາມຮູເ້ ທູ່ າົ ທູ່ ຄີ ວນ. - ສານຈາກອເີ ລກັ ໂທນກິ ມຈີ ດູ ປະສງົ ສາ້ ງຄວາມສນົ ໃຈຈາກຜູຟ້ ງັ ບູ່ ໍໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເບູ່ ອື ໜູ່ າຍຈູ່ ງິ ຈດັ ລາຍການປະກອບເຊູ່ ນັ ເພງັ , ແສງສີ ແລະອູ່ ນື ໆ ຖາ້ ບູ່ ມໍ ສີ ູ່ ວນປະກອບລາຍການ, ຜູຟ້ ງັ ອາດເກດີ ຄວາມເບູ່ ອື ໜູ່ າຍ ແລະບູ່ ໍອດົ ທນົ ທູ່ ຈີ ະຟງັ ຕູ່ ໄໍ ປ. - ສານຈາກສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ໂດຍປົກກະຕມິ ເີ ນອື້ ໃນສນັ້ ແລະ ບູ່ ໍລະອຽດຄກື ບັ ສານສາທາລະນະ. ສະນນັ້ ຈູ່ ງິ ມລີ າຍການສນັ້ ແລະ ມກີ ານແຊກສູ່ ວນປະກອບຕູ່ າງໆໃຫເ້ ປັນລາຍການທູ່ ໜີ າ້ ສນົ ໃຈ, ຜູ ຟ້ ັງຈູ່ ງິ ບູ່ ໄໍ ດ ້ ສາລະປະໂຫຍດຕາມທູ່ ຕີ ອ້ ງການ. - ສານຈາກສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ມຄີ ວາມຫາຼ ກຫຼາຍພສໍ ມົ ຄວນເຊູ່ ນັ ລາຍການເພູ່ ອື ຄວາມບນັ ເທງິ ຕູ່ າງໆ ໂດຍສະເພາະລາຍການວທິ ະຍຸ, ໂທລະທດັ ແລະ ຮູບເງາົ , ຜູຟ້ ັງເບູ່ ງິ ຈົນລູ່ ືມເວລານອນ, ເວລາຮັບປະທານ ອາຫານແລະເຮດັ ກດິ ຈະກາໍ ທາງສງັ ຄມົ . - ສານ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ , ບາງລາຍການນໍາເອາົ ເລູ່ ືອງສູ່ ວນຕົວຂອງຄົນອູ່ ືນມາອອກໃນຮູບຂອງ ລາຍການສາລະບນັ ເທງິ , ບາງລາຍການເປັນເລູ່ ອື ງກູ່ ຽວກບັ ເພດສໍາພນັ ຊູ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ໝກົ ມູຸ່ນຢູ່ ູໃນເລູ່ ອື ງດູ່ ງັ ກູ່ າວ ນອກຈາກນ,ີ້ ການຟັງເລູ່ ອື ງສູ່ ວນຕວົ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື ຍງັ ອາດເຮດັ ໃຫຜ້ ູມ້ ນີ ດິ ໄສບູ່ ໍດ,ີ ບູ່ ໍມມີ າລະຍາດ ແລະ ພດຶ ຕກິ ໍາບູ່ ໍຖືກຕອ້ ງເ ໜາະສມົ . - ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ບາງລາຍການກຈໍ ດັ ເປັນບດົ ຄວາມກູ່ ຽວກບັ ສຸຂະພາບ, ອະນາໄມ, ມູຸ່ງໝາຍໃຫຜ້ ູ ້ ຟັງຮູຈ້ ກັ ປອ້ ງກນັ ພະຍາດຫບຼື ໍລກິ ານທາງການແພດແລະອູ່ ນື ໆ.  ອຸ ປະສກັ ການຟັງ ການຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ບກົ ພູ່ ອງ ເຮດັ ໃຫສ້ ານບູ່ ໍແຈູ່ ມແຈງ້ , ຂໍ້ບກົ ພູ່ ອງຂອງສູ່ ອື ີເລກັ ໂທນກິ ເຊູ່ ນັ ເຄູ່ ອື ງຮບັ ບູ່ ດໍ ມີ ຄີ ຸນະພາບຕູ່ າໍ , ຜູຟ້ ັງຈະຮບັ ສານບູ່ໄໍ ດຄ້ ບົ ຖວ້ ນຕາມຄວາມຕອ້ ງການ. - ມຂີ ໍຈ້ າໍ ກດັ ເລູ່ ອື ງເວລາ, ຕອ້ ງຈດັ ທາໍ ລາຍການແຂູ່ ງກບັ ເວລາ ແລະ ຜູຈ້ ັດທໍາລາຍການຂາດ ຄວາມຮູ,້ ຄວາມສາມາດນໍາໃຊເ້ ທກັ ນກິ ນາໍ ສະເໜສີ ານ. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ສານບາງປະການຈູ່ ງິ ບູ່ ໍລະອຽດໃຫຂ້ ໍ້ມູນຜດິ ມີ ລກັ ສະນະບູ່ ໜໍ າ້ ສນົ ໃຈຜູຮ້ ບັ ສານຮບັ ໄດຄ້ ບົ ຖວ້ ນ. - ໃຊສ້ ູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ເປັນເຄູ່ ອື ງດງຶ ດູດຄວາມສນົ ໃຈຂອງເດກັ ນອ້ ຍ, ເຮດັ ໃຫເ້ ຂົາເບູ່ ງິ ຈົນຈົບ ເລູ່ ອື ງຈູ່ ງຶ ພາໃຫຫ້ ຼງົ ລມື ວຽກງານຕູ່ າງໆພາຍໃນຄອບຄວົ . - ໃຊສ້ ູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຢູ່ າງດຽວບູ່ ສໍ ະແຫວງຫາສານອູ່ ນື ໆຈາກການອູ່ ານ ຫຼື ຈາກແຫູ່ ຼງເພາະວູ່ າ ການຟັງເປັນການຮບັ ສານທູ່ ບີ ູ່ ໍກວາ້ ງຂວາງເທູ່ າົ ກບັ ການອູ່ ານ. - ຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ໂດຍແຍກບູ່ ໍອອກລະຫວູ່ າງຈດຸ ມູ່ ຸງໝາຍຂອງສານທາງການຄາ້ ກັບສານ ທາງວຊິ າການເມູ່ ອື ຟັງລາຍການຕູ່ າງໆຈາກສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຈູ່ ງຶ ເກດີ ຄວາມສັບສນົ ໂດຍແຍກບູ່ ໍອອກເລູ່ ອື ງໃດ, ຕອນໃດມຈີ ດຸ ມູ່ ຸງ ໝາຍຫຍງັ . ຈະເຫນັ ໄດວ້ ູ່ າອຸປະສກັ ສູ່ ວນໃຫຍູ່ ໃນການຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນິກເກດີ ຈາກຜູຮ້ ບັ ສານ. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຜູຟ້ ງັ ຄວນສາໍ ຫວຼ ດຂບໍ້ ກົ ພູ່ ອງໃນການຟັງຂອງຕນົ ເອງ ແລະ ຮູຈ້ ັກລັກສະນະທູ່ ີແທຈ້ ງິ ຂອງສູ່ ືອີ ເລກັ ໂທນກິ ແລະ ຟງັ ໃຫຖ້ ືກຕອ້ ງເໝາະສມົ .  ສລິ ະປະການຟງັ - ເລອື ກຟັງລາຍການທູ່ ມີ ປີ ະໂຫຍດເພູ່ ອື ຮບັ ຮູເ້ ລູ່ ອື ງ, ເຫດການ, ການເຄູ່ ອື ນໄຫວຈາກສງັ ຄົມ ພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກ ເຊູ່ ນັ ລາຍການຂູ່ າວ, ສຸ ຂະພາບອະນາໄມ, ສູ່ ງົ ເສີມວດັ ທະນະທໍາເປັ ນຕນົ້ ເພູ່ ືອ ພດັ ທະນາແລະເສມີ ສາ້ ງສະມດັ ຖະພາບການຮຽນຮູຂ້ ອງຕນົ ໃຫດ້ ຂີ ນື້ . 16

- ເລອື ກຟງັ ລາຍການບນັ ເທງິ ທູ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມຮູ ້ ຊູ່ ງຶ ສູ່ ງົ ເສມີ ຄຸນະທາໍ ອັນດງີ າມ ແລະ ສູ່ ົງເສີມການ ອະນຸຮກັ ສລິ ະປະ, ວດັ ທະນະທາໍ ຂອງຊາດເຊູ່ ນັ ລາຍການທາໍ ມະ, ລາຍການສລິ ະປະວນັ ນະຄະດີ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. - ຟງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຮູ່ ວມກບັ ຄນົ ໃນຄອບຄວົ ໂດຍສະເພາະກບັ ເດກັ ນອ້ ຍເພາະສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ມອີ ດິ ທພິ ນົ ຫຼາຍຕູ່ ເໍ ດກັ ນອ້ ຍ ແລະ ເຍາົ ວະຊນົ . ສະນນັ້ , ຜູໃ້ ຫຍູ່ ຈະຕອ້ ງມສີ ູ່ ວນຮູ່ ວມ ໃນການຟັງກບັ ເດກັ ນອ້ ຍ ແລະ ຕຄີ ວາມໝາຍສານເພູ່ ອື ໃຫສ້ ະຕແິ ກູ່ ເດກັ ນອ້ ຍໃນສູ່ ງິ ທູ່ ດີ ງີ າມ. -ໃຊປ້ ັນຍາພຈິ າລະນາໃນການຟັງຮູຈ້ ກັ ປະເມນີ ຄູ່ າ, ຮູຈ້ ກັ ໄຈແ້ ຍກຂເໍ້ ທດັ ຈງິ ອອກມາເປັນຄວາມ ຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ . ເມູ່ອື ຟັງຂູ່ າວສານໃນຮູບແບບບດົ ຄວາມ, ສາລະຄະດແີ ລະຄໍາວຈິ ານຕູ່ າງໆ, ຜູຟ້ ັງຈະຕອ້ ງ ພຈິ າລະນາເຖິງຈດຸ ມູ່ ຸງໝາຍຕະຫຼອດຮອດຄວາມຈງິ ໃຈຂອງຜູສ້ ູ່ ງົ ສານ. - ຟງັ ອເີ ລກັ ໂທນກິ ດວ້ ຍຄວາມມສີ ະຕເິ ຊູ່ ນັ ຂູ່ າວກູ່ ຽວກບັ ສງັ ຄມົ , ຂູ່ າວອາຊະຍາກໍາ, ຂູ່ າວການ ປະທວ້ ງ ແລະຂູ່ າວເຫດການອູ່ ນື ໆໃນໂລກ. - ຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ແລວ້ ເກບັ ກາໍ ເນອື້ ໃນສໍາຄນັ ເພູ່ ອື ນາໍ ໄປສນົ ທະນາ, ອະພປິ າຍ, ຖົກຖຽງກນັ ໃນກູ່ ຸມ. - ຟັງສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຢູ່ າງດຽວຍງັ ບູ່ ພໍ ຽງພໍ ຄວນສະແຫວງຫາຂູ່ າວສານອູ່ ນື ໆເຊູ່ ນັ ໜງັ ສພື ມິ , ວາລະສານ ແລະອູ່ ນື ໆອກີ ເພູ່ ອື ພດັ ທະນາຄວາມຄດິ ລເິ ລູ່ ມີ ສາ້ ງສນັ , ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ , ຄວາມຮັບຜດິ ຊອບ ຕະຫອຼ ດຈນົ ຮອດຄວາມສາມາດໃນການປັບຕວົ ໃຫເ້ ຂາົ້ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມໄດເ້ ປັນຢູ່ າງດ.ີ ການຟງັ ອເີ ລກັ ໂທນກິ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ . ດູ່ ງັ ນນັ້ ຜູຟ້ ັງຄວນສະແຫວງຫາສາລະ ປະ ໂຫຍດຈາກການຟັງດູ່ ງັ ກູ່ າວ ໂດຍບູ່ ໃໍ ຫສ້ ູນເສຍການປະຕສິ ໍາພນັ ກບັ ຄນົ ອູ່ ນື ໆ ໃນສງັ ຄມົ ແລະບູ່ ໍໃຫສ້ ູ່ ອື ເີ ລກັ ທະ ໂຣນກິ ດງຶ ໄປໃນທາງທູ່ ເີ ປັນໂທດຕູ່ ໍຕນົ ເອງແລະຕູ່ ສໍ ງັ ຄມົ .  ປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ການຟງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ຈະໄດຮ້ ບັ ສາລະປະໂຫຍດຫາຼ ຍໜອ້ ຍພຽງໃດນນັ້ ຂນື້ ຢູ່ ູກບັ ລະດັບພຶດຕິ ກໍາການຟັງ. ຖາ້ ຟງັ ແບບຜູ່ ານ, ກຈໍ ະໄດຮ້ ບັ ໃນລະດບັ ຕູ່ ໍາ, ຖາ້ ວູ່ າ ສນົ ໃຈຟງັ ແລະ ຕິດຕາມຈົນເກີດຄວາມຄິດ ສາ້ ງສນັ ຈະເກດີ ປະໂຫຍດຈາກການຟັງໃນລະດບັ ສູງ. ປະໂຫຍດທູ່ ຜີ ູຟ້ ງັ ໄດຮ້ ບັ ຈາກການຟງັ ສູ່ ອື ເີ ລກັ ໂທນກິ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ມຄີ ວາມຮອບຮູຂ້ ູ່ າວສານ, ເຫດການ, ສູ່ ງິ ແວດລອ້ ມໃນສງັ ຄມົ ແລະໃນໂລກ. - ສາມາດໃຊຂ້ ູ່ າວສານ ແລະສູ່ ງິ ຄວນຮູຕ້ ູ່ າງໆຈາກການຟັງສູ່ ອື ເີ ລັກທະໂຣນິກເປັນເຄູ່ ອື ງມໃື ນ ການດໍາເນນີ ກດິ ຈະກໍາປະຈໍາວນັ ເຊູ່ ນັ ການປະຊາສໍາພນັ , ການຈດັ ກດິ ຈະກາໍ ຕູ່ າງໆ. - ໄດຮ້ ບັ ການຖູ່ າຍທອດຄວາມຮູ,້ ວດັ ທະນະທາໍ , ຮີດຄອງປະເພນີ, ລະບຽບ, ແບບແຜນ ການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ , ຮູ່ ວມທງັ ຄູ່ ານຍິ ມົ ຂອງຊາດ ຈາກຄນົ ຮູຸ່ນໝູ່ ງຶ ໄປສູ່ ູຄນົ ອກີ ຮູຸ່ນໝູ່ ງຶ . ຜູຟ້ ງັ ຈະເກດີ ຄວາມສໍານຶກ ທູ່ ຈີ ະຮບັ ຜດິ ຊອບຕູ່ ໍສູ່ ວນລວມແລະມຄີ ວາມຮູສ້ ກຶ ຜູກພນັ ກບັ ກູ່ ຸມແລະສງັ ຄມົ . - ໄດຜ້ ູ່ ອນຄາຍຄວາມຕງຶ ຄຽດໃນຊວີ ດິ ໂດຍຟງັ ລາຍການ ບນັ ເທງິ ຕູ່ າງໆ ຈາກສູ່ ືອເີ ລັກໂທນກິ ໂດຍສະເພາະຢູ່ າງຍູ່ ງິ ວທິ ະຍຸ , ໂທລະທດັ ຜູຟ້ ັງບູ່ ໍຕອ້ ງເສຍຄູ່ າໃຊຈ້ ູ່ າຍຫຼາຍແລະສາມາດຫາຄວາມບັນເທິງ ໄດຢ້ ູ່ ູ ໃນບາ້ ນຂອງຕນົ ເອງ. - ໄດປ້ ັບປຸງທດັ ສະນະຄະຕແິ ລະພດຶ ຕກິ າໍ ຕາມທູ່ ສີ ງັ ຄມົ ຕອ້ ງການ ໂດຍຜູຟ້ ັງໄດຮ້ ັບຂໍຄ້ ດິ ເຫັນ, ແນະນາໍ ຕູ່ າງໆກູ່ ຽວກບັ ສຸຂະພາບ, ອະນາໄມ, ການທູ່ ອງທູ່ ຽວ, ການຄອງເຮອື ນ, ງານອາຊບີ ແລະອູ່ ນື ໆ. ເຖງິ ຢູ່ າງໃດກໍຕາມ, ຖາ້ ຢາກໄດຮ້ ບັ ປະໂຫຍດຫາຼ ຍຈາກການຟງັ ຜູຟ້ ງັ ຄວນເລອື ກຟງັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ດີ ມີ ສີ າລະ ປະໂຫຍດໃຫທ້ ງັ ຄວາມຮູຂ້ ຄໍ້ ດິ ເຫນັ ຕູ່ າງໆໄດໃ້ ຍຊວີ ດິ ປະຈໍາວນັ ຂອງເຮາົ . 44. ການຟງັ ເພູ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມ ການຟງັ ເພູ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມໂດຍລະອຽດ ເປັນການຟງັ ໂດຍຈບັ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ລາຍລະອຽດຕູ່ າງໆທູ່ໄີ ດ ້ 17

ການຟງັ ປະເພດນີ້ ຜູຟ້ ັງຈະຕອ້ ງມສີ ະມາທ,ິ ຕງັ້ ໃຈຟັງຮູ່ ວມທງັ ຈດົ ບນັ ທກຶ ເພູ່ ອື ຊູ່ ວຍຄວາມຈາໍ ການຟງັ ເພູ່ ອື ຈັບ ໃຈຄວາມຊູ່ ງຶ ມລີ າຍລະອຽດດູ່ ງັ ນ:ີ້ 1. ຝຶກການຟັງໂດຍຊູ່ ວຍກນັ ສະຫຸຼບ ເລູ່ ອື ງລາວຈາກຫຼາຍຄນົ ແລວ້ ເອາົ ມາເວາົ້ ຕູ່ ໍໝູ່ ູຄູ່ ໃູ ນຫອ້ ງ. 2. ມອບໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ເປັນລາຍບຸ ກຄນົ ຫເຼື ປັນກູ່ ຸມໄປຟັງເລູ່ ອື ງໃດເລູ່ ອື ງໝູ່ ງຶ ເມູ່ ອື ຟັງແລວ້ ອາດຈະຊກັ ຖາມບນັ ຫາກນັ ຂນື້ ເຊູ່ ນັ ຖາ້ ແບູ່ ງເປັນກູ່ ຸມໃນຫອ້ ງເປັນ 2 ກູ່ ຸມ, ກູ່ ຸມທູ່ ີ 1 ຊກັ ຖາມບນັ ຫາ, ກູ່ ຸມທູ່ ີ 2 ຟັງບນັ ຫາ ແລວ້ ຕອບຄໍາຖາມ ຖາ້ ຕອບຖືກແລວ້ ກູ່ ຸມທູ່ ີ 2 ຈະຖາມສະຫຼບັ ກນັ ໄປເລືອ້ ຍໆ, ຄູຜູສ້ ອນຈະຄອຍໃຫຄ້ ໍາ ແນະນາໍ ໃນການຊກັ ຖາມຕອບບນັ ຫາ. 3. ຝຶກການຟງັ ຂູ່ າວສານທູ່ ເີ ປັນສາລະຄະດີ ແລະ ບດົ ບນັ ເທງິ ຄະດຈີ າກເຄູ່ ອື ງມສື ູ່ ືສານປະເພດຕູ່ າງໆ ແລວ້ ເຮດັ ເປັນບດົ ລາຍງານການຟັງສູ່ ງົ ຄ.ູ 4. ຝຶກການຟັງເລູ່ ອື ງລາວທູ່ ຄີ ສູ ູ່ ງັ ແລະ ກະກຽມມາໃຫ ້ ອາດຈະອູ່ ານໃຫຟ້ ງັ ຫບຼື ນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນເທບັ ບັນທຶ ສຽງແລວ້ ໃຫສ້ ະຫຸຼບໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ໃຈຄວາມທູ່ ຮີ ອງລງົ ມາ. 5. ຟັງນທິ ານເລູ່ ອື ງສນັ້ , ບດົ ລະຄອນ, ບດົ ຄວາມຕູ່ າງໆທູ່ ບີ ນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນເທບັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟງັ ເນອື້ ເລູ່ ອື ງ ໂດຍລະອຽດຫາຼ ຍເທູ່ ອື ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈແລວ້ ເລູ່ າົ ຄນື ຕາມຄວາມຮບັ ຮູຂ້ ອງຕນົ . 6. ຝຶກການຟັງໂດຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນບອກເນອື້ ເລູ່ ອື ງ, ຈດຸ ມູຸ່ງໝາຍ, ຄຸນຄູ່ າຫປຼື ະໂຫຍດທູ່ ໄີ ດຮ້ ບັ . 7. ຟງັ ການເລູ່ າົ ເລູ່ ອື ງຈາກຄນົ ໃນຄອບຄວົ ເຊູ່ ນັ ພູ່ ແໍ ມູ່ , ຍາດພູ່ ນີ ອ້ ງ, ຜູທ້ ູ່ ມີ ປີ ະສບົ ການໃນຊວີ ດິ , ເລູ່ ອື ງໃນ ອະດດີ , ຄວາມເປັນມາຂອງບາ້ ນເມອື ງ, ຄວາມເຊູ່ ອື ຖື, ປະເພນ,ີ ວດັ ທະນະທໍາທອ້ ງຖູ່ ນິ , ນໍາເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆເຫູ່ ຼາົ ນີ້ ມາແລກປູ່ ຽນຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ . 8. ຫຼນີ້ ເກມການຟັງເລູ່ ອື ງແລວ້ ສະແດງບດົ ບາດສມົ ມຸດ, ຄູອາດຈະເລູ່ າົ ນທິ ານ,ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ບດົ ລະຄອນ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສະແດງທູ່ າທາງປະກອບ. ໃນຂະນະທູ່ ເີ ລູ່ າົ ຫເຼື ມູ່ອື ເລູ່ າົ ຈບົ ແລວ້ ໃຫສ້ ະແດງ ເປັນລະຄອນເວາົ້ ໂດຍໃຊ ້ ຄາໍ ເວາົ້ ຂອງຕນົ ເອງ ຫສຼື ະແດງເປັນລະຄອນໃບ ້ ໂດຍໃຊທ້ ູ່ າທາງປະກອບກໄໍ ດ.້ 9. ຝຶກການຟງັ ເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆຈາກຄ,ູ ເທບັ ບນັ ທກຶ ສຽງ, ອາດຈະເປັນເລູ່ ືອງສນັ້ ໆຫຼາຍເລູ່ ອື ງ, ເມູ່ ອື ຟັງ ແລວ້ ໃຫຕ້ ອບຄາໍ ຖາມ, ຂຽນເປັນແບບອດັ ຕະໄນແລະປະລະໄນກໄໍ ດ.້ ການຟງັ ເພູ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມສາຄນັ ເປັນພນື້ ຖານໃນການຟັງທູ່ ດີ ,ີ ສາມາດຮູລ້ າຍລະອຽດ ແລະ ສາລະ ຕູ່ າງໆຫາຼ ຍຂນຶ້ . ຄໍາຖາມ 1. ການຟງັ ໝາຍເຖິງຫຍງັ ? 2. ການຟັງມຄີ ຸນປະໂຫຍດຫຍງັ ແດູ່ ? 3. ມາລະຍາດຂອງການຟັງມຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 18

