คู่มือโรงเรียนคำพ่อสอน (ebook)

๔ ขั้นที่ ๔ ขยายผลความร้สู ู่ความดี ๑. นักเรียนสืบค้นส่วนประกอบในบุหรี่ที่ส่งผลต่อสุขภาพ และพษิ ภัยของบหุ รเ่ี พมิ่ เตมิ จดั ทำ� เป็นสอ่ื แบบงา่ ยๆ ๒. น�ำสอื่ ที่ผลติ ในขอ้ ๑ ไปสอนน้อง อย่างน้อย ๕ คน หรอื ๑ หอ้ งเรยี น ๓. บันทึกความรู้สึกก่อน - หลังไปสอนน้องและผลการสอน นอ้ งเปน็ อยา่ งไร ๔. เขียนจดหมายถึงพ่อแม่ บอกให้ท่านรู้ถึงความรักและ ปรารถนาดีท่ีนักเรียนมีต่อท่าน พร้อมทั้งบอกพิษภัยของบุหรี่ ทกุ ชนิด และขอรอ้ งใหท้ ่านลด เลิกสบู ๕. นกั เรียนเขียนสรปุ การเรียนรู้ อย่างนอ้ ยคนละ ๗ บรรทดั หรือมากกวา่ น้ัน (วาดภาพประกอบ) รอสงิ่ยทยเี่ ด้มิ ็กๆค�ำอยชา่นื กชไดมเ้ มแ่ือลจบะกกาำ� รลเรังียในจรจคู้ าอื ก ....คณุ คร.ู ... 51

๔ ภาพปอดสาธิต 52 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

คำ� พ่อสอน (๔) “...เดก็ เปน็ ผทู้ จี่ ะได้รบั ชว่ งทุกสงิ่ ทกุ อยา่ งตอ่ จากผู้ใหญ่ ดังนั้น เดก็ ทุกคนจึงสมควรและจำ� เปน็ ท่จี ะตอ้ งไดร้ บั การอบรมเล้ยี งดูอยา่ งถกู ตอ้ ง เหมาะสม ใหม้ ศี รทั ธามั่นคงในคณุ ความดี มคี วามประพฤติเรียบรอ้ ย สุจริต และมีปญั ญา ฉลาด แจ่มใสในเหตุผล...” ความตอนหนึง่ ในพระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช พระราชทานในโอกาสปเี ดก็ สากล วันที่ ๑ มกราคม ๒๕๒๒ ด้วยส�ำนึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณอันหาทส่ี ดุ มิได้ 53

กจิ กรรมท่ี ๔ ปากไร้ควนั ด้วยลกู อมหญา้ หมอน้อย วัตถปุ ระสงค์ นำ� สมนุ ไพรหญ้าหมอน้อยมาทำ� ผลติ ภัณฑ์ เพอ่ื ให้คนลด เลิก บหุ รี่ ขั้นท่ี ๑ ใหค้ รรู กั เดก็ และเดก็ รกั ครู ๑. ครูยิ้มและใช้ค�ำพูดด้านบวกช่ืนชมนักเรียนด้วยความ จริงใจ เช่น “สวัสดเี ดก็ ๆ ทุกคน วนั นี้ทุกคนนา่ รักมาก ทชี่ ว่ ยกนั กวาดห้องเรยี นไดส้ ะอาด ยอดเยยี่ ม ครูขอบคณุ เด็กๆ ทุกคนนะ” ๒. ครูพานกั เรยี นหลับตาลงเบาๆ น่งั ทา่ สบายๆ หายใจเขา้ ออกยาวๆ อย่างผ่อนคลายสัก ๑๐ ครั้ง (ลมหายใจยาวมีผลต่อ คลืน่ สมอง จติ ใจ อารมณ์ และการเรียนรู้) และคอ่ ยๆ ลมื ตา ๓. จากน้ันครพู านกั เรียนพดู พร้อมกันวา่ “เราทุกคนเป็นคนดี มีน้�ำใจ ต้ังใจเรียน เรารักคุณครู รัก คุณพอ่ คุณแม่ และเพอ่ื นๆ ทุกคน พวกเราทุกคนเปน็ คนนา่ รักจรงิ ๆ นะครับ/คะ ถ้าพวกเราท�ำอะไรผดิ ไปเราขอโทษคุณครดู ้วยนะครับ/ คะ พวกเราจะแก้ไขให้ดีขึ้นและเราจะท�ำตามค�ำสอนของในหลวง รัชกาลที่ ๙ คือเว้นขาดจากเหล้า เบียร์ บุหรี่ ยาเสพติดทุกชนิด เพราะเป็นการท�ำลายชีวิตตัวเอง ขอบคุณคุณครูนะครับ/ค่ะ ท่ีรัก (ผม/หน)ู (ครอู าจเขยี นข้อความดังกลา่ วไว้ท่กี ระดานกอ่ น) ๔. นักเรียนสวัสดีเพื่อนที่อยู่ด้านซ้าย ขวา พูดชื่นชมเพ่ือน ดา้ นซ้ายและขวา คนละ ๑ ประโยค เช่น “เธอเปน็ คนเก่งทีม่ ีน�้ำใจ นะ” ครูนำ� เขา้ สกู่ ารเรยี นรู้ ปากไร้ควัน 54 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

ขั้นที่ ๒ การเรยี นรู้ ๔ “ลกู อมหญ้าหมอนอ้ ย เลิกบุหร”่ี ส่ือ/อปุ กรณ์ ๑ ถ้วยตวง ๑. นำ�้ หญา้ หมอนอ้ ย (หญา้ ดอกขาว) ๒๐ ชอ้ นโตะ๊ ๒. น�ำ้ ผง้ึ ๕๐๐ กรัม ๓. กลโู คสไซรัป (แบะแซ) ๕ ช้อนโต๊ะ ๔. มะนาว ข้ันตอนการท�ำลูกอมหญ้าหมอนอ้ ย ๑. เตมิ น้�ำใหท้ ว่ มหญา้ หมอน้อยหรือหญา้ ดอกขาว ต้มใหเ้ ดอื ด เคีย่ ว ให้งวด กรองให้สะอาด ใช้เพียง ๑ ถ้วยตวง จาดนั้นลดความร้อนลงทันที ค่อยๆ เติมกลูโคสไซรัป (แบะแซ) กวนให้ละลาย ถ้าเป็นเตาแก๊สให้หร่ี เปลวไฟให้เหลือน้อยท่ีสุด ถ้าเป็นเตาไฟฟ้าปรับไฟที่อุณหภูมิต่�ำ (ช่วงนี้ต้อง ใช้ความรอ้ นต่ำ� มาก) ๒. เคี่ยวส่วนผสมข้อ ๑ ให้งวดเข้มข้น เติมน�้ำผึ้ง มะนาว ลงไป คอ่ ยๆ กวนจนเข้ากนั ดี และเทสว่ นผสมนลี้ งไปในแมพ่ ิมพ์ลกู อม เมอ่ื แข็งตวั ใหน้ ำ� ออกจากแบบพมิ พ์ ๓. นำ� ลกู อมทไ่ี ดบ้ รรจภุ าชนะปดิ ให้สนิท หรอื หอ่ ด้วยกระดาษหอ่ ลกู อม ๔. น�ำลูกอมหญ้าหมอน้อยให้คนท่ีติดบุหรี่อมเวลาที่เริ่มอยากจะสูบ หมายเหตุ ๑. แมพ่ มิ พ์ลกู อม มีจำ� หน่ายตามร้านขายอปุ กรณ์ท�ำขนม หรือคดิ หาวัสดอุ นื่ ๆ แทนแมพ่ ิมพ์กไ็ ด้ ๒. อาจนำ� หญา้ หมอนอ้ ยไปท�ำเป็นชาแทนลกู อมกไ็ ด้ 55

๔ ขั้นที่ ๓ นักเรียนรวมกลมุ่ กนั กล่มุ ละ ๔-๕ คน ชว่ ยกนั อภิปราย คำ� ถามตอ่ ยอดการเรยี นรู้ คน้ หาค�ำตอบและท�ำ Mind Map/วาดภาพ หรือตามความเหมาะสมของนกั เรียน น�ำเสนอเปน็ กล่มุ ในประเดน็ คำ� ถามต่อไปน้ี ๑. นกั เรียนรสู้ กึ อยา่ งไร ทไ่ี ดท้ �ำลูกอมหญ้าหมอน้อยให้พอ่ แมห่ รอื บคุ คลอ่นื เพ่ือลด เลกิ บหุ รี่ ๒. ผลการทำ� ลูกอมหญา้ หมอนอ้ ยเปน็ อย่างไรบา้ ง ๓. มปี ัจจัยใดบา้ งทที่ ำ� ใหก้ ารท�ำลกู อมหญา้ หมอน้อยสำ� เรจ็ ๔. นอกจากหญ้าหมอน้อยแล้ว ยงั มสี มุนไพรอะไรอีกบา้ งทีช่ ว่ ยในการลด เลิกบหุ รี่ได้ ๕. นักเรียนช่วยกันวิเคราะห์ถึงพิษร้ายของบุหร่ีท่ีมีต่อร่างกาย แต่เหตุใดจึงยังมีคนสูบ และ เหตุใดจงึ ยงั คงมกี ารผลติ และจ�ำหนา่ ยจนเปน็ เร่ืองธรรมดา ๖. นักเรียนฝึกต้ังค�ำถามจากกิจกรรม “ปากไร้ควัน” เพ่ือขยายผลและต่อยอดการเรียนรู้ อย่างนอ้ ยคนละ ๑-๒ คำ� ถาม (ครชู ่วยต่อยอดให้นกั เรยี นมั่นใจทจี่ ะสนุกกบั การตงั้ ค�ำถามตอ่ ไป) ๗. นักเรียนช่วยกันสรุปประเด็นที่ได้เรียนรู้จากพระบรมราโชวาท ค�ำพ่อสอน (๔) ที่ อญั เชญิ มาขา้ งต้น ขัน้ ที่ ๔ ขยายผลความรสู้ ่คู วามดี ๑. นักเรยี นแบ่งกล่มุ ละ ๔-๕ คน นำ� ความรูท้ ่ไี ด้ไปสอนน้องอย่างนอ้ ย ๕ คน หรือตามความเหมาะสม ๒. นักเรยี นนำ� ลูกอมหญ้าหมอนอ้ ยไปให้คนในบ้านทสี่ บู บหุ ร่ี เพ่อื ช่วย ให้เลกิ สูบบุหร่ี ๔. นกั เรียนเขียนสรปุ ความรทู้ ไี่ ด้ และความรู้สึกทไี่ ปสอนน้อง ๓. เขียนสรปุ การเรียนรู้ อยา่ งน้อยคนละ ๗ บรรทัด หรือมากกวา่ น้ัน (วาดภาพประกอบ) ส่ิงทเ่ี ด็กๆ คอำ� ยชาืน่ก...ไ.ชคดมเ้ณุ มอื่ คแจรลบ.ูะก..ก.าร�ำเลรียงั นใจรคู้จือาก รอยย้มิ 56 โรงเรียนคำ�พอ่ สอน

ค�ำพอ่ สอน (๕) “...คนเราจะตอ้ งรบั และต้องให้ คนเราจะเอาแต่ได้ไมไ่ ด้ คนเราจะต้องรับและจะต้องให้หมายความว่า ต่อไปและเดีย๋ วนีด้ ว้ ย เม่อื รบั สง่ิ ของใดมาก็จะตอ้ งพยายามให้ ในการใหน้ ั้นใหไ้ ดโ้ ดยพยายามทจ่ี ะสรา้ งความสามัคคีในหมู่คณะและในชาติ ทำ� ใหห้ มู่คณะและชาติ ประชาชนทงั้ หลาย มีความไวใ้ จซ่งึ กันและกัน ช่่วยที่�ไหนได้ก้ ็็ช่่วย ด้้วยจิติ ใจที่�เผื่�อแผ่โ่ ดยแท้้...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช พระราชทานแกน่ ักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ วนั ที่ ๒๐ เมษายน ๒๕๒๑ ด้วยส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอนั หาทีส่ ดุ มไิ ด้ 57

กจิ กรรมที่ ๕ ท�ำไมบ้านนีม้ ีเงนิ ออม พรอ้ มท�ำบญุ วตั ถุประสงค์ นักเรยี นชว่ ยพ่อแม่ลด เลกิ เหล้า และนำ� เงนิ มาออมเงนิ เพื่อครอบครัวและแบง่ ปัน ขั้นที่ ๑ ให้ครรู กั เดก็ และเด็กรกั ครู ๑. ครูยิ้มและใช้คำ� พูดดา้ นบวก ช่นื ชมนกั เรียนด้วยความจริงใจ เชน่ “สวัสดเี ด็กๆ ทุกคน วนั นีท้ กุ คนนา่ รักมาก ท่ชี ่วยกันกวาดหอ้ งเรียนได้สะอาด ยอดเย่ียม ครขู อบคุณเด็กๆ ทุกคนนะ” ๒. ครูพานักเรียนหลับตาลงเบาๆ นั่งท่าสบายๆ หายใจเข้าออกยาวๆ อย่างผ่อนคลาย สัก ๑๐ คร้ัง (ลมหายใจยาวมีผลต่อคลนื่ สมอง จิตใจ อารมณ์ และการเรยี นรู้) และค่อยๆ ลืมตา ๓. จากน้นั ครูพานักเรยี นพดู พรอ้ มกนั ว่า “เราทุกคนเป็นคนดี มีน้�ำใจ ตั้งใจเรียน เรารักคุณครู รักคุณพ่อคุณแม่ และเพื่อนๆ ทุกคน พวกเราทุกคนเปน็ คนน่ารกั จริงๆ นะครับ/คะ ถ้าพวกเราทำ� อะไรผดิ ไปเราขอโทษคุณครู ด้วยนะครับ/คะ พวกเราจะแก้ไขให้ดีขึ้นและเราจะท�ำตามค�ำสอนของในหลวงรัชกาลท่ี ๙ คือ เว้นขาดจากเหล้า เบียร์ บุหร่ี ยาเสพติดทุกชนิด เพราะเป็นการท�ำลายชีวิตตัวเอง ขอบคุณ คณุ ครนู ะครับ/ค่ะ ที่รกั (ผม/หน)ู (ครูอาจเขียนขอ้ ความดังกล่าวไว้ที่กระดานก่อน) ๔. นักเรียนสวัสดีเพื่อนที่อยู่ด้านซ้าย ขวา พูดช่ืนชมเพื่อนด้านซ้ายและขวา คนละ ๑ ประโยค เช่น “เธอเป็นคนเก่งท่ีมีน�้ำใจนะ” ครูน�ำเข้าสู่การเรียนรู้ ท�ำไมบ้านนี้มีเงินออม พรอ้ มท�ำบุญ ขัน้ ท่ี ๒ ครูเปิดวีดิทัศน์ให้นักเรียนชมเก่ียวกับเร่ืองเหล้า (โพธิสัตว์น้อย การเรียนรู้ “เร่ืองของนุ้ย” / ดับฝันเจ้าหนูนักเตะ / สุราไม่ใช่สินค้าธรรมดา ฯลฯ) ตามลง้ิ ค์ 58 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน http://www.youtube.com/watch?v=tx9AKxhWgI http://www.youtube.com/watch?v=v2GI7ofMTcg http://www.youtu.be/WVffw9kyfWg http://www.youtube.com/watch?v=zz2Q7DhAEwE&t=40s http://www.youtube.com/watch?v=S64HvHSIYe

ขัน้ ที่ ๓ ๔ คำ� ถามตอ่ ยอดการเรยี นรู้ ๑. นักเรียนรสู้ กึ อยา่ งไรท่ไี ดด้ ูวดี ีทศั น์ ทำ� ไมจงึ เกดิ เหตุการณเ์ ช่นน้นั ๒. ทบ่ี ้านนักเรยี นมเี หตกุ ารณเ์ หมือนกรณตี วั อย่างจากการดูวดี ที ศั น์หรือไม่อยา่ งไร ๓. ถา้ ทบี่ า้ นมคี นดมื่ เครอ่ื งดมื่ ทม่ี แี อลกอฮอล์ (ชนดิ ใดชนดิ หนงึ่ ) ในระยะเวลา ๑ ปี ครอบครวั นกั เรียนจะเสียเงินซอ้ื เคร่ืองดม่ื ทมี่ ีแอลกอฮอลเ์ ปน็ เงินเทา่ ไร ๔. ถา้ เงินนี้ไมต่ ้องเสียไป นักเรียนตง้ั ใจจะน�ำเงินน้ไี ปท�ำอะไรบ้าง ทม่ี ีคณุ คา่ กบั ครอบครัว ๕. เราจะมีวธิ ีการอยา่ งไรบา้ ง ทจ่ี ะชว่ ยให้พอ่ แม่หรอื คนในครอบครวั ลด เลกิ เหลา้ เบยี ร์ เครอื่ งดืม่ ที่มีแอลกอฮอลไ์ ด้ ๖. นักเรียนฝกึ ต้ังค�ำถามจากกิจกรรม ท�ำไมบา้ นน้ีมเี งนิ ออม พร้อมท�ำบญุ เพื่อขยายผล และตอ่ ยอดการเรียนรู้ อยา่ งน้อยคนละ ๑-๒ ค�ำถาม (ครูช่วยต่อยอดให้นักเรยี นมน่ั ใจทจ่ี ะสนุก กบั การต้ังคำ� ถามตอ่ ไป) ๗. นักเรียนช่วยกันสรุปประเด็นท่ีได้เรียนรู้จากพระบรมราโชวาท ค�ำพ่อสอน (๕) ที่ อญั เชิญมาขา้ งต้น ขั้นท่ี ๔ ขยายผลความรสู้ ู่ความดี ๑. ครูพานักเรียนท�ำกระปุกออมสิน โดยนักเรียนใช้ความคิดสร้างสรรค์เลือก วัสดุเอง และตัง้ ช่อื กระปุกออมสินน้นั ๒. นกั เรยี นนำ� กระปกุ ออมสนิ กลบั บา้ นเพอ่ื กราบขอให้พอ่ แมล่ ด เลกิ เหลา้ เบยี ร์ เคร่ืองด่ืมที่มีแอลกอฮอล์ บุหรี่ โดยนักเรียนจะช่วยพ่อแม่ท�ำงานบ้าน (หรือวิธการอื่น ที่นักเรียนคิดค้นเอง) และขอเงินค่าเหล้า เบียร์ เคร่ืองดื่มที่มีแอลกอฮอล์ บุหรี่ มา หยอดกระปุกเป็นทนุ การศึกษา และมเี งนิ ไปทำ� บญุ ตามความเหมาะสม ๓. นกั เรยี นบนั ทกึ การออมในสมุดบนั ทึกการออม สงิ่ ทีเ่ ด็กๆ คอ�ำยชาื่นก...ไ.ชคดม้เุณมื่อคแจรลบู.ะก..ก.าร�ำเลรยีงั นใจรู้คจือาก รอยยิ้ม 59

