หนังสือ

คูมอื โรงเรยี นพอแม สาํ หรบั บคุ ลากร พมิ พครัง้ ท่ี 1 : มิถุนายน 2554 จาํ นวนพมิ พ : 150 เลม งบประมาณ : โครงการโรงพยาบาลสายใยรักแหงครอบครวั ขอ มลู บรรณานุกรมหอสมดุ แหง ชาติ ศูนยอนามัยท่ี 8 นครสวรรค โรงเรียนพอ แม สาํ หรบั บคุ ลากร_ _ นครสวรรค ,2554 .117 หนา . ISBN 978-616-11-0709-3

บทนาํ ในการดาํ เนนิ งานโรงเรยี นพอแมใ หมีประสิทธิภาพทด่ี ีตอ พอแม ผเู ลยี้ งดเู ดก็ นัน้ ตอ งมีการ ทาํ งานเปนทีมรว มกันในทุกระดับทง้ั ในโรงพยาบาลศูนย โรงพยาบาลจงั หวดั โรงพยาบาลชมุ ชน และโรงพยาบาลสง เสรมิ สขุ ภาพตาํ บล คมู ือโรงเรยี นพอ แมสาํ หรบั บคุ ลากรสาธารณสขุ เลมน้จี งึ ไดร วบรวมแนวทางการดําเนินงานโรงเรียนพอ แมต ามมาตรฐานของโรงพยาบาลสายใยรักแหง ครอบครัว และตวั อยา งรปู แบบการดาํ เนนิ งานโรงเรียนพอ แม โรงพยาบาลสง เสริมสุขภาพ ศนู ยอนามยั ที่ 8 เพ่อื เปนแนวทางใหนําไปประยุกตใชใ นการดาํ เนินงานในพืน้ ทต่ี ามแตบริบท ของโรงพยาบาลนั้นๆ ภายในคูมือเลม นี้ ประกอบดว ย ตวั อยา งตารางกิจกรรม เกณฑการประเมินตาม มาตรฐานสายใยรักฯ ตวั ชว้ี ดั คุณภาพ แผนการสอนซง่ึ รวมถึงกลวธิ ี ส่อื การสอน การ ประเมินผล ใบความรู และไดแ นบสอ่ื ซดี กี ารสอนทแี่ บงไวตามอายุครรภ อายุเดก็ เพอ่ื ให สะดวกท่ีนํามาใชปฏบิ ตั งิ าน โรงพยาบาลสงเสรมิ สุขภาพ ศูนยอนามัยที่ 8 นครสวรรค กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข มิถุนายน 2554

สารบัญ หนา 1. ความหมายของโรงเรียนพอ แม 2. เกณฑการประเมินโรงเรยี นพอแม 4. ตารางกิจกรรมโรงเรยี นพอแม 7-21 แผนการสอน...ในหญงิ ตัง้ ครรภ 7. 9. • การใชยาในระยะตั้งครรภ 11. • ทันตสุขภาพในระยะต้ังครรภ 13. • โภชนาการในระยะตั้งครรภ 15. • การดูแลสุขภาพแมลูกในครรภ 16. • นวดกระชับผูกพัน 17. • การนับลูกดิ้น 18. • การออกกําลังกายในระยะต้ังครรภ 20. • การเตรียมตัวกอนคลอด 22-30 • การเตรียมเล้ียงลูกดวยนมแม 22. แผนการสอน...ในหญิงหลังคลอด 23. • การสงเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดและทารก 24. • การเลี้ยงลูกดวยนมแมหลังคลอด 25. • การออกกําลังกายในหญิงหลังคลอด 26. • การนวดสัมผัสทารก 27. • การอาบนํ้าทารก 28. • การดูแลทารกที่มีภาวะผิวกายเหลือง • การดูแลทารกคลอดกอนกําหนด

สารบัญ หนา 31-46 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป 31. • หลักการใชยาในเด็ก 32. • การเลี้ยงลูกดวยนมแมในเด็ก 33. • โภชนาการตามวัย 34. • ทันตสุขภาพในเด็ก 35. • การเล้ียงดูและสงเสริมพัฒนาการตามวัย 47-117 47. ใบความรู 52. • ใบความรูเรอื่ ง...การดแู ลสขุ ภาพหญงิ ตั้งครรภ 56. • ใบความรเู รอื่ ง...การเตรยี มตวั กอนคลอดและการคลอด 61. • ใบความรูเรอ่ื ง...การออกกาํ ลังกาย 63. • ใบความรูเรอ่ื ง...การนวดในหญิงต้งั ครรภ 69. • ใบความรเู รอ่ื ง...การใชยา 74. • ใบความรเู รอ่ื ง...ทันตสุขภาพ 82. • ใบความรเู รอื่ ง...โภชนาการ 90. • ใบความรเู รอื่ ง...นมแม 97. • ใบความรูเรอ่ื ง...การดแู ลสขุ ภาพหญงิ หลังคลอด 98. • ใบความรเู รอ่ื ง...การอาบนาํ้ ทารก 100. • ใบความรเู รอ่ื ง...การดแู ลทารกตัวเหลอื ง 102. • ใบความรเู รอ่ื ง...การดแู ลทารกคลอดกอนกาํ หนด 115. • ใบความรเู รอื่ ง...การสง เสริมพฒั นาการเด็กตามวยั 118. • ใบความรูเรอ่ื ง...อบุ ตั เิ หตตุ ามวัยและการปฐมพยาบาลเบื้องตน บรรณานุกรม

1 ความหมายของโรงเรียนพอ แม กรมอนามัย กลา ววา โรงเรียนพอแม หมายถึง บริการทจ่ี ดั ทําข้ึนสาํ หรับการใหค วามรูแกพอ แม และผูเ ล้ยี งดูเด็กอบรมเล้ียงดเู ดก็ เมอ่ื พอ แมจ ําเปนตองประกอบอาชีพนอกบาน โรงเรียนพอแมไมได หมายถึง การสอนพอแมในโรงเรียน โรงเรียนพอแมจะดําเนินการใหความรูพอแมท่ใี ดก็ไดท จ่ี ัดเตรยี มไว เปน สดั สว นในสถานพยาบาล โรงพยาบาลสถานีอนามัย หรืออาจปรับเปลย่ี นไปใชสถานที่บริเวณนอก สถานพยาบาล เชน นอกอาคารสถานพยาบาล ใตตนไม ศนู ยเดก็ เลก็ หรอื สถานทีอ่ น่ื ๆ ที่มีบรรยากาศ สภาพแวดลอมเหมาะสมตอการเรียนรู เชน สถานท่ีไมมีบุคคลอื่นรบกวน แสงสวางเพียงพอ บรรยากาศรมรนื่ เงียบสงบ และไมม มี ลภาวะรบกวน เปน ตน วตั ถปุ ระสงค 1. เพอ่ื ใหพ อ แม และผูเล้ียงดเู ดก็ มคี วามรู เขา ใจและทกั ษะทถี่ กู ตองเหมาะสมตอ การทําหนา ทีพ่ อ แม 2. เพ่อื ใหพ อ แม และผูเล้ยี งดเู ดก็ มที ศั นคตทิ ีด่ ตี อ การทําหนา ทพี่ อ แม 3. เพ่อื ใหพ อแม และผูเลีย้ งดเู ด็ก นําความรู ไปวางแผน และดูแลสงเสริมสุขภาพกายและจติ ใจแมใ น ขณะตงั้ ครรภ และหลงั คลอด ตลอดจนดแู ลสงเสริมพฒั นาการบุตรหลาน เลีย้ งดไู ดเหมาะสมต้ังแต ในครรภจ นถงึ 5 ป องคประกอบในการดาํ เนนิ กจิ กรรม 1. ผเู รยี น กลมุ ผเู รียนควรมที ่มี สี ถานภาพใกลเคยี งกัน เชน ต้งั ครรภท ม่ี ีชว งอายคุ รรภใ กลเ คียงกัน หรอื มี ลูกอายใุ กลเ คียงกนั โดยจํานวนพอ แม ผเู ลย้ี งดเู ดก็ ทเี่ ขา รบั การเรยี นรแู ตล ะครงั้ ไมค วรเกนิ 20 คน เพราะถา จํานวนผูร บั การอบรมมากเกินไป การมสี ว นรว มในการแลกเปลย่ี นความคดิ เหน็ และประสบการณจ ะ ลดลง และควรใหความสาํ คญั ในการมสี วนรว มของญาติพี่นอ งในครอบครัวดวย เพื่อชวยเหลือการดูแล ไปในทศิ ทางเดยี วกัน 2. ผสู อน ผสู อนควรมีทีมสหสาขา ซึ่งเปน ทีมผเู ช่ียวชาญเฉพาะดา น อาทิเชน แพทย เภสชั กร ทนั ตแพทย นักโภชนากร นักจติ วิทยา พยาบาลวิชาชพี พยาบาลเทคนิค นกั กจิ กรรมบาํ บัด เจา หนา ที่ กายภาพ แพทยแผนไทย ตามแตบ รบิ ทของสถานบริการนัน้ ๆ เพือ่ ใหท ีมสหสาขามสี ว นรวมในการ บรหิ าร หรือดําเนนิ การใหค วามรู จงึ สง ผลใหผ ูเ รยี นไดร ับความรูท ่ถี กู ตอง ทันสมัยและสอดคลอ งกบั ความตองการ อยางแทจ รงิ 3. กลวธิ ีการเรยี นรู จากทฤษฎีการเรยี นรกู ลาวไวว า “บุคคลสามารถจดจาํ เรยี นรูจากการอานได 10% จากการฟง ได 20% จากการมองเห็นได 30% จากการฟงและมองเห็น50% จากการพูดได 70 % จากการพูดและลงมือปฏิบัติไดถึง 90%” ดังน้ันการสอนควรมุงเนนรูปแบบการเรียนรูแบบผูใหญ โดยสรางการมีสวนรวม มีการแลกเปลี่ยนความรูและประสบการณระหวางผูสอนกับผูเรียน และ ผูเรยี นกับผเู รียนดว ยกัน ถา มีกิจกรรมทฝ่ี กปฏิบตั ไิ ดใ หลงมือปฏบิ ัติ โดยระยะเวลาท่ีใชแตละคร้ัง ไม ควรนานเกนิ ไป ข้ึนกบั ความพรอม และความสนใจของผเู รยี น

2 4. แผนการเรยี นรู แผนการเรียนรู หรอื แผนการสอนนั้นควรมีแนวทางที่ชัดเจน ใหมมี าตรฐานท่ใี กลเ คยี งกนั ไมว า ผูสอนจะหมุนเวียน เปลี่ยนไปอยา งใดก็ตาม ควรประกอบไปดว ย • หัวขอเรือ่ งทส่ี อน • เนื้อหาทสี่ อน ทถ่ี กู ตอง ทันสมยั มคี วามสอดคลองกันต้ังแตตัง้ ครรภ หลงั คลอด จนกระทัง่ เดก็ 0-5 ป • สือ่ การสอนทใ่ี ช • หวั ขอ และเนอ้ื หาทส่ี อนมคี วามเหมาะสมกบั ผเู รยี นสามารถนาํ ไปปรบั ใชไ ดใ นชวี ติ ประจาํ วนั • มกี ารวดั และประเมนิ อยา งตอ เนอ่ื ง 5. ตารางกิจกรรมการเรยี นรู ตารางกิจกรรมการเรยี นรหู รอื เรียกงายๆวา ตารางสอน เพราะคือสื่อทีต่ อ งการสื่อสารใหผูเ รยี น ไดรูกําหนดเวลาลว งหนา วา จะไดรับกจิ กรรมใดบางในแตละครัง้ ทม่ี า เพือ่ เตรียมความพรอมกอ นมาเขา โรงเรียนพอ แมใ นคร้งั ตอ ๆ ไป จงึ ควรตดิ ไวใ หผูเรยี นเห็นชดั เจน 6. สอ่ื การสอน ส่ือการสอนหรือนวัตกรรมที่นาํ มาใชน ้นั ควรเลอื กใหเ หมาะสมกับผูเรียน และเน้ือหาท่ีใช มีได หลากหลายรูปแบบ อาจจดั ไวเ ปนมุมเรยี นรูดว ยตนเอง เกณฑการประเมินโรงเรยี นพอ แม ประเดน็ การประเมินใน..งานฝากครรภ วธิ ีการตรวจสอบ 1. มสี ถานทใี่ หค วามรู สอบถามเจาหนาทถ่ี ึงบรเิ วณทีจ่ ดั ไวดําเนินการ สอนเปนสัดสวน 2. มอี ปุ กรณ สอ่ื การสอน/แผนการสอน สอดคลอง มีแผนการสอนสอดคลองกบั การปฏิบตั ิ กับอายุครรภ มีตารางกจิ กรรมติดไวใหผูร บั บรกิ ารและเจา หนา ที่ เห็นชัดเจน 3. รูปแบบการใหค วามรเู ปน แบบหญิงตงั้ ครรภ ในการสอนมีการสอบถามพูดคุย โตต อบระหวาง และสามี/ญาติมสี ว นรวม เจาหนา ทแี่ ละผเู รยี น 4. สามี และญาตมิ ีสว นรวม รอยละ 20 สุม ถามจากกลุม...หญิงต้ังครรภ วา “ในขณะท่ี เจา หนาทสี่ อนไดใ หส ามี/ญาติเขา ฟง ดวยหรอื ไม” หรอื ดูจากทะเบียนรายช่ือผเู ขา รับการอบรม

ประเดน็ การประเมินใน..หลังคลอด 3 1. มีสถานที่ใหค วามรู วิธีการตรวจสอบ สอบถามเจาหนาทถ่ี ึงบรเิ วณทีจ่ ดั ไวดําเนินการสอน เปน สดั สว น 2. มอี ปุ กรณ สื่อการสอน/แผนการสอน สอดคลอ ง มีแผนการสอนสอดคลองกบั การปฏิบัติ มตี ารางกจิ กรรม ตดิ ไวใหผูรับบรกิ ารและเจาหนา ที่ เหน็ ชัดเจน 3. รูปแบบการใหค วามรเู ปน แบบหญงิ หลงั คลอด ในการสอนมีการสอบถามพดู คยุ โตตอบระหวา ง และสามี/ญาติมสี วนรว ม เจาหนาทแ่ี ละผเู รยี น 4. สามี และญาติมสี วนรว ม รอ ยละ 20 สมุ ถามจากกลุม ...หญิงหลงั คลอด วา “ในขณะท่ี เจาหนา ที่สอนไดใหสามี/ญาติเขา ฟง ดว ยหรอื ไม” หรือ ดูจากทะเบยี นรายชอ่ื ผเู ขารบั การอบรม ประเด็นการประเมินใน..คลินกิ เดก็ ดี วธิ ีการตรวจสอบ 1. มีสถานทใี่ หค วามรู สอบถามเจาหนาท่ถี งึ บรเิ วณทีจ่ ัดไวดาํ เนินการสอน เปน สดั สวน 2. มีอปุ กรณ ส่อื การสอน/แผนการสอน ตามกลมุ มแี ผนการสอนสอดคลองกบั การปฏิบตั ิ อายเุ ด็ก มตี ารางกจิ กรรม ตดิ ไวใหผูรับบรกิ ารและเจาหนาที่ เห็นชดั เจน 3. รปู แบบการใหค วามรเู ปน แบบแม พอ/ญาตมิ ี ในการสอนมีการสอบถามพดู คุย โตตอบระหวาง สว นรว ม เจาหนาทแี่ ละผเู รยี น 4. พอ หรือผูเลย้ี งดมู สี ว นรวม รอ ยละ 20 สมุ ถามจากกลมุ ...ผปู กครอง วา “ในขณะที่ เจาหนาที่สอนไดใหพ อ /ผูเลี้ยงดเู ขา ฟงดวยหรือไม” หรือ ดจู ากทะเบียนรายชื่อผูเขา รบั การอบรม นอกจากเกณฑก ารประเมินโรงเรียนพอ แมตามมาตรฐานโรงพยาบาลสายใยรกั แหง ครอบครัว ดังขางตน แลว ในสวนของโรงพยาบาลสง เสรมิ สขุ ภาพ ศูนยอนามัยที่ 8 ไดกําหนดตัวชี้วัด คุณภาพของงานโรงเรียนพอแมทง้ั ระบบเปน 5 ตวั ช้ีวัดสําคญั ดังน้ี

