รวมเล่มรายงานสมบูรณ์ ผอ.วงศิริ

รายงานการประเมนิ โครงการ สถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข โรงเรยี นบา้ นหนองไผ่ วงศิริ หวังเหนีย่ วกลาง ผู้อานวยการสถานศกึ ษา โรงเรยี นบา้ นหนองไผ่ สานักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต 5 สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

กิตตกิ รรมประกาศ รายงานการประเมินโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติด โรงเรยี นบ้านหนองไผ่ สานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 5 ฉบับน้ี สาเรจ็ ได้ดว้ ยความชว่ ยเหลือ อยา่ งดยี งิ่ จากผู้เชีย่ วชาญในการตรวจพจิ ารณาเครื่องมือท่ใี ชใ้ นการประเมินโครงการ และได้กรณุ าให้ ขอ้ เสนอแนะในการปรบั ปรงุ แก้ไขแบบสอบถามและแบบประเมนิ ที่ใช้เป็นเครื่องมือเกบ็ รวบรวมข้อมูล ในโครงการอยา่ งใกล้ชดิ นบั ต้ังแตเ่ รม่ิ ตน้ จนเสร็จสมบูรณซ์ ึง่ ประกอบดว้ ย นายปญั ญา หวงั รวมกลาง ผอู้ านวยการโรงเรยี นชุมชนหนองหวั ฟาน สังกดั สานกั งานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศกึ ษา นครราชสีมา เขต 5 นางปยิ าภรณ์ พึ่งโคกสงู ผูอ้ านวยการโรงเรียนบา้ นสระแจง สงั กดั สานักงาน เขตพนื้ ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษานครราชสมี า เขต 5 นายเอกภพ บารุงกลาง ผอู้ านวยการโรงเรียน บา้ นโจด (ท้าวสุรนารี อนุสรณ์ 4) สงั กัดสานักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษานครราชสมี า เขต 5 ทีไ่ ด้กรุณาให้คาแนะนา ขา้ พเจ้ารูส้ กึ ซาบซึง้ และขอบพระคุณในความกรณุ าของท่านเป็นอย่างย่ิง ขอขอบคณุ คณะครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และนกั เรียนโรงเรียน บา้ นหนองไผ่ ทุกคน ท่ีให้ข้อมูลตอบแบบสอบถามประเมนิ ผลการดาเนนิ งานโครงการสถานศึกษา สขี าวปลอดยาเสพติด จนสาเร็จลลุ ว่ งขอขอบพระคณุ เป็นอย่างย่งิ อนึ่ง คุณคา่ อนั พงึ มขี องรายงานฉบับน้ี ซ่งึ อาจจะเป็นประโยชน์ตอ่ วงการศกึ ษาอยู่ บา้ ง ข้าพเจา้ ขอมอบใหผ้ สู้ นใจการศึกษาท้งั มวล และขอมอบเปน็ กตัญญกู ตเวทแี ดค่ ุณบดิ า คุณมารดา และบรู พาจารยท์ ุกทา่ นที่ไดอ้ บรมส่ังสอนข้าพเจ้ามาจนทาให้ขา้ พเจา้ สามารถดารงตน และบรรลุผลสาเร็จได้จนถึงบัดน้ี ดว้ ยความสานกึ ในพระคุณของทา่ นเป็นอย่างสูงยิง่ ขอขอบพระคุณไว้ ณ ท่ีนด้ี ว้ ย วงศริ ิ หวงั เหน่ียวกลาง

ก ช่ือเรือ่ ง รายงานการประเมนิ โครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข โรงเรียนบา้ นหนองไผ่ ผู้ศึกษา นางวงศิริ หวังเหนยี่ วกลาง สงั กดั โรงเรียนบ้านหนองไผ่ สานกั งานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษา ประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต 5 ปีทปี่ ระเมิน 2563 บทคัดยอ่ การศึกษาครง้ั น้ี มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินสภาพการดาเนินงานโครงการสถานศึกษา สขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ของโรงเรยี นบ้านหนองไผ่ สานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประถมศกึ ษานครราชสมี า เขต 5 โดยใช้รปู แบบการประเมินผลโครงการแบบซิป (CIPP Model) ตามแนวคดิ ของ สตัฟเฟลิ บมี (Stufflebeam) ซงึ่ มงุ่ ประเมนิ 4 ดา้ น ในองค์ประกอบ 4 ด้าน คอื (1) การประเมินบรบิ ท (Context Evaluation) ของโครงการ (2) การประเมินปจั จัยเบอ้ื งต้น (Input Evaluation) (3) การประเมนิ กระบวนการ (Process Evaluation) (4) การประเมินผลผลติ (Product Evaluation) กลมุ่ เป้าหมาย 31 คน ไดแ้ ก่ ผู้บริหาร ครผู ้สู อน คณะกรรมการสถานศึกษา ข้นั พ้นื ฐาน และนกั เรียน โดยผศู้ กึ ษาไดจ้ ัดลาดับการนาเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากแบบสอบถาม ทั้ง 2 ฉบับการวเิ คราะหข์ ้อมูลใชว้ ธิ ีการหาค่าเฉลีย่ ( X ) ค่าเบ่ยี งเบนมาตรฐาน (S.D.) และร้อยละ ผลการศึกษาพบวา่ 1. ผลการประเมนิ สภาพแวดล้อมของโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และ อบายมขุ โดยรวมอยู่ในระดับ มาก (X =4.10, S.D.=0.73) 2. ผลการประเมนิ ปจั จยั นาเข้าท่ีใช้ในการดาเนนิ โครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โดยรวมอย่ใู นระดบั มาก (X =4.28, S.D.=0.83) 3. ผลการประเมินกระบวนการในการดาเนินโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ โดยรวมอยใู่ นระดบั มากที่สดุ (X =4.55, S.D.=0.87) 4. ผลการประเมินผลผลิตของโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ซึง่ ผลการประเมนิ ประเมินความรู้ ความเขา้ ใจเกีย่ วกบั สถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ

ข อบายมุข ของผบู้ ริหาร ครูผู้สอน คณะกรรมการสถานศกึ ษาข้ันพื้นฐาน และนกั เรยี นปกี ารศึกษา 2563 พบว่า โดยรวมผลการประเมนิ ความรู้ความเขา้ ใจผา่ นเกณฑข์ ัน้ ตา่ ทีก่ าหนด จานวน 31 คน คดิ เป็นรอ้ ยละ 96.77 ผ่านเกณฑ์ที่กาหนด และผลการประเมินคณุ ลกั ษณะทพี่ ึงประสงค์ มภี มู คิ มุ้ กัน และจิตสานกึ ท่จี ะไมไ่ ปเกย่ี วข้องกับยาเสพติดและอบายมขุ มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรมและวฒั นธรรมใน การดารงชวี ติ อย่รู ว่ มกบั ผอู้ ่ืนได้อย่างมีความสขุ โดยรวมอยใู่ นระดับ มากทสี่ ดุ (X =4.60, S.D.=0.78)

ค สารบัญ เรอ่ื ง หนา้ กิตติกรรมประกาศ บทคัดย่อ .................................................................................................................................. ก สารบญั ...................................................................................................................................... ค สารบญั ตาราง ......................................................................................................................... จ สารบญั ภาพประกอบ .............................................................................................................. ฉ บทที่ 1 บทนา ...................................................................................................................... 1 ความเปน็ มาและความสาคัญของปัญหา .......................................................................... 1 ความมงุ่ หมายของการศึกษา ............................................................................................ 3 ขอบเขตของการศึกษา .................................................................................................... 4 นยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ ............................................................................................................ 5 ประโยชนท์ ี่คาดวา่ จะได้รบั ............................................................................................... 7 กรอบแนวคิดการศึกษา .................................................................................................... 8 บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี ก่ียวขอ้ ง ............................................................................... 9 นโยบายรฐั บาลในการปอ้ งกันและแก้ปญั หายาเสพติด .................................................... 9 การดาเนนิ งานดา้ นการปอ้ งกันและแกป้ ัญหาสารเสพตดิ ของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ......... 11 นโยบายกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ดา้ นการป้องกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพติด ....................... 13 แนวทางการดาเนินงานปอ้ งกันและแกไ้ ขพฤตกิ รรมไมพ่ งึ ประสงค์ ................................... 16 การดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข .......................... 20 การดาเนินงานกิจกรรมหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสขี าว .......................................................... 29 แนวคิดเก่ียวกับการประเมินโครงการ ............................................................................... 35 บริบทของโรงเรยี นบา้ นหนองไผ่ ....................................................................................... 45 งานวิจัยทเ่ี กยี่ วข้อง .......................................................................................................... 45 บทท่ี 3 วธิ กี ารประเมิน ......................................................................................................... 53 กล่มุ เปา้ หมาย ................................................................................................................... 53 เครอื่ งมือทใี่ ช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ............................................................................. 53 วิธีการสร้างเคร่ืองมือ ........................................................................................................ 56

ง สารบญั (ตอ่ ) เร่ือง หน้า การเก็บรวบรวมข้อมลู ...................................................................................................... 58 การวิเคราะห์ขอ้ มลู ......................................................................................................... 58 สถติ ทิ ใี่ ชใ้ นการวเิ คราะหข์ อ้ มูล ........................................................................................ 60 บทที่ 4 ผลการวเิ คราะห์ขอ้ มลู ............................................................................................. 63 สัญลักษณท์ ี่ใชใ้ นการวิเคราะหข์ ้อมลู ............................................................................... 63 การวเิ คราะหข์ ้อมูล .......................................................................................................... 63 ผลวิเคราะหข์ อ้ มลู ............................................................................................................ 64 บทที่ 5 สรปุ ผล อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ ................................................................... 74 ความมงุ่ หมายของการศกึ ษา ............................................................................................ 74 กล่มุ เป้าหมาย ..................................................................................................................... 74 เครอื่ งมอื ท่ีใชใ้ นการเกบ็ รวบรวมข้อมลู ............................................................................... 75 สรุปผล ............................................................................................................................ 76 อภิปรายผล ..................................................................................................................... 76 ขอ้ เสนอแนะ .................................................................................................................... 80 บรรณานุกรม .......................................................................................................................... 81 ภาคผนวก ............................................................................................................................... 85 ภาคผนวก ก แบบสอบถามโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ .... 86 ภาคผนวก ข แบบประเมินความสอดคลอ้ งระหวา่ งเนอื้ หากับวัตถุประสงค์ โครงการ สถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โรงเรยี นบา้ นหนองไผ่ มิตรภาพท่ี 93 สานกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษาประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต 5 ......................................................................................................... 94 ภาคผนวก ค ค่าความเชือ่ มนั่ ของแบบสอบถาม .............................................................. 101 ภาคผนวก ง คา่ ดชั นคี วามสอดคล้องของแบบสอบถาม ................................................... 106 ภาคผนวก จ รายนามผ้เู ชีย่ วชาญ ................................................................................. 116 ภาคผนวก ฉ หนังสอื เผยแพร่ผลงานทางวิชาการ ........................................................... 118 ประวตั ผิ วู้ จิ ัย ............................................................................................................................ 157

จ สารบัญตาราง ตาราง หน้า ตาราง 3.1 โครงสรา้ งเคร่อื งมอื ของการประเมนิ โครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติด และอบายมขุ ปกี ารศกึ ษา 2563 โรงเรยี นบ้านหนองไผ่ สานกั งานเขตพื้นท่ี การศึกษาประถมศกึ ษานครราชสมี า เขต 5 ........................................................... 55 ตาราง 4.1 ค่าเฉล่ยี ค่าเบ่ยี งเบนมาตรฐานสภาพแวดล้อมของรายงานการประเมินโครงการ สถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข โรงเรียนบา้ นหนองไผ่ สานักงาน เขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษานครราชสมี า เขต 5 โดยรวมและจาแนกเป็น รายดา้ น .................................................................................................................. 64 ตาราง 4.2 คา่ เฉลย่ี ค่าเบ่ยี งเบนมาตรฐานปัจจัยนาเข้าที่ใช้ในการดาเนินโครงการสถาน ศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โรงเรยี นบ้านหนองไผ่ สานกั งานเขต พ้ืนทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต 5 โดยรวมและจาแนกเป็น รายด้าน ................................................................................................................ 66 ตาราง 4.3 คา่ เฉลย่ี คา่ เบยี่ งเบนมาตรฐานกระบวนการในการดาเนินผลการประเมินกระบวน การในการดาเนินรายงานการประเมินโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข โรงเรยี นบ้านหนองไผ่ สานักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษา นครราชสมี า เขต 5 โดยรวมและจาแนกเป็นรายด้าน ........................................... 68 ตาราง 4.4 จานวนและรอ้ ยละของผลการประเมินความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับสถานศึกษา สขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ของผบู้ รหิ าร ครผู ู้สอน คณะกรรมการ สถานศกึ ษาขนั้ พ้ืนฐาน และนกั เรียนปีการศึกษา 2562 โรงเรียนบ้านหนองไผ่ สานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสมี า เขต 5 ................................ 71 ตาราง 4.5 คา่ เฉลีย่ คา่ เบย่ี งเบนมาตรฐานผลการประเมนิ คุณลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงค์ มีภูมิค้มุ กนั และจติ สานึกทจี่ ะไมไ่ ปเกีย่ วข้องกบั ยาเสพตดิ และอบายมุข มีคุณธรรม จริยธรรม และวฒั นธรรมในการดารงชวี ิต อย่รู ว่ มกบั ผอู้ ืน่ ได้อย่างมีความสุข โดยรวมและ จาแนกเป็นรายดา้ น ................................................................................................. 72

ฉ สารบัญภาพประกอบ ภาพประกอบ หน้า ภาพท่ี 1 กรอบแนวคิดในการประเมนิ โครงการ .......................................................... 8 ภาพท่ี 2 เป้าหมายสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ............................ 15 ภาพที่ 3 แผนผังสคู่ วามสาเร็จการดาเนนิ งานโครงการสถานศกึ ษาสขี าวปลอด ยาเสพติดและอบายมุข กระทรวงศึกษาธิการ ................................................. 19 ภาพที่ 4 แผนผงั กระบวนการดาเนินงานในสถานศกึ ษาโครงการสถานศึกษา สีขาวปลอดยาเสพติด และอบายมุข ............................................................... 24 ภาพท่ี 5 แผนภาพโครงสร้างกจิ กรรมหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสีขาว ................................ 33 ภาพที่ 6 แผนภมู ิกลยุทธ์และกจิ กรรมห้องเรียนสีขาว/แผนกสีขาว ................................ 34 ภาพท่ี 7 แสดงความสัมพนั ธข์ องประเภทการประเมินและประเภทการตัดสนิ ใจใน รูปแบบการประเมินแบบซิปป์ (CIPP Model) ................................................ 44

บทที่ 1 บทนำ ควำมเป็นมำและควำมสำคญั ของปญั หำ จากสภาพสงั คมท่ีเปลีย่ นแปลงไปอยา่ งมากในปัจจุบัน การส่ือสารเทคโนโลยีต่าง ๆ สง่ ผลกระทบต่อประชาชนทั้งในเชิงบวกและเชิงลบ ซงึ่ ปรากฏปญั หาให้เห็นมากมาย ทง้ั ทางด้าน เศรษฐกจิ ด้านสังคม และดา้ นอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาการแพรร่ ะบาดของยาเสพติด อนั นามาซึง่ ปัญหาครอบครวั ท่ีเกิดความทกุ ข์ ความวติ กกังวล ความเครยี ด มกี ารปรับตัวท่ีไม่ เหมาะสม หรืออ่ืน ๆ ความสาเร็จที่เกิดข้ึนจากการพฒั นานักเรยี นใหเ้ ป็นคนดี มคี ุณธรรมตามความ คาดหวังนนั้ ต้องอาศัยความร่วมมือจากผทู้ ่เี กย่ี วข้องทุกฝา่ ย โดยเฉพาะบุคลากรทางการศึกษา ทุกคนในสถานศึกษา ซ่งึ มีครูเปน็ หลักสาคญั ในการดาเนินการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของนกั เรียนให้ เติบโตงดงามและเป็นบุคคลท่มี ีคุณค่าของสังคม (สานักสง่ เสรมิ กิจการการศกึ ษา. 2559 : 14) การพัฒนานักเรยี นให้เป็นบุคคลทมี่ คี ณุ ภาพทัง้ ดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ และสตปิ ญั ญา มีความรู้ ความสามารถ และมีคณุ ธรรมจรยิ ธรรม ดาเนินวิถชี วี ิตที่เป็นสุขตามท่สี ังคมมุง่ หวัง โดย ผา่ นกระบวนการทางการศกึ ษาท่สี ถานศกึ ษาทกุ แห่งต้องดาเนินการจัดการศกึ ษาตามนโยบายของ กระทรวงศกึ ษาธกิ ารที่ตอ้ งการใหเ้ ยาวชนเป็นคนเกง่ คนดี ดารงตนใหอ้ ยู่ในสังคมอย่างมคี วามสขุ นอกจากจัดกิจกรรมทสี่ ง่ เสริมและสนับสนุนใหน้ ักเรียนได้รับกระบวนการเรยี นรแู้ ลว้ การป้องกนั และการชว่ ยเหลอื แก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกดิ ข้ึนจากปจั จยั เสี่ยงรอบสถานศึกษาทม่ี ีพฤติกรรมไป เก่ียวข้องกบั ยาเสพติด การพนัน หนเี รยี น ทะเลาะววิ าท เป็นปญั หาสังคมทผี่ ู้ปกครอง ครู อาจารย์ ทุกคนทเ่ี กีย่ วข้องต้องเขา้ ไปชว่ ยเหลอื และแก้ไขปัญหาไม่ใหม้ ีพฤตกิ รรมเส่ยี ง ซึง่ มาจาก ปจั จยั เสีย่ งและผลกระทบจากแหลง่ อบายมุข ปัจจยั เส่ยี งและผลกระทบจากแหล่งอบายมขุ ดา้ นบุคคล คอื เดก็ และเยาวชนตกอยใู่ นสภาวะเสย่ี ง ด้านครอบครัว เด็กขาดความอบอ่นุ แตกแยก เหินห่าง ด้านสถานศึกษา ครสู อนแบบทอ่ งจา มุง่ วิชาการขาดการพฒั นารอบด้าน ด้านชุมชนมีความยากไร้ ออ่ นแอ หวังรอรับความชว่ ยเหลอื ซ่งึ จากการสารวจขอ้ มลู ปจั จัยเสยี่ ง ของหนว่ ยงาน องคก์ รทเี่ ก่ียวขอ้ งกับการปราบปรามและแก้ไขปญั หายาเสพตดิ ท้งั ภาครฐั และ เอกชนสรุปสภาพปัญหายาเสพตดิ ได้ คือ สถานการณ์แพร่ระบาดของยาเสพตดิ และแหลง่ อบายมุขเริ่มในกล่มุ หลงผิด แล้วแพร่กระจายไปสู่ครอบครัวและสถานศึกษา ทาใหจ้ านวนคนตดิ ยาเสพตดิ ทเ่ี ปน็ เด็กและเยาวชนมีจานวนเพิม่ มากข้นึ การผลิตและการจาหนา่ ยยาเสพตดิ มี

