ที่สุดแห่งธรรมถึงได้ด้วยความเคารพ 1

ผลแห่งการเคารพหรือไม่เคารพในพระพทุ ธเจา้ พระพุทธคุณท่ีได้พรรณนามาแล้ว แม้จะเป็นเพียงเศษเสี้ยว แห่งพระพุทธคุณอันแท้จริง ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเท่านั้น ท่าน ผู้อ่านก็คงจะเห็นแล้วว่า พระพุทธองค์ทรงมีพระคุณประเสริฐสุด พรรณนา สมควรยิ่งนกั ท่ีเราทา่ นท้ังหลาย จะตอ้ งมีความเคารพบูชา พระองค์ท่าน แน่นอนเม่ือเรามีความเคารพ คือ จับดี (จับจ้องมอง หาความด)ี หรอื พากเพยี รถ่ายทอดซมึ ซบั คุณความดีของพระองค์มา สตู่ ัวเรา เรากจ็ ะสามารถพัฒนาตนเองตามเส้นทางของพระพุทธองค์ ซงึ่ จะยงั ผลใหเ้ รามกี ศุ ลธรรมนำ� ชวี ติ ไปส่คู วามสขุ และความสำ� เรจ็ ทง้ั ทางโลกและทางธรรมยิ่ง ๆ ขึน้ ไปตามลำ� ดับ ทง้ั สองส่ิงนี้ จะยงั ไมส่ ิ้น สดุ ลงในชาตนิ เ้ี ทา่ นนั้ แตย่ งั จะสามารถสง่ ผลขา้ มภพขา้ มชาตใิ หแ้ กเ่ รา ตอ่ ไปอกี เร่อื ย ๆ ตราบเท่าทเ่ี รายงั มีความเคารพในพระพทุ ธองคอ์ ยู่ คณุ ของความเคารพในพระพุทธองค์ บรรดาท่านผู้อ่าน หรือพุทธศาสนิกชนผู้มีความเคารพใน พระพุทธองค์ แล้วต้ังใจประพฤติปฏิบัติตน ส่ังสมบุญบารมีตาม แนวทางของพระพุทธองค์ ย่อมรู้ซ้ึงใจดีว่า ตนเป็นผู้โชคดีอย่าง มหาศาล ท่ีได้เกิดมาในศาสนาของพระองค์ เนื่องจากได้เกิดมาพบ การปฏิบัติอนั เปน็ สายกลาง หรอื อรยิ มรรคมอี งค์ ๘ โดยไม่ต้องเสีย เวลาศกึ ษาคน้ ควา้ วจิ ยั ลองผดิ ลองถูกชนิดเสี่ยงกับความตาย ค้นหา อริยมรรคมอี งค์ ๘ ดงั เชน่ พระพทุ ธองค์ เมอื่ ครง้ั ยงั ทรงเปน็ พระโพธสิ ตั ว์ พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 141 namitra.org

เพื่อให้เข้าใจง่าย อาจจะเปรียบเทียบพระพุทธองค์ว่าเป็น พระบิดาของพวกเรา ก็อาจจะเปรียบได้ว่าพระพุทธองค์นั้น เป็น เสมือนมหาเศรษฐี ซึ่งกว่าจะก่อร่างสร้างตัวไต่เต้าขึ้นมาอยู่ในฐานะ มหาเศรษฐีได้ ก็ต้องฝ่าฟันอุปสรรคชนิดเลือดตากระเด็นหลายคร้ัง หลายครา ส่วนพวกเราชาวพุทธนั้น เสมือนบรรดาลูกเศรษฐี ซ่ึงใน ทันทีทเ่ี กดิ มาก็ไดป้ ระสบความพร้อมนานาประการ โดยเฉพาะอย่าง ยิ่งหนทางอันประเสรฐิ คอื อรยิ มรรคมอี งค์ ๘ โดยไม่ต้องขวนขวาย ลงแรงให้เหน่ือยยากดังเช่นบิดาแต่ประการใด เพราะฉะนั้น ถ้า เรามีความเคารพในพระพุทธองค์ เราก็มีโอกาสบรรลุหนทางอัน เกษม เช่นเดียวกับพระองค์ มิวันใดก็วันหน่ึง มิชาติใดก็ชาติหน่ึง น่คี ือความโชคดอี ย่างมหาศาลของพวกเราชาวพุทธทง้ั หลาย ผใู้ ดเคารพพระพทุ ธองค์ ย่อมมีกุศลธรรม น�ำชีวติ ไปสู่ความสุข ความส�ำเรจ็ ทัง้ ทางโลกและทางธรรม และมีโอกาสบรรลุหนทางอันเกษม เช่นเดียวกับพระองค์ ด้วยอริยมรรคมอี งค์ ๘ ทพ่ี ระองค์เอาชีวติ เปน็ เดมิ พนั ค้นหามาให้ 142 ท่ีสดุ แห่งธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

โทษของความไม่เคารพในพระพทุ ธองค์ หากเราเพิกเฉยไม่มีความเคารพในพระพุทธองค์ ไม่สนใจ ประพฤติปฏิบัติตนตามหนทางอันประเสริฐนั้น ก็คงจะเข้าท�ำนอง บุตรของมหาเศรษฐีท่ีไม่สนใจไยดีกับกิจการของบิดา ใช้ชีวิตอยู่ กับความฟุ้งเฟ้อ ฟุ่มเฟือย ผลาญทรัพย์สมบัติของวงศ์ตระกูล ด้วย พฤติกรรมเสเพลตา่ ง ๆ นานา เส่ียงกบั คกุ ตะราง เสยี่ งกับนรกอเวจี ดงั ที่ปรากฏอยู่ทวั่ ไปในสังคมปจั จบุ นั ถา้ เปน็ เชน่ น้ี นอกจากจะชื่อว่า ขาดความเคารพบิดาเป็นบุตรอกตัญญูแล้ว ยังจะท�ำร้ายตนเอง อย่างน่าสงสารยง่ิ กว่าวานรไดแ้ ก้วหลายรอ้ ยเทา่ พวกเราชาวพทุ ธ ทั้งหลายท่ียังเพิกเฉยต่อการประพฤติปฏิบัติธรรมตามแนวทางของ พระพุทธองค์นั้น ควรจะรีบเร่งพัฒนาปัญญาปลุกตัวเองให้ตื่นจาก หลับเสยี ที พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 143 namitra.org

กรณศี ึกษาวบิ ากแหง่ การเคารพ หรือไม่เคารพในพระพุทธองค์ อนึ่ง ส�ำหรับบุคคลท่ีมีโอกาสสร้างบุญกุศลกับพระพุทธเจ้า หรือพระปัจเจกพุทธเจ้าก็ตาม วิบากแห่งกุศลกรรมน้ันจะย่ิงใหญ่สุด จะนับจะประมาณชนิดท่ีเรียกว่า “เหลือเช่ือ” ทีเดียว ในทางกลับ กนั บุคคลทกี่ อ่ อกุศลกรรมไวก้ ับพระพทุ ธเจ้าหรือพระปจั เจกพุทธเจ้า ก็ตาม วิบากแหง่ อกศุ ลกรรมน้ันกจ็ ะมากมายมหาศาลเช่นเดยี วกนั แต่ก็เทียบไม่ได้กับวิบากแห่งกุศลกรรมเลย ดังมีกรณีศึกษาจาก บุคคลในคัมภีรพ์ ระพุทธศาสนา ซ่งึ จะขอยกมาเป็นตวั อย่างดงั นี้ 144 ที่สดุ แหง่ ธรรม ถงึ ได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

กรณีท่ี ๑ นางขชุ ชุตตรา๑๘ ในสมยั พทุ ธกาล นางขุชชตุ ตรา ได้ถือก�ำเนดิ มาเป็นหญิงคอ่ ม เปน็ นางทาสคี นหนง่ึ ของพระนางสามาวดี ผเู้ ปน็ อคั รมเหสขี องพระเจา้ อเุ ทนแหง่ กรงุ โกสมั พี นางขชุ ชตุ ตราเปน็ ผมู้ ปี ญั ญามาก เมอื่ ไดฟ้ งั พระ ธรรมเทศนาของพระพทุ ธองค์เพียงครงั้ แรก นางกบ็ รรลุโสดาปตั ตผิ ล ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านั้น นางได้เคยยักยอกเงินค่าซื้อดอกไม้ท่ีพระนาง สามาวดีจ่ายให้ไปซ้ือดอกไม้ถึงก่ึงหนึ่งทุก ๆ วันก็ตาม แต่เมื่อบรรลุ ธรรมแลว้ นางก็หยุดท�ำอทินนาทานไดโ้ ดยเด็ดขาด อีกทั้งยังสามารถ แสดงธรรมแกบ่ รรดาหญงิ รบั ใชอ้ กี ๕๐๐ คน ของพระนางสามาวดี ให้ มคี วามเขา้ ใจซาบซงึ้ ในรสพระธรรม จนกระทงั่ หญงิ เหลา่ นนั้ พากนั ยกยอ่ ง นับถือนางว่าเป็นมารดาบ้าง เป็นอาจารย์บ้าง อีกทั้งได้สนับสนุนให้ นางไปฟังพระธรรมเทศนาที่ส�ำนักพระศาสดาบ่อย ๆ แล้วกลับมา แสดงใหพ้ วกเธอฟงั ครั้นต่อมา พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงต้ังนางขุชชุตตราไว้ใน เอตทัคคะผู้เลิศกว่าบรรดาอุบาสิกาและสาวิกาท้ังหลายของพระองค์ ทง้ั ยังทรงอนุญาตใหน้ างเขา้ เฝ้าเพ่ือทลู ขอให้แสดงธรรมได้เสมอ ครง้ั หนง่ึ เมอื่ ภกิ ษทุ งั้ หลายทลู ถามถงึ บรุ พกรรมของนางขชุ ชตุ ตรา พระพทุ ธองค์จึงตรสั ตอบ ดงั นี้ ๑๘ ข.ุ ธ. (ไทย) ๔๐/๒๘๒, ๓๐๑-๓๐๓ พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 145 namitra.org