ບດົ ທີ 2 ຫຼກັ ໃນການເວົາ້ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການເວາົ້ ການເວາົ້ ເປັນວທິ ກີ ານຕດິ ຕູ່ ໍສູ່ ສື ານທູ່ ຈີ ໍາເປັນຕອ້ ງໃຊຕ້ ະຫຼອດເວລາ ດວ້ ຍການໃຊສ້ ຽງເວາົ້ ສະແດງຄວາມ ຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ໃຫຄ້ ນົ ອູ່ ນື ຮບັ ຮູ ້ພອ້ ມດຽວກນັ ກໍຕອ້ ງມກີ ານສະແດງກລິ ຍິ າທູ່ າທາງທູ່ ປີ ະກອບການເວາົ້ ຈູ່ ງຶ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈງູ່າຍຂນຶ້ . ກລິ ຍິ າທູ່ າທາງທູ່ ສີ ະແດງໃນຄະນະທູ່ ເີ ວາົ້ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫຼາຍເພາະມນັ ຈະບູ່ ງົ ບອກອາລົມ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ , ນດິ ໄສໃຈຄໍ, ລະດບັ ຄວາມຮູ ້ ແລະ ຄຸນນະທໍາຕູ່ າງໆຂອງຜູເ້ ວາົ້ . ການເວາົ້ ແມູ່ ນທກັ ສະໜູ່ ງື ທູ່ ມີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫາຼ ຍ ເພາະມນັ ແມູ່ ນຂະບວນການສູ່ ສຶ ານທູ່ ີ ວູ່ ອງໄວ ແລະ ສາມາດ ສູ່ ສຶ ານຄວາມເຂາົ້ ໃຈໄດຫ້ າຼ ຍກວູ່ າການຂຽນ. ພວກເຮາົ ສາມາດນາໍ ໃຊກ້ ານເວາົ້ ເພູ່ ອື ຕດິ ຕູ່ ໍພວົ ພນັ ເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ ໃນການດໍາລງົ ຊວິ ດິ , ການດໍາເນນີ ທຸລະກດິ ຫຼື ການປະກອບວຽກງານຕູ່ າງໆ ເຊູ່ ນັ : ການທກັ ທາຍ, ການປຶກສາ ຫາລ,ື ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ , ການເປັນນກັ ສະແດງລະຄອນ, ການສອນຂອງຄູອາຈານແລະອູ່ ນື ໆ. ການເວາົ້ ຂອງຄອູ າຈານຍູ່ ງິ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫຼາຍ ເຮາົ ເປັນຄູຄວນເວາົ້ ແນວໃດ ເພູ່ ອື ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມ ດູດດູ່ ມື ມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈຕູ່ ໍບດົ ຮຽນ.ໃນນນັ້ ຜູທ້ ູ່ເີ ວາົ້ ໄດດ້ ີ ກໍມຜີ ນົ ດຕີ ູ່ ຕໍ ນົ ເອງ ແລະສງັ ຄມົ .ດູ່ ງັ ຄໍາສຸພະສດິ ທູ່ ວີ ູ່ າ: “ເວາົ້ ຄວາມດີ ມສີ ແີ ກູ່ ຕວົ ,ເວາົ້ ຄວາມຊູ່ ວົ ພາຕນົ ໝູ່ ນົ ໝອງ” 2. ຈດຸ ປະສງົ ແລະ ມາລະຍາດໃນການເວາົ້ 2.1 ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເວາົ້ ຄນົ ເຮາົ ເວາົ້້ ເພູ່ ອື ການສູ່ ສຶ ານໂດຍມເີ ປົາ້ ໝາຍທູ່ ແີ ຕກຕູ່ າງໆກນັ ເຊູ່ ນັ : - ເປັນການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ ຕູ່ ຜໍ ູອ້ ູ່ນື - ຊອກຫາຄວາມຮູ ້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈໃນເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆໂດຍສະເພາະໃນຮູບແບບຄາຖາມ ຫຼື ຂຄໍ າອະທບິ າຍ ກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງໜູ່ ງື ໆ. - ເວາົ້ ເພູ່ ອື ຈງູໃຈໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ນື ເຊູ່ ອື ຖື ຫຼື ມແີ ນວຄດິ ໂນມ້ ນາ້ ວໄປຕາມຄວາມຄດິ ແລະ ອຸ ດມົ ການຂອງຕນົ . - ເວາົ້ ເພູ່ ອື ການສສື້ ານທູ່ ດີ ີ 2.2 ມາລະຍາດໃນການເວາົ້ ການເວາົ້ ທູ່ ດີ ຕີ ອ້ ງມມີ າລະຍາດອນັ ເໝາະສມົ ກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ກີ າໍ ລງັ ເວາົ້ . ມາລະຍາດຂອງການເວາົ້ ປະກອບມີ , ການນູ່ ງັ , ການຢືນ ຄວນມທີ ູ່ າທູ່ ສີ ະຫງູ່າງາມ ບູ່ ຄໍ ວນຍູ່ າງໄປຍູ່ າງມາ ຫຼື ສະແດງທູ່ າທາງທູ່ ີບູ່ ໍເພູ່ ິງປາຖະໜາໃນ ເວລາກໍາລງັ ເວາົ້ . - ທູ່ າທາງການນູ່ ງັ ແລະ ການຢືນຄວນໃຫສ້ ຸພາບ - ພະຍາຍາມເຄູ່ ອື ນໄຫວ ແລະ ສູ່ ງັ ເກດຕນົ ເອງ, ໃບໜາ້ , ແຂນຂາບູ່ ໃໍ ຫແ້ ຂງກະດາ້ ງເກນີ ໄປ. - ບູ່ ໍຄວນກມົ້ ຂດີ ຂຽນ ຫຼື ເຮດັ ສູ່ ງິ ໃດສູ່ ງິ ໜູ່ ງື ໃນເວລາທູ່ ຕີ ນົ ເອງກາລງັ ເວາົ້ ຢູ່ ູ. -ໃຫຫ້ ຼຽວເບູ່ ງີ ຜູຟ້ ັງຢູ່ າງທູ່ ວົ ເຖງິ ບູ່ ຄໍ ວນເບູ່ ງິ ສະເພາະແຕູ່ ແມູ່ ຍງິ ຫຼື ຜູຊ້ າຍ - ບູ່ ໍຄວນຍກົ ມ,ື ກໍາກໍາປັ້ນ ແລະຊມີ້ ເື ລູ່ ອື ຍໆ ຈນົ ຜູຟ້ ັງຮູສ້ ກິ ວູ່ າຕນົ ເອງຖືກຊໜີ້ າ້ . 19

- ບູ່ ຄໍ ວນເວາົ້ ອວດອູ່ ງົ ທະນງົ ຕວົ , ເວາົ້ ແບບຂູ່ ມົ ເພູ່ ນິ ຍໂໍ ຕ ຫຼື ຖູ່ ອມໂຕຈນົ ເກນີ ໄປ. - ບູ່ ໍຄວນເວາົ້ ນນິ ທາຄນົ ອູ່ ນື ຫຼື ຕານຕິ ຕິ ຽນຜູໃ້ ດຜູໜ້ ູ່ ງື ຫຼື ສູ່ ງິ ໃດສູ່ ງິ ໜູ່ ງື ໃນເວລາປະຊູຸ່ມ. - ຖາ້ ມບີ ູ່ ອນທູ່ ມີ ຫີ າຼ ຍໆຄນົ ບູ່ ຄໍ ວນເວາົ້ ແຕູ່ ພຽງຜູດ້ ຽວ ຄວນໃຫໂ້ ອກາດແກູ່ ຜູອ້ ູ່ ນື ເວາົ້ ນາ. - ບູ່ ໍຄວນໂຕຖ້ ຽງເພູ່ ອື ເອາົ ຊະນະ, ໂຕແ້ ຍງ້ ຢູ່ າງມເີ ຫດຜນົ , ໃຊສ້ າໍ ນຽງສຽງເວົາ້ ສຸ ພາບອອູ່ ນໂຍນ ແລະ ສາ້ ງໂອກາດ ສະເໝ.ີ - ການເວາົ້ ຄວນມສີ າມາຄາລະວະຮູຈ້ ກັ ຕູ່ າຮຈູ ້ ກັ ທູ່ສີ ູງ,ບູ່ ໃໍ ຊສ້ າໍ ນວນຫຍາບຊາ້ ຫຼື ແຂງກະດາ້ ງ, ຮູຈ້ ກັ ຕນົ ເອງວູ່ າກໍາລງັ ເວາົ້ ກບັ ໃຜ, ຜູໃ້ ດ, ຖານະໃດ ແລະ ຢູ່ ູໃສ. - ຄວນຄດິ ກູ່ ອນເວາົ້ , ລະມດັ ລະວງັ ຄໍາເວາົ້ ຢູ່ າໃຫກ້ ະທບົ ກະເທອື ນໃຈຜູຟ້ ັງ. 3. ປະເພດຂອງການເວາົ້ 3.1 ການເວາົ້ ລະຫວູ່ າງບຸກຄນົ ກບັ ບຸກຄນົ ການເວາົ້ ແບບນີ້ ແມູ່ ນການເວາົ້ ລະຫວູ່ າງບຸ ກຄນົ ເປັນການເວາົ້ ທໍາມະດາ, ເຂົາ້ ໃຈງູ່າຍ ແລະ ເປັນ ພນື້ ຖານໃນການພບົ ປະສາ້ ງສນັ ,ໃຊເ້ ພູ່ ອື ທກັ ທາຍ, ຖາມຕອບ, ສນົ ທະນາ, ຖົກຖຽງ ແລະ ປຶກສາຫາລືບນັ ຫາ ຕູ່ າງໆ. 3.2 ການເວາົ້ ພາຍໃນກູ່ ມຸ ການເວາົ້ ແບບນີ້ ແມູ່ ນການເວາົ້ ຢູ່ ູໃນກູ່ ຸມຄົນນບັ ຕັງ້ ແຕູ່ 3 ຄົນຂຶນ້ ໄປ. ການເວາົ້ ອາດຈະເປັນການ ສນົ ທະນາ ເພູ່ ອື ສະຫຸຼບຊອກຫາຈດຸ ເປັນເອກະພາບ ແລະ ສາ້ ງຄວາມເຂາົ້ ອກົ ເຂາົ້ ໃຈກນັ ໄດໃ້ ນບນັ ຫາໃດບນັ ຫາ ໜູ່ ງື ຫຼື ເພູ່ ອື ສນົ ທະນາແລກປູ່ ຽນຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ ກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງໃດເລູ່ ອື ງໜູ່ ງື . 3.3 ການເວາົ້ ທາງສູ່ ມື ວນຊນົ ໝາຍເຖງິ ການເວາົ້ ທູ່ ບີ ູ່ ໍສາມາດເຫນັ ການໂຕຕອບ ຫຼື ການສະແດງປະຕກິ ລິ ຍິ າຂອງຜູ ຟ້ ັງໄດເ້ ຊູ່ ນັ ການ ເວາົ້ ທາງໂທລະພາບ, ທາງວທິ ະຍຸກະຈູ່ າຍສຽງ. ການເວາົ້ ແບບນີ້ ສາມາດເວາົ້ ໃນຜູຟັງເປັນຈານວນຫຼວງຫຼາຍໄດ ້ ຮບັ ຟັງພອ້ ມໆກນັ ໃນເວລາດຽວ. 4. ຫຼັກການທູ່ ວົ ໄປຂອງການເວາົ້ ຢູ່ ູກອງປະຊຸ ມ ໃນກອງປະຊຸມໜູ່ ງຶ ຜູທ້ ູ່ ຈີ ະອອກຄາໍ ຄດິ ເຫນັ ນນັ້ ຕອ້ ງໄດຄ້ າໍ ນງຶ ສະເໝວີ ູ່ າ ກອງປະຊຸ ມນນັ້ ມຈີ ດຸ ປະສງົ ຫຍງັ ,ມີ ໃຜແດູ່ ເຂາົ້ ຮູ່ ວມ, ຂໍມ້ ນູ ຄວນກະກູ່ ຽມແນວໃດ....ດູ່ ງັ ນເີ້ ປັນຕນົ້ . 4.1 ຈຸດປະສງົ ຂອງການເວາົ້ ເຊູ່ ງິ ຜູເ້ ວາົ້ ຈະຕອ້ ງຮູວ້ ູ່ າການເວາົ້ ເທູ່ ອື ນຈີ້ ດຸ ປະສງົ ຫຍງັ , ເປັນການເວາົ້ ເພູ່ ອື ສູ່ ງົ ຄວາມຮູ ້ ຫຼື ເວາົ ເພູ່ ອື ຊແີ້ ຈງ ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈເລູ່ ອື ງໃດເລູ່ ອື ງໜູ່ ງື ທູ່ ຍີ ງັ ບູ່ ໍທນັ ເອກະພາບ, ເວາົ້ ເພູ່ ອື ດງຶ ດດູ ຈດິ ໃຈຜູຟ້ ງັ ແລະ ສາ້ ງຄວາມມູ່ ວນຊູ່ ືນລູ່ ຶນ ເລງິ ແກູ່ ຜູຟ້ ງັ . 4.2 ຜູຟ້ ັງ ກູ່ ອນການເວາົ້ ແຕູ່ ລະເທູ່ ອື ຜູເ້ ວາົ້ ຄວນຄາໍ ນງຶ ເຖງິ ຜູຟ້ ງັ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍດຕູ່ ກໍ ານເວາົ້ ຂອງຕນົ ເອງ ແລະ ຜູຮ້ ບັ ຟງັ ສູ່ ງິ ສາໍ ຄນັ ຜູເ້ ວາົ້ ຄວນຄໍານງຶ ເຖິງປະເພດຄນົ ລູ່ ຸມນ:ີ້ -ໄວຂອງຜູຟ້ ງັ ເປັນເດກັ ນອ້ ຍ ຫຼື ຜູໃ້ ຫຍູ່ ,ເປັນຜຸເ້ ຖາົ້ ຫຼື ໄວໜູ່ ຸມ, ນກັ ຮຽນ ຫຼື ພະນກັ ງານ. 20

- ເພດຂອງຜູຟ້ ງັ ຍງິ ຫຼື ຊາຍ ຫຼື ທງັ ເພດຍງິ ແລະ ຊາຍ. - ອາຊບີ , ລະດບັ ການສກຶ ສາ, ປະສບົ ການ, ສາສະໜາ ແລະ ຄວາມເຊູ່ ອື ຖຕື ູ່ າງໆ ຕະຫຼອດເຖິງຄວາມ ສນົ ໃຈຂອງຜູຟ້ ັງ. - ຈານວນຂອງຜູຟ້ ັງມຫີ ຼາຍ ຫຼື ໜອ້ ຍ. ການສກຶ ສາກູ່ ຽວກບັ ຜູຟ້ ງັ ຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ເພູ່ ອື ໃຫຜ້ ູເ້ ວາົ້ ໄດກ້ ູ່ ຽມຕວົ ເອງໄດເ້ ໝາະສມົ ທາງດາ້ ນເນືອ້ ໃນ ແລະ ການໃຊພ້ າສາຕະຫຼອດເຖິງວທິ ເີ ວາົ້ . ຖາ້ ຫາກຜູເ້ ວາົ້ ບູ່ ໍສກຶ ສາເຖງິ ຜູຟ້ ັງກູ່ ອນ,ການເວາົ້ ອາດບູ່ ບໍ ນັ ລຸຈດຸ ປະສູ່ ງົ ທູ່ ຕີ ງັ້ ໄວເ້ ທູ່ ທົ ູ່ ຄີ ວນ. 4.3. ສະຖານທູ່ ີ ແລະ ເວລາ ການຮບັ ຮູຂ້ ມໍ້ ູນກູ່ ອນຈະໄປເວາົ້ ໃນສະຖານທູ່ໃີ ດ ແລະ ໃຊເ້ ວລາເວາົ້ ດນົ ປານໃດ ຈະເປັນປະໂຫຍດແກູ່ ຜູເ້ ວາົ້ ໃນດາ້ ນການກຽມຕວົ , ການແຕູ່ ງຕວົ ແລະ ການກຽມເນອື້ ໃນເພູ່ ອື ໃຫເ້ ໝາະສມົ ຫຼື ໃຫຮ້ ູວ້ ູ່ າຈະສາມາດນໍາ ໃຊວ້ ດັ ວະດຸອຸ ປະກອນປະກອບການເວາົ້ ຫຼື ບູ່ .ໍ ນອກຈາກນຜີ້ ູເ້ ວາົ້ ກູ່ ໍຕອ້ ງຄດິ ໄລູ່ ເວລາໃຫກ້ ງົ ກບັ ເນອື້ ໃນຂອງການເວາົ້ ຜູເ້ ວາົ້ ບາງຄນົ ອາດຈະເວົາ້ ບູ່ ໍຈົບ ໃຫພ້ ດໍ ກີ ບັ ເວລາທູ່ ໄີ ດກ້ ຽມໄວ ້ ເນູ່ ອື ງຈາກວູ່ າກຽມເນອື້ ໃນໄວຍ້ າວເກນີ ໄປ ຫຼື ເວາົ້ ໝດົ ກູ່ ອນເວລາຫຼາຍເກນີ ໄປ ເນູ່ ອື ງຈາກວູ່ າກຽມເນອື້ ໃນໄວໜ້ ອ້ ຍ 4.4. ເລູ່ ືອງທູ່ ຈີ ະເວາົ້ ຫວົ ຂເໍ້ ລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະເວາົ້ ຢູ່ ູກອງປະຊູຸ່ມນນັ້ ອາດແບູ່ ງເປັນ 2 ປະເພດຄື ຫວົ ຂເໍ້ ລູ່ ອື ງທູ່ ຜີ ູເ້ ວາົ້ ເປັນກໍານດົ ເອງ ການກາໍ ນດົ ຫວົ ຂໍເ້ ລູ່ ອື ງ ແລະ ການກຽມເລູ່ ອື ງໃນລກັ ສະນະນຈີ້ ະຕອ້ ງສອດຄູ່ ອງກັບຈຸດປະສງົ ຂອງ ການເວາົ້ . ຈະຕອ້ ງເລອື ກເອາົ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຜີ ູເ້ ວາົ້ ເອງສນົ ໃຈ, ມຄີ ວາມຮູ ້ ມຄີ ວາມເຂົາ້ ໃຈມປີ ະສົບການໃນເລູ່ ືອງນັນ້ ເປັນຢູ່ າງດີ ເຊູ່ ງິ ຈະເປັນປະໂຫຍດຕູ່ ໍຜູຟ້ ັງ ແລະ ສງົ ຄມົ ອກີ ດວ້ ຍ. ຫວົ ຂໍທ້ ູ່ ຜີ ູອ້ ູ່ ນື ກໍານດົ ໃຫ ້ ຫວົ ຂແໍ້ ບບນີ້ ແມູ່ ນການກາໍ ນດົ ຢູ່ າງເຈາະຈງົ ແລວ້ ວູ່ າ ຈະຕອ້ ງເວາົ້ ເລູ່ ອື ງໃດເລູ່ ອື ງໜູ່ ຶງພຈິ າລະນາວູ່ າ ຜູ ້ ເວາົ້ ເປັນຜູກ້ ູ່ ຽວຂອ້ ງ ຫຼື ເໝາະສມົ ທູ່ ຈີ ະເວາົ້ ເລູ່ ອື ງນນັ້ . 4.5. ວິທກີ ານເວາົ້ ຫລງັ ຈາກກໍານດົ ຈດຸ ປະສູ່ ງົ ຂອງການເວາົ້ , ວເິ ຄາະຜູຟ້ ັງ, ຊອກຫາຂໍມ້ ູນກູ່ ຽວກບັ ສະຖານທເີ ວລາທູ່ ຈີ ະ ໃຊໃ້ ນການເວາົ້ ແລະ ກະກຽມເນອື້ ໃນທູ່ ຈີ ະເວາົ້ , ຜູທ້ ູ່ ຈີ ະເວາົ້ ຕອ້ ງໄດກ້ ະກຽມສູ່ ງິ ທູ່ ຈີ ະເວາົ້ ວູ່ າຈະໃຊວ້ ທີ ູ່ ກີ ານເວາົ້ ແນວໃດ ຈູ່ ງິ ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ັງສນົ ໃຈ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈສູ່ ງິ ທູ່ ຕີ ນົ ເວາົ້ . ສະນນັ້ ,ຜູເ້ ວາົ້ ຈະຕອ້ ງກະກຽມໃຫຄ້ ບົ ທຸກຂນັ້ ຕອນດູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ. ການກູ່ າວຕອ້ ນຮບັ (ປະຕສິ ນັ ຖານ) ການກູ່ າວຕອ້ ນຮບັ ຄກື ານກູ່ າວທກັ ທາຍຜູຟ້ ັງ ເຊູ່ ງິ ຖືວູ່ າເປັນສູ່ ວນສາໍ ຄນັ ຈດຸ ໜູ່ ງຶ ຢູ່ ູກອງປະຊຸ ມ. ການກູ່ າວຕອ້ ນຮບັ ທູ່ ເີ ປັ ນທາງການ ໝາຍເຖິງການກູ່ າວທກັ ທາຍທູ່ໃີ ຊໃ້ ນການສະແດງພາບພດົ ຫຼື ໃນການເວາົ້ ເນູ່ ອື ງໃນໂອກາດກູ່ ຽວກບັ ລດັ ຖະພທິ ຕີ ູ່ າງໆເຊູ່ ນັ ການກູ່ າວເປີດງານລດັ ຖະການ, ການກູ່ າວຄາໍ ໂອວາດການສະແດງປາຖະກາຖາ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. 21

ການກູ່ າວຕອ້ ນຮັບທູ່ ບີ ູ່ ໍເປັ ນທາງການ ເພູ່ ນິ ໃຊໃ້ ນໂອກາດກອງປະຊຸ ມທູ່ ສີ ະແດງຄວາມເປັນກນັ ເອງ ເຊູ່ ນັ ກອງປະຊຸ ມປາຖະກາຖາດາ້ ນ ວຊິ າການ, ຄະນະພາກວຊິ າເວາົ້ ກບັ ນກັ ສກຶ ສາ, ອະທກິ ານບໍດເີ ວາົ້ ກນັ ຄອູ າຈານ ແລະ ນນັ ສກຶ ສາ, ອາໍ ນວນການ ໂຮງຮຽນເວາົ້ ກບັ ນກັ ສກຶ ສາດູ່ ງັ ນເີ້ ປັນຕນົ້ . ຂ. ຄໍານໍາ ຄໍານາໍ ແມູ່ ນກູ່ າວນໍາຄວາມເຂາົ້ ໃຈສູ່ ູເລູ່ ອື ງທູ່ ຕີ ນົ ຈະເວາົ້ ຜຸເ້ ວາົ້ ທູ່ ດີ ຄີ ວນກະກຽມໃຊຄ້ ໍານໍາໃຫດ້ ໄີ ປ ດວ້ ຍ ເພາະວູ່ າ ຄາໍ ນໍາເປັນສູ່ ວນສໍາຄນັ ຂອງການເວາົ້ ຄ. ເນອື້ ໃນ ເນອື້ ໃນເປັນຂນັ້ ຕອນທູ່ ສີ ໍາຄນັ ຜູດ້ ໍາເນກີ ານເວາົ້ ຕອ້ ງຮູຈ້ ກັ ລຽງລໍາດບັ ຫວົ ຂໃໍ້ ຫເ້ ໝາະເພູ່ ອື ບູ່ ໃໍ ຫຜ້ ູຟ້ ງັ ສບັ ສນົ .ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຜູເ້ ວາົ້ ຈະຕອ້ ງໄດກ້ ະກຽມຄນົ້ ຄວາ້ ຫາຂໍມ້ ນູ , ຕວົ ຢູ່ າງຕູ່ າງໆເພູ່ ອື ມາປະກອບກບັ ເນອື້ ໃນໃຫຄ້ ົບ ຖວ້ ນ.ພອ້ ມນນັ້ ຜູເ້ ວາົ້ ກູ່ ໍຕອ້ ງໄດທ້ ດົ ລອງຈດັ ຂມໍ້ ູນເນອື້ ໃນໃຫພ້ ໍດກີ ບັ ເວລາທູ່ ກີ າໍ ນດົ ໄວໃ້ ນກອງປະຊູ່ ຸມ. ຕວົ ຢູ່ າງ ການເວາົ້ ໃນຫວົ ຂໍ້ “ຄວາມສາມກັ ຄ”ີ ຄວນລຽງລໍາດບັ ຂນັ້ ຕອນດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ເວາົ້ ເຖິງຄວາມໝາຍ (ນຍິ າມ) ຂອງຄາວູ່ າ ຄວາມສາມກັ ຄີ - ຄຸນປະໂຫຍດຂອງຄວາມສາມກັ ຄີ ທູ່ ມີ ຕີ ູ່ ບໍ ຸກຄນົ ແລະ ສງັ ຄມົ . - ຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງປະກອບ (ແຕູ່ ໃຫແ້ ມູ່ ນສູ່ ງິ ທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃກຕ້ ວົ ແທ)້ . - ຊແີ້ ຈງເຖິງຜນົ ເສຍຫາຍຈາກການຂາດຄວາມສາມກັ ຄ.ີ ງ. ສະຫຸບຼ ຜູເ້ ວາົ້ ຄວນກະກຽມກູ່ ອນການເວາົ້ ວູ່ າຈະມກີ ານສະຫຸບຼ ເລູ່ ອື ງແນວໃດໃນການເວາົ້ ແຕູ່ ລະຄັງ້ ເພູ່ ອື ໃຫຜ້ ູຸຟ້ ັງປະທບັ ໃຈ ເຊູ່ ງິ ອາດຈະຈບົ ດວ້ ຍການຢໍ້າຄວາມຄດິ ສາໍ ຄນັ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ,ຄໍາສຸພາສດິ ແລະ ບດົ ກະວີ ດວ້ ຍ ນໍາ້ ສຽງທູ່ ເີ ປັນການປຸກຈດິ ໃຈໃຫຄ້ ດິ ,ໃຫເ້ ຫນັ ດເີ ຫນັ ພອ້ ມ ຫຼື ປູ່ ຽນທດັ ສະນະຄະຕຕິ ູ່ າງໆຕາມຈຸດປະສງົ ຂອງ ການເວາົ້ ຄງັ້ ນນັ້ . ຄາໍ ຖາມ 1. ການເວາົ້ ໝາຍເຖງິ ຫຍງັ ? 2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເວາົ້ ມຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 3. ມາລະຍາດຂອງການເວາົ້ ມຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 4. ຈູ່ ງົ ອະທບິ າຍປະເພດຂອງການເວາົ້ ? 5. ການເວາົ້ ຢູ່ ູກອງປະຊຸ ມປະກອບມຫີ ກຼັ ການອນັ ໃດແດູ່ ? ບົດທີ 3 ການໂຕວ້ າທີ 22

1. ຄວາມໜາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການໂຕວ້ າທ.ີ ໂຕວ້ າທແີ ມູ່ ນການເວາົ້ ແກກ້ ນັ ຫຼື ຕອບກນັ ເພູ່ ອື ເອາົ ຊະນະກນັ ດວ້ ຍເຫດຜນົ ໃນຫວົ ຂໃໍ ດໜູ່ ງຶ . ຫວົ ຂທໍ້ ູ່ ນີ ໍາມາ ໂຕວ້ າທນີ ນັ້ ເອນີ້ ວູ່ າຍດັ ຕ.ິ ການໂຕວ້ າທມີ ຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫາຼ ຍ ເພາະເປັນລກັ ສະນະທດົ ສອບໂວຫານ, ພບິ ໄຫວ ຜູຟ້ ັງຈະສງັ ເກດການເວາົ້ , ສລີ ະປະການໂຕແ້ ຍງ້ ແລະ ເຫດຜນົ ທູ່ ໜີ າ້ ເຊູ່ ອື ຖຂື ອງຜູເ້ ວາົ້ ຕະຫອຼ ດຈນົ ຮອດໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮູ ້ ແລະ ປະສົບ ການໃນຊີ ວດິ ອກີ ດວ້ ຍ ເພາະໃນຊວີ ດິ ຕວົ ຈງິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ຕອ້ ງພບົ ສູ່ ງິ ທູ່ ພີ ໃໍ ຈ ແລະ ບູ່ ໍພໍໃຈຈະມທີ ງັ ການເວາົ້ ສະໜບັ ສະໜູນ ແລະ ເວາົ້ ໂຕແ້ ຍງ້ . 2. ຫຼັກການຂອງການໂຕວ້ າທ.ີ ການໂຕວ້ າທເີ ປັນຮູບແບບຂອງການເວົາ້ ຫາຼ ຍຄນົ .ການໂຕແບູ່ ງເປັນສອງຝູ່ າຍຄື ຝູ່ າຍໜູ່ ງຶ ເອນີ້ ວູ່ າຝູ່ າຍສະເໜີ ແລະ ອກີ ຝູ່ າຍໜູ່ ງຶ ເອນີ້ ວູ່ າ ຝູ່ າຍຄາ້ ນນີ້ ແມູ່ ນເອນີ້ ກນັ ຕາມຫຼກັ ການໂຕວ້ າທີ ແຕູ່ ຄວາມຈງິ ແລວ້ ຕູ່ າງຝູ່ າຍກູ່ ຄໍ ດັ ຄາ້ ນເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ ,ໂດຍຕງັ້ ຍດັ ຕໜິ ູ່ງຶ ຂນຶ້ ແລວ້ ທງັ ສອງຝູ່ າຍກູ່ ໍຊອກເຫດຜນົ ມາແກກ້ ນັ ເຊູ່ ິງຝູ່ າຍສະເໜຈີ ະສະເໜຍີ ດັ ຕທິ ູ່ ຕີ ງັ້ ໄວແ້ ລວ້ ຫາເຫດຜນົ ມາອາ້ ງອງີ ແລະ ສະໜບັ ສະໜນູ ການໂຕວ້ າທເີ ປັນຮູບແບບຂອງການເວາົ້ ຫາຼ ຍຄນົ . 3.ອງົ ປະກອບການໂຕວ້ າທີ ການໂຕວ້ າທຈີ ະມອີ ງົ ປະກອບດູ່ ງັ ນ:ີ້ 1. ປະທານ 2. ກາໍ ມະການ 3. ຝູ່ າຍສະເໜມີ ຫີ ວົ ໜາ້ ແລະ ຜູຮ້ ູ່ ວມສະເໜບີ ູ່ ເໍ ກນີ 3 ຄນົ 4. ຝູ່ າຍຄາ້ ນມຫີ ວົ ໜາ້ ແລະຜູຮ້ ູ່ ວມບູ່ ເໍ ກນີ 3 ຄນົ 4.ບາດກາ້ ວການໂຕວ້ າທີ 1. ປະທານກູ່ າວເປີດ ແລະ ນາໍ ພາຜູຟ້ ັງເຂາົ້ ສູ່ ູການໂຕວ້ າທີ 2. ປະທານແນະນາໍ ຕວົ ຜໂູ ້ ຕວ້ າທທີ ງັ ສອງຝູ່ າຍ 3. ຫວົ ໜາ້ ຝູ່ າຍສະເໜເີ ວາົ້ ກູ່ ອນ 4. ຫວົ ໜາ້ ຝູ່ າຍຄາ້ ນເວາົ້ ຕາມຫຼງັ 5. ຜູຮ້ ູ່ ວມສະເໜຜີ ູໜ້ ູ່ ງຶ ຂນຶ້ ເວາົ້ 6. ຜູຮ້ ູ່ ວມຝູ່ າຍຄາ້ ນຜູທ້ ູ່ ໜີ ູ່ ງຶ ຂນຶ້ ເວາົ້ 7. ຜູຮ້ ູ່ ວມສະເໜຜີ ູທ້ ູ່ ສີ ອງຂນຶ້ ເວາົ້ 8. ຜູຮ້ ູ່ ວມຝູ່ າຍຄາ້ ນຜູທ້ ູ່ ສີ ອງຂນື້ ເວາົ້ 9. ຜູຮ້ ູ່ ວມສະເໜຜີ ູທ້ ສີ າມຂນຶ້ ເວາົ້ 10. ຜູຮ້ ູ່ ວມຄາ້ ນຜູທ້ ູ່ ສີ າມຂນຶ້ ເວາົ້ 11. ຫວົ ໜາ້ ຝູ່ າຍຄາ້ ນສະຫຸຼບກູ່ ອນ 12. ຫວົ ໜາ້ ຝູ່ າຍສະເໜສີ ະຫຸຼບຕາມຫງຼັ 13. ປະກາດຄະແນນ ຂອງແຕູ່ ລະຝູ່ າຍ ແລະ ສຸດທາ້ ຍປະກາດຝູ່ າຍຊະນະ 23