4 ตัวชว้ี ัดคุณภาพ วธิ กี ารเก็บขอมูล/การคํานวณ 1. ความพึงพอใจของผูเรียน 90% ผลรวมความพงึ พอใจของหญงิ ตงั้ ครรภ, หญงิ หลงั คลอด, (ความพงึ พอใจตอผสู อน,สือ่ ,เวลา, หญงิ หลงั คลอดทลี่ กู ปว ยนอนรกั ษาในNICU,ผเู ลยี้ งดเู ดก็ 0-5 ป เนือ้ หามปี ระโยชน,เนื้อหานําไปปรบั ใชไ ด) 4 (จํานวนหนว ยงาน) 2. ผเู รยี นมีความรผู านเกณฑ 80% ผลรวมของคะแนนความรเู ฉล่ยี ของผเู รยี น จํานวนผูเ รยี นทส่ี มุ ประเมินความรู 3. ผเู รยี นมีการปฏิบัติตวั ถกู ตอ ง 80% ผลรวมของคะแนนการปฏิบัตติ วั ถูกตอ งเฉลยี่ ของผเู รียน จํานวนผูเรยี นทส่ี มุ ประเมนิ การปฏบิ ตั ิ 4. การมสี ว นรวมของสามีและญาติ ผลรวมจํานวนสามีและญาติทเ่ี ขา เรียนรวมกบั หญิงตัง้ ครรภ, 30% หญงิ หลังคลอด,มารดาเดก็ 0-5 ปx100 5. การสอนเปน ไปตามมาตรฐานที่ ผลรวมจํานวนหญิงตงั้ ครรภ,หญงิ หลังคลอด,เดก็ 0-5 ปทีเ่ ขา กาํ หนดไวในแผนการสอน 90% เรียน (เนอ้ื หาครบถวน,ใชส ื่อครบถว น,ใช กระบวนการครบถวน) ผลรวมของคะแนนการสอนตามมาตรฐานเฉล่ีย จาํ นวนผูส อนทั้งหมดทสี่ ุม ตารางกิจกรรมโรงเรยี นพอแม. ..หญิงต้ังครรภ อายคุ รรภ วัน เวลา หลักสูตร ผสู อน นอ ยกวา16 สัปดาห พฤหสั 08.30-09.00 น. ซีดกี ารตนู ทอมมี่ ทนั ตกรรม เภสชั กรรม 09.00-09.30 น. ทันตสุขภาพ 09.30-10.00 น. การใชยา โภชนาการ โรงเรียนพอ แม 16-20สปั ดาห ศกุ ร 08.30-09.00 น. ซดี พี ัฒนาการทารกในครรภ โรงเรียนพอ แม แพทยแ ผนไทย 09.00-09.30 น. โภชนาการ หองผาตดั , 09.30-10.00 น. การดูแลสขุ ภาพแมลกู ในครรภ หอ งคลอด ทมี นมแม 16-28สัปดาห อังคาร 08.30-09.00 น. ออกกําลงั กาย 09.00-09.30 น. การนวดกระชบั ผูกพัน 32สปั ดาหขึ้นไป จนั ทร, 08.30-09.00 น. ซดี กี ารคลอด พุธ 09.00-09.30 น. การเตรยี มตัวกอนคลอด 09.30-10.00 น. การเตรยี มเล้ียงลกู ดว ยนมแม

5 ตารางกิจกรรมโรงเรยี นพอแม...หญิงหลงั คลอด เวลา หลกั สูตร/กจิ กรรม ผูสอน แรกรบั พยาบาล 11.00 - 12.00 น. การใหน มในทา นอน (หลงั คลอด / หลงั ผา ตดั คลอด) พยาบาล 13.00 - 14.00 น. พยาบาล 14.00 - 15.30 น. การใหว ัคซนี ปองกันวัณโรคและตบั อักเสบบี พเ่ี ลย้ี งเดก็ 18.00 - 19.30 น. พยาบาล นวดสมั ผสั ทารก การอาบนาํ้ ทารก การสง เสรมิ สขุ ภาพมารดาหลังคลอดและทารก การเลย้ี งลกู ดว ยนมแมห ลงั คลอด การออกกําลงั กายหลังคลอด กอ นจาํ หนาย ทบทวนความรูกอ นจําหนาย พยาบาล (10.00 - 11.00 น.) การตรวจตามนดั ตารางกิจกรรมโรงเรยี นพอแม...ทารกแรกเกดิ ท่มี ภี าวะแทรกซอ น(NICU) เวลา หลักสูตร/กจิ กรรม ผสู อน แรกรบั แนะนาํ การเยีย่ มทารกและแจงภาวะเจ็บปวยของทารก พยาบาล 06.00 – 07.00 น. การอาบนํ้าทารก พี่เลย้ี งเดก็ 07.00 – 08.00 น. การออกกําลงั กายหลังคลอด พเี่ ล้ยี งเด็ก 09.00 – 10.00 น. การใหนา้ํ นมมารดาและการประเมินนํา้ นมมารดา พยาบาล/ พเ่ี ลยี้ งเด็ก 13.00 –14.00 น. วดั ปรอท และการอาบน้าํ ทารก พเี่ ลี้ยงเด็ก 17.00 –19.00 น. พยาบาล การสง เสรมิ พัฒนาการทารกท่มี ีภาวะแทรกซอน กอ นจาํ หนาย การเล้ยี งลูกดวยนมแมในทารกทม่ี ภี าวะแทรกซอ น พยาบาล นวดสมั ผสั ทารก การดแู ลทารกคลอดกอนกําหนด การดูแลทารกตวั เหลอื ง ทบทวนความรกู อ นจําหนา ย การตรวจตามนดั

6 ตารางกิจกรรมโรงเรยี นพอแม. ..เดก็ 0-5 ป อายเุ ดก็ วนั หลักสตู ร/กจิ กรรม ผสู อน 1 -4 เดือน คลินิกนมแม 4 -6 เดอื น องั คาร การเล้ยี งลูกดวยนมแมในเด็ก โภชนาการ 6 –9 เดือน โภชนาการตามวยั เภสชั กรรม 9 เดือน -1 ป การใชย าในเดก็ และวคั ซนี ตามวัย WCC การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั ทันตกรรม 1-2 ป WCC องั คาร การดแู ลทนั ตสขุ ภาพในเด็ก 2-3 ป การเล้ยี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั WCC โภชนาการตามวยั 4 ป วัคซีนตามวยั ทนั ตกรรม WCC พธุ การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั โภชนาการตามวยั ทันตกรรม วัคซีนตามวัย WCC พุธ การดแู ลทนั ตสขุ ภาพในเด็ก ทันตกรรม การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั WCC โภชนาการตามวัย วัคซีนตามวยั ทันตกรรม WCC จนั ทร การตรวจและดูแลทนั ตสขุ ภาพในเดก็ การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั โภชนาการตามวัย การคัดกรองออทสิ ติกในเดก็ อายุ 1 ป 6 เดอื น วัคซนี ตามวยั พฤหสั การตรวจและดูแลทนั ตสขุ ภาพในเดก็ การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั โภชนาการตามวยั การคดั กรองความฉลาดทางอารมณใ นเดก็ อายุ 3 ป วคั ซนี ตามวยั ศุกร การตรวจและดูแลทันตสขุ ภาพในเดก็ การเลย้ี งดูและสง เสริมพฒั นาการตามวยั โภชนาการตามวัย วคั ซีนตามวยั

7 แผนการสอน...ในหญิงตงั้ ครรภ แผนการสอน การใชยาในระยะตั้งครรภ กลมุ เปาหมาย หญงิ ตงั้ ครรภอายุครรภน อยกวา 16 สัปดาหและสามี/ญาติ ระยะเวลาทีใ่ ช 45 นาที สาระสาํ คญั หญงิ ตงั้ ครรภจ ําเปน ตอ งเลอื กใชย า และรบั ประทานยาบํารงุ อยา งสมาํ่ เสมอ จดุ ประสงคก ารเรียนรู • บอกหลักการใชย าทถ่ี ูกตองสําหรบั หญงิ ตั้งครรภ • ระบุความสาํ คัญของกรดโฟลกิ , ยาเมด็ เสรมิ ธาตเุ หลก็ และไอโอดีน • รบั ประทานยาบํารงุ อยางถกู ตอ งและสม่ําเสมอตลอดระยะเวลา ต้ังครรภ เนอ้ื หาสาระ • หลักการใชยาในหญงิ ตั้งครรภ • ความสาํ คญั ของกรดโฟลิกและวิธรี ับประทานยาทถ่ี ูกตอ ง • ความสาํ คญั ของยาเม็ดเสรมิ ธาตเุ หลก็ ผสมไอโอดีนและวิธีรบั ประทาน กระบวนการเรยี นรู ยาทถ่ี ูกตอ ง 1. ผูสอนเปด ซีดกี ารต ูนทอมม่ี 2. ผสู อนสนทนากับผเู รยี นเกี่ยวกับประวัติการรับประทานยาในชวี ติ ประจาํ วนั 3. ผูสอนสนทนากับผูเรียนถึงอันตรายจากการใชยาในระยะตั้งครรภ อธิบายหลักการใชยาท่ี ถกู ตอ งในระยะต้ังครรภ 4. ผูสอนสนทนาถึงความสาํ คัญของกรดโฟลกิ , ยาเม็ดเสรมิ ธาตุเหล็ก และไอโอดีน ในประเด็นวิธี รับประทานยาท่ถี กู ตอง อาการขา งเคยี งจากการใชย า พรอ มแสดงตัวยางยาใหด ู ส่อื การสอน • ซีดกี ารต ูนทอมม่ี 1 แผน • โมเดลตัวอยางยาท่ีหญิงตั้งครรภควรไดรับ ไดแก แคลเซียม กรดโฟลิก ยาบํารุงธาตุเหล็ก วิตามนิ บี 6 ยาแกแ พท อ ง อยา งละ 1 ถุง การวดั และประเมนิ ผล • การสงั เกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมอื • ติดตามการนาํ ความรไู ปใชภ ายหลังการเรยี นรู

8 แบบประเมนิ เรือ่ งการใชยาในขณะตงั้ ครรภ โปรดใสเคร่อื งหมาย Pในชองทีท่ า นเลือกตอบ คาํ ถาม ถูก ผิด ไมทราบ 1. เม่ือมีอาการเจ็บปว ยขณะตง้ั ครรภ หา มใชย าทกุ ชนดิ เพราะจะเกิดอันตราย ตอ ทารกในครรภ 2. หญงิ ตั้งครรภควรหลีกเลยี่ งการใชย าในชวง 3เดอื นสุดทายมากทีส่ ดุ เพราะ อาจทําใหท ารกในครรภพิการได 3. หญงิ ตงั้ ครรภตอ งการกรดโฟลกิ เพม่ิ มากข้ึนในชว งปฏิสนธิและชว ง 3 เดอื น แรก ของการตงั้ ครรภเ พือ่ ใชในการแบงเซลลส รา งอวัยวะทารก 4. กรดโฟลิก ชว ยลดความเสี่ยงตอการเกิดความผดิ ปกติในการพฒั นาสมองและ ระบบประสาทของทารก 5. หญงิ วัยเจรญิ พันธุทุกคนควรรบั ประทานกรดโฟลกิ เพิม่ ขนึ้ เปนประจําทุกวนั หรือควรรับประทานกอนการตั้งครรภป ระมาณ 1-3 เดอื น 6. ระยะตั้งครรภ เปน ชวงทรี่ างกายตองการธาตเุ หล็กสงู ข้นึ จึงมคี วามเส่ยี งทจ่ี ะ เกิดโลหิตจางจากการขาดธาตุเหลก็ ได 7. หญงิ ตงั้ ครรภท ม่ี โี ลหติ จาง จากการขาดธาตเุ หลก็ จะมีผลกระทบคอื ออ นเพลยี ตดิ เชอื้ งา ย เสย่ี งตอการแทง บตุ ร คลอดกอ นกําหนด ตกเลอื ดหลงั คลอด ฯลฯ 8. หญงิ ตงั้ ครรภที่มีโลหติ จางจากการขาดธาตเุ หลก็ ไมสงผลกระทบตอ นํา้ หนกั แรกคลอดของทารก และการเจรญิ เตบิ โตของทารกนอยกวาอายุครรภ 9. หญงิ ตงั้ ครรภท ี่ ตรวจไมพ บโลหติ จาง จากการขาดธาตเุ หลก็ หรอื มรี า งกายแขง็ แรง ดี ก็ ควรรบั ประทานยาเมด็ เสรมิ ธาตเุ หลก็ ทกุ วนั เพอื่ เปน การปอ งกนั ภาวะโลหติ จาง 10.การรบั ประทานยาเสรมิ ธาตเุหลก็ พรอ มนมจะทาํ ใหร า งกายเพม่ิ การดดู ซมึ ธาตเุหลก็ ไดด ยี งิ่ ขนึ้ โปรดทาํ เครือ่ งหมาย P ในชอ งท่ตี รงกับพฤติกรรมการรับประทานยาขณะตั้งครรภของทา นมากทีส่ ุด พฤตกิ รรมการรบั ประทานยา ความถก่ี ารกินตอ สัปดาห 5-7 วัน 3-4วัน 1-2 วนั ไมเ คยกนิ 1. รับประทานยาเม็ดกรดโฟลกิ ในชวง 3 เดือนแรกของการตงั้ ครรภ 2. รบั ประทานยาเม็ดเสรมิ ธาตเุ หลก็ 3. รบั ประทานยาเม็ดแคลเซยี ม

แผนการสอน 9 กลุมเปา หมาย ระยะเวลาทีใ่ ช แผนการสอน...ในหญงิ ต้งั ครรภ สาระสาํ คญั จดุ ประสงคการเรยี นรู ทันตสุขภาพในระยะต้ังครรภ เนือ้ หาสาระ หญงิ ต้ังครรภอายคุ รรภนอ ยกวา 16 สปั ดาหและสามี/ญาติ 30 นาที หญงิ ต้ังครรภจาํ เปนตอ งดแู ลรักษาสขุ ภาพชอ งปากในขณะตง้ั ครรภ • หญงิ ตงั้ ครรภต ระหนักและใหความสําคญั ตอ การดแู ลในชอ งปากขณะ ตงั้ ครรภ • บอกสาเหตขุ องการเกิดโรคในชอ งปากในระยะต้ังครรภได • บอกวธิ แี ปรงฟน และใชไ หมขดั ฟนไดอยางถูกวธิ ี • เขารับการตรวจรักษาภายในชองปากในระยะตั้งครรภไดตาม ระยะเวลาทก่ี าํ หนดไว • โรคในชอ งปากทพี่ บในระยะต้งั ครรภ และสาเหตุ • วิธีปองกนั การเกิดโรคในชอ งปาก • วิธแี ปรงฟนและใชไ หมขดั ฟนอยา งถกู วธิ ี • ระยะเวลาในการไปรักษาฟน ในระหวา งตั้งครรภ กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนสนทนากับผูเ รียนเก่ยี วกบั โรคในชองปากทพี่ บเห็นในชวี ิตประจําวัน 2. ผสู อนขอตัวแทน เพื่อเกบ็ ตวั อยางข้ฟี น แลวนํามาสอ งผานกลอ งจลุ ทรรศน ใหด เู ชอ้ื โรคผาน ทางโทรทศั น หรือใหตัวแทนแสดงวิธแี ปรงฟน ในชวี ติ ประจาํ วนั 3. ผูสอนใหความรเู ก่ยี วกับโรคในชองปากทีพ่ บในระยะตงั้ ครรภ และสาเหตุของการเกิดโรค 4. ผสู อนสาธิตการแปรงฟนและใชไหมขัดฟนอยางถกู วิธีกบั ผเู รยี นเปน ตวั อยางโดยใชโมเดลฟน และแจกเม็ดสยี อมฟน ใหก บั หญงิ ตัง้ ครรภไปตรวจประสทิ ธิภาพการแปรงฟนดว ยตนเอง 5. ผูส อนแนะนําหญงิ ตัง้ ครรภถงึ อายุครรภท เ่ี หมาะสมในการตรวจรกั ษา 6. ผูสอนและผูเรยี นรว มกนั แลกเปล่ยี นเรยี นรเู กย่ี วกบั การดแู ลสขุ ภาพชองปากในหญิงตงั้ ครรภ สื่อการสอน • แผน สไลด 1 แผน พรอ มไมจมิ้ ฟนสําหรับเขย่ี ข้ีฟน • โมเดลสอนแปรงฟน 1 ชดุ • กลอ งจลุ ทรรศนพรอมโทรทัศน 1 ชดุ • ไหมขดั ฟน 1 กลอ ง • เม็ดสียอมฟน 20 หอๆละ 2 เมด็ การวัดและประเมินผล • การสังเกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมือ • ติดตามการนาํ ความรูไปใชภายหลังการเรียนรู /การกลับมาตรวจฟนตามนดั