www.kalyan

บุรพกรรมที่ท�ำให้นางหลังค่อม ก็เพราะชาติในอดีตเธอเคย แสดงท่าทางหลังค่อม เป็นการล้อเลียนพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หน่ึง ใหเ้ พ่ือน ๆ ของเธอดเู ปน็ ทข่ี บขันสนกุ สนานเฮฮากนั เพราะกรรมนั้น เธอจงึ ไดม้ าเกดิ เป็นคนหลังค่อมในชาตินี้ สว่ นบรุ พกรรมที่ทำ� ให้เธอเปน็ ผู้มปี ญั ญามาก กเ็ พราะในสมัย เดียวกันนั้นเอง วันหน่ึงพระราชาทรงนิมนต์พระปัจเจกพุทธเจ้า ทั้งหลายไปรับบาตรในพระราชวัง คร้ันเมื่อราชบุรุษบรรจุบาตรด้วย ข้าวปายาสเต็มแล้ว พระราชาก็รับสั่งให้ถวายบาตรแก่พระปัจเจก พทุ ธเจา้ ทกุ องค์ เน่ืองจากข้าวปายาสยังร้อนอยู่ จึงท�ำให้บาตรร้อน พระปจั เจกพุทธเจ้าจงึ ต้องคอยเปลย่ี นมอื ท้ังสองขา้ งสลับไปมา นางขชุ ชตุ ตรา (เมอื่ ในชาตอิ ดตี ) เหน็ เชน่ นนั้ นางจงึ ถอดกำ� ไล งาทสี่ วมขอ้ มอื อยอู่ อกมาถวายพระปจั เจกพทุ ธเจา้ แตล่ ะพระองค์ เพอื่ ใหใ้ ชร้ องบาตรทยี่ งั รอ้ นอยนู่ น้ั เพราะผลแหง่ บญุ นน้ั จงึ เปน็ เหตใุ หน้ าง เป็นผู้มีปัญญามาก และเพราะเหตุท่ีนางได้อุปัฏฐากพระปัจเจกพุทธ เจ้าทั้งหลาย จึงส่งผลให้เธอบรรลุโสดาปัตติผลโดยง่ายในชาตินี้ แม้ เพยี งไดฟ้ งั พระธรรมเทศนาของพระสมั มาสมั พุทธเจ้าเปน็ ครัง้ แรก บรุ พกรรมทที่ ำ� ใหน้ างต้องเป็นทาสรับใชผ้ ู้อน่ื กเ็ พราะในสมยั พระกสั สปสมั มาสัมพทุ ธเจ้า นางได้เกิดเป็นธิดาของเศรษฐีคนหนงึ่ ใน กรงุ พาราณสี ผเู้ ปน็ ตระกลู อปุ ฏั ฐากภกิ ษณุ ซี ง่ึ เปน็ ขณี าสพ (อรหนั ตเถร)ี รูปหน่ึง บ่ายวันหนึ่งภิกษุณีรูปน้ันได้ไปสู่บ้านเศรษฐี ขณะนั้นธิดา เศรษฐีก�ำลังน่ังแต่งตัวอยู่ เน่ืองจากไม่มีสาวใช้อยู่ในบริเวณน้ัน พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 147 namitra.org

ธิดาเศรษฐีจึงใช้ให้ภิกษุณีหยิบกระเช้าเคร่ืองประดับส่งให้เธอ พระเถรีคิดว่า ถ้าไม่ท�ำตามค�ำขอร้องของเธอ เธอก็คงจะโกรธและ อาฆาต ซง่ึ จะเปน็ วิบากให้เธอไปเกิดในนรก แตถ่ ้าหยบิ กระเชา้ สง่ ให้ เธอ ในภพชาติต่อไปเธอก็จะไปเกิดเป็นหญิงรับใช้คนอื่น ย่อมดีกว่า ความเรา่ รอ้ นในนรก ดงั นน้ั พระเถรจี งึ หยบิ กระเชา้ สง่ ใหเ้ ธอดว้ ยความ เอ็นดู เพราะกรรมท่ีใช้พระเถรีในครั้งน้ัน เธอจึงได้เกิดเป็นนางทาสี ของคนอนื่ ถึง ๕๐๐ ชาติ 148 ท่ีสุดแหง่ ธรรม ถึงได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

กรณีท่ี ๒ ชฎิลเศรษฐ๑ี ๙ ในสมัยพุทธกาล ในกรุงราชคฤห์มีเศรษฐีอยู่หลายคน ใน บรรดาเศรษฐเี หล่าน้นั มีอยคู่ นหนึ่ง คือ ชฎลิ เศรษฐี มีภเู ขาทองสงู ประมาณ ๘๐ ศอก เกดิ ขน้ึ เองทห่ี ลงั บา้ น วนั ใดตอ้ งการทอง กจ็ ะเอา จอบท่ีมีด้ามเป็นทองค�ำ ตัวจอบเป็นเพชรไปขุดมาใช้ตามที่ต้องการ สวุ รรณบรรพตทข่ี ดุ แลว้ กลบั เตม็ ตามเดมิ ภายหลงั ตอ่ มาทา่ นเศรษฐมี ี ความเล่อื มใสในพระพทุ ธศาสนาจึงมอบสมบตั ใิ หบ้ ุตรชายท้งั ๓ แลว้ ออกบวช ไมน่ านก็ส�ำเรจ็ อรหตั ผล ในคร้ังน้นั ขณะทพ่ี ระผมู้ พี ระภาคเสดจ็ ประทบั ณ พระเวฬวุ นั ไดต้ รสั แสดงบรุ พกรรมของชฎลิ เศรษฐี ซงึ่ กล่าวโดยยอ่ ได้ดังนี้ ในสมัยพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า มหาชนได้ร่วมกันสร้าง พระเจดยี ข์ องพระพทุ ธองค์ พระขณี าสพรปู หนง่ึ ไดไ้ ปสเู่ จดยี สถานนน้ั มองเหน็ วา่ มขุ ทางดา้ นเหนอื ของเจดยี ย์ งั ไมไ่ ดก้ อ่ ขนึ้ จงึ ถามถงึ สาเหตุ ก็ไดค้ ำ� ตอบว่า “ทองยงั ไม่พอ” พระขีณาสพจงึ เข้าไปสู่พระนคร เพื่อ ชักชวนมหาชนใหบ้ รจิ าคทองส�ำหรบั สรา้ งเจดีย์ เมอื่ ไปถงึ บา้ นนายชา่ งทอง พระขณี าสพจงึ แจง้ ความประสงค์ ให้นายช่างทองทราบ นายช่างทองได้ตอบสวนออกมาทันควันว่า “ทา่ นจงโยนพระศาสดาของทา่ นลงนำ�้ ไปเสยี ” (ขณะนนั้ นายชา่ งทอง ยงั ไม่หายโกรธภรรยาเนอื่ งจากทะเลาะกัน) ทันใดนนั้ ภรรยาของเขา ๑๙ ขุ.ธ.อ. (ไทย) ๔๓/๕๔๕ พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 149 namitra.org

www.kalyan

จงึ เตอื นสตวิ า่ “ทา่ นทำ� กรรมอยา่ งสาหสั ยงิ่ ทา่ นโกรธดฉิ นั กค็ วรจะดา่ หรือเฆย่ี นดฉิ นั เทา่ นนั้ เหตไุ ฉนท่านจงึ ทำ� เวรในพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ทั้งทเ่ี ป็นอดตี อนาคต และปัจจุบนั เลา่ ” เมอื่ ถกู ภรรยาเตอื น นายชา่ งทองจงึ รสู้ กึ ผดิ และเสยี ใจมาก จงึ หมอบลงแทบเทา้ พระเถระ พลางกล่าวขอขมาโทษพระเถระ พระเถระจงึ กลา่ วกบั ชา่ งทองวา่ เขาไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งขอขมาโทษ พระเถระ เพราะไมไ่ ด้ทำ� อะไรผิดตอ่ พระเถระเลย แตเ่ ขาไดก้ ล่าวล่วง เกนิ พระศาสดาต่างหาก เมื่อนายช่างทองขอค�ำแนะน�ำในการขอขมาโทษพระศาสดา พระเถระจึงแนะนำ� นายช่างทองใหท้ ำ� หมอ้ ดอกไมท้ องคำ� ๓ หม้อไป บรรจุไวใ้ นทบี่ รรจุพระธาตุ บุตรชายคนโตและคนกลางตา่ งปฏเิ สธ ไมย่ อมช่วยบิดา โดย อ้างเหตผุ ลวา่ ตนไมม่ ีสว่ นในการกลา่ วลว่ งเกินพระพทุ ธองค์ แตบ่ ตุ ร ชายคนเล็กมีความคิดว่า กิจของบิดาย่อมเป็นภาระของบุตร จึงช่วยบิดาท�ำหม้อดอกไม้ทองค�ำขนาดสูง ๑ คืบ จ�ำนวน ๓ หม้อ เสรจ็ แลว้ จงึ นำ� ไปบรรจใุ นทบี่ รรจพุ ระธาตุ เพอื่ เปน็ การขอขมาโทษตอ่ พระสัมมาสมั พทุ ธเจ้า ดว้ ยกรรมทกี่ ลา่ วลว่ งเกนิ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ในชาตนิ น้ั เปน็ เหตุให้นายช่างทองถูกน�ำไปท้ิงลอยน�้ำเมื่อเกิดเป็นทารกถึง ๗ ชาติ ดว้ ยกัน ในชาติที่ ๗ ซ่งึ เกดิ มาในสมัยพระพุทธเจ้าของเรา มีแมเ่ ป็น พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 151 namitra.org

ธดิ าเศรษฐี แต่ลกั ลอบมีครรภ์กบั วทิ ยาธร เม่ือนางคลอดบุตร จงึ น�ำ ทารกใสภ่ าชนะปดิ ฝา นำ� พวงดอกไมไ้ วบ้ นฝานน้ั แลว้ ใหน้ างทาสแี อบ เอาไปลอยในแมน่ ้�ำคงคา คร้ังนั้น มีหญิงชาวบ้านผู้เป็นอุปัฏฐายิกาของพระมหา กจั จายนเถระเกบ็ ไปเลย้ี งไว้ ดว้ ยหวงั จะใหเ้ ดก็ บวชในสำ� นกั ของพระ เถระ และใหช้ ื่อวา่ “ชฎลิ ะ” คร้ันเม่ือเด็กทารกเดินได้แล้ว นางจึงถวายเด็กแก่พระเถระ พระเถระตรวจพิจารณาด้วยญาณแล้วก็พบว่า ชฎิลกุมารมีบุญมาก จะไดเ้ สวยสมบตั ใิ หญ่ แตย่ งั เลก็ นกั จงึ ไดพ้ าไปฝากไวก้ บั กฎุ มุ พผี เู้ ปน็ อุปฏั ฐากคนหน่ึงในกรุงตกั สลิ า กุฎุมพีผนู้ นั้ จึงรบั ไว้และดแู ลอยา่ งดี เหมือนบุตร วนั หนึง่ กุฎุมพผี ูน้ ั้นไดร้ วบรวมสินค้าในเรือนซงึ่ สะสมไวน้ าน ตลอด ๑๒ ปี ออกไปขายทต่ี ลาด ขณะทก่ี ฎุ มุ พนี นั้ กลบั บา้ น กใ็ หช้ ฎลิ กุมารทำ� หน้าทีข่ ายของแทน ครั้นเมื่อกลบั มากป็ รากฏวา่ ชฎิลกุมาร สามารถขายสนิ ค้าหมดเกล้ยี ง กุฎมุ พีปลม้ื ใจมาก จึงยกลูกสาวของ ตนให้แก่ชฎิลกุมาร พร้อมท้ังจัดการให้ช่างสร้างเรือนใหม่ให้แก่ทั้ง สองคน เม่ือช่างสร้างเรือนใหม่เสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงบอกให้ท้ังสอง คนย้ายออกไปอยู่ในเรือนใหม่ ขณะท่ีเท้าข้างหน่ึงของชฎิลกุมาร เหยียบธรณีประตู ก็ปรากฏวา่ ภูเขาทองสูงประมาณ ๘๐ ศอก ได้ ช�ำแรกแผน่ ดนิ ข้นึ มา ณ บริเวณหลังเรือน 152 ทส่ี ุดแห่งธรรม ถงึ ไดด้ ว้ ยความเคารพ www.kalyan

