วัฒนธรรมน่ารู้ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม

การละเล่นซดั ต้ม ท่มี า : http://www.prapayneethai.com/ซัดตม้ ขอ้ มูล : ฐาปนี. การละเลน่ พื้นบา้ นไทย. แสงดาว. 2549. ห้องสมุดวัฒนธรรม | 140

ห้องสมดุ วัฒนธรรม | 141

หนอนเลขแปด (กีฬาพื้นบ้าน) หนอนเลขแปดเป็นกีฬาพ้ืนเมืองของจังหวัดนครราชสมี า โดยเริ่มมีการเล่นหนอนเลขแปด มาก่อนพ.ศ. 2480 ปัจจุบันยงั มีการเล่นชนิดน้ีอยู่บ้างตามโรงเรยี นชนบท นยิ มเลน่ กนั ยามว่าง เพ่อื ความสนกุ สนาน บางท้องถิ่นเรียกว่า ไอ้บ้าเลขแปด โดยการเลน่ จะตอ้ งมีผู้เลน่ อย่างน้อย 6-7 คนข้ึนไป และใช้สถานท่ีเล่นเป็นบริเวณลานกว้าง เช่น ลานวัด สนามหญ้าโรงเรียน เป็นต้น ทาสนามเล่นเป็นรูปวงกลม 2 วงเขียนติดกันคล้ายเลขแปด ให้วงหน่ึงมีขนาดเล็กกว่าและ อีกวงหน่ึงมีขนาดใหญ่กว่า ตามปกติวงกลมจะมีขนาดรัศมีกว้างกว่าความยาวแขนผู้เล่น เลก็ นอ้ ย จะมีวธิ กี ารเลน่ ดงั นี้ 1. ผู้เลน่ ทงั้ หมดทาการเส่ยี งทาย เพื่อหาคนเปน็ หนอนจานวน 2 คน ทต่ี อ้ งอยู่นอกวงกลม เมื่อได้คนเปน็ หนอนแล้ว ผู้เล่นท่เี หลอื จะตอ้ งเข้าไปอยู่ในวงกลม ห้องสมุดวฒั นธรรม | 142

2. เริ่มเล่นโดยผู้ท่ีเป็นหนอนแบ่งหน้าท่ีกันคนละวง เพื่อวิ่งไล่แตะคนในวงกลม แต่ไม่ สามารถผ่านจุดเชื่อมต่อของวงกลมได้ และผู้เล่นท่ีอยู่ในวงสามารถข้ามจากวงกลมหน่ึงไป อีกวงกลมหน่ึงได้โดยผ่านจุดเชื่อมกันของวงกลม และห้ามผู้เล่นท่ีอยู่ในวงออกจากวงกลม หากออกจากวงจะตอ้ งถูกปรับไปเป็นตวั หนอน 3. ผู้เล่นคนใดถูกหนอนแตะตัว จะต้องออกจากวงกลมไปเป็นหนอนแทน ส่วนผู้ท่ี เป็นหนอนจะเปล่ยี นไปเปน็ ผู้เลน่ ในวงกลมแทน 4. หากผู้เลน่ คนใดเปน็ หนอนนอ้ ยทีส่ ุดหรือไม่เคยเป็นเลยจะเป็นผู้ชนะ ขอ้ มลู : ชชั ชัย โกมารทัต. กีฬาพื้นเมืองไทยภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ. สถาพรบคุ๊ ส.์ 2554. ห้องสมุดวัฒนธรรม | 143

ห้องสมดุ วัฒนธรรม | 144

แขง่ เรือ (กีฬาพื้นบ้าน) การเล่นแข่งเรือของชาวบ้านมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นการทาบุญกุศล คือ ชาวบ้านจะเล่น กันในเทศกาลทอดกฐิน ทอดผ้าป่า ซึ่งจะอยู่ในช่วงเดือน 10-12 เป็นช่วงฤดูท่ีมีน้ามาก ชาวบ้านท่ีอยู่ตามริมฝั่งแม่น้าจะใช้เรือเป็นพาหนะ เมื่อมีงานพิธีทาบุญจะมีการแห่กันทางน้า เพ่ือนาองค์กฐิน องค์ผ้าป่าไปยังวัด เมื่อเสร็จพิธีทางศาสนาแล้วจะมีการเล่นแข่งเรือกัน นอกจากน้ีการเล่นแข่งเรือยังมีการเล่นเพ่ือจุดมุ่งหมายอีกหลายประการ เช่น บางท้องถิ่น จะจัดให้มีการแข่งเรือในงานทาบุญไหว้พระประจาปี และบางแห่งจัดข้ึนเพื่อเป็นการ บวงสรวงสักการะส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ อาจกล่าวได้ว่าการแข่งเรือเป็นกีฬาพื้นบ้านของไทยโดยแท้ และในปัจจุบนั การเลน่ แข่งเรือยังมีเลน่ กันอยู่โดยท่วั ไป ห้องสมดุ วฒั นธรรม | 145