10 แบบประเมินผลเรอ่ื ง ”ทันตสขุ ภาพในหญงิ ตงั้ ครรภ” 1. ขณะตัง้ ครรภท านไดรบั การตรวจสุขภาพชองปาก หรือไม £ ไมไดร ับการตรวจ (เลอื กตอบขอ1.1) £ ไมไ ดร ับ การตรวจ(เลอื กตอบ ขอ 1.2) 1.1 ขณะตัง้ ครรภแ ลว ไดร บั การตรวจสุขภาพชองปาก เม่อื อายุครรภเ ทาไร £ ตรวจเมอ่ื อายคุ รรภ 1-3 เดอื น £ ตรวจเมื่ออายคุ รรภ 4-6 เดอื น £ ตรวจเมื่ออายุครรภ 7-9 เดือน 1.2 ขณะตัง้ ครรภแ ลว ไมไดร บั การตรวจสุขภาพชองปากเนื่องจากสาเหตุใด £ ไมท ราบวาตองตรวจฟน ในชวงต้งั ครรภ £ ไมส ะดวกทจี่ ะตองไปตรวจฟน £ บานกับโรงพยาบาลอยูไ กลกนั £ คิดวาไมจาํ เปน ตองตรวจฟน £ อน่ื ๆ (ระบ)ุ ........................................................ 2. ทา นไดรับการรกั ษาทางทนั ตกรรม หรอื ไม £ รักษา (ตอบขอ 2.1,2.2) £ ไมไดรับการรกั ษา เพราะ........................................ 2.1 ทา นไดร บั การรกั ษาทางทันตกรรม เมอื่ อายคุ รรภเทาไร £ 1-3 เดอื น £ 4-6 เดือน £ 7-9 เดือน 2.2 ทา นไดร ับการรกั ษาทางทันตกรรม ประเภทใดบาง(ตอบไดม ากกวา 1 ขอ ) £ ขดู หนิ ปนู £ อุดฟน £ ถอนฟน £ อ่นื ๆ (ระบ)ุ ........................ 3. ทานคิดวา หากเกดิ โรคเหงอื กอักเสบและโรคฟนผใุ นชวงตั้งครรภแลว จะมผี ลกระทบตอลูกนอยของคุณ อยางไร ( ตอบไดมากกวา 1 ขอ ) £ อาจสง ผลใหน ้าํ หนกั ตวั ของลูกนอ ยตาํ่ กวา เกณฑได £ อาจสง ผลใหล ูกนอยคลอดกอนกําหนดได £ อาจสง ผลใหล ูกมโี อกาสเกดิ โรคในชองปากไดงายขึ้น £ ไมม ีผลกระทบตอ ลูกนอ ยแตอยางใด

แผนการสอน 11 กลมุ เปา หมาย ระยะเวลาทใี่ ช แผนการสอน...ในหญิงตง้ั ครรภ สาระสาํ คัญ โภชนาการในระยะต้ังครรภ หญิงต้ังครรภอ ายคุ รรภ 16 –20 สัปดาหและสามี/ญาติ 30 นาที โภชนาการมีความสําคัญสําหรับหญิงตั้งครรภจําเปนตองเลือกรับประทาน อาหารที่เหมาะสม ซึ่งจะสงผลตอการเปลี่ยนแปลงของรางกายตนเองและ ทารกในครรภ จุดประสงคการเรยี นรู • บอกวิธีการรับประทานอาหารทีถ่ กู หลกั โภชนาการในชว งตั้งครรภได • การเลือกรบั ประทานอาหารไดถูกตองขณะตั้งครรภ • ตระหนกั รหู รอื เหน็ คุณคา ในเร่อื งโภชนาการขณะตงั้ ครรภ เน้ือหาสาระ • วธิ กี ารรับประทานอาหารที่ถูกหลกั โภชนาการ • การปฏบิ ัติตนในการเลือกรับประทานอาหารทีถ่ ูกตอ ง • ความสาํ คญั ทางโภชนาการในเรอ่ื งความตองการพลังงานและ สารอาหารในหญงิ ตัง้ ครรภ กระบวนการเรียนรู 1. ผูสอนสนทนากับผูเรียน ประเมินความรูความเขาใจอาหารในชีวิตประจําวันของผูเรียนเพื่อ อธบิ ายเพิ่มเตมิ เกีย่ วกับคณุ คาความสําคัญและแหลงสารอาหารที่จาํ เปน ขณะตงั้ ครรภ 2. ผูสอนนําโมเดลสาธิตอาหารหลกั 5 หมู ใหผ เู รยี นดูพรอ มทง้ั อธบิ ายวิธีการรับประทานอาหาร และการปฏบิ ตั ติ นอยา งถูกตอง 3. ผูสอนและผเู รยี นรว มกนั สรุปเนอ้ื หาวธิ ีการเลอื กรับประทานอาหารและการปฏิบตั ิตน สอ่ื การสอน • โมเดลสาธติ อาหารหลกั 5 หมตู ามธงโภชนาการ การวัดและประเมินผล • การสงั เกตความสนใจซกั ถาม การตอบคาํ ถามและการใหความรวมมือ • ติดตามการนําความรูไปใชภายหลังการเรียนรู

แบบประเมินผลเรอ่ื ง “โภชนาการ ในหญงิ ตงั้ ครรภ” 12 คําชี้แจง โปรดตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ โดยทาํ เครือ่ งหมาย P หนาขอ ทที่ า นคิดวา ถกู และทาํ เครื่องหมาย X หนา ขอ ทีท่ า นคดิ วาผิด .................1. ควรรบั ประทานอาหารใหครบ 5 หมู ไดแก ขาว, ผกั , เนือ้ สัตว, ผลไม และไขมนั ................ 2. อาหารที่ชว ยการเจริญเตบิ โตของทารกในครรภ คือ เน้ือสัตวตางๆ, ไข, นม, อาหารทะเล ................ 3. หญงิ ตัง้ ครรภท ีซ่ ีด (โลหิตจาง) ควรกินเนอ้ื สตั ว เคร่อื งในสัตว เลือด รว มกบั ผกั ใบสเี ขยี ว ................ 4. นมทเ่ี หมาะสมสําหรบั หญงิ ตัง้ ครรภ คือ นมจืดพรองมนั เนย ควรดื่มอยางนอ ยวันละ 1-2 แกว ................ 5. หากไมช อบด่มื นมวัว หญิงตัง้ ครรภส ามารถดม่ื นมถ่วั เหลืองผสมงาดํา รสหวานนอย หรือกิน ปลาตวั เล็กตัวนอยแทนได .......... ..... 6. หญิงตงั้ ครรภไ มควรกนิ อาหารทะเล เพราะจะทําใหน ้ําหนกั ขนึ้ มากเกนิ เกณฑ .........................7. แหลง ของไอโอดนี ไดแ ก อาหารทะเล เกลอื เสรมิ ไอโอดนี ซง่ึ ชว ยปอ งกนั โรคคอหอยพอก และ โรคเออ ในเดก็ ................ 8. การด่มื นาํ้ เปลา เปนประจาํ ๆ กนิ ผัก ผลไมร สหวานนอยทีม่ ีกากใย ชว ยแกไขอาการทองผกู ได ................ 9. การดม่ื นา้ํ อัดลม ขนมหวาน ของทอดเปนประจํา มีผลเสยี ตอ ทารกและหญงิ ตัง้ ครรภ .......... ... 10.คนท่เี ปน เบาหวานขณะตัง้ ครรภ ควรหลีกเลี่ยงกนิ อาหารทมี่ ีไขมันสงู ของหวานทุกชนดิ คาํ ชแ้ี จง โปรดทาํ เครื่องหมาย P ในชอ งทต่ี รงกับพฤตกิ รรมการบรโิ ภคของทา นมากทีส่ ุด พฤตกิ รรมการกนิ อาหาร ความถกี่ ารกินตอ สัปดาห 5-7 วัน 3-4วัน 1-2 วนั ไมเคยกนิ 1. กนิ อาหารแตละมอื้ ครบ 5 หมู เชน ขา ว ผัก ผลไม เนอื้ สตั ว ไขมัน 2. กนิ อาหารประเภทเนอ้ื สัตว เชน ปลา ไข เน้อื สตั วตางๆ ทุกม้ือ 3. กนิ อาหารบํารงุ เลอื ด เชน เครอ่ื งในสัตว เลือด เนือ้ สตั วต า งๆ 4. กนิ อาหารทบ่ี ํารงุ กระดกู เชน นมจดื /นมถวั่ เหลอื งผสมงาดํา/ปลาเลก็ ปลานอ ย 5. กินอาหารทะเล หรือใชเกลอื เสรมิ ไอโอดีน 6. กนิ อาหารรสเคม็ เปน ประจาํ เชน อาหารกระปอ งบะหมก่ี ง่ึ สาํ เรจ็ รปู ของหมกั ดอง 7. ดม่ื ไวน เบยี ร สรุ า ยาดองเหลา 8. กนิ ของหวาน เชน นาํ้ อดั ลม ขนมหวาน เบเกอรรี่ ขนมซอง 9. กนิ อาหารประเภทของทอด ทุกมือ้ 10. กินผักมากกวาวันละ 3 ทพั พี

13 แผนการสอน...ในหญิงต้งั ครรภ แผนการสอน การดูแลสุขภาพแมลูกในครรภ กลมุ เปาหมาย หญงิ ต้ังครรภอายคุ รรภ 16 –20 สปั ดาหและสามี/ญาติ ระยะเวลาทีใ่ ช 45 นาที สาระสําคญั การปฏบิ ตั ติ วั ในขณะตงั้ ครรภท ถ่ี กู ตอ งและการสง เสรมิ พัฒนาการทารกในครรภ สามารถชว ยไดด ว ยการจดั ส่งิ แวดลอมที่เหมาะสมเพื่อเพิ่มความสามารถในการ แตกกงิ่ กา นของเสน ใยสมองและเพม่ิ จดุ เชอ่ื มตอ ของเซลลส มอง จุดประสงคการเรยี นรู • บอกการเปลยี่ นแปลงทางรา งกายและจิตใจของหญิงต้ังครรภ ได • บอกการเจรญิ เตบิ โตและพัฒนาการของทารกในครรภได • บอกวิธกี ารสงเสริมพฒั นาการของทารกในครรภได • บอกอาการผิดปกติทตี่ อ งมากอ นนัด • สามีตระหนกั บทบาทหนา ที่ในการดูแลภรรยาและบุตร เนือ้ หาสาระ • การเปลยี่ นแปลงทางรา งกายและจติ ใจของหญงิ ต้ังครรภ • การเจรญิ เติบโตและการสง เสรมิ พฒั นาการของทารกในครรภ • อาการผิดปกติทต่ี อ งมาโรงพยาบาลกอนวันนดั • บทบาทของสามที ีต่ องดแู ลหญิงต้ังครรภ กระบวนการเรียนรู 1. ผูสอนเปดซดี ี เรือ่ ง Body Atlas ผาลกึ รางกายมนุษย ของ Discovery Health 2. ผสู อน สนทนาเกย่ี วกบั การเปล่ยี นแปลงของทารกในครรภจากซดี ี เรอื่ ง Body Atlas ผา ลกึ รา งกายมนษุ ย ของ Discovery Health 3. ผูสอนบรรยายความรูดว ย Power Point ในเร่อื ง • การเปลย่ี นแปลงทส่ี ําคญั ของหญงิ ตงั้ ครรภ เชน การเปลย่ี นแปลงทางรา งกายและจติ ใจ • พฒั นาการทารกในครรภ และการสง เสรมิ พฒั นาการ โดยใชโ มเดลนบั ลกู ดนิ้ ,โมเดลเจา ตวั เลก็ , ตกุ ตาทารกประกอบคาํ แนะนํา • อาการผดิ ปกตทิ ตี่ อ งมาโรงพยาบาลกอ นวนั นดั 4. ผสู อนและผูเรยี นรว มกนั สรปุ การสง เสริมพฒั นาการทารกในครรภแ ละอาการผิดปกตทิ ่ีตอ งมา โรงพยาบาลกอ นวันนดั พรอมกับเปด โอกาสใหผ เู รียนซักถาม 5. ผูสอนใหส ามหี ญงิ ตัง้ ครรภท ดลองสวมเสือ้ คุณพอตัง้ ครรภ พรอมสอบถามความรสู ึก สื่อการสอน • ซีดเี รื่อง Body Atlas ผา ลึกรา งกายมนษุ ย ของ Discovery Health 1 แผน • ส่ือการสอนPower point เร่อื งพฒั นาการของทารกในครรภ • โมเดลนับลกู ดน้ิ 1 ชดุ • เสือ้ คุณพอ ต้งั ครรภ 1 ตัว • โมเดลเจาตวั เลก็ 1 ชดุ • ตุกตาทารก 1 ตัว การวดั และประเมินผล • การสงั เกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมือ • ตดิ ตามการนําความรไู ปใชภ ายหลังการเรียนรู

14 แบบประเมินผลเรอ่ื ง “ การดูแลสุขภาพแมลูกในครรภ ” คําช้แี จง โปรดตอบคําถามตอ ไปนี้ โดยทาํ เครือ่ งหมาย P หนา ขอทีท่ า นคิดวา ถกู และทาํ เครื่องหมาย X หนา ขอที่ทา นคิดวา ผดิ ............... 1. แมท ่ตี ั้งครรภก นิ สง่ิ ใดลกู กนิ สง่ิ นั้น แมร สู กึ อยางไรลกู กร็ สู กึ อยางนน้ั ดว ย ............... 2.แมท เ่ี ครยี ด มีความกงั วลสงู จะมผี ลทาํ ใหท ารกในครรภมนี า้ํ หนกั นอ ย ............... 3. ทารกในครรภจะเริม่ ไดยินเสียงเมอ่ื อายุครรภป ระมาณ 5 เดือนขึน้ ไป ............... 4. การลบู ทอ งเปน วิธหี นง่ึ ในการสงเสรมิ พฒั นาการทารกในครรภ ............... 5. ถาพบมีน้ําเดนิ ทาง หรือมมี กู เลอื ดออกจากชองคลอดใหร บี มาโรงพยาบาลภายในเวลา 3 ชัว่ โมง ............... แลว ใสผาอนามัยรองซบั กอนมา ............... ............... 6. ควรนบั ลกู ดน้ิ ทกุ วนั ต้งั แตอายุ 7 เดือนขึ้นไป เพอื่ ตรวจวาลูกยังแขง็ แรงดีอยู ............... 7. ถา พบขาบวมกดบมุ รวมกบั ปวดศีรษะ ตาพราลายขณะตงั้ ครรภถ ือวาเปน อาการปกติ ............... 8. ระหวางตง้ั ครรภไ มควรด่มื น้าํ มากนกั เพราะจะทําใหป ส สาวะบอย 9. กราฟโภชนาการหญิงตงั้ ครรภใ นสมุดสีชมพู ชวยคะเนน้าํ หนกั ทารกในครรภได 10. การปลอ ยใหคลอดทารกเมอื่ อายุครรภ 7 เดือน น้ันอาจทาํ ใหท ารกเขยี ว จากการขาดออกซิเจน

15 แผนการสอน...ในหญิงต้ังครรภ แผนการสอน นวดกระชับผูกพัน กลุม เปา หมาย หญิงต้งั ครรภ 16-28 สัปดาหแ ละสามี/ญาติ ระยะเวลาที่ใช 20 นาที สาระสําคัญ การนวดเปนการชว ยผอนคลายอาการไมส ุขสบายใหหญิงตั้งครรภโดยเฉพาะ เม่ือผูนวดคือสามตี นเองจะเสริมความผูกพนั ในครอบครัวไดด ี จุดประสงคการเรียนรู • ชวยผอนคลายอาการไมส ุขสบายใหหญิงตงั้ ครรภ • เสรมิ สรา งความผูกพันในครอบครัว เน้ือหาสาระ • ประโยชนของการนวดหญงิ ตงั้ ครรภ • ทา นวดในหญงิ ตัง้ ครรภ กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนแนะนําประโยชนของการนวดหญงิ ตั้งครรภ 2. ผูส อนสาธิตการนวดและใหส ามหี รือญาตลิ งมอื นวดหญิงตั้งครรภต ามแบบ 3. ผูส อนประเมินความรสู กึ ของหญิงตงั้ ครรภและสามี 4. ผูสอนใหผเู รียนทวนสอบทา นวดทาละ 1 ครง้ั สรปุ สือ่ การสอน • ไมม ี การวัดและประเมินผล • การสังเกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมอื • สอบถามความรสู กึ ของหญิงตั้งครรภแ ละสามี

แผนการสอน 16 กลุมเปา หมาย ระยะเวลาทใี่ ช แผนการสอน...ในหญิงตง้ั ครรภ สาระสําคญั จุดประสงคการเรียนรู การนับลูกด้ิน เนอื้ หาสาระ หญงิ ต้ังครรภอ ายคุ รรภ 28 สัปดาหขึ้นไป และสามี/ญาติ 10 นาท/ี คน (สอนรายบคุ คล) การนบั ลกู ดิน้ เปนเคร่อื งมือชว ยตรวจสอบการมีชวี ติ ของทารกในครรภ • บอกความสําคัญของการนับเดก็ ด้นิ ไดถูกตอง • บอกลักษณะการดิ้นของทารกไดถูกตอง • อธบิ ายวิธกี ารนับลูกดน้ิ ตามแบบบันทกึ ทกี่ ําหนดไดถ ูกตอง • ทาํ แบบบันทึกการนบั ลกู ดน้ิ ตามแบบฟอรมทก่ี าํ หนดใหไ ดถ กู ตอง • ความสําคัญของการนบั ลกู ดิ้น • ลกั ษณะการด้ินของทารก • วิธนี บั และการจดบนั ทกึ การดิ้นของทารกลงในตารางบันทึก กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนแจกสมุดบันทึกการนับลูกดน้ิ ใหผ ูเ รยี นอานพรอมทําความเขาใจ 2. ผสู อนสนทนาเรอ่ื งความสาํ คญั ของการนับลูกดิน้ ลักษณะการดิน้ และวิธนี บั ลูกดิ้น 3. ผูส อนทวนสอบความเขา ใจและใหค ําแนะนําวิธกี ารบันทกึ การนับลกู ด้ินในเอกสาร 4. ผสู อนทดสอบกบั ผูเรียนถงึ วธิ ีการนับทแี่ จกใหแ ละการบนั ทกึ ขอ มูลลงตาราง สอื่ การสอน • ตารางการบนั ทกึ การนบั ลกู ดน้ิ วัน,เดือน,ป เวลาที่เริ่มนบั เวลาทนี่ บั ลูกดน้ิ เวลาท้งั หมด ครบ 10 ครัง้ การวดั และประเมินผล • บอกลักษณะของการดนิ้ ของทารก และลกั ษณะการดิ้นท่ีผิดปกติของทารกไดอ ยางถกู ตอ ง • บอกวธิ ีการลงบันทกึ การด้ินของทารกในครรภล งในสมุดนบั ลูกด้ินไดถกู ตอง