ฝ่ายพระราชาทรงทราบข่าวว่า ภูเขาทองช�ำแรกแผ่นดินผุด ขึน้ ใกล้เรอื นของชฎลิ กุมาร จงึ ทรงสง่ ฉตั รสำ� หรบั เศรษฐไี ปประทาน แกเ่ ขา เขาจงึ ได้ชอ่ื ว่า “ชฎิลเศรษฐี” ภายหลังตอ่ มากม็ บี ตุ รชาย ๓ คน (บุตร ๓ คนนก้ี ค็ อื บตุ ร ๓ คน ในสมัยท่ีเขาเกดิ เปน็ นายชา่ งทอง นน่ั เอง) อกี หลายปตี อ่ มา ดว้ ยความเคารพเลอ่ื มใสพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ชฎิลเศรษฐีจึงกราบทูลขอพระบรมราชานุญาตออกบวชในส�ำนัก ของพระพุทธองค์ ก่อนบวช ทา่ นเศรษฐีไดเ้ รยี กบตุ รท้งั ๓ เขา้ มาหา แลว้ มอบจอบซงึ่ ท�ำด้วยเพชรและมีด้ามเป็นทองค�ำให้แก่บุตรชาย คนโต แล้วให้ลองไปขดุ เอาล่ิมทองจากภูเขาทองทห่ี ลงั เรอื น คร้ันเม่อื บตุ รชายคนโตเอาจอบไปสับทภ่ี ูเขาทอง ก็ปรากฏว่า ภเู ขาทองน้ันแขง็ เสมือนภเู ขาหิน จอบฟนั ไม่เข้า ครนั้ เมอ่ื ใหบ้ ตุ รชาย คนกลางเอาจอบไปสับท่ีภูเขาทอง ก็ปรากฏเช่นเดียวกับบุตรชาย คนโต แตเ่ มอื่ ใหบ้ ตุ รชายคนเลก็ เอาจอบไปสบั ทภี่ เู ขาทอง กป็ รากฏ เหมอื นกบั ดนิ เหนียวทก่ี องไวฉ้ ะน้นั ทา่ นเศรษฐจี งึ กลา่ วกบั บตุ รชายทงั้ ๓ วา่ ภเู ขาทองลกู นเี้ กดิ ขนึ้ เพอ่ื ตวั ของทา่ นและบุตรชายคนเล็กเท่าน้ัน เพราะฉะนั้นขอให้บุตร ทัง้ สองรว่ มใชส้ อยกบั บุตรคนเลก็ พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 153 namitra.org

จากท้ังสองกรณีที่ยกมาเป็นตัวอย่างน้ี ท่านผู้อ่านคงจะเห็น แลว้ วา่ การมคี วามเคารพบชู าในพระพทุ ธเจา้ นน้ั มอี านสิ งสอ์ เนกอนนั ต์ ในกรณีของนางขชุ ชุตตรานน้ั แมน้ างจะถวายก�ำไลงา ซง่ึ มไิ ด้มรี าคา คา่ งวดอะไรนกั แต่อานิสงสท์ ่นี างได้รับนั้นสามารถปิดนรกได้สนิท ทเี ดยี ว และนอกจากเปดิ ประตสู วรรคใ์ หน้ างแลว้ ยงั ใกลน้ พิ พานอยา่ ง มาก เวยี นวา่ ยอยใู่ นสงั สารวฏั อกี ไมเ่ กนิ ๗ ชาติ กจ็ ะบรรลพุ ระนพิ พาน ส�ำหรับชฎิลเศรษฐีและบุตรชายคนเล็กนั้น การถวายหม้อ ดอกไม้ทองค�ำ ๓ ใบ เพอื่ บูชาพระพุทธองค์ แม้สิ่งที่ถวายจะมีราคา ค่างวดพอสมควร แต่ก็เทียบไม่ได้กับภูเขาทองค�ำที่เกิดข้ึนอย่าง อัศจรรย์ สามารถขดุ มาใช้ประโยชนไ์ ด้ตลอดชวี ติ สว่ นการขาดความเคารพในพระพทุ ธเจา้ แมเ้ พยี งทางกายดว้ ย การท�ำท่าล้อเลียนลับหลังเพียงเล็กน้อย ก็มีวิบากให้นางขุชชุตตรา เกิดมาเป็นคนร่างพิการไม่สมประกอบ หรือแม้เพียงทางวาจาด้วย อารมณโ์ กรธ โดยไม่มเี จตนาจะกลา่ วประทษุ ร้าย ก็ท�ำใหช้ ฎลิ เศรษฐี ตอ้ งประสบเคราะหก์ รรมโดยการถกู ลอยนำ้� ตงั้ แตย่ งั เปน็ ทารกแบเบาะ ถึง ๗ ชาติ นอกจากน้ี การไม่สนใจเคารพพระพุทธเจา้ ซึง่ ดเู หมอื นไมไ่ ด้ ก่อกรรมช่ัวแต่ประการใด แต่ก็ไม่อ�ำนวยโชควาสนาให้ ดังกรณีบุตร ชายคนโตและคนกลางของชฎลิ เศรษฐี 154 ทสี่ ุดแห่งธรรม ถงึ ไดด้ ว้ ยความเคารพ www.kalyan

ผลหรือวิบากของกรรมทั้ง ๓ ลักษณะนี้ ถ้าจะถามว่า พระพุทธเจ้าหรือพระปัจเจกพุทธเจ้าทรงบันดาลให้เกิดข้ึนกระนั้น หรอื ตอบไดว้ ่าไมใ่ ช่อย่างแน่นอน เน่ืองจากท่านมิได้ทรงเห็นหรือ รับร้ถู งึ พฤติกรรมของบคุ คลทัง้ ๓ ประเภทดังกลา่ วเลย อยา่ งไรก็ตามวบิ ากดังกล่าวน้ี อาจเทียบกับคุณสมบตั ขิ องไฟ กค็ งจะได้ กลา่ วคอื ไฟทกุ ประเภท ไมว่ ่าจะเปน็ กระแสไฟฟา้ หรอื ไฟ ประเภทคบเพลงิ ชนดิ ใดกต็ าม ถ้าบคุ คลร้จู ักน�ำมาใช้อยา่ งชาญฉลาด และถกู วิธยี อ่ มได้รบั ประโยชนม์ หาศาล แตถ่ ้าใช้อยา่ งประมาท หรือ ผิดวิธีย่อมได้รับโทษอเนกอนันต์ เพราะไฟอาจเผาผลาญท�ำลายล้าง ทุกส่ิงทุกคนให้เป็นจุลไปได้ ส่วนบุคคลที่ไม่สนใจน�ำไฟมาใช้เลย แม้ เขาจะไมไ่ ดร้ บั ประโยชนจ์ ากไฟและดเู หมอื นวา่ จะไมไ่ ดร้ บั โทษโดยตรง แต่ถ้าพิจารณาให้ดีเขาย่อมได้รับโทษและทุกข์โดยอ้อมด้วย ดังกรณี บตุ รชายคนโตและคนกลางของชฎิลเศรษฐี ขอ้ น้ฉี ันใด การไม่มคี วาม เคารพ ตลอดจนความไมส่ นใจทีจ่ ะเคารพพระพทุ ธเจา้ ก็ฉนั น้ัน พทุ ธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจา้ 155 namitra.org

หากบคุ คลรจู้ ักน�ำ “ไฟ” มาใช้อยา่ งชาญฉลาด และถกู วธิ ยี ่อมไดป้ ระโยชน์มหาศาล แต่ถ้าใชอ้ ยา่ งประมาทหรือผดิ วิธี ย่อมได้รบั โทษอเนกอนนั ต์ แม้บุคคลผ้ไู มใ่ ส่ใจ ไมใ่ ช้ประโยชน์จากไฟ กย็ ่อมได้รบั โทษโดยออ้ ม ขอ้ น้ีฉันใด ความเคารพ ไม่เคารพ ตลอดจนไม่ใส่ใจใน พระพุทธเจา้ กฉ็ นั นน้ั 156 ท่สี ุดแหง่ ธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

บทสรุป พุทธคารวตา พุทธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจา้ 157 namitra.org

บทสรปุ การมีความเคารพในพระศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า หมายถึง การศึกษาค้นหาแก่นแท้แห่งคุณความดี คือพระพุทธคุณของพระ สัมมาสัมพุทธเจ้าให้ถูกต้อง มิใช่จับเอาแต่กระพ้ีแห่งคุณความดี ของพระพทุ ธองคด์ ังเช่นสกุลุทายปิ รพิ าชก เมื่อคน้ พบแกน่ แท้แลว้ ก็ พึงพากเพียรน�ำไปปฏิบัติด้วยความวิริยอุตสาหะอย่างสม�่ำเสมอ ไมม่ ยี ่อหย่อน ไม่มสี งสัย โดยยดึ เป็นหลกั ประจำ� ใจ เป็นแบบแผน ในการดำ� เนินชีวิต ทำ� จนเป็นกจิ วัตรประจำ� วันตลอดไปไม่ผันแปร เปน็ อยา่ งอื่น เพราะเมื่อปฏบิ ัติอย่างครบถว้ นจริงจังสม�่ำเสมอแล้ว ยอ่ มสามารถครองชวี ติ อยา่ งถกู ทำ� นองคลองธรรม สามารถคมุ้ ครอง ตนให้อยู่บนเส้นทางแห่งการบ�ำเพ็ญบุญกุศล ซ่ึงนอกจากจะสร้าง ประโยชนใ์ หแ้ กต่ นเองแลว้ ยงั สามารถสรา้ งประโยชนใ์ หแ้ กบ่ คุ คลรอบ ขา้ งและสงั คมโดยรอบอกี ดว้ ย ผลแหง่ กรรมดดี งั กลา่ วน้ี บคุ คลผปู้ ฏบิ ตั ิ ย่อมสามารถรเู้ หน็ ไดด้ ว้ ยตนเองในชาตนิ ี้ ครน้ั ละโลกไปแล้วย่อมไปสู่ สุคติอย่างแน่นอน ดงั ท่ีพระพทุ ธองคต์ รสั ไว้ในยมกวรรค๒๐ วา่ “ผู้มีบุญอันตนท�ำไว้แล้ว ย่อมเพลิดเพลิน ในโลกน้ี ละไปแล้ว ย่อมเพลิดเพลินในโลกทั้งสอง เขาย่อมเพลิดเพลินว่า เราท�ำบุญไว้แล้ว ไปสู่สุคติย่อม เพลดิ เพลนิ ยงิ่ ขึ้น” ๒๐ ข.ุ ธ. (ไทย) ๔๐/๔ 158 ท่สี ุดแห่งธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