การใชว้ ิธกี ารดา้ นบวก พฒั นานกั เรยี น อมาตยกุลโมเดล (รศ.ดร.เกียรติวรรณ อมาตยกุล) โรงเรียนอมาตยกุลจัดการเรียนการสอนแนวคิดนีโอฮิวแมนนิส ท่ีมีควมเช่ือว่ามนุษย์ มีศักยภาพแฝงเร้นที่ยิ่งใหญ่ซ่อนอยู่ในตัวด้วยกันทุกคน มนุษย์จึงมีความส�ำคัญ มีคุณค่า เหนือสิ่งใดๆ โดยพ้ืนฐานของจิตใจแล้วมนุษย์มีความดีงาม มีคุณค่า ใฝ่รู้ มีความต้องการ จากภายในที่จะพัฒนาตัวเองไปอย่างไม่มีท่ีส้ินสุด การศึกษามีหน้าท่ีที่จะต้องช่วยพัฒนา ศักยภาพแฝงเร้น ที่มีอยู่ในตัวคนเราแต่ละคนออกมาให้ได้สูงท่ีสุด การเรียนรู้ของมนุษย์จะ เกิดขึ้นได้ดีท่ีสุดจะต้องมีองคป์ ระกอบดงั น้ี ๑. บรรยากาศใหค้ ลนื่ สมองต�ำ่ ๒. การสรา้ งภาพพจน์ด้านบวกใหก้ ับผเู้ รียน ๓. ใชว้ ธิ จี ูงใจ ไม่ใช่การบงั คบั ๔. ผ้สู อนต้องเป็นแบบอย่างท่ดี ใี หก้ บั ผเู้ รียน ผมไปพบข้อมูลเรื่องการฝึกปลาโลมา เรื่องราวน้ีจะท�ำให้เราเห็นภาพของการสอน หรือการเลี้ยงดูเด็กด้านบวกท่ีสอดคล้องกับแนวคิดนีโอฮิวแมนนิสข้างต้นได้ชัดเจนข้ึน ดังน้ี ถ้าเราจ�ำเป็นที่จะต้องสอนปลาโลมาให้กระโดดข้ามเชือกสูง ๒๒ ฟุต ให้ได้ เราจะ ท�ำอย่างไร? การสอนน้ีเป็นการท้าทายท่ียิ่งใหญ่ เพราะปลาโลมาพูดภาษาคนไม่ได้ และ ฟังภาษาคนไมร่ ูเ้ รือ่ ง สิ่งแรกท่ีครูฝึกต้องท�ำ คือ ก�ำหนดเป้าหมายท่ีชัดเจน หรือวางแผนกลยุทธ์ โดย เอาเชอื กไปแขวนไว้ท่ีต�ำแหน่ง ๒๒ ฟุตเหนอื น้�ำ และคิดอยู่เสมอวา่ ปลาโลมาจะกระโดดข้าม ได้อย่างสบายๆ จากน้ันครูฝึกจะต้องคิดหาทางสร้าง “แรงกระตุ้น หรือแรงจูงใจด้านบวก” เพอื่ ทีจ่ ะทำ� ใหโ้ ลมาทำ� ได้ตามเป้าหมายท่ตี ั้งไว้ แรงจูงใจด้านบวกคืออะไร? แรงจูงใจด้านบวกคือ สภาพแวดล้อมด้านบวกที่อบอุ่น ความเข้าอกเข้าใจ ความเปน็ มติ รเปน็ กนั เอง ผ้ฝู กึ สามารถสรา้ งบรรยากาศของการเรียนรทู้ ่ดี ี ได้โดยการลงไปว่ายน้�ำด้วย มีการพูดคุย สัมผัส ลูบหัว และหยอกล้อเล่น และอีกสิ่งหนึ่ง ก็คอื อาหารท่ีโลมาชนื่ ชอบ นนั่ ก็คอื ปลา จากนนั้ ครฝู ึกต้องหาวิธีการ “เรง่ หรอื ชักจูงหรือ จงู ใจ” ใหโ้ ลมากระโดดขา้ มเชือกให้ได้ 60 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

ถ้าครูฝึกให้โลมากระโดดข้ามเชือกที่สูง ๒๒ ฟุต ในทันที ถ้าท�ำได้จะให้กินปลา โลมาจะทำ� ไดห้ รอื ไม่? คงจะทำ� ไมไ่ ด้อยา่ งแนน่ อน ถ้าเช่นน้ันครูฝึกควรท�ำอย่างไร ครูฝึกจะต้อง “สร้างสภาพแวดล้อม” ท่ีจะท�ำให้ โลมาเกิดความปลอดภัย สบายใจ ม่ันใจว่าสามารถท�ำได้ และมีความรู้สึกดีที่ท�ำได้ ครูฝึก จะเริม่ วางเชือกไวท้ บ่ี ริเวณใต้ผิวน�้ำ ในต�ำแหนง่ ทโ่ี ลมาสามารถวา่ ข้ามไปมาไดส้ ะดวก หลังจากนนั้ ครฝู ึกจะยกระดบั เชือกให้สงู ขึน้ ทีละน้อย และทกุ ครง้ั ทโ่ี ลมา “โดดขา้ ม เชือกได้” โลมาก็จะได้รับรางวัล ซ่ึงจะท�ำให้โลมาเกิดความเชื่อมั่นท่ีสูงขึ้นเร่ือยๆ รางวัลท่ี โลมาได้รับ คือ ปลา เป็นอาหาร รวมท้ัง “ค�ำชม การสัมผัส การลูบหัว และการหยอก ลอ้ เลน่ ” ส่งิ ส�ำคัญท่โี ลมาได้รบั คือ “ก�ำลังใจที่เข้มแข็งขึน้ ” ถ้าหากโลมาไม่ยอมว่าย หรือไมย่ อมกระโดดขา้ มเชอื กจะเกดิ อะไรขน้ึ ? ค�ำตอบคือ ไม่มีอะไรเกิดขึ้นท้ังส้ิน ไม่มีการด่าว่า ต�ำหนิติเตียน ไม่มีการแสดง อาการไม่พอใจ ไม่มีการแสดงออกว่าอารมณ์เสียของครูฝึก ไม่มีการลดอาหาร ไม่มีการ บันทึกความผดิ พลาดลงในประวัตขิ องโลมา ไมท่ �ำโทษด้วยการช็อตกระแสไฟฟา้ โลมาจะเรียนรู้ว่าครูฝึกเห็นว่าการกระท�ำท่ีผิดพลาด ไม่ใช่เป็นสาระส�ำคัญของการ เรยี นรู้ เพราะวา่ ครฝู ึกเพิกเฉย และไม่ใส่ใจความผิดพลาดของโลมาแม้แต่น้อย จากความมั่นใจท่ีเพิ่มมากขึ้น ความส�ำเร็จทีละขั้น ท่ีไม่กลัวท่ีจะล้มเหลวหรือ ผิดพลาด โลมาจะเก่งข้ึน มีความสามารถสูงขึ้น ย่ิงผู้ฝึกตื่นเต้น ยินดี ประทับใจในความ ก้าวหน้าของโลมามากขึ้นเท่าใด ความส�ำเร็จของโลมาก็จะสูงข้ึนและทำ� พลาดน้อยลงเท่าน้ัน ครูฝึกจะค่อยๆ เพ่ิมระดับความสูงของเชือกให้มากขึ้น โดยจะต้องไม่เพิ่มสูงเกินไป ไม่ช้า เกนิ ไปจนท�ำให้โลมารสู้ ึกหวิ ทีข่ าดอาหาร ทุกการเรียนรู้ของโลมาเป็นไปอย่างมีข้ันตอน และสม่�ำเสมอ จนในที่สุด เจ้าโลมา ก็สามารถกระโดดข้ามเชือกทสี่ ูงถงึ ๒๒ ฟตุ เหนอื ผิวน�ำ้ ได้ส�ำเรจ็ บทเรียนจาก “โลมา Model” คือ การเรียนรู้ท่ีดีจะเกิดข้ึนภายใต้ส่ิงแวดล้อม ด้านบวกที่อบอนุ่ เป็นกนั เองมีมิตรภาพ แรงจงู ใจดา้ นบวก และการไม่ใส่ใจกบั ความผิดพลาด เราทุกคนจะรู้ตัวดีม่ือท�ำอะไรผิดพลาด และสิ่งที่ต้องการคือ ก�ำลังใจ และการให้โอกาส ถ้ามีการต�ำหนิ ติเตียน ท�ำโทษ ด่าว่า หรือใช้วิธีการด้านลบใดๆ คนเราจะจดจ�ำความ ผิดพลาดน้ันไว้ในใจและจะส่งผลให้ท�ำส่ิงผิดพลาดน้ันซ้�ำบ่อยครั้งและรุนแรงข้ึน ดังเช่นชีวิต ของคนร้าย โจร อาชญากรทงั้ หลาย มนุษย์ฝึกสัตว์ได้ดีขนาดน้ีแล้วพวกเราล่ะ ครู พ่อแม่ ผู้บริหารฝึก “คน” ได้ดี อยา่ งนหี้ รือไม่ 61

ค�ำพอ่ สอน (๖) “...ถ้าเรามาดูในตัวเราเอง รา่ งกายของเรา เรามแี ขน มขี า มีหัว มีลำ� ตวั มอี วัยวะตา่ งๆ ทง้ั ภายนอก ภายใน ถ้าสว่ นใดไมส่ อดคลอ้ งกนั เราก็บอกว่าไมส่ บาย ป่วย แลว้ คนเราทจ่ี ะมีความสบายจริงๆ ก็หาเวลานอ้ ย ต้องนึกถึงว่าทกุ ส่วนของรา่ งกายของเรา จะต้องท�ำงานใหพ้ รอ้ มกนั ใหม้ ีความสามัคคกี ัน ถา้ ไม่มคี วามสามคั คกี นั รา่ งกายของเราตา่ งคนต่างทำ� หรือต่างสว่ นต่างท�ำงานของตัว ก็ไมส่ ามารถท่จี ะทำ� งานได้ ถ้าดูเฉพาะกาย แต่วา่ อีกส่วนกม็ ีใจ คือจิตใจของเรา ซึ่งจะต้องท�ำงานเหมอื นกัน เพื่อทจ่ี ะใหส้ อดคล้องกับรา่ งกาย...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานแกค่ ณะบคุ คลที่เขา้ เฝ้าฯ ถวายพระพรชยั มงคล เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิดาลัย วันพฤหัสบดีที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๒๓ ดว้ ยสำ� นึกในพระมหากรุณาธคิ ุณอันหาท่ีสดุ มไิ ด้ 62 โรงเรียนคำ�พ่อสอน

กิจกรรมที่ ๖ จิตอาสา “สานตอ่ คำ� พ่อสอน” วตั ถุประสงค์ นักเรียนตระหนักรู้และมีส่วนร่วมในการป้องกันแก้ไขปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงในโรงเรียนจากพิษภัย เหล้า เบียร์ เครอื่ งดื่มท่ีมีแอลกอฮอล์ และบหุ ร่ี ขั้นตอนกจิ กรรม ๑. ประกาศรับสมัคร “จติ อาสาสานต่อค�ำพอ่ สอน” โดยระบุคณุ สมบตั ผิ ู้สมัครดงั น้ี คณุ สมบตั ิ ๓ ข้อของผ้สู มคั รเปน็ “จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน ๑. ซ่ือสตั ย์ ๒. ปรารถนาดีตอ่ ผอู้ นื่ ๓. เกบ็ ความลบั ได้ ๒. สรา้ งจติ อาสา “สานต่อค�ำพอ่ สอน” เม่ือไดผ้ ้สู มัครตามจำ� นวนท่ีเหมาะสมแล้ว เริม่ กระบวนการ ดงั น้ี ขั้นท่ี ๑ ให้ครรู กั เด็กและเด็กรกั ครู ๑. ครยู ม้ิ และใชค้ ำ� พดู ดา้ นบวกชนื่ ชมนกั เรยี นดว้ ยความจรงิ ใจ เชน่ “สวสั ดี เด็กๆ ทกุ คน วันนี้ทกุ คนน่ารกั มาก ทชี่ ว่ ยกันกวาดห้องเรียนได้สะอาด ยอดเย่ียม ครูขอบคุณเด็กๆ ทกุ คนนะ” ๒. ครูพานักเรียนหลับตาลงเบาๆ น่ังท่าสบายๆ หายใจเข้าออกยาวๆ อย่างผ่อนคลายสัก ๑๐ คร้ัง (ลมหายใจยาวมีผลต่อคลื่นสมอง จิตใจ อารมณ์ และการเรียนรู้) และค่อยๆ ลมื ตา ๓. จากน้ันครูพานกั เรยี นพดู พร้อมกันว่า “เราทุกคนเป็นคนดี มีนำ้� ใจ ตั้งใจเรยี น เรารกั คณุ ครู รกั คุณพ่อคุณแม่ และ เพอ่ื นๆ ทกุ คน พวกเราทุกคนเปน็ คนน่ารักจรงิ ๆ นะครบั /คะ ถา้ พวกเราท�ำอะไร ผิดไปเราขอโทษคุณครูด้วยนะครับ/คะ พวกเราจะแก้ไขให้ดีข้ึนและเราจะท�ำตาม คำ� สอนของในหลวงรชั กาลท่ี ๙ คอื เวน้ ขาดจากเหล้า เบยี ร์ บหุ ร่ี ยาเสพตดิ ทุกชนดิ เพราะเปน็ การท�ำลายชีวิตตวั เอง ขอบคุณคุณครนู ะครบั /ค่ะ ที่รัก (ผม/หน)ู (ครูอาจเขียนขอ้ ความดงั กล่าวไว้ทกี่ ระดานก่อน) ๔. นักเรียนสวัสดีเพื่อนที่อยู่ด้านซ้าย ขวา พูดชื่นชมเพื่อนด้านซ้ายและ ขวา คนละ ๑ ประโยค เช่น “เธอเป็นคนเกง่ ท่มี ีนำ้� ใจนะ” ครนู �ำเข้าสกู่ ารเรยี นรู้ จิตอาสา “สานตอ่ ค�ำพ่อสอน” 63

๔ ขัน้ ท่ี ๒ การเรยี นรู้ จิตอาสา “สานต่อคำ� พอ่ สอน” ๑. แบ่งกลุ่มย่อยกลุ่มละ ๔-๕ คน ให้นักเรียนบอกความรู้สึกและเหตุผลว่า ท�ำไมถึงมาสมัครเป็นจิตอาสา “สานต่อค�ำพ่อสอน” ลงในกระดาษแผ่นใหญ่ ตัวแทน กล่มุ น�ำเสนอ ••๒. ครูพาทำ� กจิ กรรมหนา้ ต่าง ๔ บาน ดังตอ่ ไปน้ี ครูแจกกระดาษ A4 ใหน้ ักเรียนทุกคน นักเรียนพับคร่ึงกระดาษตามขวางและตามยาว จะได้เป็น ๔ ช่อง แล้ว •เขยี นหมายเลข ๑-๔ เรียงลงในแต่ละชอ่ ง นกั เรยี นรวมกลุม่ ๔-๕ คน ครูแจกคำ� ถามหนา้ ตา่ ง ๔ บาน ให้แตล่ ะกลมุ่ ระดมความคดิ ค�ำถามของหนา้ ตา่ งแต่ละบาน (ภายในเวลา ๑๐ นาที) คำ� ถามหน้าต่าง ๔ บาน บานท่ี ๑ บานท่ี ๒ ปญั หาพฤติกรรมนักเรยี นชายทีพ่ บ ปัญหาพฤติกรรมนกั เรยี นหญงิ ท่ีพบ มอี ะไรบา้ ง มีอะไรบา้ ง บานท่ี ๓ บานท่ี ๔ สาเหตขุ องปญั หาในข้อ ๑ และขอ้ ๒ วธิ แี กไ้ ขปญั หาพฤติกรรมของนักเรยี น ชาย-หญงิ และแผนของจิตอาสา “สานตอ่ คำ� พอ่ สอน” •• แต่ละกลุ่มนำ� เสนอ ผลการระดมความคิด จากค�ำถามหน้าตา่ ง ๔ บาน ครูชวนนักเรียนร่วมคิดแนวทางปฏิบัติการของจิตอาสา “สานต่อค�ำพ่อ ••สอน” เพ่ือป้องกนั แกไ้ ขปญั หาทพ่ี บจากกิจกรรมหน้าต่าง ๔ บาน แตล่ ะกลมุ่ นำ� เสนอแนวทางแกป้ ญั หาและรว่ มกนั สรปุ แนวทางทไ่ี ดท้ ง้ั หมด น�ำแนวทางที่สรุปได้มาวางแผนและน�ำไปสู่การปฏิบัติการโดยให้นักเรียน ร่วมกันคิดว่าจะน�ำแนวทางแก้ไขปัญหาที่สรุปได้ไปปฏิบัติการอย่างไร อาจมีการแบ่ง เปน็ กลมุ่ หรอื ร่วมกันท�ำท้ังหอ้ งก็ได้ ให้พจิ ารณาตามความเหมาะสมและเปน็ ไปได้ 64 โรงเรียนคำ�พ่อสอน