17 แผนการสอน...ในหญงิ ตั้งครรภ แผนการสอน การออกกําลังกายในระยะต้ังครรภ กลุม เปา หมาย ระยะเวลาทีใ่ ช หญงิ ต้ังครรภ 16-28 สปั ดาหแ ละสามี/ญาติ สาระสําคญั 30 นาที จุดประสงคก ารเรียนรู หญิงตั้งครรภควรออกกําลังกายอยางถูกตอง ซ่ึงจะมีประโยชนและชวย เนือ้ หาสาระ ปองกันภาวะแทรกซอน ลดภาวะไมสุขสบายตางๆ รวมท้ังชวยใหการ ดําเนนิ การตั้งครรภต อไปจนครบกําหนดคลอด • บอกประโยชน และขอ หา ม ในการออกกําลังกายในหญงิ ตั้งครรภ • ฝก ปฏิบัตแิ ละออกกําลังกายไดอยางถกู ตอ ง • ประโยชน ขอ หามของการออกกําลงั กาย • การฝกปฏิบัตติ ามขัน้ ตอนของการออกกําลังกายในหญิงตงั้ ครรภ กระบวนการเรยี นรู 1. ผูสอนทวนสอบขอหามในการออกกาํ ลงั กายตามโปสเตอร 2. ผูส อนเปดซดี ี การออกกาํ ลงั กายในหญงิ ตง้ั ครรภ ถงึ ขนั้ ตอนกอนเร่ิมออกกาํ ลงั กาย 3. ผูส อนสนทนากบั ผูเรยี นเกย่ี วกบั ประโยชนการออกกาํ ลงั กายในขณะตัง้ ครรภ 4. ผูสอนแนะนาํ อาการผิดปกตทิ ีใ่ หหยดุ ออกกาํ ลังกายทันทที ี่พบในระหวางฝกปฏบิ ัติ 5. ผูสอนเปดซีดีการออกกําลังกายในหญิงตั้งครรภตอส้ินสุดถึงเทคนิคการผอนคลาย พรอมให ผเู รียนปฏบิ ตั ติ ามโดยผสู อนคอยแนะนํารว มดวย 6. ผสู อนและผเู รียนรว มทบทวนทา ในการออกกาํ ลงั กายทา ละ 1 ครง้ั 7. แจกโปสเตอรอ อกกาํ ลงั กายเพือ่ ใหไ ปฝกปฏบิ ตั ทิ ี่บาน สือ่ การสอน • ซีดีการออกกาํ ลังกายในหญิงตั้งครรภ 1 แผน • โปสเตอรก ารออกกําลังกายจํานวนเทากับจาํ นวนหญงิ ตัง้ ครรภทเี่ ขาอบรม การวดั และประเมินผล • การสังเกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหค วามรว มมือ • ตดิ ตามการนําความรูไปใชภายหลงั การเรียนรู

18 แผนการสอน...ในหญงิ ตงั้ ครรภ แผนการสอน การเตรียมตัวกอนคลอด กลมุ เปา หมาย หญิงตง้ั ครรภอ ายคุ รรภ 32 สัปดาหข นึ้ ไป และสามี/ญาติ ระยะเวลาทีใ่ ช 45 นาที สาระสาํ คญั การเตรียมตัวใหพ รอ มกอนคลอด ชวยใหเ ขาใจอาการนําเขาสกู ารคลอด และ เขา ใจกระบวนการคลอดทําใหการคลอดราบรน่ื จุดประสงคการเรียนรู • บอกลักษณะอาการเจ็บครรภจ รงิ เจบ็ ครรภเ ตือน • • แสดงวธิ ผี อ นคลายความเจบ็ ปวดได • บอกของใชทจ่ี าํ เปน กอ นมาโรงพยาบาล บอกอาการผดิ ปกติที่ตองมาโรงพยาบาลกอ นเวลานัดได เนือ้ หาสาระ • อาการเจบ็ ครรภจรงิ เจ็บครรภเตอื น • วิธผี อ นคลายความเจ็บปวด • วธิ ีการคลอดแบบตางๆ • การเบงคลอด • การเตรียมของใชกอ นมาคลอด • อาการผดิ ปกตทิ ี่ตองมาโรงพยาบาลกอนเวลานดั กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนสอบถามประสบการณก ารคลอดทผ่ี านมาจากผเู รียน 2. ผสู อนบรรยายดวยสือ่ Power Point ในเร่ือง • อาการนําสูการคลอด • สาธิตวิธีการผอ นคลายความเจบ็ ปวดระหวางรอคลอด • การเบง คลอดทถี่ ูกวธิ ี และการสงเสริมสายสัมพนั ธแมลกู เม่อื แรกคลอด • ของใชท ค่ี วรเตรยี มพรอ มกอนคลอด • อาการผิดปกติที่ตองมาโรงพยาบาลกอนเวลานดั 3. เปดซดี ีการคลอดทางชองคลอด พรอ มสรปุ 4. เปดซีดีการคลอดโดยใชเคร่ืองมือ และการผาตัดคลอด พรอมสรุปความจําเปนในการชวย คลอดพรอ มบอกถึงภาวะแทรกซอนของการใชเครือ่ งมอื และการผาตดั คลอด 5. ผสู อนและผูเรียนรว มกนั สรุปอาการนําคลอดและอาการผิดปกติท่ตี องมากอ นวันนัด สอ่ื การสอน • ซดี เี ร่ืองการคลอด 1 แผน • สอ่ื Power Point เรื่องการเตรียมตัวกอ นคลอด/ การคลอด • ตัวอยา งของใชทีจ่ าํ เปน เชน ผาออม ผา เช็ดตวั ผา อนามยั การวัดและประเมนิ ผล • การสงั เกตความสนใจซกั ถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมอื • ติดตามการนาํ ความรไู ปใชภายหลังการเรยี นรู

19 แบบประเมนิ เรือ่ งเตรียมตวั กอ นคลอด (สําหรับเจา หนาทส่ี ัมภาษณ) 1. อาการนาํ และอาการแสดงทส่ี ําคญั ทต่ี อ งมาโรงพยาบาล (ตอบได 4 อาการถอื วา ผา น) • น้ําเดนิ ทางไหลออกทางชอ งคลอด/มมี ูกเลอื ดออก ¨ รู ¨ ไมรู • เด็กด้นิ นอ ย/ไมด ้นิ ¨ รู ¨ ไมร ู • ปวดศีรษะ ตาพรามวั /ชกั ¨ รู ¨ ไมรู • มที อ งแขง็ ตงึ บอ ย กอ นอายคุ รรภ 37 สปั ดาห ( ครรภไ มค รบกําหนดแตเ จบ็ ครรภ) ¨ รู ¨ ไมรู • มีเลอื ดสดหรือสว นตา ง ๆ ของเด็กออกทางชองคลอด ¨ รู ¨ ไมร ู • ทอ งแข็งตงึ บอยขึน้ สม่ําเสมอรวมกบั มีมกู เลอื ด ( อาการเจ็บครรภจ ริง ) ¨ รู ¨ ไมร ู • มีทอ งแข็งตงึ บอย ( ในรายทเี่ คยผา ตดั คลอด ) ¨ รู ¨ ไมร ู 2. ของใชที่ควรเตรียมกอ นมาคลอด (ตอบได 2 ขอ ถอื วา ผาน) • สมดุ บันทกึ สุขภาพแมและเดก็ ¨ รู ¨ ไมร ู • บตั รประจาํ ตวั ประชาชน ¨ รู ¨ ไมรู • สาํ เนาทะเบยี นบา นสําหรบั ทาํ สตู ิบตั รลกู (แจง เกดิ ) ¨ รู ¨ ไมร ู 3. การบรรเทาอาการเจ็บปวดจากการคลอดโดยวธิ ธี รรมชาตทิ ําอยางไร ¨ปฏบิ ตั ไิ ด ¨ ไมไ ด (เฉพาะรายที่ไดรบั การสอนแบบกลุม) ¨ รู ¨ ไมรู 4. เทคนคิ การเบง คลอดท่ีถกู วิธี (ยกเวนรายทเ่ี คยผาตดั คลอดมากอน) 5. หากมีการผาตัดคลอด ควรปฏบิ ัติอยา งไร ¨ รู ¨ ไมรู

แผนการสอน 20 กลุมเปาหมาย แผนการสอน...ในหญิงตงั้ ครรภ การเตรียมเลี้ยงลูกดวยนมแม หญิงต้ังครรภอายคุ รรภ 32 สปั ดาหข ึ้นไป และสามี/ญาติ ระยะเวลาท่ใี ช 30 นาที สาระสาํ คัญ การไดรับนมแมอยางเดียว 6 เดือนจะเปนประโยชนตอทารกอยางมาก ดังน้ันมารดาตองมีความรูเพ่ือเตรียมพรอมในการเลี้ยงลูกดวยนมแมอยาง เหมาะสม จดุ ประสงคก ารเรียนรู • บอกประโยชนข องการเลย้ี งลกู ดว ยนมแมได • • สามารถอุม ทารกใหนมไดถ กู วธิ ี • บอกการดแู ลเตานมไดถ ูกตอ ง สามารถอธบิ าย กฎ 4 ดูดไดถกู ตอง เนอื้ หาสาระ • ประโยชนของนมแมต อ แมแ ละลูก • ทาการใหนมลูกที่ถูกตอ ง • กฎ 4 ดูดที่ทําใหน ้าํ นมมาเร็วและเพยี งพอตอความตองการของลูก • การดแู ลเตา นม หวั นมเพ่ือเตรียมตวั เลี้ยงลูกดว ยน้าํ นมแม กระบวนการเรยี นรู 1. ผูสอนใหผเู รียนชมซดี ี การเลี้ยงลกู ดวยนมแม 2. ผสู อนสนทนากับผูเ รยี นรว มกันสรุปเนอ้ื หาจากซีดี การเลย้ี งลูกดว ยนมแม เพอื่ เชื่อมโยงเขา สู เนอ้ื หา 3. ผสู อนกระตุน ใหหญิงตัง้ ครรภและญาติทเี่ คยเล้ยี งลกู ดวยนาํ้ นมแมเ ลา ประสบการณ 4. ผูสอนสรุปเน้อื หาในซีดี และประสบการณของหญิงตงั้ ครรภด วย power point ในเรื่อง ประโยชนก ารเลย้ี งลูกดว ยนมแมแ ละกฎ 4 ดูด 5. ผูสอนสาธิตกายวิภาคของเตานมและใหผ ูเรยี นไดด ลู กั ษณะของเตานม 6. ผสู อนสาธิต และใหผ ูเ รยี นฝกปฏิบัตอิ ุมลกู จากตกุ ตาหัดอุม สื่อการสอน • ซดี กี ารเลี้ยงลกู ดว ยนมแมข องศูนยน มแมแ หงประเทศไทย 1 แผน • ซดี ีแผนดนิ ไทย ตอนมหัศจรรยนมแมตอนที่ 1 1 แผน • เตา นมเทียมแสดงลักษณะภายในของเตา นม 1 อัน • ตุกตาหัดอุม 15 ตวั (เทาจาํ นวนหญงิ ตัง้ ครรภ) การวัดและประเมนิ ผล • การสงั เกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหค วามรวมมอื • ติดตามการนําความรูไปใชภ ายหลงั การเรยี นรู

21 แบบประเมนิ ผลเร่อื ง “การเตรยี มเลย้ี งลูกดว ยนมแม” คาํ ช้แี จง โปรดตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ โดยทาํ เครือ่ งหมาย P หนาขอทีท่ า นคิดวาถูก และทาํ เครื่องหมาย X หนา ขอ ที่ทานคิดวาผดิ .................1 นมแมชว ยลดการเกิดภมู ิแพทางผวิ หนงั และโรคหอบหืดใหก บั เด็ก .................2 นมแมชว ยลดโอกาสเสี่ยงการเกดิ โรคฟนผุในลกู .................3 ใชนมแมทารกั ษาอาการหวั นมแตกได .................4 นมแมใหไดถึงอายุ 2 ป และเริ่มใหอ าหารเสรมิ คูกบั นมแมเ มอื่ เด็กอายุ 6 เดือน .................5 ดูดเรว็ ดดู บอย ดูดถกู วธิ ี และดูดเกลย้ี งเตา หลกั 4 ดูดนี้จะทําใหน ้าํ นมแมม ีเพียงพอสําหรบั ลูก .................6 หลงั คลอด 2-3 วันแรกไมควรปลุกลกู มาดูดนมแม ปลอยไปตามธรรมชาติ .................7 การนาํ หวั นมแมเ ข่ยี ทรี่ ิมฝป ากของลกู จะทําใหล ูกอาปากกวา งพรอมงบั ลานนม ...... …......8 ในมือ้ ถัดไป ใหเ รมิ่ ดูดจากเตา ทีด่ ดู คา งไวใ นมื้อกอนเสมอเพอื่ ใหไดน ้าํ นมสวนหนา และสวนหลัง .................9 ภายหลังการใหน ้ํานมแมค วรใหน ้ําตามทกุ ครง้ั เพือ่ ลางปาก ...............10 น้ํานมแมส ามารถบบี เกบ็ ไวใหล ูกได เมื่อแมตอ งไปทํางาน

22 แผนการสอน...ในหญงิ หลงั คลอด แผนการสอน การสงเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดและทารก กลุมเปา หมาย หญิงหลงั คลอดทางชอ งคลอด 1 วนั ,ผาตัดคลอด 2 วัน และสามี/ญาติ ระยะเวลาที่ใช 60 นาที สาระสําคัญ มารดาหลังคลอดจําเปนตองไดรับการสงเสริมสุขภาพเพื่อมีความรูใน การ จุดประสงคก ารเรยี นรู ปฏบิ ตั ติ วั หลังคลอดทีถ่ กู ตองเหมาะสมทัง้ ในการดูแลตนเองและทารกแรกเกดิ ในการสง เสรมิ พฒั นาการทารก เพ่ือชวยฟนฟูสภาพรางกายใหคืนสูสภาพปกติ เนือ้ หาสาระ อยา งรวดเร็วหลงั คลอด • บอกอาการผดิ ปกตใิ นระยะหลงั คลอดไดอยา งถูกตอง • บอกวธิ ีปฏิบตั ติ ัวหลงั คลอดไดถ ูกตอ ง • บอกวิธกี ารคมุ กําเนิดไดอ ยางเหมาะสม • เลอื กอาหารไดอยา งเหมาะสม • บอกอาการผิดปกติของทารกทต่ี อ งมาพบแพทยไดอ ยา งนอย 5 อาการ • ลักษณะทางคลินิกที่พบในระยะหลังคลอด และการดูแลสุขภาพ ตนเอง และทารก การนดั ตรวจ 6 สปั ดาหห ลงั คลอด • อาการผิดปกติหลังคลอดทคี่ วรมาพบแพทย • โภชนาการของหญงิ หลังคลอดและทารกแรกเกดิ • วธิ คี มุ กาํ เนิดและการมเี พศสมั พันธ • การดแู ลและการสง เสรมิ พฒั นาการทารก • อาการผดิ ปกติของทารกและการดแู ลเบื้องตนกอ นมาพบแพทย กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนสนทนากับผูเรยี นเกย่ี วกบั ความรคู วามเขา ใจในการดแู ลสุขภาพมารดาและทารก 2. ผูสอนและผูเ รยี นรว มกนั อภิปรายเรอื่ ง การปฏิบัติตัวหลงั คลอดเพือ่ สุขภาพทีด่ ี อาการ ผดิ ปกตหิ ลงั คลอด สุขภาพปากและฟน โภชนาการของหญงิ หลังคลอดและทารกแรกเกิด วธิ ี คมุ กาํ เนดิ และการมีเพศสัมพันธ ดวยภาพพลิกความรดู านสขุ ภาพมารดาหลังคลอดและทารก แรกเกิด และพฒั นาการทารก 3. ผูส อนและผูเรียนรว มสรปุ เนอื้ หาการดูแลสง เสริมสุขภาพมารดาและทารก รวมถึงอาการ ผดิ ปกตทิ ค่ี วรมาพบแพทย 4. แนะนําการบนั ทึกพฒั นาการเดก็ ในสมุดบันทกึ สขุ ภาพแมและเด็ก สอ่ื การสอน • แผน ภาพพลิกความรูด านสุขภาพมารดาหลงั คลอดและทารกแรกเกิด 1 ชุด • สมดุ บันทกึ สขุ ภาพแมและเดก็ 1 เลม การวัดและประเมินผล • ทดสอบความรโู ดยการตอบคําถามและการซกั ถามดว ยแบบสอบถามและแบบประเมนิ กอ นกลบั บา น • การสงั เกตความสนใจซกั ถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมอื • ตดิ ตามการนาํ ความรไู ปใชภ ายหลงั การเรียนรู