2 เทคโนโลยสี ูง และการกระจายยาเสพติดอย่างรวดเร็วจนยากในการปราบปราม มกี ารสร้างระบบ เครอื ขา่ ยการจาหน่ายเหมอื นสินค้าจาหน่ายตรงใน กลุ่มนักเรียน นักศกึ ษา สภาพสังคม ครอบครัว และชุมชน เปลย่ี นแปลงทาให้วิถชี ีวติ มีความเสย่ี ง แตกหัก เหินหา่ ง และออ่ นแอ การ บริหารจดั การของหน่วยงานรฐั ที่ขาดเอกภาพ หน่วยงานไม่บรู ณาการ ต่างคนตา่ งทา ขาดความ ตอ่ เน่ือง ผู้ตดิ ยาเสพตดิ ยังวนเวียนอยู่ในวงจรแหง่ ความช่ัวร้าย เปน็ ภาระของสงั คม ทาใหป้ ระเทศ ขาดศักยภาพในการแข่งขันในเวทีโลก กระทรวงศึกษาธิการได้กาหนดยุทธศาสตร์และกลยุทธ์ิการป้องกันยาเสพติดใน สถานศึกษา คือยุทธศาสตร์ด้านการป้องกัน ยุทธศาสตร์ด้านการค้นหา ยุทธศาสตร์ด้านการ เฝ้าระวัง ยุทธศาสตร์ด้านการบริหารจัดการ และยุทธศาสตร์ด้านการรักษา โดยจัดระบบการ ดาเนินงานตามโครงการสถานศึกษาสขี าวปลอดยาเสพติดและอบายมุขภายใต้กลยทุ ธ์ 4 ต้อง 2 ไม่ ที่กาหนดใหส้ ถานศึกษาตอ้ งมียุทธศาสตร์ ต้องมแี ผนงาน ต้องมีระบบขอ้ มลู ต้องมีเครอื ขา่ ย ไม่ปกปิดข้อมูลและไมไ่ ล่นกั เรียนออก มาตรการป้องกันเด็กและเยาวชนก่อนวัยเสี่ยงและในวัย เสี่ยงไม่ให้เข้าไปเกยี่ วข้องกบั ยาเสพติด เรยี นรู้ถึงโทษและพิษภยั ของยาเสพติด ร้จู ักวิธปี ฏิเสธ หลีกเล่ียงยาเสพตดิ และใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ ปน็ ประโยชน์เพ่อื หลีกเลยี่ งการหมกมนุ่ มวั่ สมุ กบั ยาเสพตดิ และอบายมุข ตลอดจนดูแลช่วยเหลอื นกั เรยี นทไี่ ปเกีย่ วขอ้ งกับยาเสพตดิ จึงไดก้ าหนดนโยบายให้ ผบู้ ริหารองค์กรหลักหน่วยงานและสถานศกึ ษาดาเนินการ คือ ผ้บู ริหารทุกระดับนานโยบาย การป้องกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพตดิ ไปสกู่ ารปฏิบัติ จัดทาแผนปฏิบัติการครอบคลมุ ทกุ กลุม่ เปา้ หมาย และการมสี ่วนรว่ มของทุกหน่วยงานทเ่ี กีย่ วข้องทั้งในและนอกสถานศึกษา ตอ้ งให้ ความสาคญั และมีจิตสานกึ ร่วมกันท่ีจะปกปอ้ งคุม้ ครองดูแลช่วยเหลอื นักเรียนไม่ให้ไปเกี่ยวข้อง กับยาเสพติด ให้ความร่วมมือและร่วมแรงร่วมใจจดั กิจกรรมทั้งในหลักสตู รและกิจกรรมพัฒนา ผเู้ รยี น ส่วนผู้บรหิ ารสถานศกึ ษา สง่ เสริม สนับสนุนจัดกิจกรรมป้องกันและเฝ้าระวงั ยาเสพติดใน สถานศกึ ษาเปน็ สว่ นหน่งึ ของการเรยี นการสอน เช่น กิจกรรม TO BE NUMBER ONE กจิ กรรม เชิงสรา้ งสรรค์ต่าง ๆ ค่ายคุณธรรม กจิ กรรมลกู เสือและเนตรนารปี อ้ งกันยาเสพตดิ กจิ กรรมกีฬา ปอ้ งกนั ยาเสพตดิ สง่ เสริมการรวมกลมุ่ ของนักเรียนนักศกึ ษา ทง้ั ในสว่ นของชมรมและสภา นักเรียน สถานศึกษาจัดการเรยี นการสอนให้ความรู้ เสริมสรา้ งจิตสานกึ ทกั ษะชวี ิต ภมู ิค้มุ กัน ตอ่ ต้านยาเสพติด และอบายมขุ จดั ระบบดูแลช่วยเหลอื นักเรียน นักศกึ ษาทุกคนให้ทวั่ ถงึ โดย สรา้ งเครอื ขา่ ยแกนนาทุกระดบั ในสถานศึกษา (กระทรวงศกึ ษาธิการ. 2558 : 22) โรงเรียนบา้ นหนองไผ่ ซึ่งเป็นโรงเรยี นทป่ี ระถมศกึ ษาทอ่ี ยูใ่ นชุมชน ได้เล็งเห็น ความสาคญั การสเสริมสร้างจิตสานกึ ทักษะชวี ติ ภูมิคุ้มกันในการตอ่ ต้านยาเสพตดิ และเพอื่ พฒั นาคุณภาพชวี ติ ของนักเรยี นให้เติบโตงดงามและเปน็ บคุ คลท่มี คี ณุ คา่ ของสังคม มคี ณุ ธรรม

3 จริยธรรมดาเนินชวี ติ ทเี่ ป็นสุขตามที่สังคมม่งุ หวังและยงั ดาเนนิ การตามนโยบายของกระทรวง ศึกษาธกิ ารทตี่ ้องการให้นกั เรียนเป็นคนเก่ง คนดี ดารงตนให้อยู่ในสังคมอยา่ งมีความสขุ จงึ ไดน้ า โครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข มาใช้บูรณาการในการจดั กิจกรรม การสอน ซึ่งนอกจากจะเปน็ กจิ กรรมที่สง่ เสริมสนบั สนุนให้นักเรียนได้รบั กระบวนการเรยี นร้แู ล้ว การปอ้ งกันและการช่วยเหลือแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ทเ่ี กดิ ข้นึ จากปจั จัยเสี่ยงรอบสถานศึกษาท่ีมี พฤติกรรมไปเกี่ยวขอ้ งกับยาเสพตดิ การพนัน หนีเรยี น ทะเลาะววิ าท เป็นปัญหาสังคมที่ ผูป้ กครอง ครู อาจารย์ ตอ้ งเขา้ ไปชว่ ยเหลอื และแกไ้ ขปญั หาไมใ่ หม้ พี ฤติกรรมเส่ียง ปรับเปล่ยี น พฤติกรรม ความคดิ การแกไ้ ขปญั หาตามกระบวนการคิดเปน็ แก้ปญั หาเป็น ซึง่ มีการดาเนิน โครงการอยา่ งต่อเนอ่ื ง โดยใช้แนวคดิ และหลกั การของ 4 ประสาน 2 ค้า ซ่งึ 4 ประสาน ได้แก่ ผู้บรหิ ารสถานศึกษา ผูแ้ ทนครู ผแู้ ทนผู้ปกครอง ผ้แู ทนนกั เรียนและส่วนของ 2 ค้า เดมิ เปน็ ผูแ้ ทน ชมุ ชน แตพ่ ื้นทเ่ี สี่ยงเพ่มิ มากขึ้นจงึ ได้กาหนดใหม่เพอ่ื ให้มีบุคลากรสาคญั ทจ่ี ะเข้ามาช่วย สถาน ศึกษาในการดาเนินงานสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข ไดแ้ ก่ตารวจ ทหาร ผ้นู า ท้องถน่ิ และผู้นาศาสนา ซง่ึ อยู่ในบรเิ วณทอ้ งถ่ินและชุมชนทัง้ นี้เพื่อชว่ ยสถานศึกษาให้มมี าตรการ ป้องกนั และปราบปรามผู้จาหนา่ ย/ผู้เสพ มาตรการความปลอดภยั เป็นการเพ่มิ ความม่นั ใจให้กับ ผู้บริหารสถานศึกษา ครู อาจารย์ในการป้องกันและแก้ไขปัญหายา เสพตดิ แหลง่ อบายมุขรอบ สถานศกึ ษา ดังน้ัน เพ่ือให้โรงเรียนบ้านหนองไผ่มรี ะบบการปอ้ งกันทเี่ ขม้ แข็ง ต่อเน่อื งและยัง่ ยนื จึงจดั ให้มีการดาเนินงานตามยุทธศาสตร์ 5 มาตรการและกลยุทธ์ 4 ต้อง 2 ไม่ เพือ่ เปน็ แนว ทางการดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ผู้รายงานในฐานะผูอ้ านวยการสถานศกึ ษา และเปน็ ผู้นาคณะทางานของโครงการ สถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข โดยทุกกจิ กรรมประสานความร่วมมือจากผ้ทู ่ีมี ส่วนเกี่ยวข้องจากทกุ หนว่ ยงาน องคก์ รอย่างเปน็ ระบบ โดยมงุ่ หวงั ใหก้ ารขบั เคลือ่ นโครงการ บรรลตุ ามวตั ถุประสงค์อยา่ งมีประสิทธภิ าพทงั้ ด้านปริมาณและคณุ ภาพเพื่อเป็นสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ผู้รายงานไดเ้ ลอื กรปู แบบการประเมนิ ผลสาเรจ็ โครงการแบบซิป (CIPP Model) ตามแนวคิดของสตฟั เฟลิ บมี (Stufflebeam) ซง่ึ มุ่งประเมนิ 4 ดา้ น ไดแ้ ก่ ดา้ น สภาพแวดล้อม (Context) ดา้ นปจั จัยนาเขา้ (Input) ดา้ นกระบวนการ (Process ) และด้าน ผลผลติ (Product) เพ่ือนาผลไปปรบั ปรุงพัฒนาการดาเนินโครงการในสถานศกึ ษาตอ่ ไป

4 ควำมมงุ่ หมำยของกำรศกึ ษำ 1. เพื่อประเมินสภาพแวดล้อมของโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และ อบายมขุ 2. เพ่ือประเมนิ ปัจจยั นาเขา้ ที่ใชใ้ นการดาเนินโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 3. เพ่อื ประเมนิ กระบวนการในการดาเนินโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ 4. เพ่อื ประเมินผลผลติ ของโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ขอบเขตของกำรศกึ ษำ การประเมนิ ครงั้ นี้ ผู้ศกึ ษาได้กาหนดขอบเขตของการประเมนิ ไวด้ ังน้ี 1. เนือ้ หาการประเมิน เป็นการประเมินโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โดยใช้ รูปแบบการประเมินโครงการแบบซปิ (CIPP Model) ตามแนวคิดของสตัฟเฟิลบีม (Stufflebeam) ประกอบดว้ ยขอบข่ายการประเมิน 4 ด้าน คอื 1.1 ด้านสภาพแวดล้อมของโครงการ (Context Evaluation) 1.1.1 ความสอดคล้องของวัตถุประสงค์โครงการกับนโยบายกระทรวงศึกษาธกิ าร นโยบายการศกึ ษา สภาพปัจจุบัน ปญั หา และความตอ้ งการของโรงเรียน 1.1.2 ความเหมาะสมและความเปน็ ไปไดข้ องวัตถปุ ระสงคโ์ ครงการ 1.1.3 ความเหมาะสมและความเป็นไปไดข้ องกจิ กรรม 1.1.4 ความสอดคล้องของวัตถุประสงค์และกจิ กรรมท่ีจดั ขึ้น 1.2 ด้านปัจจัยนาเขา้ ของโครงการ (Input Evaluation) 1.2.1 ความเหมาะสมและความเพียงพอของงบประมาณ 1.2.2 ความเหมาะสมและความเพยี งพอของบุคลากร 1.2.3 ความเหมาะสมและความเพยี งพอของอาคารสถานที่ 1.2.4 ความเหมาะสมและความเพยี งพอของวสั ดุ ครภุ ณั ฑ์ 1.2.5 ความเหมาะสมและความเพียงพอของส่งิ อานวยความสะดวก 1.2.6 ความรว่ มมอื ของชุมชนและหน่วยงานตา่ ง ๆ ท่ีเกยี่ วข้อง

5 1.3 ดา้ นกระบวนการของโครงการ (Process Evaluation) 1.3.1 การประชุมวางแผนการดาเนินงาน 1.3.2 การจดั กิจกรรมต่าง ๆ ภายใตแ้ ผนงานที่วางไว้ 1.3.3 การนิเทศตดิ ตาม และการประเมนิ ผลการดาเนนิ งานตามแผนงาน 1.4 ดา้ นผลผลติ ของโครงการ (Product Evaluation) 1.4.1 ความรู้ ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั โครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 1.4.2 เยาวชนมคี ณุ ลักษณะที่พงึ ประสงค์ รู้วิธีการป้องกันตนให้ห่างไกลจากยา เสพติดและอบายมุข มคี ุณธรรม จรยิ ธรรมและวัฒนธรรมในการดารงชีวติ อยู่ร่วมกับผู้อนื่ ไดอ้ ย่าง มคี วามสขุ 2. กล่มุ เปา้ หมาย 2.1 กลมุ่ เปา้ หมาย ทีใ่ ชใ้ นการศกึ ษาในคร้งั นี้ไดแ้ ก่ ผ้บู รหิ าร ครูผู้สอน คณะกรรมการ สถานศึกษาขนั้ พื้นฐานและนักเรยี นโรงเรยี นบา้ นหนองไผ่ ปีการศกึ ษา 2563 จานวน 31 คน ประกอบดว้ ย 2.1.1 ผูบ้ ริหาร คอื ผ้อู านวยการโรงเรียน จานวน 1 คน 2.1.2 ครผู สู้ อน จานวน 3 คน 2.1.3 คณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน 9 คน 2.1.4 นักเรยี น จานวน 18 คน นยิ ำมศัพท์เฉพำะ เพือ่ ให้การประเมินโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข มคี วาม ชดั เจนเก่ยี วกบั ความหมายของคาท่ใี ชใ้ นการศึกษาผู้ศกึ ษาจึงไดก้ าหนดคานยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ เกี่ยวกบั การศึกษาครง้ั น้ี ดังนี้ 1. โครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ หมายถึง โครงการ ตามแผนปฏิบัตกิ ารการศกึ ษาปกี ารศึกษา 2563 โดยใชแ้ นวคดิ และหลักการของ 4 ประสาน 2 คา้ ซง่ึ 4 ประสาน ไดแ้ ก่ ผบู้ รหิ ารสถานศึกษา ผแู้ ทนครู ผ้แู ทนผปู้ กครอง ผ้แู ทนนักเรยี น และส่วนของ 2 ค้า ไดแ้ ก่ ตารวจ ทหาร ผู้นาทอ้ งถิ่น และผนู้ าศาสนา ซงึ่ อยใู่ นบรเิ วณทอ้ งถิ่นและ ชุมชนทัง้ น้ีเพื่อช่วยสถานศึกษาให้มมี าตรการปอ้ งกันและปราบปรามผูจ้ าหนา่ ย/ผ้เู สพ มาตรการ ความปลอดภยั และมกี ลยุทธ์ 4 ตอ้ ง 2 ไม่ ดงั นี้

6 ดาเนินการ 4 ต้อง คอื 1) ตอ้ งมยี ทุ ธศาสตรก์ ารป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพติดท่ีสอดคล้องกบั สภาพของปญั หาและสถานการณใ์ นพนื้ ทท่ี มี่ คี วามรุนแรงต่างกัน 2) ต้องมีแผนงานป้องกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพตดิ ในสถานศกึ ษาตลอด ปีการศกึ ษา 3) ต้องมีระบบข้อมูลการดาเนินงาน 4 ด้าน ได้แก่ ระบบด้านการป้องกัน ระบบด้านการเฝ้าระวงั ระบบด้านการดแู ลช่วยเหลอื และระบบดา้ นการบริหารจัดการ 4) ตอ้ งมีเครือข่ายการประสานงานทางานระหว่างนักเรยี น ครู ผูป้ กครอง ผนู้ าท้องถิน่ ผู้นาชุมชน และผนู้ าดา้ นศาสนา ดาเนินการ 2 ไม่ คอื 1) ไม่ปกปิดขอ้ มลู กล่มุ เสพ กล่มุ ติด และกลมุ่ ค้ายาเสพติด 2) ไมผ่ ลกั ปญั หา ไมไ่ ล่นักเรยี นออกจากสถานศึกษาใหน้ าไปบาบดั รักษา เมอ่ื หายแล้วให้กลบั มาเรียนไดต้ ามปกติ 2. การประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการวัดท่ีมีการรวบรวมข้อมูลและ วิเคราะห์ข้อมูลอย่างเป็นระบบ โดยการนารูปแบบการประเมินแบบซปิ (CIPP MODEL) โรงเรยี น บ้านหนองไผ่ สานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษานครราชสมี า เขต 5 ซ่ึงประกอบดว้ ยการ ประเมิน 4 ด้าน ดังนี้ 2.1 การประเมนิ ด้านสภาพแวดลอ้ ม หมายถงึ การประเมินกอ่ นที่จะดาเนินลง มอื ดาเนินการโครงการใด ๆ มี จุดมุ่งหมาย เพื่อกาหนดหลักการ และเหตผุ ล รวมท้ังเพือ่ การ พิจารณาความจาเป็นท่ีจะตอ้ งจัดทาโครงการดังกล่าว การชป้ี ระเดน็ ปัญหา ตลอดจนการ พจิ ารณาความเหมาะสมของเป้าหมายของโครงการ 2.2 การประเมนิ ปัจจัยนาเขา้ หมายถึง องคป์ ระกอบพน้ื ฐานที่จาเป็นเพอ่ื ใชเ้ ป็น ส่งิ สนบั สนุน ในการดาเนินโครงการ ซง่ึ ประกอบดว้ ย บุคลากร งบประมาณ และวสั ดอุ ุปกรณ์ เปน็ ต้น 2.3 การประเมินด้านกระบวนการ หมายถงึ กระบวนการดาเนินงานโครงการ กาหนดกรอบแนวคดิ และกาหนดจดุ พัฒนาตามสภาพปัญหาและความต้องการการวางแผน ดาเนินงานโครงการ การปฏิบัตงิ านตามโครงการทง้ั กิจกรรมในโครงการ ตลอดจนถึงการนิเทศ ตดิ ตาม และการประเมนิ ผลที่นามาใช้ในการดาเนินโครงการ 2.4 การประเมินด้านผลผลิต หมายถงึ การประเมินความสาเร็จของโครงการใน ดา้ นความรู้ ความเขา้ ใจเก่ียวกับสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข นักเรยี นมี

7 คุณลักษณะท่ีพึงประสงค์ มีภมู ิคุม้ กันและจติ สานกึ ทจี่ ะไมไ่ ปเกย่ี วข้องกบั ยาเสพตดิ และอบายมุข มคี ุณธรรม จริยธรรมและวัฒนธรรมในการดารงชีวิต อยู่ร่วมกับผอู้ นื่ ไดอ้ ย่างมคี วามสุข 3. โรงเรียน หมายถงึ โรงเรียนบ้านหนองไผ่ สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถม ศึกษานครราชสีมา เขต 5 ประโยชนท์ คี่ ำดว่ำจะได้รบั ผลการประเมนิ โครงการจะเป็นประโยชน์ตอ่ ผ้บู รหิ ารโรงเรียน คณะครแู ละ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพนื้ ฐานของโรงเรียนทม่ี สี ว่ นเกีย่ วข้องดงั น้ี 1. ทาใหท้ ราบถึงผลการดาเนนิ งาน ปัญหา ผลการดาเนินโครงการและผลกระทบ จากปจั จยั ดา้ นตา่ ง ๆ ในการดาเนินโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข 2. เพอ่ื ประโยชน์ตอ่ การตัดสินใจ เกีย่ วกบั การกาหนดนโยบาย และวิธีดาเนินการ เกีย่ วกับการขับเคลื่อนโครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ให้มี ประสิทธิภาพ เกิดประสิทธิผลมากย่ิงขึ้น

8 กรอบแนวคดิ กำรศึกษำ การประเมนิ ครั้งน้ผี ศู้ ึกษาได้ศึกษาแนวคดิ ทฤษฎแี ละรปู แบบการประเมิน ไดเ้ ลอื กใช้ รูปแบบการประเมินแบบซปิ (CIPP MODEL) เป็นกรอบแนวคิดดงั แผนภาพต่อไปนี้ ดา้ นสภาพแวดล้อม ด้านปจั จยั นาเข้า ดา้ นกระบวนการ 1. การประชมุ วางแผนการ 1. ความสอดคล้องของ 1. ความเหมาะสมและความ ดาเนินงาน 2. การจดั กิจกรรมตา่ ง ๆ วตั ถุประสงค์ โครงการกับ เพยี งพอของงบประมาณ ภายใต้แผนงานท่ีวางไว้ 3. การนเิ ทศติดตาม และการ นโยบายกระทรวงศกึ ษาธกิ าร 2. ความเหมาะสมและความ ประเมินผลการดาเนินงานตาม แผนงาน นโยบายการศกึ ษา สภาพปัจจบุ ัน เพยี งพอของบคุ ลากร ปญั หา และความตอ้ งการของ 3. ความเหมาะสมและความ โรงเรียน เพยี งพอของอาคารสถานที่ 2. ความเหมาะสมและความ 4. ความเหมาะสมและความ เปน็ ไปได้ของวัตถุประสงค์ เพียงพอของวสั ดุ ครุภัณฑ์ โครงการ 5. ความเหมาะสมและความ 3. ความเหมาะสมและความ เพยี งพอของส่งิ อานวยความ เป็นไปไดข้ องกจิ กรรม สะดวก 4. ความสอดคล้องของ 6. ความรว่ มมือของชมุ ชนและ วตั ถปุ ระสงค์และกิจกรรม หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทีเ่ กี่ยวข้อง ที่จัดข้ึน ด้านผลผลติ 1. ความรู้ ความเขา้ ใจเกยี่ วกบั สถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 2. นักเรียนมีคณุ ลกั ษณะที่พงึ ประสงค์ มภี ูมิคมุ้ กนั และจติ สานึกท่ีจะไม่ไปเกี่ยวข้องกบั ยาเสพติดและ อบายมขุ มีคณุ ธรรม จรยิ ธรรมและวัฒนธรรมในการดารงชวี ิต อยูร่ ่วมกบั ผอู้ ่ืนไดอ้ ย่างมคี วามสุข ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการประเมินโครงการ

บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยท่เี ก่ยี วข้อง การประเมนิ โครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ผู้รายงานได้ศึกษา เอกสารและงานวจิ ัยทเี่ กีย่ วข้องโดยนาเสนอตามหวั ขอ้ และรายละเอยี ด ดงั น้ี 1. นโยบายรฐั บาลในการปอ้ งกันและแกป้ ัญหายาเสพตดิ 2. การดาเนนิ งานด้านการป้องกันและแกป้ ญั หาสารเสพติดของกระทรวงศึกษาธกิ าร 3. นโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ดา้ นการป้องกนั และแก้ไขปัญหายาเสพติด 4. แนวทางการดาเนินงานปอ้ งกันและแก้ไขพฤติกรรมไม่พงึ ประสงค์ 5. การดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสขี าวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ 6. การดาเนินงานกจิ กรรมหอ้ งเรยี นสีขาว/แผนกสขี าว 7. แนวคิดเก่ียวกบั การประเมนิ โครงการ 8. บริบทของโรงเรียนบา้ นหนองไผ่ 9. งานวิจยั ทเี่ กย่ี วข้อง นโยบายรฐั บาลในการปอ้ งกนั และแกป้ ญั หายาเสพตดิ คณะรัฐมนตรีได้แถลงนโยบายต่อสภานติ บิ ญั ญตั ิแห่งชาติ เมอ่ื วนั ที่ 12 กนั ยายน พ.ศ. 2557 กาหนดให้ปญั หายาเสพติดเป็นปัญหาเฉพาะหน้าท่ีตอ้ งได้รับการป้องกันและแกไ้ ขโดยการบังคบั ใชก้ ฎหมายที่เข้มงวดและจดั การกบั ปญั หาอ่ืน ๆ ที่เชอ่ื มโยงต่อเน่ืองให้เบด็ เสรจ็ และได้มคี าส่ังสานัก นายกรัฐมนตรที ่ี 156/2557 ลงวันท่ี 18 ตลุ าคม พ.ศ. 2557 เรื่องจัดตงั้ ศนู ย์อานวยการปอ้ งกนั และ ปราบปรามยาเสพติดแหง่ ชาติ และคณะกรรมการการป้องกันและปราบปรามยาเสพตดิ ไดม้ มี ติ เห็นชอบแผนยุทธศาสตรก์ ารป้องกนั และแก้ไขปัญหายาเสพตดิ พ.ศ. 2558-2562 แสดงใหเ้ หน็ ว่า รฐั บาลไดใ้ ห้ความสาคญั เป็นอยา่ งยง่ิ ต่อปัญหายาเสพติด ซง่ึ แนวโนม้ สถานการณ์ปัญหายาเสพตดิ ในปี 2559 ยังคงมคี วามรนุ แรงถงึ แม้รฐั จะมีการปราบปรามอยา่ งจริงจงั แตก่ ารผลิตยังคงสามารถผลติ ได้ไม่ จากดั ดงั ข้อสถานการณป์ ญั หายาเสพติดในปี 2558 ทย่ี งั คงมีความรุนแรงและยังคงมกี ารจับกมุ ยาเสพ ติดได้ในปรมิ าณทีม่ ากโดยเฉพาะอย่างยงิ่ ยาบ้าและจากเอกสารแนบทา้ ยคาส่ัง ศอ.ปส ที่ 8/2558 เรอ่ื ง แผนปฏิบัตกิ ารป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพติดปี 2559 จะบง่ ช้ใี หเ้ หน็ ถึงสถานการณแ์ นวโน้ม ความ รุนแรงของปัญหายาเสพติดทยี่ งั มีอยู่แต่รฐั ก็ได้วางแนวทางในการป้องกันและแกป้ ัญหาไว้อยา่ งรอบ ด้านทัง้ การแกป้ ัญหาในระดบั ภายในและความร่วมมือในระดับภมู ิภาคจากรายงานฉบบั เดียวกนั นี้

10 ยงั คงชใี้ หเ้ ห็นว่าปัญหายาเสพตดิ ได้แพร่ระบาดเข้ามายังกลุ่มนักเรียนนกั ศึกษามากขึ้นโดยเกอื บรอ้ ยละ 50 ของผู้บาบัดรกั ษาเป็นเยาวชนที่มอี ายุระหว่าง 15-24 ปี และยงั พบกลุ่มท่มี อี ายนุ อ้ ยกวา่ 15 ปี อกี จานวนหนงึ่ อีกด้วย ด้วยการเห็นความสาคญั หาของเยาวชนรัฐได้ใหโ้ อกาสผู้หลงผิดทเี่ ปน็ ผู้เสพ สามารถเข้ารบั การบาบัดรักษาโดยไมถ่ ูกดาเนินคดีภายใตแ้ นวคิดทว่ี ่าผเู้ สพคือผปู้ ่วยแตก่ ย็ ังมีผสู้ มัครใจ เข้ารบั การบาบดั น้อยอยู่ ในปี 2559 จงึ ได้มีการจัดทากรอบแผนการปฏิบัติการดังน้ี 1. กรอบแผนปฏิบัติการป้องกันและแก้ไขปญั หายาเสพตดิ ปี 2559 แผนปฏิบัติการป้องกันและแก้ไขปญั หายาเสพติดปี 2559 ประกอบด้วย 4 แผน คือ แผนป้องกนั ยาเสพติด แผนบาบัดรกั ษายาเสพติด แผนปราบปรามยาเสพติด และแผนบริหารจัดการ อย่างบรู ณาการ แผนปอ้ งกันยาเสพตดิ เป้าหมายแผน สรา้ งภูมิคุ้มกันและป้องกันยาเสพตดิ ให้กบั เดก็ และเยาวชนท้งั ในและ นอกสถานศกึ ษา กลุม่ ผ้ใู ชแ้ รงงานและประชาชนท่วั ไป แผนการป้องกันยาเสพตดิ มี 6 แผน โดยมีแผนท่เี ก่ียวขอ้ งกับเดก็ ในวัยเรยี นดังน้ี 1) แผนงานสร้างภมู ิคุ้มกันในเด็กปฐมวยั โดยมีแนวทางคอื สรา้ งพื้นฐานภูมิคุ้มกัน ยาเสพตดิ ในเดก็ ปฐมวัย โดยใชแ้ นวคิดทฤษฎีความสามารถของสมองในการบรหิ ารจัดการชวี ิต (Executive Function หรือ EF) โดยจะสรา้ งความเข้าใจในทฤษฎีผ่านครูโรงเรียนอนุบาลและครู ผู้ดูแลเด็กในศูนยพ์ ฒั นาเด็กเลก็ ท่ัวประเทศ มีโครงการตา่ ง ๆ ดังเชน่ โครงการพัฒนาสื่อการเรยี นรู้ เพ่ือสรา้ งภมู คิ ุ้มกันในเด็กปฐมวยั โครงการพัฒนาบุคลากรเพ่ือสรา้ งภูมคิ ุ้มกันในเด็กปฐมวยั และ โครงการติดตาม ประเมนิ ผลการสร้างภูมคิ ้มุ กนั ในเด็กปฐมวยั 2) แผนสรา้ งภูมิคุ้มกันในสถานศึกษาโดยมีแนวทางทแ่ี ตกตา่ งกันในเด็กแตล่ ะกลุม่ สาหรับแนวทางในกลุ่มมัธยมศกึ ษา ขยายโอกาส มีดังน้ี 2.1) สร้างภูมิคุ้มกันให้แก่นักเรียนในระดับมัธยมศึกษา ขยายโอกาสผ่าน กจิ กรรมลูกเสอื ในโรงเรยี น 2.2) สร้างภูมคิ ้มุ กนั ทางจิตใจ โดยใช้กจิ กรรมทางศาสนา ไดแ้ ก่ ค่ายศาสนธรรม ทั้งศาสนาพทุ ธและศาสนาอื่น ๆ ทีส่ อดคล้องกับกล่มุ เป้าหมาย 2.3) พัฒนาแนวทางการจัดการเรียนการสอน เพอ่ื เสริมสร้างทักษะชีวิต โดย จัดทาคู่มือคา่ ยทกั ษะชีวิตเพือ่ การป้องกนั ยาเสพตดิ ให้แกโ่ รงเรียนในระดบั มธั ยมศึกษา 2.4) ส่งเสริม สนบั สนนุ ให้สถานศกึ ษากาหนดบทบาทและสรา้ งความเขม้ แข็ง ให้กบั กลไก เครอื ข่ายแกนนาเยาวชน ครู ในโรงเรยี นใหม้ คี วามต่อเนอ่ื งจริงจงั 2.5) ส่งเสริม สนับสนุนให้สถานศึกษาเป้าหมายทุกแหง่ ขับเคล่ือนโครงการ TO BE NUMBER ONE ในสถานศกึ ษา

11 2.6) ดาเนนิ การแก้ไขปัญหายาเสพติดในสถานศึกษา โดยเน้นการสารวจ คดั กรองนกั เรยี น และปรบั เปลยี่ นพฤติกรรมดว้ ยรูปแบบท่ีเหมาะสม 3) แผนบาบดั รกั ษายาเสพตดิ 10 เป้าหมาย นาผเู้ สพตดิ ยาเสพติดเขา้ สู่กระบวน การบาบดั รักษาทุกระบบ จานวน 220,000 คน ตดิ ตามดแู ลช่วยเหลือผู้ผา่ นการบาบดั รกั ษา จานวน 235,000 คน ประกอบด้วย 6 แผนงานดงั น้ี 3.1) แผนงานบาบัดรกั ษาระบบสมัครใจ 3.2) แผนงานบาบดั รกั ษาระบบบงั คบั บาบดั 3.3) แผนงานบาบดั รักษาในระบบตอ้ งโทษ 3.4) แผนงานบรหิ ารจัดการระบบการบาบดั รักษา 3.5) แผนงานตดิ ตามผูผ้ ่านการบาบดั รักษา และ 3.6) แผนงานชว่ ยเหลือผู้ผ่านการบาบัดรักษายาเสพติด 4) แผนการปราบปรามยาเสพติด โดยมีเป้าหมายทาลายการค้ายาเสพติดทง้ั ใน และนอกประเทศ ตลอดจน เสริมสรา้ ง พัฒนาและยกระดับความร่วมมอื ในการแก้ไขปัญหายาเสพติด ระหว่างประเทศ ประกอบดว้ ย 4 แผนงานดังนี้ 4.1) แผนงานสกัดกน้ั ยาเสพตดิ 4.2) แผนงานปราบปรามยาเสพติด 4.3) แผนงานควบคมุ พืชเสพตดิ และ 4.4) แผนงานความรว่ มมอื ระหวา่ งประเทศ 5) แผนบรหิ ารจัดการอยา่ งบรู ณาการ โดยมเี ป้าหมายดงั นี้ กลไกระดบั นโยบาย และกลไกภายใต้ ศอ.ปส. มีระบบ บรหิ ารจดั การ อานวยการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพตดิ อย่างมเี อกภาพ สามารถนานโยบายไปสู่ การปฏบิ ัตไิ ดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ จะเห็นไดว้ า่ รัฐบาลใหค้ วามสาคญั กบั ปัญหายาเสพติดเป็นอย่างมากโดยไดม้ ี การจัดตั้งศูนย์อานวยการป้องกนั และปราบปรามยาเสพติดแหง่ ชาติขน้ึ มกี ารจัดทาแผนทม่ี ีเป้าหมาย ชดั เจนเพ่ือต้องการให้ปัญหายาเสพติดนั้นหมดไปจากประเทศไทย การดาเนนิ งานด้านการปอ้ งกนั และแกป้ ัญหาสารเสพติดของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธิการได้กาหนดใหก้ ารดาเนินงานด้านการป้องกันและแกป้ ัญหายาเสพติด ในสถานศึกษาเป็นนโยบายสาคัญและเร่งด่วนที่ทุกหน่วยงานในสังกัดจะต้องร่วมมือกันดาเนินการ อย่างจรงิ จงั และต่อเนื่องตลอดมา ทงั้ นไี้ ด้มีการจดั ทาแผนป้องกันสารเสพติดของกระทรวงศกึ ษาธิการ

12 มาต้ังแตป่ ี พ.ศ. 2540 โดยยึดกรอบนโยบายตามแผนป้องกันยาเสพตดิ ของประเทศตามนโยบายของ รฐั บาล ซ่ึงในทางปฏิบตั ไิ ดม้ กี ารปรบั รายละเอียดกจิ กรรมใหส้ อดคล้องตามมติคณะกรรมการป้องกัน และปรายปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) และอนุกรรมการชดุ ตา่ ง ๆ ท่ีเกี่ยวขอ้ ง เพ่อื ใหเ้ หมาะสมและทันต่อ สถานการณป์ จั จุบัน และแนวโน้มของปญั หาทีจ่ ะทวีความรนุ แรงมากข้ึน โดยสรุปนโยบาย มาตรการ และแนวทางการดาเนินงาน ดงั นี้ 1. นโยบายการดาเนินงานด้านการปอ้ งกนั 1.1) นโยบายการดาเนนิ งานดา้ นการป้องกันและแกไ้ ขปัญหาการใชส้ ารเสพติดใน กลมุ่ นักเรียนนักศึกษาเป็นภาระหนา้ ทท่ี ี่สาคญั ประการหน่ึงของสถานศึกษา ทง้ั น้ใี ห้รวมถึงภาระหน้าท่ี ในการช่วยเหลือดแู ลนกั เรยี นนักศกึ ษาทตี่ ิดสารเสพติด 1.2) ใหด้ าเนินการพัฒนากระบวนการเรยี นการสอนครบวงจรนบั ตงั้ แต่การ พฒั นา หลักสตู ร ส่ือ วิธกี ารสอน และกิจกรรมของสถานศึกษา เน้นการฝึกทกั ษะชีวติ ทจี่ าเปน็ สาหรับ เยาวชน เพือ่ ผลทางการพัฒนาบุคลกิ ภาพ และการตดั สินใจเลอื กพฤติกรรม 1.3) ให้สถานศึกษาทกุ สังกดั จดั กิจกรรมส่งเสริมการออกกาลงั กายและการเล่น กฬี า ตลอดจนกจิ กรรมทางเลอื กอ่นื ๆ เนน้ การให้เด็กและเยาวชนรู้จกั ใชเ้ วลาวา่ งไปในทางสร้างสรรค์ และ เปน็ ประโยชน์ตอ่ สขุ ภาพอนามยั เพ่อื เสริมสรา้ งความเชอ่ื มัน่ ในตนเอง ความมัน่ คงทางอารมณ์ และ ความสามคั คีในหมูค่ ณะ 1.4) ใหส้ ถานศกึ ษาปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ้ มและบรรยากาศของสถานศึกษาให้ เยาวชนในสถานศึกษามีพฒั นาการทางดา้ นร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปญั ญาอย่างเตม็ ท่ี 1.5) ให้มกี ารพฒั นาระบบบรหิ ารและการจดั การตลอดจนสนบั สนนุ ทางวิชาการ รวมทงั้ การสอดสอ่ งดแู ล เพื่อป้องกันและแก้ไขปญั หาสารเสพติดในสถานศึกษา เน้นการทางานใน ระบบเครอื ขา่ ย 2. มาตรการการดาเนินงาน เพ่ือให้การดาเนินงานด้านการป้องกันและแกไ้ ขปญั หาสารเสพติดบรรลุ วัตถปุ ระสงค์ ตามนโยบายกระทรวงศกึ ษาธกิ ารได้กาหนดมาตรการเป็นแนวทางปฏบิ ตั ไิ ว้ ดังนี้ 2.1) กรณพี บนกั เรยี นติดสารเสพติดใหโ้ ทษในโรงเรยี น ทางโรงเรยี นจะไม่ไล่ ออกแต่ จะตอ้ งดูแลให้ความช่วยเหลอื เสมือนหนึง่ เป็นผู้ปว่ ย โดยให้รบั การบาบัดรกั ษาให้หายและ สามารถทีจ่ ะศึกษาเลา่ เรยี นต่อไปได้ 2.2) กรณีนักเรียนตดิ สารเสพตดิ จะขอยา้ ยโรงเรียนเนื่องจากถกู ข่มขจู่ ากผู้ จาหนา่ ย ใหข้ อยา้ ยได้โดยหัวหน้าสถานศกึ ษาประสานกันโดยตรงเพื่อพจิ ารณาแผนการเรยี นและความ เหมาะสมเปน็ กรณี ๆ ไป

13 2.3) ในกรณีท่ีนักเรียนหรือบุคลากรในโรงเรยี นเป็นผูจ้ าหน่ายสารเสพติดให้ โทษ ใหใ้ ชม้ าตรการทางกฎหมายโดยตรง เพราะโรงเรียนไม่อาจปกป้องผูท้ าผดิ กฎหมายได้ และเพอ่ื ไม่ เป็นการเปิดทางใหใ้ ชน้ ักเรียนเป็นผู้จาหน่ายสารเสพติดในโอกาสต่อไป 3. แนวทางการดาเนินงาน นอกจากแนวทางการดาเนินงานที่คณะกรรมการของแตล่ ะสถานศึกษาพิจารณา ว่า เหมาะสมกบั สภาพแวดล้อมในแต่ละพื้นที่แลว้ กระทรวงศกึ ษาธิการได้กาหนดกิจกรรมตา่ ง ๆ ให้ สถานศกึ ษาปฏิบัติดังน้ี กจิ กรรมตามโครงการสถานศึกษาสขี าวปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โครงการนี้เป็นโครงการหลักของกระทรวงศึกษาธิการ เป็นการแสวงหายทุ ธวธิ ี ใหม่ในการต่อสู้กับปัญหายาเสพตดิ ส่ือลามกอนาจาร การพนัน และการทะเลาะววิ าท เร่ิมตน้ โครงการ เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2541 โดยมหี ลักการสาคญั ที่ใชด้ าเนนิ การ คอื การแกป้ ญั หาทตี่ น้ เหตุ นั่นคอื พยายามทาให้บา้ นอบอุน่ ทาให้ชุมชนนา่ อยู่ และทาใหโ้ รงเรียนใหเ้ ป็นทห่ี วงั ท่พี งึ่ พาของ นักเรยี น นกั ศึกษา และผปู้ กครองได้ วตั ถปุ ระสงค์ 1) เพ่ือให้สถานศึกษาปลอดยาเสพตดิ ส่อื ลามกอนาจาร การพนัน และการ ทะเลาะวิวาท 2) เพื่อแสวงหาแนวทางป้องกันและแกไ้ ขปัญหาสารเสพติด และส่ิงยวั่ ยุทาง กามารมณ์ การพนัน และการทะเลาะววิ าท เป้าหมาย สถานศกึ ษาทกุ ระดบั และทุกสงั กัดทัว่ ประเทศ โดยกาหนดการเขา้ ร่วม โครงการเป็น 2 ระยะ คอื 1) ระยะแรก ในภาคเรียนที่ 1 (พ.ค.- ต.ค. 2541) ร้อยละ 10 ของ สถานศกึ ษาทง้ั หมดในแตล่ ะจังหวัด ทกุ จงั หวัด 2) ระยะที่ 2 ในภาคเรยี นท่ี 2 (พ.ย. 2541- เม.ย. 2542) นโยบายกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ดา้ นการป้องกันและแก้ไขปญั หายาเสพติด กระทรวงศึกษาธกิ าร ( 2560) ไดก้ าหนดมาตรการป้องกันเดก็ และเยาวชนก่อนวยั เส่ียง และในวัยเส่ียงไม่ให้เขา้ ไปเกยี่ วขอ้ งกบั ยาเสพติด เรียนรูถ้ ึงโทษและพิษภัยของยาเสพตดิ รู้จกั วิธีปฏเิ สธ หลีกเลีย่ งยาเสพตดิ และใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ ป็นประโยชน์เพือ่ หลกี เลย่ี งการหมกมนุ่ มวั่ สมุ กับยาเสพติดและ