เม่ือปฏิบัติการไปแลว้ ประมาณ ๑ เดอื น ๔ หรอื เวลาท่เี หมาะสม ขั้นท่ี ๓ คณุ ครูพานักเรยี นเรียนร้ใู นข้นั ที่ ๓ ค�ำถามต่อยอดการเรยี นรู้ ๑. นกั เรยี นร้สู ึกอย่างไรทที่ ำ� หน้าท่ี “จิตอาสาสานต่อคำ� พ่อสอน” ๒. ผลงานของ “จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน” เป็นอย่างไรบ้าง (ระบุรายละเอียดตามสภาพจรงิ ) ๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อนของการปฏิบัติหน้าที่ “จิตอาสาสานต่อคำ� พ่อสอน” และจะแก้จุดอ่อนไดอ้ ยา่ งไร ๔. นกั เรยี นอยากปรบั แกอ้ ะไรบ้าง ในการเปน็ จติ อาสาคร้ังตอ่ ไป ๕. นกั เรยี นนำ� คำ� พอ่ สอนขา้ งตน้ นม้ี าใชใ้ นการเปน็ “จติ อาสาสานตอ่ ค�ำพอ่ สอน” ในเร่อื งใดบ้าง ๖. นักเรียนฝึกตั้งค�ำถามจากกิจกรรม จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน เพื่อขยายผลและต่อยอดการเรียนรู้ อย่างน้อยคนละ ๑-๒ ค�ำถาม (ครู ช่วยตอ่ ยอดใหน้ กั เรียนม่นั ใจทจี่ ะสนุกกับการตั้งค�ำถามตอ่ ไป) ๗. นักเรียนคิดว่าพระบรมราโชวาท ค�ำพ่อสอน (๖) ที่อัญเชิญ มาขา้ งตน้ มีประโยชน์ตอ่ การดำ� เนนิ ชวี ิตของนักเรียนอย่างไรบ้าง ขั้นท่ี ๔ ขยายผลความรสู้ ่คู วามดี ๑. นักเรียนรวมกลุ่มกันกลุ่มละ ๔-๕ คน แล้ว วางแผนสร้าง “จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน” (รุ่นน้อง) เพ่ือสืบทอดโดยมีครเู ป็นท่ปี รึกษา ๒. โรงเรียนประกาศยกย่องและมอบเกียรติบัตรให้ “จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน” หน้าเสาธงหรือตามความ เหมาะสมของโรงเรียน ในวันท่ี ๕ ธนั วาคม ของทกุ ปี 65

๔ ๑. ใหค้ ำ� ปรกึ ษาและเปน็ กำ� ลงั ใจให้ “จติ อาสาสานตอ่ คำ� พอ่ สอน” ๒. ครูติดตามนักเรียนคนท่ีได้รับแจ้งจากจิตอาสา “สานต่อ บทบาทของครทู ี่ปรึกษา ค�ำพ่อสอน” เพื่อพบนักเรียนที่ต้องช่วยเหลือเป็นพิเศษ (พฤติกรรม กิจกรรมที่ ๖ “จติ อาสา เสี่ยง) เป็นการส่วนตัว ด้วยท่าทีของความเป็นมิตร โดยใช้ค�ำพูด ด้านบวก โน้มน้าวให้นักเรียนรับรู้ถึงความห่วงใยของครูท่ีมีต่อเขา สานต่อคำ� พ่อสอน” เพ่ือน�ำไปสู่การเปล่ียนพฤติกรรมและพานักเรียนอ่านการ์ด “สานต่อ ค�ำพอ่ สอน” อย่างชดั เจนจนจบ ๓. เม่ือนักเรียนอ่านจบ ครูพูดว่า “ครูจะเป็นก�ำลังใจให้นะ เราจะพากันผา่ นเรอ่ื งนไ้ี ปด้วยกนั ” โดยครูสงั เกตและคอยติดตามจาก “จิตอาสาสานต่อค�ำพ่อสอน” วา่ พฤตกิ รรมเขามกี ารเปลย่ี นแปลงหรือไม่ อยา่ งไร และหม่ันให้กำ� ลังใจ และชวนเขามาช่วยกิจกรรมครูเสมอๆ เพื่อให้เขารับรู้ว่า “เขายังอยู่ ในสายตาแหง่ รักจากคร”ู การด์ ....ครรู ักเดก็ เด็กรักคร.ู ...มีขอ้ ความดังน้ี (ผม/หน)ู เป็นคนดี มีนำ้� ใจตงั้ ใจเรยี น (ผม/หน)ู รกั คุณพ่อ คณุ แม่ คณุ ครู และ เพื่อนๆ ทุกคน (ผม/หนู) เป็นคนน่ารักจริงๆ นะ และจะเป็นคนดีตามท่ีคุณครูสอน ถ้า (ผม/หนู) ท�ำในส่ิงที่ไม่เหมาะสมไปยุ่งเกี่ยวกับบุหรี่ เหล้า......(ใส่พฤติกรรมที่ ต้องการ แต่ละคนจะไม่เหมือนกัน) ซึ่งท�ำให้ทุกคนไม่สบายใจ (ผม/หนู) ต้องขออภัย ทุกๆ คน ต่อไปน้ี (ผม/หนู) จะแก้ไขให้ดีข้ึน ให้คุณพ่อ คุณแม่ คุณครูภูมิใจในตัว (ผมครับ/หนูค่ะ) ขอให้คุณครเู ป็นก�ำลงั ใจให้ด้วยนะ (ครบั /ค่ะ) ขอบคุณ (ครับ/ค่ะ) รอส่ิงยทยเี่ ดิม้ ก็ ๆคำ�อยชา่ืนกชไดมเ้ มแ่ือลจบะกกาำ� รลเรงั ียในจรจู้คาือก ....คณุ คร.ู ... 66 โรงเรียนคำ�พ่อสอน

๔ ...ใหค้ รรู กั เดก็ และเดก็ รกั คร.ู ..

๔ Neo Humanist Education การศึกษาแบบ นีโอฮวิ แมนนสิ (รศ.ดร.เกยี รติวรรณ อมาตยกลุ ) โรงเรียนค�ำพ่อสอนได้บูรณาการบางส่วนของการศึกษาแบบนีโอฮิวแมนนิส มาในกระบวนการเรียนรู้ ซ่ึงเป็นการศึกษาที่มีผลให้...ครูรักเด็กและเด็กรักครู... ดังนั้น จึงขอยกมาบางส่วนของการศึกษาแบบนีโอฮิวแมนนิสให้เครือข่ายโรงเรียนค�ำพ่อสอน ไดเ้ รยี นร้ไู ปด้วยกัน • การศกึ ษาแบบนีโอฮวิ แมนนิสคืออะไร การศึกษาแบบนีโอฮิวแมนนิสท่ีพอจะให้ความหมายส้ันๆ ได้ก็คือแนวทางและ วธิ กี ารทางดา้ นบวกทจ่ี ะท�ำใหเ้ ดก็ ๆ เกง่ ฉลาด แขง็ แรง และมจี ติ ใจดี • การศกึ ษาแบบนีโอฮวิ แมนนสิ แตกต่างจากการศกึ ษาแบบอื่นอยา่ งไร ในปัจจุบันเราสามารถแบ่งการศึกษาออกเป็น ๒ กลุ่มตามความเช่ือเกี่ยวกับ ความเป็นมนุษย์ของผู้เรียน กลุ่มแรก ซ่ึงเป็นกลุ่มใหญ่ของการศึกษาในบ้านเราคือ Negative Perfection อกี กลมุ่ หนึ่งคอื Positive Perfection ส�ำหรบั การศกึ ษาแบบ นีโอฮิวแมนนสิ น้ันถกู จัดใหอ้ ยใู่ นกลุ่มของ Positive Perfection 68 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๔ การศึึกษาแบบ Negative Perfection มีีลัักษณะเป็็นอย่า่ งไร การศึึกษาแบบ Negative Perfection เป็็นการจััดการศึกึ ษาที่�เราเห็น็ อยู่�ทั่�วๆ ไป ทั้�งในระดัับอนุุบาล ประถม มััธยม ตลอดจนถึึงระดัับอุุดมศึึกษาที่�พยายามทำำ�ให้้ผู้�เรีียน เกิิดการเรีียนรู้� (Learning) สิ่่�งต่่างๆ ด้้วยวิธิ ีีการด้้านลบ (จะเป็็นความตั้�งใจหรืือไม่่ก็็ตาม) ซึ่�งพอจะรวบรวมเป็น็ ข้้อๆ ได้้ดังั นี้� - การใช้ว้ ิธิ ีีการเปรียี บเทียี บ หรือื การใช้ค้ ำำ�พููดเปรียี บเทีียบ - การใช้้คำำ�พูดู ด้้านลบ - การหลอกให้้กลััว - การใช้้ความรุนุ แรง - การยััดเยียี ดความรู้้�ก่่อนวััยอัันควร ซึ่ �งวิิธีีการด้้านลบเพื่ �อที่ �จะทำำ�ให้้เด็็กเกิิดการเรีียนรู้้�ต่่างๆ ที่่�กล่่าวมาข้้างต้้นนี้้� เป็น็ เรื่�องราวที่�เราพยายามทำำ�ให้เ้ กิดิ ขึ้�นน้อ้ ยที่่�สุดุ ในโรงเรียี นอมาตยกุลุ เราลองมาพิจิ ารณากันั เป็็นข้้อๆ เลยว่่าวิิธีีการด้้านลบเพื่�อให้้เด็็กเกิิดการเรีียนรู้้� (Negative Perfection in Education) ต่่างๆ นั้้�นเป็น็ อย่่างไร และมีีข้อ้ ดีขี ้้อเสียี อย่า่ งไร? 69

๔ การใช้ว้ ิิธีีการเปรียี บเทีียบ วิิธีีการหนึ่�งที่�จะควบคุุมพฤติิกรรมของเด็็กๆ ได้้ง่่ายและรวดเร็็วที่่�สุุดได้้แก่่การใช้้วิิธีีการ เปรีียบเทีียบ วิิธีีนี้้�จึึงเป็็นวิิธีีที่่�มีีคนนิิยมนำำ�ไปใช้้เพื่�อให้้เด็็กเกิิดการเปลี่�ยนแปลงพฤติิกรรม หรืือ เพื่�อให้้เรีียนรู้�สิ่�งใหม่่ๆ การเปรีียบเทีียบเกิิดขึ้�นทั้�งที่่�บ้้านและที่�โรงเรีียน บางครั้�งเกิิดขึ้�นโดย ความไม่่ตั้�งใจ หรือื ผู้�เปรีียบเทียี บอาจไม่่รู้้�ตัวั ด้ว้ ยซ้ำำ�� เช่น่ “ลูกู ไม่่เห็็นได้้เรื่่อ� งเลย สู้�เด็ก็ ข้า้ งบ้า้ นเราก็ไ็ ม่่ได้้” “อ้้าว..พี่่�แอมเพิ่�งทำำ�ได้้เท่า่ นี้�เอง น้อ้ งอาทเขาทำำ�เสร็็จตั้�งนานแล้ว้ ” “เธอนี่�ดื้�อที่่�สุุดในห้้องเลยนะ” (ฉัันมัันคงแย่่เต็็มทน)” “เด็ก็ ห้อ้ ง ก. นี้� สู้�เด็ก็ ห้้อง ข. ไม่่ได้เ้ ลย” เราคงต้้องยอมรัับว่่าเด็็กที่่�ถููกเลี้ �ยงดููมาด้้วยการเปรีียบเทีียบจะกลายเป็็นคนที่ �ชอบ อิิจฉาริิษยาผู้�อื่�น (เป็็นไปได้้ที่�จะอิิจฉากระทั่�งพี่่�น้้องหรืือเพื่่�อนรัักของตััวเองที่่�ถููกเปรีียบเทีียบ ด้้วยเสมอๆ) น้้อยเนื้�อต่ำำ��ใจเก่่ง มีีปมเด่่นหรืือปมด้้อย อารมณ์์แปรปรวนง่่าย ชอบแข่่งขััน เปรีียบเทีียบกัับผู้�อื่�นอยู่�ตลอดเวลา ไม่่มีีน้ำำ��ใจ ไม่่อยากให้้ผู้�อื่�นดีีกว่่าหรืือมีีความสุุขกว่่า E.Q. ต่ำำ�� ฯลฯ นัักจิิตวิิทยาจำำ�นวนมากได้้กล่่าวสอดคล้้องกัันว่่า “วิิธีกี าร เปรีียบเทีียบเป็็นวิิธีีการที่ �รวดเร็็วที่่�สุุดที่ �จะใช้้ในการควบคุุม พฤติิกรรมหรืือเปลี่�ยนแปลงพฤติิกรรมมนุุษย์์ แต่่วิธิ ีีการนี้�เอง ก็็เป็็นวิิธีีที่่�ส่่งผลเสีียร้้ายแรงที่่�สุุดแก่่จิิตใจของมนุุษย์์โดยเฉพาะ อย่า่ งยิ่�งแก่จ่ ิิตใจของเด็ก็ ๆ” 70 โรงเรียนค�ำ พ่อสอน

การใช้้คำำ�พููดด้้านลบ ๔ หลายๆ คนรวมทั้�งคุุณครููจำำ�นวนหนึ่�งเชื่�อว่่าการใช้้คำำ�พููดด้้านลบจะสามารถควบคุุมพฤติิกรรม หรืือยัับยั้�งพฤติิกรรมด้้านลบต่่างๆ ของคนเราได้้ เช่่น การที่่�คุุณครููหรืือคุุณพ่่อคุุณแม่่พููดกัับเด็็กๆ ว่่า “ทำำ�ไมเธอถึึงโง่่อย่่างนี้� ครููไม่่เคยเห็็นใครทำำ�อะไรโง่่ๆ อย่่างเธอมาก่่อนเลย” ก็็เพื่�อให้้เด็็กเพิ่�มความ ระมััดระวัังและพยายามให้้สููงขึ้�น และไม่่ให้้เด็็กผู้�นั้�นทำำ�พฤติิกรรมที่่�ผิิดพลาดนั้�นอีีกในครั้�งต่่อไป แต่่น้้อยคนนัักที่�จะทราบว่่า “คนเรานั้�นมัักจะเป็็นอย่่างที่�เราคิิด และเรามัักจะคิิดตามที่�เราได้้ยิิน” คำำ�พููด จึึงมีีอิิทธิิพลอย่่างยิ่�งต่่อจิิตใจของเรา โดยเฉพาะคำำ�พููดที่�เราได้้ยิินได้้ฟัังมาตั้�งแต่่สมััยที่�เรา ยัังเป็็นเด็็กเล็็กๆ จิิตใจของคนเรา (ดีีหรืือไม่่ดีี) ส่่วนใหญ่่จึึงขึ้�นอยู่่�กัับคำำ�พููดที่�เราได้้ยิินมาตั้�งแต่่ใน วััยเด็็ก คำำ�พููดจึึงเป็็นเสมืือนเมล็็ดที่่�ถููกปลููกไว้้ในจิิตใจ คำำ�พููดที่�เราได้้ยิินเสมอๆ จะกลายเป็็นทััศนคติิ (attitude) และความเชื่�อ (belive) ที่�หยั่�งลึึกลงในจิติ ใจ บุุคลิิกภาพและการกระทำำ�ต่า่ งๆ ของคนเรา จึงึ เป็น็ ไปในแบบที่�เราเชื่�ออยู่่�ว่า่ เราเป็น็ คนอย่่างไร ถ้า้ คุุณพ่่อคุุณแม่่ คุณุ ครูู พี่่�เลี้�ยงของเราพููดกับั เรามาตั้�งแต่เ่ ล็็กๆ ว่า่ เราเป็น็ คนว่่องไวและฉลาด เราก็็จะเชื่�อมั่�นไปจนโตว่่าเราเป็็นอย่่างนั้�นจริิงๆ เมื่�อเผชิิญปััญหาใดที่่�ต้้องใช้้ความคิิด เราจะต้้องใช้้ ความฉลาดของเราคิดิ แก้ไ้ ขปััญหาต่า่ งๆ ได้้อย่า่ งมั่�นใจ ถ้้าคุุณพ่่อคุุณแม่่หมั่�นบอกกัับเราเสมอว่่าเราเป็็นคนโง่่ เราคิิดอะไรช้้าและเก่่งสู้�พี่�ไม่่เคยได้้ เรา ก็็จะถููกปลููกฝัังอย่่างนั้�นมาตั้�งแต่่เล็็ก เมื่�อเจอสถานการณ์์ใดที่�ยากลำำ�บากเราจะคิิดว่่าคนอย่่างเราคง คิดิ ไม่่ได้้ ไม่่เชื่�อมั่�น และพร้้อมที่�จะล้ม้ เหลว คำำ�พููดจึึงมีีผลต่่ออารมณ์์และความรู้้�สึึกของคนเราเป็็นอย่่างยิ่�ง กัับเด็็กเล็็กๆ เราควรหลีีกเลี่�ยง คำำ�พููดด้้านลบต่่างๆ (แม้้ว่่าเราจะรู้้�สึึกว่่าคำำ�พููดด้้านลบบางคำำ�จะยัับยั้�งพฤติิกรรมบางอย่่างได้้อย่่างรวดเร็็ว) เช่่น โง่่ ไม่่ได้้เรื่�อง อ้้วน งก ขี้้�แย ดื้้�อ ไอคิิวต่ำำ�� เซ่่อ อืืดอาด เด็็กขี้�ขลาด ทึ่่�ม อ่่อนแอ ขี้้�โรค ซน เลว ไม่ฉ่ ลาดเลย ฯลฯ เป็็นที่ �ยอมรัับแล้้วว่่าคนที่่�มีีจิิตใจแปรปรวนและผิิดปกติิทั้ �งหลายล้้วนแล้้วแต่่เป็็นผู้้�ที่่�ถููกเลี้ �ยงดูู มาด้้วยการเปรีียบเทีียบ และได้้ยิินได้้ฟัังคำำ�พููดด้้านลบมาตั้�งแต่่วััยเด็็กแทบทั้�งสิ้�น ดัังนั้�นเราในฐานะ คุุณพ่่อ คุุณครูู และผู้�ปกครอง ควรระมััดระวัังเรื่�องคำำ�พููดด้้านลบให้้มาก และควรหัันมาใช้้คำำ�พููด ด้้านบวกกัับเด็็กๆ แทน เราอยากให้้เด็็กๆ เป็็นอย่่างไร เราควรพููดชัักนำำ�ให้้แกทำำ�อย่่างนั้�นและชม เวลาลูกู ทำำ�ได้ด้ ีี (ไม่ใ่ ช่่คอยหาแต่โ่ อกาสที่�จะดุุและตำำ�หนิเิ วลาทำำ�ผิิด) เช่น่ - ถ้า้ ลูกู คิดิ ให้ร้ อบคอบอีีกนิดิ คงจะฉลาดและสอบได้ค้ ะแนนดีี - เวลาลููกยิ้�มแย้ม้ อารมณ์ด์ ีอี ย่า่ งนี้�แม่ช่ อบจังั เลย - ทำำ�ไมวัันนี้้�ลููกพููดเพราะจััง เป็็นอย่่างนี้้�ทุุกวันั ได้้ไม๊๊ ฯลฯ คำำ�พููดต่่างๆ ที่่�เราควรใช้้ได้้แก่่คำำ�พููดด้้านบวกเช่่น เก่่ง เยี่�ยม น่่ารััก ดีี ยอด ฉลาด ไอคิิวสููง พููดเพราะ ยิ้้�มเก่่ง สวย มีีน้ำำ��ใจ ซื่่�อสััตย์์ แจ๋๋ว ฯลฯ เด็็กที่�เติิบโตมาท่่ามกลางคำำ�พููดด้้านบวกต่่างๆ จะกลายเป็น็ คนที่่�มีคี วามเชื่�อมั่�นในตนเอง มีคี วามรู้้�สึึกดีใี ห้ก้ ับั ตัวั เองและคนรอบข้า้ ง 71