23 แผนการสอน...ในหญิงหลังคลอด แผนการสอน การเล้ียงลูกดวยนมแมหลังคลอด กลมุ เปา หมาย หญงิ หลงั คลอด และสามี/ญาติ ระยะเวลาที่ใช 40 นาที สาระสําคัญ การปฏิบัติตน และการใหนํ้านมลูกอยางถูกวิธีจะชวยใหทารกมีสุขภาพ แขง็ แรง มพี ัฒนาการทีด่ ี จุดประสงคการเรียนรู • บอกความสําคัญและประโยชนข องการเล้ียงลูกดว ยนมแมไ ด • • บอกวิธีทําใหน มแมไหลดีได • แสดงทา อุม ลูกใหก ินนมแมอ ยางถกู วธิ ี • แสดงวิธีบบี น้ํานมและบอกการเก็บรกั ษานํ้านมไดอ ยางถูกวิธี แสดงวิธีการประคบ / นวดเตานมไดอ ยางถกู วธิ ี เนื้อหาสาระ • ทบทวนความสําคญั และประโยชนของการเลี้ยงลูกดวยนมแม • การทําใหมนี ํา้ นมเพียงพอสาํ หรับลูก • การอมุ ลกู ใหด ดู นมแมอ ยา งถกู วธิ ี • สาเหตุและการแกไ ขอาการเจ็บหวั นม หวั นมแตก เตานมคดั และเตา นมอกั เสบ • การเกบ็ รกั ษานํ้านมแมทบี่ บี ออกมาแลว และการนาํ มาใช • การทํางานนอกบานคกู ับการเล้ยี งลูกดว ยนมแม กระบวนการเรยี นรู 1. แรกรบั หลงั คลอดใหคําแนะนําใหน มแมใ นทานอน และกระตุนการดูดบอ ยและดูดถกู วิธี 2. หลงั คลอด 1-2 วนั จัดกลมุ เสวนาเก่ียวกับประสบการณก ารเล้ยี งลกู ดวยนมแมแ ละประโยชน ของนมแม ผสู อนสรุปประโยชนของนมแมเ พือ่ เช่ือมโยงเขา สูเ น้อื หา 3. ผสู อนใชส อ่ื การสอนภาพพลกิ การเลย้ี งลกู ดว ยนมแม สอนทา อมุ ดดู ถกู วธิ ี และใหผ เู รยี นฝก ปฏบิ ตั ิ 4. ผสู อนสาธิตวิธีการนวดประคบเตานมเพื่อกระตุน และบบี น้าํ นมเกบ็ จากตวั แทนผูเ รยี นและให ผูเ รียนฝก ปฏบิ ตั ิตาม และผสู อนตรวจสอบแนะนําซาํ้ ใหถ กู ตอ ง 5. ผูสอนกระตุน ผูเรยี นใหพ ูดคยุ ประสบการณป ญ หาในการเลี้ยงลกู ดวยนมแมแ ละวิธีแกไ ข 6. ผูสอนรวมกบั ผเู รยี นสรุปแนวทางการเลยี้ งลูกดวยนมแม 7. กรณที ารกมีภาวะแทรกซอนเนนการสง เสรมิ ใหม ารดาไปใหน มแมท ่ี NICU อยา งตอเน่อื ง ส่อื การสอน • ภาพพลิกเรอ่ื งการเลี้ยงลกู ดว ยนมแม 1 ชดุ • เตา เทยี มแสดงลักษณะภายนอกในของเตานม 1 เตา • กะละมงั สําหรบั ใสน ํ้าประคบเตา นม 2 ใบ/ 1 คน การวัดและประเมนิ ผล • สงั เกตการเขา รวมกจิ กรรม การซกั ถามและการตอบคําถามและการใหความรว มมอื • ตดิ ตามประเมนิ การนําไปใชก อ นกลบั บา นดวยใบ LATCH score • ตรวจสอบวธิ บี บี เก็บนมแม

24 แผนการสอน...ในหญงิ หลงั คลอด แผนการสอน การออกกําลังกายในหญิงหลังคลอด กลุม เปา หมาย หญงิ หลงั คลอด1 วันหลังคลอดทางชองคลอด และ 2 วนั หลังผาตัดคลอด ระยะเวลาท่ใี ช 20 นาที สาระสําคญั มารดาหลังคลอดจําเปนตองมีความรูเรื่องการสงเสริมสุขภาพและการออก จุดประสงคก ารเรยี นรู กําลังกายหลังคลอดเพื่อชวยฟนฟูสภาพรางกายใหคืนสูสภาพปกติอยาง รวดเรว็ หลังคลอด และชวยกระชบั สัดสว นเฉพาะท่ี • บอกประโยชนแ ละขอหา มการออกกาํ ลงั กายหลังคลอดได • ฝก ปฏบิ ตั แิ ละออกกําลงั กายไดอยางถกู ตอ ง เน้ือหาสาระ • ประโยชนและขอ หามของการออกกาํ ลังกายหลังคลอด • การฝกปฏิบตั ติ ามข้ันตอนการออกกําลงั กายหลังคลอด กระบวนการเรียนรู 1. ผูสอนสนทนากบั ผูเ รียนเกยี่ วกบั เรอ่ื งประโยชนและความจําเปนของการออกกําลังกายหลัง คลอดสาระสําคัญของการออกกาํ ลังกายเพ่อื เช่อื มโยงเขาสเู นื้อหา 2. ผูสอนสาธติ การออกกาํ ลงั กายพรอมใหผ เู รยี นฝก ปฏบิ ัติตาม 3. ผูสอนและผเู รยี นรว มทบทวนทา ในการออกกาํ ลังกายทาละ 1 ครั้ง สอื่ การสอน • โปสเตอรก ารออกกําลงั กายหลงั คลอด 1 แผน/ซีดีการออกกาํ ลงั กายหลังคลอด 1 แผน การวดั และประเมนิ ผล • การสงั เกตความสนใจซักถาม การตอบคําถามและการใหความรวมมือ • ติดตามการนาํ ความรูไปใชภ ายหลงั การเรียนรู

25 แผนการสอน...ในหญิงหลังคลอด แผนการสอน การนวดสัมผัสทารก กลมุ เปาหมาย หญิงหลงั คลอดและสามี/ญาติ ระยะเวลาท่ใี ช 40 นาที สาระสําคัญ การนวดสัมผัสเปนวิธีการหน่ึงในการกระตุนพัฒนาการทารก เสริมสราง ความรักความผูกพนั ระหวาง พอ แมลกู จุดประสงคการเรียนรู • บอกประโยชน และขอ จาํ กดั ในการนวดสมั ผัสทารก เนอ้ื หาสาระ • สามารถเตรียมความพรอ มกอ นนวดสมั ผสั ไดเ หมาะสม • สามารถนวดสมั ผสั ทารกตามขัน้ ตอนไดถกู ตอง • ประโยชน และขอจาํ กัดในการนวดสมั ผัสทารก • ข้ันตอนและวิธีการการนวดสัมผสั อาบน้าํ ทารก กระบวนการเรยี นรู 1. ผูสอนสนทนากับผูเรียนเก่ยี วกบั ประโยชนการนวดสัมผัสเพอื่ เชื่อมโยงเขา สเู นอ้ื หา 2. ผูสอนบอกการเตรียมความพรอมของทารก สถานที่ ของใชก อ นนวดสัมผสั ทารกใหพ รอม 3. ผูส อนสาธิตการนวดสมั ผสั ทารกดวยตกุ ตาทารกตามขนั้ ตอน 4. ผูเรียนทดลองการนวดสัมผสั ทารกโดยผสู อนนเิ ทศ 5. ผสู อนและผูเรียนรว มสรปุ ขัน้ ตอนการนวดสัมผัสทารกที่ถกู ตอ ง สอื่ การสอน • แผน พบั /ภาพพลิกการนวดสมั ผสั ทารก/ซีดกี ารนวดสัมผสั 1 อยาง • ตกุ ตาทารกสาํ หรับผูสอน 1 ตวั • เบบอ้ี อยด 1 ขวด • ผาเช็ดมอื /กระดาษชําระ 1 ผนื การวัดและประเมินผล • การสังเกตพฤตกิ รรมการเขารว มกจิ กรรมจาก ความสนใจซักถาม และการตอบคําถาม • สงั เกตพฤติกรรมในขณะทดลองนวดสมั ผัส

แผนการสอน 26 กลมุ เปาหมาย แผนการสอน...ในหญงิ หลงั คลอด การอาบนํ้าทารก หญิงหลังคลอด และสามี/ญาติ ระยะเวลาที่ใช 60 นาที สาระสาํ คัญ การอาบน้าํ ท่ีถูกวิธี เปนการปองกันการติดเชื้อที่ผิวหนัง, ตาและสะดือ ของ ทารกแรกเกดิ จดุ ประสงคก ารเรยี นรู • สามารถเตรียมอุปกรณใชใ นการอาบน้ํา เช็ดตาและเช็ดสะดอื ได • ถกู ตอง • สามารถอาบนํา้ ทารกตามข้นั ตอนไดถูกตอง สามารถเช็ดตาและสะดอื ตามขนั้ ตอนไดถูกตอง เน้อื หาสาระ • ข้นั ตอนการเตรยี มอปุ กรณ • ขน้ั ตอนการอาบนํา้ ทารก • ขน้ั ตอนการเชด็ ตาทารก • ขั้นตอนการเชด็ สะดือทารก กระบวนการเรียนรู 1. ผูสอนสนทนากับผูเรียนเกย่ี วกบั เรือ่ งการดูแลทาํ ความสะอาดรางกายของทารกเพื่อเชื่อมโยง เขาสูเนื้อหา 2. ผสู อนบอกการเตรียมอุปกรณ ของใชในการอาบน้ําทารกใหพ รอม 3. ผูสอนสาธิตการอาบน้ําทารกตามข้นั ตอน 4. ผเู รียนทดลองอาบน้ําทารกโดยผสู อนนเิ ทศ 5. ผูส อนและผูเ รียนรว มสรปุ ข้นั ตอนการอาบน้ํา เชด็ ตาและเชด็ สะดือที่ถูกตอ ง สอื่ การสอน • กะละมัง 2 ใบ/คน • นาํ้ ยาสระผมสาํ หรับทารก (ผูเรยี นเตรียมมา) • ผาเชด็ ตัว 2 ผืน (ผูเ รียนเตรียมมา) • ชุดทําความสะอาดตาและสะดือ 1 ชดุ /คน • ชุดเดก็ ออน 1 ชดุ (ผเู รยี นเตรยี มมา) การวัดและประเมนิ ผล • การสงั เกตพฤตกิ รรมการเขารวมกิจกรรมจาก ความสนใจซักถาม และการตอบคาํ ถาม • อาบน้าํ เช็ดตาและเช็ดสะดอื ไดเ หมาะสม

แผนการสอน 27 กลมุ เปาหมาย ระยะเวลาทใ่ี ช แผนการสอน...ในหญงิ หลงั คลอด สาระสําคัญ การดูแลทารกท่ีมีภาวะผิวกายเหลือง หญิงหลงั คลอด และสามี/ญาติ ทารกทม่ี ผี ิวกายเหลือง 30 นาที ทารกตวั เหลอื งทผ่ี ิดปกตมิ ีสาเหตุมาจากความผิดปกติของเม็ดเลือด/การติด เชื้อ จําเปน ตองไดร บั การสองไฟรกั ษาและการดแู ลอยา งถกู วธิ ี จดุ ประสงคการเรยี นรู • บอกสาเหตุของภาวะผิวกายเหลอื งได • เหน็ ความสาํ คญั ของการรบี นําบตุ รเขา รบั การสองไฟรกั ษา • ดูแลทารกท่มี ีภาวะผิวกายเหลืองขณะสองไฟรักษาและเมอื่ กลับไปอยู บานไดอยา งถกู วิธี เน้อื หาสาระ • สาเหตุของภาวะผิวกายเหลอื ง • ประโยชนข องการสองไฟรักษา • การดูแลทารกทม่ี ีภาวะผิวกายเหลืองขณะสองไฟรักษาและเมอื่ กลบั ไป อยูบาน กระบวนการเรียนรู 1. ผสู อนสนทนากับผเู รียนเก่ยี วกบั อาการปจ จบุ ันของทารกเพอื่ เชือ่ มโยงเขา สเู นอ้ื หา 2. ผสู อนใชแ ผน ภาพรปู เรอื่ งทารกทมี่ ีภาวะผิวกายเหลืองประกอบการใหความรเู ก่ยี วกบั สาเหตุ ความสําคัญของการสองไฟรกั ษา และการดูแลทารกขณะสอ งไฟ 3. ผสู อนและผเู รยี นรว มกนั อภิปรายสรปุ สาเหตุ ความสําคญั ของการสองไฟ และการดูแล ทารกขณะสอ งไฟรกั ษา 4. ผูสอนสาธติ การตรวจสอบภาวะผวิ กายเหลือง 5. ผูสอนสรุปการดแู ลเม่อื กลบั ไปอยูบ าน สือ่ การสอน • แผนภาพทารกทม่ี ภี าวะผวิ กายเหลืองและการดูแลทารกทไ่ี ดรับการสอ งไฟ 1 ชุด การวัดและประเมนิ ผล • ทดสอบความรูโ ดยการซกั ถามเรื่องสาเหตขุ องตวั เหลอื ง • สังเกตความกระตอื รือรนการนําบุตรเขา รบั การสองไฟ • ประเมนิ วธิ ีการตรวจสอบภาวะผิวกายเหลือง

แผนการสอน 28 กลุมเปาหมาย ระยะเวลาที่ใช แผนการสอน...ในหญิงหลังคลอด สาระสาํ คญั การดูแลทารกคลอดกอนกําหนด หญิงหลงั คลอดและสามี/ญาติของทารกคลอดกอ นกาํ หนด 45 นาที ทารกคลอดกอนกําหนดจําเปนตองไดรับการดูแลอยางใกลชิดและมีการ สงเสริมสขุ ภาพเพื่อสง เสริมการเจริญเตบิ โตและพฒั นาการ จุดประสงคก ารเรียนรู • บอกวิธีการดูแลทารกคลอดกอนกาํ หนดเมอื่ กลับบา น • บอกวธิ กี ารสง เสริมสุขภาพทารกคลอดกอ นกาํ หนดเม่ือกลับบา นได • ปฏบิ ัตกิ ารนวดสมั ผสั ตามขั้นตอนไดถกู ตอง เนือ้ หาสาระ • การดูแลทารกคลอดกอ นกําหนดเมอ่ื ทารกกลบั บา น • การสง เสรมิ สุขภาพทารกคลอดกอนกําหนดดา นการไดย ิน ดานการ มองเหน็ ดานการไดก ลน่ิ และการทรงตวั และการเคล่อื นไหว • การนวดสัมผัส กระบวนการเรียนรู 1. ผูสอนสนทนากับผเู รียนเก่ียวกับการดแู ลทารกคลอดกอ นกําหนด การสงเสริมสุขภาพทารก คลอดกอ นกําหนด และการนวดสัมผสั 2. ผูสอนเปด ซีดีเกี่ยวกบั การดูแลทารกคลอดกอนกําหนดและรวมกับผเู รียนสรุปการดูแลทารก คลอดกอ นกําหนดและการสง เสรมิ สขุ ภาพทารกคลอดกอนกาํ หนดเม่ือกลบั บา น 3. ผสู อนใหผ เู รียนดโู ปสเตอรการนวดสัมผสั พรอมท้งั สาธติ การนวดสมั ผสั โดยใชตุกตา 4. ผูเรียนทดลองนวดสัมผัสรายบคุ คลโดยใชต กุ ตาเปนหุน ส่อื การสอน • แผน พับทารกคลอดกอ นกาํ หนด 1 แผน • ซีดีเกีย่ วกบั ทารกคลอดกอ นกาํ หนด 1 แผน • โปสเตอร/ ซดี ีการนวดสัมผัสทารก 1 แผน • ตกุ ตาทารก 1 ตวั การวัดและประเมินผล • ซกั ถามวธิ ีการดูแลทารกคลอดกอ นกําหนดเมื่อกลับบา น ไดถ ูกตอ ง • ซกั ถามวิธกี ารกระตุนพัฒนาการไดถ ูกตอง • ประเมนิ พฤติกรรมผูเ รียนขณะนวดสมั ผสั ทารกไดถ กู ตองตามขนั้ ตอน