14 อบายมขุ ตลอดจนดแู ลช่วยเหลือนกั เรียน นกั ศึกษาท่ีไปเกยี่ วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ จงึ ได้กาหนดนโยบาย ใหผ้ ู้บริหารองคก์ รหลัก หนว่ ยงานและสถานศกึ ษาดาเนินการโครงการ สถานศึกษาสีขาวปลอดยา เสพตดิ และอบายมุข ดังนี้ 1. ผบู้ รหิ ารทุกระดับนานโยบายการป้องกนั และแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ ไปสูก่ ารปฏิบัติ จดั ทาแผนปฏิบัติการครอบคลมุ ทุกกลุ่มเป้าหมายและการมสี ว่ นร่วมของทุกหนว่ ยงานทีเ่ ก่ียวขอ้ งทัง้ ใน และนอกสถานศึกษา 2. ผบู้ ริหารทุกระดับ ครู อาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา ตอ้ งใหค้ วามสาคัญและ มจี ติ สานกึ รว่ มกนั ที่จะปกป้องคมุ้ ครองดูแลชว่ ยเหลอื นกั เรยี นไม่ให้ไปเกย่ี วข้องกบั ยาเสพติด ให้ความ รว่ มมือและร่วมแรงรว่ มใจ จัดกิจกรรมทง้ั ในหลักสูตรและกิจกรรมพัฒนาผูเ้ รยี น 3. ผู้บริหารสถานศึกษา ส่งเสรมิ สนับสนุนจัดกจิ กรรมปอ้ งกันและเฝ้าระวังยาเสพติด ในสถานศกึ ษาเป็นส่วนหน่งึ ของการเรยี นการสอน เช่น กิจกรรม TO BE NUMBER ONE กจิ กรรมเชิง สร้างสรรค์ตา่ ง ๆ คา่ ยคุณธรรม กิจกรรมลูกเสือและเนตรนารีปอ้ งกันยาเสพติด กจิ กรรมกีฬาป้องกัน ยาเสพตดิ ส่งเสรมิ การรวมกลุม่ ของนกั เรียน นกั ศกึ ษาท้ังในสว่ นของชมรมและสภานักเรียน 4. ผู้บรหิ ารสถานศึกษาจัดการเรยี นการสอนให้ความรู้ เสรมิ สรา้ งจิตสานกึ ทกั ษะชวี ติ ภูมคิ ุ้มกนั ตอ่ ต้านยาเสพติดและอบายมขุ จดั ระบบดแู ลช่วยเหลือนักเรียน นกั ศกึ ษาทกุ คนให้ทว่ั ถึง โดย สรา้ งเครือขา่ ยแกนนาทกุ ระดบั ในสถานศกึ ษา 5. ผบู้ ริหารสถานศึกษาจัดระบบการดาเนนิ งานยุทธศาสตร์ 5 มาตรการ ตามโครงการ สถานศกึ ษาสีขาวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ คือ มาตรการป้องกัน มาตรการค้นหา มาตรการรักษา มาตรการเฝ้าระวัง มาตรการบริหารจัดการ ภายใต้กลยทุ ธ์ 4 ต้อง 2 ไม่ ทกี่ าหนดใหส้ ถานศึกษาต้องมี ยุทธศาสตร์ ตอ้ งมแี ผนงาน ต้องมรี ะบบข้อมูล ต้องมเี ครือข่ายไมป่ กปิดข้อมลู และไมไ่ ลอ่ อก 6. ผ้บู รหิ ารทกุ ระดับ อานวยการ กากับ ตดิ ตามและประเมินผลการดาเนินงานและจัด มาตรการเสริมแรงใหแ้ กผ่ ูร้ ับผิดชอบด้านยาเสพติดดีเด่น ด้วยการยกยอ่ งชมเชย มอบโล่ เกียรติบัตร เลอ่ื นขน้ั เงินเดือนกรณพี เิ ศษ มาตรการลงโทษบุคลากรทไ่ี ปเกีย่ วขอ้ งกบั ยาเสพติด ให้ออกจากราชการ และเพิกถอนใบอนญุ าตประกอบวชิ าชีพ กระทรวงศึกษาธกิ ารไดม้ ีประกาศกระทรวงศึกษาธิการเรอ่ื ง นโยบายการป้องกันและ แกไ้ ข ปญั หายาเสพตดิ โครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ประกาศเมื่อวนั ที่ 15 ธนั วาคม 2559 มสี าระสาคัญเพอ่ื ให้ผู้บริหารองค์กรหลัก หนว่ ยงาน และสถานศกึ ษา ดาเนินการดงั นี้ 1. ผู้บรหิ ารสถานศึกษานานโยบายการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด โครงการสถานศึกษาสขี าวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ไปสู่การปฏบิ ตั ใิ หม้ แี ผนปฏบิ ตั กิ ารครอบคลุม กลุม่ เป้าหมายและการมสี ่วนร่วมของคณะผู้บริหาร ครู อาจารย์ และกลมุ่ เป้าหมายนกั เรยี น นักศึกษา ทั้งในและนอกสถานศกึ ษา

15 2. ผ้บู รหิ ารหน่วยงานและผบู้ รหิ ารสถานศึกษาสง่ เสริม สนับสนุน การดาเนนิ งาน การปอ้ งกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพติดโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข เพือ่ สร้างและพฒั นาระบบการดาเนินงานทีเ่ ขม้ แข็งตอ่ เน่อื งและยง่ั ยนื 3. ผู้บรหิ ารหนว่ ยงานและผบู้ ริหารสถานศึกษา อานวยการ กากับ ติดตามและ ประเมินผล การดาเนนิ งานการป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ โครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยา เสพตดิ และอบายมุข และจดั ทามาตรการเสริมแรงใหแ้ ก่ผรู้ ับผดิ ชอบดว้ ยการยกยอ่ ง ชมเชย มอบโล่ เกียรตยิ ศ เกยี รติบัตรและการเลอ่ื นขั้นเงินเดือนกรณพี ิเศษ 4. ผ้บู รหิ ารหนว่ ยงานและผู้บริหารสถานศึกษา อานวยการ กากบั ตดิ ตามและ ประเมินผล การดาเนนิ งานการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด โครงการสถานศกึ ษาสขี าวปลอดยา เสพตดิ และอบายมุขและใชม้ าตรการลงโทษบคุ ลากรท่ไี ปเกยี่ วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ ใหอ้ อกจากราชการ และเพกิ ถอนใบอนุญาตประกอบวชิ าชีพ 5. ผู้ตรวจราชการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ตรวจติดตามผลการดาเนินงานและ ผ้บู รหิ าร หนว่ ยงานและผู้บรหิ ารสถานศึกษา จดั ตั้งคณะกรรมการติดตาม ประเมินผล และรายงานผล การดาเนนิ งานการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด โครงการสถานศึกษาสขี าวปลอดยาเสพติดและ อบายมขุ 6. ผบู้ ริหารหนว่ ยงานและผู้บริหารสถานศึกษา สรุปรายงานต้นสงั กดั เพอื่ สรปุ ผล รายงาน ศูนย์อานวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดกระทรวงศึกษาธกิ าร โดยการดาเนินงาน โครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ มเี ป้าหมาย เพอื่ ให้สถานศกึ ษาทุกแหง่ ปลอด จากยาเสพติดและอบายมขุ ซ่ึงสามารถเขียนเป็นแผนภาพ ไดด้ ังน้ี เป้าหมาย สถานศึกษาสขี าวปลอดยา - ปลอดยาเสพติด สถานศึกษา เสพติดและอบายมุข - ปลอดสอื่ ลามกอนาจาร - ปลอดการพนัน - ปลอดการทะเลาะวิวาท ภาพที่ 2 เป้าหมายสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข

16 แนวทางการดาเนนิ งานป้องกนั และแก้ไขพฤติกรรมไมพ่ งึ ประสงค์ จาแนกพฤตกิ รรม 4 ดา้ น ดังนี้ 1. แนวทางการป้องกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพตดิ เพือ่ ให้การดาเนินงานป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ ได้ผลเป็นรูปธรรม กระทรวง ศกึ ษาธิการไดก้ าหนดแนวทางการปฏิบัติไว้ดงั นี้ 1) สถานศกึ ษาพยายามป้องกนั และแกไ้ ขให้ถงึ ทสี่ ดุ โดยไม่ไล่นักเรียน นักศึกษา ให้พ้นไปจากสถานศึกษาเป็นภาระสงั คม หรอื สถาบันอ่ืน 2) ใหอ้ งค์กรหลักทาความเข้าใจกบั ผูบ้ ริหารสถานศกึ ษาในสงั กัดรายงานสภาพ การใช้ สาร/ยาเสพตดิ ให้กระทรวงศกึ ษาธิการทราบโดยไม่ถอื เป็นความผิด แต่จะพจิ ารณาเป็นความดี ความชอบในการายงานตามความจรงิ 3) ใหอ้ งค์กรหลกั สง่ั การสถานศึกษา ให้ครู อาจารย์ เป็นแบบอยา่ งทด่ี ี ไม่สบู บหุ รี่ และพฤติกรรมไมเ่ หมาะสม จัดสถานศึกษาเป็นเขตปลอดบหุ รีแ่ ละปลอดยาเสพติด แนวทางการดาเนินงานและจัดกิจกรรมการป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพติด ในสถานศกึ ษาท่ดี าเนินการโดยกลุม่ สนใจทมี่ ีกิจกรรมหลายหลาก เช่น - โครงการห้องเรียนสีขาว - โครงการ TO BE NUMBER ONE - โครงการเพ่อื นเตอื นเพอื่ น เพ่อื นทป่ี รกึ ษา YC - จัดรายการออกเสยี งตามสาย - จัดการเดินรณรงค์ประชาสัมพันธ์เ นื่องในวันต่อต้านยาเสพติด นิทรรศการยา เสพตดิ - จัดแขง่ ขนั มนิ ิมาราธอน - ให้ความร้กู ารป้องกันยาเสพตดิ โทษทางกฎหมาย ทักษะชีวติ - อบรมนกั เรียนแกนนาตา้ นภัยยาเสพติด - จดั กจิ กรรมธนาคารความดี - จัดอบรมลูกเสอื ต้านภยั ยาเสพตดิ - ตรวจปัสสาวะหาสารเสพตดิ - จัดกิจกรรมฟน้ื ฟสู ถานทบ่ี าบัดคลินกิ เสมารกั ษ์ - จัดกิจกรรมเฝ้าระวงั มตี ู้แดงเสมารกั ษ์ ฯลฯ

17 2. แนวทางการป้องกันและแก้ไขปญั หาสื่อลามกอนาจารและปจั จัยเสย่ี ง 1) ใหส้ ถานศกึ ษาตรวจคน้ และปอ้ งกันมิใหน้ ักเรยี น นักศึกษา นาสื่อลามกอนาจารมา เผยแพรใ่ นสถานศกึ ษา มกี ารตรวจค้นหาและมาตรการควบคุมดูแลการใชโ้ ทรศัพทม์ ือถือ 2) สง่ เสรมิ ให้สถานศกึ ษาจดั หนงั สือ วีดโี อ เทป โปรแกรมคอมพิวเตอร์ท่เี ป็นประโยชน์ ให้ความบันเทงิ ท่ปี ระเทอื งสติปัญญาบริหารแก่นักเรียน นักศึกษา กิจกรรมด้านการปอ้ งกันและแก้ไข ปัญหาส่ือลามกอนาจารในสถานศึกษาได้แก่ - ตรวจค้นและป้องกันไมใ่ หน้ กั เรยี น นกั ศึกษา นาสื่อลากมาอนาจารเขา้ มา เผยแพร่ ในสถานศกึ ษา - ส่งเสรมิ ใหส้ ถานศกึ ษา จดั ทาสอื่ หนังสือ วดี ีโอ เทปบันทกึ เสยี ง และโปรแกรม คอมพิวเตอร์ท่ีเป็นประโยชน์ ใหค้ วามบันเทงิ ท่ปี ระเทืองปญั ญาเพอ่ื บริการแก่นักเรียน นกั ศกึ ษา ฯลฯ 3. แนวทางการป้องกันและแกไ้ ขปัญหาการพนัน 1) จัดกจิ กรรมให้นักเรยี น นักศกึ ษารูจ้ กั ประหยัดอดออม ไม่ฟงุ้ เฟอ้ ฟุ่มเฟอื ย และฝกึ ทางานเพอ่ื หารายได้พเิ ศษจากการประกอบสมั มาชีพ 2) ปอ้ งปรามมใิ หน้ กั เรียน นกั ศึกษา เลน่ การพนันทุกรปู แบบในสถานศกึ ษา และตรวจ คน้ แหลง่ ที่อาจมวั่ สุม เชน่ ร้านเกม สถานบนั เทิง แหล่งการพนันผิดกฎหมาย เปน็ ต้น 3) ส่งอาจารย์ฝ่ายปกครองหรือประสานสารวัตรนกั เรยี นเพอ่ื สมุ่ ตรวจนักเรียน นกั ศกึ ษา ทอี่ าจไปมั่วสมุ ตามแหลง่ อบายมขุ แหล่งการพนัน ของชุมชนหรือของพ้ืนท่ี กจิ กรรมด้านการป้องกันและแก้ไขปญั หาการพนันในสถานศึกษาไดแ้ ก่ - จดั กจิ กรรมให้นักเรียน นักศึกษา รูห้ ลกั ประหยัดตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจ พอเพยี ง - ใหป้ ้องกนั ไม่ให้นักเรียน นักศกึ ษา เล่นการพนันทุกรปู แบบในสถานศึกษาและ ตรวจค้นสถานทีซ่ ึ่งอาจเป็นแหล่งม่วั สุม - ใหค้ รู อาจารย์ฝ่ายปกครอง ประสานงานกับพนักงานเจา้ หนา้ ทสี่ ่งเสริมความ ประพฤตินักเรยี นและนักศึกษา ในการสมุ่ ตรวจนักเรยี น นักศกึ ษา ท่ีไปมวั่ สมุ ตามแหลง่ การพนันและ แหล่งอบายมขุ ของชมุ ชน 4. แนวทางการป้องกันและแกไ้ ขปญั หาการทะเลาะวิวาท 1) ประสานตารวจใหใ้ ช้มาตรการเฉยี บขาดในการลงโทษนกั เรยี น นกั ศกึ ษาทีท่ าผิด กฎหมาย 2) ตดิ ตามตรวจสอบพฤติกรรมเสย่ี งของนกั เรียน นกั ศกึ ษา ทมี่ ปี ัญหาเป็นรายกรณี หรอื รายกลมุ่ และสง่ ครไู ปเยีย่ มถึงบา้ น เพ่ือเฝ้าระวงั พฤตกิ รรมเส่ยี ง

18 3) ตรวจค้นหาการพกพาอาวธุ เข้ามาในสถานศึกษาและเพิ่มโทษผู้ทาผดิ ท่ีเคยถูก ตกั เตอื นมาแลว้ 4) ให้สถานศึกษาจัดกิจกรรมนกั เรยี น นักศึกษาให้ครอบคลมุ ตง้ั แต่การกาหนด ระเบยี บ วนิ ัย กิจกรรมแนะแนว และกจิ กรรมเสริมหลักสตู ร 5) สรา้ งองคก์ รเครือขา่ ยระหวา่ งบ้าน โรงเรียน ชุมชน ตารวจ โดยมรี ะบบสอ่ื สาร โทรคมนาคมและระบบขอ้ มลู เพ่ือเฝ้าระวังพฤติกรรมเสี่ยง กจิ กรรมด้านการป้องกันและแกไ้ ขปญั หาทะเลาะววิ าทในสถานศึกษา ไดแ้ ก่ - ติดตามตรวจสอบพฤติกรรมเสยี่ งของนักเรียน นักศึกษา ท่มี ปี ัญหาเป็นรายกรณี หรอื รายกลมุ่ และใหค้ รไู ปเยีย่ มบ้านเพื่อเฝ้าระวงั พฤตกิ รรมเสย่ี งต่อการทะเลาะวิวาทขา้ มสถาบัน - ตรวจคน้ หาการพกอาวธุ เข้ามาในสถานศกึ ษาของนักเรยี น นกั ศึกษา กลุ่มเสย่ี ง และคาดโทษเพิ่มสาหรับผู้ทาผิดท่ีเคยถกู ตกั เตอื นมาแลว้ - สถานศึกษาจัดกิจกรรมนกั เรียน นักศกึ ษา ให้ครอบคลุมตัง้ แต่การกาหนด ระเบียบ วนิ ยั กิจกรรมแนะแนว กิจกรรมเสริมหลกั สูตร และกจิ กรรมบาเพ็ญประโยชน์ - ให้สรา้ งองค์กรเครอื ขา่ ยระหวา่ งบา้ น โรงเรยี น ชุมชน และตารวจ โดยมรี ะบบ การสอ่ื สารโทรคมนาคมและระบบข้อมูลเพ่ือเฝ้าระวังพฤติกรรมเส่ียง - ให้ประสานกบั ตารวจ ใช้มาตรการเฉยี บขาดในการลงโทษนักเรียน นักศกึ ษาที่ ฝา่ ฝนื ในขั้นกระทาผิดกฎหมาย และสถานศึกษาจดั ระบบตดิ ตามดูแลพฤตกิ รรม

19 ขั้นตอนท่ี 3 สถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขระดับประเทศ ดาเนนิ การโดย ขนั้ ตอนที่ 2 สถานศกึ ษา ระดับเพชร โล่พระราชทานพร้อมปา้ ย “รางวลั พระราชทาน” ผู้บรหิ ารระดับสงู ขั้นตอนที่ 1 กระทรวงศึกษาธกิ าร สถานศึกษามาตรฐานสากลการ ปอ้ งกันยาเสพตดิ สถานศกึ ษา ระดบั ทอง โลเ่ ชิดชเู กยี รติ ลงนามโดย นายกรฐั มนตรี ดาเนนิ การโดย คณะ สถานศกึ ษา ระดบั เงิน โล่เชิดชเู กยี รติ ลงนามโดยรัฐมนตรวี า่ การ ผบู้ ริหารสถานศึกษา คณะคร/ู อาจารย์ กระทรวงศึกษาธกิ าร คณะนักเรยี นนกั ศึกษา สถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ระดับจงั หวัด ดาเนนิ การโดย ผลงานตามยุทธศาสตร์ 5 มาตรการ อาจารย์ทปี่ รึกษา/ครูประจาช้นั นกั เรยี น/นักศึกษาแกนนา 1. ยทุ ธศาสตรม์ าตรการด้านการป้องกัน จุดเนน้ หอ้ งเรียนสีขาว 2. ยุทธศาสตร์มาตรการดา้ นการค้นหา จุดเน้นการ Re-x-Ray 3. ยทุ ธศาสตร์มาตรการดา้ นการรกั ษา จดุ เนน้ คลินกิ เสมารกั ษ์ 4. ยุทธศาสตร์มาตรการด้านการเฝ้าระวัง จดุ เน้น ตแู้ ดงเสมารักษ์ ชุมชน เสมารกั ษ์ 5. ยุทธศาสตร์มาตรการดา้ นบรหิ ารจัดการ แผนงานโครงการ สถานศึกษา สขี าวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ผลการประเมนิ หอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสีขาว ระดบั ดเี ดน่ ทกุ หอ้ ง กจิ กรรมหอ้ งเรยี นสขี าว/แผนกสีขาว ระดับพน้ื ที่ ประกอบดว้ ยนกั เรียน นกั ศกึ ษา แกนนา 4 ฝา่ ย 1. ฝา่ ยการเรยี น ดูแลชว่ ยเหลอื เพอื่ นดา้ นวชิ าการ การบา้ น โครงงาน และ ผลสมั ฤทธิ์ 2. ผ่ายการงาน ดูแลพื้นที่ห้องเรียน/แผนกเรียนและสภาพแวดล้อม ภายในสถานศึกษา 3. ฝา่ ยสารวตั รนักเรียน ดูแลพฤติกรรมใชส้ ารเสพติดและพ้นื ที่เส่ียง 4. ฝ่ายกิจกรรม ดูแลงานกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน และกิจกรรมใน สถานศกึ ษา หมายเหตุ หลักการเสนอผลงานโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพตดิและอบายมุข ดาเนินงานตามขั้นตอนดงั น้ี ขั้นตอนท่ี 1 ต้องมผี ลงานกิจกรรมห้องเรยี นสีขาว/แผนกสีขาวระดบั ดีเด่นทุกหอ้ ง ขั้นตอนที่ 2 ต้องมผี ลงานยุทธศาสตร์ 5 มาตรการระดบั ดีเด่น ขน้ั ตอนท่ี 3 ตอ้ งมผี ลงานขอ้ ท่ี 1 และข้อท่ี 2 เสนอกระทรวงศึกษาธกิ าร ภาพที่ 3 แผนผงั สูค่ วามสาเรจ็ การดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสขี าวปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข กระทรวงศึกษาธกิ าร