ความเคารพในพระศาสดา หมายถึง การค้นหาแก่นแท้แห่งคุณความดี ของพระองค์ แลว้ พากเพยี รปฏิบัติตามดว้ ย ความวริ ยิ อุตสาหะอยา่ งสมำ่� เสมอ เมือ่ ปฏิบัตเิ ชน่ นย้ี ่อมครองตน อยบู่ นเส้นทางแหง่ กุศล สามารถสร้าง ประโยชนใ์ ห้แก่ตนเองและสังคมโดยรอบ เคารพในพระศาสดาท�ำใหบ้ รรลุเปา้ หมายของชีวิต ผู้ท่ีมีความเข้าใจแก่นแท้แห่งพระพุทธคุณ และพากเพียร ปฏบิ ัติตามพระพุทธองค์ ถือพระองค์เปน็ แบบอย่าง ยอ่ มเกดิ ปัญญา เข้าใจถูกต้องว่า คนเราทุกคนเกิดมาเพื่อบ�ำเพ็ญคุณความดี หรือ บ�ำเพ็ญบุญบารมี เฉกเช่นพระโพธิสัตว์ท้ังหลาย ทั้งน้ีก็เพื่อให้ สามารถก�ำจัดกิเลสออกจากใจไปตามล�ำดับ ๆ จนหมดสิ้น ซ่ึง เป็นการปฏิบตั ิวิธเี ดียวเพ่อื ความหลดุ พ้น เพอ่ื พระนิพพาน ซง่ึ เป็น ความสุขอันไพบูลยอ์ ย่างแทจ้ ริง พทุ ธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจ้า 159 namitra.org

แต่โดยเหตุที่การบรรลุความหลุดพ้น และพระนิพพาน มิใช่ เรื่องง่าย อีกทั้งทรงทราบดีว่ามิมีผู้ใดมีจิตใจทรหดแข็งแกร่งทุ่มชีวิต เส่ียงตายบ�ำเพ็ญธรรมดังเช่นพระพุทธองค์อย่างแน่นอน พระพุทธ องคจ์ ึงทรงสอนพทุ ธศาสนิกชนให้รู้จกั ปฏิบตั ิตน เพ่ือบรรลปุ ระโยชน์ เกอ้ื กลู อยา่ งเป็นขั้นเป็นตอน ละเอียดประณีตมากข้ึนไปตามล�ำดับ ซง่ึ อาจใชภ้ าษาชาวบา้ นวา่ พระพทุ ธองคท์ รงสอนใหบ้ รรลเุ ปา้ หมาย ชีวติ ๓ ระดบั คอื ๑. เปา้ หมายชีวิตระดับตน้ (ทฏิ ฐธัมมิกตั ถประโยชน)์ หรอื อาจเรยี กวา่ เปา้ หมายบนดิน หมายถึง การกระท�ำเหตุที่กอ่ ใหเ้ กดิ ความสขุ ความเจรญิ ในชาตนิ ี้ สำ� หรบั คฤหัสถ์ คือ การตั้งตนเป็นหลกั เป็นฐานให้ได้ในชวี ิต น้ี ได้แก่ การมสี ัมมาอาชพี มัน่ คง มีรายได้ประจ�ำแน่นอน มีที่อยู่เปน็ หลกั แหลง่ มบี า้ นเปน็ ของตนเอง มเี งนิ ทองใชส้ อยเปน็ ปกติ มเี งนิ ออม ไมเ่ ปน็ คนหลกั ลอย ไมม่ หี นส้ี นิ ลน้ พน้ ตวั และอน่ื ใดทกี่ ลา่ วไวใ้ นคมั ภรี ์ อรรถกถา เชน่ การใชข้ องใช้ทีด่ ี จัดการงานดี มีการงานทีไ่ มว่ ่นุ วาย สบั สน รู้วิธีรกั ษาสุขภาพ การทำ� ของใช้ให้สะอาด มศี ิลปะ แสวงหา ความรู้ การเล้ยี งดบู ดิ ามารดา การสงเคราะหบ์ ริวาร ส�ำหรับบรรพชิต คือ การเสพปัจจัย ๔ ด้วยการพิจารณา การเวน้ ด้วยการพิจารณาในของใช้เหล่านั้น การรักษาสุขภาพเป็น การท�ำของใช้ให้สะอาด ความมักน้อย ความสันโดษ ความสงัด ความไมค่ ลกุ คลี การไมท่ ำ� ในสง่ิ ทที่ ำ� ใหเ้ ดอื ดรอ้ นใจในภายหนา้ เปน็ ตน้ 160 ทส่ี ุดแหง่ ธรรม ถงึ ได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

๒. เป้าหมายชีวิตระดับกลาง (สัมปรายิกัตถประโยชน์) หรืออาจเรียกว่า เป้าหมายบนฟ้า หมายถึง การประพฤติธรรม ตามสมควรแก่ธรรม ตามเพศภาวะของตนได้อย่างเหมาะสม และ การสั่งสมบุญกุศล พร้อม ๆ กับการประกอบสัมมาอาชีพตามเพศ ภาวะ ทั้งในส่วนของคฤหัสถ์และบรรพชิต โดยมีเป้าหมายไปสู่สุคติ โลกสวรรคห์ ลงั จากละโลกนไ้ี ปแลว้ ๓. เป้าหมายชีวิตระดับสูง (ปรมัตถประโยชน์) หรืออาจ เรียกว่า เป้าหมายชีวิตเพ่ือบรรลุพระนิพพาน จนกระท่ังถึงที่สุด แหง่ ธรรม ดว้ ยการทมุ่ เทกายใจบ�ำเพ็ญธรรมด้วยความวิริยอุตสาหะ เพื่อให้มีศีลบริสุทธิ์บริบูรณ์ เพื่อการบรรลุญาณทัสสนะไปตาม ล�ำดับ ๆ เพือ่ พัฒนาปัญญาขนึ้ ไปตามล�ำดับ ๆ ผู้ทีม่ คี วามเคารพเล่อื มใส ในพระพุทธเจ้า ทั้งบรรพชติ และ คฤหัสถ์ ยอ่ มมปี ัญญาตัง้ เป้าหมายชีวิต ได้อยา่ งถูกตอ้ ง และบรรลุเปา้ หมาย ชีวติ ทัง้ ๓ ระดับไดท้ ุกคน พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 161 namitra.org

ความจริงส�ำหรับบัณฑิตผู้มีปัญญา การประพฤติประโยชน์ เก้ือกูลเพ่ือความสุขความเจริญในปัจจุบันและในชาติหน้านี้ก็เพ่ือ สนบั สนนุ การบรรลเุ ปา้ หมายชวี ติ ระดบั สงู สดุ คอื พระนพิ พานเทา่ นนั้ เป้าหมายชีวิตทั้ง ๓ ระดบั จึงเก้อื กูลเกี่ยวเนอื่ งกัน แยกกนั ไม่ได้เลย ดังน้ัน ชาวพุทธทั้งคฤหัสถ์และบรรพชิต ผู้มีความเคารพ เล่ือมใสในพระพุทธเจ้าอย่างแท้จริง ย่อมมีปัญญา สามารถตั้ง เปา้ หมายชวี ติ และประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ นเพอ่ื บรรลเุ ปา้ หมายระดบั ตน้ ระดับกลาง และระดบั สูงได้ทกุ คน ส�ำหรับบรรพชิตนั้น นับแต่วันแรกท่ีบวชเข้ามาในพระพุทธ ศาสนา ล้วนแสดงวัตถปุ ระสงคแ์ ห่งการบวชวา่ “จะทำ� พระนพิ พาน ใหแ้ จง้ ” ขณะเดยี วกนั บรรพชติ ยอ่ มมหี นา้ ทส่ี บื ทอดพระพทุ ธศาสนา ด้วย ดังนัน้ บรรพชิตท่ีชื่อวา่ มีความเคารพในพระพทุ ธองค์ จ�ำเป็นจะ ตอ้ งมคี วามเขา้ ใจพระปรยิ ตั สิ ทั ธรรมอยา่ งลกึ ซง้ึ ภมู ธิ รรมเชน่ นจี้ ะเกดิ ข้นึ ไดก้ ต็ ้องลงมือปฏบิ ัติสทั ธรรม จนบรรลปุ ฏเิ วธสัทธรรม คอื ญาณ ทสั สนะระดับใดระดับหนึ่ง อย่างนอ้ ยท่สี ดุ ก็ควรมปี ระสบการณเ์ ห็น แจง้ รแู้ จง้ นรกสวรรค์ เพอื่ ใหเ้ กดิ ปญั ญาเชอื่ มนั่ และสามารถทำ� หนา้ ท่ี ทศิ เบอ้ื งบนตามทพ่ี ระพทุ ธองคไ์ ดท้ รงมอบหมาย โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ การชี้ทางสวรรค์ ยืนยันเร่ืองนรกสวรรค์ เรื่องกฎแห่งกรรมว่ามีจริง ตลอดจนสามารถปลูกฝังสัมมาทิฏฐิให้เข้าไปต้ังมั่นอยู่ในใจของชาว พทุ ธอยา่ งมั่นคงถาวร 162 ทสี่ ดุ แหง่ ธรรม ถงึ ได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

สว่ นคฤหสั ถผ์ อู้ ยใู่ นสภาพสงั คมปจั จบุ นั ทม่ี คี วามกา้ วหนา้ ทาง เทคโนโลยไี ปไกลมาก ทำ� ใหผ้ คู้ รองเรอื นทมี่ กี ารศกึ ษาทางโลกสงู มอง ขา้ มคุณคา่ และความส�ำคัญของธรรมะไป เมื่อขาดความรู้ทางธรรมก็ สร้างความเขา้ ใจผิด ๆ เอาเองว่า ธรรมะเป็นเรอื่ งลา้ สมยั ไม่สามารถ ชว่ ยใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั ปิ ระสบความสขุ และความสำ� เรจ็ ในชวี ติ ในปจั จบุ นั ชาติ ได้ มีทัศนคติว่าธรรมะเป็นเร่ืองของคนชราหรือคนท่ีพ้นจากการท�ำ หนา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบทางสงั คมแลว้ จงึ ไมส่ นใจศกึ ษาและปฏบิ ตั ติ าม เมอ่ื เปน็ เชน่ น้ี นอกจากตนเองจะไม่สามารถครองตนเองใหต้ ั้งอยู่ในกศุ ล ธรรม ไม่สามารถใหก้ ารอบรมสง่ั สอนชน้ี �ำธรรมะใหแ้ กบ่ คุ คลใกลช้ ิด และบรวิ ารแลว้ บางคนยังมีทัศนคตใิ นเชิงลบตอ่ พระพุทธศาสนาอีก ดว้ ย เมอื่ ผ้คู นส่วนใหญใ่ นสงั คมขาดความรทู้ างธรรม ไมป่ ฏิบตั ิธรรม สงั คมจงึ เตม็ ไปดว้ ยความวนุ่ วายสบั สน ซงึ่ ทวคี วามรนุ แรงขน้ึ ทกุ ขณะ ท่ัวประเทศและท่ัวโลก นี่คือสัญญาณอันตรายซึ่งก�ำลังเกิดข้ึนกับ พระพทุ ธศาสนา และสันติภาพโลกในปัจจบุ นั เม่ือผู้คนมองข้ามคุณค่าของธรรมะ ขาดความรู้ทางธรรม ไม่ปฏิบตั ิตามธรรม สังคมจงึ วุ่นวายสบั สน และนับวันจะทวี ความรุนแรงข้นึ ทัว่ โลก เป็นสัญญาณ อนั ตรายต่อสันตภิ าพโลก พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 163 namitra.org