แบบประเมนิ ผลเรอื่ ง “การดูแลสขุ ภาพแมล ูกหลงั คลอด” 29 การปฏิบตั ิตัวใน 24 ชว่ั โมงหลงั คลอด / หลงั ผา ตดั ¨ รู ¨ ไมรู การอาบน้าํ ทารก เชด็ ตา เชด็ สะดอื ¨ ปฏิบตั ิได ¨ ไมไ ด การออกกําลงั กายหลังคลอด ¨ ปฏบิ ตั ิได ¨ ไมได อาการตา งๆทพ่ี บในแมห ลงั คลอด เชน มนี ํ้าคาวปลา, ทอ งผกู , ปวดมดลกู ปวดแผลฝเ ยบ็ ฯลฯ ¨ รู ¨ ไมรู อาการผดิ ปกติของแมหลงั คลอดท่ีควรมาพบแพทย ¨ รู ¨ ไมรู สขุ ภาพปากและฟน ¨ รู ¨ ไมร ู การนัดตรวจ 6 สปั ดาหห ลงั คลอด ¨ รู ¨ ไมรู การใชย าและโภชนาการของมารดาหลงั คลอด ¨ รู ¨ ไมรู วิธีคมุ กําเนิดและการมเี พศสัมพนั ธ ¨ รู ¨ ไมรู การนวดประคบและวิธบี ีบเกบ็ นาํ้ นมแม ¨ ปฏิบตั ิได ¨ ไมได การเลยี้ งลูกดว ยนมแม (อมุ ลกู กนิ นมแมไดท งั้ ทานอนและทาน่งั ) ¨ ปฏิบตั ไิ ด ¨ ไมได ปญหาทีพ่ บในการเลีย้ งลกู ดวยนมแมและวิธแี กไ ข ¨ รู ¨ ไมร ู อาการผดิ ปกตขิ องทารกทคี่ วรมาพบแพทยแ ละการดแู ลเบอ้ื งตน 5 อาการ ¨ รู ¨ ไมร ู วคั ซีนทบี่ ตุ รไดรบั ขณะอยูโรงพยาบาล ¨ รู ¨ ไมร ู ไดร ับการตรวจคดั กรองภาวะตวั เหลอื งและไทรอยดแ รกเกิด (โรคเออ ) ¨ รู ¨ ไมรู ระยะเวลาท่ที านจะทราบผลการตรวจโรคเออ ท้งั ในรายปกต(ิ ทางจดหมาย) และราย ¨ รู ¨ ไมร ู ผดิ ปกต(ิ ทางโทรศัพท) เมอ่ื ไร ¨ ไมร ู สถานท่ี/หมายเลขโทรศัพททใ่ี หค ําปรกึ ษา ¨ รู การใชส มุดบนั ทกึ สุขภาพแมแ ละเดก็ ¨ รู ¨ ไมร ู การมาตรวจตามนัดของบตุ ร(รบั วัคซนี ,ตรวจพัฒนาการ,เอกสารทีต่ อ งนํามา,การนดั ¨ รู ¨ ไมรู พิเศษ เชน ฟงผลเลือด) สาเหตุและแนวทางการดูแลรักษาทารกแรกเกิดตวั เหลืองขณะอยูโรงพยาบาล ¨ รู ¨ ไมร ู การดูแลทารกเพ่ือปอ งกนั อนั ตรายจากภาวะตวั เหลืองเมอื่ กลบั ไปบาน ¨ รู ¨ ไมร ู

30 แบบประเมินผลเรือ่ ง “การดูแลทารกแรกเกดิ ทีม่ ีภาวะแทรกซอ น” การอาบน้าํ ทารก เชด็ ตา เชด็ สะดอื ¨ ปฏบิ ัตไิ ด ¨ ไมได การเล้ยี งลกู ดว ยนมแม ( อมุ ลกู กินนมแมไ ด ) ¨ ปฏบิ ตั ิได ¨ ไมไ ด ปญ หาท่พี บในการเลีย้ งลูกดว ยนมแมและวธิ ีแกไ ข ¨ ปฏบิ ัตไิ ด ¨ ไมได การนวดประคบและวิธีบบี เกบ็ นา้ํ นมแม ¨ ปฏิบัติได ¨ ไมได วัคซีนทบี่ ุตรไดรบั ขณะอยูโ รงพยาบาล ¨ รู ¨ ไมรู การแจง ผลตรวจคัดกรองไทรอยดแ รกเกดิ ¨ รู ¨ ไมรู การมาตรวจตามนดั ของบุตร(รบั วัคซนี ,ตรวจพัฒนาการ,เอกสารที่ตอ งนํามา,การนัด ¨ รู ¨ ไมรู พเิ ศษ เชน ฟง ผลเลือด) สถานท่ี/หมายเลขโทรศัพทท่ีใหค าํ ปรกึ ษา ¨ รู ¨ ไมร ู อาการผดิ ปกตทิ ่คี วรมาพบแพทยและการดแู ลเบ้อื งตน ¨ รู ¨ ไมรู การดแู ลทารกแรกเกิดทีม่ ภี าวะแทรกซอน สาเหตุและแนวทางการรกั ษาพยาบาลขณะอยูในโรงพยาบาล ¨ รู ¨ ไมร ู การสง เสรมิ พัฒนาการขณะอยูในโรงพยาบาล ¨ ปฏบิ ตั ไิ ด ¨ ไมได ¨ รู ¨ ไมร ู การดแู ลเมื่อกลับไปบา น ¨ ปฏบิ ตั ิได ¨ ไมได การดูแลขณะสอ งไฟ ¨ ปฏิบัตไิ ด ¨ ไมไ ด การนวดสัมผสั ทารก

31 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป แผนการสอน การใชยาในเด็กและวัคซีนตามวัย กลมุ เปา หมาย ผูเลีย้ งดเู ดก็ อายุ 0-5 ป ระยะเวลาท่ใี ช 15 นาที สาระสาํ คัญ ยาลดไขส ําหรับเด็กมหี ลายรปู แบบโดยควรใชอุปกรณท ่เี หมาะสมและเทคนิค การปอนยาท่ถี ูกตอง รวมถึงการรับวคั ซีนตามวัย จดุ ประสงคการเรยี นรู • บอกรปู แบบของยาลดไขสําหรับเดก็ ได • บอกเทคนิคการและวิธปี อนยาเด็กโดยใชอุปกรณแตล ะชนิดได • บอกชือ่ วัคซีน ภาวะแทรกซอน และการดูแลเดก็ ได เนอื้ หาสาระ • รูปแบบของยาลดไขสาํ หรบั เดก็ • ชนิดของอุปกรณในการปอ นยาและเทคนิควิธีปอ นยาในเดก็ • ชอ่ื วัคซนี ภาวะแทรกซอน และการดูแลหลงั ไดรบั วัคซนี ตามวยั กระบวนการเรยี นรู 1. ในเดก็ อายุ 1-4 เดอื น ใชก ระบวนการกลุม โดย งานเภสัชกรรม • ผสู อนใชตัวอยา งยาลดไขส ําหรบั เด็ก อธบิ ายถงึ รปู แบบยาที่แตกตางกัน • ผูสอนใชอ ุปกรณท่ใี ชใ นการปอนยา ใหความรูแกผูเรียนถึงเทคนิคการปอนยาเด็กท่ี ถกู ตอง • ผูสอนและผูเรียนรวมกันสรุปยาลดไขแตละรูปแบบในเด็ก วิธีเลือกใชอุปกรณและ เทคนิคการปอ นยาทถี่ กู ตอง 2. ในเดก็ 0-5 ป ใชก ารแนะนาํ รายบุคคล เพิ่มเติมในเรื่องชนิดวัคซีนท่ีจะไดรับในคร้ังน้ี และ อาการแทรกซอนหลงั รับวัคซีน และการดแู ลเดก็ โดย ผูฉีดวคั ซีน สอื่ การสอน • ตัวอยางยาลดไขสําหรับเด็ก ไดแก พาราเซตามอลชนดิ หยด, ชนดิ น้ําเชอ่ื ม • อุปกรณทใ่ี ชใ นการปอ นยา ไดแ ก หลอดหยดยา, ชอ นชา, กระบอกฉดี ยา • สมุดบันทกึ สขุ ภาพแมและเดก็ การวัดและประเมนิ ผล • การสงั เกตพฤติกรรมการเขา รว มกจิ กรรมจาก ความสนใจซกั ถาม • การตอบคําถามขณะผูสอนและผูเ รียนสรปุ บทเรียนตามสาระสําคัญ

32 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป แผนการสอน การเลี้ยงลูกดวยนมแมในเด็ก กลุมเปาหมาย ผูเลีย้ งดเู ดก็ อายุ 0-6 เดอื น ระยะเวลาท่ใี ช 15 นาที สาระสาํ คญั เด็กควรไดรบั นมแมอ ยางเดยี ว 6 เดือน จากนัน้ ควรใหนมแมควบคูกบั อาหาร เสรมิ อยางนอ ย 2 ป ขึน้ ไป ในกรณีแมท ที่ ํางานนอกบา นสามารถบีบเก็บนํา้ นม ไวส ําหรบั เลย้ี งลูกได เพือ่ ใหลกู ไดรบั ประโยชนจากนํ้านมแมอ ยางคมุ คา และมี ประโยชนส งู สดุ สาํ หรบั พฒั นาการและสขุ ภาพทีด่ ีของเดก็ จุดประสงคการเรียนรู • รวู ิธกี ารบบี เกบ็ น้ํานมแม และการนํามาใช เนื้อหาสาระ • วิธีการบบี เกบ็ นํ้านมแม • การนาํ นาํ้ นมแมม าใช กระบวนการเรยี นรู 1. ผสู อนสอบถามเรื่องการไดรบั นมของเดก็ 2. ผูสอนสอบถามแนวโนม การเลย้ี งลกู ดว ยนมแม ในแตละชวงวยั ดังน้ี • อายุ 1-4 เดอื น สอบถามเพิม่ เตมิ เรือ่ งการบบี เกบ็ น้ํานมแม และใหผ ูเ รียนสาธติ ขั้นตอนการบบี เกบ็ น้ํานมใหด โู ดยใชเตา นมเทียม และบอกถึงขนั้ ตอนการเก็บ รักษา และการนําน้ํานมแมมาใช • อายุ 4-6 เดือนแนะนําการใหน มแม ควบคกู บั อาหารเสรมิ โดยเริ่มทอ่ี ายุ 6 เดอื น • อายุ 6 เดอื นขนึ้ ไป ใหความมัน่ ใจในประโยชนข องนมแม และแนะนาํ เพือ่ สนบั สนนุ ให มารดาเลย้ี งลกู ดว ยนมแมอ ยา งย่งั ยืนตอ ไป 3. ผูสอนสอบถามปญหาในการเลี้ยงลูกดวยนมแม และแนะนําการแกไขเบ้ืองตน แตถาเปน ปญ หาทีต่ อ งใชเวลาในการแกไ ขสง ปรกึ ษาคลินิกนมแม สอ่ื การสอน • เตานมเทยี ม 1 อัน • ถงุ เกบ็ นํา้ นม 1 ใบ • ปากกาสาํ หรับเขยี นกาํ หนดวันเวลาในการเกบ็ นํ้านม 1 ดาม การวดั และประเมินผล • การสงั เกตพฤตกิ รรมการเขา รวมกิจกรรมจาก ความสนใจซกั ถาม และการตอบคําถาม • ติดตามผลลพั ธก ารเล้ียงลูกดว ยนมแม

33 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป แผนการสอน โภชนาการตามวัย กลุมเปา หมาย ผูเลี้ยงดเู ดก็ อายุ 0-5 ป ระยะเวลาท่ีใช 20 นาที สาระสาํ คญั การเตรยี มความพรอมใหเด็กไดรบั อาหารอยางเหมาะสมกบั พัฒนาการและ การเจรญิ เตบิ โตตามวัยนน้ั จะชวยทําใหเ ด็กมีพฒั นาการทด่ี ี ไมเ ปน เดก็ อวน หรือผอมอันจะสงผลตอภาวะสุขภาพของเดก็ ในอนาคต จดุ ประสงคก ารเรียนรู • ประเมนิ การเจรญิ เตบิ โต และวางแผนสง เสรมิ การเจรญิ เตบิ โตไดด ว ย ตนเอง เน้ือหาสาระ • วางแผนการจดั อาหารตามวยั ไดเ หมาะสม • วิธีการประเมินการเจรญิ เตบิ โต • การใหอ าหารตามวยั • แนวทางการแกไขปญ หาในกรณที ่ีการเจรญิ เตบิ โตไมเปน ไปตามเกณฑ กระบวนการเรียนรู 1. ผูส อนแนะนําการประเมินการเจรญิ เตบิ โตใหก ับเด็ก ไดแ ก การชงั่ น้ําหนกั การวดั สว นสงู การ วดั เสน รอบศรี ษะ 2. ผสู อนแนะนําวธิ กี ารจดุ กราฟประเมินการเจรญิ เตบิ โตและแปลผล ในสมุดบันทกึ สขุ ภาพ 3. ผูสอนสอบถามพฤติกรรมการบริโภคของเด็ก และใหคําแนะนําเพิม่ เตมิ ในสวนที่ไมเ หมาะสม ในเรื่องของชนิด จํานวนมื้อ ปริมาณอาหารในแตล ะมือ้ 4. ในกรณีทพ่ี บมีการเจรญิ เตบิ โตไมเ ปน ไปตามเกณฑ ใหสง พบแพทย และนักโภชนาการเพื่อ แกไ ขปญ หา โดยนักโภชนาการจะใหคาํ แนะนาํ ดงั น้ี • บอกความสําคญั คณุ คา ของอาหารเสรมิ ทเี่ หมาะสมตามวยั ตอ การพฒั นาทางรา งกายและสมอง • แนะนําบรโิ ภคอาหารและปรับปริมาณใหเ หมาะสมตามวัย โดยเลือกบรโิ ภคอาหาร หลกั 5 หมูต ามธงโภชนาการ โดยใชโมเดลอาหาร • แนะนาํ อาหารท่คี วรงด หรอื หลกี เลี่ยง • แนะนําการเลย้ี งดทู ี่เหมาะสม เชน ออกกําลังกาย การพักผอ น 5. ผสู อนและผเู รียนรว มกนั สรุปเรือ่ งโภชนาการทเ่ี หมาะสมกบั เด็ก สื่อการสอน • สมดุ บนั ทกึ สุขภาพ 1 เลม • ไมบ รรทดั 1 อัน • ปากกา 1 ดาม • โมเดลอาหารสําหรบั เดก็ ทีม่ ีภาวะโภชนาการผิดปกติ 1 ชุด การวัดและประเมินผล • การสังเกตพฤติกรรมการเขา รว มกจิ กรรมจาก ความสนใจซักถาม และการตอบคาํ ถาม • ตรวจสอบจากการจุดกราฟในสมุดบนั ทกึ สขุ ภาพ • ตรวจสอบจากภาวะโภชนาการของเดก็ ในคร้งั ตอ ไปท่ีมารบั บรกิ าร

34 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป แผนการสอน ทันตสุขภาพในเด็ก กลุม เปาหมาย ผเู ลยี้ งดเู ดก็ อายุ 4 เดอื น-5 ป ระยะเวลาทใ่ี ช 10 นาที สาระสาํ คญั การดแู ลสุขภาพชองปากในเด็กควรเริ่มตง้ั แตฟน นาํ้ นมยังไมข ้นึ จนกระทั่งฟน นํา้ นมข้ึนครบ และตอเนือ่ งไปเร่ือยๆ จะชว ยใหเ ดก็ มคี วามพรอ มในการแปรง ฟน และการไปพบทันตแพทยเพื่อตรวจรักษา นอกจากนี้ฟนน้ํานมมี ความสําคัญตอพฒั นาการของเด็กและยงั เปนพ้ืนฐานทด่ี ตี อฟน แทอ กี ดว ย จุดประสงคการเรียนรู • บอกความสาํ คญั ของฟน น้ํานมได • บอกผลเสียของการไมด แู ลรกั ษาฟนน้าํ นม • ดูแลสุขภาพชอ งปากไดเ หมาะสมและถูกวธิ ี เนื้อหาสาระ • ความสาํ คญั ของฟน นาํ้ นม และผลเสียของการไมดแู ลรกั ษาฟนน้าํ นม • วิธีการดแู ลสขุ ภาพชองปากตามวัยไดเ หมาะสมและถกู วิธี กระบวนการเรียนรู 1. ผสู อนสอบถามเรือ่ งการดูแลชอ งปาก และใหความรูทจี่ าํ เปน ตามวยั เนนเรือ่ งความสาํ คญั ของฟนนาํ้ นม และผลเสยี ของการไมดูแล โดยใชโมเดลฟนนา้ํ นม 2. ผูสอนสาธติ การดแู ลสขุ ภาพชองปากตามวัย ดงั นี้ • อายุ 4 เดือน เรม่ิ ใชผ า ชุบนา้ํ เชด็ ชอ งปาก เพือ่ ปองกันการเกิดฝาขาว • อายุ 6 เดอื น กรณเี ริ่มมฟี นขน้ึ ยงั ใชผาชบุ นํา้ เชด็ ฟน และเชด็ เหงอื ก กระพุง แกม เปน ประจํา • อายุ 9 เดอื น เริ่มมีการแปรงฟน ใหเ ด็กไดแลวแตยงั ไมใ ชยาสฟี น • เด็กอายุ 1 ป มกี ารแปรงฟน อยางตอ เนอ่ื งและเนนการแปรงฟน ใหท่วั ทกุ ซ่ี • เด็กอายุ 2 ปข ้ึนไปหากควบคุมการคนื การคายไดใหเ รมิ่ มกี ารใชย าสฟี นขนาดเทา เมลด็ ถว่ั เขยี วใหก บั เดก็ 3. ใหผ ูเรยี นปฏบิ ัติ 4. ผูสอนตรวจฟนในเดก็ ที่พบวา มฟี นขน้ึ แลว และลงบันทกึ ผลการตรวจในสมดุ บนั ทึกสุขภาพ 5. ผสู อนเนน ความสําคัญของการมาพบทันตแพทย สือ่ การสอน • สมุดบันทกึ สุขภาพ 1 เลม • โมเดลลําดบั การขน้ึ ของฟนนํ้านมและฟนแท 1 ชุด • โมเดลสอนแปรงฟน 1 ชุด • แปรงสีฟนสําหรับเดก็ 9 เดอื น 1 ดาม • ถวยหดั ด่มื สาํ หรับเดก็ 6 เดอื น 1 ใบ การวัดและประเมินผล • การสงั เกตพฤติกรรมการเขารวมกิจกรรมจาก ความสนใจซกั ถาม และการตอบคาํ ถาม • ตดิ ตามการเกดิ ฟนผจุ ากผลการตรวจฟน