20 การดาเนนิ งานโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพติดและอบายมุข หลักการและเหตผุ ล กระทรวงศกึ ษาธกิ าร (2560) การดาเนินการพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตของนักเรยี น นักศกึ ษาให้เติบโตงดงามและเป็นบคุ คลทม่ี ีคุณคา่ ของสังคมมคี ุณธรรมจริยธรรม ดาเนนิ วิถีชวี ิตที่เป็น สุขตามที่สงั คมม่งุ หวงั โดยผา่ นกระบวนการทางการศกึ ษาท่สี ถานศึกษาทกุ แห่งตอ้ งดาเนินการจัด การศกึ ษาตามนโยบายของกระทรวงศกึ ษาธกิ ารทีต่ อ้ งการให้นักเรยี น นักศึกษาเป็นคนเกง่ คนดี ดารง ตนใหอ้ ยู่ในสงั คมอยา่ งมีความสขุ นอกจากจัดกจิ กรรมท่สี ง่ เสรมิ และสนบั สนุนให้นกั เรยี น นักศึกษา ไดร้ บั กระบวนการเรยี นร้แู ลว้ การป้องกันและการชว่ ยเหลือแก้ไขปญั หาต่าง ๆ ที่เกดิ ขน้ึ จากปจั จยั เส่ียง รอบสถานศึกษาทีม่ พี ฤติกรรมไปเกยี่ วข้องกับยาเสพตดิ ร้านเกม การพนัน หนีเรยี น ทะเลาะ ววิ าท กอ่ อาชญากรรม เป็นปัญหาสังคมท่ผี ู้ปกครอง ครู อาจารย์ ต้องเขา้ ไปช่วยเหลอื และแก้ไขปญั หา ไมใ่ ห้มีพฤตกิ รรมเสย่ี ง ปรับเปล่ยี นพฤตกิ รรม ความคดิ การแกไ้ ขปัญหาตามกระบวนการคิดเปน็ แกป้ ัญหา เปน็ การดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ได้ดาเนินงาน มาอย่างต่อเนื่องโดยใช้แนวคิดและหลกั การของ 4 ประสาน 2 คา้ ซึง่ 4 ประสาน ไดแ้ ก่ผูบ้ รหิ าร สถานศึกษา ผู้แทนครูอาจารย์ ผแู้ ทนผู้ปกครอง ผูแ้ ทนนักเรียน นกั ศึกษา และส่วนของ 2 คา้ ไดแ้ ก่ ตารวจ ทหาร ผู้นาท้องถน่ิ และผนู้ าศาสนา ซงึ่ อย่ใู นบริเวณท้องถนิ่ และชุมชน ทงั้ นเี้ พ่อื ช่วย สถานศกึ ษาใหม้ ีมาตรการปอ้ งกันและการปราบปรามผู้จาหน่าย/ผเู้ สพ มาตรการความปลอดภยั เปน็ การเพิ่มความม่นั ใจให้กับผู้บริหารสถานศกึ ษา ครู อาจารย์ในการป้องกนั และแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ แหลง่ อบายมุขรอบสถานศกึ ษา ดังน้ันเพอื่ ่ใหส้ ถานศึกษามรี ะบบการป้องกันทีเ่ ขม้ แขง็ ต่อเน่ืองและ ย่ังยนื จึงใหม้ กี าร ดาเนินงานตามยุทธศาสตร์ 5 มาตรการและกลยทุ ธ์ 4 ต้อง 2 ไม่ เปน็ แนวทางการ ดาเนินงานโครงการ สถานศกึ ษาสีขาวปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข วัตถปุ ระสงค์ของโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 1) เพอื่ ป้องกนั การแพรร่ ะบาดของยาเสพติดและอบายมขุ ในสถานศกึ ษา 2) เพื่อลดปญั หาการแพรร่ ะบาดของยาเสพติดและอบายมุข ทัง้ ในและนอก สถานศึกษา 3) เพ่ือสนับสนุนและส่งเสริมกระบวนการดาเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด และอบายมุขนอกสถานศกึ ษาให้มีกระบวนการทเี่ ข้มแขง็ ตอ่ เนอื่ ง และย่ังยนื 4) ให้สถานศึกษาเปน็ แหล่งเรียนรู้ในการนาไปพัฒนาและสร้างระบบการป้องกัน และ แกไ้ ขปญั หายาเสพติด อบายมขุ ปัจจัยเสย่ี งรอบสถานศกึ ษาในทกุ พื้นที่ การบรหิ ารจดั การโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ

21 การดาเนนิ งานโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขให้ประสบ ผลสาเรจ็ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพนน้ั ไดม้ กี ารกาหนดบทบาทและภารกิจของผบู้ ริหารในสว่ นภูมิภาคและ สถานศึกษาไว้ดังนี้ ส่วนกลาง ดาเนินการโดยผู้บริหารของกระทรวงศกึ ษาธกิ ารและองคก์ รหลัก มีบทบาทใน การกาหนดนโยบายการจัดทาแผนยุทธศาสตร์ กลยุทธ์ มาตรการ และการจัดทาแผนปฏิบัติการแบบ บรู ณาการ ตลอดทง้ั การตดิ ตามประเมินผล เพอ่ื ปรับปรงุ แก้ไขและพัฒนาคณุ ภาพของโครงการ สถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขให้มีการดาเนนิ งานทมี่ ปี ระสิทธภิ าพ มีความเขม้ แขง็ ต่อเนอ่ื ง และยงั ยนื โดยมกี ระบวนการดาเนนิ งานดังน้ี 1) แต่งตั้งคณะกรรมการอานวยการและคณะทางาน 2) จัดทานโยบายและแผนปฏบิ ตั กิ ารแบบบูรณาการ 3) ประชุมผบู้ ริหารเพ่อื มอบนโยบายนาไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิ 4) จัดทาคู่มือการดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและ อบายมขุ 5) กาหนดมาตรการเสรมิ แรงและองค์ความรู้ จัดทาเกยี รติบตั ร/โล่เกียรตยิ ศ 6) การกากับตดิ ตามประเมนิ ผล และสรุปรายงานผลการดาเนนิ งาน 7) จดั พิธมี อบรางวลั ประกาศเกยี รติบตั รและโลเ่ กียรตยิ ศ ให้กับสถานศกึ ษาท่ีมีผลงาน ดีเดน่ เพ่อื ยกยอ่ งชมเชยระดบั ประเทศ 8) แตง่ ตั้งคณะกรรมการประเมินสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขมผี ล ปฏิบัตงิ านเป็นที่ประจักษ์อยูใ่ นระดบั ดีเด่น เพอ่ื ประเมินปที ่ี 1 รับโล่เชิดชูเกยี รติจากรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงศึกษาธกิ าร ประเมนิ ปีที่ 2 รับโล่เชิดชูเกียรติจากนายกรัฐมนตรี และประเมินปีที่ 3 รบั โล่ พระราชทาน และป้าย “รางวัลพระราชทาน” สถานศกึ ษามาตรฐานสากลการป้องกันยาเสพตดิ สถานศึกษา ดาเนินการโดยคณะผ้บู รหิ าร ครู อาจารย์ นกั เรยี น นกั ศึกษา ประกอบดว้ ยผูท้ ่มี ี หนา้ ท่ี รับผิดชอบในการขบั เคลอ่ื นการดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ อบายมขุ ดังนี้ 1) ผบู้ ริหารสถานศกึ ษา และคณะผบู้ ริหาร มภี าระหนา้ ทีใ่ นการนานโยบายไปสกู่ าร ปฏบิ ัติ จัดประชุมชี้แจง และแตง่ ต้งั คณะทางานผ้รู ับผิดชอบ มอบนโยบาย จดั ทาแผนปฏิบัติงาน จดั กจิ กรรมการประกวดติดตาม ประเมนิ ผล สรปุ รายงานเสนอตามลาดบั พรอ้ มทง้ั เสนอแนะปญั หา และ อุปสรรค เพอื่ นาไปสกู่ ารแก้ไขโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข 2) คณะครู อาจารยท์ ปี่ รกึ ษา มภี าระหน้าทใ่ี นการขบั เคลอ่ื นกิจกรรมใหค้ วามร้แู ก่ นกั เรียน นกั ศึกษา และให้คาปรึกษา แนะนาในการดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยา

22 เสพติดและอบายมุข ให้บรรลุวตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ เฝ้าระวงั สอดสอ่ งดแู ล รับทราบปัญหาและ รายงานผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษาทราบ เพอ่ื นาไปส่กู ารป้องกนั และแกไ้ ขปญั หาอยา่ งเปน็ ระบบใน สถานศกึ ษา 3) คณะนกั เรียน นักศึกษาแกนนา มีภาระหน้าที่ในการจัดตง้ั คณะทางานเพอื่ ดาเนินงานตามโครงสร้างและจัดกจิ กรรมตามท่ไี ดร้ ับมอบหมาย และองค์ความรู้จากการอบรม สาหรับนักเรยี น นักศึกษาทุกคนในหอ้ งเรียน/แผนกเรียน ตอ้ งให้ความรว่ มมอื เพื่อนาไปสกู่ ารพฒั นา เป็นสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขและแผนกที่เรยี นเพอ่ื จัดตั้งสถานศึกษาต้นแบบ ของกระทรวงศึกษาธิการตอ่ ไป มาตรการเสริมแรงโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 1) ศนู ย์อานวยการและป้องกันยาเสพตดิ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร พิจารณาบาเหน็จ ความชอบกรณีพิเศษ จากสานักงาน ป.ป.ส. ให้ผู้บริหารสถานศึกษาและบุคลากรทีร่ ับผิดชอบท่ีมี ผลงานดเี ด่นในโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข 2) ผู้บริหารองค์กรหลกั หวั หน้าสว่ นราชการ ผบู้ ริหารสถานศึกษา ใหน้ าผลงานดีเด่น ของบุคลากรทรี่ บั ผิดชอบมาประกอบการพจิ ารณาความดคี วามชอบประจาปีของหนว่ ยงาน/ สถานศึกษา 3) ศนู ย์อานวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด กระทรวงศกึ ษาธิการ ยกยอ่ ง เชดิ ชเู กียรติในวันสาคัญของกระทรวงศึกษาธิการ จัดมพี ิธมี อบโล่และเกียรตบิ ตั รเชิดชูเกยี รติแก่ หนว่ ยงาน สถานศึกษาและบคุ ลากรดีเด่น 4) ศนู ย์อานวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด กระทรวงศึกษาธิการ สง่ เสรมิ ความก้าวหน้าในการเล่อื นตาแหน่งวทิ ยฐานะ ตลอดทงั้ สทิ ธพิ ิเศษตามความเหมาะสม จะเหน็ ได้ว่า ภาครัฐโดยกระทรวงศึกษาธกิ ารไดเ้ ล็งเห็นถึงความสาคัญของปญั หาสารเสพตดิ และอบายมขุ เป็นอยา่ ง มากมีการวางแนวทางเพอ่ื ให้รางวลั และสิทธพิ ิเศษกบั ผปู้ ฏบิ ตั ิงานด้าน การป้องกันและแกไ้ ขปญั หายา เสพติดไวอ้ ย่างเปน็ ระบบ กระบวนการดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ การดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ของ สถานศกึ ษาท่ัวประเทศกาหนดให้มกี ระบวนการทเ่ี กีย่ วข้องในการดาเนินงาน ดังน้ี ระยะเวลาการเตรียมการ 1) ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษาแต่งตง้ั คณะกรรมการอานวยการโครงการ สถานศึกษา สขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ประกอบดว้ ยผู้บริหารสถานศึกษาเป็นประธานคณะกรรมการ สถานศึกษา และคณะกรรมการผู้บรหิ ารเป็นกรรมการ อานาจหน้าที่กาหนดนโยบาย มาตรการ เห็นชอบแผนปฏิบตั ิการโครงการสถานศึกษาสีขาวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ

23 2) ผบู้ รหิ ารสถานศึกษาแต่งต้ังคณะกรรมการปฏิบัตงิ านโครงการ สถานศกึ ษา สขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ประกอบดว้ ยรองผอู้ านวยการและผู้รบั ผิดชอบ อานาจหน้าท่ี อบรมให้ความรู้ครแู ละนักเรยี น นักศกึ ษาแกนนาประเมินผลงานประเมนิ ผลงาน กิจกรรมห้องเรยี น สขี าว/ แผนกสขี าว 3) ผบู้ ริหารสถานศึกษาแตง่ ตัง้ คณะทางานหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสีขาว ประกอบ ดว้ ยครปู ระจาช้ันอาจารย์ทป่ี รกึ ษาและนกั เรียนแกนนา 4 ฝา่ ย อานาจหนา้ ที่ดาเนินกิจกรรม และ ปฏิบัตหิ นา้ ท่ีตามโครงสรา้ งห้องเรยี นสีขาว 4) ผบู้ ริหารสถานศกึ ษาประชุมคณะกรรมการอานวยการชี้แจง วตั ถปุ ระสงค์ นโยบายการดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ เพอ่ื นาไปสกู่ าร ปฏบิ ตั ิในสถานศกึ ษา 5) ผู้บริหารสถานศึกษาส่งเสริมสนับสนุนการดาเนนิ งานป้องกันและแกไ้ ข ปัญหา ยาเสพตดิ ในสถานศึกษาตามยทุ ธศาสตร์ 5 มาตรการ และกลยุทธ์ 4 ตอ้ ง 2 ไม่ และจัดทาบันทกึ ขอ้ ตกลงความรว่ มมอื กบั ภาคีเครอื ขา่ ย 6) จัดทาตารางปฏบิ ตั ิการโครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และ อบายมขุ ตลอดปีการศึกษา ระยะเวลาการปฏบิ ัติ 1) ดาเนินงานตามแผนปฏบิ ตั ิการโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพ ติด และอบายมุขและกจิ กรรมห้องเรยี นสีขาว/แผนกสขี าว โดยการมสี ่วนรว่ มของทุกภาคส่วนตามที่ กาหนดไว้ในยุทธศาสตร์ 5 มาตรการ กลยทุ ธ์ 4 ต้อง 2 ไม่ 2) ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา อานวยการ กากบั ติดตาม การปฏิบตั งิ านสง่ เสริม และ สนบั สนุนให้มีการดาเนินการอยา่ งเป็นระบบมีความเข้มแขง็ ตอ่ เน่ืองและย่ังยืน ระยะเวลาประเมนิ ผลงาน 1) ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษาประเมนิ ตนเองรายงานต้นสงั กัด เพื่อขอรับการประเมิน ระดบั ดเี ด่นจากหนว่ ยงานตน้ สังกดั ตามระยะเวลาท่ีกระทรวงศึกษาธกิ ารกาหนด 2) ผ้บู รหิ ารหน่วยงานต้นสงั กดั แตง่ ตง้ั คณะทางานประเมินผลการดาเนินงาน โครงการสถานศกึ ษาสีขาวปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ประเมนิ ผลการดาเนินงานระดับ ดเี ดน่ ตาม หลกั เกณฑ์นาเสนอศูนยอ์ านวยการป้องกนั และปราบปรามยาเสพติด กระทรวงศึกษาธิการ 3) ศูนยอ์ านวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด กระทรวงศกึ ษาธกิ าร แต่งตงั้ คณะกรรมการพิจารณาผลงานโครงการสถานศกึ ษาสขี าวปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข ระดับ ดีเด่น ตรวจสอบรายชอื่ สถานศกึ ษาและให้ความเห็นชอบ จัดลาดบั ผลงาน และจัดทาประกาศ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

24 ระยะเวลาการมอบรางวลั เชิดชูเกยี รติ 1) ศนู ย์อานวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพตดิ กระทรวงศึกษาธกิ าร มอบ โล่ เกยี รติบตั รและธงสัญลกั ษณ์ เพ่อื ประกาศให้เป็นสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ ดีเดน่ ของปกี ารศึกษา 2) ศนู ยอ์ านวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดกระทรวงศึกษาธกิ าร จัดสรร โควตาการเลื่อนขั้นเงินเดอื นกรณีพเิ ศษของสานกั งาน ป.ป.ส. ให้แกผ่ ู้บริหารส่วนราชการ ผ้บู ริหาร สถานศกึ ษา ครู และบคุ ลากรทางการศึกษาที่รบั ผิดชอบโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ 3) ผู้บริหารองค์กรหลกั หัวหน้าส่วนราชการ ผ้บู รหิ ารสถานศึกษาใหน้ าผลงาน ดีเดน่ ของบคุ ลากรที่รบั ผิดชอบโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุขมา ประกอบการพจิ ารณาความดีความชอบประจาปีของหน่วยงาน/สถานศกึ ษา ระยะท่ี 4 ระยะเวลาการมอบโลร่ างวัลเชดิ ชูเกยี รติรับโลเ่ ชิดชเู กยี รต/ิ โควตาการเล่ือนขน้ั เงินเดอื น ระยะที่ 3 ระยะเวลาการประเมินผลงานปฏิบตั ิตามแผน/สถานศกึ ษา ประเมินตนเองรบั โลเ่ ชดิ ชเู กยี รต/ิ โควตาการเล่ือนข้ันเงนิ เดอื น ระยะท่ี 2 ระยะเวลาการปฏบิ ตั กิ ารจดั ทาแผนงาน/กากับติดตามการ ประเมนิ รบั โล่เชิดชูเกียรติ/ โควตาการเลือ่ นข้ันเงินเดือน ระยะที่ 1 ระยะเวลาการเตรียมการ คาสงั่ / นโยบาย / แผนงาน /การช้ีแจง ภาพท่ี 4 แผนผงั กระบวนการดาเนินงานในสถานศกึ ษาโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมขุ

25 แนวทางดาเนนิ งานโครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ตามนโยบายของรฐั บาลและรฐั มนตรวี ่าการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร มอบหมายให้ ผูบ้ รหิ ารสถานศึกษาในสังกัดกระทรวงศกึ ษาธิการดาเนินการป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ ดว้ ย กระบวนการสรา้ งภูมคิ ุม้ กันยาเสพติดทีเ่ ข้มแข็ง ตอ่ เนื่อง และยง่ั ยืน ป้องกนั ผเู้ สพยาเสพติด รายใหม่ และใหก้ ารช่วยเหลือผทู้ ีไ่ ปเกี่ยวขอ้ งกับยาเสพติดตามกระบวนการโครงการสถานศกึ ษาสีขาว ปลอดยา เสพตดิ และอบายมุข เป็นการดาเนนิ งานป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด อยา่ งครบวงจร คุณภาพ ตามยุทธศาสตร์นนั้ เพือ่ ใหห้ นว่ ยงานในพ้ืนท่แี ละสถานศกึ ษาในสงั กัดเปน็ กลไกการขับเคล่ือนทม่ี ี ประสทิ ธิภาพและประสิทธิผล จงึ ไดก้ าหนดแนวทางการดาเนินงานโครงการสถานศกึ ษาสีขาวปลอดยา เสพติดและอบายมุข ให้ผบู้ รหิ ารหน่วยงานและผู้บรหิ ารสถานศึกษา อานวยการ กากบั ติดตาม กระบวนการตามมาตรการดาเนนิ งานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ ดังต่อไปนี้ มาตรการบรหิ ารจัดการและด้านองค์ความรู้ 1) ผู้บรหิ ารหนว่ ยงานต้นสังกดั ในพ้นื ที่ระดบั จังหวดั ดาเนนิ การ 1.1) เสนอรายช่ือคณะกรรมการดาเนินงานใหก้ ระทรวงศึกษาธกิ าร แตง่ ต้ัง เพ่ือทาหนา้ ทีเ่ ป็นคณะวิทยากรและคณะกรรมการการประเมินผลการดาเนินงานในพ้นื ท่ีที่รับผดิ ชอบ 1.2) จดั ประชมุ ผบู้ ริหารสถานศึกษาเพือ่ มอบนโยบายและนาไปส่กู ารปฏิบัติ อยา่ งจรงิ จงั เขม้ แขง็ ตอ่ เนือ่ งและย่งั ยนื กาหนดตวั ชี้วัดให้สถานศกึ ษาทกุ แห่งดาเนนิ การตามเป้าหมาย ดา้ นปรมิ าณและคณุ ภาพ 1.3) จัดทาแผนปฏบิ ตั กิ าร สง่ เสริมและสนับสนุนงบประมาณ ดาเนินงานตาม กระบวนการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมุข ตลอดปกี ารศึกษา 1.4) จัดอบรมให้ความรู้ความเข้าใจกระบวนการดาเนินงานห้องเรียนสีขาว/ แผนกสีขาว ให้แก่คณะครู อาจารย์ และผู้รบั ผิดชอบงานดา้ นยาเสพตดิ 1.5) จัดตั้งศูนย์เรียนรู้สถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติดและ อบายมุข ประจาจังหวัด/อาเภอ/ตาบล 1.6) จดั ทาตารางปฏิบัติการประจาปกี ารศกึ ษา เพือ่ อานวยการ กากับ ตดิ ตาม ประเมินผลและสรปุ รายงาน 2) ผู้บรหิ ารสถานศึกษา ดาเนนิ การ 2.1) จดั ประชมุ คณะครูอาจารย์ ผูป้ กครอง มอบนโยบายและจดั ทาบนั ทกึ ข้อตกลงความรว่ มมอื (MOU)