เพราะฉะนน้ั จงึ ถงึ เวลาแลว้ ท่ีชาวพุทธท้งั มวล นกั สรา้ งบารมี ทงั้ หลายจะตอ้ งหันหนา้ มาร่วมกันศึกษาและปฏบิ ตั ิธรรมอยา่ งจรงิ จงั โดยมีผู้น�ำทีมท่ีทรงภูมิธรรม ทรงความรู้ความสามารถ ซึ่งก็มีแต่ พระสงฆเ์ ทา่ นนั้ เมอื่ พระสงฆม์ คี วามเคารพในพระพทุ ธองคอ์ ยา่ งสดุ ชวี ติ ยอ่ มสามารถทำ� หนา้ ทก่ี ลั ยาณมติ รในฐานะทศิ เบอื้ งบนใหผ้ คู้ นในสงั คม เกดิ ความเคารพในพระพทุ ธองคอ์ ยา่ งจรงิ จงั อยา่ งสดุ ชวี ติ ตามไปดว้ ย ท่ีแน่ ๆ ทุกอยา่ งท่ีเปน็ การแสดงความเคารพต่อพระพทุ ธเจ้า ดังที่กล่าวมา และการน�ำมหาชนท้ังหลาย ต้ังแต่ระดับครอบครัว หมบู่ า้ น ต�ำบล อ�ำเภอ จังหวดั ประเทศ แม้ทั่วท้ังโลก ให้มาร่วมกัน ประพฤตปิ ฏิบัติธรรมตามพระพุทธองค์อย่างเคร่งครัด เพ่ือให้เกิด คุณวิเศษตา่ ง ๆ เช่นเดียวกับพระองคแ์ ละเหล่าพระอรหนั ตสาวกทง้ั หลายพรอ้ ม ๆ กนั ในทกุ ๆ สังคมบนโลก คือสิ่งทีพ่ งึ ขวนขวายท�ำและ ท�ำด้วยความเคารพ 164 ที่สุดแหง่ ธรรม ถึงได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

การแสดงความเคารพตอ่ พระพทุ ธเจ้า และนำ� พามหาชนท้ังหลาย ใหม้ าปฏิบัติธรรมตามพระองค์ พร้อม ๆ กัน ทกุ สังคมบนโลก คือ สงิ่ ท่ีพงึ ขวนขวายทำ� และพงึ ท�ำด้วยความเคารพ พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 165 namitra.org

166 ที่สดุ แห่งธรรม ถงึ ได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

บทส่งท้าย เราอา่ นเรอื่ งราวของความเคารพพระศาสดาสมั มาสมั พทุ ธเจา้ แลว้ ในฐานะท่ีเป็นชาวพุทธในยุคปัจจุบัน ขอให้ต้ังใจไว้เลยว่า ตอ่ แตน่ ไ้ี ปเราจะทำ� คารวธรรมตอ่ พระพทุ ธเจา้ ใหไ้ ดท้ ุกวนั โดย ๑. ตนื่ นอนกใ็ หน้ กึ ถงึ องคพ์ ระเปน็ อนั ดบั แรก เปน็ การแสดง คารวะทางจิต เพอื่ ใหจ้ ติ เป็นกุศล อนั เป็นการเรมิ่ ต้นของวันใหมท่ ่ีดี แลว้ สงิ่ ดี ๆ ในชวี ิตก็จะเขา้ มาหาเราทุกวนั ๒. เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าให้ได้ตั้งแต่เช้า ด้วยการสวดมนต์ ทำ� วตั รเช้า หรือ สวดธรรมจักร เปน็ ตน้ อย่างจรงิ จังจรงิ ใจดว้ ยความ ตระหนักถึงพระพุทธคุณ แล้วนึกถึงพระพุทธรูปหรือพระท่ีห้อยคอ เอามาเปน็ นมิ ติ เปน็ พทุ ธานุสสติ ไวก้ ลางกายหรือไว้ในตัวเรา เสมอื น หน่งึ ว่าพระองคป์ ระทบั อย่กู ับเรา ๓. อาราธนาศลี ๕ กับพระพทุ ธรูปทบี่ า้ นหรอื พระเครื่องท่ี ห้อยคอใหไ้ ดท้ ุกวันต้งั แตเ่ ชา้ ไม่ว่าจะอยบู่ ้านหรือก่อนออกจากบา้ น กต็ าม อนั เป็นการตอกย�้ำการแสดงความกตัญญกู ตเวทตี ่อพระองค์ ท่ีทรงสัง่ สอนเรามาใหเ้ ว้นความชั่ว เพ่ือป้องกนั เวรภยั ใหก้ ับตนเอง ๔. ระหว่างวนั นึกถึงองคพ์ ระกลางกาย ขณะปฏิบัตภิ ารกิจ ทง้ั ทบ่ี า้ น หรอื ทท่ี ำ� งาน หรอื เดนิ ทางกต็ าม กใ็ หน้ กึ ถงึ องคพ์ ระไวก้ ลาง กาย ทำ� เสมอื นหนง่ึ วา่ พระองคป์ ระทบั อยกู่ บั เราตลอดเวลา ยง่ิ นกึ ถงึ พุทธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจ้า 167 namitra.org

บ่อย ๆ กแ็ สดงวา่ เราทำ� คารวธรรมต่อพระองค์บอ่ ย ๆ กจ็ ะเป็นทาง มาแห่งบญุ กศุ ลแกต่ นเองและครอบครวั อย่างตอ่ เนือ่ ง ๕. ก่อนนอนเขา้ เฝา้ พระพทุ ธองคอ์ กี ครง้ั ดว้ ยการสวดมนต์ ท�ำวัตรเย็น นึกถึงองค์พระในตัว ทบทวนบุญกุศลความดีท่ีท�ำมา ท้งั วนั มสี ง่ิ ใดท่ตี อ้ งแกไ้ ขปรับปรุงตนบา้ ง ก็ตง้ั ใจไว้วา่ จะท�ำในวันตอ่ ไป หากผิดพลาดล่วงเกินผู้ใดก็นึกขอขมากรรมแล้วแผ่เมตตาจิตไป ยังบุคคลนัน้ หรอื หากติดตอ่ ได้ ก็ควรรีบโทรไปขอโทษอยา่ ให้ข้ามวัน ขา้ มคืน จะไดไ้ ม่ฝงั ใจนาน ใครมพี ระคุณก็รีบไปขอบคณุ และเอาบญุ ไปฝาก หรือนกึ นอ้ มบญุ กุศลให้เขามีส่วนบุญกบั เราด้วย ๖. ท�ำความสะอาดทต่ี ั้งพระพทุ ธรปู ทง้ั ทบ่ี ้านและท่ีทำ� งาน เช่น โต๊ะ ต่ัง ธปู เทยี น ดอกไม้ท่ีแหง้ นำ� ไปทง้ิ เปล่ยี นใหมเ่ สมอ ชือ่ วา่ ได้ท�ำตามค�ำสอนของพระองค์ในเรื่องความสะอาดดว้ ย ๗. ไปวัดให้ได้ทุกวันพระ เสมือนหน่ึงวา่ ไปเขา้ เฝ้าพระพุทธ องค์ถึงที่ประทับ ดังอริยสาวกท้ังหลายในอดีตท่านปฏิบัติสืบกันมา หากเป็นผู้น�ำชุมชนหรือบริษัทระดับใดก็ตาม ควรน�ำผู้ร่วมงานไปวัด บำ� รงุ วดั ดว้ ยการทำ� ทาน รกั ษาศลี เจรญิ ภาวนา และสบื สานวฒั นธรรม ชาวพทุ ธดว้ ยการชว่ ยพระสงฆป์ ดั กวาดทำ� ความสะอาด หรอื ซอ่ มแซม เสนาสนะภายในวดั เพอื่ เปน็ การสรา้ งสงั คมพทุ ธใหเ้ ขม้ แขง็ มนั่ คงและ สบื ไปถงึ อนชุ นรนุ่ หลงั อนั เปน็ การคารวะและตอบแทนคณุ พระศาสดา หากวดั นน้ั มโี บสถห์ รอื สงั เวชนยี สถาน กค็ วรพากนั ทำ� ประทกั ษณิ บชู า ด้วยดอกไม้และประทีปพร้อมกับสวดพระธรรมจักรซ่ึงเป็นแม่บท ส�ำคัญของพระพทุ ธศาสนา 168 ท่ีสุดแหง่ ธรรม ถึงได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

๘. ปฏิบัติตามโอวาทปาฏิโมกข์ ข้อที่ว่าด้วยวิธีการเผยแผ่ เพอ่ื เปน็ การสบื สานพระพทุ ธศาสนาให้ขยายไปอย่างกว้างขวาง และ มัน่ คงอีกนานด้วยการ ๘.๑ อนูปวาโท ไม่วา่ รา้ ยกัน เลิกมสุ านินทาส่อเสยี ด ซ่ึงเป็นการว่าร้ายกัน โลกปัจจุบันนี้ต้องการความสามัคคีเป็น อย่างยง่ิ ซ่งึ พระศาสดาก็ทรงสรรเสรญิ แตค่ วามสามคั คจี ะมีได้ ต้องไม่จับผิดกัน เพราะความเคารพคือการจับถูก โดยเฉพาะ หากชาวพทุ ธไมน่ นิ ทาวา่ รา้ ยกนั เอง และไมส่ นบั สนนุ เรอ่ื งทเี่ รา ยงั ไมร่ จู้ รงิ คอยหา้ มปรามผทู้ วี่ า่ รา้ ยพระพทุ ธศาสนา แคน่ ก้ี เ็ ปน็ ความมน่ั คงแหง่ พระพุทธศาสนาอนั ดับแรกแล้ว ๘.๒ อนูปฆาโต ไม่ทำ� รา้ ยเบยี ดเบียนกนั ไม่กระทำ� การกระทบกระทั่งตอ่ ใคร ๆ ทางกาย ท้ังทางตรงทางออ้ ม ๘.๓ ปาฏโิ มกฺเข จ สํวโร ส�ำรวมในพระปาฏิโมกข์ คอื ศลี อนั เป็นเบื้องต้นทจี่ ะใหถ้ งึ มรรคผลนพิ พาน เช่น ส�ำหรบั คฤหสั ถ์ คอื ศลี ๕ และศลี ๘ ทร่ี วมสมั มาอาชวี ะศลี ดว้ ย สำ� หรบั พระภกิ ษุ คือ ศลี ๒๒๗ และสามเณร คอื ศลี ๑๐ อันเป็นการ ชว่ ยใหพ้ ้นจากภยั คือทุคติ หรอื ย่อมรักษาสุคตใิ หแ้ ก่ตนเอง ๘.๔ มตตฺ ญฺญุตา จ ภตฺตสมฺ ึ รูป้ ระมาณในการรบั มาและการใช้ คือ กนิ อยเู่ ปน็ ไมต่ ามใจปากทอ้ งจนเกนิ ไป พุทธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจ้า 169 namitra.org