35 แผนการสอน...ในเดก็ 0-5 ป แผนการสอน การเล้ียงดูและสงเสริมพัฒนาการตามวัย กลมุ เปา หมาย ผูเล้ยี งดเู ดก็ อายุ 0-5 ป ระยะเวลาที่ใช 40 นาที สาระสําคญั การเลย้ี งดแู ละสง เสริมพฒั นาการใหเ ด็กมปี ระสบการณการเรยี นรู จาก ประสาทสมั ผัส การฝกทกั ษะ การเคลอ่ื นไหว การเขา สงั คม การควบคมุ ตนเอง ใหเหมาะสมตามวยั ทง้ั 4 ดา น อนั ไดแก ดานการชว ยเหลอื ตนเอง และสงั คม ดา นกลามเนื้อมัดเล็กและสติปญ ญา ดานภาษา ดา นกลามเนอ้ื มัดใหญ อยางเหมาะสมตามวยั จะชวยเด็กมีพฒั นาการทด่ี ี เชน การเลานทิ าน การเลน การนวดสมั ผสั การงดนมมื้อดกึ การงดดทู ีวี การปอ งกันอบุ ัตเิ หตุ จุดประสงคก ารเรียนรู • เขาใจความสาํ คญั ของการสง เสรมิ พฒั นาการใหเ หมาะสมตามวัย เนอื้ หาสาระ • แยกพัฒนาการปกตหิ รอื ผิดปกตเิ บือ้ งตนได • บอกวิธกี ารเลอื กกิจกรรมทเ่ี หมาะสมในการสงเสริมพัฒนาการได • มีความรใู นการปองกันอุบตั เิ หตทุ จ่ี ะเกดิ ข้นึ แกเ ด็ก • พัฒนาการเดก็ ตามวยั • วิธกี ารสงเสริมพฒั นาการเดก็ ตามวัย • วธิ กี ารสังเกตพฒั นาเดก็ วา มพี ฒั นาการปกตหิ รือผดิ ปกติ • การเลอื กของเลน/วธิ กี ารเลน • การเลือกหนังสือนิทานทเี่ หมาะสมและสอดคลองกับพฒั นาการของ เดก็ แตล ะชว งวยั • เทคนคิ การเลานทิ าน • ผลกระทบของทีวีทจ่ี ะมีตอ การเจรญิ เติบโต พัฒนาการและพฤติกรรม ของเดก็ • วิธปี ฏบิ ัตกิ ารงดนมม้ือดกึ • การฝก ใชถว ยหัดดมื่ • การลงบันทกึ พฒั นาการในสมดุ บันทึกสขุ ภาพ • อบุ ัตเิ หตทุ ี่มักพบบอ ยในแตล ะวัย • การปอ งกนั อบุ ตั ิเหตตุ ามวัย และการปฐมพยาบาลเบ้ืองตน กระบวนการเรยี นรู 1. ผูสอนประเมินพัฒนาการเด็กดวยแบบทดสอบของ Denver II ในเด็กทุกคน คัดกรอง ออทสิ ติกในเด็กอายุ 1 ป 6 เดือน และคัดกรองความฉลาดทางอารมณใ นเดก็ อายุ 3 ป 2. ผูสอนแจง ผลการประเมินพัฒนาการเด็ก และแนะนาํ กิจกรรมในการสงเสริมพฒั นาการ ใน สมดุ บันทึกสขุ ภาพในชว งอายตุ อ ไป ไดแก • อายุ 1-2 เดือน ทบทวน/แนะนําการนวดสัมผัส การสงเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 2-4 เดอื น • อายุ 4 เดือน แนะนําการสงเสริมพัฒนาการเดก็ อายุ 5-6 เดือน การเลน การเลานิทาน การงดดทู ีวี การงดไกวเปล การเลิกใสถ ุงมือ

36 แผนการสอน...ในเด็ก 0-5 ป • อายุ 6 เดือน แนะนําการสงเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 7-8 เดือน พฤติกรรมการเร่ิม กลัวคนแปลกหนา การเลน การเลา นิทาน การงดใชรถหดั เดนิ การฝกใชถวยหัดดื่ม งด นมมื้อดกึ • อายุ 9 เดือน แนะนาํ การสง เสรมิ พฒั นาการเดก็ อายุ 10-12 เดือน พฤติกรรมการตดิ แม กลวั คนแปลกหนา การเลน การเลา นิทาน การงดใชรถหัดเดิน การฝกใชถ วยหัดด่ืม งด นมมือ้ ดึก ผลกระทบของทีวีตอเดก็ • อายุ 1 ป แนะนําการสง เสริมพฒั นาการเด็กอายุ 1 ป - 1 ป 6 เดือน การเลน การเลา นิทาน การงดใชรถหัดเดนิ การเตรียมเลิกนมขวด ผลกระทบของทีวีตอเด็ก (ไมควรดู ทวี )ี • อายุ 1 ป 6 เดือน แนะนําการสง เสริมพัฒนาการเด็กอายุ 1 ป 6 เดอื น-2 ป พฤติกรรม การกินอาหาร การเลน การเลานิทาน ผลกระทบของทีวีตอเด็ก (การดูทีวีไมเกิน 1 ช่ัวโมงตอ วัน) • อายุ 2 ป แนะนาํ การสง เสรมิ พฒั นาการเด็กอายุ 2-3 ป การเลน การเลานิทาน ฝกขีด เขียน การปนดนิ นา้ํ มนั ผลกระทบของทีวีตอเด็ก (การดูทวี ไี มเกนิ 1 ชวั่ โมงตอวัน) • อายุ 3 ป แนะนําการสงเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 3-4 ป การสงเสริมความฉลาดทาง อารมณ พฤตกิ รรมท่ีพบบอ ย(กาวรา ว เจา อารมณ) การเตรยี มเดก็ สูโลกกวาง ฝกเดก็ ให ชวยเหลือตัวเอง ผลกระทบของทวี ตี อ เดก็ (การดทู ีวีไมเ กนิ 1 ชัว่ โมงตอ วัน) • อายุ 4 ป แนะนําการสงเสริมพัฒนาการเด็กอายุ 4-5 ป การสงเสริมความฉลาดทาง อารมณ ผลกระทบของทวี ตี อเด็ก (การดทู ีวีไมเกิน 1 ชว่ั โมงตอ วนั ) 3. ผูสอนแนะนําใหบันทึกพัฒนาการในสมุดบันทึกสุขภาพ และสังเกตวาลูกทําสิ่งตางๆได เหมาะสมตามชวงอายุหรอื ไม 4. ผสู อนแนะนําการปอ งกนั อบุ ตั เิ หตทุ ม่ี กั พบบอ ยตามพฒั นาการเดก็ และการปฐมพยาบาล เบอื้ งตน 5. ในกรณีทพ่ี บมีพัฒนาการลาชา ใหสงพบนักกจิ กรรมบําบดั หรือกุมารแพทยเ พื่อแกไขปญ หา และนัดกระตุนพัฒนาการครงั้ ตอไป 6. เปด โอกาสใหผ ูเรยี นซกั ถาม และสรปุ ประเด็นสาํ คญั รว มกนั สื่อการสอน • สมุดบันทึกสขุ ภาพ 1 เลม • อปุ กรณใ นการตรวจพัฒนาการตามวยั 1 ชุด • ของเลน /สื่อรปู ภาพของเลนตามวยั 1 ชุด • หนังสือนทิ าน 1 เลม • ถว ยหดั ด่มื 1 ใบ • ผา ผูกคอกนั เปอ นสําหรบั เดก็ 1 ผนื • ผายาง 1 ผนื การวัดและประเมินผล • การสงั เกตพฤติกรรมการเขารว มกิจกรรมจาก ความสนใจซักถาม และการตอบคาํ ถาม • ตรวจสอบจากผลการตรวจพัฒนาการในการมารบั บริการครง้ั ตอ ไป • ตรวจสอบการลงบันทกึ พฒั นาการ

ประเมินผลเรอ่ื ง “การดูแลเดก็ อายุ 4 เดือน” 37 …………………………………………….. คาํ ชแ้ี จง โปรดใสเคร่อื งหมายPหนาขอกจิ กรรมที่ทานไดร ับในวันนี้ ใสเ คร่ืองหมาย X ในกจิ กรรมท่ีไมไดร บั .............1. วนั นท้ี านไดทราบภาวะโภชนาการของลกู วาอว น ผอม หรอื สมสว น .............2. วนั นที้ า นไดรับคาํ แนะนําในการจดุ กราฟการเจรญิ เติบโตในสมดุ ชมพู .............3. วันนท้ี า นไดทราบพัฒนาการของลูกวาปกติ สงสยั ลาชา หรือประเมินไมได .............4. วันนท้ี านทราบชื่อวัคซนี ทล่ี ูกไดรบั หรือไม .............5. วันน้ีทานไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการใหเริม่ อาหารเสรมิ ท่อี ายุ 6 เดอื นควบคกู ับนมแม .............6. วันน้ีทานไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการสง เสรมิ พัฒนาการลกู ในเรือ่ งการเลา นิทาน การสง เสริม พัฒนาการเด็กวยั 5-6 เดอื นตามสมดุ บันทกึ สขุ ภาพสีชมพู .............7. วันนท้ี า นไดคําแนะนําในการปอ งกันอบุ ัติเหตุ เชน การตกเตยี ง ที่นอนอุดจมกู ท่นี งั่ สาํ หรับเดก็ ในรถ ปดมอื โดนของรอ น คําชแี้ จง โปรดใสเครอื่ งหมาย P ในชอ ง * ในกิจกรรมท่ที านเคยปฏบิ ัติกบั ลกู 1. การบนั ทึกพัฒนาการเดก็ ในสมุดชมพู ¨ บนั ทึก ¨ ไมไดบันทึก 2. การดแู ลหลงั ไดร ับวคั ซนี ( เลือกไดมากกวา 1 ขอตามทเ่ี คยปฏบิ ตั ิ) ¨ กินยาลดไข ¨ เชด็ ตัว ¨ 24 ชั่วโมงแรกประคบบรเิ วณที่ฉีดยาดว ยน้าํ เย็น ¨ หลงั จาก 24 ชั่วโมงประคบบรเิ วณทีฉ่ ดี ยาดว ยนา้ํ อนุ 3. การสง เสรมิ พัฒนาการในวยั 2-4 เดอื นทผี่ านมา ( เลอื กไดมากกวา 1 ขอ ) ¨ ทกั ทาย เรียกช่ือลกู เมือ่ พบกนั ¨ พูดคยุ สมั ผสั เลน และหวั เราะกบั ลูก ¨ พูดคยุ โตต อบ และหยดุ ฟง รอใหลกู สง เสียง ¨ เขยากรงุ กร๋งิ หรือใชของเลนสสี ดใสใหล ูกมองตาม ¨ จบั นอนคว่าํ เวลาตน่ื ¨ นวดสัมผสั ใหล กู ¨ อื่นๆ ระบ.ุ ........................................................................................................................

แบบประเมินผลเรื่อง “การดูแลเด็กอายุ 6 เดือน” 38 …………………………………………….. คาํ ชแ้ี จง โปรดใสเครอื่ งหมาย Pหนาขอกิจกรรมทที่ านไดร บั ในวันนี้ ใสเ ครอื่ งหมาย X ในกิจกรรมที่ไมไ ดร บั .............1. วนั นี้ทา นไดท ราบภาวะโภชนาการของลูกวาอว น ผอม หรือสมสวน .............2. วนั นี้ทา นไดรับคาํ แนะนําในการจดุ กราฟการเจรญิ เตบิ โตในสมดุ ชมพู .............3. วนั นที้ านไดทราบพฒั นาการของลกู วา ปกติ สงสัยลาชา หรอื ประเมนิ ไมไ ด .............4. วันนีท้ า นทราบชือ่ วัคซนี ทล่ี กู ไดร บั หรอื ไม .............5. วันน้ีทา นไดรบั คาํ แนะนําเรอ่ื งการใหเริ่มอาหารเสรมิ ทอ่ี ายุ 6 เดอื นเร่ิม 1 มื้อตามแบบในสมุดบนั ทกึ สุขภาพสีชมพู .............6. วันน้ีทา นไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการสง เสรมิ พัฒนาการลกู ในเรื่องการเลา นิทาน การใชถ ว ยหัดดม่ื การงดใชร ถหัดเดนิ และการสง เสรมิ พัฒนาการเดก็ วัย 7-8 เดอื นตามสมุดบนั ทึกสุขภาพสีชมพู .............7. วันน้ีทา นไดคําแนะนําในการปอ งกันอบุ ัตเิ หตุ เชน ตกจากทีส่ งู จมนํา้ ของเขาปาก แหยป ลกั๊ .............8. ทา นเคยไดร บั คําแนะนาํ เรอ่ื งการทาํ ความสะอาดชอ งปาก คาํ ชี้แจง โปรดใสเ ครือ่ งหมาย P ในชอ ง * ในกิจกรรมทท่ี า นเคยปฏบิ ัติกบั ลกู 1. การบนั ทึกพัฒนาการเดก็ ในสมุดชมพู ¨ บนั ทึก ¨ ไมไดบ นั ทึก 2. ทานเริ่มปอ นอาหารเสริม น้าํ ผลไม นมผสมใหลูกเม่อื ลูกอายุเทา ไร ¨ อายุนอยกวา 6 เดือน ¨ อายุ 6 เดอื นขน้ึ ไป 3. การดแู ลหลงั ไดร ับวัคซนี ( เลือกไดมากกวา 1 ขอตามที่เคยปฏิบตั ิ) ¨ กินยาลดไข ¨ เชด็ ตวั ¨ 24 ชวั่ โมงแรกประคบบรเิ วณทีฉ่ ดี ยาดว ยนํา้ เย็น ¨ หลงั จาก 24 ชวั่ โมงประคบบรเิ วณทีฉ่ ดี ยาดว ยน้าํ อนุ 4. การสงเสรมิ พฒั นาการในวัย 4 – 6 เดือนที่ผา นมา ( เลือกไดมากกวา 1 ขอ ) ¨ ยิ้มแยม ขณะพูดคยุ โตต อบกบั ลกู เรยี กชอื่ ลูกในทิศทางตางๆกนั ¨ พูดคยุ กบั ลูกถึงกจิ กรรมท่กี าํ ลงั ทาํ กับลกู เชน อาบนา้ํ กนั นะ กนิ นมนะลูก ¨ หาของเลนทีม่ เี สียง สสี ดใสใหล ูกควา จับ ¨ การเลานิทาน ¨ หดั ใหล ูกพลกิ ควํา่ พลิกหงาย และกระตุนใหคืบ ¨ อน่ื ๆ ระบ.ุ ..........................................................................................................................