๔+ - % การหลอกให้ก้ ลััว เทคนิิคด้้านลบอีีกวิิธีีหนึ่ �งที่่�นิิยมใช้้กัันมากทั้ �งที่่�บ้้านและที่ �โรงเรีียนเพื่ �อที่่�คุุณครููและคุุณพ่่อคุุณแม่่ จะสามารถควบคุุมเด็็กๆ ได้้คือื เทคนิคิ การหลอกให้้กลััว เช่่น - อย่า่ ออกไปเล่่นคนเดีียวนะในที่่�มืืดนะ เดี๋�ยวผีหี ลอก - อย่่าร้้องนะ เดี๋�ยวตำำ�รวจจับั - อย่่ารัังแกน้อ้ งนะ เดี๋�ยวแม่่ไม่ร่ ักั ฯลฯ เทคนิิคเหล่่านี้�ได้้ผลดีีเป็็นที่�พอใจของผู้�ใหญ่่มาก แต่่ผู้�ใหญ่่หลายคนไม่่ระวัังถึึงผลเสีียและความ สัับสนที่�อาจตามมาในภายหลััง เมื่�อตอนเล็็กๆ เราอยากให้้เด็็กๆ กลััวผีีหรืือตุ๊�กแกจริิงๆ เพราะเราเห็็นว่่า เป็็นอัันตรายสำำ�หรัับเด็็กเล็็กๆ ที่่�จะเข้้าไปในที่่�ต่่างๆ โดยลำำ�พััง แต่่พอเด็็กโตขึ้�นมาอีีกหน่่อย เด็็กไม่่กล้้า เข้้าห้้องน้ำำ��คนเดีียว ก็็อาจมีีผู้�ใหญ่่บางคนกลัับพููดว่่าอะไรกััน โตแล้้วยัังขี้�ขลาดอยู่่�อีีก เข้้าห้้องน้ำำ��คนเดีียว ก็็ไม่่ได้้ ผีีไม่่มีีจริิงสัักหน่่อย....โดยลืืมไปว่่าสิ่�งที่�ได้้พููดไว้้ด้้วยตััวเองนั้�น (ผีี ตำำ�รวจ) ยัังคงส่่งผลต่่อจิิตใจของ เด็็กๆ อยู่� แม้้ว่่าการหลอกให้้กลััวจะได้้ผลอย่่างดีีในการควบคุุมพฤติิกรรมมนุุษย์์โดยเฉพาะในเด็็กเล็็กๆ แต่่ผลเสีียหายร้้ายแรงที่�ตามมาคืือ ความกลััวในสิ่�งที่่�ถููกหลอกนั้�นจะฝัังลึึกอยู่�ในจิิตใต้้สำำ�นึึกของคนเรา จนอาจกลายเป็็นจุุดอ่่อนของชีีวิิตที่�อาจกลััวมากๆ (phodia) ในสิ่�งที่่�ถููกหลอกไปจริิงๆ ตลอดชีีวิิต เช่่น บางคนโตแล้้วยัังกลััวผีีอยู่่� (กลััวความมืืด) บางคนกลััวแดด บางคนกลััวความสููง บางคนกลััวฝน บางคน กลััวผู้�หญิิง บางคนกลััวผู้�ชาย บางคนกลััวเข็็มฉีีดยา ฯลฯ แม้้ผมจะพยายามเพีียงใดที่�จะลดปริิมาณการขู่� ให้้กลััวของคุุณครููในโรงเรีียนของเรา แต่่ก็็ต้้องยอมรัับว่่ายัังคงมีีเหลืืออยู่่�บ้้าง เพราะเราต้้องเห็็นใจว่่า ความรู้้�สึึกด้้านลบเหล่่านี้�เองก็็ฝัังอยู่�ในส่่วนลึึกของจอตใจครููด้้วย เพราะคุุณครููเองก็็ได้้ยิินและได้้รัับฟัังมา เกือื บตลอดชีวี ิิตเช่น่ กันั การใช้ค้ วามรุนุ แรง มีีคุุณพ่่อคุุณแม่่และคุุณครููเป็็นจำำ�นวนมากที่่�มีีพื้ �นฐานความเชื่ �อในการดููแลเด็็กตามจิิตวิิทยาการ ศึึกษาของฟรอยด์์ (Sigmund Freud ๑๘๕๖-๑๙๓๙) ที่่�มีีความเชื่�อลึึกว่่ามนุุษย์ค์ ืือสิ่�งมีีชีีวิิตที่่�มีีธรรมชาติิ ของจิติ ใจส่่วนลึกึ ที่�ไม่ต่ ้้องการเรียี นรู้�สิ่�งใหม่่ๆ ด้ว้ ยตนเอง (Id) ไม่่ต้้องการพัฒั นาตนเอง ไม่ต่ ้อ้ งการทำำ�สิ่่�งดีี ด้ว้ ยตนเอง ขี้้�เกียี จ เห็น็ แก่่ตััว ฯลฯ 72 โรงเรียนค�ำ พ่อสอน

๔ ดัังนั้ �นการเลี้ �ยงดููหรืือการศึึกษาเพื่ �อให้้เกิิดการเปลี่ �ยนแปลงพฤติิกรรมจะต้้องใช้้วิิธีีการบัังคัับ เข้้มงวด ภายใต้้ความกดดัันสููงๆ และรุุนแรง เหมืือนกัับการฝึึกสััตว์์ในโรงละครสััตว์์ (animal psychology) ความเชื่�อในการใช้้อำำ�นาจของผู้�สอน เรื่�องความเข้ม้ งวดกวดขันั ความรุุนแรงในการลงโทษ ที่ �จะช่่วยให้้ผู้ �เรีียนเกิิดการเรีียนรู้้�จึึงมีีอยู่ �มากมาย มีีสำำ�นวนคำำ�พัังเพยทั้ �งในภาษาไทยและภาษาอัังกฤษ ที่�สอดคล้อ้ งกับั เรื่�องนี้�อยู่�มาก เช่น่ - Spare the rod, Spoil the cild (ถ้้ามัวั แต่่เสีียดายไม้้เรีียว ก็็อาจเห็็นเด็็กเสียี คน) - รักั วััวให้้ผููก รักั ลูกู ให้้ตีี - ครูู (พ่่อแม่่) ที่่�ดีีคืือ ครููที่่�ดุุ และใจร้้ายฯ.... แม้้ความรุุนแรงจะสามารถควบคุุมและเปลี่ �ยนแปลงพฤติิกรรมของมนุุษย์์ได้้อย่่างฉัับพลััน แต่่มนุุษย์์มีีความคิิดและจิิตใจที่�แตกต่่างไปจากสััตว์์ ดัังนั้�นพฤติิกรรมที่�เปลี่�ยนแปลงไปเช่่นนั้�น เช่่น ขยัันอ่่านหนัังสืือเพราะกลััวคุุณครููตีี หรืือขยัันซ้้อมกีีฬาเพราะกลััวโค้้ชลงโทษ มัักจะมีีการเปลี่�ยนแปลง ชั่�วคราวในขณะที่่�มีีการใช้้ความรุุนแรงเท่่านั้�นและที่่�สำำ�คััญยิ่�งไปกว่่านั้�น ผู้�ที่�ได้้รัับความรุุนแรงมา ตั้�งแต่เ่ ล็ก็ จะกลายเป็น็ ผู้้�นิิยมความรุุนแรงและก้้าวร้า้ วไปในที่่�สุุด การเร่่งเรีียน สืืบเนื่ �องมาจากความเชื่ �อที่่�ว่่าการพััฒนาให้้เด็็กเกิิดการเรีียนรู้ �จะต้้องเกิิดขึ้ �นภายใต้้ความกดดััน เพราะมนุุษย์์เราไม่่อยากเรีียนรู้�อะไรด้้วยตนเอง ไม่่อยากประสบความสำำ�เร็็จด้้วยตนเอง ดัังนั้�นการที่�เรา จะทำำ�ให้้เด็็กเกิิดทัักษะการเรีียนรู้�อะไรได้ส้ ัักอย่่างหนึ่�จะต้้องฝึึกกัันอย่่างหนััก ผู้้�ที่่�ได้้รัับการฝึึกมาตั้�งแต่่อายุุ ยัังน้้อยและฝึึกมาอย่า่ งหนักั ย่่อมจะได้เ้ ปรียี บกว่า่ ผู้�อื่�น ใครที่่�มีีความเชื่�อเช่น่ นี้�จะต้้องเชื่�อว่่าการศึกึ ษาที่�เน้น้ การเร่่งเรีียน การเพิ่�มชั่�วโมงเรีียน การเพิ่�มเนื้�อหาวิิชา การให้้งานมากๆ การฝึึกหนัักๆ การให้้การบ้้าน เยอะๆ (จนเกินิ เหตุุ) เป็็นการศึึกษาที่�สมบูรู ณ์ท์ ี่่�สุดุ เราจะเห็็นได้ว้ ่า่ มีเี ด็็กเล็็กๆ เป็็นจำำ�นวนมาก (ในระดัับอนุบุ าล ๑ หรืืออนุุบาล ๒) ที่่�ถูกู คุุณพ่อ่ คุุณแม่่และคุุณครููเคี่�ยวเข็็ญบัังคัับให้้บวกเลข ลบเลขได้้หลายๆ หลััก ให้้อ่่านหนัังสืือพิิมพ์์ให้้ได้้ พอ เรีียนในระดัับประถมก็็ถููกบัังคัับให้้เพิ่่�มเวลาเรีียน ต้้องเรีียนพิิเศษกัันวุ่�นวาย เด็็กๆ ที่่�ถููกเร่่งเรีียน ก่่อนถึึงวััยอัันสมควรและต้้องเรีียนหนัักเกิินไปนั้�นมัักจะเกลีียดโรงเรีียน ไม่่ชอบคุุณครูู รัังเกีียจ ห้้องสมุดุ ไม่่ชอบการเรีียนหนัังสืือ และเกลียี ดการเรียี นรู้้�ด้ว้ ยตนเองในที่่�สุุด 73

๔ การศึึกษาแบบนีีโอฮิิวแมนนิสิ หรืือ Positive Perfection มีีลัักษณะเป็น็ เช่่นไร การศึึกษาแบบนีีโอฮิิวแมนนิิสคืือแนวทางในการทำำ�ให้้เด็็กเก่่ง ฉลาด แข็็งแรง มีี ความคิิด มีนี ้ำำ��ใจ โดยใช้้วิี�การด้า้ นบวก ซึ่่�งพอจะรวบรวมเป็็นข้อ้ ๆ ได้้ดังั นี้� - การสร้้างบรรยากาศให้้คลื่�นสมองต่ำำ�� - การพััฒนาเซลล์์สมองเด็็ก - การสร้้างภาพพจน์ด์ ้้านบวกให้ก้ ับั เด็็ก - การเป็็นแบบอย่่างที่่�ดีีให้ก้ ัับเด็็ก - การให้้ความรััก การสร้า้ งบรรยากาศให้ค้ ลื่�นสมองต่ำำ�� นัักจิิตวิิทยาการศึึกษาในปััจจุุบัันได้้ยอมรัับแล้้วว่่าอารมณ์์และความรู้้�สึึกของคนเรา มีีผลต่่อการเรีียนรู้�เป็็นอย่่างยิ่�ง คนเราจะมีีการเรีียนรู้�สิ่�งต่่างๆ ได้้สููงสุุดเมื่�อจิิตใจอยู่�ในสภาวะ ที่่�ผ่่อนคลายที่่�สุุด ปราศจากความตึึงเครีียดและปราศจากความวิิตกกัังวล ดัังที่่�นัักจิิตวิิทยา นีีโอฮิิวแมนนิิสผู้้�มีีชื่�อเสีียงกล่่าวไว้้ว่่า “คนเราจะเกิิดการเรีียนรู้้�และใช้้ศัักยภาพของตััวเอง ได้้สูงู ที่ส�่ ุดุ เมื่่อ� สบายใจและมีีความสุขุ ซึ่่ง� เราอาจจะเรียี กสภาวะของการเรียี นรู้�้ที่ี��ี ดีีที่ส�่ ุดุ นี้้�ว่า่ สภาวะคลื่่�นสมองต่ำำ��” สมองของมนุุษย์์นี้�ประกอบด้้วยเซลล์์ประสาทนัับล้้านๆ เซลล์์ เซลล์์ เหล่่านี้�จะก่่อให้้เกิิดกระแสคลื่�นแม่่เหล็็กไฟฟ้้า ซึ่่�งอาจเรีียกได้้ว่่า คลื่�นสมอง ซึ่่�งคลื่�นที่�เกิิดขึ้�น เหล่่านี้�จะแปรผัันตามสภาวะจิิตใจของคนเรา เมื่�อนัักวิิทยาศาสตร์์ได้้นำำ�เรื่�องวััดกระแสคลื่�น ของสมอง (EEG) มาต่่อกัับศีีรษะของมนุุษย์์ เครื่�องมืือนี้�จะแสดงให้้เห็็นกระแสคลื่�นของสมอง ออกมาในลัักษณะของกราฟ ซึ่่�งพอแบ่ง่ ออกได้เ้ ป็น็ ลัักษณะใหญ่่ๆ คือื - คลื่�นเบต้้า มีีความถี่�ของคลื่�นสมองอยู่�ระหว่่าง ๑๓-๔๐ รอบต่่อวิินาทีี เป็็นลัักษณะ ของคลื่�นสมองของคนที่่�มีีความเครียี ดสููง ในสภาวะนี้�คนเราจะรัับรู้�และเรีียนรู้�สิ่�งต่่างๆ ได้้ช้้า - คลื่�นอััลฟา มีีความถี่�ของคลื่�นสมองอยู่�ระหว่่าง ๘-๑๓ รอบต่่อวิินาทีี เป็็นลัักษณะ ของคลื่�นสมองของคนที่่�มีีจิิตใจสงบ อารมณ์์ดีี ในสภาวะนี้�คนเราจะมีีความจำำ�ดีี สามารถรัับรู้� และเรียี นรู้�สิ่�งต่่างๆ ได้ร้ วดเร็ว็ 74 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๔ นัักวิิทยาศาสตร์์ที่่�ทำำ�การค้้นคว้้าเกี่ �ยวกัับคลื่ �นสมองของมนุุษย์์ได้้ค้้นพบว่่ามีีปััจจััยหลาย ประการที่่�มีีอิิทธิิพลต่่อคลื่�นสมองของคนเรา เช่่น เสีียงเพลง คนรอบข้้าง อาหารที่่�รัับประทาน การออกกำำ�ลังั กาย คำำ�พูดู การฝึึกโยคะและการทำำ�สมาธิิ ฯลฯ ดัังนั้�น เด็็กๆ ทีี่่��ถููกจััดให้้เรีียนอยู่�ในบรรยากาที่่�ช่่วยให้้คลื่�นสมองต่ำำ�� เช่่น ได้้เรีียนรู้�จาก คุุณพ่่อคุุณแม่่ที่�อารมณ์์ดีี ยิ้้�มแย้้มและเป็็นมิิตร ได้้รัับประทานอาหารที่�เป็็นธรรมชาติิ (ลดอาหาร ที่่�ทำำ�จากเนื้�อสััตว์์โดยเฉพาะสััตว์์ใหญ่่ๆ และอาหารรสจััด) ได้้ออกกำำ�ลัังกายอยู่�เสมอ ได้้รัับการ ยกย่่องชมเชยที่�เหมาะสม ได้้ฝึึกโยคะและทำำ�สมาธิิ และได้้เรีียนรู้�เรื่�องต่่างๆ ในขณะที่�เปิิด เพลงบรรเลงเบาๆ ที่่�จะทำำ�ให้้คลื่�นสมองต่ำำ�� จะเรียี นรู้้�ข้้อมููลในเรื่�องต่่างๆ ได้อ้ ย่า่ งรวดเร็ว็ การพััฒนาเซลล์์สมอง เราเคยเชื่�อว่า่ ความฉลาดมาจากพัันธุุกรรม พ่อ่ เก่่ง แม่เ่ ก่ง่ ลููกจะออกมาเก่่ง แต่น่ ีีโอฮิิวแมนนิิส มีีความเห็็นต่่างออกไปจากนั้�น โดยเชื่�อว่่าความฉลาดสามารถฝึึกฝนกัันได้้ ไม่่ขึ้�นอยู่่�กัับกรรมพัันธุ์� แต่ข่ึ้�นกับั สิ่�งแวดล้้อมมากกว่า่ ว่า่ ได้ม้ ีีส่ว่ นช่่วยทำำ�ให้้เซลล์ส์ มองประสานกันั มากน้้อยแค่่ไหน เด็็กที่ �เกิิดมาแต่่ละคนมีีเซลล์์สมองจำำ�นวนใกล้้เคีียงกััน ซึ่่�งถ้้ามองไปแล้้วก็็น่่าจะเป็็นไปได้้ว่่า เด็็กแต่่ละคนน่่าจะมีีสมองดีีหรืือแย่่เหมืือนๆ กััน แต่่ในความเป็็นจริิงแล้้วเด็็กบางคนกลัับกลายเป็็น คนที่่�มีีสมองดีี และเด็็กบางคนกลัับกลายเป็็นคนที่่�มีีสมองไม่่ดีี ไม่่ได้้ขึ้�นอยู่่�กัับจำำ�นวนเซลล์์สมอง (เพราะคนเราทุุกคนมีีจำำ�นวนเซลล์์สมองใกล้้เคีียงกััน) แต่่ความฉลาดของสมองขึ้�นอยู่่�กัับเซลล์์ ประสานประสาท (Synapes) ซึ่่�งเป็็นตััวเชื่�อมระหว่่างเซลล์์สมอง ยิ่่�งเซลล์์ประสานประสาทนี้� เกิิดขึ้�นมากเท่่าใด การประสานของเซลล์์สมองย่่อมจะดีีขึ้�นและทำำ�ให้้สมรรถภาพของสมองฉัับไวขึ้�น ตามไปด้้วย พููดง่่ายๆ ก็็คืือ คนที่่�มีีสมองดีี ฉัับไว มีีความจำำ�ดีี คืือคนที่่�มีีเซลล์์ประสานประสาท โยงใยกัันมากนั่ �นเอง มีีการค้้นพบที่่�น่่าสนใจว่่าหลัักสำำ�คััญในการพััฒนาของสมองประการหนึ่ �งและเป็็นที่่�น่่ายิินดีี ก็็คืือ “เซลล์์ประสานประสาทที่่�ว่่านั้�นเราสามารถพััฒนาให้้มีีมากขึ้�นได้้” และ “มืือและเท้้าของ คนเราคืือฐานสมอง” ฝ่่ามืือและฝ่า่ เท้้าของเรามีีเส้้นประสาทรวมกันั อยู่่�จำำ�นวนมาก ซึ่่�งเส้้นประสาท เหล่่านี้ �จะเชื่ �อมโยงไปยัังสมอง ดัังนั้ �นถ้้ากล้้ามเนื้ �อมืือและกล้้ามเนื้ �อนิ้ �วเท้้าของเด็็กได้้รัับการพััฒนา ให้้แข็็งแรง เซลล์์ประสานประสาทก็็จะได้้รัับการพััฒนาไปด้้วย ยิ่่�งไปกว่่านั้�นนัักวิิทยาศาสตร์์ยััง ค้้นพบว่่า เกิินกว่่า ๘๐ เปอร์์เซนต์์ของการพััฒนาสมองของคนเราจะอยู่�ในช่่วงแรกๆ ของชีีวิิต การจััดการศึึกษาแบบนีีโอฮิิวแมนนิิสจึึงพยายามจััดสิ่ �งแวดล้้อมและการเรีียนการสอนให้้สอดคล้้อง กัับพััฒนาการดัังกล่่าวของเซลล์์สมอง โดยให้้ความสำำ�คััญกัับการจััดการศึึกษาเพื่�อพััฒนาเซลล์์ ประสานประสาทของเด็็กในวัยั อนุบุ าล และวััยประถมศึึกษาตอนต้น้ เป็็นอย่า่ งยิ่�ง ดัังนี้� 75