๘.๕ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ การนอนการน่ังอันสงัด คือ หาเวลาไปวดั หรอื สถานที่ปฏบิ ตั ิธรรม เพื่อเขา้ คอรส์ ปฏิบตั ิ อันเป็นการฝึกฝนตน และเป็นการสร้างความเข้มแข็งให้กับ พระพุทธศาสนา ๘.๖ อธจิ ติ เฺ ต จ อาโยโค ประกอบความเพยี รในอธจิ ติ คือ ฝึกความสงบความต้ังมั่นให้ใจ เอาไว้เป็นที่พ่ึงพิงเวลา ประสบทุกข์ หากชาวพทุ ธไดท้ ำ� ตามคำ� สอนทกี่ ลา่ วมา ยอ่ มไดช้ อื่ วา่ ทำ� ตาม พุทธโอวาทของพระพทุ ธเจ้าทุก ๆ พระองค์ อันเปน็ การแสดงความ เคารพและกตญั ญกู ตเวทตี อ่ พระพทุ ธองคอ์ ยา่ งจรงิ จงั และจรงิ ใจ และ ก็อย่าได้แปลกใจไปเลยว่า ขณะปฏิบัติตามที่ได้กล่าวมาข้างต้นแล้ว รู้สึกใจเยน็ ลมหายใจเย็นสบาย รสู้ กึ วา่ ใจมาอยู่กบั ตวั มีสตอิ ยู่กบั ตัว มากข้ึน รู้สึกโล่งโปร่งเบาสบาย ไร้ความคดิ ใด ๆ มารบกวน มคี วาม สวา่ งโพลงภายใน จนเห็นเป็นดวงกลมใส หรือองคพ์ ระภายในก็ตาม หรือเห็นคล้ายกายตนเองน่ังอยู่ข้างในอีกกายหน่ึง ทางพระศาสนา เรยี กวา่ เห็นกายในกาย 170 ที่สุดแห่งธรรม ถงึ ได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นเพราะอาศัย สติ สมาธิ อย่างต่อเนื่องด้วย ความพยายาม ซง่ึ ภาษาพระเรยี กวา่ สมั มาวายามะ การทปี่ ระคองใจ ไวใ้ นตวั ได้ เรยี กวา่ สมั มาสต ิ ความรตู้ วั ตงั้ มน่ั ภายในกายอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง เรยี กวา่ สมั มาสมาธิ หากเราปฏบิ ตั ไิ ดเ้ ชน่ นแี้ มใ้ นขณะประกอบอาชพี กเ็ รยี กวา่ มี สมั มาอาชวี ะ อาชพี ของเรากจ็ ะเปน็ อาชพี เพอื่ ใชส้ นบั สนนุ ในการสรา้ งบญุ สรา้ งบารม ี และเพอ่ื ใหช้ วี ติ ดำ� เนนิ ไปไดส้ ะดวกสบาย อันปราศจากโทษเทา่ นั้น ไม่ได้นำ� มาใชเ้ พอื่ ปรนเปรอดว้ ยอ�ำนาจของ ตัณหา ได้ชื่อว่าท�ำความเคารพต่อพระศาสดาอย่างแท้จริง และได้ ประพฤตใิ กลพ้ ระนพิ พานและทส่ี ุดแห่งธรรมทีเดยี ว ดงั เชน่ พระบรมศาสดาของพวกเรา ขณะทย่ี งั เปน็ พระโพธสิ ตั ว์ ไดท้ รงเอาชวี ติ เปน็ เดมิ พนั ในการสรา้ งบารมี และเปน็ กลั ยาณมติ รของ โลกดว้ ยมหากรณุ าอนั ยงิ่ ใหญ่ แมพ้ ระองคจ์ ะตอ้ งฟนั ฝา่ อปุ สรรคนานา กต็ าม บดั นี้พระองค์เสด็จดับขันธปรินิพพานนานแล้ว คงเหลือแต่ พระธรรมวนิ ยั อนั เป็นศาสดาแทนพระองค์ ให้พวกเราได้ศกึ ษาฝกึ ฝน ตน เพ่ือให้พ้นจากกิเลสอาสวะ พ้นทุกข์ดังเช่นพระองค์ หากวัดใด องค์กรใด ไดศ้ ึกษาปฏิบตั ิตามพระธรรมวินยั อย่างเครง่ ครดั นน่ั ก็คือ เป็นการสร้างวัฒนธรรมชาวพุทธที่เข้มแข็งเป็นปึกแผ่น ให้โลกเกิด สันติสุขสบื ไปตราบนานเทา่ นาน พุทธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจา้ 171 namitra.org

หากผู้ใดเคารพในพระพุทธด้วยการปฏิบัติอย่างจริงใจจน เกิดประสบการณ์ภายในดังที่กล่าวมา จนรสู้ กึ วา่ ความกลมุ้ ความกลวั หรือความทุกข์หายไป เราจะเกิดความเข้าใจด้วยตนเองเลยว่า สรณะภายนอก เชน่ ภูเขา ต้นไม้ ลูกกรอก สัตว์พิการ หรือเทวรูป อน่ื ใด เปน็ ตน้ ทเ่ี ราเคยยดึ ถอื มานน้ั ไมใ่ ชส่ รณะทแ่ี ทจ้ รงิ เพราะไมไ่ ดช้ ่วย ใหค้ วามกลมุ้ ความกลวั หรอื ความทกุ ขห์ ายไปไดเ้ ลย ดงั ทพี่ ระศาสดา ตรัสว่า “มนุษยเ์ ป็นอันมากถกู ภยั คุกคามแล้ว ยอ่ มถึงภเู ขา ป่า อาราม และรุกขเจดีย์ ว่าเป็นท่ีพ่ึง สรณะน่ันแล ไม่เกษม สรณะน่ันไม่อุดม เพราะบุคคลอาศัยสรณะน่ัน ย่อมไม่พน้ จากทุกข์ทง้ั ปวงได้ ส่วนบุคคลใดถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ วา่ เปน็ ทพ่ี ง่ึ ยอ่ มเห็นอริยสัจ ๔ คอื ทกุ ข์ เหตุให้เกิดทุกข์ ความกา้ วลว่ งทกุ ข์ และ มรรคมอี งค์ ๘ อนั ประเสรฐิ ซงึ่ ยงั สตั วใ์ หถ้ งึ ความสงบแหง่ ทกุ ข์ ดว้ ยปญั ญาชอบ สรณะนนั่ แลของบคุ คลนน้ั เกษม สรณะนนั่ อดุ ม เพราะบคุ คลอาศยั สรณะนั่น ยอ่ มพน้ จากทุกข์ทงั้ ปวงได”้ ๑ ๑ ข.ุ ธ. (ไทย) ๔๒/๒๗๖-๒๗๗ 172 ท่ีสุดแห่งธรรม ถึงได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

ฉะนน้ั พวกเราควรเคารพนับถือบูชาพระพุทธเจ้าเท่าน้ัน วา่ เปน็ ทพี่ งึ่ ทร่ี ะลกึ อนั สงู สดุ และปฏบิ ตั ติ อ่ พระพทุ ธองคด์ งั ทกี่ ลา่ วมา แลว้ พวกเรากจ็ ะไดช้ อ่ื วา่ เคารพพระธรรมดว้ ยเชน่ กนั ซงึ่ รายละเอยี ดของ การเคารพพระธรรม กองงานวชิ าการ อาศรมบณั ฑิต จะได้รวบรวม เรียบเรียงเป็นธรรมบรรณาการแก่ท่านทง้ั หลายในวาระโอกาสตอ่ ไป พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 173 namitra.org

174 ที่สดุ แห่งธรรม ถงึ ได้ดว้ ยความเคารพ www.kalyan

บรรณานุกรม มหามกุฏราชวทิ ยาลัย. พระไตรปฎิ กและอรรถกถา แปล. กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพม์ หามกฏุ ราชวิทยาลัย, ๒๕๔๓. พระพรหมคณุ าภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานกุ รมพุทธศาสตร์ ฉบบั ประมวลธรรม. กรงุ เทพมหานคร : พรนิ้ ต้งิ แมสโปรดักส,์ ๒๕๕๑. ราชบณั ฑติ ยสถาน. พจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุงเทพมหานคร : นามมบี ุ๊คส์พับลเิ คชน่ั ส,์ ๒๕๔๖. พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจ้า 175 namitra.org

www.kalyan

วธิ ีฝึกสมาธิเบือ้ งตน้ สมาธิ คือ ความสงบ สบาย และความรู้สึกเป็นสุขอย่างยิ่ง ที่มนุษย์สามารถสร้างขึ้นได้ด้วยตนเอง เป็นสิ่งที่พระพุทธศาสนา ก�ำหนดเอาไว้เป็นข้อควรปฏิบัติ เพื่อการด�ำรงชีวิตทุกวันอย่างเป็นสุข ไม่ประมาท เต็มไปด้วยสติสัมปชัญญะและปัญญา อันเป็นเรื่อง ไมเ่ หลอื วสิ ยั ทกุ คนสามารถปฏบิ ตั ไิ ดง้ า่ ย ๆ ดงั วธิ ปี ฏบิ ตั ทิ ี่ พระเดชพระคณุ พระมงคลเทพมนุ ี (สด จนทฺ สโร) หลวงปวู่ ดั ปากนำ้� ภาษเี จรญิ ไดเ้ มตตา สัง่ สอนไว้ ดังน้ี ๑. กราบบูชาพระรัตนตรัย เป็นการเตรียมตัวเตรียมใจให้ นุ่มนวลไว้เป็นเบื้องต้น แล้วสมาทานศีล ๕ หรือศีล ๘ เพื่อย้�ำความ มั่นคงในคุณธรรมของตนเอง ๒. คกุ เขา่ หรอื นง่ั พบั เพยี บสบาย ๆ ระลกึ ถงึ ความดี ทไี่ ดก้ ระทำ� แล้ว ในวันนี้ ในอดีต และท่ีต้ังใจจะท�ำต่อไปในอนาคต จนราวกับว่า รา่ งกายทงั้ หมด ประกอบขน้ึ ดว้ ยธาตแุ หง่ คณุ งามความดลี ว้ น ๆ พทุ ธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจา้ 177 namitra.org

www.kalyan

๓. นั่งขัดสมาธิ ขาขวาทับขาซ้าย มือขวาทับมือซ้าย น้ิวชี้ ของมือขา้ งขวาจรด นิว้ หวั แมม่ อื ขา้ งซา้ ย นั่งใหอ้ ย่ใู นทา่ ทีพ่ อดี ไมฝ่ ืน ร่างกายมากจนเกินไป ไม่ถึงกับเกร็ง แต่อย่าให้หลังโค้งงอหลับตา พอสบายคล้ายกับก�ำลังพักผ่อน ไม่บีบกล้ามเน้ือตาหรือขมวดค้ิว แล้วต้ังใจมั่น วางอารมณ์สบาย สร้างความรู้สึกให้พร้อมท้ังกาย และใจว่าก�ำลังจะเข้าไปสู่ภาวะแห่งความสงบสบายอย่างยิ่ง ๔. นึกก�ำหนดนิมิต เป็น “ดวงแก้วกลมใส” ขนาดเท่า แกว้ ตาด�ำ ใสบรสิ ุทธ์ิ ปราศจากรอยต�ำหนใิ ด ๆ ขาวใส เยน็ ตาเยน็ ใจ ดงั ประกายของดวงดาว ดวงแก้วกลมใสนเ้ี รยี กว่า บริกรรมนมิ ติ นกึ สบาย ๆ นกึ เหมือนดวงแกว้ น้นั มานิง่ สนทิ อยู่ ณ ศูนย์กลางกายฐาน ท่ี ๗ นกึ ไปภาวนาไปอยา่ งนมุ่ นวลเปน็ พทุ ธานสุ ตวิ า่ “สมั มา อะระหงั ” หรอื คอ่ ย ๆ นอ้ มนกึ ถงึ ดวงแกว้ กลมใสใหค้ อ่ ย ๆ เคลอ่ื นเขา้ สศู่ นู ยก์ ลาง กาย ตามแนวฐาน โดยเรมิ่ ตน้ ตงั้ แต่ ฐานท่ี ๑ เปน็ ตน้ ไป นอ้ มนกึ อยา่ ง สบาย ๆ ใจเยน็ ๆ ไปพร้อม ๆ กบั ค�ำภาวนา พทุ ธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 179 namitra.org