แบบประเมนิ ผลเรือ่ ง “การดแู ลเด็กอายุ 9 เดอื น” 39 …………………………………………….. คาํ ชแ้ี จง โปรดใสเ คร่ืองหมาย Pหนา ขอ กิจกรรมท่ที านไดร ับในวนั น้ี ใสเคร่อื งหมาย X ในกิจกรรมที่ไมไ ดรับ .............1. วนั นที้ านไดท ราบภาวะโภชนาการของลูกวาอว น ผอม หรอื สมสวน .............2. วนั น้ที านไดรับคาํ แนะนําในการจดุ กราฟการเจรญิ เติบโตในสมดุ ชมพู .............3. วนั นี้ทานไดท ราบพัฒนาการของลกู วาปกติ สงสยั ลา ชา หรือประเมินไมไ ด .............4. วันนีท้ า นทราบชื่อวัคซนี ทลี่ กู จะมารับ .............5. วันนี้ทานไดรับคาํ แนะนําเรอ่ื งการใหเรม่ิ อาหารเสรมิ ทอ่ี ายุ 9 เดือนเริ่ม 2 ม้อื เน้ือหยาบใกลเคียง กับผใู หญ .............6. วันน้ที า นไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการสง เสรมิ พัฒนาการลกู ในเรือ่ งการเลา นิทาน การงดดทู วี ี การงดใชร ถหัดเดนิ และการสงเสริมพฒั นาการเดก็ วัย 10-12 เดือนตามสมดุ บันทึกสขุ ภาพสีชมพู .............7. วันนที้ านไดคาํ แนะนําในการปอ งกันอบุ ตั ิเหตุ เชน ตกจากทีส่ งู จมนาํ้ ของเขาปาก แหยป ลกั๊ .............8. วันนที้ านไดรบั คาํ แนะนําเรอ่ื งหดั ดมื่ นํา้ หรอื นมจากถวย หรือดูดจากหลอด .............9. ทา นเคยไดรบั คาํ แนะนาํ เรือ่ งการแปรงฟน โดยใหเ ด็กหยบิ แปรงเลน ผใู หญแปรงซาํ้ ไมใสย าสฟี น คําชแี้ จง โปรดใสเคร่ืองหมาย P ในชอง * ในกิจกรรมทท่ี านเคยปฏบิ ัติกบั ลกู 1. การบนั ทกึ พัฒนาการเดก็ ในสมุดชมพู ¨ บนั ทกึ ¨ ไมไ ดบ ันทกึ 2. ลูกกนิ อาหารวนั ละกี่มื้อ ¨ วนั ละ 1 มื้อ ¨ วันละ 2 ม้อื ¨ วันละมากกวา 2 ม้อื 3. การดแู ลหลงั ไดร บั วคั ซนี ( เลือกไดม ากกวา 1 ขอ ตามที่เคยปฏบิ ัติ) ¨ กนิ ยาลดไข ¨ เช็ดตัว ¨ 24 ช่วั โมงแรกประคบบรเิ วณที่ฉีดยาดว ยนา้ํ เย็น ¨ หลงั จาก 24 ช่ัวโมงประคบบรเิ วณที่ฉดี ยาดว ยนํา้ อนุ 4. การสง เสรมิ พัฒนาการในวัย 6-9 เดอื นทผี่ านมา ( เลอื กไดมากกวา 1 ขอ ) ¨ อมุ ลูกขณะพบปะกบั ผูอ่ืน และใหเ วลาลกู ทาํ ความคุนเคย ¨ พูดถงึ สง่ิ ทก่ี าํ ลงั ทําอยูก บั ลูก เชน หมาํ่ ๆ ¨ อานนิทานใหล ูกฟง และชี้ภาพประกอบ ¨ อุมลูกในทา นัง่ ปลอยใหนงั่ เลนโดยดูแลอยูใ กลๆ ¨ ท้ิงของเลน ใหล กู มองตาม ¨ อ่นื ๆ ระบ.ุ .......................................................................................................................... 5. วธิ กี ารทาํ ความสะอาดชองปาก ¨ ไมไ ดท าํ ¨ แปรงฟนใหลกู ¨ อืน่ ๆ ระบุ...........................................

แบบประเมินผลเร่ือง “การดูแลเดก็ อายุ 1 ป” 40 …………………………………………….. คาํ ชแ้ี จง โปรดใสเคร่ืองหมาย Pหนา ขอ กิจกรรมท่ที า นไดร ับในวันน้ี ใสเคร่อื งหมาย X ในกิจกรรมท่ีไมไ ดร ับ .............1. วันนี้ทา นไดท ราบภาวะโภชนาการของลูกวา อวน ผอม หรอื สมสว น .............2. วันน้ที านไดรบั คาํ แนะนําในการจดุ กราฟการเจรญิ เตบิ โตในสมดุ ชมพู .............3. วันนีท้ านไดทราบพัฒนาการของลูกวา ปกติ สงสยั ลาชา หรือประเมินไมได .............4. วันนท้ี า นทราบชือ่ วัคซนี ทล่ี กู จะมารับ .............5. วันน้ที า นไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการกนิ อาหารทอี่ ายุ 1 ปก ินได 3 มื้อ เนอ้ื หยาบใกลเ คยี งกบั ผูใหญ วัยน้จี ะกินนอ ยลง ฝก ใหห ัดกินอาหารเอง ไมเ ดินปอน .............6. วันน้ีทา นไดรบั คาํ แนะนําเรอ่ื งการสง เสรมิ พัฒนาการลกู ในเรือ่ งการฝก ตกั อาหารกินเอง การงดดูทีวี ใหท ําตามคาํ สัง่ งายๆ และการสง เสริมพฒั นาการเดก็ วยั 1 ป –1 ป 6 เดอื นตามสมุดบนั ทึกสุขภาพสีชมพู .............7. วันนท้ี านไดคาํ แนะนําในการปอ งกันอบุ ตั ิเหตุ เชน ตกจากที่สงู แหยป ล๊กั หกลม อันตรายจากสตั ว .............8. วนั นีท้ านไดร บั คาํ แนะนาํ เรอ่ื งการแปรงฟน โดยใหเ ด็กหยบิ แปรงเลน ผใู หญแ ปรงซา้ํ ไมใสยาสฟี น .............9. เมือ่ ฟนขึ้นแลว ลูกทานเคยไดร ับการตรวจฟน และไดร บั คาํ แนะนาํ ในการดแู ลสุขภาพในชองปาก คําชแี้ จง โปรดใสเ คร่ืองหมาย P ในชอ ง * ในกิจกรรมท่ที านเคยปฏบิ ตั ิกบั ลกู 1. การบนั ทึกพัฒนาการเดก็ ในสมุดชมพู ¨ บันทกึ ¨ ไมไดบ ันทกึ 2. ลูกกินอาหารวันละกมี่ อ้ื ¨ นอยกวา 3 ม้ือ ¨ วนั ละ 3 มื้อ ¨ มากกวา 3 ม้ือ 3. การดแู ลหลงั ไดร ับวัคซนี ( เลอื กไดมากกวา 1 ขอตามที่เคยปฏบิ ตั ิ) ¨ กินยาลดไข ¨ เชด็ ตัว ¨ 24 ชัว่ โมงแรกประคบบรเิ วณที่ฉดี ยาดว ยนํา้ เย็น ¨ หลงั จาก 24 ช่ัวโมงประคบบรเิ วณทีฉ่ ดี ยาดว ยนํา้ อนุ 4. การสงเสริมพัฒนาการในวยั 9 เดือน-1 ป ท่ีผา นมา ( เลอื กไดม ากกวา 1 ขอ) ¨ หดั ไหว ¨ บอกสิ่งทลี่ กู ไมค วรทํา ทกุ ครง้ั ¨ รอ งเพลง ทําทา เตน เลนกบั ลกู ¨ จูงลกู ขน้ึ ลงบนั ได ¨ ใหล กู หยบิ ตกั อาหารกินเอง ¨ ฝก ใหล กู หวผี ม ¨ ฝก ใหล กู หยบิ ของให ¨ ช้ีใหรจู ักสว นตา งๆของรางกาย ¨ ฝก การเก็บของเลนเขาที่ ¨ ดืม่ นํ้า หรือนมจากถวย ¨ อื่นๆ ระบุ........................................................................................................................... พลิก มีตอ ดานหลงั Ü

41 5. วธิ ีการทาํ ความสะอาดชองปาก ¨ แปรงฟนใหล กู ¨ ปลอยใหแปรงฟน เอง แลว ผใู หญแปรงซาํ้ ให ¨ อืน่ ๆ ระบ.ุ ............................................................................................... 6. ตรวจฟนและทาํ ความสะอาดในชองปากใหเ ด็กเปน ประจาํ ¨ ไมไ ดทําเลย ¨ ทําเปน บางครง้ั ¨ ทาํ ทุกวัน 7. ผลการตรวจฟน ¨ ไมไ ดต รวจ ¨ ตรวจแลวผุ ¨ ตรวจแลวไมผ ุ 8. ปจ จบุ นั การเลกิ นมขวด ¨ กนิ นมแมจากเตา ¨ ยงั ไมเ ลกิ ขวด ¨ เลิกนมขวดแลว

แบบประเมนิ ผลเร่อื ง “การดแู ลเดก็ อายุ 2 ป” 42 …………………………………………….. คาํ ช้แี จง โปรดใสเคร่อื งหมาย Pหนา ขอกิจกรรมทที่ า นไดรบั ในวันน้ี ใสเครอ่ื งหมาย X ในกจิ กรรมท่ีไมไดรับ .............1. ทา นไดทราบภาวะโภชนาการของลกู วาอว น ผอม หรือสมสวน .............2. ทานไดรบั คาํ แนะนําในการจดุ กราฟการเจรญิ เตบิ โตในสมุดชมพู .............3. ทานไดทราบพฒั นาการของลกู วา ปกติ สงสัยลา ชา หรือประเมินไมไ ด .............4. ทานทราบชือ่ วัคซนี ทล่ี ูกจะมารับ .............5. ทานไดรบั คาํ แนะนําเร่อื งการปอ นอาหารกินเอง .............6. ทา นไดรับคาํ แนะนําเร่อื งการสงเสริมพฒั นาการลกู ฝก ขดี เขียน การปน ดนิ นํ้ามนั และการสง เสริม พัฒนาการเดก็ วัย 2-3 ปต ามสมดุ บันทกึ สขุ ภาพสีชมพู .............8. ทา นไดคาํ แนะนําในการปอ งกันอุบัตเิ หตุ เชน มอื แหยปลก๊ั ไฟ โดนสัตวกดั ของมีคมปาด ถูกของรอน ลวก กนิ สารพษิ .............9. ลกู ทานเคยไดรบั การตรวจฟนและไดรบั คาํ แนะนาํ การดแู ลสขุ ภาพในชองปาก คาํ ช้แี จง โปรดใสเคร่ืองหมาย P ในชอง * ในกิจกรรมท่ที านเคยปฏบิ ัติกบั ลกู 1. การบนั ทึกพัฒนาการเดก็ ในสมุดชมพู ¨ บนั ทกึ ¨ ไมไดบ นั ทกึ 2. ลูกกนิ อาหารวนั ละก่มี ้ือ ¨ นอยกวา 3 มอื้ ¨ วนั ละ 3 มือ้ ¨ มากกวา 3 มื้อ 3. การสง เสริมพฒั นาการในวัย 1– 2 ป ท่ผี านมา ( เลอื กไดม ากกวา 1 ขอ ) ¨ ใหโ อกาสลกู ตดั สนิ ใจทําสิ่งตา งๆดวยตนเองทด่ี วู าปลอดภัย ¨ สอนใหร จู ักทักทาย ขอบคุณ ขอโทษ ¨ พูดบอกอารมณของลกู เชน ตอนนีก้ าํ ลงั โกรธ ดใี จ ¨ ใหลกู ทํางานบา นงายๆ ตามพอแม ¨ ใหเลนกบั เพอื่ น ¨ เลานิทาน ช้ีชวนใหล ูกเปดหนงั สอื ¨ ฝก บอกขบั ถาย ¨ ตอบคําถามลกู ¨ อืน่ ๆ ระบ.ุ .......................................................................................................................... 4. วธิ ีการทาํ ความสะอาดชองปาก ¨ แปรงฟน ใหลูก ¨ ปลอยใหแปรงฟน เอง แลวผูใ หญแ ปรงซํา้ ให ¨ อนื่ ๆ ระบ.ุ ............................................................................................... พลิก มีตอ ดานหลงั Ü

5. ตรวจฟนและทาํ ความสะอาดในชองปากใหเ ด็กเปน ประจาํ 43 ¨ ไมไดทาํ เลย ¨ ทาํ เปน บางครง้ั ¨ ทําทุกวนั ¨ ตรวจแลวไมผ ุ 6. ผลการตรวจฟน ¨ เลิกนมขวดแลว ¨ ไมไ ดตรวจ ¨ ตรวจแลวผุ 7. ปจจบุ นั การเลกิ นมขวด ¨ กินนมแมจ ากเตา ¨ ยงั ไมเลกิ ขวด

44 แบบประเมินความฉลาดทางอารมณ(อีควิ )สาํ หรบั เด็กอายุ 3-5 ป ลขิ สิทธจิ์ ากกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ขอ ความตอไปนี้เปน การอธิบายถึงอารมณ ความรสู ึก และพฤติกรรมของเดก็ ในชวงเดือนทผี่ า นมา โปรดใสเ ครอ่ื งหมาย P ลงในชองที่คดิ วา ตรงกบั ตัวเด็กมากทีส่ ดุ องคประกอบความฉลาดทางอารมณ ใช ไมใ ช ดี 1. บอกความรสู ึกของตนเองไดเม่ือถูกถาม เชน รสู ึกดีใจ เสยี ใจ โกรธ ไมช อบ ไมพอใจ 2. เต็มใจแบง ปน สิง่ ของใหคนอื่นๆ เชน ขนม ของเลน 3. บอกขอโทษหรือเขา มาประจบเมือ่ ทาํ ผดิ เกง 4. มกั อยากรูอยากเห็นกบั ของเลน หรอื ส่งิ แปลกใหม 5. ยอมรับคาํ อธิบายเม่อื ไมไดส ิ่งท่ตี อ งการ 6. กลาพูด กลา คยุ ทักทายตอบกลบั ผอู ืน่ สขุ 7. ชวยเหลือตนเองมากขึน้ เม่อื ไดรบั คาํ ชม 8. รจู กั เผื่อแผความรักใหผ อู ื่น เชน กอด ปลอบนองหรอื เด็กที่เลก็ กวา 9. แสดงอารมณสนกุ รว มไปกบั สง่ิ ท่เี ห็น เชน รอ งเพลง กระโดดโลดเตน หวั เราะเฮฮา ถา ตอบวา “ใช” ตงั้ แต 2 ขอขน้ึ ไป ในแตละองคป ระกอบหลัก (ดี เกง สขุ ) ควรสง เสรมิ และรักษาความฉลาด ทางอารมณใหคงไว ถา ตอบวา “ใช” นอ ยกวา 2 ขอข้นึ ไป ในแตละองคประกอบหลกั (ดี เกง สขุ ) ควรไดร บั การประเมินความฉลาด ทางอารมณฉบบั สมบูรณ เพิ่มเตมิ เพื่อวางแผนการพัฒนาความฉลาดทาง อารมณในแตละดานใหเหมาะสมกบั วัย หมายเหตุ ไมควรนาํ ผลคดั กรองไปเปรียบเทียบกบั เดก็ อื่น กลา วตาํ หนหิ รอื ใชเ ปน ขอตดั สิน ในการคัดเลือกเดก็ ในโอกาสตา งๆ

45 แบบคัดกรองโรคออทิสตกิ สําหรับเด็กอายุ 1-4 ป โปรดใสเ ครอ่ื งหมาย P ลงในชอง * หลงั ขอความแตละขอ โดยเลือกคาํ ตอบทีใ่ กลเ คยี งกับพฤติกรรมของเด็กมากทสี่ ุด พฤตกิ รรม ใช/ทาํ บอ ย ไมใช/ไมคอ ยทํา 1. ย้มิ เวลาเห็นหนาคณุ หรือยมิ้ ตอบเวลาเห็นคุณย้มิ ให *0 *1 2. ช้หี รอื แสดงทาทางบอกความตองการ *0 *1 3. อวดของเลน หรือสงิ่ ท่ชี อบใหค ณุ ดู *0 *1 4. ชอบเลนคนเดียว หรอื อยูค นเดียวตามลาํ พงั *1 *0 5. หนั หนามามองเมอื่ คุณเรียกชือ่ *0 *1 6. เวลาชี้ใหด ูส่งิ ตางๆ เดก็ สนใจมองตาม *0 *1 7. มองหนา สบตาเวลาทีค่ ุณพูดคยุ หรอื เลนดว ย *0 *1 8. ทาํ ทา ทาง (เชน สะบดั มอื เขยง เทา หมุนตวั ฯลฯ) ซาํ้ ๆ *1 *0 9. เลนสมมติ เชน ทาํ ทาปอ นขาวตุกตา เลนขายของ ทาํ ทาโทรศพั ท *0 *1 10. พูดชา หมายถึง มีขอ ใดขอหนึง่ ตอ ไปน้ี *1 *0 ก. ไมพ ูดคาํ เด่ยี วทมี่ ีความหมาย เชน แม หมา่ํ เมื่ออายุ 18 เดอื น ข. ไมพูดเปน กลมุ คําทมี่ อี ยางนอ ย 2 คําตอ กนั เชน กนิ ขาว ไปเท่ยี ว เมื่ออายุ 2 ป รวมคะแนน = ............................................คะแนน