๔ - มีีกิิจกรรมให้้เด็็กๆ ได้้ฝึึกใช้้มืือและเท้้าให้้มาก เช่่น กิิจกรรมโยคะ กิิจกรรมท่่าทาง ประกอบการร้อ้ งเพลง การเต้น้ รำำ� ยิิมนาสติกิ และตีลี ัังกา วิ่่�ง ว่่ายน้ำำ�� กิิจกรรมแอโรบิิค (ที่�โรงเรียี น เริ่�มสอนแอโรบิิคเป็็นเรื่�องเป็็นราวที่�ชั้�นอนุุบาล ๓) ปั้้�นแป้้งและดิินน้ำำ��มััน ฯลฯ กิิจกรรมเหล่่านี้� ล้ว้ นแล้ว้ แต่่มีคี วามสำำ�คััญต่อ่ การพัฒั นาสมองของเด็ก็ โดยตรง - จััดสิ่ �งแวดล้้อมและกิิจกรรมการเรีียนรู้ �ที่ �หลากหลาย ทั้้�งนี้ �เนื่ �องจากการพััฒนาสมองของ คนเราในวััยต้้นๆ เกิิดขึ้�น ๘๐ เปอร์์เซ็็นต์์ของการพััฒนาสมองชั่�วชีีวิิต จึึงมีีความจำำ�เป็็นอย่่างยิ่�ง ที่�เราจะต้อ้ งปูพูื้�นฐานการเรีียนรู้�ให้ก้ ับั เด็็กๆ ในวัยั อนุุบาล และประถมต้น้ ๆ ให้้ทุุกคนเรียี นรู้้�ทุุกด้า้ น เช่่น ศิลิ ปะ ดนตรีแี ละเพลง กีีฬา วิทิ ยาศาสตร์์ คณิติ ศาสตร์์ ภาษา ความช่า่ งสังั เกต การทำำ�สมาธิิ ฝึึกความจำำ� การเรียี นรู้�ที่�จะรู้�จักหยิิบจัับของต่า่ งๆ ฯลฯ เด็ก็ ๆ ที่่�ได้้ร่่วมกิจิ กรรมการเรีียนรู้�ที่�หลากหลาย ก็จ็ ะกลายเป็น็ คนที่่�มีที ัักษะรอบตััวไม่่มีจี ุดุ อ่่อนในเรื่�องใดๆ การสร้้างภาพพจน์ด์ ้า้ นบวกให้ก้ ับั เด็ก็ การค้้นพบที่ �ยิ่ �งใหญ่่ที่่�สุุดเรื่ �องหนึ่ �งในศควรรษนี้้�คืือการค้้นพบเกี่ �ยวกัับเรื่ �องภาพพจน์์ของตััวเอง (Self Image) ภาพพจน์์ของตนเอง คืือความรู้้�สึึกที่�เรามีีต่่อตััวเราเอง ความรู้้�สึึกนี้�เป็็นความรู้้�สึึกที่�เรา มีีต่อ่ ตััวเราเองโดยตรง ซึ่่�งอาจจะตรงหรืือแตกต่า่ งจากความรู้้�สึึกที่�คนอื่�นๆ รู้้�สึึกต่่อตััวเรา เราแต่่ละคน จะมีีภาพพจน์์ของตััวเอง ซึ่่�งอาจจะเป็็นด้้านบวก เช่่น รู้้�สึึกว่่าตััวเองเก่่ง เป็็นคนมีีความสามารถ รู้้�สึึกว่่าตััวเองดููดีี มีีความเชื่�อมั่�น ผลที่�ตามมาก็็คืือจะเป็็นคนที่�มั่�นใจพร้้อมที่�จะแก้้ไขปััญหาและ ทำำ�สิ่่�งใดๆ ให้ส้ ำำ�เร็็จลุุล่่วงไปได้้ หรืืออาจมีีภาพพจน์ด์ ้้านลบต่่อตนเอง เช่่น รู้้�สึึกว่่าตนเองเป็็นคนไม่่เก่่ง เป็็นคนไม่่มีีความสามารถ รู้้�สึึกว่่าตนเองเป็็นคนไม่่สวย ไม่่สง่่า ไม่่มีีความเชื่�อมั่�น เมื่�อพบปััญหาใด ก็็มัักท้้อแท้้ตั้�งแต่่แรก รู้้�สึึกว่่าตนเองไม่่มั่�นใจ คงไม่่สามารถทำำ�สิ่่�งใดให้้สำำ�เร็็จได้้ มีีผู้้�ทำำ�การศึึกษาวิิจััย เกี่�ยวกับั ภาพพจน์์ของตัวั เองและได้ค้ ้น้ พบความจริงิ ที่่�น่า่ สนใจยิ่�งว่า่ - ภาพพจน์์ที่�เรามีตี ่่อตััวเองสามารถเปลี่�ยนแปลงได้้ - ภาพพจน์์ที่�เรามีีต่่อตััวเองสามารถเปลี่�ยนแปลงไปในทางที่่�ดีีขึ้�น (ทางบวก) จะทำำ�ให้้เรามีี ความเชื่�อมั่�นสููงขึ้�น กล้้าที่�จะแสดงอกมากขึ้�น พร้้อมที่�จะยอมรัับและปรัับปรุุงตััวเองให้้ดีีขึ้�น ซึ่่�งจะ ทำำ�ให้ก้ ารรับั รู้�และเรีียนรู้�ของเรานั้�นดีีขึ้�นไปด้้วย คุณุ ครูู คุณุ พ่่อ คุณุ แม่ท่ ี่่�ต้อ้ งการให้เ้ ด็็กมีี I.Q. สููงขึ้�น มีีการรัับรู้�และเรียี นรู้�สิ่�งต่า่ งๆ ได้ด้ ีขีึ้�น จึึงควรคำำ�นึึงถึึงความรู้้�สึึกของเด็็กให้้มากขึ้�น และควรพยายามทำำ�ทุุกทางที่�ให้้เด็็กมีีภาพพจน์์ด้้านบวก สูงู ขึ้�นและรู้้�สึกึ ดีตี ่อ่ ตัวั เองมากขึ้�น 76 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๔ เด็็กๆ จะสามารถรัับข้้อมููลต่่างๆ ได้้เร็็วมาก ไม่่ว่่าจะเป็็นทางด้้านบวกหรืือลบโดยผ่่าน ประสาทสััมผััสทั้�งห้้า โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งผ่่านทางตาและทางหูู ดัังนั้�นถ้้าต้้องการให้้เด็็กๆ เรีียนรู้� ได้้ดีีควบคู่ �ไปกัับการสร้้างภาพพจน์์ต่่อตนเองในทางบวก คุุณครููหรืือผู้ �สอนควรจะใช้้คำำ�พููดด้้านบวก ให้้เกีียรติิแก่่ผู้�เรีียน ยิ่่�มแย้้มแจ่่มใส และยอมรัับในตััวของผู้�เรีียน การยอมรัับและให้้เกีียรติิผู้�เรีียน และการเสริมิ แรงของคุณุ ครููนับั เป็น็ สิ่�งสำำ�คัญั ยิ่�ง ใช้้วิิธีจี ูงู ใจ ไม่่ใช่ก่ ารบัังคัับ โดยธรรมชาติิแล้ว้ เด็็กทุุกคนกระหายที่�จะ - ได้้รัับการยอมรับั - ได้ร้ ัับคำำ�ชมเชย-ยกย่่อง - ได้ร้ ับั ความสำำ�เร็จ็ - ได้เ้ รีียนรู้�สิ่�งใหม่ๆ่ - ได้้รัับความสนุุกสนานท้า้ ทาย คุุณพ่่อคุุณแม่่ และคุุณครููที่่�ต้้องการให้้เด็็กเกิิดการเรีียนรู้�อย่่างรวดเร็็วและมีีความสุุข จะต้้องรู้้�วิิธีีการสร้้างแรงจููงใจให้้เด็็กอยากที่ �จะเรีียนรู้้�ด้้วยตััวเอง ผู้้�สอนจึึงมีีหน้้าที่ �โดยตรงที่ีี�จะจััด การเรีียนการสอนให้้สนุุกและท้้าทายความสามารถของเด็็กๆ ทุุกคนในห้้อง เด็็กๆ ทุุกคนจะถููก กระตุ้�นให้้ใช้้ความคิิดให้้มากขณะที่�อยู่�ในชั้�น คุุณครููเป็็นเพีียงผู้้�นำำ�ทาง เป็็นผู้�ชี้�ประเด็็นและมุุมมอง ที่่�น่่าคิิดให้้กัับเด็็กๆ เด็็กๆ ทุุกคนจะต้้องได้้รัับการเอาใจใส่่ ได้้รัับคำำ�ชมเชยและรอยยิ้�ม การให้้ ความสำำ�คััญและการให้้กำำ�ลังั ใจจากครููผู้�สอน ถืือว่่าเป็็นสิ่�งที่�ขาดไม่่ได้้ในชั้�นเรียี น ยิ่ �งไปกว่่านั้ �นยัังถืือเป็็นบทบาทหน้้าที่ �ของผู้ �สอนโดยตรงที่ �จะทำำ�เรื่ �องยากให้้เป็็นเรื่ �องง่่าย เพื่�อที่�จะสอนเรื่�องต่่างๆ ให้เ้ ด็็กเข้า้ ใจโดยง่่าย การเป็น็ แบบอย่่างที่่�ดีีให้ก้ ัับเด็็ก เด็็กๆ เรีียนรู้�จากสิ่�งที่�พวกเขาเห็็นมากกว่่าสิ่�งที่�พวกเขาได้้ยิิน เด็็กจึึงมัักจะเป็็นอย่่างที่�ผู้�ใหญ่่เป็็น และบางครั้�งก็็ไม่่เป็็นอย่่างที่�ผู้�ใหญ่่สอน อย่่างที่�คนทั่�วไปเข้้าใจ ดัังนั้�นพฤติิกรรมของผู้�ใหญ่่จึึงเป็็นบทเรีียน ที่่�ดีีที่่�สุดุ ของเด็็ก - เด็ก็ ๆ ที่่�ใกล้้ชิดิ กับั ผู้�ใหญ่่ที่่�มีมี ารยาทดี ี สุุภาพ ก็ม็ ัักจะมีมี ารยาทงามตามไปด้้วย - เด็็กที่�อยู่ใู� นสิ่�งแวดล้้อมที่�ไม่ฟุ่้�งเฟ้้อ ไม่่โอ้อ้ วดหรูหู รา ก็็ไม่่รู้้�จักสิ่�งของฟุ่�มเฟืือยต่า่ งๆ - เด็็กๆ ที่่�ใกล้ช้ ิดิ กัับคุณุ ครููที่�อารมณ์์ดีี ก็ม็ ัักจะเป็็นคนอารมณ์ด์ ีี ไม่โ่ มโหฉุนุ เฉียี วไปด้้วย - บ้้านไหนที่่�คุณุ พ่่อคุณุ แม่่ชอบดููโทรทัศั น์ ์ ลูกู ๆ ก็ม็ ักั จะติดิ โทรทััศน์์ไปด้้วย 77

๔ ผู้�ใหญ่ต่ ้้องการให้้เด็็กเป็็นคนอย่่างไร ผู้้�ใหญ่่จะต้้องพยายามทำำ�ตััวให้้เป็็นคนอย่่างนั้�นเสีียก่่อน ดัังที่่�นัักปราชญ์์ผู้�ยิ่�งใหญ่่ สจ๊๊วต มิิลเลอร์์ ได้้กล่่าวไว้้ว่่า “ไม่่มีีใครสามารถให้้ในสิ่�งที่�ตนไม่่มีีได้้” คุุณพ่่อ คุุณแม่่ คุุณครููพึึงระลึึกอยู่�เสมอว่่า ดวงตาของเด็็กๆ เสมืือนกล้้องถ่่ายรููปที่่�ดีีที่่�สุุดในโลก ที่�จะบัันทึึกพฤติกิ รรมของคนรอบข้้างออกมาเป็็นการกระทำำ�และนิสิ ััยของตััวเองอยู่�ตลอดเวลา การให้้ความรักั งานวิิจััยใหม่ๆ่ มากมายเกี่�ยวกัับการเลี้�ยงดููเด็ก็ ได้ส้ รุุปผลการวิจิ ัยั ไว้้ว่่า วัยั รุ่�นที่่�มีคี วามรับั ผิิดชอบ มีรี ะเบียี บวินิ ัยั มีีความเชื่�อมั่�นในตัวั เอง มีอี ารมณ์ท์ี่�มั่�นคง มีกี ารมองโลกมองชีวี ิติ ในแง่่ดี ี มีีความสุุข ฯลฯ ล้้วนแล้้วแต่่ได้้รัับความรัักความอบอุ่�นอย่่างล้้นเหลืือในวััยต้้นของชีีวิิต ดัังที่่� แบรดเลย์์ นัักมนุุษยนิิยม ได้้กล่่าวไว้้ว่่า ถ้า้ เพียี งคุณุ สััมผััสฉันั อย่่างนุ่�มนวลและอ่่อนโยน ถ้้าเพียี งแต่่คุุณมองตาฉันั และยิ้�มให้้ฉััน ถ้้าเพียี งแต่่ฟังั ฉัันพูดู ก่่อนที่่�คุณุ จะชิิงพููดเสียี เองแล้ว้ ฉัันก็จ็ ะเติิบโตได้แ้ ละงอกงามอย่า่ งแท้้จริิง การให้้ความรััก เปรีียบเสมืือนกัับแก้้วน้ำำ�� ถ้้าความรัักของเด็็กคนนั้�นเต็็ม มัันย่่อมไหลเผื่�อแผ่่ ไปถึึงผู้�อื่�น ตรงกัันข้้าม ถ้้าความรัักของเขามีีเพีียงค่่อนแก้้ว เขาย่่อมเรีียกร้้องต้้องการการแสดงออก ซึ่�งความรัักแก่่เด็ก็ ที่�จะทำำ�ให้้เขาได้ร้ ัับความรักั ล้้นเต็็ม วิธิ ีทีี่�จะได้้ความรััก ๑. รอยยิ้�ม ตามหลัักจิิตวิทิ ยา การยิ้�มคือื การยอมรับั ในความเป็็นมนุุษย์์ ๒. คำำ�ชม การนำำ�เอาข้อ้ ดีีมาพูดู ๓. การสััมผััส ในวััยเด็็ก ๓-๖ ขวบ ต้้องการสิ่�งนี้�มาก นัักจิิตวิิทยาบอกว่่า คนเราต้้องการ การสััมผััสอย่่างน้้อยวัันละ ๔ ครั้�งเพื่�อการมีีชีีวิิตรอด ๘ ครั้�งเพื่�อการมีีชีีวิิตอยู่�อย่่างปกติิ และ ๑๔ ครั้�ง เพื่�อการมีีชีีวิิตอย่่างมีีความสุุข ถ้้าไม่่ได้้รัับเลยเขาจะอารมณ์์ไม่่ดีี หงุุดหงิิด ดัังนั้�นในโรงเรีียน นีีโอฮิวิ แมนนิิส ครูจู ึงึ กอดเด็ก็ หลัังขานชื่�อในตอนเช้้าเสมอ ๔. สวััสดีี เป็็นหลัักของโยคะทางตะวัันออก ท่่านมััสการ จะมีีความหมายลึึกๆ ยกขึ้�นข้้างบน แปลว่า่ สวัสั ดีีความดีงี ามในตัวั ท่า่ น ยกระดัับอกแปลว่่า สวัสั ดีคี วามดีงี ามในตัวั เรา โรงเรียี นนีโี อฮิิวแมนนิิส จึึงปลููกฝัังในเรื่�องเหล่่านี้้� การยกมืือไหว้้สวััสดีี การขอบคุุณ การขอโทษ เด็็กสวััสดีีครูู ครููสวััสดีีตอบ จะทำำ�ให้้เขารู้้�สึกว่า่ ตััวเองมีคี ุณุ ค่่า ๕. การสบตา ลบควมรู้้�สึกดีีๆ ซึ่่�งกันั และกััน เด็็กที่่�มีีความเชื่�อมั่�นในตััวเอง จะสบตากับั คนอื่�นได้้ อย่า่ งมั่�นอกมั่�นใจ 78 โรงเรียนคำ�พอ่ สอน