14. ປະທູ່ ານກູ່ າວປິດການໂຕວ້ າທ,ີ ຜໂູ ້ ຕວ້ າທທີ ງັ ໜດົ ລຸກຂນຶ້ ເຄາົ ລບົ ຜູຟ້ ງັ 5. ມາລະຍາດການໂຕວ້ າທີ ການໂຕວ້ າທເີ ປັນຮູບແບບການເວາົ້ ຫາຼ ຍຄນົ ດູ່ ງັ ນນັ້ ຜູໂ້ ຕວ້ າທແີ ຕູ່ ລະຄນົ ນອກຈາກຈະມວີ ທີ ກີ ານເວາົ້ ທູ່ ີດີ ແລວ້ ຈະຕອ້ ງມມີ າລະຍາດການໂຕວ້ ູ່ າທູ່ ນີ າໍ ອກີ 1. ແຕູ່ ງຕວົ ໃຫສ້ ຸພາບຮຽບຮອ້ ຍ 2. ໃຊຖ້ ອ້ ຍຄໍາທູ່ ສີ ຸ ພາບ 3. ຍູ່ ານໍາເອາົ ເລອື ງສູ່ ວນຕວົ ຂອງຝູ່ າຍກງົ ກນັ ຂາ້ ມມາເວາົ້ ນອກຈາກເລູ່ ອື ງທູ່ ດີ ເີ ທູ່ າົ ນນັ້ 4. ຢູ່ າສະແດງອາການບູ່ ພໍ ໃໍ ຈ ຫຼື ແຄນ້ ເຄອື ງຝູ່ າຍກງົ ກນັ ຂາ້ ມຕອ້ ງສະແດງຄວາມເປັນມດິ ແລະຍີມ້ ແຍມ້ ແຈູ່ ມໃສ 5. ຢູ່ າເວາົ້ ຊູ່ ແື ທຂ້ ອງຝູ່ າຍກງົ ກນັ ຂາ້ ມຄວນເວາົ້ ຊູ່ ຕື າໍ ແໜງຂອງການໂຕວ້ າທແີ ທນ 6. ຢູ່ າຊໜີ້ າ້ ຝູ່ າຍກງົ ກນັ ຂາ້ ມໃນເວລາໂຕວ້ າທີ 7. ຢູ່ າເວາົ້ ເກນີ ເວລາທູ່ ກີ າໍ ນດົ ໃຫ.້ ຄໍາຖາມ 1. ການໂຕວ້ າທແີ ມູ່ ນຫຍງັ ? 2. ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການໂຕວ້ າທມີ ຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 3. ຫກຼັ ການໂຕວ້ າທແີ ມູ່ ນແນວໃດ? 4. ອງົ ປະກອບການໂຕວ້ າທີ ? 5. ໜາ້ ທູ່ ຂີ ອງປະທານໂຕວ້ າທມີ ຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 6. ໜາ້ ທູ່ ຂີ ອງກາໍ ມະການໂຕວ້ າທມີ ຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 7. ບາດກາ້ ວຂອງການໂຕວ້ າທມີ ຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 8. ມາລະຍາດຂອງການໂຕວ້ າທມີ ຫີ ຍງັ ແດູ່ ? ບົດທີ 4. ການອູ່ ານ 1 .ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການອູ່ ານ. 24

ການອູ່ ານໝາຍເຖິງການສູ່ ຄື ວາມໝາຍຈາກຕວົ ໜງັ ສູ່ ທື ູ່ ມີ ຜີ ູຂ້ ຽນໄວແ້ ລວ້ ການອູ່ ານເປັນຂະບວນການລະອຽດ ອູ່ ອນ, ເປັນການຮບັ ຮູຂ້ ມໍ້ ູນທູ່ ແີ ນນອນ ແລະ ເປັນການຮບັ ຮູພ້ າກສູ່ ວນຍູ່ ອຍຢູ່ າງມຂີ ນັ້ ຕອນ ໂດຍຕອ້ ງຮຽນຮູ ້ ຈາກການສງັ ເກດຕວົ ອກັ ສອນ, ປະໂຫຍກຕູ່ າງໆ ຕວົ ສະກດົ ໃນຮູບໂຄງສາ້ ງ ແລະ ການຮຽນຮູຫ້ ວົ ໜູ່ ວຍພາສາ, ການອູ່ ານໝາຍເຖງິ ຂະບວນການຕຄີ ວາມໝາຍ ຫຼື ສາ້ ງຄວາມເຂາົ້ ໃຈຈາກຕວົ ອກັ ສອນອູ່ ືນໆ ຊູ່ ວຍໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານ ເຂາົ້ ໃຈຫຼາຍຂນຶ້ ຂະບວນການຕູ່ າງໆທູ່ ກີ ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈນີ້ ຮຽກວູ່ າສລິ ະປະການອູ່ ານ. ຣູດທດູ ໄດກ້ າໍ ນດົ ຄວາມໝາຍຂອງການອູ່ ານໄວດ້ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ການອູ່ ານແມູ່ ນການເຂາົ້ ສູ່ ູແຫງຼ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ຢູ່ ູ ແລະ ການຮຽນຮູທ້ ູ່ ສີ ມົ ບູນ - ການອູ່ ານພາໃຫເ້ ກດີ ຄວາມສະບາຍໃຈ ແລະ ຈດິ ໃຈຍມິ້ ແຍມ້ ແຈູ່ ມໃສ - ການອູ່ ານເປັນອງົ ປະກອບທູ່ ສີ າໍ ຄນັ ທູ່ ສີ ຸດໃນດາ້ ນສລິ ະປະກູ່ ຽວກບັ ພາສາລາວເຊູ່ ງິ ປະກອບມທີ ັກ ສະຄື ການອູ່ ານ, ການຟັງ, ການເວາົ້ ແລະ ການຂຽນ - ການອູ່ ານແມູ່ ນການສູ່ ງົ ເສມີ ຕວົ ເອງ, ປັບປຸ ງຕວົ ເອງໃຫຈ້ ະເລນີ ເຕບີ ໂຕເປັນຜູໃ້ ຫູ່ ຍທູ່ ສີ ມົ ບູນແບບ - ກູ່ ານອູ່ ານເປັນການສູ່ ງົ ເສມີ ອາລມົ ຈດິ ຂອງແຕູ່ ລະຄນົ ໃຫສ້ າໍ ພນັ ກບັ ຜູອ້ ູ່ ນື ເປັນການປັບປຸງຕວົ ເອງ ໃຫເ້ ຂາົ້ ກບັ ຜູອ້ ູ່ ນື ໄດ ້ - ການອູ່ ານເປັນການປະສມົ ປະສານລະຫວູ່ າງທກັ ສະຫຼາຍຊະນດິ ເພູ່ ອື ສາ້ ງຄວາມເຂາົ້ ໃຈ, ໂດຍ ເປັນໄປຕາມຈດຸ ປະສງົ ຂອງຜູອ້ ູ່ ານ ແລະ ການອູ່ ານແມູ່ ນຂະບວນການທູ່ ສີ ະຫຼບັ ຊບັ ຊອ້ ນ, ຫຍຸ ງ້ ຍາກຍງັ ບູ່ ໍທນັ ມີ ຄວາມໝາຍທູ່ ແີ ນນອນ, ອາດເວາົ້ ໄດວ້ ູ່ າເປັນທຸກສູ່ ງິ ທຸກຢູ່ າງຈາກຄາໍ ທູ່ ຈີ ໍາໄດໄ້ ປສູ່ ູຄວາມນກຶ ຄດິ ຕູ່ າງໆ ການອູ່ ານ ຂອງແຕູ່ ລະຄນົ ຍູ່ ອມແຕກຕູ່ າງກັນໄປຕາມສະພາບຮູ່ າງກາຍ, ສະຕປິ ັນຍາ ແລະ ອາລົມ. ການອູ່ ານເປັນ ການສະແດງນໍາ້ ໃຈທູ່ ຜີ ູອ້ ູ່ ນື ຍູ່ ອມຮບັ ເອາົ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄນົ ອູ່ ນື ການອູ່ ານເປັນການລວບລວມຄວາມຄດິ , ຄວາມໝາຍ ແລະ ປະເມນີ ຄູ່ າຄວາມຄິດທູ່ ປີ ະກດົ ຢູ່ ູໃນແຕູ່ ລະໜາ້ ພມິ , ເປັນການເພູ່ ມີ ພູນປະສບົ ການຂອງຜູ ້ ອູ່ ານ, ການອູ່ ານບູ່ ໍໝາຍຄວາມວູ່ າເບູ່ ງີ ຜູ່ ານສະເພາະແຕູ່ ລະປະໂຫຍກ ຫຼື ແຕູ່ ລະຫຍໜໍ້ າ້ ເທູ່ າົ ນນັ້ ແຕູ່ ຜູອ້ ູ່ ານຕອ້ ງ ເຂາົ້ ໃຈຄວາມຄດິ ນນັ້ ດວ້ ຍ. ການອູ່ ານມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຍູ່ ງິ ເພາະມນັ ຊູ່ ວຍໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ສາມາດຮບັ ຮູ,້ ເຂາົ້ ໃຈເຫດການ ແລະ ສູ່ ງິ ຕູ່ າງໆເກີດ ຂນຶ້ ໃນອະດດີ ກູ່ ໍຄປື ັດຈບຸ ນັ ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ມອີ າລມົ ມູ່ ວນຊູ່ ນື , ມສີ ະຕີປັນຍາກວ້ າງຂວາ້ ງ ແລະ ສາມາດປັບ ປູ່ ຽນພດຶ ຕກິ າໍ ໃຫເ້ ໜາະສມົ ກບັ ຄວາມເປັນຈງິ ຂອງສງັ ຄມົ . ການອູ່ ານໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ໂດຍສະເພາະແມູ່ ນການ ສກຶ ສາວຊິ າການຕູ່ າງໆ. ການອູ່ ານເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ມຄີ ວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ເຖງິ ອະດດີ ໃນປັດຈຸບນັ ຊູ່ ວຍເພູ່ ີມພູນ ສະຕປິ ັນຍາ, ຮູຂ້ ໍຄ້ ວາມເປັນຈງິ . 2.ຈຸດປະສົງ ແລະ ຄຸນຄູ່ າການອູ່ ານ 2.1 ຈຸດປະສົງຂອງການອູ່ ານ. ຈຸດປະສງົ ຂອງການອູ່ ານມີ 3 ຢູ່ າງຄ:ື ກ. ການອູ່ ານເພູ່ ອື ຄວາມຮູ ້ 25

ແມູ່ ນການອູ່ ານໜງັ ສູ່ ປື ະເພດຕາໍ ລາ, ສາລະຄະດ,ີ ວາລະສານ, ໜງັ ສພື ມິ ແລະ ຂໍ້ຄວາມຕູ່ າງໆເພູ່ ືອ ໃຫຮ້ ູເ້ ນອື້ ເລູ່ ອື ງຂອງບນັ ຫາດູ່ ງັ ກູ່ າວ. ຂ. ການອູ່ ານເພູ່ ືອຄວາມຄິດ ແມູ່ ນແນວຄດິ ທາງປັດສະຍາ, ວດັ ທະນາທາ, ຈະລຍີ ະທາໍ ແລະຄວາມຄດິ ເຫນັ ທູ່ ວົ ໄປມກັ ແຊກໃນໜງັ ສເື ກອື ບເລູ່ ອື ງ, ຜູອ້ ູ່ ານຕອ້ ງພຈີ າລະນາຄດັ ເລອື ກເອາົ ແນວຄວາມຄດິ ທູ່ ດີ ນີ າມາໃຊເ້ ພອື ໃຫເ້ ປັນປະໂຫຍດ. ຄ. ການອູ່ ານເພູ່ ືອຄວາມບັນເທງີ . ແມູ່ ນອູ່ ານເພູ່ ອື ຄວາມເບກີ ບານມູ່ ວນຊູ່ ນື ແລະເພູ່ ອື ເບາົ ສະໝອງ, ເພູ່ ອື ຜູ່ ອນຄາຍຄວາມເຄູ່ ງັ ຕຶງ ສູ່ ວນ ຫາຼ ຍແມູ່ ນນທີ ານ ຊຽງໝຽ້ ງ, ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ນະວະນຍິ າຍແລະປື້ມກະຕຸນຕູ່ າງໆ. 2.2 ໜັງສືໃນປະຈຸບັນ. ໜງັ ສໃື ນປະຈບຸ ນັ ມຫີ ຼາຍປະເພດຕູ່ າງກນັ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ ແລະ ຍງັ ມກີ ານຈາແນກຫາຼ ຍວທີ ຄີ :ື -ຈາໍ ແນກຄາໍ ປະພນັ ແບບຮອ້ ຍແກວ້ ແລະ ຮອ້ ຍກອງ. -ຈໍາແນກຕາມຮູບແບບຕາມລກັ ສະນະປະພນັ ມບີ ດົ ລະຄອນ, ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ນະວະນຍິ າຍ, ຈດົ ຫມາຍ, ບດົ ລາຍງານ, ສາລະຄະດ,ີ ຕາໍ ລາ... -ຈໍາແນກຕາມເນອື້ ຫາມເີ ລູ່ ອື ງສມົ ມຸດ ແລະ ເລູ່ ອື ງຈງີ . -ຈາໍ ແນກຕາມວຊີ າການ ເຊນັ : ເລູ່ ອື ງເສດຖະກດິ , ວດັ ທະນາທາ, ການເມອື ງ, ສງັ ຄມົ ... -ຈາໍ ແນກຕາມກາໍ ນດົ ເວລາທພີ ມີ ເຊນັ : ໜງັ ສພື ມີ ລາຍວນັ , ວາລະສານ, ນຕິ ະຍະສານ... -ຈໍາແນກຕາມລກັ ສະນະໜງັ ສເື ປັນເຫຼມັ້ , ໜງັ ສຮື ູ່ ວມງານຂອງນກັ ຂຽນຫຼາຍຄນົ . -ຈໍາແນກຕານລກັ ສະນະຂອງໜງັ ສທື ູ່ ພີ ວກເຮາົ ເຄຍີ ພບົ ຢູ່ ູໃນປັດຈບຸ ນັ . 2.3 ຄຸນຄູ່ າຂອງການອູ່ ານ ໃນການສູ່ ງົ ເສມີ ການອູ່ ານ, ຄຄູ ວນຊໃີ້ ຫຮ້ ູຄ້ ຸນຄູ່ າຂອງການອູ່ ານ ເພູ່ ອື ເປັນແນວທາງໃນການເລອື ກໜງັ ສູ່ ື ທູ່ ມີ ຄີ ຸນຄູ່ າດູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ. ຄຸນຄູ່ າທາງອາລົມ ເປັນວນັ ນະຄະດທີ ມີ ຄີ ວາມງາມທງັ ຖອ້ ບຄໍາ, ນາສຽງ, ເນອື້ ໃນ, ອາດຮຽກວູ່ າ ມລີ ົດວນັ ນະຄະດີ ເຊູ່ ງີ ຕໍາລາສນັ ສະກດິ ກູ່ າວວູ່ າມີ 9 ລດົ ຄ:ື ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມຮກັ ຫຼື ຄວາມຍນີ ດ,ີ ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມລູ່ ນື ເລູ່ ງີ , ລດົ ແຫູ່ ງ ຄວາມສງົ ສານ, ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມຮາ້ ຍກາດ, ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມກາ້ ຫານ, ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມຢາ້ ນ, ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມຄຽດ ຊງັ , ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມປະຫາຼ ດໃຈ, ລດົ ແຫູ່ ງຄວາມສະຫງບົ . ຂ.ຄຸນຄູ່ າທາງສະຕິປັນຍາ ໜງັ ສດື ຍີ ູ່ ອມໃຫຄ້ ຸນຄູ່ າທາງສະຕປິ ັນຍາ ເຊູ່ ນັ : ຄວາມຮູ,້ ຄວາມຄິດສາ້ ງສນັ ບູ່ ໍເປັນແນວຄິດແບບ ທາໍ ລາຍ. ນອກຈາກຄວາມຮູທ້ າງວຊິ າການແລວ້ , ຍງັ ມຄີ ວາມຮູທ້ າງການເມອື ງ, ສງັ ຄມົ , ພາສາ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. ຄ. ຄຸນຄູ່ າທາງສງັ ຄົມ. ການອູ່ ານເປັນມລໍ ະດກົ ທາງວດັ ທະນາທໍາທູ່ ສີ ບື ຕູ່ ໍກນັ ມາແຕູ່ ບູຮານນະການ, ຫາກມະນຸດບູ່ ໍມນີ ໄິ ສ ຮັກການອູ່ ານ, ວດັ ທະນະທໍາຄົງສູນສນິ້ ໄປ, ຈະບູ່ ໍສືບທອດມາເຖິງທຸກວນັ ນີ້ ວດັ ທະນະທໍາທາງພາສາ, ການເມອື ງ, ການປະກອບອາຊບີ , ການສກຶ ສາ, ກດົ ໝາຍ...ເຫູ່ ຼາົ ນອີ້ າໄສໜງັ ສື ແລະ ການອູ່ ານເປັນເຄູ່ ືອງມໃື ນ 26

ການເຜຍີ ແຜູ່ ແລະ ພດັ ທະນາຄຸນຄູ່ າໃຫແ້ ກູ່ ສງັ ຄມົ . ໜງັ ສື ແລະ ຜູອ້ ູ່ ານຈູ່ ງຶ ອາໄສເຊູ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ ເປັນເລູ່ ອື ງສືບ ທອດວດັ ທະນະທໍາຂອງມະນຸດ, ໃນສງັ ຄມົ ທູ່ ຈີ ະເລນີ ແລວ້ ຖາ້ ວູ່ າໃນກູ່ ຸມຄນົ ຫາກບູ່ ໍມພີ າສາຂຽນ, ບູ່ ມໍ ໜີ ງັ ສ,ື ບູ່ ໍ ມກີ ານອູ່ ານ, ວດັ ທະນະທາໍ ຂອງສງັ ຄມົ ນນັ້ ກໍຈະຫາຼ້ ຫງຼັ ປາສະຈາກການພດັ ທະນາ. 3. ຄຸ ນລກັ ສະນະຂອງນກັ ອູ່ ານທູ່ດີ ີ 1. ມສີ າມະທິ 2. ມສີ ະມດັ ຖະພາບໃນການອູ່ ານ 4. ອູ່ ານໜງັ ສໄື ດໄ້ ວ 5. ມນີ ໄິ ສຮກັ ການອູ່ ານ ແລະ ມກັ ບນັ ທກຶ 6. ມຄີ ວາມຈາໍ ດີ 7. ມຄີ ວາມຮູເ້ ລູ່ ອື ງໃຊຫ້ ອ້ ງສະໝຸດ 8. ມກັ ສນົ ທະນາກບັ ຜູມ້ ຄີ ວາມຮູ ້ 9. ມກັ ທບົ ທວນຕດິ ຕາມເລູ່ ອື ງທູ່ ອີ ູ່ ານສະໝາໍ ສະເໝີ 10. ມວີ ຈິ າລະນາຍານໃນການອູ່ ານ 11. ອູ່ ານໄດດ້ ນົ 12. ອູ່ ານເປັນ 4. ວິທກີ ານອູ່ ານ ກູ່ ອນອູ່ ນື ໝດົ ເຮາົ ຕອ້ ງສງັ ເກດເບູ່ ງິ ເລູ່ ືອງ ທູ່ ເີ ຮົາຈະອູ່ ານນັນ້ ວູ່ າເປັ ນເລູ່ ືອງປະເພດໃດເຊູ່ ນັ : ບົດຄວາມ, ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ນະວະນຍິ າຍ, ຈດົ ໝາຍ, ກາບກອນ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. ອູ່ ານເລູ່ ອື ງນນັ້ ໂດຍຜູ່ ານຫຼາຍຂນັ້ ຕອນດູ່ ງັ ນ:ີ້ ກ. ການອູ່ ານຜູ່ ານໆ ຂນັ້ ຕນົ້ ຄວນອູ່ ານຄາໍ ນໍາ ແລະ ສາລະບານກູ່ ອນເພູ່ ອື ໃຫຮ້ ູໂ້ ຄງເລູ່ ືອງ ຫຼື ເປີ ດເບູ່ ງິ ຫົວ ເລູ່ ອື ງສາໍ ຄນັ ໃນເຫມຼັ້ ທູ່ ມີ ກັ ໃຊຕ້ ວົ ໃຫຍູ່ ເຫນັ ໄດຊ້ ດັ ເຈນ, ຜູທ້ ູ່ ມີ ທີ ກັ ສະການອູ່ ານອາດຈະອູ່ ານປືມ້ ໄດນ້ ບັ ສບິ ເຫຼັມ້ ໃນເວລາສນັ້ ໆ, ການອູ່ ານຂນັ້ ທໍາອດິ ນີ້ ຈະອູ່ ານເຫຼມັ້ ໃດກູ່ ໍຄວນອູ່ ານຜູ່ ານເສຍກູ່ ອນເພູ່ ອື ໃຫເ້ ຫນັ ພາບລວມຂອງ ປືມ້ . ຂ. ການອູ່ ານເລູ່ ອື ງເປັນການອູ່ ານເພູ່ ອື ໃຫຮ້ ູເ້ ນອື້ ເລູ່ ອື ງ, ຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໄດດ້ .ີ ການອູ່ ານຄງັ້ ນີຄ້ ວນອູ່ ານ ຕດິ ຕູ່ ກໍ ນັ ຈນົ ກວູ່ າຈະຈບົ ເນອື້ ຄວາມ ເພູ່ ອື ໃຫໄ້ ດແ້ ນວຄດິ , ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ໂດຍບູ່ ຂໍ າດຕອນ, ຖາ້ ຫາກມສີ ບັ ຍາກໃນຂໍຄ້ ວາມຍາກອາດອູ່ ານຜູ່ ານໄປເລຍີ ກູ່ ອນຖາ້ ວູ່ າຢຸ ດສະຫງກັ ເພູ່ ອື ອູ່ ານຊໍາ້ ຫຼື ຄນົ້ ຫາສບັ ຈະພາໃຫແ້ ນວຄດິ ບູ່ ໍຕູ່ ໍເນູ່ ອື ງກນັ , ບາງຄງັ້ ຂໍຄ້ ວາມຖັດໄປ, ອາດເປັນການອະທບິ າຍຂະຫຍາຍຄວາມໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈໄດໂ້ ດຍບໍຕອ້ ງເສຍ ເວລາຫາສບັ . ການອູ່ ານຂນັ້ ນ,ີ້ ອາດຈະເຮດັ ເຄູ່ ອື ງໝາຍຂໍຄ້ ວາມທູ່ ຍີ ງັ ບູ່ ໍທນັ ເຂາົ້ ໃຈ ຫຼື ຂດີ ເສນັ້ ລູ່ ຸມຂໍ້ຄວາມສໍາ ຄນັ ໄວ,້ ບູ່ ໍຄວນຈດົ ບດົ ບນັ ທກຶ ສາລະສາໍ ຄນັ ໃນລະຫວູ່ າງນ,ີ້ ຈນົ ກວູ່ າຈະອູ່ ານໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈໂດຍຕະຫຼອດຫວົ ເລູ່ ອື ງແຕູ່ ລະ ໄລຍະເສຍກູ່ ອນ. ຄ. ການອູ່ ານຊໍາ້ ຫຼງັ ຈາກທູ່ ອີ ູ່ ານໂດຍລະອຽດແລວ້ ຫາກມຕີ ອນໃດບູ່ ໍເຂາົ້ ໃຈ ຫຼື ຕອ້ ງຫາສບັ ກຫໍ າສບັ ແລະ ທໍາ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈໃຫລ້ ະອຽດເສຍກູ່ ອນ. ງ. ການບນັ ທກຶ ສາລະສາໍ ຄນັ , ເມູ່ອື ເຂາົ້ ໃຈຢູ່ າງລະອຽດທງັ ສູ່ ວນຮູ່ ວມ ແລະ ສູ່ ວນຍູ່ ອຍແລວ້ ຈູ່ ງຶ ລງົ ມ.ື 27