26 2.2) จดั อบรมใหค้ วามรแู้ กค่ ณะครู อาจารย์ และนักเรยี น นกั ศึกษา แกนนา หอ้ งเรยี นสีขาว /แผนกสีขาว 2.3) ส่งเสริมสนับสนุนงบประมาณและจัดทาแผนปฏิบัตกิ าร ประจาปี การศึกษา 2.4) รายงานผลการดาเนนิ งานภาคเรยี นละ 2 ครง้ั ให้หน่วยงานต้น สงั กัด เพือ่ สรปุ รายงานกระทรวงศึกษาธกิ าร มาตรการเสรมิ สรา้ งแรงจงู ใจ 1) ผู้บริหารหนว่ ยงานต้นสังกัดในพ้นื ที่ระดับจังหวดั ดาเนินการ 1.1) สง่ รายช่อื ครูประจาชั้น อาจารย์ท่ีปรึกษา ท่ีดาเนินงานหอ้ งเรยี นสีขาวดีเด่น/ แผนกสีขาวดีเด่นให้กระทรวงศึกษาธกิ าร เพอ่ื ขอรบั เกียรตบิ ัตรลงนามโดยรฐั มนตรีวา่ การ กระทรวงศกึ ษาธิการ 1.2) ส่งรายชอื่ นักเรียน นักศกึ ษาแกนนาหอ้ งเรยี นสขี าว/แผนกสีขาว ให้ กระทรวงศึกษาธกิ าร เพ่อื ขอรบั เกยี รตบิ ตั รลงนามโดยปลัดกระทรวงศึกษาธิการ 1.3) สง่ เสรมิ และสนบั สนุนใหส้ ถานศึกษา รบั โลร่ างวัลเสมา ป.ป.ส. ระดับเงินลง นามโดยรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ระดับทอง ลงนามโดยนายกรัฐมนตรี รางวัลระดับเพชร โล่พระราชทาน 2) ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา ดาเนินการ 2.1) จัดประกวดผลงานห้องเรยี นสีขาว/แผนกสขี าว ระดบั ดีเด่น มอบรางวัล ให้แก่นักเรยี นแกนนา 2.2) ส่งเสริมสนับสนุนการดาเนินงานของครู อาจารย์ และให้ส่งผล งานเข้ารับโล่ รางวลั เสมา ป.ป.ส. 2.3) ส่งเสรมิ สนบั สนนุ บุคลากรท่ีรับผดิ ชอบงานยาเสพตดิ ให้ไดร้ ับ การเล่อื น เงินเดอื นเป็นกรณีพิเศษในโควตาของสถานศึกษาและกระทรวงศึกษาธิการ มาตรการกากับตดิ ตามและประเมินผล 1) ผูบ้ รหิ ารสถานศึกษา รายงานผลการดาเนินงานให้ตน้ สงั กัดทราบในการประชุม ประจาเดอื น 2) ผ้บู รหิ ารหน่วยงานต้นสงั กดั ในพนื้ ที่ระดับจังหวัด สรุปรายงานผลการ ดาเนินงานให้ กระทรวงศกึ ษาธิการภาคเรียนละ 2 ครงั้ ดาเนินการภาคเรียนท่ี 1 เดอื นมิถนุ ายน / สงิ หาคม และ ภาคเรยี นท่ี 2 เดือนพฤศจิกายน/มกราคมทกุ ปีการศึกษา 3) ผู้บริหารหน่วยงานต้นสงั กัดในพ้ืนท่ีระดบั จังหวดั ตดิ ตามและประเมนิ ผลการ ดาเนินงาน สาหรับผู้บริหารสถานศึกษาทต่ี ั้งใจดาเนินงานใหม้ กี ารยกยอ่ งชมเชย ในกรณีท่ีผู้บริหาร

27 สถานศกึ ษาไมด่ าเนินงานใหช้ แี้ จงทาความเข้าใจหลกั เกณฑ์ประเด็นความสาคัญของ ปญั หาท่ตี อ้ ง ดาเนินการและจัดทาแผนปฏบิ ตั กิ ารตามนโนบายรฐั บาลและนโยบายกระทรวง ศึกษาธิการ ยทุ ธศาสตรก์ ารดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสขี าวปลอดยาเสพติดและอบายมุข กระทรวงศึกษาธกิ าร (2560 : 88) ในการดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยา เสพติดและอบายมขุ มกี ระบวนการดาเนนิ งานตามยทุ ธศาสตร์ 5 มาตรการ ดงั นี้ 1) มาตรการดา้ นปอ้ งกนั สถานศึกษามกี ารดาเนินงานกิจกรรมห้องเรียนสขี าว/ แผนกสีขาว มกี ารจัดการเรยี นการสอนตามแนวทางการจัดการเรยี นรกู้ ารสรา้ งภมู ิคมุ้ กันสารเสพติด เพ่อื พฒั นาทักษะชวี ติ และดาเนินงานกจิ กรรมหอ้ งเรียน/แผนกสีขาว 1 หอ้ งเรยี น 2 แผนก 1 โครงงาน ปอ้ งกันยาเสพตดิ เพอ่ื เสริมสร้างความตระหนักและปลกุ จิตสานึกไม่ใหน้ ักเรยี น นกั ศึกษา ไปเกย่ี วขอ้ งกบั ยาเสพติด 2) มาตรการดา้ นคน้ หา สถานศกึ ษามกี ารจัดทาข้อมูลนักเรียนรายบคุ คล มกี าร สุ่มตรวจปัสสาวะของนกั เรียนกลมุ่ เสีย่ ง/กลุ่มเสพ/กลมุ่ ติด มีการคัดกรองจาแนกกลมุ่ นักเรียน นกั ศึกษา ออกเป็น 5 กลมุ่ คือ กลมุ่ ปลอด กลุ่มเสย่ี ง กลุม่ เสพ กลุ่มตดิ กลุม่ คา้ และรายงานการ สารวจสภาพ การใหส้ ารเสพตดิ /ยาเสพตดิ ใหห้ นว่ ยงาน ตน้ สงั กัดทราบทกุ ภาคการศึกษา 3) มาตรการดา้ นรักษา จดั ตั้งคลินิกเสมารกั ษ์ โดยสถานศกึ ษามีนโยบายในการ ดแู ลชว่ ยเหลอื นักเรียนนักศึกษาทไี่ ปเกี่ยวข้องกับยาเสพติดท่ีเป็นกลมุ่ เสพ กลมุ่ ติดเขา้ สกู่ ารบาบดั รกั ษาและสง่ ต่อหนว่ ยงานสงั กัดกระทรวงสาธารณสุข หรอื หน่วยงานอน่ื ทเ่ี กย่ี วข้องเพ่อื ให้ คาปรกึ ษา และชว่ ยเหลือให้เรยี นตามปกติ 4) มาตรการดา้ นเฝ้าระวัง สถานศึกษาจดั ใหม้ ตี ูแ้ ดงเสมารกั ษใ์ นสถานศกึ ษา เพอ่ื รับเรือ่ งรอ้ งเรียนปญั หายาเสพติดและอบายมขุ รวมทง้ั มเี ครอื ขา่ ยจากทุกภาคส่วนในการ ดาเนินงาน เฝ้าระวงั ปญั หายาเสพตดิ และอบายมุข ดาเนนิ การจัดกิจกรรมอบรม/ชุมนมุ เสมารกั ษ์ ปอ้ งกัน ยาเสพตดิ 5) มาตรการดา้ นบรหิ ารจัดการสถานศึกษามกี ารแต่งตั้งคณะกรรมการ อานวยการ โครงการสถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพตดิ และอบายมุข คณะกรรมการปฏบิ ัติการ โครงการ สถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติด และอบายมขุ และคณะทางานห้องเรยี นสขี าว/แผนก สีขาว เพอ่ื กาหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์จัดทาแผนปฏบิ ัติการ อานวยการกากบั ติดตาม ประเมินผล สรุป รายงานต้นสังกัดและการประสานงานกับทกุ ภาคส่วนท่ีเก่ยี วขอ้ ง

28 กระบวนการด้านการค้นหา ด้านการรกั ษา และดา้ นการเฝา้ ระวัง 1) ดา้ นการคน้ หา สถานศึกษาดาเนนิ การคัดกรองนักเรียนนกั ศกึ ษา ภาคเรยี นท่ี 1 (ระดบั การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน 30 มถิ นุ ายนทกุ ป)ี ภาคเรยี นที่ 2 (ระดบั ขั้นพน้ื ฐาน 30 พฤศจกิ ายน ทุกป)ี เป็น 3 กลุ่มสร้างภูมคิ ุ้มกัน กลุ่มใชส้ ารเสพติดกลมุ่ บาบดั กรณที ไ่ี มส่ ามารถใชช้ ุดน้ายาตรวจปสั สาวะไดใ้ ห้ ดาเนินการตามกระบวนการอ่ืนทดี่ าเนินการได้ตามระบบดูแลช่วยเหลอื นกั เรยี น และแบบ SDQ ตาม ความเหมาะสมของพน้ื ทแี่ ละการบรหิ ารของสถานศึกษาตามยทุ ธศาสตรข์ องสถานศึกษาสีขาวปลอด ยาเสพตดิ และอบายมุข 2) ดา้ นการรกั ษา (คลนิ ิกเสมารักษ)์ 2.1) วัตถปุ ระสงคใ์ นการจัดต้งั คลินกิ เสมารักษเ์ พ่ือให้คาปรึกษา ในการช่วยเหลอื และติดตามแกไ้ ขปญั หาพฤติกรรมทีไ่ ม่พึงประสงคใ์ นทุกดา้ น เช่น การสูบบหุ ร่ี แอลกอฮอล์ ยาเสพตดิ การตง้ั ครรภ์ไมพ่ ร้อม ปัญหาส่วนตวั และครอบครัว โดยมผี รู้ ับผิดชอบเป็นครู อาจารยด์ ้านแนะแนว จิตวทิ ยา กล่มุ สาระสขุ ศึกษาและพลานามยั 2.2) องคป์ ระกอบการดาเนินงาน ได้แก่ องคค์ วามรู้ด้านจิตสังคมบาบัดใน สถานศกึ ษา ความรู้ ความเขา้ ใจสภาพปญั หาและการให้คาแนะนาชว่ ยเหลือในทางท่ถี ูกต้อง เปน็ การ ยอมรบั ของคณะครู ผปู้ กครอง ผูร้ ับผดิ ชอบงานดา้ นคลนิ กิ เสมารักษ์ ประกอบดว้ ยครู อาจารย์ ผรู้ ับผดิ ชอบ นกั เรียน นักศึกษาแกนนาทีผ่ ่านกระบวนการอบรมการเปน็ ผู้ให้คาปรึกษา 2.3) พื้นทด่ี าเนินงานได้แก่ ห้องพยาบาล ห้องแนะแนว ห้องฝ่ายปกครอง หรือ หอ้ งทเี่ หน็ สมควรเหมาะสมทีส่ ามารถดาเนินงานตามกระบวนการให้คาปรึกษา และสามารถจดั กจิ กรรมท่ีปรบั เปลย่ี นพฤติกรรมได้ตามหลกั การ 2.4) ดาเนนิ การสารวจสภาพการใช้สาร/ยาเสพติด (Re X – Ray) ทุกภาคเรยี น หากไม่พบกล่มุ ใชส้ ารเสพติดและกล่มุ บาบัด จงึ ไมไ่ ดด้ าเนินการตามมาตรการบาบัดรกั ษากระบวนการ จิตสังคมบาบดั ในโรงเรยี น แต่ให้มนี โยบายในการดาเนินการบาบัดรกั ษาตามยุทธศาสตร์ โครงการ สถานศึกษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ 3) ดา้ นการเฝา้ ระวัง (ตแู้ ดงเสมารักษ)์ 3.1) วตั ถุประสงค์ในการจัดทาตแู้ ดงเสมารกั ษ์ เพ่ือใหม้ ีการแจง้ และส่งขา่ ว สถานการณ์ปัญหายาเสพติดในสถานศกึ ษาจากนกั เรยี น นักศกึ ษา ใหแ้ ก่ครูฝ่ายปกครอง หรอื ครู ผู้รบั ผดิ ชอบงานด้านการป้องกันยาเสพติดเป็นความลบั หรือไม่กล้าเปดิ เผยทอี่ าจสง่ ผลกระทบตอ่ ความ สูญเสียชีวิตและทรพั ยส์ ิน หรอื ใหค้ าแนะนาขอ้ เสนอแนะ มาตรการ เบาะแส แหล่งม่วั สุม อ่ืน ๆ ท่ี ผบู้ ริหารสถานศึกษานาไปดาเนินการตามกระบวนการเฝ้าระวงั ไมใ่ ห้มกี ารแพรร่ ะบาดยาเสพติดใน สถานศกึ ษา

29 3.2) องค์ประกอบของตูแ้ ดงเสมารักษ์ จัดทาด้วยกลอ่ งไม้ กล่องเหล็ก หรือ วัสดุ แข็งแรง ตดิ กญุ แจป้องกันขอ้ มลู รวั่ ขนาดตามความเหมาะสมไมใ่ หญ่หรอื เล็กจนเกนิ ไปสภาพ คลา้ ยตู้ ไปรษณยี ์ หรือตู้แดงของตารวจ ติดตงั้ ในพื้นท่ีท่ีนกั เรยี น นกั ศกึ ษาไปมั่วสุมเช่น หอ้ งน้า สนาม เดก็ เล่น ภายในและภายนอกอาคารเรยี น เปน็ ตน้ 3.3) กาหนดมาตรการเปดิ -ปดิ ตู้แดงเสมารักษ์โดยครู อาจารย์ฝ่ายปกครอง ครู ผู้รบั ผดิ ชอบงานป้องกันยาเสพตดิ นักเรยี น นักศกึ ษาแกนนา และประธานสภานักเรยี น สรปุ รายงาน ใหค้ ณะผู้บรหิ ารเพ่ือกาหนดมาตรการป้องกันและแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ ในสถานการณป์ ัจจุบนั การดาเนนิ งานกจิ กรรมหอ้ งเรยี นสขี าว/แผนกสีขาว หลักการและเหตผุ ล กระทรวงศึกษาธิการ (2560) รัฐบาลไดม้ องเห็นวา่ ยาเสพตดิ เป็นปญั หาที่สาคัญ ระดับชาติจึงถอื เป็นนโยบายทต่ี อ้ งเร่งดาเนินการแกไ้ ขอย่างจรงิ จงั เน่อื งจากไดม้ กี ารแพร่ระบาดไปทุก พ้ืนทข่ี องประเทศและทวีความรุนแรงขึ้นสง่ ผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกจิ สงั คม รวมท้งั ความมน่ั คงของประเทศ พฤติกรรมการดื่มสรุ า สบู บุหร่ี เท่ยี วกลางคืน การพนัน การทะเลาะวิวาท ติดเกม สอื่ ลามกอนาจาร ฟุ่มเฟอื ย ล้วนแลว้ แตเ่ ปน็ พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของนกั เรยี น นักศกึ ษา การ ปอ้ งกนั และแก้ไขเปน็ อีกแนวทางในการพัฒนาท้งั รา่ งกาย จติ ใจและสติปญั ญา ศูนยอ์ านวยการป้องกันและปราบปรามยาเสพตดิ กระทรวงศึกษาธกิ ารได้บูรณาการ จดั ทาแผนปฏิบัติการร่วมกันทกุ ฝ่ายทเี่ กีย่ วขอ้ ง จงึ ได้จดั ทากจิ กรรมหอ้ งเรยี นสขี าว/แผนกสีขาวใน สถานศกึ ษาทุกแหง่ ทั่วประเทศโดยมีเป้าหมายเพ่ือให้ครูอาจารยท์ ี่ปรึกษาและนักเรยี น นักศึกษาท่ีเป็น แกนนาเป็นผ้ใู หค้ วามรู้ความเข้าใจในการใหค้ าปรกึ ษา ตักเตือนเพ่อื น กระตุ้นเพ่ือนปลกู ฝังค่านิยม ถกู ต้องดแู ลชว่ ยเหลือซงึ่ กนั และกัน เพือ่ ให้เยาวชนของประเทศไทยเปน็ เยาวชนที่มคี วามรู้ ควบคู่ดว้ ย คณุ ธรรม ดารงตนอยูใ่ นสงั คมได้อยา่ งมคี วามสขุ เปน็ พลเมืองท่ีมีคุณภาพพัฒนาประเทศไทยให้ เจรญิ รุ่งเรืองต่อไป วตั ถุประสงค์ 1) เพอ่ื ใหน้ กั เรียน นกั ศกึ ษา ที่มีปัญหาต้องการความช่วยเหลือได้รบั คาปรึกษา คาแนะนาท่ีถูกตอ้ งเหมาะสมจากผู้ท่ีเป็นแกนนาและครู อาจารยท์ ีป่ รึกษา ครูแนะแนว 2) เพอื่ ให้นักเรยี น นกั ศกึ ษาแกนนาในห้องเรยี นดูแลชว่ ยเหลอื ซึ่งกันและกัน ตักเตือน แนะนาเพ่ือนในการป้องกันและแก้ไขปญั หายาเสพตดิ ปัญหาอบายมุขและปญั หาอ่นื ๆ ท่ีเปน็ สงิ่ มัวเมาท้งั หลาย

30 3) ผู้บรหิ ารสถานศกึ ษาส่งเสรมิ และสนบั สนุนให้มนี ักเรียน นักศกึ ษาแกนนาประจา หอ้ ง และครอู าจารย์ท่ีปรึกษา ครูแนะแนว และเพอื่ นทปี่ รกึ ษาใหค้ าปรกึ ษาแนะนาและให้การ ชว่ ยเหลอื การบรหิ ารจัดการ การอบรม การสนับสนุนกิจกรรม และตดิ ตามประเมินผลโดยรว่ มมือกัน ทุกฝ่าย 4) เพ่ือเสริมสร้างความเข้มแข็งในการเฝ้าระวังพฤติกรรมเสี่ยง ดว้ ยกระบวนการ สร้างเครอื ข่ายนกั เรียนนกั ศกึ ษาแกนนา เพื่อให้เกิดกระบวนการพฒั นาใหม้ ีความเขม้ แขง็ ตอ่ เนอ่ื งและ ยั่งยืน การบริหารจดั การกจิ กรรมหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสขี าว ระดบั สถานศึกษา ผบู้ รหิ ารสถานศึกษาเป็นผทู้ มี่ ีหนา้ ท่ีรับผิดชอบในการขบั เคลื่อนการดาเนินงาน กจิ กรรมหอ้ งเรยี นสีขาว/แผนกสขี าว ได้แก่ 1) แตง่ ต้ังคณะทางานดาเนินงานในห้องเรยี นสขี าวและแผนกสีขาว 2) ผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษา และคณะผบู้ รหิ าร มีหน้าท่ีในการนานโยบายไปสกู่ าร ปฏิบัติจดั ประชมุ ช้ีแจงและรับผิดชอบ มอบนโยบาย จดั ทาแผนปฏิบัติงาน จัดกิจกรรมการประกวด ตดิ ตาม ประเมินผล สรปุ รายงานเสนอตามลาดับพรอ้ มท้ังเสนอแนะปัญหาและอปุ สรรค เพอื่ นาไปสู่ การแกไ้ ขกจิ กรรมหอ้ งเรียนสีขาว/แผนกสขี าว ให้มคี วามเขม้ แข็งและต่อเน่อื ง 3) คณะครทู ปี่ รกึ ษาและคณะอาจารยท์ ีป่ รึกษา มีหนา้ ที่ในการขับเคล่ือนกิจกรรม ใหค้ วามรแู้ ก่นักเรียน นกั ศึกษาและให้คาปรกึ ษา แนะนาในการดาเนินงานโครงการห้องเรียนสขี าว/ แผนกสีขาว ใหบ้ รรลวุ ัตถปุ ระสงคข์ องกจิ กรรมเฝ้าระวังสอดส่องดูแล รับทราบปญั หา นาเสนอ ผูบ้ ริหารสถานศึกษาใหร้ ับทราบ เพอ่ื นาไปสกู่ ารป้องกันและแกไ้ ขปัญหาอย่างเป็นระบบในสถานศกึ ษา 4) คณะนักเรยี น นักศึกษา แกนนามีหน้าท่ใี นการจัดตงั้ คณะทางานเพื่อดาเนิน งานตามโครงสรา้ ง และจดั กจิ กรรมตามทไ่ี ด้รบั มอบหมาย และองค์ความรูจ้ ากการอบรม สาหรับ นักเรียน นกั ศึกษา ทกุ คนต้องใหค้ วามรว่ มมือเพื่อนาไปสกู่ ารพฒั นาเปน็ สถานศึกษาสีขาว ปลอดยา เสพตดิ และอบายมขุ และสถานศกึ ษาตน้ แบบของกระทรวงศกึ ษาธกิ ารต่อไป 5) สถานศึกษาประเมนิ ตนเองในภาคเรียนที่ 1 และรายงานให้ต้นสังกัดในพน้ื ท่ี จงั หวัดทราบภายในเดือนตลุ าคมของทกุ ปี แนวทางการดาเนินงานกิจกรรมห้องเรียนสขี าว/แผนกสขี าว เพ่อื ให้การดาเนินงานห้องเรยี นสีขาว/แผนกสขี าวบรรลุตามวัตถุประสงค์กระทรวง ได้เสนอแนวทางการดาเนินงานดงั น้ี กลยุทธ์กจิ กรรมหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสีขาว ศูนย์อานวยการป้องและปราบปราม กนั ยาเสพตดิ กระทรวงศึกษาธิการได้กาหนดกลยทุ ธเ์ พื่อเป็นกระบวนการในการดาเนินงานภายใน