“วิธีเลน่ ” 1. เมื่อตกลงกันแล้วว่าทีมใดจะแข่งกับทีมใด อาจมีจานวนตั้งแต่ 2 ลาข้ึนไป ให้เรือแต่ ละลามีระยะห่างกนั พอสมควรและไปเตรียมอยู่ทเ่ี ส้นเริ่ม 2. เมื่อกรรมการให้สัญญาณเริ่มแข่งขัน ให้ผู้เล่นของเรือแต่ละลาช่วยกันพายเรือของ ตนไปให้ถึงเสน้ ชัยโดยเร็วท่สี ุด 3. เรอื ลาใดไปถงึ เสน้ ชัยและควา้ ธงทีต่ ิดอยู่กบั ทนุ่ ได้กอ่ นจะเปน็ ผู้ชนะ ขอ้ มลู : ชัชชัย โกมารทตั . กีฬาพืน้ เมืองไทยภาคกลาง. สถาพรบคุ๊ ส์. 2549. ห้องสมดุ วัฒนธรรม | 146

ห้องสมดุ วัฒนธรรม | 147

บรรณานกุ รม กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม. กีฬาภมู ิปัญญาไทย : มรดกภมู ิปัญญาทางวฒั นธรรมของชาต.ิ กรงุ เทพฯ : สถาบนั วฒั นธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม. ความรู้และแนวปฏิบัติเกีย่ วกับธรรมชาตแิ ละจกั รวาล : มรดกภูมิปญั ญาทางวัฒนธรรมของชาต.ิ กรงุ เทพฯ : สถาบันวัฒนธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. กรมสง่ เสรมิ วัฒนธรรม. งานช่างฝีมือด้ังเดิม : มรดกภมู ิปญั ญาทางวัฒนธรรมของชาต.ิ กรุงเทพฯ : สถาบนั วฒั นธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม. แนวปฏิบตั ิทางสงั คม พิธีกรรม และงานเทศกาล : มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาต.ิ กรงุ เทพฯ : สถาบนั วัฒนธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. ห้องสมุดวฒั นธรรม | 148

กรมสง่ เสรมิ วัฒนธรรม. วรรณกรรมพืน้ บา้ น : มรดกภูมิปญั ญาทางวัฒนธรรมของชาต.ิ กรงุ เทพฯ : สถาบนั วัฒนธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. กรมสง่ เสรมิ วัฒนธรรม. ศลิ ปะการแสดง : มรดกภูมิปัญญาทางวฒั นธรรมของชาต.ิ กรุงเทพฯ : สถาบนั วฒั นธรรมศึกษา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2559. ประกาศคณะกรรมการสง่ เสริมและรกั ษามรดกภูมิปญั ญาทางวัฒนธรรม เรื่อง การกาหนดลักษณะของมรดกภมู ิปญั ญาทางวฒั นธรรม พ.ศ. 2560. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http://ich.culture.go.th/images/stories/ich-pdf/160.pdf (วนั ที่ค้นขอ้ มูล : 14 ตุลาคม 2564). มรดกภูมิปัญญาทางวฒั นธรรม. [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ได้จาก : http://ich.culture.go.th/ (วนั ทีค่ ้นขอ้ มลู : 14 ตุลาคม 2564). มรดกภมู ิปญั ญาทางวฒั นธรรม ประจาปีพุทธศักราช 2553. กรงุ เทพฯ : สานักวจิ ยั และพัฒนา กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม, 2553. ห้องสมดุ วฒั นธรรม | 149

ติดตอ่ -ติดตามห้องสมุดวัฒนธรรม E-mail: [email protected] Facebook: ห้องสมุดวัฒนธรรม กรมสง่ เสรมิ วัฒนธรรม Youtube: ห้องสมุดวัฒนธรรม Website: http://lib.culture.go.th (สบื ค้นทรัพยากรสารสนเทศ) Website: http://libculture.vlcloud4.net/ (ห้องสมดุ วัฒนธรรมดิจทิ ัล) Application Digital Cultural Library: หอ้ งสมดุ วฒั นธรรม (ดาวนโ์ หลด Google play หรือ App Store)