คำำ�พ่่อสอน “...เศรษฐกิจิ พอเพียี งเป็็นเสมืือนรากฐานของชีวี ิิต รากฐานความมั่�นคงของแผ่น่ ดินิ เปรีียบเสมืือนเสาเข็ม็ ที่่�ถูกู ตอกรองรับั บ้า้ นเรือื นตัวั อาคารไว้้นั่�นเอง สิ่�งก่่อสร้า้ งจะมั่�นคงได้้ก็อ็ ยู่�ที่�เสาเข็็ม แต่่คนส่่วนมากมองไม่่เห็น็ เสาเข็ม็ และลืืมเสาเข็็มเสียี ด้ว้ ยซ้ำำ��ไป...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จ็ พระปรมิินทรมหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดช จากวารสารชััยพััฒนา ประจำำ�เดือื นสิงิ หาคม ๒๕๔๒ ด้้วยสำำ�นึึกในพระมหากรุุณาธิิคุุณอันั หาที่่�สุุดมิไิ ด้้ 79

บทที่� ๕ ด้า้ นการพึ่�งตน ตามปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียง โพธิิสััตว์น์ ้อ้ ยยุุวแพทย์ว์ ิิถีีธรรม คำำ�ชี้้�แจง กิิจกรรมโพธิิสััตว์์น้้อย ยุุวแพทย์์วิิถีีธรรม เป็็นกิิจกรรมการเรีียนรู้้�ที่่�ทำำ�ให้้ครููและนัักเรีียน ทุุกคนเข้้าใจและตระหนัักในเรื่�องการรัักษาสุุขภาพแบบองค์์รวม ซึ่่�งการมีีสุุขภาพดีีเป็็นฐาน ในการดำำ�รงชีีวิิตที่่�มีีคุุณภาพ และเป็็นกระบวนการหนึ่�งที่่�นำำ�ไปปฏิิบััติิกัับตนเองและครอบครััว ตามหนัังสืือ ปรัับสมดุุลร้้อนเย็็นกายใจ ตามหลัักการแพทย์์วิิถีีธรรม ที่่�แนบมาพร้้อมกัับคู่่�มืือ •โรงเรีียนคำำ�พ่่อสอนนี้้� ให้้เข้้าใจถึึงหลัักการแพทย์์วิิถีีธรรมก่่อน เริ่�มจาก บุุคคลต้้นเรื่�องของ • •แพทย์ว์ ิถิ ีธี รรมคืือใคร หลัักการแพทย์ว์ ิิถีีธรรมคืืออะไร มีรี ายละเอีียดอะไรบ้า้ ง ทำำ�ไมครูู และนัักเรีียนต้้องเรีียนรู้�แพทย์์วิิถีีธรรม และเมื่�อคุุณครููเข้้าใจดีีแล้้ว จะทำำ�ให้้คุุณครููพิิจารณา ได้ว้ ่า่ กิจิ กรรมข้้อใด หรือื ยาเม็็ดใดที่�สามารถจััดกิิจกรรมได้้ หรือื ไม่่ได้อ้ ย่า่ งไรบ้า้ ง ตามบริบิ ทของ โรงเรีียน ทั้้�งนี้้�คุุณครููสามารถเลืือกจััดได้้ตามความสนใจที่่�ต้้องการให้้นัักเรีียนเกิิดการเรีียนรู้ � มากที่่�สุุดและเกิิดประโยชน์์สููงสุุดทั้�งต่่อคุุณครููเองและนัักเรีียน เพราะตามหลัักการแพทย์์ วิิถีีธรรมมีีวิิธีีการนำำ�ไปสู่�การมีีสุุขภาพที่่�ดีี ด้้วยเทคนิิค ๙ ข้้อ หรืือที่�เรีียกกัันว่่า ยา ๙ เม็็ด คืือ •มีี ๙ กิิจกรรม ได้้แก่่ ยาเม็็ดที่� ๑ น้ำำ��สมุุนปรัับสมดุุล ยาเม็็ดที่� ๒ กััวซาหรืือขููดซาหรืือ • •ขููดพิิษหรืือขููดลม ยาเม็็ดที่� ๒ การสวนล้้างลำำ�ไส้้ใหญ่่ (ดีีท็็อกซ์์) ยาเม็็ดที่� ๔ การ • •แช่ม่ ือื แช่เ่ ท้้าในน้ำำ��สมุนุ ไพร ยาเม็ด็ ที่� ๕ การพอก ทา ประคบด้้วยสมุนุ ไพร ยาเม็ด็ ที่� ๖ •การออกกำำ�ลัังกาย กดจุดุ ลมปราณ โยคะ การบริิหาร ยาเม็ด็ ที่� ๗ การรัับประทานอาหาร • •ปรัับสมดุุลร่า่ งกาย ยาเม็ด็ ที่� ๘ ใช้ธ้ รรมะทำำ�ใจให้ส้ บาย ผ่อ่ นคลายความเครีียด ยาเม็็ด ที่� ๙ รู้�เพีียร รู้้�พัักให้้พอดีี โดยโรงเรีียนคำำ�สอนพ่่อขอนำำ�มาให้้เด็็กๆ ได้้เรีียนรู้� ๔ กิิจกรรมคืือ ยาเม็ด็ ที่่� ๑ ยาเม็็ดที่่� ๒ ยาเม็ด็ ที่่� ๔ และยาเม็็ดที่่� ๕

คำำ�พ่่อสอน (๗) “...ผู้�ที่�มีความอยู่่�ดีกี ิินดีนีั้�นย่่อมสามารถป้อ้ งกัันเหตุรุ ้า้ ยต่า่ งๆ ได้้ ทั้�งยามปกติิ ทั้�งยามคับั ขันั เพราะว่า่ ผู้้�ที่่�มีชี ีวี ิติ ที่่�ดีมี ีีอาหารพอเพีียง มีฐี านะมั่�นคง ย่่อมมีจี ิิตใจแข็ง็ แรงและทำำ�ให้ร้ ่า่ งกายแข็็งแรง ทำำ�ให้้เกิดิ ความเข้า้ ใจในความมั่�นคง คือื การรัักษาความปลอดภััยของประเทศ และหวงแหนแผ่น่ ดิินของตัวั ...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็็จพระปรมิินทรมหาภููมิพิ ลอดุลุ ยเดช ในโอกาสที่่�ผู้้�บััญชาการศููนย์์การบิินทหารบก นำำ�ผู้้�มีจี ิติ ศรััทธาเฝ้า้ ฯ ทูลู เกล้้าฯ ถวายเงินิ สำำ�หรับั พระราชทานศูนู ย์์การบิินทหารบกััดตั้�งโรงสีขี ้า้ วตามพระราชดำำ�ริิ ณ พระตำำ�หนักั จิติ รลดารโหฐาน ด้ว้ ยสำำ�นึึกในพระมหากรุณุ าธิคิ ุุณอัันหาที่่�สุดุ มิิได้้

กิจิ กรรมที่� ๗ โพธิสิ ััตว์์น้อ้ ย ยุุวแพทย์ว์ ิถิ ีีธรรม ยาเม็ด็ ที่� ๑ น้ำำ��สมุุนไพรปรัับสมดุุล จุดุ ประสงค์ข์ องกิจิ กรรม ๑. นัักเรียี นมีีความรู้�ความเข้้าใจเกี่�ยวกัับประเภทของสมุนุ ไพรฤทธิ์�ร้อนฤทธิ์�เย็น็ ๒. นักั เรียี นมีีความรู้�เกี่�ยวกัับสรรพคุุณและประโยชน์ข์ องสมุุนไพรแต่่ละชนิดิ ๓. นัักเรีียนรู้�วิธีีและขั้�นตอนการทำำ�น้ำำ��ดื่่�มสมุุนไพรได้้อย่า่ งถููกต้อ้ ง ๔. นักั เรียี นสามารถทำำ�น้ำำ��ดื่่�มสมุนุ ไพรได้้ ๕. นัักเรียี นนำำ�ไปใช้้ในชีีวิติ ประจำำ�วัันและดููแลตนเอง ครอบครััวและคนรอบข้า้ งได้้ ขั้�นตอนการทำำ�กิจิ กรรม ๑. นัดั หมายนักั เรียี นนำำ�สมุนุ ไพรมาจากบ้า้ น คนละ ๑-๒ ชนิิด (ครูอู าจนำำ�สมุนุ ไพร ฤทธิ์�เย็็นที่�คาดว่่าไม่ม่ ีใี นชุมุ ชนมาเสริิมเพื่�อความชััดเจนในสรรพคุณุ ของสมุุนไพร) ๒. เตรีียมอุุปกรณ์์ที่�ใช้้ในการทำำ�น้ำำ��สมุุนไพร ได้้แก่่ หม้้อ กะละมััง กระชอน เครื่�องปั่่น� ผ้า้ ขาวบาง ฯลฯ ๓. ใบงานเกี่�ยวกับั วิิธีีและขั้�นตอนการทำำ�น้ำำ��ดื่่�มสมุุนไพร 82 โรงเรียนคำ�พอ่ สอน

๕ ขั้�นที่� ๑ ให้้ครููรัักเด็็กและเด็ก็ รัักครูู ๑. ครููยิ้�มและใช้้คำำ�พููดด้้านบวกพููดชื่�นชมนัักเรีียนด้้วยความเบิิกบาน เช่่น “สวััสดีเี ด็ก็ ๆ ทุุกคน ครููขอบคุุณเด็็กๆ ทุกุ คนนะ ที่�มาสมััครเป็น็ จิิตอาสาพาเพื่่อ� นทำำ�ดีี” ๒. ครููขอให้้นัักเรีียนทุุกคนหลัับตาลงเบาๆ นั่่�งท่่าสมาธิิสบายๆ หายใจเข้้า ออกยาวๆ อย่า่ งผ่่อนคลายสักั ๑๐ ครั้�ง แล้ว้ ค่่อยๆ ลืืมตา ๓. จากนั้�นครููพานัักเรีียนพูดู พร้้อมกันั ว่่า (ครูเู ขีียนไว้ท้ี่�กระดานก่่อน) “เราทุุกคนเป็็นคนดีี มีีน้ำำ��ใจตั้�งใจเรียี น เรารัักคุุณครู ู รักั คุณุ พ่อ่ คุุณแม่่ และ เพื่�อนๆ ทุุกคน พวกเราทุุกคนเป็็นคนน่่ารัักจริิงๆ นะครัับ/คะ ถ้้าพวกเราทำำ�อะไร ผิิดไป เราขอโทษคุุณครููด้้วยนะครัับ/คะ พวกเราจะแก้้ไขให้้ดีีขึ้�นและเราจะทำำ�ตาม คำำ�สอนของในหลวงรััชกาลที่่� ๙ คืือเว้้นขาดจากเหล้้า เบียี ร์ ์ บุุหรี่� ยาเสพติิดทุุกชนิิด เพราะเป็็นการทำำ�ลายชีีวิติ ตััวเอง ขอบคุณุ คุุณครูนู ะครับั /คะ ที่่�รััก (ผม/หนู)ู นักั เรีียนสวััสดีีเพื่�อนที่�อยู่่�ด้้านซ้้าย ขวา พููดชื่�นชมเพื่�อนด้า้ นซ้้ายและขวา คนละ ๑ ประโยค เช่น่ “เธอเป็็นคนเก่ง่ ที่่�มีนี ้ำำ��ใจนะ” ครููนำำ�เข้้าสู่�การเรีียนรู้� “น้ำำ��สมุุนไพรปรัับสมดุลุ ” 83

๕ ขั้�นที่� ๒ การเรีียนรู้� “น้ำำ��สมุุนไพรปรัับสมดุุล” ๑. นักั เรียี นอ่่านพระบรมราโชวาท คำำ�พ่่อสอน (๗) ในโอกาสที่่�ผู้้�บััญชาการ ศูนู ย์์การบิินทหารบก นำำ�ผู้้�มีจี ิิตศรััทธาเฝ้า้ ฯ ทูลู เกล้า้ ฯ ๒. ครููให้้นัักเรีียนตอบคำำ�ถามเชื่ �อมโยงเกี่ �ยวกัับพระบรมราโชวาทที่ �เกี่ �ยวกัับ การคอยดููแลเอาใจใส่่พ่่อแม่่ให้้มีีสุุขภาพที่�แข็็งแรง (โดยการดื่�มน้ำำ��สมุุนไพรปรัับสมดุุล) ๓. ครููและนักั เรีียนศึกึ ษาพืชื สมุนุ ไพรที่่�นำำ�มา ถึึงลัักษณะและประเภท ๔. นัักเรีียนและครููร่่วมกัันอภิิปรายเกี่ �ยวกัับสรรพคุุณและประโยชน์์ของ สมุนุ ไพรแต่่ละชนิิด ๕. นัักเรีียนศึึกษาวิิธีีและขั้ �นตอนการทำำ�น้ำำ��ดื่่�มสมุุนไพรตามใบความรู้ �ที่ �ครูู กำำ�หนด ๖. ครููและนัักเรีียนลงมืือทำำ�น้ำำ��ดื่่�มสมุนุ ไพรตามขั้�นตอนใบความรู้� ขั้�นที่� ๓ คำำถามต่อ่ ยอดการเรีียนรู้� นัักเรีียนรวมกลุ่�มกันั กลุ่�มละ ๔-๕ คน ช่ว่ ยกัันอภิปิ รายค้น้ หาคำำ�ตอบและทำำ� Mind Map/ วาดภาพ หรทอตามความเหมาะสมของนัักเรีียน นำำ�เสนอเป็็นกลุ่�ม ในประเด็็นคำำ�ถามต่่อไปนี้� ๑. นัักเรียี นรูู้�สึกึ อย่่างไรบ้้างในการทำำ�น้ำำ��สมุุนไพรฤทธิ์�เย็็น ๒. นัักเรีียนจะมีีเหตุุผลใดบ้้างที่�จะทำำ�ให้้พ่่อแม่่ ผู้้�ปกครอง มาดื่�มน้ำำ��สมุุนไพร แทนการดื่�มเหล้า้ เบียี ร์แ์ ละเครื่�องดื่�มที่่�มีแี อลกอฮอล์ ์ สูบู บุุหรี่� ได้้อย่า่ งไร ๓. นัักเรียี นรูู้�สึึกอย่่างไรบ้้างที่่�มีีส่่วนทำำ�ให้้พ่่อลดละ เลิิก เหล้้า บุุหรี่่� ด้้วยการ ดื่ �มน้ำำ��สมุุนไพรที่่�นัักเรีียนทำำ�เอง ๔. นักั เรีียนอยากทำำ�อะไรต่่อเพื่�อสุขุ ภาพของพ่่อแม่่ ผู้้�ปกครอง ดีขีึ้�น ๕. คำำ�พ่่อสอนข้้างต้้นนี้้� ให้้ข้้อคิิดและเป็็นแรงบัันดาลใจในการทำำ�น้ำำ��สมุุนไพร ฤทธิ์�เย็น็ เพื่�อดููแลสุขุ ภาพพ่่อแม่่และคนรอข้้างอย่า่ งไร 84 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๕ ขั้�นที่� ๔ ขยายผลความรูู้�สู่ �ความดีี ๑. ให้้นัักเรีียนนำำ�ความรู้ �และการทำำ�น้ำำ��สมุุนไพรกลัับไปให้้คนใน ครอบครัวั และคนข้า้ งบ้า้ นได้้ทำำ�น้ำำ��สมุุนไพรเพื่�อบำำ�รุงุ สุขุ ภาพของตนเอง ๒ นำำ�น้้องๆ สำำ�รวจบริิเวณชุุมชนถึึงสมุุนไพรที่�สามารถนำำ�มาทำำ�เป็็น น้ำำ��สมุุนไพรฤทธิ์�เย็น็ ได้้อีกี ๓. ชวนน้้องๆ นำำ�สมุุนไพรฤทธิ์ �เย็็นที่่�มีีในบ้้านตนเองขยายพัันธุ์ �มา ปลููกในโรงเรีียน และแลกเปลี่�ยนสมุุนไพรฤทธิ์�เย็็น นำำ�ไปปลููกที่่�บ้้าน และ ที่ �โรงเรีียน รอสิ่�งยทีย่ิ�้เ�ดม็ก็ ๆคำำอชยื.่.�าน..คกชุไุณมด้เ้คมื่แ�รอูลจู...ะบ.กกำาำรลัเังรีียใจนจรู้้า�คืือก 85