31 กจิ กรรมห้องเรียนสขี าว/แผนกสขี าว มีองค์ประกอบทั้ง 4 ด้าน คือ มีแหล่งเรยี นรู้ดแู ลชว่ ยเหลอื เออ้ื เฟื้อดว้ ยคุณธรรม และสร้างสรรค์ด้วยกิจกรรมโดยมรี ายละเอยี ด ดงั น้ี 1) มีแหลง่ เรยี นรู้ มกี ารจัดกิจกรรมในห้องเรียน/แผนกวชิ า เช่น จัดบอรด์ จัดทา สอื่ ท่เี ปน็ สิ่งพมิ พห์ นังสอื วารสารหนงั สือพมิ พ์ จดหมายข่าว ทใ่ี หค้ วามรู้เกย่ี วกบั ยาเสพตดิ โรคเอดส์ การต้งั ครรภ์ก่อนวัยอันควร อบายมุข อุบัตภิ ยั และดาเนนิ โครงการป้องกันยาเสพติด โดยใน สถานการณ์ข่าวสารทกุ ด้านมาเสนอใหเ้ พ่อื นนกั เรยี นรบั รูต้ ามสถานการณ์ปัจจบุ นั 2) ดแู ลชว่ ยเหลือ จดั ให้มนี ักเรยี น นักศึกษาแกนนาเพื่อใหค้ าปรึกษาดแู ล ช่วยเหลือซง่ึ กนั และกันตอบสนองปญั หาพฤติกรรมของนกั เรยี น นักศึกษา และช่วยเหลือดา้ นการเรียน โดยให้คาปรึกษาแนะนาและใหก้ ารชว่ ยเหลือหากไมส่ ามารถแก้ไขได้ ใหร้ ายงานครูประจาชน้ั อาจารย์ ที่ปรึกษาทราบเพอ่ื พจิ ารณาดาเนินการต่อไป 3) เออ้ื เฟือ้ ด้วยคุณธรรม มีหลกั ธรรมประจาห้องเรยี น/แผนกวชิ าเพอื่ ให้ นักเรยี น นกั ศกึ ษาทกุ คนจะตอ้ งมีคติพจน์หรือหลักธรรมคาสอนตามศาสนาที่ตนนับถือมาเป็นหลกั ยึดปฏบิ ัตใิ น หอ้ งเรียน เชน่ พรหมวิหาร 4 มคี วามเมตรตา กรุณา อุเบกขา จะทาให้ทกุ คนรักกัน ชว่ ยเหลือกนั เป็นต้น 4) สร้างสรรค์ดว้ ยกจิ กรรม มีกจิ กรรมท่สี ร้างสรรคท์ ่ีจะชว่ ยให้มคี วามสามัคคีและ ใช้เวลาว่างใหเ้ ปน็ ประโยชนไ์ มไ่ ปมัว่ สมุ กับยาเสพตดิ หรอื สือ่ ลามกอนาจาร เชน่ การเล่น กีฬา การเลน่ ดนตรี ศลิ ปะ และกจิ กรรมตามท่ีกลุ่มสนใจร่วมกันจัดทามาเพ่ือพัฒนารา่ งกาย และจติ ใจ รวมท้งั กิจกรรมทง้ั ภายในและภายนอกสถานศึกษาร่วมกับชมุ ชนด้วยกระบวนการ บา้ น วัด โรงเรียน การจดั องคก์ รภายในห้องเรียนสขี าว/แผนกสขี าว การขบั เคล่ือนกลยุทธท์ ง้ั สี่ด้านของห้องเรียนสขี าว/แผนกสขี าว คอื มแี หลง่ เรยี นรู้ ดแู ลช่วยเหลือเอื้อเฟือ้ ด้วยคุณธรรม สรา้ งสรรค์ด้วยกิจกรรม จะต้องมีกลไกของการขบั เคลื่อน การทางานในรูปของการจัดองค์กรภายในหอ้ งเรยี นสขี าว / แผนกสีขาว ประกอบดว้ ยนักเรยี น นกั ศกึ ษาแกนนา แบง่ ออกเป็น 4 ฝ่าย คือ ฝา่ ยการเรยี น ฝา่ ยการงาน ฝา่ ยสารวตั รนกั เรียน และฝ่าย กจิ กรรมโดยมีภาระหน้าท่ีดังนี้ 1) ฝ่ายการเรยี น มภี าระหนา้ ท่ีในการช่วยเหลือในดา้ นวิชาการเกี่ยวกับ การ เรียน การบา้ น โครงงานหรอื ปัญหาการเรยี นในห้องเรียนสขี าว/แผนกสขี าว ต้องรบั ผิดชอบแกไ้ ข ชว่ ยเหลอื และให้คาแนะนา คาปรกึ ษา คาอธบิ ายช้แี นะแหลง่ เรียนรู้ และนาเสนอครูที่ปรึกษา อาจารย์ ท่ีปรกึ ษาให้ความช่วยเหลอื โดยมกี ระบวนการทางานดังน้ี 1.1) มกี ารจดั ตัง้ ทมี งานแกนนารบั ผิดชอบงานฝ่ายวิชาการของห้องเรียน/ แผนกสีขาว

32 1.2) ทีมงานแกนนามกี ระบวนการช่วยเหลือเพอื่ ฝ่ายวชิ าการของ ห้องเรียน/แผนกวิชา เพอ่ื ให้มคี วามร้คู วามเขา้ ใจในกิจกรรมการเรยี นการสอน 1.3) ทมี งานแกนนาจัดทาแหลง่ เรียนรู้/มมุ ความร้/ู ป้ายนเิ ทศในหอ้ งเรียน/ แผนกวชิ า 1.4) ทีมงานแกนนาจดั ทาผลสัมฤทธ์ทิ างการเรยี นของนักเรียนทกุ คน ใน หอ้ งเรยี น/แผนกเรยี น 2) ฝ่ายการงาน มภี าระหน้าท่ีในการดูแลความสะอาดเรียบรอ้ ยใน ห้องเรยี น/ แผนกท่ีเรียนของมีคา่ และทรพั ยส์ มบัตขิ องห้องเรียนสีขาวแผนกสีขาว วัสดอุ ปุ กรณท์ ่ีชารุด ปอ้ งกนั อุบัตเิ หตภุ ายในห้องเรียนสีขาว/แผนกสีขาว จัดสภาพสิ่งแวดล้อมในหอ้ งเรียนสีขาว/แผนกสีขาวใหน้ ่า เรียนและป้องกนั ไมใ่ หม้ ีพฤติกรรมทีไ่ มพ่ งึ ประสงค์เกิดขน้ึ ในหอ้ งเรียนสขี าว/แผนกสขี าว โดยมี กระบวนการทางาน ดังนี้ 2.1) มีการจดั ตงั้ ทีมงานแกนนารบั ผดิ ชอบงานฝ่ายการงานของหอ้ งเรยี น/ แผนกวิชา 2.2) ทมี งานแกนนาดแู ลพื้นที่ภายในหอ้ งเรยี น/แผนกเรยี นและรอบ หอ้ งเรียน/แผนกวชิ า 2.3) ทีมงานแกนนาดแู ลทรัพย์สินและความปลอดภยั ในห้องเรยี น/ แผนก วชิ า 2.4) ทมี งานแกนนาจดั ทาสมุดบันทึกกิจกรรมห้องเรยี นสีขาว/แผนกวชิ าสี ขาวในการปฏิบัติงานทัง้ สีฝ่ายตามโครงสรา้ งห้องเรียนสีขาว/แผนกสขี าว 3) ฝา่ ยสารวตั รนกั เรียน/กิจการนักศกึ ษา มภี าระหนา้ ทใ่ี นการสอดสอ่ ง ดแู ล ความเรียบรอ้ ยทั้งในหอ้ งเรยี นสขี าว/แผนกสีขาว และมุมอับ เชน่ ห้องน้าหรอื ท่บี รเิ วณอาคาร แหล่งท่ี ไปม่ัวสมุ สบู บุหรี่ ดแู ลเพื่อนหากมพี ฤติกรรมที่เกีย่ วขอ้ งกับยาเสพตดิ หรอื พฤตกิ รมเส่ยี ง รวมทง้ั ปญั หา ส่วนตวั ในดา้ นต่าง ๆ ใหฝ้ ่ายสารวตั รนักเรียนแก้ไข แต่หากไมส่ ามารถแกไ้ ขไดใ้ ห้นักเรยี น นกั ศกึ ษา แจ้งครูประจาชั้น อาจารย์ท่ีปรกึ ษาเพ่อื แก้ไขตอ่ ไป โดยมกี ระบวนการทางานดงั นี้ 3.1) มีการจัดตั้งทมี งานแกนนารบั ผิดชอบงานฝ่ายสารวัตรนักเรียน/ ของ หอ้ งเรียน/แผนกวชิ าดาเนินการเฝ้าระวังและสอดส่องดูแลในหอ้ งเรียน/แผนกวชิ า 3.2) ทีมงานแกนนามกี ระบวนการดาเนนิ งานฝ่ายสารวัตรนกั เรียนของ หอ้ งเรยี น/แผนกวิชา ดาเนินการเฝ้าระวังและสอดสอ่ งดแู ลพื้นทม่ี ุมอับ หอ้ งนา้ แหล่งมวั่ สมุ 3.3) ทีมงานแกนนามกี ารกาหนดมาตรการในการแกไ้ ขพฤตกิ รรม เสีย่ ง ของนักเรียน นักศึกษาในห้องเรียน/แผนกวชิ า ดาเนินการเฝ้าระวังและสอดส่องดแู ลใหค้ วามช่วยเหลอื และคาปรกึ ษา

33 3.4) มรี ะบบการดแู ลชว่ ยเหลือนกั เรยี นของห้องเรยี น/แผนกสีขาว สง่ ต่อ ใหค้ รูประจาชั้น อาจารยท์ ปี่ รึกษา 4) ฝ่ายกิจกรรม มีหน้าท่ใี นการจัดกจิ กรรมที่สรา้ งสรรคท์ ง้ั ในหอ้ งเรียนสีขาว/ แผนกสีขาว และกจิ กรรมในทกุ ระดับช้นั เชน่ การเล่นดนตรี กฬี า ศลิ ปะ วฒั นธรรม และจดั กิจกรรม ในกล่มุ สนใจของเพ่อื น ๆ เพอื่ ใหเ้ วลาว่างให้เปน็ ประโยชน์ ไม่ไปม่ัวสมุ หรอื มพี ฤตกิ รรมทีไ่ ม่เหมาะสม โดยมกี ระบวนการทางานดังนี้ 4.1) มีการจดั ตัง้ ทีมงานแกนนารับผิดชอบงานฝ่ายกิจกรรมของห้องเรียน/ แผนกวิชา 4.2) ทีมงานแกนนาจดั กิจกรรมเชิงสร้างสรรค์ภายในให้ห้องเรยี น/ แผนก วิชา 4.3) ทมี งานแกนนาให้ความรว่ มมอื การจัดกิจกรรมในสถานศึกษา 4.4) ทีมงานแกนนาให้ความร่วมมือการจดั กิจกรรมนอกสถานศึกษา หัวหน้าหอ้ ง 1 คน รองหัวหนา้ ฝ่าย รองหวั หน้าฝ่าย รองหัวหน้าฝ่ายสารวัตร รองหัวหน้าฝ่าย การเรยี น 1 คน การงาน 1 คน นกั เรียน 1 คน กจิ กรรม 1 คน นักเรียน นกั ศึกษา นกั เรยี น นกั ศึกษา นกั เรียน นกั ศึกษา นกั เรียน นักศึกษา แกนนา 5 คน แกนนา 5 คน แกนนา 5 คน แกนนา 5 คน ภาพที่ 5 แผนภาพโครงสรา้ งกจิ กรรมห้องเรยี นสขี าว/แผนกสขี าว หมายเหตุ จานวนนักเรียน นกั ศกึ ษาแกนนาสามารถปรบั เปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม กระบวนการดาเนนิ งานกจิ กรรมหอ้ งเรยี นสีขาว/แผนกสีขาว เ พ่ื อ ใ ห้ ก า รดา เ นิ นง า นกิ จก รรม ห้ อ ง เ รี ย นสี ข า ว / แ ผ นก สี ข า ว บ รรลุ เ ป้ า ห ม า ย เ กิ ด ประสทิ ธภิ าพและประสิทธผิ ลลดปญั หาได้ทุกระดับ จงึ ตอ้ งมกี ระบวนการในการดาเนินงานอย่างเป็น ระบบให้เกิดความเข้มแขง็ ตอ่ เน่อื งและย่ังยืน โดยบคุ ลากรทุกฝ่ายท่เี ก่ียวข้อง มคี วามรูค้ วามเข้าใจใน ระบบตามกระบวนการดาเนินงานกิจกรรมห้องเรียนสีขาว/แผนกสีขาวและนาไปสูก่ ารปฏิบัติอย่าง

34 จรงิ จังตามหลักการเพือ่ นชว่ ยเพื่อนในคู่มอื การดาเนินงานโครงการสถานศึกษาสีขาว ปลอดยาเสพติด และอบายมุข ฉบบั ปรับปรุง พทุ ธศักราช 2559 ไดแ้ นะนาให้ขับเคล่ือนตามแผนภาพ ดงั นี้ มแี หลง่ เรียนรู้ ฝ่ายการเรียน นกั เรยี นแกนนา ผูเ้ รียน ดแู ลชว่ ยเหลือ ฝ่ายการงาน นกั เรยี นแกนนา ผูเ้ รียน กลยุทธ์ เอือ้ เฟอ้ื ด้วยคณุ ธรรม ฝ่ายสารวัตรนักเรียน นกั เรียนแกนนา ผเู้ รียน สร้างสรรค์ด้วยกจิ กรรม ฝา่ ยกจิ กรรม นกั เรียนแกนนา ผเู้ รียน ภาพท่ี 6 แผนภมู ิกลยทุ ธแ์ ละกจิ กรรมหอ้ งเรียนสีขาว/แผนกสขี าว บทบาทหนา้ ท่นี ักเรยี น นักศึกษาแกนนาหอ้ งเรียนสีขาว/แผนกสขี าว 1) หัวหนา้ ห้อง/แผนกวชิ า ปฏิบัติหนา้ ที่ดังนี้ 1.1) อานวยการกากับดูแล ส่ังการ การดาเนินงานของทกุ ฝ่าย 1.2) ประสานงาน รายงาน บนั ทกึ และสรุปผลการดาเนนิ งานของทุกฝ่าย 1.3) ช่วยดแู ลแก้ไข ให้คาปรึกษาขอ้ ปญั หาของเพอื่ น ๆ และน้อง ๆ ทถ่ี ูกตอ้ ง 1.4) รายงานปัญหา อุปสรรค ความต้องการช่วยเหลือให้ครปู ระจาชั้น อาจารย์ท่ี ปรกึ ษา เพอื่ ทราบและแก้ไขปัญหา 1.5) ตรวจสอบสมุดบันทกึ การปฏบิ ตั งิ านและงานอนื่ ๆ ตามท่ไี ดม้ อบหมาย 2) รองหัวหน้าฝ่ายการเรยี นปฏิบตั หิ น้าที่ดงั น้ี 2.1) รบั ผดิ ชอบการดแู ลชว่ ยเหลอื การบ้าน ช่วยสอนและอธิบาย โครงงาน และ งานด้านวชิ าการ 2.2) รับผิดชอบการดแู ลและรว่ มมือให้ผลสัมฤทธ์ิการเรยี นบรรลุตาม วตั ถุประสงค์ 2.3) รบั ผดิ ชอบงานดา้ นวิชาการทุกกลุม่ สาระวชิ าทไี่ ด้รบั มอบหมาย 2.4) รบั ผิดชอบจดั แหล่งเรยี นรภู้ ายในหอ้ งเรียน 2.5) บันทึกผลการปฏิบัติงานทกุ วนั และงานอื่น ๆ ตามทไี่ ด้รับมอบหมาย 3) รองหวั หนา้ ฝ่ายการงาน 3.1) รบั ผิดชอบความสะอาด ความเป็นระเบยี บเรียบร้อยในหอ้ งเรียน

35 3.2) รับผิดชอบของมีค่า วัสดุ-อุปกรณ์ ภายในห้องเรียน และความปลอดภัย ภายในห้องเรยี น 3.3) ตรวจสอบอปุ กรณ์ไฟฟ้า ประตู หน้าตา่ ง หากชารดุ แจง้ งานอาคาร สถานท่ี 3.4) ตรวจสอบจุดเสี่ยง และมาตรการป้องกันอัคคีภัย อุบัติเหตุทั้งภายในและ นอกอาคารสถานท่ี 3.5) บันทึกผลการปฏิบัตงิ านทกุ วันและงานอน่ื ๆ ตามทีไ่ ด้รับมอบหมาย 3.6) การดาเนนิ โครงงานป้องกันยาเสพตดิ 4) รองหวั หนา้ ฝ่ายสารวตั รนกั เรยี น ปฏิบตั ิหนา้ ที่ ดังน้ี 4.1) รบั ผิดชอบตรวจสอบการนาสารเสพตดิ ยาเสพตดิ อาวุธ เข้ามาภายใน สถานศึกษา 4.2) รับผดิ ชอบเฝ้าระวังไม่ใหม้ ีการสบู บุหรี่ พฤตกิ รรมไมพ่ งึ ประสงค์ การแตง่ กายในกลุม่ เพ่ือน 4.3) การใหค้ าแนะนา คาปรกึ ษา ปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงใหม้ ที างออกของปญั หาท่ี ถูกตอ้ ง 4.4) การรายงานพฤติกรรมท่ีไม่สามารถแก้ปัญหาได้ให้ครูประจาชนั้ อาจารย์ท่ี ปรึกษาเฝ้าระวังและช่วยแกไ้ ขปญั หาพฤติกรรมที่ไปเกีย่ วข้องกบั ยาเสพตดิ 4.5) บันทึกผลการปฏบิ ตั ิงานทกุ วนั และงานอนื่ ๆ ตามท่ไี ด้รับมอบหมาย 5) รองหวั หน้าฝ่ายกิจกรรม ปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ดี งั น้ี 5.1) รับผิดชอบงานกิจกรรมต่าง ๆ เชน่ วนั สาคัญ กีฬา วิชาการ ประสานงานทุก ฝา่ ยท่ีเก่ียวขอ้ ง 5.2) รบั ผิดชอบงานกจิ กรรมในห้องเรยี นท่ีได้รบั มอบหมาย 5.3) รับผิดชอบกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนในห้องเรียนในสถานศึกษาและนอก สถานศึกษา 5.4) ประสานงานระหวา่ งครู ผูป้ กครอง นกั เรยี น และชุมชนในการจัดกจิ กรรม 5.5) บนั ทึกผลการปฏิบตั งิ านทกุ วันและงานอน่ื ๆ ตามท่ีได้รบั มอบหมาย แนวคิดเกย่ี วกบั การประเมนิ โครงการ 1. ความหมายของการประเมินโครงการ “การประเมิน” หรอื “การประเมินผล” มีความหมายตรงกบั คาในภาษาอังกฤษวา่ Evaluation ซงึ่ หมายถึง กระบวนการรวบรวมและวิเคราะห์ขอ้ มลู เพอ่ื การตดั สินใจดาเนินการสง่ิ ใด