ຈ. ບນັ ທກຶ ສາລະສາໍ ຄນັ ຫຼື ບນັ ທກຶ ກຫຍໂໍ້ ດຍໃຊຄ້ າໍ ເວາົ້ ຂອງຕົນເອງເຊູ່ ນັ : ຜູດ້ ໍາເນີນລາຍການວິທະຍຸ , ໂທລະທດັ , ຜູສ້ ໍາພາດຄວນຈດົ ຄາໍ ຫຼປື ະໂຫຍກສໍາຄນັ ໄວເ້ ພູ່ ອື ບູ່ ໍໃຫລ້ ູ່ ມື , ສູ່ ງິ ທູ່ ຄີ ວນເອາົ ໃຈໃສູ່ ຢູ່ າຫຍໂໍ້ ດຍທູ່ ີບໍ ເຂາົ້ ໃຈ. ຄໍາຄາມ 1. ການອູ່ ານໝາຍເຖິງຫຍງັ ? 2. ການອູ່ ານມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫຍງັ ແດູ່ ? 3. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການອູ່ ານມຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 4. ໜງັ ສປື ັດຈບຸ ນັ ມຫີ ຍງັ ແດູ່ ? 5. ການອູ່ ານມຄີ ຸນຄູ່ າຫຍງັ ແດູ່ ? ບົດທີ 5 ການຂຽນ 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນ ການຂຽນແມູ່ ນການສູ່ ສື ານວທິ ໜີ ູ່ງຶ ທູ່ ສີ ໍາຄນັ ເຊູ່ ງິ ມນັ ຕູ່ າງຈາກການສູ່ ສື ານດວ້ ຍວທິ ກີ ານເວາົ້ ການຟງັ ແລະ ການອູ່ ານ, ການຂຽນເປັນການສູ່ ສື ານທູ່ ມີ ກີ ານບນັ ທກຶ ເປັນລາຍລກັ ອກັ ສອນລະອຽດ, ຜູຂ້ ຽນຕອ້ ງຖູ່ າຍທອດຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ເອງຜູ່ ານຕວົ ອກັ ສອນ ແລະ ສນັ ຍາລກັ ຫຼື ເຄູ່ ອື ງໝາຍອູ່ ນື ໆ ທູ່ ຖີ ກື ກໍານດົ ໃຫນ້ າໍ ໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນການຂຽນໂດຍບູ່ ມໍ ີ ການໃຊທ້ ູ່ າທີ ແລະ ສຽງປະກອບ. 28

ການຂຽນແມູ່ ນການສູ່ ສື ານຢູ່ າງໜູ່ ງຶ ລະຫວູ່ າງຜູຂ້ ຽນກບັ ຜູອ້ ູ່ ານໂດຍໃຊຕ້ ວົ ອກັ ສອນເປັນພາຫະນະໃນການສູ່ ສື ານ ເພູ່ ອື ເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານຮບັ ຮູ ້ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຜູຂ້ ຽນ. ການຂຽນແມູ່ ນທັກສະໜູ່ ງຶ ໃນ 4 ທັກສະຂອງພາສາ. ທກັ ສະການຂຽນແມູ່ ນທກັ ສະທູ່ ຂີ ອ້ ນຂາ້ ງຍາກ ກວູ່ າທກັ ສະອູ່ ືນໆ ເນູ່ ືອງຈາກພວກເຮົາບູ່ ໍຄູ່ ອຍໄດເ້ ຝິກກັນຢູ່ າງເຕັມເມດັ ເຕັມໜູ່ ວຍ ຈູ່ ງຶ ເຮັດໃຫຫ້ ຼາຍ ຄົນຂຽນໄດແ້ ຕູ່ ບູ່ ໍແມູ່ ນຂຽນເປັນ. ໂດຍທູ່ ວົ ໄປແລວ້ ການຂຽນຈະມີ 2 ລກັ ສະນະຄື: ການຂຽນຕາມບອກ ແລະ ການຂຽນຕາມຈນິ ຕະ ນາການ. 1.1. ການຂຽນຕາມບອກ ການຂຽນຕາມບອກແມູ່ ນການຂຽນຖືກຕອ້ ງຕາມຈດຸ ປະສງົ ຂອງຜູບ້ ອກ ເຊູ່ ງິ ໃນນນັ້ ເປັນການເຝິກແອບ ຂອງພາສາລາວ ຫຼື ບດົ ປະເພດຕູ່ າງໆໃຫຖ້ ືກ. • ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການຂຽນຕາມຄໍາບອກ ການຂຽນຕາມບອກ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ເຊູ່ ນັ : - ຊູ່ ວຍເຝິກການຟງັ ໃຫດ້ ີ ແລະ ສາ້ ງຄວາມໝນັ້ ໃຈໃນການຂຽນໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງ. - ເຝິກແອບການໃຊສ້ ະມາທໃິ ຫຢ້ ູ່ ູກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ກີ ະທາໍ ຢູ່ ູ. - ຊູ່ ວຍໃຫຮ້ ູຂ້ ໍບ້ ກົ ພູ່ ອງໃນການຂຽນຂອງຕນົ ແລວ້ ນໍາມາປັບປຸງໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ . 1.2. ການຂຽນຕາມຈນິ ຕະນາການ ການຂຽນຕາມຈນິ ຕະນາການ ແມູ່ ນການຂຽນເພູ່ ອື ສະແດງຄວາມຄດິ , ຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕົນໃນ ເລູ່ ອື ງໃດເລູ່ ອື ງໜູ່ ງຶ ເພູ່ ອື ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານໄດຮ້ ບັ ຮູເ້ ຖງິ ເລູ່ ອື ງລາວຕູ່ າງໆທູ່ ຕີ ົນເອງຮູ.້ ສະນັນ້ , ການຂຽນຈະຕອ້ ງໃຫ ້ ຄວາມຮູ,້ ຄວາມຄດິ ແລະ ຄວາມມູ່ ວນຊູ່ ນື ແກູ່ ຜູອ້ ູ່ ານອກີ ດວ້ ຍ. ກ. ຄວາມຮູເ້ ບອື້ ງຕນົ້ ກູ່ ຽວກບັ ການຂຽນຕາມຈນິ ຕະນາການ ເພູ່ ອື ຢາກໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເຂາົ້ ໃຈຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຜູຂ້ ຽນນນັ້ ຈະຕອ້ ງໄດເ້ ອາົ ໃຈໃສູ່ ບາງບນັ ຫາຕູ່ ໍໄປນ:ີ້ • ລກັ ສະນະຂອງຜູຂ້ ຽນທູ່ ດີ ີ - ເປັນຜູທ້ ູ່ ສີ ນົ ໃຈໃນການອູ່ ານໜງັ ສທື ຸກປະເພດ ວູ່ າຈະເປັນໜງັ ສປື ະເພດເອກະສານດາ້ ນວິຊາ ການຕູ່ າງໆວາລະສານ, ບດົ ສອນ, ບດົ ຄວາມ, ນະວະນຍິ າຍ, ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ເລູ່ ອື ງທູ່ ແີ ປຈາກພາສາອູ່ ນື ໆ, ບດົ ກາບ ກອນ ຫຼື ບດົ ປະເພດຕູ່ າງໆ ແລະ ພອ້ ມທງັ ເປັນນກັ ອູ່ ານອກີ ດວ້ ຍ. - ເປັນຜູທ້ ູ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດໃຊພ້ າສາຢູ່ າງຖືກຕອ້ ງ ຮູຈ້ ກັ ໃຊພ້ າສາແບບງູ່າຍດາຍ, ບູ່ ໍສບັ ສົນ ແລະ ເປັນພາສາສຸ ພາບສວຍງາມ. - ເປັນຜູທ້ ູ່ ມີ ປີ ະສບົ ການໃນເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆ ເປັນຢູ່ າງດີ ແລະ ສາມາດນາໍ ເອາົ ເຫດການທູ່ ເີ ຄຍີ ພບົ ເຫນັ ມາຂຽນໄດ.້ - ເປັນຜູທ້ ູ່ ມີ ມີ າລະຍາດໃນການຂຽນ ບູ່ ນໍ າແບບຜູອ້ ູ່ ນື ແລະ ບູ່ ໍເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ນື ໄດຮ້ ບັ ຄວາມເສຍຫາຍ , ເດອື ດຮອ້ ນຈາກບດົ ຂຽນຂອງຕນົ . - ເປັນຜູທ້ ູ່ ມີ ນີ ດິ ໄສມກັ ສກຶ ສາຫາຄວາມຮູຢ້ ູ່ ູສະເໝີ - ເປັນຜູທ້ ູ່ ມີ ຄີ ວາມອດົ ທນົ ພະຍາຍາມ ຈາກຄາວພິ າກວຈິ ານຕູ່ າງໆ ໂດຍເຝິກການຂຽນຢູ່ ູສະເໝ.ີ 29

• ເລອື ກເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນ ຄວນເລອື ກເລູ່ ອື ງທູ່ ຕີ ນົ ສນົ ໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມຮູກ້ ູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງນນັ້ ຫຼາຍທູ່ ສີ ຸດ, ເປັນເລູ່ ອື ງທູ່ ສີ າມາດ ຊອກຂມໍ້ ູນໄດຫ້ ຼາຍເພູ່ ອື ປະກອບເຂາົ້ ໃນບດົ ຂຽນ ໃຫມ້ ເີ ນອື້ ໃນດີ ແລະ ຕູ່ ໍເນູ່ ອື ງກນັ . • ຕງັ້ ຈດຸ ປະສງົ ໃນການຂຽນ ຜູຂ້ ຽນຕອ້ ງຕງັ້ ຈດຸ ປະສງົ ໃນການຂຽນວູ່ າຂຽນເພູ່ ອື ຫຍງັ ເຊູ່ ນັ : - ເພູ່ ອື ໃຫຄ້ ວາມຮູ,້ ຄວາມບນັ ເທງີ - ເພູ່ ອື ໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ຮູຂ້ ໍປ້ ະຕບິ ດັ ທູ່ ແີ ທຈ້ ງິ . - ຮູວ້ ທິ ແີ ກໄ້ ຂ, ຂໍສ້ ະເໜແີ ນະນາໍ ຕູ່ າງໆ - ເພູ່ ອື ອະທບິ າຍ, ເລູ່ າົ ເລູ່ ອື ງ, ປຸກລະດມົ ນາໍ້ ໃຈ, ສູ່ ງັ ສອນ. - ວເິ ຄາະ, ວຈິ ານ ແລະ ອູ່ ນື ໆ... • ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນ ເລູ່ ມີ ຂຽນເລູ່ ອື ງທູ່ ງີ ູ່າຍກູ່ ອນ ເຊູ່ ນັ : ຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ປະຈໍາວນັ , ຂຽນບນັ ລະຍາຍຄວາມຮູສ້ ຶກໃນ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຕີ ນົ ເຄຍີ ເຫນັ . • ການເລູ່ ມີ ຂຽນເລູ່ ອື ງ ການເລູ່ ມີ ຂຽນເລູ່ ອື ງ ບູ່ ໍຈາໍ ເປັນຂຽນບດົ ຍາວກູ່ ໍໄດ ້ ຄວນຂຽນເປັນປະໂຫຍກລງົ ໄປ ເພູ່ ອື ເປັນການ ຮວບຮວມຄວາມຄດິ ກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນ ຫຼື ຂຽນໂຄງຮູ່ າງກູ່ ອນ. • ການເຝິກຂຽນຂຄໍ້ ວາມ ຫຼື ປະໂຫຍກ ການເຝິກຂຽນຂຄໍ້ ວາມ ຫຼື ປະໂຫຍກ ໃນແຕູ່ ລະຂດີ ໜາ້ ຂອງໂຄງຮູ່ າງ ໂດຍໃຊສ້ າໍ ນວນພາສາທູ່ ມີ ູ່ ວນ. • ເວລາພບົ ເຫນັ ເວລາພບົ ເຫນັ ສູ່ ງິ ໃດໜູ່ ງຶ ເມູ່ ອື ເກດີ ຄວາມຄດິ ທູ່ ຈີ ະຂຽນຂນຶ້ ມາ ຕອ້ ງບນັ ທກຶ ໂລດ ບູ່ ໍຄວນລໍຖາ້ ມໂີ ອກາດຈູ່ ງິ ຂຽນ. 2. ປະເພດ ຫຼື ຮູບແບບຂອງການຂຽນ ການຂຽນແບູ່ ງອອກເປັນ 2 ປະເພດໃຫຍູ່ ຄ:ື ກ. ການຂຽນປະເພດຄາໍ ຮອ້ ຍກອງ ແມູ່ ນການຂຽນທູ່ ມີ ຮີ ູບແບບບງັ ຄບັ ຄກື ານສໍາຜດັ ເອກ, ໂທ ດູ່ ງັ ນເີ້ ປັນຕນົ້ , ຊະນດິ ຂອງການຂຽນຮອ້ ຍ ກອງໄດ ້ ແກູ່ ກາບ, ກອນ, ໂຄງ, ສານຕູ່ າງໆ. ຂ. ການຂຽນປະເພດຄໍາຮອ້ ຍແກວ້ ເປັນການຂຽນທູ່ ບີ ູ່ ມໍ ກີ ານບງັ ຄບັ ຈາໍ ນວນຄໍາສໍາຜດັ ແຕູ່ ເປັນການເລອື ກສບັ ຖອ້ ຍຄໍາມາຜູກໃຫເ້ ປັນປະ ໂຫຍກ, ເປັນຂໍຄ້ ວາມ ແລະ ເປັນເລູ່ ອື ງລາວຢູ່ າງກມົ ກນື . ຊະນດິ ຂອງການຂຽນຮອ້ ຍແກວ້ ໄດແ້ ກູ່ ການຂຽນຮຽງ ຄວາມ, ບດົ ຄວາມ, ສາລະຄະດ,ີ ນະວະນຍິ າຍ, ເລູ່ ອື ງສນັ້ , ເລູ່ ອື ງແປ, ຈດົ ໝາຍ, ລາຍງານ, ບດົ ລະຄອນດູ່ ງັ ນີ້ ເປັນຕນົ້ . 3. ບັນຫາທູ່ ຄີ ວນເອາົ ໃຈໃສູ່ ໃນການຂຽນ 30

ເວລາດໍາເນນີ ການຂຽນ ບູ່ ໍວູ່ າຈະຂຽນບດົ ປະເພດໃດກຕໍ າມ ພວກເຮາົ ຄວນຄໍານງຶ ເຖິງຫກຼັ ພາສາ, ການໃຊ ້ ສະຫະຼ ສຽງສນັ້ , ສຽງຍາວລວມທງັ ການໃຊສ້ ບັ ພາສາທອ້ ງຖູ່ ນິ ເຊູ່ ງິ ນໍາໄປສູ່ ູ ການຕຄີ ວາມໝາຍຂອງສບັ ພາສາ ຜດິ ພາດຈາກຄວາມໝາຍເດມີ . • ການໃຊເ້ ຄູ່ ອື ງໝາຍວກັ ຕອນ ການໃຊເ້ ຄູ່ ອື ງໝາຍວກັ ຕອນແມູ່ ນບນັ ຫາໜູ່ ຶງທູ່ ີຄວນເອົາໃຈໃສູ່ ເພາະມນັ ຊູ່ ວຍໃຫກ້ ານອູ່ ານມຄີ ວາມ ສະດວກ, ຖືກຕອ້ ງຕາມຈງັ ຫວະ. ແຕູ່ ຖາ້ ວາງຜດິ ບູ່ ອນກໍສາ້ ງຄວາມຫຍຸ ງ້ ຍາກແກູ່ ຜູ ອ້ ູ່ ານ ແລະ ທັງເຮດັ ໃຫ ້ ຄວາມໝາຍຜດິ ຈາກເດມີ . ບດົ ຂຽນທູ່ ໜີ າ້ ອູ່ ານ ແລະ ໜາ້ ຕດິ ຕາມນນັ້ , ນອກຈາກຈະມຫີ ກຼັ ການຂຽນຕູ່ າງໆຂາ້ ງເທີງແລວ້ , ຜູຂ້ ຽນ ຄວນເອາົ ໃຈໃສເຖິງສູ່ ງິ ຕູ່ ໍໄປນ.ີ້ - ການສະແດງຄວາມຮູສ້ ກຶ ລງົ ໃນບດົ ຂຽນມຫີ ກຼັ ຖານອາ້ ງອງີ ໄດ ້ແລະເປັນຄວາມຮູທ້ ູ່ ຖີ ືກຕອ້ ງ. - ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຕອ້ ງ ແມູ່ ນຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ້ ເອງ ຖາ້ ແມູ່ ນຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູອ້ ູ່ ນື ຕອ້ ງບອກຊູ່ ຜື ູນ້ ນັົ້ ໄວນ້ າໍ ດວ້ ຍ. - ຖາ້ ໃຊຕ້ ວົ ສະກດົ ຕອ້ ງໃຫຖ້ ືກຕອ້ ງຕາມຫກຼັ ພາສາ. - ຄວນມວີ ກັ ຕອນທູ່ ຖີ ືກຕອ້ ງເໝາະສມົ . -ການຂຽນຕອ້ ງເປັນລະບຽບ, ຊດັ ເຈນ, ອູ່ ານງູ່າຍ ແລະ ສະອາດຮຽບຮອ້ ຍ 4. ການກຽມຕວົ ຂຽນ ການຂຽນທູ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບນນັ້ ນອກຈາກຄວາມຮູ ,້ ຄວາມສາມາດ, ມາລະຍາດ, ປະສົບການ ແລະ ຄວາມຊໍານານຂອງຜູຂ້ ຽນແລວ້ ຂໍສ້ າໍ ຄນັ ອກີ ຢູ່ າງໜູ່ ງຶ ແມູ່ ນການກຽມຕວົ ຂຽນ, ຜູທ້ ູ່ ຂີ ຽນໄດດ້ ີແມູ່ ນຜູ ທ້ ູ່ ີມກີ ານ ກະ ກຽມຂນັ້ ຕອນຄ:ື 4.1 ເລອື ກຫວົ ຂທໍ້ ູ່ ຈີ ະຂຽນ ການເລອື ກຫວົ ຂໍທ້ ູ່ ຈີ ະຂຽນແມູ່ ນຂນັ້ ຕອນທາໍ ອດິ ຂອງການເລູ່ ມີ ຕນົ້ ຂຽນ. ການຂຽນຈະມຜີ ນົ ສາໍ ເລດັ ແມູ່ ນຂນຶ້ ກບັ ວທິ ກີ ານເລອື ກເລູ່ ອື ງຂຽນ ເຊູ່ ງິ ສະແດງອອກບາງບນັ ຫາດູ່ ງັ ລູ່ ຸມນ:ີ້ - ການເລອື ກຫວົ ຂໍເ້ ລູ່ ອື ງບູ່ ໍຄວນກວາ້ ງ ຫຼື ແຄບໂພດ. - ເລອື ກເລູ່ ອື ງທູ່ ໜີ າ້ ສນົ ໃຈ ແລະ ເປັນເລູ່ ອື ງໃໝູ່ . - ເລອື ກເລູ່ ອື ງທູ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມຮູ ້ ແລະ ສາມາດເກບັ ກໍາຂໍມ້ ນູ ໄດ.້ - ເລອື ກຮູບແບບການຂຽນໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຫວົ ຂ.ໍ້ 5. ການໃຊໂ້ ວຫານ ໂວຫານຄກື ານໃຊຖ້ ອ້ ຍຄໍາທູ່ ຖີ ກື ຕອ້ ງ ເໝາະສມົ ກບັ ເນອື້ ໃນກູ່ ຽວກບັ ການໃຊຖ້ ອ້ ຍຄໍາດູ່ ງັ ກູ່ າວລວມທງັ ການຂຽນ ແລະ ການເວາົ້ . ຕາມປົກກະຕແິ ລວ້ ໂວຫານມີ 5 ປະເພດຄ:ື 5.1 ບນັ ລະຍາຍໂວຫານ ໝາຍເຖິງການເລູ່ າົ ເລູ່ ອື ງ, ບອກເລູ່ າົ , ອະທບິ າຍເລູ່ ອື ງຕູ່ າງໆ ຕາມລໍາດບັ ຂອງເຫດການ. ການຂຽນບັນ ລະຍາຍໂວຫານມຈີ ດຸ ປະສງົ ແນູ່ ໃສູ່ ຄວາມຊດັ ເຈນ, ກະທດັ ຮດັ ເວາົ້ ແຕູ່ ບນັ ຫາສາໍ ຄນັ ໂດຍບູ່ ໄໍ ດສ້ ອດແຊກຄວາມ ຮູສ້ ກຶ ຂອງຜູຂ້ ຽນລງົ ໄປ. ບດົ ຂຽນທູ່ ໃີ ຊບ້ ນັ ລະຍາຍໂວຫານໄດແ້ ກູ່ ປະຫວດັ ສາດ, ຈດົ ໝາຍເຫດ, ບດົ ບນັ ທຶກ, 31

ນຍິ າຍ, ຕໍານານ ແລະ ການຂຽນແມູ່ ນເພູ່ ອື ສະແດງທດັ ສະນະ ແລະ ບດົ ຂູ່ າວເປັນຕນົ້ . ຫຼັກການຂຽນບນັ ລະ ຍາຍໂວຫານມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນຕອ້ ງເປັນເລູ່ ອື ງຈງິ , ຜູຂ້ ຽນ ຕອ້ ງມຄີ ວາມຮູກ້ ູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຕີ ນົ ເອງຈະຂຽນເປັນ ຢູ່ າງດ,ີ ຄວາມຮູດ້ ູ່ ງັ ກູ່ າວອາດຈະມາຈາກປະສບົ ການ ຫຼື ມາຈາກການຄນົ້ ຄວາ້ ດວ້ ຍຕນົ ເອງ. - ເລອື ກຂຽນສະເພາະບນັ ຫາສໍາຄນັ - ໝູນໃຊສ້ ບັ ພາສາທໍາມະດາ - ຮຽບຮຽງຄວາມຄດິ ໃຫຕ້ ູ່ ໍເນູ່ ອື ງ ແລະ ສໍາພນັ ກນັ ດ.ີ ຕົວຢູ່ າງ: ການບນັ ລະຍາຍໂວຫານ ພຸ ດທະສາສະໜາກູ່ າວໄວວ້ ູ່ າຄຸນນະທາທູ່ ເີ ຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເປັນບນັ ດດິ ມີ 5 ຢູ່ າງຄ:ື ສດັ ຈະ ຄຄື ວາມຈງິ , ທໍາ ມະ ຫຼື ສຸຈະລດິ ຄກື ານປະພດຶ ດ,ີ ອະຫງິ ສາ ຄຄື ວາມບູ່ ບໍ ຽດບຽນ, ສງັ ວະລະ ຄກື ານສງັ ລວມຕວົ ແລະ ທະມະ ຄຄື ວາມຂູ່ ມົ ໃຈ. ການອບົ ຮມົ ຈດິ ໃຈເປັນບນັ ຫາສາໍ ຄນັ ເພາະວູ່ າໃຈເປັນໃຫຍູ່ ສາມາດຕດັ ສນິ ທຸກຢູ່ າງໃນເມູ່ອື ໃຈ ປາຖະໜາ, ເມູ່ອື ຈດິ ໃຈງາມແລວ້ ການປະພດຶ ອນັ ໃດກູ່ ໍງາມ. 5.2 ພນັ ລະນາໂວຫານ ການພນັ ລະນາໂວຫານນີ້ ມຈີ ດຸ ແຕກຕູ່ າງກບັ ບນັ ລະຍາຍໂວຫານ ມເີ ປົາ້ ໝາຍເພູ່ ອື ຄວາມແຈູ່ ມແຈງ້ ລະອຽດລະອໍ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເກດີ ອາລມົ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ໄປກບັ ຜູຂ້ ຽນ. ການໃຊໂ້ ວຫານປະເພດນຜີ້ ູຂ້ ຽນຈະ ຕອ້ ງສອດແຊກຄວາມຮູສ້ ກຶ ລງົ ໄປໃນບດົ ໂດຍແນູ່ ໃສູ່ ການສາ້ ງພາບ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ . ການຂຽນໂວຫານປະ ເພດນໄີ້ ດແ້ ກູ່ ການຂຽນກູ່ ຽວກບັ ຄວາມສວຍງາມຂອງສະຖານທູ່ ຕີ ູ່ າງໆ, ການຍກົ ຍອ້ ງບຸກຄນົ , ການພດັ ພາກຈາກ ຄນົ ຮກັ . ການພນັ ລະນາໂວຫານມຫີ ກຼັ ການດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ເລອື ກໃຊຖ້ ອ້ ບຄາໍ ທູ່ ດີ ເີ ພູ່ ອື ໃຫສ້ ູ່ ຄື ວາມໝາຍ, ສູ່ ພື າບ, ສູ່ ອື າລມົ ເໝາະສມົ ກບັ ເນອື້ ໃນ ດູ່ ັງນນັ້ ຈູ່ ຶງ ເລອື ກຄາໍ ທູ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມໝາຍຊດັ ເຈນ, ອາດເລອື ກຄໍາທູ່ ໃີ ຫສ້ ຽງສໍາຜດັ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ກດີ ມສີ ຽງມູ່ ວນ ດວ້ ຍການສາໍ ຜດັ ສະຫະຼ ຫຼື ພະຍນັ ຊະນະຢູ່ ູນໍາກາບກອນອກີ ດວ້ ຍ. - ເນອື້ ໃນໃຈຄວາມດີ ເຖິງວູ່ າຢືດຍາວກູ່ ໍຕາມ ແຕູ່ ສູ່ ງິ ສາໍ ຄນັ ແນູ່ ໃສູ່ ໃຫເ້ ກດີ ພາບ, ອາລມົ ແລະ ຄວາມ ຮູສ້ ກຶ ໃຫສ້ ອດຄູ່ ອງກບັ ເນອື້ ໃນ. - ບາງກລໍ ະນກີ ູ່ ໍໃຊອ້ ຸປະມາໂວຫານ ແລະ ສາທກົ ໂວຫານ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ນອື້ ໃນມຄີ ວາມແຈູ່ ມແຈງ້ . ຕົວຢູ່ າງ: ການພນັ ລະນາໂວຫານ ດວງຕາເວນັ ກໍາລງັ ເຮູ່ ງັ ຮບີ ລອຍຕວົ ຂນຶ້ ສູງຈາກຂອບຟາ້ ສາດແສງລດັ ສະໝີໄປທູ່ ົວທູ່ ງົ ນາ. ສາຍລມົ ພັດມາ ເບາົ ໆ ເໝອື ນກບັ ວູ່ າມນັ ຍາ້ ນຕນົ້ ເຂາົ້ ເຈບັ ປວດ, ທູ່ ງົ ນາທູ່ ກີ ວາ້ ງໄກສຸດສາຍຕາປຽບເໝອື ນໜອງນາໍ້ ຄໍາອັນກວາ້ ງໃຫຍູ່ ໄພສານເປັນ ຄນື້ ຟອງ. ຊາວນາກູ່ ຸມນອ້ ຍໃຫຍູ່ ທູ່ ແີ ນມເຫນັ ແຕູ່ ໄກເປັນຈດຸ ສດີ ໍາໆ ທູ່ າມກາງຄນື້ ຟອງສຄີ ໍານັນ້ ກາໍ ລງັ ລງົ ມເື ກບັ ກູ່ ຽວຜນົ ຜະລດິ ຂອງເຂາົ ເຈາົ້ . ຄວາມອບົ ອູຸ່ນຈາກທອ້ ງຟາ້ ມາປຸງແຕູ່ ງເປັ ນເມດັ ເຂົາ້ ແຫູ່ ງຄວາມ ຮກັ , ຄວາມຫອມຫວານທງັ ມວນ ເພູ່ ອື ຄວາມສຸກຊູ່ ວົ ນລິ ນັ ດອນ. 5.3 ເທສະໜາໂວຫານ ເທສະໜາໂວຫານໝາຍເຖິງການຂຽນເພູ່ ອື ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເຫນັ ຄຸນ ແລະ ໂທດ ເພູ່ ອື ແນະນໍາສູ່ ັງສອນ ແລະ ໃຫປ້ ະຕບິ ດັ ຕາມ, ໃຫມ້ ແີ ນວຄດິ ອູ່ ຽງໄປຕາມແນວຄດິ ຂອງຜູຂ້ ຽນ. ການຂຽນເທສະໜາໂວຫານ ເໝາະກບັ ການ 32