อนง่ึ เมอื่ นมิ ติ ดวงแกว้ กลมใสปรากฏแลว้ ณ กลางกาย ใหว้ าง อารมณส์ บาย ๆ กบั นมิ ิตน้ัน จนเหมอื นกับว่าดวงนมิ ติ เปน็ สว่ นหนง่ึ ของอารมณ์ หากดวงนิมิตนั้นอันตรธานหายไป ก็ไม่ต้องนึกเสียดาย ใหว้ างอารมณส์ บาย แล้วนึกนิมติ นนั้ ขน้ึ มาใหม่แทนดวงเกา่ หรอื เมื่อ นมิ ติ นน้ั ไปปรากฏท่อี น่ื ทม่ี ิใช่ศูนย์กลางกาย ใหค้ ่อย ๆ น้อมนมิ ติ เข้า มาอย่างคอ่ ยเป็นคอ่ ยไป ไมม่ กี ารบงั คับ และเม่อื นิมิตมาหยดุ สนิท ณ ศนู ยก์ ลางกาย ใหว้ างสตลิ งไปยงั จดุ ศนู ยก์ ลางของดวงนมิ ติ ดว้ ยความ รู้สึกคล้ายมดี วงดาวดวงเลก็ ๆ อกี ดวงหนึง่ ซ้อนอยตู่ รงกลางดวงนิมิต ดวงเดิม แล้วสนใจเอาใจใส่แต่ดวงเล็ก ๆ ตรงกลางนั้นไปเร่ือย ๆ ใจจะปรับ จนหยุดได้ถูกส่วน เกิดการตกศนู ย์และเกดิ ดวงสว่างข้ึนมา แทนที่ ดวงนี้เรียกวา่ “ดวงธรรม” หรอื “ดวงปฐมมรรค” อนั เปน็ ประตเู บ้อื งตน้ ทจ่ี ะเปดิ ไปส่หู นทางแห่งมรรคผลนิพพาน การระลกึ นกึ ถงึ นมิ ติ สามารถทำ� ไดใ้ นทกุ แหง่ ทกุ ท่ี ทกุ อริ ยิ าบถ ไมว่ ่าจะนัง่ นอน ยืน เดนิ หรอื ขณะท�ำภารกิจใด ๆ ข้อแนะน�ำ คือ ต้องท�ำให้สม�่ำเสมอเป็นประจ�ำ ท�ำเร่ือย ๆ ทำ� อย่างสบาย ๆ ไมเ่ ร่ง ไมบ่ ังคับ ทำ� ได้แคไ่ หน ใหพ้ อใจแค่น้ัน ซงึ่ จะ เป็นการป้องกันมิให้เกิด ความอยากจนเกินไป จนถึงกับท�ำให้ใจ ต้องสูญเสียความเป็นกลาง และเม่ือการฝึกสมาธิบังเกิดผลจนได้ “ดวงปฐมมรรค” ที่ใสเกินใส สวยเกินสวย ติดสนิทม่ันคงอยู่ท่ี ศนู ยก์ ลางกายแลว้ ใหห้ มั่นตรกึ ระลึกนึกถงึ อยเู่ สมอ 180 ทสี่ ดุ แห่งธรรม ถงึ ไดด้ ้วยความเคารพ www.kalyan

อยา่ งนแี้ ลว้ ผลแหง่ สมาธจิ ะทำ� ใหช้ วี ติ ดำ� รงอยบู่ นเสน้ ทางแหง่ ความสขุ ความสำ� เรจ็ และความไมป่ ระมาทไดต้ ลอดไป ทง้ั ยงั จะทำ� ให้ สมาธลิ ะเอียด ลุม่ ลึกไปตามล�ำดับอกี ด้วย ข้อควรระวัง ๑. อย่าใช้ก�ำลงั คือไมใ่ ช้กำ� ลังใด ๆ ทงั้ สิ้น เช่น ไมบ่ บี กล้าม เนอ้ื ตาเพอ่ื จะใหเ้ หน็ นมิ ติ เรว็ ๆ ไมเ่ กรง็ แขน ไมเ่ กรง็ กลา้ มเนอื้ หนา้ ทอ้ ง ไมเ่ กรง็ ตวั ฯลฯ เพราะการใชก้ ำ� ลงั ตรงสว่ นไหนของรา่ งกายกต็ าม จะ ทำ� ใหจ้ ติ เคล่ือนจากศนู ย์กลางกายไปสูจ่ ุดนัน้ ๒. อยา่ อยากเหน็ คอื ทำ� ใหใ้ จเปน็ กลาง ประคองสตมิ ใิ หเ้ ผลอ จากบรกิ รรมภาวนาและบรกิ รรมนมิ ติ สว่ นจะเหน็ นมิ ติ เมอื่ ใดนน้ั อยา่ กังวลถ้าถึงเวลาแล้วย่อมเห็นเอง การบังเกิดของดวงนิมิตนั้นอุปมา เสมอื นการขนึ้ และตกของดวงอาทิตย์เราไม่อาจเร่งเวลาได้ ๓. อย่ากังวลถึงการก�ำหนดลมหายใจเข้าออก เพราะ การฝึกสมาธิเพ่ือให้เข้าถึงพระธรรมกายภายใน อาศัยการนึกถึง “อาโลกกสิณ” คือกสิณแสงสวา่ งเปน็ บาทเบ้อื งต้น เม่อื ฝึกสมาธิจน เข้าถึงดวงปฐมมรรค แล้วฝึกสมาธิต่อไป ผ่านกายมนุษย์ละเอียด กายทิพย์ กายรูปพรหม กายอรูปพรหม จนกระทั่งเข้าถึง พระธรรมกายแล้วจึงเจริญวิปัสสนาในภายหลัง ดังน้ันจึงไม่มีความ จำ� เป็นต้องก�ำหนดลมหายใจเขา้ ออกแตป่ ระการใด พุทธคารวตา เคารพในพระพุทธเจา้ 181 namitra.org

๔. เม่ือเลิกจากนั่งสมาธิแล้ว ให้ต้ังใจไว้ที่ศูนย์กลางกาย ท่ีเดียวไม่ว่าจะอยู่ในอิริยาบถใดก็ตาม เช่น ยืนก็ดี เดินก็ดี นอนก็ดี หรอื นงั่ กด็ อี ยา่ ยา้ ยฐานทตี่ ง้ั จติ ไปไวท้ อี่ น่ื เปน็ อนั ขาด ใหต้ งั้ ใจบรกิ รรม ภาวนา พรอ้ มกบั นกึ ถงึ บรกิ รรมนมิ ติ เปน็ ดวงแกว้ ใสควบคกู่ นั ตลอดไป ๕. นิมิตต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น จะต้องน้อมไปตั้งไว้ท่ีศูนย์กลาง กายทั้งหมด ถ้านิมิตท่ีเกิดขึ้นแล้วหายไปก็ไม่ต้องตามหา ให้ภาวนา ประคองใจต่อไปตามปกติ ในท่ีสุดเม่ือจิตสงบ นิมิตย่อมปรากฏขึ้น ใหมอ่ กี การฝกึ สมาธเิ บอ้ื งตน้ เทา่ ทกี่ ลา่ วมาทง้ั หมดน้ี ยอ่ มเปน็ ปจั จยั ให้ เกดิ ความสขุ ไดพ้ อสมควร เมอื่ ซกั ซอ้ มปฏบิ ตั อิ ยเู่ สมอ ๆ ไมท่ อดทง้ิ จนได้ ดวงปฐมมรรคแลว้ กใ็ หห้ มนั่ ประคองรกั ษาดวงปฐมมรรคนนั้ ไวต้ ลอด ชีวิต ด�ำรงตนอยู่ในศีลธรรมอันดี ย่อมเป็นหลักประกันได้ว่าได้ท่ีพ่ึง ของชีวิตที่ถูกต้องดีงาม ที่จะส่งผลให้เป็นผู้มีความสุขความเจริญ ทั้งในภพชาตนิ ีแ้ ละภพชาตหิ น้า หากสามารถแนะน�ำตอ่ ๆ กนั ไป ขยายไปยังเหลา่ มนุษยชาติ อยา่ งไมจ่ �ำกัดเช้ือชาติ ศาสนา และเผ่าพนั ธุ์ สันตสิ ขุ อันไพบลู ยท์ ี่ทุก คนใฝ่ฝนั ก็ย่อมบังเกิดข้นึ อยา่ งแน่นอน 182 ท่ีสุดแหง่ ธรรม ถงึ ไดด้ ว้ ยความเคารพ www.kalyan

ประโยชน์ของการฝึกสมาธิ ๑. ผลต่อตนเอง ๑.๑ ด้านสขุ ภาพจิต ส่งเสริมให้คุณภาพของใจดีข้ึน คือ ท�ำให้จิตใจผ่องใส สะอาด บริสุทธ์ิ สงบ เยือกเย็น ปลอดโปร่ง โล่ง เบา สบาย มคี วามจ�ำ และสติปญั ญาดขี ึน้ ส่งเสริมสมรรถภาพทางใจ ท�ำให้คิดอะไรได้รวดเร็ว ถูกต้องและเลือกคดิ แตใ่ นสงิ่ ทด่ี เี ท่าน้ัน ๑.๒ ดา้ นพฒั นาบคุ ลิกภาพ จะเปน็ ผมู้ บี คุ ลกิ ภาพดี กระฉบั กระเฉง กระปรกี้ ระเปรา่ มคี วามองอาจสงา่ ผา่ เผย มผี วิ พรรณผอ่ งใส มีความม่ันคงทางอารมณ์ หนักแน่น เยือกเย็น และ เช่อื ม่นั ในตนเอง มีมนษุ ยสมั พนั ธด์ ี วางตัวไดเ้ หมาะสมกบั กาลเทศะ เปน็ ผมู้ เี สนห่ ์ เพราะไมม่ กั โกรธ มคี วามเมตตากรณุ าตอ่ บคุ คลทวั่ ไป ๑.๓ ด้านชีวิตประจำ� วนั ชว่ ยใหค้ ลายเครยี ด เปน็ เครอื่ งเสรมิ ประสทิ ธภิ าพในการ ทำ� งาน และการศึกษาเล่าเรยี น ชว่ ยเสรมิ ใหม้ สี ขุ ภาพรา่ งกายแขง็ แรง เพราะรา่ งกายกบั จิตใจย่อมมีอิทธิพลต่อกัน ถ้าจิตใจเข้มแข็ง ย่อมเป็นภูมิ ต้านทานโรคไปในตวั พทุ ธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจา้ 183 namitra.org