๕ ใบความรู้ � สื่�อ/อุปุ กรณ์์ ใช้ส้ มุุนไพรฤทธิ์�เย็็น วิิธีีและขั้ �นตอน การทำำน้ำำ��ดื่่�มสมุุนไพร ๑. ใบย่า่ นางเขียี ว ๕-๒๐ ใบ ๒. ใบเตย ๑-๓ ใบ ๓. บัวั บก ครึ่�ง – ๑ กำำ�มืือ ๔. หญ้้าปักั กิ่�ง ๓-๕ ต้น้ ๕. ใบอ่อ่ นแชบ (เบญจรงค์์) ครึ่�ง – ๑ กำำ�มืือ ๖. ผัักบุ้�ง ครึ่�ง – ๑ กำำ�มือื ๗. ใบเสลดพังั พอน ครึ่�ง – ๑ กำำ�มืือ ๘. หยวกกล้้วย ครึ่�ง – ๑ คืืบ ๙. ว่า่ นกาบหอย ๓-๕ ใบ เป็น็ ต้น้ จะใช้้อย่่างใดอย่่างหนึ่�งหรืือหลายอย่่างรวมกัันก็็ได้้ แต่่อย่่างน้้อยต้้องใช้้สมุุนไพร ๓ อย่า่ งผสมกันั เพราะจะออกฤทธิ์�ในการรัักษาโรคอย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพเต็ม็ ที่� วิธิ ีกี าร/ขั้�นตอนการดำำ�เนิินงาน ๑. นำำ�สมุุนไพรที่่�ล้้างสะอาดแล้้ว โขลกสมุุนไพรให้้ละเอีียดหรืือขยี้�ผสมกัับน้ำำ��เปล่่า แก้ว้ ควรเป็น็ น้ำำ��ที่่�สะอาด ๒. กรองน้ำำ��สมุุนไพรที่�ได้้ ผ่่านกระชอน หรืือผ้้าขาวบาง บีีบ จะใช้้น้ำำ��สมุุนไพรที่� เข้้มข้น้ ๓. เอาน้ำำ��สมุุนไพรเข้้มข้น้ ที่�ได้ม้ าผสมน้ำำ��ดื่่�ม ในอัตั ราส่่วน ๑ : ๑๐ ๔. การดื่�ม ครั้�งละประมาณ ครึ่�ง – ๔ แก้้ว วัันละ ๑-๓ ครั้�ง ก่่อนอาหารหรืือ ตอนท้้องว่่างหรืือดื่�มแทนน้ำำ��ตอนที่่�รู้้�สึึกกระหายน้ำำ�� ปริิมาณการดื่�มและความเข้้มข้้นของ สมุุนไพรอาจมากหรืือน้้อยกว่่านี้้�ก็็ได้้ ตามความต้้องการของร่่างกาย ณ เวลานั้�นๆ โดย ดูคู วามพอดีีได้จ้ ากความรู้้�สึึกที่�กลืนื ง่่าย ไม่ฝ่ ืืดไม่ฝ่ ืืน ไม่่พะอืืดพะอมและมีีความสบายตััว 86 โรงเรียนค�ำ พ่อสอน

ขั้�นตอนการทำำ�น้ำำ��สมุนุ ไพร ๕ 87

๕ คำำ�พ่่อสอน (๘) “...เมื่�อมีีโอกาสและมีงี านให้้ทำำ� ควรเต็็มใจทำำ�โดยไม่จ่ ำำ�เป็็นต้้องตั้�งข้้อแม้ห้ รืือเงื่�อนไขอัันใด ไว้้ให้เ้ ป็็นเครื่�องกััดขวาง คนที่่�ทำำ�งานได้จ้ ริิงๆ นั้�น ไม่่ว่่าจะจัับงนสิ่�งใดย่อ่ มทำำ�ได้เ้ สมอ ถ้า้ ยิ่่�งมีีความเอาใจใส่่ มีคี วามขยัันและซื่�อสััตย์ส์ ุุจริิต ก็ย็ิ่�งจะช่ว่ ยให้ป้ ระสบผลสำำ�เร็็จในงานที่่�ทำำ�สูงู ขึ้�น...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็็จพระปรมินิ ทรมหาภูมู ิิพลอดุลุ ยเดช ในพิิธีีพระราชทานปริิญญาบัตั รของวิิทยาลัยั เทคนโลยีีและอาชีีวศึึกษา วัันที่� ๘ มกราคม ๒๕๓๐ ด้ว้ ยสำำ�นึึกในพระมหากรุณุ าธิิคุณุ อัันหาที่่�สุดุ มิิได้้ 88 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

ยาเม็ด็ ที่� ๒ กััวซาหรืือขููดซาหรืือขููดพิิษหรืือขููดลม ๕ จุุดประสงค์์ ๑. นัักเรียี นมีีความรู้�ความเข้้าใจเกี่�ยวกัับการกััวซาและประโยชน์ท์ี่�ได้้รับั ของกิิจกรรม ๒. นักั เรีียนมีคี วามรู้�เกี่�ยวกับั วิธิ ีกี ารกััวซาและปฏิิบัตั ิิได้ถ้ ููกต้้อง ๓. นัักเรียี นนำำ�ไปใช้ใ้ นชีวี ิติ ประจำำ�วัันเพื่�อดูแู ลตนเอง ครอบครัวั และคนรอบข้า้ งได้้ ขั้�นที่� ๑ ให้้ครููรัักเด็ก็ และเด็ก็ รัักครูู ๑. ครููยิ้�มและใช้้คำำ�พููดด้้านบวกพููดชื่�นชมนัักเรีียนด้้วยความเบิิกบาน เช่่น “สวััสดีีเด็็กๆ ทุกุ คน ครูขู อบคุุณเด็ก็ ๆ ทุกุ คนนะ ที่�มาสมััครเป็น็ จิติ อาสาพาเพื่่อ� นทำำ�ดีี” ๒. ครููขอให้้นัักเรีียนทุุกคนหลัับตาลงเบาๆ นั่่�งท่่าสมาธิิสบายๆ หายใจเข้้า ออกยาวๆ อย่า่ งผ่่อนคลายสััก ๑๐ ครั้�ง แล้ว้ ค่่อยๆ ลืืมตา ๓. จากนั้�นครูพู านัักเรีียนพูดู พร้อ้ มกัันว่่า (ครูเู ขียี นไว้ท้ี่�กระดานก่อ่ น) “เราทุุกคนเป็็นคนดีี มีีน้ำำ��ใจตั้�งใจเรีียน เรารัักคุุณครูู รัักคุุณพ่่อคุุณแม่่ และ เพื่�อนๆ ทุุกคน พวกเราทุกุ คนเป็น็ คนน่่ารัักจริิงๆ นะครับั /คะ ถ้้าพวกเราทำำ�อะไรผิดิ ไป เราขอโทษคุุณครููด้้วยนะครัับ/คะ พวกเราจะแก้้ไขให้้ดีีขึ้�นและเราจะทำำ�ตามคำำ�สอน ของในหลวงรััชกาลที่่� ๙ คืือเว้้นขาดจากเหล้้า เบีียร์์ บุุหรี่� ยาเสพติิดทุุกชนิิด เพราะ เป็น็ การทำำ�ลายชีวี ิิตตัวั เอง ขอบคุณุ คุณุ ครูนู ะครับั /คะ ที่่�รััก (ผม/หนู)ู นักั เรียี นสวััสดีีเพื่�อนที่�อยู่่�ด้า้ นซ้้าย ขวา พูดู ชื่�นชมเพื่�อนด้า้ นซ้้ายและขวา คนละ ๑ ประโยค เช่น่ “เธอเป็็นคนเก่่งที่่�มีีน้ำำ��ใจนะ” ครูนู ำำ�เข้า้ สู่�การเรียี นรู้� “กััวซา” 89

๕ ขั้�นที่� ๒ การเรีียนรู้� “กััวซาหรืือขููดซา หรืือขููดพิษิ หรืือขููดลม” อุปุ กรณ์์/สื่�อ ๑. ช้อ้ น ชาม เหรีียญ ไม้้ขอบเรียี บหรือื วััสดุขุ อบเรีียบๆ ๒. ขี้�ผึ้�งย่่านาง ขี้้�ผึ้้�งเสลดพัังพอน ขี้้�ผึ้้�งแก้้หวััด ยาหม่่องดำำ� น้ำำ��มัันเขีียว น้ำำ��มัันเหลือื ง น้ำำ��มัันพืืช น้ำำ��สมุุนไพรฤทธิ์�เย็น็ หรืือน้ำำ��เปล่า่ อย่า่ งใดอย่า่ งหนึ่�ง ขั้ �นตอนและวิิธีีการทำำ�กััวซา ๑. นักั เรีียนอ่่านพระบรมราโชวาท คำำ�พ่่อสอน (๘) เนื่�องในพิธิ ีพี ระราชทาน ปริิญญาบััตรของวิิทยาลัยั เทคโนโลยีแี ละอาชีีวศึกึ ษา ๘ กรกฎาคม ๒๕๓๐ ๒. ให้้นัักเรีียนสรุุปพระบรมราโชวาทที่่�อััญเชิิญมาว่่าถ้้าเราทำำ�ตามที่ �พระบาท สมเด็จ็ พระปรมิินทรมหาภููมิพิ ลอดุลุ ยเดชพระราชทานไว้้ จะมีผี ลดีีต่อ่ เราอย่่างไรบ้า้ ง ๓. นัักเรีียนศึึกษาใบความรู้ �เกี่ �ยวกัับการกััวซาและสนทนาซัักถามเกี่ �ยวกัับ ประโยชน์์ที่ �ได้้รัับจากการกััวซาเพื่ �อนำำ�ไปใช้้ดููแลสุุขภาพของพ่่อแม่่และคนรอบข้้าง ๔. นักั เรีียนดููวิดิ ีโี อวิิธีีการกัวั ซาที่่�ถููกต้อ้ งจนเกิิดความเข้้าใจ ๕. นัักเรีียนฝึึกปฏิิบััติิการกััวซาตามลำำ�ดัับขั้�นตอนตามวิิดีีโอ โดยจัับคู่่�ฝึึก ด้้วยกััน ลองกััวซาให้้เพื่�อน แล้้วสลัับกัันทำำ� เพื่�อจะได้้สััมผััสวิิธีีการขููด และการ ลงแรง เพื่�อสามารถนำำ�กลับั ไปทำำ�ให้้คนในครอบครัวั ได้้ ๖. นัักเรีียนร่่วมกัันอภิิปรายผลที่ �เกิิดจากการกััวซาอธิิบายลัักษณะรอยแดง ที่�เกิิดขึ้�นจากการทำำ�กัวั ซา เพื่�อฝึึกการวิินิจิ ฉัยั โรคเบื้�องต้้นได้ด้ ้้วยตนเอง 90 โรงเรียนค�ำ พ่อสอน

๕ ขั้�นที่� ๓ คำำถามต่่อยอดการเรีียนรู้ � ๑. นัักเรียี นรู้้�สึกึ อย่่างไรหลัังจากการที่�ได้้ศึึกษา และลองทำำ�กัวั ซา ๒. เกิดิ อะไรขึ้�นบ้้างหลัังจากการทำำ�กัวั ซา เจ็บ็ หรืือไม่่อย่า่ งไร ๓. นัักเรีียนคิิดอย่่างไรถ้า้ หากทำำ�กัวั ซาให้้พ่่อแม่่ ผู้้�ปกครองแล้้วเกิิดรอยแดง ช้ำำ�� ๔. จากข้้อ ๓ จะอธิบิ ายหรือื ให้้เหตุุผลกัับสิ่�งที่�เกิดิ ขึ้�นนั้�นอย่่างไร ๕. นักั เรีียนคิดิ ว่่าการทำำ�กััวซาจะช่ว่ ยให้ส้ ุุขภาพของพ่อ่ แม่่ ผู้้�ปกครองดีขีึ้�นได้้หรือื ไม่่ ๖. การทำำ�กััวซาจะช่่วยให้พ้ ่อ่ แม่ ่ ผู้้�ปกครอง ลด ละ เลิกิ เหล้า้ บุหุ รี่�ได้้หรือื ไม่่ อย่า่ งไร 91

๕ รสิอ่�งยที่�ยเิ้ด�็ม็กๆคำอำยชื่า�นกไชด้มเ้ มื่�แอจลบะกกำาำรลเัรีังียในจรูจ้้�คาืือก ....คุุณครูู.... ขั้�นที่� ๔ ขยายผลความรูู้�สู่ �ความดีี ๑. นัักเรีียนนำำ�ความรู้�ที่�ได้้จากการกััวซา ไปปฏิิบััติิกัับพ่่อแม่่และดููแล สุุขภาพของท่า่ นเพื่�อวิเิ คราะห์์ วิินิจิ ฉััยโรคเบื้�องต้้น ๒. หลัังจากที่่�นัักเรีียนได้้นำำ�หลัักการกััวซาไปปฏิิบััติิกัับพ่่อแม่่แล้้วแบ่่งปััน ความรู้้�สึกึ ที่�ได้ด้ ููแลพ่อ่ แม่ข่ องตนเอง และเห็็นคุณุ ค่่าในการทำำ�ความดีี ๓. นัักเรีียนฝึึกการกััวซา เพิ่�มความชำำ�นาญ ศึึกษาเพิ่�มเติิมข้้อควรและ ไม่ค่ วรในการกัวั ซา ๔. คิดิ ค้้นอุปุ กรณ์์ที่�สามารถใช้้ในการกัวั ซาได้้ ๕. นำำ�วิธิ ีีการกััวซาไปสอนน้อ้ งๆ หรือื ใช้ก้ ัวั ซาให้น้ ้้องๆ เวลาน้อ้ งๆ ไม่ส่ บาย 92 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๕ ใบความรู้ � สื่ �อ/อุุปกรณ์์ ๑. ช้อ้ น ชาม เหรียี ญ ไม้้ขอบเรีียบหรือื วัสั ดุุขอบเรีียบต่า่ งๆ ๒. ขี้�ผึ้�งย่า่ นาง ขี้�ผึ้�งเสลดพังั พอน ขี้�ผึ้�งแก้ห้ วัดั ยาหม่อ่ งดำำ� น้ำำ��มันั เขียี ว น้ำำ��มันั เหลือื ง น้ำำ��มันั พืชื น้ำำ��สมุนุ ไพรฤทธิ์�เย็็น หรือื น้ำำ��เปล่่า อย่า่ งใดอย่่างหนึ่�ง วิิธีีการ/ขั้�นตอนการดำำ�เนินิ งาน ๑. ควรทำำ�การกัวั ซาในสถานที่�โล่่งโปร่่ง และลมไม่่โกรกจัดั ๒. ใช้ข้ี้�ผึ้�งย่า่ นาง ขี้�ผึ้�งเสลดพังั พอน ขี้�ผึ้�งแก้ห้ วัดั ยาหม่อ่ งดำำ� น้ำำ��มันั เขียี ว น้ำำ��มันั เหลือื ง น้ำำ��มัันพืืช น้ำำ��สมุุนไพรฤทธิ์�เย็็น หรืือน้ำำ��เปล่่า อย่่างใดอย่่างหนึ่�งทาบนผิิวหนัังก่่อขููดซา ในบริเิ วณที่�รู้�สึกไม่ส่ บายหรือื บริิเวณที่�ถอนพิิษจากร่่างกาย เช่่น บริิเวณหลััง แขน ขา ๓. การกััวซาควรเริ่�มจากด้้านซ้้ายก่่อนเสมอ ยกเว้้น เกิิดอาการไม่่สบายเด่่นชััดที่� ด้า้ นขวามากกว่า่ ด้า้ นซ้า้ ยก็ใ็ ห้ข้ ูดู ด้้านขวาก่อ่ น ๔. การขููดแต่่ละครั้�งให้้ลงน้ำำ��หนัักแรงพอสบายไม่่แรงเกิินไม่่เบาเกิิน ความแรงที่� ได้้ผลดีีนั้�นให้้ลงน้ำำ��หนัักไปค่่อนข้้างแรงหน่่อยเท่่าที่�จะไม่่เจ็็บ/ไม่่ทรมานมากเกิินไป อาจ ไม่่รู้้�สึึกเจ็็บเลยหรืือรู้้�สึึกเจ็็บเล็็กน้้อยในขีีดที่�ทนได้้ โดยไม่่ยากไม่่ลำำ�บากก็็ได้้ลงน้ำำ��หนััก สม่ำำ��เสมอ การขููดที่�พอดีีคืือ ขููดให้้ผิิวมีีสีีแดง จนกว่่าจะไม่่แดงไปกว่่านั้�นหรืือขููดจุุดละ ประมาณ ๑๐-๑๕ ครั้�ง อาจขููดมากหรืือน้อ้ ยกว่่านี้้�ก็ไ็ ด้้ เท่า่ ที่�รู้�สึกสบาย ๕. หลัังทำำ�กััวซา ควรเกิิน ๔-๘ ชั่่�วโมงขึ้�นไป จึึงสามารถอาบน้ำำ��ได้้ ถ้้าจำำ�เป็็นที่� จะต้้องอาบน้ำำ��ทัันทีีหลัังกััวซา ก็็ควรอาบน้ำำ��อุ่่�นหรืือเช็็ดตััวด้้วยน้ำำ��อุ่่�น หรืือจำำ�เป็็นที่�จะต้้อง อาบน้ำำ��อาจอาบน้ำำ��ธรรมดา หลัังกััวซาอย่่างน้้อย ๓๐ นาทีี เพื่�อให้้เลืือดที่�เคลื่�อนมาบริิเวณ ผิิวหนัังมีีเวลาระบายพิิษออกไปได้้มาก ถ้้าเรารีีบอาบน้ำำ��เย็็นเร็็วเกิินไป เส้้นเลืือดจะหดตััว บีีบเลืือดที่่�ยัังระบายพิิษได้้ไม่่มากลัับคืืนสู่ �เซลล์์เนื้ �อเยื่ �อและอวััยวะภายในของเรา ทำำ�ให้้ ระบายพิิษได้น้ ้้อย 93