ຂຽນບດົ ຄວາມສະແດງຄວາມກະຕນັ ຍູກະຕະເວທ,ີ ຄວາມຊູ່ ສື ດັ ສຸຈະລດິ , ຄວາມພາກພຽນ, ປະຢັດມດັ ທະ ຍດັ , ຄວາມເມດຕາກະລຸນາ ແລະ ເລູ່ ອື ງທູ່ ກີ ູ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຄໍາສູ່ ງັ ສອນທາງພຸ ດທະສາສະໜາ. ຫຼັກການຂຽນ ເທສະໜາໂວຫານມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ຕອ້ ງໃຊໂ້ ວຫານຕູ່ າງໆຄື ບນັ ລະຍາຍໂວຫານ, ພນັ ລະນາໂວຫານ, ອຸປະມາໂວຫານ ແລະ ສາທກົ ໂວຫານ. ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ນອື້ ໃນຊດັ ເຈນແຈູ່ ມແຈງ້ ມທີ ງັ ບນັ ຫາຕນົ້ ຕໍ ແລະ ສາໍ ຮອງ. ຜູອ້ ູ່ ານມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈ ເກດີ ມີ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຄອ້ ຍອູ່ ຽງໄປຕາມຜູຂ້ ຽນ, ຖາ້ ເປັນການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຄວນອະທບິ າຍທງັ ດາ້ ນຄຸນ ປະໂຫຍດ ແລະ ເປັນໂທດ ຫຼື ສະແດງເຫດ ຫຼື ຜນົ . - ຜູຂ້ ຽນເທສະໜາໂວຫານ ຕອ້ ງມຄີ ວາມຮູກ້ ູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຕີ ນົ ຈະຂຽນ ຕອ້ ງຮູໃ້ ຊເ້ ຫດຜນົ ແລະ ຫກຼັ ຖານອາ້ ງອງິ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ທູ່ ຕີ ນົ ສະເໜມີ າລຽງລາໍ ດບັ ຂໍຄ້ ວາມໃຫສ້ ໍາພນັ ກນັ . ຕວົ ຢູ່ າງ: ການຂຽນເທສະໜາໂວຫານ ມູນເຊອື້ ທາງວດັ ທະນະທໍາຂອງຊາດ ເປັນສູ່ ງິ ສໍາຄນັ ໃນການຢັ້ງຢືນເຖງິ ຄວາມເປັນຊາດ. ຕາບໃດວດັ ທະນະທໍາທາງ ດາ້ ນວດັ ຖຸ ແລະ ຈດິ ໃຈອນັ ເປັນມລໍ ະດກົ ຂອງຊາດຍງັ ໄດຮ້ ບັ ການປົກປັກຮກັ ສາ ແລະ ສບື ຖອດກໝໍ າຍຄວາມ ວູ່ າຊາດກູ່ ໍຍງັ ຄົງຢູ່ ູ . ດູ່ ງັ ນນັ້ , ທຸກຄົນໃນຊາດ ຕອ້ ງພູມໃຈ, ຮູຮ້ ັກ ແລະ ຫວງແຫນ, ສບື ທອດສູ່ ງົ ເສີມ ວດັ ທະນະທໍາອດັ ງີ າມຂອງຊາດລາວເຮາົ ໃຫຍ້ ນື ຍງົ ຄງົ ຕວົ ແລະ ກາ້ ວໜາ້ . 5.4 ສາທກົ ໂວຫານ ໝາຍເຖິງການຂຽນເພູ່ ອື ຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງສະໜບັ ສະໜູນເລູ່ ອື ງທູ່ ກີ ູ່ າວມານນັ້ ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈດຍີ ູ່ ງິ ຂນຶ້ ,ໃຫໜ້ ັກແໜນ້ ແລະ ເປັນໜາ້ ເຊູ່ ອື ຖ.ື ເລູ່ ອື ງທູ່ ນີ າໍ ມາຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງໄດແ້ ກູ່ ນິທານຊາດົກ, ເລູ່ ືອງຈາກວນັ ນະຄະດີ ແລະ ເລູ່ ອື ງຈາກ ປະຫວດັ ສາດ. ຕວົ ຢູ່ າງ: ການຂຽນສາທກົ ໂວຫານ ຄນົ ທູ່ ທີ າໍ ປະໂຫຍດແກູ່ ຄນົ ອູ່ ນື ຖາ້ ຈະປຽບທຽບໃຫເ້ ຫນັ ງູ່າຍ ກໍຄຕື ນົ້ ໄມໃ້ ນບາ້ ນ ທຸກບາ້ ນລວ້ ນແຕູ່ ມຕີ ນົ້ ໄມ,້ ຕນົ້ ໄມບ້ າງຊະນດິ ກູ່ ປໍ ູກໄວເ້ ພູ່ ອື ຄວາມງາມ, ບາງຊະນດິ ກໍປູກໄວເ້ ພູ່ ອື ກນິ ໝາກ. ຕນົ້ ໄມເ້ ຫູ່ ຼົານີພ້ ວກເຮາົ ຖະນຖຸ ະ ໜອມ ບວົ ລະບດັ ຮກັ ສາ. ແຕູ່ ມຕີ ນົ້ ໄມບ້ າງຊະນດິ ພວກເຮາົ ບູ່ ຕໍ ອ້ ງການ ເຮາົ ກບໍ ູ່ ເໍ ອາົ ຫວົ ຊາ ແລະ ບູ່ ໍ ປົກປັກຮກັ ສາ, ເພາະວູ່ າມນັ ບູ່ ໍເປັນປະໂຫຍດໃຫແ້ ກູ່ ເຮາົ . ຄນົ ເຮາົ ກູ່ ໍຄກື ນັ ກບັ ຕນົ້ ໄມ,້ ຄນົ ອູ່ ນື ຈະຮກັ ແພງ ຫຼື ຊງັ ກຍໍ ອ້ ນເຮາົ ກະທາໍ ມປີ ະໂຫຍດ ຫຼື ບູ່ ມໍ ປີ ະໂຫຍດແກູ່ ເຂາົ . 5.5 ອຸປະມາໂວຫານ ໝາຍເຖິງການຂຽນປຽບທຽບ ໂດຍສາມາດປຽບທຽບ ເລູ່ ອື ງທູ່ ເີ ປັນຮູບປະທໍາ ແລະ ນາມມະທໍາເພູ່ ອື ໃຫ ້ ຜູອ້ ູ່ ານເຂາົ້ ໃຈດາ້ ນຄວາມໝາຍ, ດາ້ ນພາບ ແລະ ເກດີ ອາລມົ . ອຸປະມາໂວຫານ ເປັນໂວຫານເສມີ ການບັນລະ ຍາຍໂວຫານ, ພນັ ລະນາໂວຫານ ແລະ ເທສະໜາໂວຫານເພູ່ ອື ໃຫຊ້ ດັ ເຈນຜູອ້ ູ່ ານເຂາົ້ ໃຈເປັນໜາ້ ເຊູ່ ອື ຖ.ື ຕົວຢູ່ າງ: ການຂຽນອຸປະມາໂວຫານ ພະພຸດທະເຈາົ້ ປຽບເໝອື ນຄນົ ພາທາງໄປສູ່ ູປະທບີ ຊສີ້ ູ່ ອງທາງ ໃຫເ້ ຮາົ ເຫນັ ຢູ່ າງຖະນດັ ຕາປະທບີ ນຄີ້ ພື ະ ທໍາ ຜູໃ້ ດໄດຟ້ ັງທໍາມະເທດສະໜາ ຫຼື ອູ່ ານໜງັ ສທື າໍ ຈະໄດຊ້ ູ່ ວື ູ່ າສະຫາຼ ດ, ຮູຈ້ ກັ ກາ້ ວເດນີ ເຂາົ້ ຫາດວງໄຟ ເພູ່ ອື ອາ ໄສແສງສະຫວູ່ າງໃຫແ້ ລເຫນັ ເສນັ້ ທາງເດນີ ໄປຢູ່ າງແຈູ່ ມແຈງ້ ໂດຍບູ່ ໍຕອ້ ງເຕະສະດຸດ ຫຼື ຕກົ ຂຸມ ອາດເດນີ ໄປສູ່ ູ 33

ສະຖານທູ່ ແີ ຫູ່ ງຄວາມສຸກໄດ ້ ໂດຍສະດວກສະບາຍ. ສູ່ ວນຜູທ້ ູ່ ກີ ຽດຄາ້ ນບູ່ ໍມກັ ຟງັ ທາໍ ມະວໄິ ນ ກໍບູ່ ຕໍ ູ່ າງຫຍງັ ກບັ ຜູໂ້ ງູ່ຈາ້ ທູ່ ບີ ູ່ ຮໍ ູຈ້ ກັ ກາ້ ວເດນີ ເຂາົ້ ຫາດວງໄຟ. ຖາ້ ຫາກວູ່ າຕວົ ເອງເຕະສະດຸດ ຫຼື ຕກົ ຂຸມ ຈະຕຜິ ູອ້ ູ່ ນື ບູ່ ໍໄດ ້ ເພາະກະ ໂຕເຂາົ ເອງມໜີ າ້ ທູ່ ຊີ ູ່ ວຍຕນົ ເອງ ເຊູ່ ງິ ກງົ ກບັ ຄາໍ ສຸພາສດິ ທູ່ ວີ ູ່ າ: “ ຕນົ ເປັນທູ່ ເີ ພູ່ ງິ ຂອງຕນົ ’’. ຄໍາຖາມ 1. ການຂຽນຕາມຄາໍ ບອກ ແລະ ການຂຽນຕາມຈນີ ຕະນາການມຄີ ວາມແຕກຕູ່ າງກນັ ແນວໃດ? 2. ການຂຽນມຈີ ກັ ປະເພດຄປື ະເພດໃດແດູ່ ? 3.ໂວຫານ ມຈີ ກັ ປະເພດຄປື ະເພດໃດແດູ່ ? ບດົ ທີ 6 ການຂຽນໂຄງຮູ່ າງ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງໂຄງຮູ່ າງ 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງໂຄງຮູ່ າງ ໂຄງ້ ຮູ່ າງ ໝາຍເຖິງການກາໍ ນດົ ເຄາົ້ ໂຄງຂອງບດົ ຮຽນ ໂດຍການຈດັ ລາໍ ດບັ ເນອື້ ໃນ ແນວຄດິ ສາໍ ຄນັ ເພູ່ ອື ເປັນແນວທາງໃການຂຽນ. ການວາງໂຄງຮູ່ າງກູ່ ອນຂຽນ ຊູ່ ວຍໃຫບ້ ດົ ຂຽນມຄີ ວາມສມົ ບູນ, ຂຽນງູ່າຍ, ຊູ່ ວຍໃນການຈດັ ລໍາດບັ ໄດ ້ ດີ ແລະ ມເີ ນອື້ ໃນທູ່ ແີ ນູ່ ນອນ ຢູ່ ູໃນຂອບເຂດຂອງໂຄງຮູ່ າງທູ່ໄີ ດກ້ ໍານດົ ໄວ.້ ການຂຽນມກີ ານວາງໂຄງຮູ່ າງໄວກ້ ູ່ ອນ ປຽບເໝອື ນການເຮດັ ວຽກທູ່ ມີ ກີ ານວາງແຜນການໄວລ້ ວງໜາ້ . 1.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງໂຄງຮູ່ າງ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການຂຽນໂຄງ້ ຮູ່ າງກູ່ ອນການຂຽນມດີ ູ່ ງັ ນີ້ 34

• ໂຄງຮູ່ າງ ຊູ່ ວຍໃຫເ້ ຮາົ ລະດມົ ແນວຄວາມຄດິ ກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນໝາຍຄວາມວູ່ າຮວບຮວມ ຄວາມຄດິ ຈາກຂມໍ້ ູນ ຫຼື ປະສບົ ການຕວົ ຈງິ . • ການວາງໂຄງຮູ່ າງຊູ່ ວຍໃຫກ້ ານຂຽນມຄີ ວາມສໍາພນັ ກນັ ດໝີ າຍຄວາມວູ່ າເຮາົ ນໍາເອາົ ຂໍ້ມູນຈາກການ ຮວບຮວມແນວຄວາມຄດິ ມາຮຽບຮຽງໃຫເ້ ໝາະສມົ ຕາມຂນັ້ ຕອນ, ຕາມລໍາດບັ ຄວາມສາໍ ຄນັ , ຕາມລາໍ ດບັ ເຫດ ຫາຜນົ ຫຼື ອນັ ລວມໄປຫາອນັ ສະເພາະ. • ໂຄງຮູ່ າງຊູ່ ວຍຜູຂ້ ຽນພຈິ າລະນາບນັ ຫາທູ່ ຈີ ະເກດີ ແຕູ່ ລະເປົ້າໝາຍມຊີ ດັ ສູ່ ວນພໍດີ ຫຼື ບູ່ ໍ. 2. ຂນັ້ ຕອນການຂຽນໂຄງຮູ່ າງ 2.1. ລະດມົ ແນວຄດິ ໝາຍເຖງິ ການຮວບຮວມຄວາມຄດິ ກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນ, ແນວຄວາມຄດິ ທູ່ ຈີ ະຂຽນແມູ່ ນມາຈາກ ຄວາມຮູ,້ ບດົ ຮຽນ, ປະສບົ ການ ແລະ ຄວາມຊໍານານຂອງຕນົ ເອງ. 2.2 ຄດັ ຈອ້ ນເນອື້ ໃນແນວຄດິ ໃນການລະດມົ ແນວຄດິ ເຮາົ ຈະຮວບຮວມແນວຄດິ ທຸກຢູ່ າງທູ່ ຄີ ດິ ໄດ ້ ບາງຄວາມຄດິ ອາດຈະອອກນອກ ເລູ່ ອຶື ງໄກຈາກເລູ່ ອື ງທູ່ ເີ ຮາົ ຈະຂຽນບູ່ ໍກູ່ ຽວກບັ ຫວົ ຂໍຫ້ ຼາຍປານໃດ, ຄວນຄດັ ແນວຄວາມຄດິ ດູ່ ັງກູ່ າວອອກເອົາ ສະເພາະແຕູ່ ແນວຄດິ ທູ່ ເີ ປັນສາລະສໍາຄນັ ທູ່ ກີ ູ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ເລູ່ ອື ງທູ່ ຈີ ະຂຽນນນັ້ . 2.3 ຈດັ ລາໍ ດບັ ແນວຄດິ ເມູ່ ອື ຄດັ ຈອ້ ນເນອື້ ໃນແນວຄດິ ເຂາົ້ ຫາກນັ ແລວ້ ກໍນາໍ ມາຮຽງລາໍ ດບັ ຄວາມໃຫເ້ ໝາະສົມກບັ ປະເພດ ຂອງບດົ .ການຮຽງລໍາດບັ ມຫີ າຼ ຍແບບເຊູ່ ນັ : ກ. ລໍາດັບຕາມເຫດ ແລະ ຜົນ ການຈດັ ລະດບັ ແນວຄດິ ຂອງບດົ ຮຽນໃດໜູ່ ງຶ ເຮາົ ຄວນຈດັ ຕາມເຫດຫາຜນົ (ຫຼື ຈາກຜນົ ໄປຫາ ເຫດ), ການຈດັ ລະດບັ ແນວຄດິ ຂອງບດົ ຮຽນໃດໜູ່ ງຶ ເຮາົ ຄວນຈດັ ຕາມເຫດຫາຜນົ (ຫຼື ຈາກຜນົ ໄປຫາເຫດ), ການລໍາດບັ ປະ ເພດນເີ້ ໝາະແກູ່ ການຂຽນບດົ ປະເພດຕູ່ າງໆ ໂດຍສະເພາະແມູ່ ນບດົ ວເິ ຄາະບນັ ຫາຕາມເຫດຫາ ຜນົ ຫຼື ຈາກຜນົ ໄປຫາເຫດ. ການຂຽນບດົ ຄວາມທູ່ ຕີ ອ້ ງການໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເຫນັ ດນີ ໍາ ກຕໍ ອ້ ງໃຊວ້ ທິ ູ່ ຊີ ແີ້ ຈູ່ ງສາເຫດ ກູ່ ອນ ແລວ້ ຈູ່ ງິ ສະແດູ່ ງຜນົ ໄດຮ້ ບັ ຕາມຫງຼັ . ຂ. ລໍາດບັ ຕາມເວລາ ຫຼື ເຫດການ ການຂຽນບດົ ເລູ່ ອື ງໃດໜູ່ ງຶ ທູ່ ມີ ເີ ຫດການເກດີ ຂນຶ້ ເຮາົ ຕອ້ ງໃຊລ້ ະດບັ ຄວາມເຫດການກູ່ ອນ ຫຼື ຕາມ ຂນັ້ ຕອນຂອງເວລາທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ . ບາງຄງັ້ ຜູຂ້ ຽນ ອາດຈະລໍາດບັ ຄວາມຕາມເຫດການກູ່ ອນແລວ້ ຈູ່ ງິ ໃຊເ້ ວລາຕາມ ຫງຼັ . ມບີ າງກລໍ ະນ,ີ ຜູຂ້ ຽນອາດລໍາຕາມຂນັ້ ຕອນຂອງເວລາກູ່ ອນເຫດການທູ່ ຈີ ະເກດີ ຂນຶ້ . ຄ. ລໍາດບັ ຈາກສູ່ ວນລວມຫາສູ່ ວນສະເພາະ ຫຼື ສູ່ ວນສະເພາະຫາສູ່ ວນລວມ ການຂຽນເລູ່ ອື ງທູ່ ມີ ຂີ ໍມ້ ນູ ແຍກອອກບນັ ຫາລວມເປົ້າໝາຍສະເພາະ ເຮົາອາດຈະຈດັ ລໍາດບັ ແຕູ່ ເລູ່ ອື ງໃຫຍູ່ ແລວັ ມາເປັນເລູ່ ງື ສະເພາະຕາມລາໍ ດບັ ທູ່ ີ ເໝາະສມົ ຫຼື ຈດັ ລາໍ ດບັ ແຕູ່ ສູ່ ວນສະເພາະ ຕາມຂັນ້ ຕອນ ຂອງເລູ່ ອື ງກູ່ ອນ ແລວ້ ຈູ່ ງິ ກູ່ າວໄປຫາອນັ ລວມ. ການຈດັ ລໍາດບັ ແບບນເີ້ ຮດັ ໃຫກ້ ານຂຽນດໍາເນນີ ໄປຕາມຂນັ້ ຕອນ ຜູອ້ ູ່ ານເຂາົ ໃຈງູ່າຍຍອ້ ນວາເນອື້ ໃນບດົ ມຄີ ວາມສາໍ ພນັ ດ.ີ 2.4 ຂະຫຍາຍຄວາມຄດິ ຮຽບຮຽງເປນັ ຄາໍ ເວາົ້ 35

ເມູ່ອື ຄດັ ຈອ້ ນເນອື້ ໃນແນວຄດິ ຈດັ ລໍາດບັ ແນວຄດິ ທງັ ໝດົ ແລວ້ ເຮາົ ອາດອະທບິ າຍເພູ່ ມີ ເຕູ່ ມີ ແລະ ຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງປະກອບ, ໂຄງຮູ່ າງທູ່ ດີ ນີ ນັ້ ຕອ້ ງແມູ່ ນໂຄງຮູ່ າງທູ່ ີຂຽນໄດຢ້ ູ່ າງແຈູ່ ມແຈງ້ . ເມູ່ ອື ເຮາົ ຕອງ້ ການຂະຫຍາຍຄວາມ ຄດິ ລວມກຕໍ ອ້ ງຂະຫຍາຍຢູ່ ູໃນຂອບເຂດຂອງໂຄງຮູ່ າງທູ່ ວີ າງໄວ ້ ໂດຍສງັ ເຂບເພູ່ ືອໃຫເ້ ນອື້ ໃນຈະແຈງ້ , ມເີ ນືອ້ ໃນ ແລະ ລະດບັ ແນວຄດິ ທູ່ ສີ ດັ ເຈນແນູ່ ນອນ. ຖາ້ ຄວາມຮູຍ້ ງັ ບູ່ ໍທນັ ພຽງພທໍ ູ່ ີຈະຂຽນກກໍຕາມ ເຮົາຕອ້ ງຊອກຫາຂໍມ້ ູນເພູ່ ີມ ເຕມີ ແນວຄດິ ຕູ່ າງໆ ໃຫຊ້ ດັ ເຈນຂນຶ້ ຕູ່ ມື . ຈາກນນັ້ ຈູ່ ງຶ ລງົ ມຂື ຽນຕາມໂຄງຮູ່ າງທູ່ ວີ າງໄວ.້ 3. ປະເພດຂອງໂຄງຮູ່ າງ ໂຄງຮູ່ າງແບູ່ ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄື ໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂໍ້ ແລະ ໂຄງຮູ່ າງແບບປະໂຫຍກ. 3.1. ໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂໍ້ ໂຄງຮູ່ າງທູ່ ນີ ຍິ ມົ ຂຽນທູ່ ວົ ໄປຄື ໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂໍ້ ໂຄງຮູ່ າງປະເພດນປີ້ ະກອບດອ້ ຍຫວົ ຂໍ້ ຫຼື ເປົ້າໝາຍ ສາໍ ຄນັ ເຊູ່ ງິ ອາດຈະເປັນຄາໍ ສບັ ຫຼື ວະລສີ ນັ້ ໆ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈແນວຄດິ ຢູ່ າງກວາ້ ງຂວາງ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ປັນແນວທາງ ໃນການຂຽນ ຫຼື ອາດໃຊຕ້ ວົ ເລກ ຕວົ ອກັ ສອນ ຊວູ່ ຍໃຫກ້ ານລໍາດບັ ຫວົ ຂຕໍ້ ູ່ າງໆໃຫເ້ ປັນລະບຽບ. ຕວົ ຢູ່ າງ ຂນັ້ ຕອນການຂຽນໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂຄໍ້ ໍາວູ່ າ “ກຸບ’’. ກ. ລະດມົ ແນວຄດິ ແນວຄດິ ສາໍ ຄນັ ກູ່ ຽວກບັ ຫວົ ຂໍ້ “ຄໍາວູ່ າກຸບ’’ ມຄີ :ື - ກຸບມລີ ກັ ສະນະແນວໃດ? - ຄນົ ຢູ່ ູແຖວໃດນຍິ ມົ ໃຊກ້ ຸບ? - ຄນົ ລາວເລມີ ໃຊແ້ ຕູ່ ສະໄໝູ່ ໃດ? - ກຸບມອີ ງົ ປະກອບຍງັ ແດູ່ ? - ວດັ ຖຸ ທູ່ ໃີ ຊເ້ ຮດັ ກຸບມຫີ ຍງັ ແດູ່ - ການເຮດັ ກຸບມວີ ທິ ໃີ ດແດູ່ ຂ. ຄັດຈອ້ ນເນອື້ ໃນແນວຄດິ ເນອື້ ໃນແນວຄດິ ກູ່ ຽວກບັ ກຸບທູ່ ລີ ະດມົ ມາໃນຂໍໜ້ ູ່ ງຶ ເຫນັ ວູ່ າບູ່ ມໍ ແີ ນວຄດິ ໃດອອກນອກຈາກຂອບເຂດ ຂອງເລູ່ ອື ງ ແຕູ່ ກໍມອີ ນັ ຊາໍ້ ກນັ . ສະນນັ້ , ເຮາົ ສາມາດຄດັ ມາຢູ່ ູນາໍ ກນັ ໄດດ້ ູ່ ງັ ນີ້ - ຄວາມໝາຍຄໍາວູ່ າກຸບ, ລກັ ສະນະຮູບຮູ່ າງຂອງກຸບ (ປຽບທຽບໃສູ່ ໝວກ) - ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາຂອງກຸບ, ຄນົ ລາວເລູ່ ມີ ໃຊກ້ ຸບສະໄໝໃດ, ຄນົ ແຖວໃດນຍີ້ ມົ ໃຊກ້ ຸບ - ອງົ ປະກອບຂອງກຸບ - ວທິ ກີ ານເຮດັ ກຸບ ຄ. ການຈດັ ລະດບັ ເນອື້ ໃນແນວຄດິ - ຄວາມໝາຍຄາໍ ວູ່ າກຸບ - ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາຂອງກຸບ - ລກັ ສະນະ ແລະ ສູ່ ວນປະກອບຂອງກຸບ - ວທິ ເີ ຮດັ ກຸບ ງ. ການຂະຫຍາຍແນວຄດິ 36

• ຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ວູ່ າ ກຸບແມູ່ ນເຄູ່ ອື ງໃຊຊ້ ະນດິ ໜູ່ ງຶ ທູ່ ເີ ຮດັ ດວ້ ຍໄມປ້ ູ່ ອງ, ໃບຕານ, ຫຼື ກາບລາງ • ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາຂອງກຸບ - ມມີ າແຕູ່ ບູຮານນະການ - ຊາວໄຮູ່ ນາໃຊເ້ ປັນເຄູ່ ອື ງສຸບໃສູ່ ຫວົ ເພູ່ ອື ປອ້ ງກນັ ແດດ ແລະ ຝົນຕກົ ແລວ້ ຍງັ ຜະລດິ ເປັນສິນຄາ້ ຫຼື ດດັ ແປງ້ ເປັນເຄູ່ ອື ງທູ່ ລີ ະນກຶ ໄວວ້ າງສະແດງຕາມຫາ້ ງຮາ້ ນຕູ່ າງໆໃນປັດຈບຸ ນັ - ໃຊວ້ ດັ ຖຸ ທູ່ ໄີ ດມ້ າຈາກທໍາມະຊາດ. - ນຍິ ມົ ເຮດັ ກຸບໃນແຖບຊນົ ນະບດົ . • ລັກສະນະ ແລະ ສູ່ ວນປະກອບຂອງກຸບ. - ລກັ ຊະນະຂອງກຸບ ກຸບມລີ ກັ ຊະນະເປັນຮູບຈວຍ. - ສູ່ ວນປະກອບຂອງກຸບ - ໄມດ້ ວິ້ ຂດົ ເປັນວງົ ມນົ . - ໃບຄໍ,້ ໃບຕານ, ກາບລາງ, ໄມຊ້ ອດ... - ສາຍເຊອື ກນລີ ງົ ຫສຼື າຍເອນັ . • ວທິ ູ່ ເີ ຮດັ ກຸບ - ກຸບທູ່ ເີ ຮດັ ດວ້ ຍໄມປ້ ູ່ ອງ ນາໍ ເອາົ ໄມປ້ ້ອງມາຈກັ ເປັນກບີ າງໆແລວ້ ສານແບບຕາແຫຼວມລີ ກັ ສະນະເປັນ ຮູບຈວຍ. ຫງຼັ ຈາກສານແລວ້ ກຂໍ ອບຕນີ ຂອງກຸບແລວ້ ດວ້ ຍໄມດ້ ວິ້ ທູ່ ຂີ ດົ ເປນັ ວງົ ມນົ ແລວ້ ຫຍບິ ດວ້ ຍເຊອື ກນລີ ງົ ຫຼື ສາຍເອນັ - ກຸບທູ່ ເີ ຮດັ ດວ້ ຍໃບຄໍ,້ ກາບລາງ, ໃບຕານ ຄດົ ໄມດ້ ວິ້ ເປັນຮູບວງົ ມນົ ນອ້ ຍ. ໃຫຍູ່ ຕາມລໍາດບັ . ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ກູ່ ໍນໍາເອາົ ໃບຕານມາລຽນໃສູ່ ໃຫເ້ ປັນລກັ ສະນະຄາ້ ຍຄກື ບັ ຮູບຈວຍ, ຫຍິບດວ້ ຍສາຍນີລົງສຸ ດທາ້ ຍກໍ ຂອບຕນີ ຂອງກຸບດວ້ ຍໄມດ້ ວິ້ ຄກື ບັ ກຸບທູ່ ເີ ຮດັ ດວ້ ຍໄມປ້ ອ້ ງ. 3.2. ໂຄງຮູ່ າງແບບປະໂຫຍກ ໂຄງຮູ່ າງແບບປະໂຫຍກ ມເີ ປົາ້ ໝາຍແນວຄດິ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງໃນຮູບແບບປະໂຫຍກສົມບູນ. ມນັ ເຮດັ ໃຫຊ້ ດັ ເຈນ ເຂາົ້ ໃຈງູ່າຍ ແລະ ຂະຫຍາຍຄວາມຄດິ ຕູ່ ໍເນູ່ ອື ງກນັ ສະດວກໃນເວລາດາໍ ເນນີ ການຂຽນເພາະມີ ລາຍລະອຽດສດັ ເຈນກວູ່ າໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂ.ໍ້ ເພູ່ ອື ຄວາມສະດວກ ເຮາົ ສາມາດໃຊຕ້ ວົ ເລກ ຫຼື ຕວົ ອກັ ສອນ ຊູ່ ວຍລໍາດບັ ຫວົ ຂເໍ້ ຊູ່ ນັ ດຽວກນັ . ຕວົ ຢູ່ າງ: ຕກົ ໝູ່ ແູ ຫງ້ ເປັນແຫງ້ ຕກົ ໝູ່ ກູ າເປັນກາ - ຢັ້ງຢືນສູ່ ວນທູ່ ຖີ ກື ແລະ ຕາໍ ນສິ ູ່ ວນທູ່ ຜີ ດິ - ຢັງ້ ຢືນສູ່ ວນທູ່ ຖີ ືກ ສະພາບແວດລອ້ ມຂອງສງັ ຄມົ ການພວົ ພນັ ໃນສງັ ຄມົ ມຜີ ນົ ສະທອ້ ນຢູ່ າງແນູ່ ນອນ ເຖິງຄນົ ເຮາົ (ອະທຍິ າຍພສິ ູດ) ຄນົ ເຮາົ ຈະຮບັ ຜນົ ສະທອ້ ນອນັ ດຈີ າກສະພາບແວດລອ້ ມ ແລະ ກງົ ກັນຂາ້ ມຖາ້ ຄນົ ເຮາົ ຫາກຄອນແຄນກູ່ ໍອາດຈະໄດຮ້ ບັ ຜນົ ສະທອ້ ນອນັ ບູ່ ໍດເີ ຊູ່ ນັ ກນັ . - ຕໍານສິ ູ່ ວນຜດິ ປັດໄຈຕູ່ າງໆຂອງສະພາບແວດລອ້ ມທູ່ ສີ ະທອ້ ນເຖງິ ຄນົ ເຮາົ ບູ່ ໍອາດຊຂີ້ າດໄດເ້ ພາະວູ່ າ ຄນົ ເຮາົ ອາດສາມາດດດັ ແປງສະພາບແວດລອ້ ມໄດ ້ (ອະທບິ າຍພສິ ູດຕູ່ ມື ) ແຕູ່ ຄົນເຮາົ ມຊີ ວີ ດິ ຢູ່ ູ ໃນສະພາບ ແວດລອ້ ມທູ່ ດີ ແີ ລວ້ ກູ່ ໍໝາຍຄວາມວູ່ າຈະດໝີ ດົ . ຖາ້ ບູ່ ໍຮູຈ້ ກັ ຮູ່ ໍາຮຽນ ແລະ ດດັ ແປງຕນົ ເອງນາໍ ກໍບູ່ ໍອາດຈະດີ 37

ນາໍ ສະພາບແວດລອ້ ມນນັ້ ໄດ ້ (ອາ້ ງຫຼກັ ຖານ). ຄນົ ເຮາົ ມຊີ ວີ ດິ ຢູ່ ູໃນສະພາບແວດລອ້ ມທູ່ ບີ ູ່ ດໍ ແີ ລວ້ ກໍບູ່ ໍໝາຍ ຄວາມວູ່ າເປັນຄນົ ຊູ່ ວົ ໄປໝດົ . ຖາ້ ວູ່ າເຮາົ ຮູດ້ ດັ ແປ້ງສູ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແລະ ດດັ ແປ້ງຕນົ ເອງ ກູ່ ໍຈະກາຍເປັນຄົນ ທູ່ ດີ ເີ ຊູ່ ນັ ກນັ . - ຕກຶ ຕອງພຈິ າລະນາຄໍາສຸ ພາສດິ ໄດຊ້ ບີ້ ອກໃຫເ້ ຮາົ ເຫນັ ວູ່ າ ສະພາບແວດລອ້ ມຂອງການເປັນຢູ່ ູໄດສ້ ູ່ ງົ ຜນົ ສະທອ້ ນຢູ່ າງເລກີ ເຊູ່ ງີ ໃຫແ້ ກູ່ ຄນົ ເຮາົ . ນນັ້ ແມູ່ ນກດົ ເກນສູ່ ງົ ຜນົ ສະທອ້ ນເຊູ່ ງີ ກນັ ແລະກນັ . - ເພູ່ ອື ຢາກໃຫຕ້ ນົ ເອງເປັນຄນົ ດໃີ ນການເຮດັ ວຽກງານ, ການປະກອບອາຊບີ ແລະ ອູ່ ືນໆຕອ້ ງດຸໝູ່ ນັ ສກຶ ສາຮູ່ ໍາຮຽນເລອື້ ຍໆ. ແຕູ່ ຫາກຢູ່ ູໃນສະພາບແວດລອ້ ມທູ່ຫີ ຍຸງ້ ຍາກ ບູ່ ໍດ,ີ ບູ່ ໍສະດວກເຮາົ ກບໍ ູ່ ຢໍ າກນູ່ ງັ ກອດຫວົ ເຄູ່ າົ ຢູ່ ູລາ້ ໆ ບູ່ ໍປະປູ່ ອຍໃຫຜ້ ນົ ສະທອ້ ນອນັ ຊູ່ ວົ ຮາ້ ຍດງຶ ດດູ ເອາົ ໄປ. 4. ບາງຕວົ ຢູ່ າງກູ່ ຽວກບັ ໂຄງສາ້ ງໂຄງຮູ່ າງ ໂຄງຮູ່ າງກມໍ ຫີ ຼາຍແບບ,ແຕູ່ ມສີ ູ່ ງິ ສໍາຄນັ ແລວ້ ໂຄງຮູ່ າງແຕູ່ ລະແບບແຕູ່ ລະຊະນດິ ກໍລວ້ ນແຕູ່ ປະກອບມີ3 ພາກສູ່ ວນຄ:ື ຕງັ້ ບນັ ຫາ, ແລະ ສະຫຸບຼ ຫຼື ວູ່ າ (ເປິດເລູ່ ອື ງ, ເດນີ ເລອື ງ, ແລະ ສະຫຸບຼ ). 4.1. ໂຄງຮູ່ າງບດົ ພສີ ູດ. ບດົ ພສີ ູດ ກໍຄບື ດົ ແຕູ່ ງເລູ່ ອື ງອູ່ ນື ໆ ເຊູ່ ງິ ປະກອບດວ້ ຍ 3 ພາກສູ່ ວນຄື ຕງັ້ ບນັ ຫາ, ແກູ່ ໄຂບນັ ຫາ ແລະ ສະຫຸຼບ ກ. ຕງັ້ ບນັ ຫາ ຕງັ້ ບນັ ຫາແມູ່ ນກູ່ າວໂດຍສງັ ລວມກູ່ ຽວກບັ ບນັ ຫາທູ່ຈີ ະພສິ ູດ ເຊູ່ ນັ : ສະພາບແວດລອ້ ມ, ກາລະເທສະ ແລະ ອູ່ ນື ໆ. ຂ. ແກບ້ ນັ ຫາ. ແກບ້ ນັ ຫາແມູ່ ນແກສ້ ູ່ ງິ ທູ່ ຕີ ງັ້ ໄວຢ້ ູ່ າງເປັນລະບບົ ຕູ່ ໍເນູ່ ອື ງກນັ ໂດຍໃຫເ້ ຫດຜນົ ແລະ ຫຼກັ ການຕວົ ຈງີ ມາ ອາງອງີ ເຊູ່ ນັ : - ໃຫເ້ ຫດຜນົ ແລະ ຫກຼັ ຖານຕວົ ຈງີ ມາອາ້ ງອງີ ບນັ ຫາທີ 1 ແລວ້ ຫາຂສໍ້ ະຫຸບຼ ຫຍໍ້ - ໃສູ່ ເຫດຜນົ ແລະ ຫຼກັ ຖານຕວົ ຈງີ ມາອາ້ ງອງີ ບນັ ຫາທູ່ ີ 2 ແລວ້ ຫາຂສໍ້ ະຫຸບຼ ຫຍໍບ້ ນັ ຫານນັ້ ແລະ ຕູ່ ໍໆ ໄປຈນົ ຈບົ ຄ. ສະຫຸຼບ ສະຫຸຼບແມູ່ ນການສະຫຸບຼ ຜນົ ການພສີ ູດ ຫຜຼື ນົ ການສະແດງຄວາມຄດິ ສວນຕວົ ກູ່ ຽວກັບບນັ ຫາພສິ ູດ ແລະ ຊຊີ້ ູ່ ອງທາງໄວໃ້ ຫຄ້ ດິ ຢູ່ າງໃດຢູ່ າງໜູ່ ງຶ . ນອກຈາກນີ້ ຖາ້ ຍາກເນນັ້ ໜກັ ບນັ ສາໍ ຄນັ ກໍເຮດັ ໄດ.້ ຕົວຢູ່ າງ: ໂຄງຮູ່ າງພສິ ູດຄາໍ ສຸພາສດິ . ໄຮູ່ ບູ່ ໍຮກົ ຍອ້ ນເຈາົ້ ໝູ່ ນັ ພຽນ ໃຮູ່ ນາພຽງ ຍອ້ ນເຈາົ້ ໝູ່ ນັ ປ້ອງ. ກ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ຄວາມດຸໝນັ້ ຂະຫຍນັ ພຽນໃນການອອກແຮງງານ ເປັນປັດໄຈໝູ່ ງຶ ທູ່ ຮີ ບັ ປະກນັ ໃຫແ້ ກູ່ ໝາກຜນົ ຂອງ ວຽກງານ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງການພະລດິ ດູ່ ງັ ຄາໍ ສຸພາສດິ ທູ່ ວີ ູ່ າ: ໄຮູ່ ບູ່ ຮໍ ກົ ຍອ້ ນເຈາົ້ ໝູ່ ນັ ພຽນ ໃຮູ່ ນາພຽງ ຍອ້ ນເຈາົ້ ໝູ່ ນັ ປ້ອງ. 38

ຂ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ໄຮູ່ ບໍຮກົ ຍອ້ ນເຈາົ້ ໝູ່ ນັ ພຽນຄວາມໝາຍວູ່ າແນວໃດ ແມູ່ ນໄຮູ່ ທູ່ ມີ ແີ ຕູ່ ຕນົ້ ເຂາົ້ ຫຼື ສາລຂີ ຽວງາມດໂີ ດຍປາສະຈາກຫຍາ້ ແລະ ຕນົ້ ໄມອ້ ູ່ ຶນໆ. ສະແດງເຖິງ ຄວາມດຸໝູ່ ນັ ຂອງເຈາົ້ ຂອງໄຮູ່ ໃນການບວົ ລະບດັ ເສຍຫຍາ້ ຂາ້ ຫູ່ ູນເປັ ນຕນົ້ . ຖາ້ ເອົາໃຈໃສູ່ ບົວລະບັດໄຮູ່ ຫຼື ສວນດີ ຜນົ ໄດຮ້ ບັ ຈະເປັນຢູ່ າງໃດ (ຫາຫກຼັ ຖານມາອາ້ ງອງີ ). ໄຮູ່ ນາພຽງຍອ້ ນເຈາົ້ ຂອງໝູ່ ນັ ປອ້ ງ ໝາຍຄວາມວູ່ າແນວໃດ ແມູ່ ນໄຮູ່ ນາທູ່ ີມພີ ນື້ ຮາບພຽງດີ, ຮັກສານໍ້າໄວຫ້ ູ່ ຼໍລຽ້ ງຕົນ້ ເຂາົ້ ສະໝູ່ ໍາສະເໝີ. ຖາ້ ແປງດິນ ແລະ ບວົ ລະບດັ ເຂາົ້ ນາດີ ຜນົ ເກບັ ກູ່ ຽວຈະເປັນຢູ່ າງໃດ (ຫາຫກຼັ ຖານມາອາ້ ງອງີ ). ນໍາ້ ໃຈດຸໝູ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນມບີ ດົ ບາດສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູໃນຂງົ ເຂດວຽກງານ. ຄວາມດຸໝູ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນພາໃຫບ້ ນັ ລຸຜນົ ສາໍ ເລດັ (ຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງປຽບທຽບ). ຄ. ສະຫຸບຼ ສູ່ ງິ ທູ່ ພີ ສິ ູດມາຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ເປັນສູ່ ງິ ທູ່ ຖີ ືກຕອ້ ງ ຄວາມດຸໝູ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ແນວໃດ. ຄວນເຝິກຝົນຕນົ ເອງແນວໃດ ຈູ່ ຈິ ະກາຍເປັນຄນົ ດຸໝູ່ ນັ . 4.2. ໂຄງຮູ່ າງບດົ ວເິ ຄາະບດົ ວນັ ນະຄະດີ ກ. ຕງັ້ ບນັ ຫາ - ສະເໝຄີ ວາມເປັນມາ ຫຼື ສະພາບແວດລອ້ ມທາງປະຫວດັ ສາດ ທູ່ ບີ ດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດກີ າໍ ເນດີ ຂນຶ້ . - ສະເໝຊີ ູ່ ື ແລະ ປະຫວດັ ຜູແ້ ຕູ່ ງ ຫຼື ນາມປາກກາ. - ສະເໝເີ ນອື້ ໃນໂດຍຫຍໍ.້ ຂ. ວເິ ຄາະ ການວເິ ຄາະແຕູ່ ລະບດົ ອາດຈະບູ່ ໍຄກື ນັ ໂດຍອງີໃສູ່ ຈດຸ ພເິ ສດຂອງບດົ ດູ່ ງັ ກູ່ າວ. ບາງບດົ ອາດເຮາົ ສາມາດວິ ເຄາະໄປຕາມເນອື້ ໃນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງແຕູ່ ລະຕອນ ບາງບດົ ອາດວເິ ຄາະໄປຕາມສາຍຕວົ ລະຄອນ. ສູ່ ວນ ການວເິ ຄາະສລີ ະປະການແຕູ່ ງນນັ້ ບດົ ໃດກໍຕອ້ ງໄດເ້ ຮດັ ໃຫເ້ ປັນລະບບົ ຢູ່ າງຈະແຈງ້ ແລະ ມເີ ຫດຜນົ . - ວເິ ຄາະເນອື້ ໃນຄວາມໝາຍຂອງແຕູ່ ລະຕອນ - ວເິ ຄາະການກະທາໍ ຂອງຕວົ ລະຄອນ - ວເິ ຄາະບນັ ຫາອູ່ ນື ໆຕາມທູ່ ຜີ ູວ້ ເິ ຄາະເຫນັ ວູ່ າຈໍາເປັນ. - ວເິ ຄາະທາງດາ້ ນສລີ ະປະການແຕູ່ ງ. - ຈໍາແນກຕລີ າຄາທາງດາ້ ນເນອື້ ໃນ ແລະ ສລີ ະປະ - ຕາໍ ນວິ ຈິ ານຈດຸ ອູ່ ອນ. ຄ. ສະຫຸຼບ ຕລີ າຄາລວມຜນົ ສະທອ້ ນ, ຜນົ ປະໂຫຍດ ແລະ ການນໍໃ້ ຊ.້ ສະແດງທດັ ສະນະ ຫຼື ຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕນົ . 4.3. ໂຄງຮູ່ າງບດົ ແຕູ່ ງປະສມົ 39

ບດົ ແຕູ່ ງປະສມົ ແມູ່ ນບດົ ແຕູ່ ງປະເພດໝູ່ ງຶ ທູ່ ໃີ ຊທ້ ດິ ສະດີ ແລະ ຂໍມ້ ູນຕວົ ຈງິ ມາພສິ ູດ ແລະ ອະທບິ າຍ, ອະທບິ າຍ ແລະ ວຈິ ານ, ພສິ ູດ ແລະ ວຈິ ານ, ອະທບິ າຍເພູ່ ອື ເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເຂາົ້ ໃຈ ເຊູ່ ືອໝັນ້ ແລະ ຍອມຮັບ ບນັ ຫານນັ້ . ໃນບດົ ແຕູ່ ງປະສມົ ບູ່ ໄໍ ດກ້ າໍ ນດົ ຕາຍຕວົ ຂນື້ ກບັ ຫວົ ບດົ ຫຼື ບນັ ຫາທູ່ ຕີ ອ້ ງການແຕູ່ ງ ເຊູ່ ນັ : ບາງບດົ ອາດ ມີ 2 ພາກສູ່ ວນຄື ອະທບິ າຍ+ພສິ ູດ, ອະບາຍ+ວຈິ ານ ຫຼື ບາງບດົ ກມໍ ີ 3 ພາກສູ່ ວນອະທບິ າຍ+ພສິ ູດ+ວຈິ ານ. ຕົວຢູ່ າງ ໂຄງຮູ່ າງບດົ ແຕູ່ ງປະສມົ . ກ. ຕງັ້ ບນັ ຫາ ການຕງັ້ ບນັ ຫາມຫີ າຼ ຍວທິ ີ ແລວ້ ແຕູ່ ຄວາມເໝາະສມົ , ບາງເທູ່ ອື ອາດຈະຕງັ້ ບັນຫາໂດຍທາງກົງ ຫຼື ທາງອອ້ ມ. ການ ຕງັ້ ບນັ ຫາໂດຍທາງກງົ ເວາົ້ ເຖງິ ສູ່ ງິ ທເີ ຮາົ ຈະແກໄ້ ຂນນັ້ ໂລດ. ການຕງັ້ ບນັ ຫາໂດຍທາງອອ້ ມແມູ່ ນເວາົ້ ເຖງິ ຄວາມສາໍ ຄນັ , ທູ່ ມີ າ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງບນັ ຫາໂດຍຫຍໍ້ ແລວ້ ຈູ່ ງິ ຍກົ ຄາໍ ເວາົ້ ຫຼື ສຸ ພາສດິ ທູ່ ກີ ູ່ ຽວຂອ້ ງມາໃສູ່ . ຂ. ແກບ້ ນັ ຫາ ການແກບ້ ນັ ຫາແມູ່ ນດາໍ ເນນີ ໄປຕາມລາໍ ດບັ ຄື ແກບ້ ນັ ຫາທີ 1 ສໍາເລດັ ແລວ້ ກາ້ ວເຂາົ້ ສູ່ ູບນັ ຫາທີ 2 ແລະ ສະຫຸບຼ ໄປຕາມລາໍ ດບັ ຕູ່ ໍໆໄປ. ຄ. ສະຫຸຼບ - ເວາົ້ ເຖງິ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງບດົ ນນັ້ ໂດຍຫຍ.ໍ້ - ເວາົ້ ເຖງິ ຄຸນຄູ່ າ ແລະ ຜນົ ສະທອ້ ນຂອງບນັ ຫານນັ້ ຕູ່ ຊໍ ວີ ດິ ຕວົ ຈງິ . - ສະແດງທດັ ສະນະຂອງຕນົ ຕູ່ ໍກບັ ບນັ ຫານນັ້ . ຄໍາຖາມ 1. ຂນັ້ ຕອນການຂຽນໂຄງຮູ່ າງແບບຫວົ ຂມໍ້ ຈີ ກັ ຂນັ້ ຕອນຄຂື ນັ້ ຕອນໃດແດູ່ ? 2. ໂຄງຮູ່ າງແບບປະໂຫຍກປະກອບມຈີ ກັ ບນັ ຫາຄບື ນັ ຫາໃດແດູ່ ? ບດົ ທີ 7 ການຂຽນວກັ ຕອນ 1. ວັກຕອນ ແລະ ການພດັ ທະນາການຂຽນວກັ ຕອນ 1.1 ລັກສະນະຂອງວກັ ຕອນ ວກັ ຕອນໝາຍເຖງິ ຂໍຄ້ ວາມໜູ່ ງຶ ເຊູ່ ງິ ມໃີ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນເລູ່ອື ງໜູ່ ງຶ ໂດຍມປີ ະໂຫຍກຂະຫຍາຍໃຈຄວາມ ສໍາຄນັ ຢູ່ າງຈະແຈງ້ . ລກັ ສະນະຂອງວກັ ຕອນແມູ່ ນການເລູ່ ມີ ຫຍໜໍ້ າ້ ຄກື ານເລູ່ ມີ ໃຈຄວາມນນັ້ ເອງ ຫຼື ແມູ່ ນການ ຂຽນ ໂດຍຫຍບັ ຕວົ ໜງັ ສເື ບອື້ ງຊາ້ ຍມເື ຂາົ້ ໄປ 8-10 ຕວົ ອກັ ສອນ. ວກັ ໜູ່ ງຶ ຈະມຄີ ວາມສນັ້ ຍາວເທູ່ າົ ໃດກູ່ ໄໍ ດແ້ ຕູ່ ຕອ້ ງມຄີ ວາມສໍາຄນັ ພຽງເລູ່ ອື ງດຽວ 1.2 ການພດັ ທະນາການຂຽນວກັ ຕອນ ໃນສະໄໝບູຮານລາວເຮາົ ບູ່ ເໍ ຄຍີ ມກີ ານຂຽນແບບວກັ ຕອນການຂຽນແມູ່ ນຕດິ ຕູ່ ກໍ ນັ ຈດົ ໝດົ ໃຈຄວາມທູ່ ີ ຕອ້ ງການຂຽນ ຫຼື ຈນົ ກວູ່ າຈະໝດົ ເນອື້ ໃນ ຫຼື ໜາ້ ເຈຍ້ ທູ່ ມີ ຢີ ູ່ ູ. ຕກົ ມາໃນສະຕະວດັ XIX ເຊງິ ແມູ່ ນສະໄໝຝຣູ່ ງັ 40