๑.๔ ด้านศีลธรรมจรรยา ยอ่ มเปน็ ผมู้ สี มั มาทฐิ ิ เชอื่ กฎแหง่ กรรม สามารถคมุ้ ครอง ตนให้พ้นจากความชั่วท้ังหลายได้ เป็นผู้มีความประพฤติดี เนอ่ื งจากจติ ใจดี ทำ� ใหค้ วามประพฤตทิ างกายและวาจาดี ตาม ไปดว้ ย ยอ่ มเปน็ ผมู้ คี วามมกั นอ้ ย สนั โดษ รกั สงบ และมขี นั ตเิ ปน็ เลิศ ย่อมเปน็ ผมู้ ีความเออ้ื เฟอื้ เผ่อื แผ่ เห็นประโยชน์สว่ นรวม มากกวา่ ประโยชนส์ ว่ นตวั ยอ่ มเปน็ ผมู้ สี มั มาคารวะและมคี วาม ออ่ นน้อมถ่อมตน ๒. ผลต่อครอบครวั ๒.๑ ท�ำให้ครอบครัวมีความสงบสุข เพราะสมาชิกใน ครอบครวั เห็นประโยชน์ของการประพฤติธรรม ทุกคนตง้ั มน่ั อย่ใู น ศลี ปกครองกันด้วยธรรม เด็กเคารพผูใ้ หญ่ ผูใ้ หญ่เมตตาเด็ก ทกุ คน มคี วามรกั ใครส่ ามคั คเี ปน็ นำ�้ หนง่ึ ใจเดยี วกัน ๒.๒ ท�ำให้ครอบครัวมีความเจริญก้าวหน้า เพราะสมาชิก ต่างกท็ ำ� หนา้ ที่ของตนโดยไมบ่ กพร่อง เป็นผู้มีใจคอหนกั แนน่ เม่ือมี ปญั หาครอบครวั หรอื มอี ปุ สรรคอนั ใด ยอ่ มรว่ มใจกนั แกไ้ ขปญั หาให้ ลลุ ่วงไปไดด้ ้วยดี ๓. ผลตอ่ สงั คมและประเทศชาติ ๓.๑ ทำ� ใหส้ งั คมสงบสขุ ปราศจากปญั หาอาชญากรรม และ ปญั หาสงั คมอ่ืน ๆ เพราะปัญหาท้ังหลายทีเ่ กิดขนึ้ ในสงั คม ไม่วา่ จะ เป็นปญั หาการฆ่า การขม่ ขนื โจรผ้รู า้ ย การทจุ รติ คอรร์ ปั ชัน ลว้ น เกดิ ขน้ึ มาจากคนทข่ี าดคณุ ธรรม เปน็ ผทู้ ม่ี จี ติ ใจออ่ นแอ หวน่ั ไหวตอ่ 184 ทีส่ ุดแหง่ ธรรม ถึงไดด้ ้วยความเคารพ www.kalyan

อ�ำนาจสิ่งยั่วยวนหรือกิเลสได้ง่าย ผู้ท่ีฝึกสมาธิย่อมมีจิตใจเข้มแข็ง มคี ณุ ธรรมในใจสงู ถา้ แตล่ ะคนในสงั คม ตา่ งฝกึ ฝนอบรมใจของตนให้ หนกั แนน่ มน่ั คง ปญั หาเหลา่ นกี้ จ็ ะไมเ่ กดิ ขนึ้ สง่ ผลใหส้ งั คม สงบสขุ ได้ ๓.๒ ทำ� ใหเ้ กิดความมีระเบยี บวินยั และเกดิ ความประหยดั ผู้ที่ฝึกใจให้ดีงามด้วยการท�ำสมาธิอยู่เสมอ ย่อมเป็นผู้รักความมี ระเบยี บวนิ ยั รกั ความสะอาด มคี วามเคารพกฎหมายบา้ นเมอื ง ดงั นนั้ บา้ นเมอื งเรากจ็ ะสะอาดนา่ อยู่ ไมม่ ีคนมกั ง่ายท้งิ ขยะลงบนพ้ืนถนน จะข้ามถนนก็เฉพาะตรงทางข้าม เป็นต้น เป็นเหตุให้ประเทศชาติ ไม่ต้องสิ้นเปลืองงบประมาณ เวลา และก�ำลังเจ้าหน้าท่ี ที่จะไปใช้ ส�ำหรบั แก้ปญั หาท่เี กดิ ขึ้นจากความไมม่ ีระเบียบวนิ ัยของประชาชน ๓.๓ ทำ� ใหส้ งั คมเจรญิ กา้ วหนา้ เมอื่ สมาชกิ ในสงั คมมสี ขุ ภาพ จติ ดรี กั ความเจรญิ กา้ วหนา้ มปี ระสทิ ธภิ าพในการทำ� งานสงู ยอ่ มสง่ ผลให้สังคมเจริญก้าวหน้าตามไปด้วย และจะสละความสุขส่วนตน ใหค้ วามร่วมมือกบั สว่ นรวมอยา่ งเต็มที่ และถา้ มีผู้ไม่ประสงค์ดี ตอ่ สงั คม จะมายแุ หยใ่ หเ้ กดิ ความแตกแยก กจ็ ะไมเ่ ปน็ ผลสำ� เรจ็ เพราะ สมาชิกในสังคมเป็นผู้มีจติ ใจหนักแน่นมเี หตผุ ล และเปน็ ผู้รกั สงบ พุทธคารวตา เคารพในพระพทุ ธเจ้า 185 namitra.org

๔. ผลตอ่ ศาสนา ๔.๑ ทำ� ใหเ้ ขา้ ใจพระพทุ ธศาสนาไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง และรซู้ งึ้ ถึงคุณค่าของพระพุทธศาสนา รวมท้ังรู้เห็นด้วยตัวเองว่า การฝึก สมาธไิ มใ่ ชเ่ รอื่ งเหลวไหล หากแตเ่ ปน็ วธิ เี ดยี วทจ่ี ะทำ� ใหพ้ น้ ทกุ ขเ์ ขา้ สู่นิพพานได้ ๔.๒ ทำ� ใหเ้ กดิ ศรทั ธาตง้ั มน่ั ในพระรตั นตรยั พรอ้ มทจี่ ะเปน็ ทนายแกต้ า่ งใหก้ บั พระศาสนาอนั จะเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ในการเผยแผ่ การปฏบิ ัตธิ รรมทถ่ี กู ต้อง ให้แพร่หลายไปอยา่ งกวา้ งขวาง ๔.๓ เป็นการสืบอายุพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง ตลอดไป เพราะตราบใดท่ีพุทธศาสนิกชนยังสนใจปฏิบัติธรรม เจรญิ ภาวนาอยู่ พระพุทธศาสนากจ็ ะเจริญรุ่งเรืองอยตู่ ราบนั้น ๔.๔ จะเปน็ กำ� ลังส่งเสริมทะนบุ �ำรุงศาสนา โดยเม่อื เขา้ ใจ ซาบซ้ึงถึงประโยชน์ของการปฏิบัติธรรมด้วยตนเองแล้ว ย่อมจะ ชกั ชวนผอู้ นื่ ใหท้ ำ� ทาน รกั ษาศลี เจรญิ ภาวนาตามไปดว้ ย และเมอื่ ใด ท่ีทุกคนในสังคมตั้งใจปฏิบัติธรรม ท�ำทาน รักษาศีล และเจริญ ภาวนา เมอ่ื นนั้ ยอ่ มเปน็ ทหี่ วงั ไดว้ า่ สนั ตสิ ขุ ทแี่ ทจ้ รงิ กจ็ ะบงั เกดิ ขน้ึ อยา่ งแนน่ อน 186 ท่สี ุดแหง่ ธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ www.kalyan

namitra.org

ทส่ี ดุ แห่งธรรม ๑ถึงได้ด้วยความเคารพ ตอน พทุ ธคารวตา ทตฺตชโี ว ภิกขฺ ุ เลขมาตรฐานสากลประจาำ หนงั สือ ISBN 978-616-8188-06-4 ทป่ี รึกษา พระมหาสมเกยี รติ วรยโส (ป.ธ. ๙) พระครสู งั ฆรกั ษอ์ นรุ กั ษ์ โสตถฺ โิ ก คณะผจู้ ดั ทาำ อาจารยส์ วุ ณยี ์ ศรโี สภา กองวชิ าการ อาศรมบณั ฑติ พระพสิ ทุ ธ์ิ านสทุ โฺ ธ ออกแบบปกและรปู เลม่ พระภทั รพงษ์ เหมภทโฺ ท พระชาญณรงค์ ปคณุ ธมโฺ ม ภาพประกอบ ไพบลู ย์ สบื สาย ขวญั จติ ต์ จติ สนิ ธุ พิมพ์ครง้ั ที่ ๑ จารวุ รรณ วศนิ สกลุ สธุ ดิ า จนิ ดากจิ นกุ ลู จำานวนพิมพ์ ประภสั สร คาำ ภโิ ร รดั เกลา้ ลว่ิ เฉลมิ วงศ์ ลิขสิทธิ์ บศุ ฎี ภสู่ นั ตสิ มั พนั ธ์ สริ วิ รรณ อนนั ตส์ ขุ สกลุ จดั พมิ พ์โดย จรรี ตั น์ พสั ดธุ าร ชนดิ า ซม้ิ เจรญิ พิมพท์ ่ี ธารารตั น์ อนิ ทรเสนา ทมี วชิ าการอบุ าสกิ า รนุ่ ๒๒ นนั ทยิ า แสนจนั ทร์ ศริ วิ รรณ คาำ คมุ้ กองพทุ ธศลิ ป์ ศนู ยภ์ าพนง่ิ ๒๑ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ ๑๓,๐๐๐ เลม่ มลู นธิ ธิ รรมกาย กองวชิ าการ อาศรมบณั ฑติ มลู นธิ ธิ รรมกาย บรษิ ทั รงุ่ ศลิ ปก์ ารพมิ พ์ (๑๙๗๗) จาำ กดั Nข้อaมtiลูoทnาaงlบLรibรณraาryนุกoรfมTขhอaงiสlaำาnนdักหCอaสtมaดุloแgหin่งชgาinติ Publication Data พระเผด็จ ทตฺตชีโว. ทีส่ ุดแห่งธรรมถึงไดด้ ้วยความเคารพ.-- ปทมุ ธานี : กองวิชาการ อาศรมบณั ฑิต มูลนิธธิ รรมกาย, 2561. 208 หนา้ .-- (ชุดที่ 1). 1. พุทธศาสนา. 2. พระพทุ ธเจา้ . I. กองพุทธศิลป,์ ผู้วาดภาพประกอบ. II. ชอื่ เรือ่ ง. 294.3 ISBN 978-616-8188-06-4 www.kalyan

namitra.org

www.kalyanamitra.org