๕ 94 โรงเรียนคำ�พอ่ สอน

๕ ทิิศทางของการกัวั ซา ขููดศีีรษะ ขููดจากกลางศีีรษะจนถึงึ ตีนี ผม จนทั่�วศีรี ษะ ขููดใบหน้้าบริิเวณใบหน้้า ให้้เอากึ่�งกลางระหว่่างคิ้�วเป็็นจุุดศููนย์์กลาง แล้้วขููด ออกไปเป็็นรััศมีีวงกลม ทุุกทิิศทุุกทางหรืือขููดออกด้้านข้้างก็็ได้้ สำำ�หรัับบริิเวณตาให้้ หลัับตาลง แล้้วขููดเบาๆ จากหััวตามาหางตาและให้้ทั่�วบริิเวณรอบตาทั้�งหมดลงน้ำำ��หนััก และปริมิ าณการขููดแค่่พอรู้้�สึกึ สบาย ขููดแผ่่นหลัังส่่วนที่่�ชิิดกระดููกสัันหลััง ขููดตั้ �งแต่่ต้้นคอยาวลงมาจนถึึงเอวพื้ �นที่ � แผ่่นหลััง ส่ว่ นที่�เหลืือให้ข้ ูดู ออกข้า้ ง ขููดบริิเวณลำำ�ตััวด้้านหน้้าเริ่�มจากกลางหน้้าอกให้้ขููดลง ใต้้ไหล่่ด้้านหน้้าให้้ขููด ออกข้้างหรืือขููดลงก็็ได้้ ใต้้ราวนมขููดตามร่่องโครงเฉีียงเข้้าหาสะดืือบริิเวณท้้องขููดลงหรืือ ขูดู เข้้าหาสะดือื ก็ไ็ ด้้ การทำำ� “กััวซา” หรืือการขููดพิิษ ขููดลม ซึ่่�งเป็็นการแพทย์์ดั้�งเดิิมของชาวไทยภููเขา ชาวจีีน พม่่า ลาว เวีียดนาม กััมพููชา มาเลเซีียและประเทศอื่�นๆ ในแถบเพื่�อนบ้้านเรา มีีประสิิทธิิภาพในการเอาพิิษออกจากร่่างกายโดยระบายพลัังงานที่ �เป็็นพิิษจากเลืือด ที่่�ถููกกระตุ้�นให้้เคลื่�อนขึ้�นมาระบายพิิษที่่�ผิิวหนััง การกััวซาสามารถทำำ�ได้้ทั่�วตััว ตั้้�งแต่่ศีีรษะ จรดปลายเท้้า ท้้งด้้านหน้้าและด้้านหลััง น่่าสนใจมากเพราะการขููดแล้้วดููรอยปื้ �นที่ �ปรากฏ ขึ้�นมายัังสามารถบอกถึึงการสะสมพิิษของอวััยวะภายในสำำ�คััญในบริิเวณนั้�นๆ ด้้วย เป็็น การแพทย์์ดั้�งเดิิมของชาวไทยภููเขา ชาวจีีน พม่่า ลาว เวีียดนาม กััมพููชา มาเลเซีีย และ ประเทศในแถบเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ มีีประสิิทธิิภาพโดดเด่่นในการเอาพิิษออกจาก ร่่างกาย โดยระบายพลัังงานที่�เป็็นพิิษจากเลืือดที่่�ถููกกระตุ้�นให้้เคลื่�อนที่�มาระบายพิิษที่� ผิวิ หนังั ทำำ�ให้ส้ ามารถบรรเทาอาการไม่ส่ บายได้อ้ ย่า่ งรวดเร็็ว 95

๕ ประโยชน์์ของการกัวั ซา - เรีียนรู้�ง่าย สามารถทำำ�ได้ด้ ้ว้ ยตนเอง ทำำ�ได้ท้ ุุกเวลา ทุุกสถานที่่� ไม่่มีผี ลแทรกซ้อ้ นใดๆ ทั้ �งสิ้ �น - ช่ว่ ยลดอาการปวดหัวั ตัวั ร้้อน เป็็นไข้้ เป็็นหวััด ไอเฉียี บพลันั /เรื้�อรังั - ลดอาการเจ็บ็ ปวดมึนึ ชาตามส่่วนต่่างๆ ของร่า่ งกาย - เพิ่�มประสิิทธิิภาพระบบภููมิิคุ้�มกัันในร่่างกาย สร้้างความแข็็งแรงให้้เซลล์์โดยการเพิ่�ม ออกซิิเจน และระบายของเสีียในเซลล์์ ทั้้�งเซลล์์ของเม็็ดเลืือดและเซลล์์อื่�นๆ ของร่่างกาย โดยระบายพลัังงานที่ �เป็็นพิิษออกมาพร้้อมกัับเลืือกที่่�ถููกกระตุ้ �นให้้เคลื่ �อนมาระบายพิิษที่่�ผิิวหนััง ข้้อควรรู้�ของการกัวั ซา ๑. การใช้้แรงขููดควรสม่ำำ��เสมอ ควรขููดจนเห็็นรอยจุุดแดงปรากฏขึ้�นมาจนกว่่า จะไม่่แดงไปกว่่านั้�น (หากขููดสัักพัักแล้้วไม่่แดงก็็ย้้ายจุุดขููดได้้) หรืือขููดจนบริิเวณที่่�ขููดนั้�น รู้้�สึกึ สบายขึ้�น จากนั้�นจึงึ ขูดู ตำำ�แหน่ง่ อื่�นต่อ่ ไป ๒. บางครั้�งหลัังจากขูดู แล้ว้ ๒-๓ วััน ตำำ�แหน่่งที่่�ขููดอาจจะมีอี าการระบบปรากฏขึ้�น ซึ่�งถืือว่่าเป็น็ เรื่�องปกติิ หลัังขูดู จนเกิิดรอยแดง ณ จุดุ นั้�นๆ ออกมาแล้้ว เราสามารถแปลผล ได้ด้ ังั นี้� ๑. สีชี มพููหรือื สีีแดงเรื่�อยๆ แสดงว่า่ ดีี ๒. เป็็นปื้�น แสดงว่า่ พิิษเริ่�มสะสม ๓. เป็็นจ้ำำ��เหมืือนไข้เ้ ลือื ดออก แสดงว่่า พิษิ สะสมนานแล้ว้ ในทางแพทย์์ทางเลืือก เรียี กว่า่ ลมแตก ๔. ถ้า้ เป็็นลักั ษณะช้ำำ�� แสดงว่า่ มีพี ิิษสะสมมาก ยิ่�งถ้้าช้ำำ��จนขั้�นสีีม่่วงหรืือสีีดำำ� ในทางแพทย์์ทางเลืือกถืือว่่ามีีพิิษมากถึึงขั้�นมะเร็็ง ซึ่ �งการตรวจในทางการแพทย์ ์ แผนปััจจุุบัั นอาจพบว่่ าเป็็ นมะเร็็ งหรืื อไม่่ ก็็ ได้้ ซึ่่� งจาก ประสบการณ์์ของผู้ �เรีียบเรีียงพบว่่า ผู้้�ป่่วยที่ �แพทย์์แผนปััจจุุบัันวิินิิจฉััยว่่าเป็็นมะเร็็งมากกว่่า ร้้อยละ ๘๐ มัักขููดซาพบสีีม่่วงหรืือสีีดำำ� การกััวซาจึึงเป็็นทั้�งการวิินิิจฉััยโรคและการรัักษา โรคไปพร้อ้ มกััน ส่ว่ นใหญ่่ไม่่เกินิ ๗ วันั รอยแดงนั้�นมักั จะยุบุ หายไป มัักจะมีคี ำำ�ถามว่า่ เมื่�อ กััวซาแล้้วจะกััวซาอีีกครั้�งเมื่�อไหร่่ คำำ�ตอบก็็คืือ เมื่�อรู้้�สึึกไม่่สบายอีีกครั้�ง ถ้้าเป็็นผู้้�ป่่วยหนััก อาจจะกััวซาทุุกวััน หรืือกััวซาวัันละหลายครั้�งก็็ได้้ ถ้้าการกััวซานั้�นทำำ�ให้้ผู้้�ป่่วยรู้้�สึึกสบายตััวขึ้�น ๓. ไม่่ควรขููดในจุุดที่�เป็็นแผลฝีีหนองหรืือจุุดที่�เมื่�อถููกขููดแล้้วรู้้�สึึกไม่่สบาย เจ็็บปวด แสบร้้อน ทรมานมากเกิินไป แต่่สามารถขููดตรงข้้ามกัับจุุดที่�ไม่่สบายนั้�นๆ ก็็สามารถรัักษา จุุดที่�ไม่ส่ บายนั้�นได้้ 96 โรงเรียนค�ำ พ่อสอน

คำำ�พ่อ่ สอน “...การทำำ�งานใดๆ ไม่่ว่า่ ใหญ่ห่ รือื เล็ก็ ควรอย่า่ งยิ่�งที่�จะตั้�งเป้า้ หมาย ขอบเขตและหลักั การไว้้ให้้แน่่นอน เพราะจะช่่วยให้ส้ ามารถปฏิิบัตั ิิมุ่�งเข้้าสู่่�ผลสำำ�เร็็จได้้โดยตรง และถููกต้อ้ ง พอเหมาะพอดีี เปนการป้อ้ งกันั และขจััดความล่่าช้้า ความสิ้�นเปลือื ง ความเสีียเปล่า่ ทุุกอย่า่ งได้้อย่่างสิ้�นเชิงิ ...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็็จพระปรมินิ ทรมหาภูมู ิพิ ลอดุุลยเดช ในพิธิ ีพี ระราชทานปริิญญาบัตั รของจุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิิทยาลััย วัันที่� ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๓๐ ด้ว้ ยสำำ�นึกึ ในพระมหากรุุณาธิิคุุณอันั หาที่่�สุดุ มิิได้้ 97

๕ ยาเม็็ดที่� ๔ การแช่ม่ ืือแช่่เท้า้ ในน้ำำ��สมุุนไพร จุดุ ประสงค์์ ๑. นักั เรีียนมีีความรู้�ความเข้้าใจเกี่�ยวกัับการแช่ม่ ืือแช่เ่ ท้า้ ในน้ำำ��สมุุนไพรและประโยชน์ท์ี่�ได้ร้ ัับ ของกิจิ กรรม ๒. นักั เรีียนมีีความรู้�เกี่�ยวกัับขั้�นตอนการแช่ม่ ืือแช่่เท้้าในน้ำำ��สมุนุ ไพรและปฏิิบััติิได้ถ้ ูกู ต้อ้ ง ๓. นักั เรียี นนำำ�ไปใช้้ในชีีวิติ ประจำำ�วัันเพื่�อดูแู ลตนเอง ครอบครัวั และคนรอบข้้างได้้ ขั้�นที่� ๑ ให้้ครููรัักเด็็กและเด็็กรัักครูู ๑. ครููยิ้�มและใช้้คำำ�พููดด้้านบวกพููดชื่�นชมนัักเรีียนด้้วยความเบิิกบาน เช่่น “สวัสั ดีีเด็็กๆ ทุุกคน ครูขู อบคุุณเด็ก็ ๆ ทุกุ คนนะ ที่�มาสมัคั รเป็็นจิติ อาสาพาเพื่่อ� นทำำ�ดี”ี ๒. ครููขอให้้นัักเรีียนทุุกคนหลัับตาลงเบาๆ นั่่�งท่่าสมาธิิสบายๆ หายใจเข้้า ออกยาวๆ อย่่างผ่่อนคลายสักั ๑๐ ครั้�ง แล้้วค่่อยๆ ลืืมตา ๓. จากนั้�นครูพู านัักเรีียนพููดพร้อ้ มกัันว่า่ (ครูเู ขียี นไว้ท้ี่�กระดานก่่อน) “เราทุุกคนเป็็นคนดีี มีีน้ำำ��ใจตั้�งใจเรีียน เรารัักคุุณครูู รัักคุุณพ่่อคุุณแม่่ และ เพื่�อนๆ ทุุกคน พวกเราทุุกคนเป็็นคนน่่ารัักจริิงๆ นะครัับ/คะ ถ้้าพวกเราทำำ�อะไรผิิดไป เราขอโทษคุุณครููด้้วยนะครัับ/คะ พวกเราจะแก้้ไขให้้ดีีขึ้�นและเราจะทำำ�ตามคำำ�สอน ของในหลวงรััชกาลที่่� ๙ คืือเว้้นขาดจากเหล้้า เบีียร์์ บุุหรี่� ยาเสพติิดทุุกชนิิด เพราะ เป็็นการทำำ�ลายชีีวิติ ตััวเอง ขอบคุุณคุุณครููนะครับั /คะ ที่่�รััก (ผม/หนูู) นักั เรีียนสวัสั ดีเี พื่�อนที่�อยู่่�ด้้านซ้้าย ขวา พูดู ชื่�นชมเพื่�อนด้า้ นซ้้ายและขวา คนละ ๑ ประโยค เช่่น “เธอเป็็นคนเก่่งที่่�มีีน้ำำ��ใจนะ” ครููนำำ�เข้า้ สู่�การเรีียนรู้� “การแช่่มือื แช่่เท้า้ ในน้ำำ��สมุุนไพร” 98 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน

๕ ขั้�นที่� ๒ การเรีียนรู้� “การแช่ม่ ืือแช่เ่ ท้้าในน้ำำ��สมุุนไพร” อุปุ กรณ์์/สื่�อ ๑. ใช้ส้ มุุนไพรฤทธิ์�เย็็น ประมาณครึ่�ง – ๑ กำำ�มืือ เช่น่ ใบเตย ผัักบุ้�ง บััวบก ย่่านาง รางจืืด เบญจรงค์์ (อ่่อม แชบ) ใบมะขาม ใบส้้มป่่อย กาบ หรืือใบหรือื หยวกกล้้วย เป็น็ ต้น้ ๒. อุุปกรณ์ใ์ นการต้ม้ น้ำำ�� เตาแก๊๊ส หรืือ เหยืือกตักั น้ำำ�� ถังั น้ำำ�� ๓. กะละมังั ใบใหญ่ส่ ำำ�หรับั การแช่่เท้า้ และใบเล็็กสำำ�หรับั การแช่ม่ ืือ ๔. เก้า้ อี้้�สำำ�หรัับนั่�งแช่่มือื แช่่เท้า้ ขั้�นตอนการจัดั กิจิ กรรม ๑. ครููให้้นัักเรีียนอ่่านพระบรมราโชวาท คำำ�พ่่อสอน (๙) ในพิิธีีพระราชทาน ปริิญญาบััตรของจุุฬาลงกรณ์์มหาวิทิ ยาลััย วัันที่� ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๓๐ ๒. ครููให้้นัักเรีียนสรุุปพระบรมราโชวาทที่่�อััญเชิิญมาว่่า ถ้้าเราทำำ�ตามที่ �พระบาท สมเด็็จพระปริิมินิ ทรมหาภููมิิพลอดุุลยเดช พระราชทานไว้้ จะมีีผลดีตี ่อ่ เราอย่า่ งไรบ้า้ ง ๓. ครููให้้นัักเรีียนศึึกษาใบความรู้ �เกี่ �ยวกัับเหตุุผลและวิิธีีการแช่่มืือแช่่เท้้าใน น้ำำ��สมุุนไพร ๔. ครููและนัักเรีียนสนทนากัันเรื่�องวิิธีีการดููแลตนเองด้้วยการขัับสารพิิษออกจาก ร่า่ งกาย ๕. นัักเรีียนสรุุปเป็็นองค์์ความรู้�ของตนเองโดยการทำำ�แผนผัังความคิิด (Mind maping) ๖. นัักเรีียนลงมืือปฏิิบัตั ิิกิจิ กรรมแช่ม่ ืือแช่เ่ ท้า้ ตามขั้�นตอนที่�ได้เ้ รียี นรู้� 99

๕ ขั้�นที่� ๓ คำำถามต่อ่ ยอดการเรีียนรู้� ๑. นัักเรียี นรู้้�สึึกอย่่างไรกัับกิิจกรรมการแช่ม่ ืือแช่่เท้้า ๒. นัักเรีียนคิิดว่่าการแช่่มืือแช่่เท้้าสามารถถอนพิิษออกจากร่่างกายได้้จริิง หรืือไม่่ เพราะเหตุใุ ด ๓. นักั เรียี นคิิดว่่าการแช่่มืือแช่เ่ ท้า้ จะช่ว่ ยให้้สุขุ ภาพของพ่อ่ แม่่ ผู้้�ปกครองดีขีึ้�น ได้อ้ ย่า่ งไร ๔. การทำำ�แช่่มืือแช่่เท้้าจะช่่วยให้้พ่่อแม่่ ผู้้�ปกครองลดละ เลิิกเหล้้า บุุหรี่�ได้้ หรือื ไม่่ อย่า่ งไร ๕. การแช่่มืือ แช่่เท้้า นอกจากจะช่่วยถอนพิิษออกจากร่่างกาย น่่าจะเกิิด ประโยชน์์อย่า่ งไรอีกี หรืือไม่่ ขั้�นที่� ๔ ขยายผลความรูู้�สู่ �ความดีี ๑. ให้้นัักเรีียนจัับคู่่�กััน ฝึึกการแช่่มืือแช่่เท้้า ตามจำำ�นวนครั้�งและวิิธีีที่� ถููกต้อ้ ง ผลััดกัันเป็น็ ผู้�แช่แ่ ละเป็น็ ผู้�บริิการ ๒. ให้้นัักเรีียนแลกเปลี่�ยนประสบการณ์์ ความรู้้�สึึกระหว่่างการเป็็นผู้�แช่่ และเป็น็ ผู้�ให้บ้ ริกิ าร มีีความรู้้�สึึกแตกต่่างหรือื เหมืือนกันั อย่า่ งไร ๓. นัักเรีียนนำำ�ไปปฏิิบััติิต่่อพ่่อแม่่ ผู้้�ปกครอง และชุุมชนในวัันพระที่่�วััด หรืือวัันหยุดุ ราชการ ๔. นัักเรีียนและครููร่่วมกัันสรุุปผลการทำำ�กิิจกรรม รอสิ่�งยที่ยิ�้เ�ดม็ก็ ๆคำำอยชื่..�าน..กคชุไุณดม้เ้ คมื่แ�อรูลจู..บะ..กกำาำรลเัรังีียในจรจู้้�าคืือก 100 โรงเรียนค�ำ พอ่ สอน