ປົກຄອງລາວ ແນວຄດິ ການເມອື ງແບບຕາເວນັ ຕກົ ກູ່ ນໍ ຍິ ມົ ກນັ ໃຊຢ້ ູ່ ູລາວ ແລະ ກໍມກີ ານພັດທະນາຈນົ ຮອດປັດຈຸບນັ ນບີ້ ູ່ ໍວູ່ າ ຈະເປັນບດົ ທາງວຊິ າການ, ວາລະສານ, ໜງັ ສພື ມິ ແລະ ອູ່ ນື ໆ ກໍລວ້ ນແຕູ່ ມກີ ານຂຽນແບບວກັ ຕອນ. ກ. ກາບ ແມູ່ ນກອນປະເພດໜູ່ ງຶ ເຊູ່ ງິ ມກີ ານສາໍ ພດັ ຊອ້ ນຕູ່ ກໍ ນັ ໄປເລອື້ ຍໆແຕູ່ ຕນົ້ ຈນົ ໜດົ ບດົ ລັກສະນະສໍາພນັ ຂອງກາບວກັ ໜູ່ ງຶ ຈະມີ 7 ຄໍາຕອນໜາ້ 3 ຄາໍ ຕອນຫຼງັ 4 ຄໍາ ໂດຍບູ່ ມໍ ກີ າໍ ນດົ ເປັນບາດຄກາບກອນອູ່ ນື ຂ. ກອນ ແມູ່ ນບດົ ປະເພດໜູ່ ງຶ ທູ່ ມີ ກີ ານສໍາພດັ ເກາະກູ່ າຍກນັ ເປັນແຖວຄດື ູ່ ງັ ກອນເຮອື ນ ລກັ ສະນະຂອງກອນ ວກັ ໜູ່ ງຶ ປະກອບມີ 7 ຄໍາ, 9 ຄາ, 11 ຄໍາ, ແລະ ມີ 2 ຕອນຍງັ ມຄີ ໍາບຸ ພະບດົ ຕູ່ ມຶ ເຂາົ້ ຂາ້ ງໜາ້ ແລະ ຄໍາສອ້ ຍຕູ່ ືມ ຂາ້ ງຫງຼັ ;ກອນມຫີ າຼ ຍຊະນດິ ກອນອູ່ ານ, ກອນຜະຫຍາ, ກອນລາໍ ແລະ ກອນຮູ່ າຍ. ຕວົ ຢູ່ າງ : ກອນອູ່ ານ ”ບນັ້ ກຸມມານ” ເມູ່ ອື ນນັ້ ມານມະໂນເຖົາ້ ຫນິ ະຊນົ ໃຈບາບ ມນັ ໄດສ້ ອງອູ່ ອນນອ້ ຍ ຫວົ ຍຸມ້ ອຸນໃຈ ກມູ ມານນອ້ ງພູ່ ີ ອນັ ວູ່ າກະສດັ ນອ້ ຍ ລງັ ລາ້ ວບູ່ ຢໍ າກໄປ ໜບີ ູ່ໄໍ ດ ້ ພາມກໍຫາເຄອື ໄມ ້ ພນັ ທະນງົ ຄຽນຜູກ ມດັ ແຂນລູກພະເຈາົ້ ສອງນອ້ ຍໜູ່ ໍອນິ ເຄອື ເຂາົ ໜນັ້ ສອງຄນົ ຂນັ ໂຮບ ຕຂີ ຽ້ ນແກູ່ ດງຶ ແທແ້ ລວ້ ມນັ ກູ່ ໍໜກັ ຟດົ ໄມ ້ 2. ລັກສະນະຂອງວກັ ຕອນທດີ ີ ວກັ ຕອນທດີ ໝີ າຍເຖິງວກັ ຕອນທູ່ ມີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ພຽງຢູ່ າງດຽວ ສູ່ ວນປະກອບອູ່ ນື ໆແມູ່ ນສູ່ ວນປະກອບທູ່ ີ ຂະຫຍາຍໃຈຄວາມສໍາຄນັ ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈແຈູ່ ມແຈງ້ ຂນຶ້ ຕູ່ ມຶ . 2.1 ມເີ ອກະພາບ ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ຄີ ວາມເອກະພາບຄື ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ຄີ ວາມສໍາຄນັ ພຽງຢູ່ າງດຽວປະໂຫຍກຂະຫຍາຍຄວາມ ຕອ້ ງເວາົ້ ເຖງິ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ເທູ່ າົ ນນັ້ ບູ່ ເໍ ວາົ້ ອອກໄປນອກເລູ່ ອື ງ. 2.2 ມສີ າພນັ ທະພາບ ໝາຍເຖິງການຮຽບຮຽງຂຄໍ້ ວາມໃນວກັ ຕອນໜູ່ງຶ ໆ ໃຫສ້ າໍ ພນັ ກນັ , ການລຽງລາດບັ ຄວາມໃນວກັ ຕອນມີ ລະບຽບຄື ລໍາດບັ ຈາກເຫດຫາຜນົ ຈາກອນັ ລວມໄປຫາອນັ ສະເພາະ ຫຼື ລຽນແຕູ່ ອນັ ສໍາຄນັ ໜອ້ ຍຫຼາຍເປັນຕນົ້ . ແບບຕູ່ ອງໂສ ້ ການຂຽນແບບນີ້ ແມູ່ ນສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ທູ່ ີມລີ ັກສະນະໃຫແ້ ຕູ່ ລະບນັ ຫາເກາະກູ່ າຍກັນ ພວົ ພນັ ກນັ ແຕູ່ ຕນົ້ ຮອດປາຍ. 2.3 ມສີ າລດັ ທະພາບ (ສາຮຕັ ຖະພາບ) ໝາຍເຖງິ ການເນນັ້ ໜກັ ໃຈຄວາມທູ່ ຄີ ວນເນນັ້ ການເນນັ້ ໜກັ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ຂອງວກັ ຕອນອາດນໍາເອົາ ປະໂຫຍກສາໍ ຄນັ ໄວຕ້ ນົ້ ວກັ ຕອນ ຫຼື ທາ້ ຍວກັ ຕອນເທູ່ າົ ນນັ້ ບູ່ ຄໍ ວນວູ່ າງໄວເ້ ຄູ່ ງິ ກາງວກັ ຕອນເພາະເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານ ຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຍາກ. 41

3. ປະເພດຂອງວກັ ຕອນທູ່ ດີ ີ ການຂຽນປະເພດວກັ ຕອນມຫີ າຼ ຍວທີ ແີ ຕູ່ ຖາ້ ອງີ ໃສູ່ ຕໍາແໜູ່ ງຂອງປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແບູ່ ງວັກຕອນ ອອກເປັນ 4 ປະເພດຄ:ື ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ໃີ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູຕນົ້ , ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ໃີ ຈຄວາມສໍາຄນັ ຢູ່ ູກາງ, ວກັ ຕອນທູ່ ີ ມໃີ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູທາ້ ຍ ແລະ ຕອນທູ່ ມີ ໃີ ຈຄວາມສໍາຄນັ ຢູ່ ູຕນັ້ ແລະ ທາ້ ຍ. 3.1 ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ໃີ ຈຄວາມສາຄນັ ຢູ່ ູຕນົ້ ການວາງປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ຢູ່ ູຕນົ້ ວກັ ຕອນເປັນວທິ ກີ ານຂຽນງູ່າຍ ແລະ ຜູອ້ ູ່ ານກູ່ ໍເຂົໃ້ ຈງູ່າຍ, ການຂຽນປະເພດນເີ້ ໜາະສມົ ສາໍ ລບັ ຜູແ້ ອບຂຽນໃໝູ່ ເພາະຜູຂ້ ຽນຮູວ້ ູ່ າຕວົ ເອງຈະຂຽນເລອື ງຫຍງັ . ນອກຈາກນນັ້ , ຍງັ ຊູ່ ວຍໃຫວ້ ກັ ຕອນມເີ ອກະພາບອກີ ດວ້ ຍ ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ໃີ ຈຄວາມຄວາມສໍາຄັນຢູ່ ູຕົນ້ ຍັງເອນີ້ ວູ່ າວກັ ຕອນ ແບບຕວົ T 3.2 ວກັ ຕອນທູ່ມີ ໃີ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູກາງ ວກັ ຕອນທູ່ ມີ ປີ ະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູກາງເປັນວກັ ຕອນທູ່ຜີ ດິ ຈາກລກັ ສະນະລດັ ຖະພາບ, ວກັ ຕອນ ປະເພດນເີ້ ລູ່ ມີ ດວ້ ຍການຂະຫຍາຍຄວາມແລວ້ ຈູ່ ງິ ແມູ່ ນປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ສບື ຕູ່ ໍຂະຫຍາຍເພູ່ ີມ ເຕູ່ ມີ ອກີ . 3.3 ວັກຕອນທູ່ມີ ປີ ະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ ູທາ້ ຍ ແມູ່ ນການອະທບິ າຍ, ຂະຫຍາຍຄວາມແລວ້ ຈູ່ ງິ ໃຫຂ້ ໍສ້ ະຫຸຼບໃນຕອນທາ້ ຍ. ການຂຽນແບບນແີ້ ມູ່ ນວທິ ີ ໜູ່ ງຶ ທູ່ ເີ ຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານຈບັ ໃຈຄວາມໄດຈ້ ະແຈງ້ . 3.4 ວັກຕອນທູ່ມີ ປີ ະໂຫຍກໃຈຄວາມສາຄນັ ຢູ່ ູຕນົ້ ແລະ ທາ້ ຍ ບາງກໍລະນີ ຜູຂ້ ຽນຈະເລູ່ ມີ ວກັ ຕອນດວ້ ຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ແລວ້ ຂະຫຍາຍຄວາມໄປຈນົ ຈບົ ວກັ ຕອນພອ້ ມກບັ ລງົ ທາ້ ຍດວ້ ຍການສະຫຸຼບປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ອກີ ຄງັ້ ໜູ່ ງຶ ເພູ່ ອື ເປັນການເນນັ້ ໜກັ ໃຫຊ້ ດັ ເຈນ ແລະ ແຈູ່ ມແຈງ້ ຍູ່ ງິ ຂນື້ . 4. ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ຂອງວກັ ຕອນ ອງົ ປະກອບຂອງວກັ ຕອນມຢີ ູ່ ູສອງສູ່ ວນຄື ສູ່ ວນທູ່ ເີ ປັນປະໂຫຍກສໍາຄນັ ແລະ ສູ່ ວນທູ່ ເີ ປັນການຂະຫຍາຍ ຄວາມ ຂອງປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ວທິ ຂີ ະຫຍາຍໃຈຄວາມສໍາຄນັ ໃນວກັ ຕອນມີ 4 ວທິ ຄີ :ື 4.1. ການອະທບິ າຍໃຫລ້ ະອຽດ ຫຼື ໃຫຄ້ ໍາຈາໍ ກດັ ຄວາມ ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນວກັ ຕອນດວ້ ຍການອະທບິ າຍ ຫຼື ລາຍລະອຽດເປັນວທິ ກີ ານ ນຍິ ມົ ກນັ ໃຊທ້ ູ່ ວົ ໄປ ເມູ່ອື ຕອ້ ງການຂະຫຍາຍຄວາມໃຫເ້ ປັນທູ່ ເີ ຂາົ້ ໃຈຢູ່ າງຈະແຈງ້ . 4.2. ການຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງ ການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນວກັ ຕອນ. ວທິ ໜີ ູ່ ງຶ ອກີ ຄື ການຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງມາປະກອບເພູ່ ອື ໃຫຜ້ ູອ້ ູ່ ານເຂາົ້ ໃຈແຈູ່ ມແຈງ້ ຫຼື ບາງຄງັ້ ອາດອາດຈະອະທບິ າຍໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ເລກັ ໜອ້ ຍແລວ້ ຈູ່ ງິ ໃຫຕ້ ົວຢູ່ າງ ດຽວ ຫຼື ຫຼາຍຕວົ ຢູ່ າງກໄໍ ດ.້ 4.3. ການປຽບທຽບ 42

ນອກຈາກການຂະຫຍາຍປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ໃນວກັ ຕອນ ດວ້ ຍການອະທບິ າຍ , ຍົກຕົວຢູ່ າງ ແລວ້ ຍງັ ຂະຫຍາຍຄວາມສາໍ ຄນັ ດວ້ ຍການປຽບທຽບ, ອາດປຽບທຽບດວ້ ຍການ ອຸປະມາໂວຫານ ຫຼື ຍກົ ເປັນ ອຸ ທາຫອນ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈສູ່ ງິ ທູ່ ຕີ ອ້ ງການເວາົ້ ຊດັ ເຈນ ຫຼື ປຽບທຽບທງັ ສອງຢູ່ າງ ເຊູ່ ງິ ມສີ ູ່ ວນຄາ້ ຍຄື ແລະ ແຕກ ຕູ່ າງກນັ ເພູ່ ອື ໃຫເ້ ຂາົ້ໃຈແຈງ້ 4.4. ການໃຫເ້ ຫດຜນົ ການຂະຫຍາຍໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນວກັ ຕອນດວ້ ຍການໃຫເ້ ຫດຜນົ ນນັ້ ອາດເປັນໄປໃນລັກສະນະຂນື້ ວກັ ຕອນດວ້ ຍໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ເຊູ່ ງິ ເປັນເຫດຜນົ ແລວ້ ຈູ່ ງິ ກູ່ າວເຖູ່ ງິ ເຫດການ ເປັນການຂະຫຍາຍ ຫຼື ອາດຈະໃຊ ້ ເຫດເປັນປະໂຫຍກໃຈຄວາມສໍາຄນັ ແລວ້ ຂະຫຍາຍຄວາມ ໂດຍສະແດງເຫດຜນົ ໄດທ້ ງັ ສອງວທິ .ີ ກ. ການຂະຫຍາຍດວ້ ຍການປຽບທຽບ ການດາໍ ເນນີ ຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຂອງຄນົ ເຮາົ ໃນສງັ ຄມົ ມນັ ມກີ ານປູ່ ຽນແປງຢູ່ າງວູ່ ອງໄວ. ຖາ້ ພວກເຮາົ ບູ່ ໍ ມຫີ ຼກັ ສລິ ະປະທໍາເປັນທູ່ ຢີ ຶດໝນັ້ ແລວ້ ກຈໍ ະຜດິ ພາດໄດງ້ ູ່າຍປຽບເໝອື ນນໍາ້ ຢູ່ ູໃນຫວ້ ຍຮູ່ ອງໜອງບງຶ ທູ່ ເີ ລກິ . ຂ. ການຂະຫຍາຍດວ້ ຍການໃຫເ້ ຫດຜນົ ເຫດຈງູ ໃຈທູ່ ພີ າໃຫຄ້ ນົ ເຊູ່ ອື ຖຄື າໍ ສູ່ ງັ ສອນຂອງສາສະໜາກໍເນູ່ ອື ງຈາກວູ່ າ ໃນການດໍາເນນີ ຊວີ ິດ ປະຈໍາວນັ ຖາ້ ວູ່ າເຮາົ ປະພດຶ ດກີ ໍຍູ່ ອມໄດຮ້ ບັ ຄວາມດີ ເຊູ່ ນັ ດຸໝູ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນກໍຈະມຢີ ູ່ ູມກີ ິນ. ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ຖາ້ ວູ່ າປະພດຶ ຊູ່ ວົ ກໍຈະໄດຮ້ ບັ ຄວາມຊູ່ ວົ ຕອບສະໜອງ. ນາງາມຍອ້ ນຝູ່ ຸນ, ບາ້ ນເມອື ງອູຸ່ ນຍອ້ ນບູ່ າວສາວ 5. ການເຊູ່ອື ມຕູ່ ວໍ ກັ ຕອນ ບດົ ຂຽນທູ່ ສີ ມົ ບູນແບບບດົ ໜູ່ ງຶ ຈະມເີ ທູ່ າົ ໃດວກັ ຕອນກໍຕາມບູ່ໄໍ ດຈ້ ໍາກດັ ແຕູ່ ການຂຽນທູ່ ດີ ມີ ກັ ໃຊວ້ ກັ ຕອນ ທຸກຄງັ້ ເມູ່ອື ຕອ້ ງການສະເໜໃີ ຈຄວາມສໍາຄນັ ໃໝູ່ . ການໃຊວ້ ກັ ຕອນນນີ້ ອກຈາກຈະໄດຂ້ ຽນກົງກັບປະເດນັ ລາໍ ດບັ ຄວາມຄດິ ແລວ້ ຍງັ ຊູ່ ວຍໃຫອ້ ູ່ ານງູ່າຍ ແລະ ເຂາົ້ ໃຈງູ່າຍອກີ ດວ້ ຍ. ການຮຽງລໍາດບັ ວກັ ຕອນ ຈູ່ ງິ ເປັນຂສໍ້ າໍ ຄນັ ອກີ ຂໍໜ້ ູ່ ງຶ ທູ່ ເີ ຮາົ ບູ່ ຄໍ ວນປະເລຍີ ການເຊູ່ ອື ມຕູ່ ວໍ ກັ ຕອນແຕູ່ ລະວກັ ເຂາົ້ ກນັ ນນັ້ ເພູ່ ອື ຢາກໃຫມ້ ສີ າໍ ພນັ ຖະພາບ ເຮດັ ໄດຫ້ າຼ ຍວທິ ເີ ຊູ່ ນັ : - ຮຽງລາດບັ ວກັ ຕອນຕາມລາດບັ ເວລາ ເຊູ່ ນັ ເວລາຂຽນເລູ່ າົ ເລູ່ ອື ງການເດນີ ທາງ ອາດຮຽງລາດບັ ຄວາມຈາກ ເລູ່ ອື ງທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ກູ່ ອນແລວ້ ຈູ່ ງິ ກາ້ ວໄປສູ່ ູເລູ່ ອື ງທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ຕາມຫງຼັ ຫຼື ຮຽງຕາມລໍາດບັ ເວລາຕາມປະຕທິ ນິ . - ຮຽງລາດບັ ວກັ ຕອນຕາມລາດບັ ຄວາມສາຄນັ ເຊູ່ ນັ ເມູ່ ອື ຂຽນບດົ ຄວາມວເິ ຄາະບັນຫາອາດຮຽງລາດັບ ຄວາມຈາກວກັ ຕອນເວາົ້ ເຖິງບນັ ຫາສາໍ ຄນັ ທູ່ ສີ ຸດ ຕູ່ ໍດວ້ ຍບນັ ຫາສໍາຮອງ ແລະ ບນັ ຫາທູ່ ບີ ູ່ ໍສາໍ ຄນັ . - ຮຽງລາດບັ ວກັ ຕອນຕາມເຫດອາດ ແລະ ຜນົ ຮຽງລາດບັ ຈາກເຫດໄປຫາຜນົ ຫຼື ຈາກຜນົ ໄປຫາເຫດກູ່ໄໍ ດ.້ ຄາໍ ຖາມ 1. ວກັ ຕອນໝາຍເຖງິ ຫຍງັ ? 2. ການພດັ ທະນາການຂຽນວກັ ຕອນມຄີ ແື ນວໃດ? 3. ລກັ ສະນະຂອງວກັ ຕອນທູ່ ດີ ມີ ຄີ ແື ນວໃດ? 4. ວກັ ຕອນມຈີ ກັ ປະເພດຄປື ະເພດໃດແດູ່ ? 43

5. ວທິ ຂີ ະຫຍາຍໃຈຄວາມສໍາຄນັ ໃນວກັ ຕອນມຈີ ກັ ວທິ ຄີ ວື ທິ ໃີ ດແດູ່ ໃດ? 6. ການເຊູ່ ອື ມຕູ່ ວໍ ກັ ຕອນແມູ່ ນແນວໃດ? ບດົ ທີ 8 ກ າ ນ ຂ ຽ ນ ບ ົດ ບ ັນ ທ ກຶ 1. ຄວາມໜາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງບດົ ບກັ ທກຶ 1.1 ຄວາມໜາຍຂອງບດົ ບກັ ທກຶ ແມູ່ ນບດົ ຂຽນປະເພດໜູ່ ງຶ ເຊູ່ ງີ ໃຊບ້ ນັ ທກຶ ວຽກງານແລະເຫດການຕູ່ າງໆໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຫຼື ເຫດການທາງ ປະຫວດັ ສາດ ແລະ ອນຶ ໆ 1.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ບກັ ທກຶ - ບດົ ບນັ ທກຶ ມຄີ ວາມສາຄນັ ໃນການດາລງົ ຊວີ ດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ເປັນຕນົ້ ຊູ່ ວຍໃນການຫງຼົ ລມື . - ບດົ ບນັ ທກຶ ສາມາດເປັນຂມໍ້ ນູ ຫຼກັ ຖານ,ຊດັ ເຊນພາວະວໄິ ສ,ເມູ່ອື ເວລາຕອ້ ງການ ກູ່ ມໍ ບີ ດົ ບກັ ທກຶ ຈູ່ ງີ ຮູ ້ ໄດວ້ ູ່ າມວີ ຽກງານນນັ້ ໄດເ້ ກດີ ຂນື້ ແນວໃດ. 2. ປະເພດຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ບດົ ບດັ ທກຶ ລວມມຫີ ຼາຍປບະເພດ ເຊູ່ ນັ ບນັ ທກຶ ຈາກການຟງັ , ບນັ ທກຶ ຈາກການອູ່ ານ, ບນັ ທກຶ ຫວນຄນື , ບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸ ມ, ບນັ ທກຶ ຫບໍ້ ແລະ ບນັ ທກຶ ເຫດການ 2.1. ບັນທກຶ ຈາກການຟງັ ການບນັ ທກຶ ເນອື້ ໃນຈາກການຟງັ ໄດດ້ ພີ ງຽໃດນນັ້ ມນັ ຂນຶ້ ກບັ ຄວາມສາມາດໃນການຟັງຂອງຜູບ້ ນັ ທກຶ , ຄວາມສາມາດໃນການຟັງຈະພດັ ທະນາໄດ ້ ໂດຍອາໄສການຮຽນຮູ,້ ການເຝີກຝົນ ແລະ ປັບປຸງ, ການຟັງເພືອ ກາໍ ເນືອ້ ໃນສໍາຄນັ ໄດຕ້ ອ້ ງມສີ າມະທິ ໃຊຄ້ ວາມຄິດພຈິ າລະນາໃນເລູ່ ືອງທູ່ ຟີ ັງ ມເີ ນອື້ ໃນສໍາຄນັ ຫຍງັ ແດູ່ , 44

ພະຍາຍາມຫາເຫດຜມົ ມາໂຕແຍງ້ ເພູ່ ອື ຈະເສູ່ ມີ ສາ້ ງແນວຄດິ ແລະ ຈິດຕະນາການ ແລະ ບັນທກຶ ເນອື້ ໃນທູ່ ີ ສໍາຄນັ ເອູ່ າົ ໄວ ້ 2.2. ບນັ ທກຶ ຈາກການອູ່ ານ ໃນການສກຶ ສາລະບບົ ສູ່ ສື ານທາງໄກ, ການອູ່ ານເອກະສານການສອນເປັນເລູ່ ອື ງສາໍ ຄນັ ທູ່ ສີ ຸດ ເມູ່ ອື ອູ່ ານ ເລູ່ ອື ງ ແລະ ທາໍ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈກບັ ເລູ່ ອື ງແລວ້ ເຮາົ ຄວນບນັ ທກຶ ເນອື້ ໃນສາໍ ຄນັ ໃຫໄ້ ດເ້ ນອືີ້ ໃນຄວາມທູ່ ີຊັນເຈນ, ການທູ່ ຈີ ະບນັ ທກຶ ໄດດ້ ຜີ ູອ້ ູ່ ານຈະຕອ້ ງມຄີ ວາມສາມາດໃນການອູ່ ານໂດຍມຂີ ນັ້ ຕອນສະຫຸຼບໄດດ້ ູ່ ງັ ນີ້ ວາງເປົາໝ າຍສາໍ ຫຼວດຂມໍ້ ນູ , ສງັ ເກດສວນປະກອບ, ອູ່ ານຕອ້ ງມສີ າມາທິ ແລະ ຕງັ້ ຄໍາຖາມທບົ ທວນ ການບນັ ທກຶ ນນັ້ ຕອ້ ງ ໄດມ້ າຈາກການອູ່ ານເພອື ຈດົ ຈໍາຄວາມສາໍ ຄນັ ຜູອ້ ູ່ ານຕອ້ ງອູ່ ານຢູ່ າງລະອຽດ, ອາດຂດີ ກອງ້ ໄວເ້ ມູ່ ອື ເຮົາອູ່ ານຄບົ ຂໍຄ້ ວາມສາໍ ຄນັ 2.3. ບົດບນັ ທຶກຫວນຄືນ ແມູ່ ນປະເພດບດົ ບນັ ທກຶ ຂອງບຸ ກຄນົ ທູ່ ຂີ ຽນກຽວກບັ ຊວີ ດິ ແລະ ການເຄູ່ ອື ນໄຫວຂອງຕນົ ເອງໃນໄລ ບະຜູ່ ານມາອະດດີ ຈນົ ຮອດປະຈບຸ ັນ, ບາງເທຶືອກູ່ ໍພຽງແຕູ່ ໄດບ້ ັນທຶກເຫດການເຄູ່ ອື ນໄຫວປະສບົ ການ ຫຼື ບດົ ຮຽນຊວີ ດິ ຂອງຕນົ ໄດພ້ ບົ ພໍມ້ າແລວ້ ເຊງີ ອາດມຄີ ຸນຄູ່ ານາໍ ມາເປັນບດົ ຮຽນໃນປະຈບຸ ນັ  ວທິ ເີ ຮດັ ບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນື - ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນື ກູ່ ໍບູ່ ແໍ ຕກຕູ່ າງກບັ ການເລູ່ າົ ເລູ່ ອື ງ ການເຄູ່ ອື ນໄຫວຂອງຕນົ ເອງໃນໄລ ຍະຜູ່ ານມາ ສະນນັ້ , ຈະຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ູ່ ເີ ລູ່ າົ ໃຫດ້ ີ - ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນື ເພູ່ ນີ ຂຽນຕາມລາດບັ ເຫດການຫຼກື ານເຄູ່ ືອນໄຫວທູ່ ີຕນົ ເອງ ຕອ້ ງການບນັ ທກຶ 2.4. ບດົ ບນັ ທກື ກອງປະຊຸມ ແມູ່ ນບດົ ບນັ ທກຶ ປະເພດໜູ່ ງຶ ທູ່ ໃີ ຊບ້ ນັ ທກຶ ວຽກງານຂອງກອງປະຊຸມຕູ່ າງໆເຊງີ ຂຽນຕາມລາໍ ດບັ ແລະ ຖກື ຕອ້ ງກບັ ຄວາມຈງິ ຂອງກອງປະຊຸມ. ການບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸມມຄີ ວາມສໍາຄນັ ທູ່ ສີ ຸດເພູ່ ອື ຈດົ ເອາົ ບນັ ຫາວຽກ ງານກອ້ ງປະຊຸມໄວໃ້ ຫເ້ ປັນປະໂຫຍດຕູ່ ໍການປະຕບິ ດັ ວຽກງານໃຫສ້ ອດຄູ່ ອງແລະໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດີ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງ ປະຊຸມຊູ່ ວຍໃຫຜ້ ູທ້ ູ່ ບີ ູ່ໄໍ ດເ້ ຂາົ້ ຮູ່ ວມກອງປະຊຸມເຂາົ້ ໃຈບນັ ຫາຕູ່ າງໆທູ່ ໄີ ດປ້ ຶກສາຫາລກື ນັ ຢູ່ ູໃນກອງປະຊຸ ມ ແລະ ຍງັ ຊູ່ ວຍໃຫຂ້ ນັ້ ເທງິ ກວດກາວຽກງານຂນັ້ ລູ່ ຸມໄດຢ້ ູ່ າງຊດັ ເຈນ 2.4.1 ໂຄງຮູ່ າງ ແລະ ຕວົ ຢູ່ າງຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸມ ການເຮດັ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸມຂອງການຈດັ ຕງັ້ ເຄູ່ ອື ນໄຫວໜູ່ ວຍແມູ່ ຍງິ , ຊາວໜູ່ ຸມ ແລະ ກອງເຍາົ ວະຊນົ ໂດຍທູ່ ວົ ໄປຈະດາໍ ເນດີ ຕາມພາກສູ່ ວນຕູ່ າງໆດູ່ງັ ນ:ີ້ ຕວົ ຢູ່ າງ 1 ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນາຖາວອນ ບດົ ບນັ ທຶກກອງປະຊຸ ມ ພາກສູ່ ວນຕົນ້ 45

- ບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸ ມຫຍງັ .................................................................................................. - ເວລາ, ວນັ ທ,ີ ເດອື ນ, ປີ ເປີດກອງປະຊຸມ.............................................................................. - ສະຖານທູ່ ປີ ະຊຸມ........................................................................................................... - ຈາໍ ນວນຜູເ້ ຂາົ້ ຮູ່ ວມທງັ ໝດົ ............................................................................................... - ຈາໍ ນວນແຂກ................................................................................................................ - ຈດຸ ປະສງົ ຂອງກອງປະຊຸ ມ................................................................................................. - ຊູ່ ພື ທິ ກີ ອນ................................................................................................................... - ຄະນະປະທານ............................................................................................................... - ເລຂາປະຊຸ ມ................................................................................................................. ພາກເນືອ້ ໃນກອງປະຊຸ ມ ການລາຍງານ: - ໃຜລາຍງານກູ່ ຽວກບັ ຫຍງັ ................................................................................................. - ເນອື້ ໃນການລາຍງານມຈີ ດຸ ດ.ີ ............................................................................................. - ຈດຸ ອູ່ ອນ...................................................................................................................... ມະຕກິ ອງປະຊຸມ: - .................................................................................................................. ຂໍສ້ ະເໜ:ີ -.................................................................................................................. ການປັບປຸງການຈດັ ຕງັ້ : -................................................................................................................... ພາກທາ້ ຍກອງປະຊຸ ມ - ເວລາປິດກອງປະຊຸ ມ......................................................................................... ເລຂາ ແລະ ປະທານກອງປະຊຸມເຊນັ ຊູ່ ື ປະທານກອງປະຊຸ ມ ເລຂາກອງປະຊຸ ມ ຕວົ ຢູ່ າງ 2 ໂຄງຮູ່ າງບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸ ມ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນາຖາວອນ _________ ຊູ່ ສື ໍານກັ ງານ-ອງົ ການ ເລກທີ /ຕວົ ກດົ ລບັ ຫຍໍ້ ສະຖານທູ່ ,ີ ລງົ ວນັ ທ…ີ …………. ບົດບນັ ທຶກ 46

ກອງປະຊຸ ມ…………… (ແຕູ່ ວນັ ທ…ີ …..ເດອື ນ……ປີ……ເຖງິ ວນັ ທ…ີ ..ເດອື ນ……ປີ…….) 1. ເວລາປະຊຸ ມ - ກອງປະຊຸ ມເປີດໃນ…….ເວລາ……ວນັ ທ…ີ …ເດອື ນ……ປີ -ກອງປະຊຸ ມປຶກສາຫາລກື ູ່ ຽວກບັ …………………………. 2. ພາກສູ່ ວນເຂາົ້ ຮູ່ ວມກອງປະຊຸ ມ - ຜູແ້ ທນກອງປະຊຸ ມມຈີ ໍານວນທງັ ໝດົ …….. - ສະມາຊກິ …….( ຖາ້ ມ)ີ - ຈໍານວນຄນົ ເຂາົ້ ຮູ່ ວມກອງປະຊຸ ມ 1. ປະທານກອງປະຊຸ ມ…………………….(1) 2. ເລຂາກອງປະຊຸ ມ………………………(2) 3. ບນັ ດາບດົ ລາຍງານໃນກອງປະຊຸມ………..(3) 4. ຄນົ້ ຄວາ້ ປະກອບຄາໍ ເຫນັ ຢູ່ ູໃນກອງປະຊຸມ…(4) 5. ສະຫຸບຼ ແລະ ການຕກົ ລງົ ຂອງກອງປະຊຸມ….(5) ເລຂາກອງປະຊຸ ມ ປະທານກອງປະຊຸ ມ ລາຍເຊນັ ແລະ ຊູ່ ແື ຈງ້ ລາຍເຊນັ ແລະ ກາປະທບັ ບູ່ ອນສູ່ ງົ : 1. ຊູ່ ສື າໍ ນກັ ງານ-ອງົ ການ 2. ສາໍ ເນາົ …………ສະບບັ ໝາຍເຫດ: (1) ໃຫຂ້ ຽນຊູ່ ແື ລະນາມສະກຸນ, ຖານະຕໍາແໜູ່ ງໃນວຽກງານ (2) ໃຫຈ້ ດົ ກູ່ າຍຕາມລາໍ ດບັ ຂອງບດົ ລາຍງານທູ່ ສີ ະເໜຢີ ູ່ ູກອງປະຊຸມ ຊູ່ ື ແລະ ນາມສະກຸນ, ພານະຕໍາແໜູ່ ງຂອງ ຜູລ້ າຍງານ (ໃນກລໍ ະນກີ ອງປະຊຸ ມຫຼາຍມໃື້ ຫຈ້ ດົ ກູ່ າຍເປັນແຕູ່ ລະມ)ື້ (3) ຈດົ ຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ຂອງແຕູ່ ລະຄນົ ທູ່ ປີ ະກອບຄາໍ ເຫນັ , ຄວາມເຫນັ ຂອງປະທານກອງປະຊຸມ (4) ລງົ ປະຊາມະຕິ ຫຼື ມະຕຕິ ກົ ລງົ ປະທານກອງປະຊຸ ມປິດກອງປະຊຸ ມ. 2.5. ບົດບນັ ທກຶ ຫຍໍ້ ການບນັ ທກຶ ຫຍແໍ້ ມູ່ ນການຈດົ ເອາົ ເນອື້ ໃນສາໍ ຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງຍາວມາຮຽບຮຽງໃໜູ່ ໃຫສ້ ນັ້ ເຂາົ້ ໂດຍຕດັ ສູ່ ງິ ທູ່ ບີ ູ່ ໍສໍາຄນັ ອອກແລວ້ ຂຽນເປັນສາໍ ນວນຂອງຕນົ ເອງແຕູ່ ບູ່ ໃໍ ຫຄ້ ວາມໜາຍປຽນູ່ ໄປຈາກເດມີ ເຊູ່ ນັ ກບັ ການຫຍໍ້ ຮູບໃຫູ່ ຍເປັນຮູບນອ້ ຍການຫຍໍເ້ ລູ່ ອື ງໃດກໍຕາມເຮາົ ບູ່ ໍສາມາດກໍານດົ ເປັນກດົ ເກນຕາຍຕວົ ໄດ ້ ມນັ ເອງຕາມເນອື້ ໃນຂອງເລອື ງນນັ້ ແຕູ່ ມຄີ ວາມໜາຍບູ່ ໍຜດິ ຈາກເດມີ ໂດຍທວົ ໄປແລວ້ ການບນັ ທກຶ ຫຍໍມ້ ດີ ູ່ ງັ ນີ້ : 47

- ອູ່ ານ ຫຼື ຟງັ ເລອື ງທູ່ ຈີ ະຫຍໂໍ້ ດຍຄວາມຕງັ້ ໃຈຕອ້ ງຕງັ້ ຄາຖາມເພູ່ ອື ຫາຄາຕອບຈາກການຟງັ ຫຼື ການອູ່ ານວູ່ າ ເປັນເລອື ງຫຍງັ ? ໃຜເຮດັ ຫຍັ ງ? ຢູ່ ູໃສ? ເມູ່ ອື ໃດ ແລະ ໄດຜ້ ນົ ຢູ່ າງໃດ - ຖາ້ ເປັນການອູ່ ານອາດທບົ ທວນແລະແຍກຕອນເພູ່ ອື ທາຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ແຕູ່ ຖາ້ ແມູ່ ນການຟງັ ກູ່ ເໍ ຮດັ ໄດໂ້ ດຍ ການທບົ ທວນເລອື ງທູ່ໄີ ດຟ້ ັງລາໍ ດບັ ຄວາມຄນື ໃໜູ່ 2.6. ການບນັ ທກຶ ເຫດການ ແມູ່ ນເລອື ງທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ກບັ ຕນົ ເອງ ກບັ ຜູອ້ ູ່ ນື ຫຼື ສະພາບແວດລອ້ ມ ແລະ ສັງຄົມທູ່ ົວໄປ. ໃນການ ບນັ ທກຶ ເຫດການນນັ້ ມໜີ າ້ ທູ່ ສີ ໍາຄນັ ຢູ່ ູວູ່ າ ຈະຕອ້ ງຕອບຄາໍ ຖາມຕນົ ເອງໃຫໄ້ ດຄ້ ືເຫດການນັນ້ ເປັນແນວໃດ? ເກດີ ຢູ່ ູໃສ?ເມູ່ອື ໃດ? ເກດີ ກບັ ໃຜ? ມຜີ ນົ ແນວໃດ?ເຫດການນນັ້ ແນູ່ ນອນວູ່ າຕອ້ ງກາຍເປັນປະຫັວດສາດໃນ ອະນາຄດົ ສະນນັ້ ,ຜູບ້ ນັ ທກຶ ຈະຕອ້ ງມກີ ານສງັ ເກດຂມໍ້ ນູ ທງັ ສະແດງຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ທູ່ ເີ ປັນປະໂຫຍດຕູ່ ໍຜູ ້ ອູ່ ານດວ້ ຍ 3. ຮູບແບບການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ 1. ຂຽນບັນທຶກແບບບູ່ ໍເປັນທາງການ ການຈດົ ບນັ ທກຶ ແບບຈະຄາ້ ຍຄກື ບັ ຈດົ ໜາຍ ເຊູ່ ນັ : ມຄີ າໍ ຂນຶ້ ຕນົ , ມເີ ນອື້ ເລູ່ ອື ງ, ມຄີ າໍ ລງົ ທາ້ ຍ ແລະ ມີ ຊູ່ ຜື ູຂ້ ຽນ. ເຮາົ ສາມາດໃຊກ້ ານຂຽນບນັ ທກຶ ແບບນີ້ ໃນກໍລະນຕີ ອ້ ງການແຈງ້ ຂຄໍ້ ວາມສນັ້ ໃຫຜ້ ູທ້ ູ່ ີເຮົາຕອ້ ງການ ຕດິ ຕູ່ ໍຮູເ້ ລູ່ ອື ງໂດຍໄວ ້ ຕວົ ຢູ່ າງການບນັ ທກຶ ແຈງ້ ໃຫອ້ າຈານຮູ,້ ການບັນທກຶ ນັດໝາຍກັບໝູ່ ູ ຫຼື ການບນັ ທຶກ ຂໍຄ້ ວາມຈາກໂທລະສບັ ເປັນຕນົ້ . ຕວົ ຢູ່ າງ ການບນັ ທກຶ ແຈງ້ ຂຄໍ້ ວາມນດັ ໝາຍ. ຮຽນ ອາຈານ ......ທເີ ຄາົ ລບົ ນອ້ ງຂໍລບົ ກວນເວລາຂອງອາຈານ, ເພູ່ ອື ປຶກສາກູ່ ຽວກບັ ການລງົ ຝຶກຫດັ ໃນວນັ ທີ 1/2/95 ເວລາ 8 ໂມງ 30 ທູ່ ຫີ ອ້ ງພກັ ຂອງອາຈານເອງ. ດວ້ ຍຄວາມເຄາົ ລບົ , ນາງ ເມດຕາ 30/1/95 ເວລາ 10:00 ໂມງ 2. ການຂຽນບນັ ທກຶ ທູ່ເີ ປັນທາງການ ການຂຽນບນັ ທກຶ ຕດິ ຕູ່ ໍກບັ ພາກສູ່ ວນລດັ ທະການ ເຊູ່ ງິ ມລີ າຍລະອຽດດູ່ ງັ ຕູ່ ໄໍ ປນ:ີ້ - ພາກສູ່ ວນລດັ ຖະການ ຫຼື ໜູ່ ວຍງານທູ່ ອີ ອກໜງັ ສ.ື .. - ທູ່ ,ີ ວນັ ທ,ີ ເດອື ນ, ປີ ທູ່ ອີ ອກໜງັ ສ.ື .. - ເລູ່ ອື ງໃຫຫ້ ຍເໍ້ ປັນໄຈຄວາມທູ່ ສີ ນັ້ ທູ່ ສີ ຸດ. - ຄາໍ ຂນຶ້ ຕນົ ໃຊຕ້ າມຖານະຜູຮ້ ບັ ໜງັ ສ.ື - ການລງົ ທາ້ ຍ ບູ່ ໍຕອ້ ງໃຊຄ້ າໍ ລງົ ທາ້ ຍໃດໆຈະຈບົ ລງົ ດວ້ ຍການຂຽນຊູ່ ືແລະ ຕໍາແໜູ່ ງ. ຕົວຢູ່ າງ ບນັ ທກຶ ຂຄໍ້ ວາມ ພາກສູ່ ວນລດັ ຖະການ ຄະນະສກຶ ສາສາດ ທູ່ ີ ມຊ, ວນັ ທີ ເຖິງ ອາຈານ, ພະນກັ ງານທຸກທູ່ ານ. ເລູ່ ອື ງ ເຂາົ້ ຮູ່ ວມຟັງປະທະກະຖາສອງວນັ ປະຫວດັ ສາດສາຍພວົ ພນັ . ແບບພເິ ສດສອງຊາດລາວ - ຫວຽດນາມ 48

ເນູ່ ອື ງໃນໂອກາດວນັ ສະເຫມຼີ ສະຫອຼ ງສອງວນັ ປະຫວດັ ສາດສາຍພວົ ພນັ ແບບພິເສດສອງຊາດລາວ - ຫວຽດຈະມາເຖິງຄື ວນັ ເຊນັ ສນົ ທສິ ນັ ຍາມດິ ຕະພາບລາວ-ຫວຽດ ຄບົ ຮອບ 30 ປີ 18/7/1977-18/7/ 2007 ແລະ ວນັ ສາ້ ງຕງັ້ ສາຍພວົ ພນັ ການທູດລາວ-ຫວຽດຄບົ ຮອບ 45 ປີ ວນັ ທີ 5/9/1962 - 5/9/2007 ເຊູ່ ງິ ຄະນະ ສກຶ ສາສາດຈະໄດຈ້ ດັ ຂນຶ້ ທູ່ ສີ ູນຜູບ້ ໍລຫິ ານການສກຶ ສາໃນວນັ ທີ 16/6/2007, ເວລາ 13 ໂມງ 30 ດູ່ ງັ ນນັ້ ຂໍເຊນີ ອາຈານ, ພະນກັ ງານທຸກທູ່ ານເຂາົ້ ຮູ່ ວມຕາມວນັ ເວລາທູ່ ແີ ຈງ້ ມານີ້ ຫວົ ໜາ້ ຫອ້ ງການສງັ ລວມ ຈນັ ທະໜອມ 4. ຫຼກັ ການ ແລະ ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ 4.1 ຫຼັກການຂຽນບນັ ທກຶ - ເລອື ກວທິ ກີ ານຈດົ ບນັ ທກຶ ຕາມຄວາມສາຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງ ແລະ ຄວາມມຸງ້ ໝາຍທູ່ ຈີ ະນາໄປໃຊກ້ - ເນອື້ ໃນທູ່ ຈີ ະເປັນວຊິ າການ, ຂໍຕ້ ົກລົງ, (ຈໍານວນເງນິ , ຈໍານວນສະຖິຕຕິ ູ່ າງໆ) ວັນ ເດອື ນ ປີ, ສະຖານທູ່ ທີ ູ່ ກີ ູ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ບຸກຄນົ , ຄວນຈດົ ໄວໃ້ ຫລ້ ະອຽດ. - ເນອື້ ໃນທູ່ ເີ ປັນຄວາມຄດິ ເຫນັ , ເຫດຜນົ ຫຼື ຍກົ ຕວົ ຢູ່ າງເປັນເລູ່ ອື ງ ຫຼື ເປັນເຫດການທູ່ ຄີ ວນບນັ ທຶກ ຫຍໍ້ ເວນັ້ ແຕູ່ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຢູ່ າງຍູ່ ງິ ຈູ່ ງິ ຄວນຈດົ ໄວໃ້ ຫລ້ ະອຽດ. - ຈດົ ໂດຍໃຊສ້ ານວນພາສາທູ່ ກີ ະທດັ ຮດັ ເຖິງເປັນການຈດົ ຢູ່ າງລະອຽດກູ່ ໍຕາມ ຕອ້ ງຕດັ ຄວາມຝູມ ເຝືອຍອອກເອ,ີ ອາ້ ໆ ກູ່ ບໍ ູ່ ໍຄວນຈດົ . - ການກູ່ າວທກັ ທາຍຜູຟ້ ງັ ອາລາພະບດົ , ການກູ່ າວສູ່ ງົ ທາ້ ຍຈະບນັ ທກຶ ຫຼື ບູ່ ຈໍ ດົ ກູ່ໄໍ ດ ້ຖາ້ ວູ່ າຈດົ ກູ່ ຄໍ ວນ ຈດົ ແບບຫຍໍ້ ເຊູ່ ນັ : ປະທານກູ່ າວເປີດກອງປະຊູຸ່ ມ ກູ່ າວປິດກອງປະຊູຸ່ມເວນັ້ ແຕູ່ ກລໍ ະນຖີ ອດຈາກເທບັ ບນັ ທກຶ ສຽງ ແລະ ກລໍ ະນທີ ູ່ ຈີ າໍ ເປັນ. - ການຈດົ ບນັ ທກຶ ຄງັ້ ໜູ່ ງຶ ໆ ບູ່ ໍຈາເປັນໃຊວ້ ທິ ູ່ ຈີ ດົ ບນັ ທກຶ ແບບດຽວສະເໝໄີ ປໃຊຫ້ າຼ ຍແບບຕາໃຫກຼັ ສະ ນະເນອື້ ໃນ ຄວາມສໍາຄນັ , ຄວາມຈາໍ ເປັນ ແລະ ການຈະນໍາໄປໃຊ ້ ຫຼື ປະເພດຂອງການບນັ ຍາຍ. ຈາກຫຼກັ ການ ຂອງການຈດົ ບນັ ທກຶ ດູ່ ງັ ກູ່ າວມາຂາ້ ງເທູ່ ງິ ຈະເຫນັ ໄດວ້ ູ່ າ ການບນັ ທກຶ ຈະເປັນແບບໃດກູ່ ໍຕາມແມູ່ ນໃຊວ້ ທິ ູ່ ີການ ແລະ ຫກຼັ ການດູ່ ງັ ກູ່ າວມານທີ້ ງັ ໝດົ ເວນັ້ ແຕູ່ ຮູແ້ ບບການບນັ ທກຶ ເຊູ່ ງິ ແຕກຕູ່ າງກນັ ອອກໄປ. - ເລມີ ຕນົ້ ດວ້ ຍການຂຽນ ວນັ ທີ ເດອື ນ ປີ ທູ່ ບີ ນັ ທກຶ - ຂຽນເນອື້ ໃນ ຫຼື ຂໍຄ້ ວາມຕູ່ າງໆ ທູ່ ຕີ ອ້ ງການຈດົ ເອາົ ໄວຕ້ າມລາໍ ດບັ ຂອງເວລາ ແລະ ເຫດການເປັນ ແຕູ່ ລະຫຍໜໍ້ າ້ . - ຂຽນຂຄໍ້ ວາມຕູ່ າງໆ ຕອ້ ງແມູ່ ນເຫດການ ແລະ ການເຄູ່ ອື ນໄຫວທູ່ ເີ ຫນັ ວູ່ າສມົ ຄວນແກູ່ ທູ່ ານບນັ ທກຶ ໄວ ້ ຫຼື ອາດເປັນປະສບົ ການທູ່ ເີ ປັນບດົ ຮຽນອນັ ໃໝູ່ ກຍໍ ູ່ ງິ ຕອ້ ງການບນັ ທກຶ . - ການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ບູ່ ໍແມູ່ ນຈະຈດົ ເອາົ ທຸກການເຄູ່ ອື ນໄຫວມະຍກິ ມະຍູ່ ອຍເຊູ່ ນັ : ວຽກກດິ ຈະກາ ປະຈາໍ ວນັ ກໍບູ່ ໍຈາໍ ເປັນບນັ ທກຶ . - ຕອ້ ງຂຽນຕາມຄວາມຈງິ ທູ່ ເີ ກດີ ຂນື້ ທຸກຢູ່ າງ, ບູ່ ໍຄວນແຕມ້ ແຕູ່ ງ ເພູ່ ມີ ເຕມີ ໃຫເ້ ກນີ ຄວາມຈງິ ຫຼື ບູ່ ໍຖືກ ກບັ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ເອງ. - ຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ໃີ ຊພ້ າສາທູ່ ກີ ະທດັ ຮດັ , ເຂາົ້ ໃຈງູ່າຍ ແລະ ສາມາດຮວບຮວມເອາົ ເນອື້ ໃນສາໍ ຄນັ ໄດ.້ 4.2 ວິທຂີ ຽນບນັ ທກຶ ຢາກຈດົ ບນັ ທກຶ ໄດດ້ ີ ພວກເຮາົ ຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ກີ ານຈດົ ບນັ ທກຶ ເຊູ່ ງິ ມີ 3 ວທິ ີ ຄ:ື 49

ກ. ບນັ ທກຶ ຢູ່ າງລະອຽດ: ແມູ່ ນການບນັ ທກຶ ທຸກຢູ່ າງທູ່ ໄີ ດຮ້ ູ,້ ໄດເ້ ຫນັ , ໄດຍ້ ນິ ຫຼື ໄດຟ້ ງັ ມາ. ຖ້າວູ່ າ ເປັນການບນັ ທກຶ ຈາກຄໍາເວາົ້ ກໍເປັນການບນັ ທກຶ ລະອຽດຈາກຄໍາເວາົ້ ນນັ້ ເອງ. ຂ. ບນັ ທກຶ ຫຍ:ໍ້ ເປັນການບນັ ທກຶ ທູ່ ບີ ູ່ ລໍ ະອຽດຈາກຄາໍ ເວາົ້ ເລືອກບັນທຶກແຕູ່ ສະເພາະໃຈຄວາມທູ່ ີ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງເປັນທາໍ ນອງດຽວກນັ ກບັ ການບນັ ທກຶ ຫຍເໍ້ ນອື້ ຄວາມນນັ້ ເອງ. ຄ. ບນັ ທກຶ ບາງສູ່ ວນ: ອາດຈະເປັນການຈດົ ຢູ່ າງລະອຽດ ຫຼື ບນັ ທກຶ ຫຍໄໍ້ ດ,້ ແຕູ່ ວູ່ າ ເລອື ກບນັ ທກຶ ສະເພາະ ບາງຂໍຄ້ ວາມ, ບາງເລູ່ ອື ງຫຼື ບາງຕອນທູ່ ເີ ຫນັ ວູ່ າສາໍ ຄນັ ຈໍາເປັນຕອ້ ງບນັ ທກຶ ໄວ.້ ໃນການປະຊຸ ມອາດບນັ ທກຶ ສະເພາະຫວົ ຂໍຂ້ ນຶ້ ກບັ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງເລູ່ ອື ງ ແລະ ການຈະນໍາໄປໃຊສ້ ູ່ ງິ ທູ່ ກີ ູ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ . ຄໍາຖາມ 1. ບດົ ບນັ ທກຶ ໝາຍເຖິງຫຍງັ ? 2. ບດົ ບນັ ທກຶ ມຄີ ວາມສໍາຄນັ ຫຍງັ ແດູ່ ? 3. ບດົ ບນັ ທກຶ ມຈີ ກັ ປະເພດຄປື ະເພດໃດແດູ່ ? 4. ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ມຈີ ກັ ຮູບແບບຄຮື ູບແບບໃດແດູ່ ? 5.ຈູ່ ງົ ອະທບິ າຍຫກຼັ ການ ແລະ ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ ? ບດົ ທີ 9 ກ າ ນ ຂ ຽ ນ ລ າ ຍ ງາ ນ ວ ິຊ າ ກ າ ນ 1. ຄວາມໝາຍ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ 1.1. ຄວາມໝາຍ ການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ ໝາຍເຖິງການຂຽນລາຍງານກູ່ ຽວກບັ ເລູ່ ອຶ ງໃດເລູ່ ອື ງໜູ່ ງຶ ທູ່ ີພວົ ພນັ ເຖິງ ເລູ່ ອື ງການສກຶ ສາ, ການຄນົ້ ຄວາ້ , ການວໄິ ຈ ຫາຄວາມຮູເ້ ພູ່ ມີ ເຕມີ ດາ້ ນໃດດາ້ ນໜູ່ ງຶ ຫຼື ດວ້ ຍຕວົ ຂອງຜູລ້ າຍງານ. 1.2 ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ ການຂຽນສາມາດຮຽງຄວາມສາໍ ຄນັ ຕູ່ ກໍ ານສກຶ ສາ ເຊູ່ ງິ ສະແດງອອກ: - ເປັນການວດັ ຜນົ ຈາກການສກຶ ສາຫາຂມໍ້ ູນໃນການປະຕິບດັ ກິດຈະກໍາໃດໜູ່ ຶງໃນຫອ້ ງທດົ ລອງ ຫຼື ນອກຫອ້ ງທດົ ລອງ. - ເປັນການທດົ ສອບຄວາມຮູ ້ຄວາມສາມາດຂອງຕນົ້ ເອງ. - ຊູ່ ວຍພຈິ າລະນາປັບປຸງບນັ ຫາທູ່ ຄີ າ້ ງຄາ. - ຊູ່ ວຍໃຫຮ້ ູຂ້ ປໍ້ ະຕບິ ດັ ທູ່ ແີ ທຈ້ ູ່ງິ . - ເສູ່ ມີ ສາ້ ງຄວາມຄດິ ຈນິ ຕະນາການໃຫຫ້ ຼາຍຂນື້ . - ພດັ ທະນາທກັ ສະການຂຽນ, ການໃຊສ້ ບັ ສໍານວນພາສາ ແລະ ການຮຽງລໍາດບັ ຄວາມສໍາຄນັ . 50