36 ส่ิงหน่งึ นอกจากน้ียงั มีความหมายเกี่ยวเน่ืองกับคาอื่น ๆ อีกหลายคา เช่น การวิจัย (Research) การวัดผล (Measurement) การตรวจสอบรายงานผล (Appraisal) การควบคุมดแู ล (Monitoring) การประมาณการ (Assessment) และการพิจารณาตัดสิน (Judgment) เป็นต้น ซึง่ คาดงั กล่าวอาจ สรุปเป็นความหมายหรือคาจากัดความรว่ มกนั ได้วา่ เป็นการประมาณค่าหรอื การประมาณผลที่เกิดขน้ึ จากการดาเนินงาน โดยอาศยั ข้อมลู ทีไ่ ดเ้ กบ็ รวบรวมดว้ ยวธิ ีการสอบถาม ทดสอบ สงั เกตและวธิ กี าร อื่น ๆ แล้วทาการวิเคราะห์เพือ่ ตัดสินว่าการดาเนินงานนั้นมีคุณค่าหรือบรรลุวตั ถุประสงค์ของการ ดาเนินงานน้ันมากน้อยเพยี งใด เมอื่ คาว่า การประเมนิ หรือการประเมนิ ผล รวมกบั คาว่าโครงการ จงึ เป็นคาศพั ทท์ าง วชิ าการโดยเฉพาะวา่ การประเมนิ โครงการ (Project or Program Evaluation) โดยนักวิชาการ หลายท่านไดใ้ ห้ความหมายของคาวา่ การประเมนิ โครงการไว้หลากหลายความหมาย ซ่ึงความหมาย ตา่ ง ๆ เหลา่ นนั้ ได้แก่ สตัฟเฟิลบีม (Stufilebeam) (รัตนะ บวั สนธ.์ 2556 : 206) อ้างอิงจาก Stuffebeam & Shinkfield” 1990 : 159) ให้ความหมายของการประเมนิ โครงการว่า เป็นกระบวนการบรรยาย เก็บรวบรวมข้อมลู เกย่ี วกับเปา้ หมาย การวางแผน การดาเนินการและผลกระทบ เพอื่ นาไปเปน็ แนวทางในการตดั สินใจ เพ่อื สรา้ งความเชือ่ มัน่ และส่งเสรมิ ใหเ้ กดิ ความเข้าใจในสถานการณข์ อง โครงการ ฟันค์และคอสคอฟฟ์ (Fink and Koscoff) (รัตนะ บัวสนธ์. 2556 : 207 อ้างอิงจาก Fink and koscoff. 1987) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการเก็บ รวบรวมข้อมลู และสารสนเทศมาทาการวเิ คราะห์และนาผลไปใชใ้ นการดาเนนิ งาน ยพุ นิ บวั คอม และคณะ. (2560 : 5) กลา่ วถงึ การประเมนิ โครงการ หมายถงึ กระบวนการ รวบรวมขอ้ มลู ขอ้ เทจ็ จริงตา่ ง ๆ เก่ียวกับโครงการเพอ่ื ใหค้ าวินจิ ฉัย (judgment) วา่ โครงการดีหรือไม่ บรรลุเป้าหมายของโครงการหรอื ไม่ จากความหมายของการประเมนิ โครงการข้างต้น พอสรุปไดว้ ่า การประเมนิ โครงการ หมายถึง กิจกรรมการเกบ็ รวบรวมข้อมลู การวเิ คราะห์ความหมายข้อเท็จจริงเกย่ี วกับความตอ้ งการหา แนวทางวิธกี ารปรบั ปรุงวิธีการเกยี่ วกบั โครงการและหาผลที่แนใ่ จว่าเกดิ จากโครงการเพื่อเปน็ การเพม่ิ คณุ ภาพและประสิทธิภาพของโครงการ 2. ความสาคัญของการประเมนิ โครงการ การประเมินโครงการ มีความสาคัญที่จะชว่ ยในการดาเนินงานเป็นไปอยา่ งมี ประสทิ ธิภาพและประสิทธิผล (พนิดา หาญตระกูล. 2561 : 9) กล่าวไวด้ งั น้ี 1. การประเมนิ โครงการจะช่วยทาให้การกาหนดวัตถุประสงคแ์ ละมาตรฐานของการ ดาเนินงานมคี วามชดั เจนข้ึน กลา่ วคอื กอ่ นที่โครงการที่ได้รับการสนับสนุนใหน้ าไปใช้ย่อมจะมกี าร

37 ไดร้ ับการตรวจสอบอยา่ งละเอียดจากผูบ้ รหิ ารและผปู้ ระเมนิ ส่วนใดที่ไมช่ ดั เจนจะตอ้ งไดร้ ับการ ปรับปรงุ แก้ไขใหม้ คี วามถกู ตอ้ ง 2. การประเมินผลโครงการชว่ ยใหก้ ารใช้ทรัพยากรเปน็ ไปอย่างคุ้มค่าหรอื เกิด ประโยชนอ์ ย่างเตม็ ที่ ทง้ั นเี้ พราะการประเมนิ ผลโครงการจะต้องมกี ารวเิ คราะหท์ ุกส่วนของโครงการ 3. การประเมินผลโครงการชว่ ยให้แผนงานบรรลวุ ัตถุประสงค์ เพราะโครงการเป็นส่วน หน่งึ ของแผนงาน เม่ือโครงการได้รบั การตรวจสอบ วเิ คราะห์ ปรับปรงุ แกไ้ ข ใหด้ าเนินการย่อมจะทา ใหแ้ ผนงานดาเนินไปดว้ ยดี 4. การประเมินผลโครงการมีส่วนช่วยในการแก้ปัญหาอันเกิดผลกระทบ (Impact) ของโครงการมีสว่ นทาให้เสียหายน้อยลง 5. การประเมินผลโครงการมสี ว่ นช่วยอยา่ งสาคญั ในการควบคมุ คุณภาพของงาน เพราะการประเมนิ ผลโครงการเป็นการตรวจสอบและควบคุมชนิดหน่งึ ซ่งึ ดาเนินงานอยา่ งมีระบบและ มีความเป็นวิทยาศาสตร์ 6. การประเมนิ ผลโครงการมีสว่ นช่วยในการสร้างขวญั และกาลงั ใจของผปู้ ฏบิ ัตงิ าน ตามโครงการ เพราะการประเมินผลโครงการเปน็ การศกึ ษาวเิ คราะหเ์ พือ่ ปรับปรงุ แก้ไข และเสนอแนะ วธิ ีการใหม่ๆ เพอื่ ใชใ้ นการปฏิบตั โิ ครงการ ยอ่ มนามาซงึ่ ผลงานท่ีดเี ป็นท่ยี อมรบั ของผู้เกีย่ วข้องทาใหผ้ ู้ ปฏิบตั ิมีกาลังใจ มีความพึงพอใจ และมคี วามกระตอื รอื รน้ ท่ีจะปฏบิ ัติงานต่อไป 7. การประเมินผลโครงการชว่ ยในการตัดสนิ ใจในการบริหารโครงการทาใหผ้ ู้บรหิ าร ตัดสินใจไดว้ ่าจะดาเนนิ การต่อไปหรอื ยตุ ิโครงการน้ัน และผลของโครงการอาจเปน็ ข้อมลู สาคัญในการ วางแผนหรอื การกาหนดนโยบายของผ้บู ริหาร 3. วัตถุประสงคข์ องการประเมินโครงการ ปยิ มาศ ฉายชูวงษ์. (2560 : 1- 8) ไดก้ ล่าวถงึ วตั ถปุ ระสงค์ของการประเมนิ โครงการ ไว้ว่า 1. เพ่ือชว่ ยในการตดั สินใจนาโครงการไปใชซ้ ึ่งได้แกก่ ารประเมินผลโครงการท่จี ัดทา ขึน้ น้ันมคี วามจาเป็นมากน้อยหรือมีความสมเหตสุ มผลหรือไม่ มีความเปน็ ไปไดห้ รอื คมุ้ คา่ กบั เงนิ ลงทุน คา่ ใชจ้ า่ ยตา่ ง ๆ เพียงไร โครงการเป็นท่ีตอ้ งการสาหรบั กลุ่มเปา้ หมายหรอื ไดร้ ับการสนับสนนุ แคไ่ หน รวมทง้ั ขนาดและขอบเขตการนาโครงการไปใช้กว้างหรือแคบ เป็นต้น ข้อมลู จากการประเมินเหลา่ น้ี จะชว่ ยในการนามาประมวลสรปุ ตัดสินใจสาหรับผู้บริหารหรอื แหลง่ ทนุ ที่จะตดั สินใจอนมุ ตั ิการนา โครงการดงั กลา่ วไปดาเนินการต่อไป 2. เพอื่ ช่วยในการตดั สินใจเกีย่ วกับการดาเนินโครงการโดยตอ่ เนื่องตอ่ ไปหรอื การ ขยายโครงการและการรองรบั โครงการซึง่ ได้แก่ การประเมนิ ภายหลงั จากท่ีโครงการดาเนินเสร็จส้ินไป แล้วซง่ึ เป็นการประเมินเพ่อื จะใหร้ วู้ า่ โครงการดังกลา่ วยงั มคี วามจาเป็นต้องจดั ใหม้ ีอยอู่ ีกต่อไปหรอื ไม่

38 ผลทไ่ี ด้จากการดาเนินโครงการได้รับผลตอบแทนคุ้มคา่ ทลี่ งทุนไปมากน้อยเพยี งใด และโครงการที่ ดาเนินการไปน้ันก่อใหเ้ กดิ ผลข้างเคยี ง (Side Effect) ท้งั ทางลบและทางบวกหรอื ไม่ 3. เพอ่ื ช่วยในการตดั สินใจการปรบั ปรุงโครงการ ซ่งึ เป็นการประเมินเมื่อโครงการได้ ดาเนินไปในระยะหนง่ึ หรือเป็นการประเมนิ ในชว่ งการดาเนินโครงการทง้ั น้ี โดยทาการประเมนิ เพอื่ ปรับปรงุ ส่วนตา่ ง ๆ ของโครงการไดแ้ ก่ วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ เนอ้ื หาของโครงการวธิ ีการดาเนนิ โครงการ และสภาพแวดล้อมของโครงการ 4. เพอื่ ทีจ่ ะได้รบั ทราบขอ้ เท็จจรงิ เกีย่ วกับการให้การสนับสนุนโครงการจากแหล่ง ต่าง ๆ ได้แก่ การพิจารณาการสนบั สนุนโครงการจากสาธารณชน การเมอื ง แหลง่ ทนุ รวมท้ังนกั วิชาชพี อนื่ ๆ โดยตอ้ งการรวู้ า่ แหล่งดังกลา่ วน้ีมีแหล่งใดบ้างที่ให้การสนบั สนุนโครงการอย่างแท้จรงิ เม่ือมกี ารดาเนินโครงการ 5. เพ่ือจะได้รับทราบข้อเท็จจรงิ เกย่ี วกับการขดั ขวางต่อตา้ นโครงการจากแหลง่ ตา่ ง ๆ ในทางตรงกันขา้ มกับวตั ถุประสงคข์ องการประเมนิ โครงการในขอ้ ทีส่ ี่ 6. เพือ่ ช่วยใหเ้ กิดความเขา้ ใจในกระบวนการพื้นฐานด้านต่าง ๆซงึ่ หมายถงึ การไดร้ ับ ความรคู้ วามเขา้ ใจเก่ียวกับโครงการท่ีทาการประเมินวา่ มีผลกระทบตอ่ โครงการ 4. การดาเนนิ งานของคณะกรรมการประเมินโครงการ เมือ่ คณะกรรมการประเมินโครงการไมว่ า่ จะเปน็ คณะกรรมการชดุ เดียวกนั หรอื จาแนก เปน็ อนกุ รรมการยอ่ ยหลายคณะ หรอื เป็นคณะกรรมการถาวร หรือคณะกรรมการช่ัวคราว ไดร้ ับการ แตง่ ต้งั แลว้ การวางแผนเพ่ือการดาเนนิ งานเป็นหน้าท่แี ละภารกจิ ท่คี ณะกรรมการจะต้องจัดทาการ วางแผนเพ่ือการประเมินโครงการสามารถกระทาไดด้ ว้ ยหลายวธิ กี ารทั้งน้ีขนึ้ อยู่กบั องคป์ ระกอบหลาย ประการเช่นน้อี ยู่กบั ความรู้ความสามารถของคณะกรรมการ ลกั ษณะของโครงการและองค์ประกอบ อื่น ๆอยา่ งไรกต็ ามการประเมินโครงการมีขนั้ ตอนและแผนงานที่คณะกรรมการจะตอ้ งจัดทาดังตอ่ ไปนี้ ขัน้ ท่ี 1 : กาหนดความมงุ่ หมายหรือวตั ถุประสงคข์ องการประเมิน คณะกรรมการประเมนิ โครงการจะตอ้ งกาหนดความมุ่งหมายหรือวตั ถปุ ระสงค์การ ประเมนิ เป็นลาดบั แรกเพราะวตั ถุประสงคเ์ ปน็ ทิศทางในการดาเนินงาน วตั ถุประสงคจ์ ะต้องเขียน อยา่ งชัดเจนและมคี วามเฉพาะเจาะจงมากที่สดุ โดยจะต้องมวี ัตถปุ ระสงคใ์ นระยะสน้ั และวตั ถุ ประสงค์ระยะยาวในการดาเนินงาน การดาเนินงานขนั้ ตอนแรกน้คี ณะกรรมการจะต้องสามารถตอบ คาถามดังต่อไปน้ี - อะไร คอื ความมงุ่ หมายของการประเมินโครงการน้ี - วตั ถปุ ระสงคใ์ นการประเมนิ มีอะไรบา้ ง - ทาไม จึงตอ้ งประเมินโครงการน้ี ขั้นที่ 2 : การหาความตอ้ งการในการประเมิน

39 หลังจากตอบคาถามในขน้ั ตอนแรกแลว้ คณะผู้ประเมินจะตอ้ งหาความจาเป็นใน การประเมินและสามารถลาดบั ความจาเปน็ ก่อนหลังในการประเมิน อย่างไรกด็ ใี นการหาความจาเป็น ในลาดับแรกๆน้ัน คณะผู้ประเมนิ ไม่ควรพิจารณาเฉพาะลาดับแรกๆที่เกิดข้ึนในขณะนั้นโดยทนั ทีแต่ ควรพิจารณายอ้ นหลังไปบ้างวา่ ในระยะหนง่ึ หรอื สองปีท่ีผา่ นมาว่ามคี วามจาเป็นอื่นใดหรือไม่ ถา้ มีควร จะไดพ้ จิ ารณาถงึ ความจาเป็นเหล่าน้ันเสยี ก่อนอยา่ งละเอยี ดและรอบคอบ การหาความต้องการจาเป็น ในการประเมิน และการจดั ลาดบั ความสาคญั ก่อนหลงั ของสิ่งทต่ี ้องประเมินเป็นการประหยัดทงั้ เวลา เงิน วัสดุอุปกรณ์และแรงงาน ในขั้นตอนนน้ี อกจากคณะกรรมการตอ้ งหาความจาเป็นในการประเมนิ ผลโครงการแล้ว โดยสว่ นตัวของคณะกรรมการทุกคนจะตอ้ งเตรียมตนให้พรอ้ ม กล่าวคือมีความเข้าใจในจุดมุ่งหมาย และวตั ถปุ ระสงคข์ องการประเมินอยา่ งแจ่มชดั และที่สาคญั คอื จะต้องมีทัศนคติหรือเจตคตทิ ่ีดีต่อส่งิ ท่ี ตอ้ งประเมิน จึงจะสามารถทาให้การประเมนิ และผลของการประเมินเปน็ ไปอยา่ งมีประสิทธิภาพ ขั้นท่ี 3 : การหาเคร่ืองมอื และการรวบรวมขอ้ มลู เคร่อื งมอื (Instruments) เป็นส่ิงท่สี าคัญในการประเมินโครงการ เม่ือ คณะกรรมการทราบความมงุ่ หมายและวัตถุประสงค์ของการประเมนิ แลว้ คณะกรรมการจะต้องสร้าง หรือเลือกเครื่องมือท่สี อดคลอ้ งมากทสี่ ุดกบั วัตถุประสงค์หรือสง่ิ ที่ต้องการประเมิน ในการสรา้ งหรือ เลือกเครอ่ื งมอื นั้น คณะกรรมการควรให้ผู้ท่ีเกี่ยวขอ้ ทกุ ฝา่ ยได้รบั ร้แู ละถา้ เปน็ ไปได้จะต้องยอมรับ เครื่องมือทจี่ ะนาไปใชน้ ้ัน หรือเปิดโอกาสใหท้ ุกฝา่ ยได้แสดงความคิดเห็นหรือสร้างเครื่องมือร่วมกัน เม่ือไดเ้ ครื่องมอื ท่ีตอ้ งการแลว้ คณะผปู้ ระเมินจะตอ้ งกาหนดเวลา (Schedule) ในการนาเคร่อื งมือไป รวบรวมข้อมูล กาหนดเวลาควรต้องประกอบดว้ ย เวลาการปฐมนเิ ทศชแี้ จงผู้เก็บข้อมูลการจดั เตรยี ม ขอ้ มูล และการรวบรวมข้อมูล เปน็ ตน้ การรวบรวมข้อมูลเป็นข้ันตอนทีส่ าคญั ยง่ิ เพราะหากรวบรวมขอ้ มลู เปน็ ไปอยา่ งไม่ มีประสิทธภิ าพแล้วยอ่ มมีผลกระทบอย่างสาคัญต่อผลการประเมิน ฉะน้ันในการวางแผนเพื่อการ รวบรวมขอ้ มูลคณะผปู้ ระเมนิ ควร - กาหนดวัตถุประสงคใ์ ห้ชดั เจน - ข้อมูลใดทต่ี อ้ งการเก็บรวบรวม - จะเก็บข้อมลู เหล่าน้ันอย่างไร - ใครจะเป็นผ้เู กบ็ ขอ้ มลู เหลา่ นนั้ ข้ันท่ี 4 : การวเิ คราะหข์ อ้ มูล เมือ่ ข้อมูลทไ่ี ดร้ ับการรวบรวมเป็นไปตามวธิ ีการและได้จานวนท่ีต้องการแลว้ คณะกรรมการประเมินโครงการจะต้องตรวจสอบข้อมูลอย่างละเอียด และจาแนกขอ้ มลู ตาม

40 วัตถุประสงค์ทต่ี อ้ งการ วิธกี ารวเิ คราะห์ข้อมลู จะต้องสอดคลอ้ งและเป็นไปตามวัตถปุ ระสงค์และ รูปแบบ ของการประเมินที่ไดก้ าหนดไว้ การวิเคราะห์ขอ้ มลู เป็นข้ันตอนที่สาคญั อีกข้ันตอนหน่ึงของการประเมินโครงการ ข้อมลู ทไี่ ด้รับอาจประกอบดว้ ยข้อมลู หลายประเภท รวมถงึ ความสมบูรณข์ องข้อมลู ที่ได้ หากการ วิเคราะหเ์ ปน็ ไปอย่างไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ ขาดหลกั การในการวเิ คราะห์ยอ่ มมผี ลเสยี หายต่อผลการ ประเมนิ ฉะนัน้ ในการวเิ คราะห์ข้อมลู คณะผู้ประเมนิ จะตอ้ งคานงึ ถึง - ประเภทและชนดิ ของข้อมลู ทจ่ี ะรวบรวมต้องเป็นท่ีตกลงและเหน็ พอ้ งตอ้ งกัน - เครื่องมือท่ีจะใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลจะต้องได้รับการตรวจสอบอย่าง ละเอยี ดและรอบ - ข้อมูลทไี่ ดร้ ับจะต้องจาแนกเป็นหมวดหมู่และระบุได้ว่าเปน็ ขอ้ มูลที่เสริมหรือ ข้อมลู ทเ่ี ป็นอุปสรรคตอ่ การดาเนินงาน - วธิ ีการในการวิเคราะห์ขอ้ มลู จะต้องถกู กาหนดขนึ้ ไว้ล่วงหนา้ ขั้นท่ี 5 : การรายงานขอ้ มูลและการรายงานผล เม่ือข้อมลู ได้รบั การวิเคราะห์แล้ว คณะกรรมการจะนาเสนอขอ้ มูลนั้นซึง่ ถือว่าเป็น ผลการประเมนิ โครงการนน่ั เอง การกระทาเช่นน้ีคณะผ้ปู ระเมนิ จะต้องวางแผนในการนาเสนอข้อมูล ซง่ึ มเี น้ือหาทส่ี าคัญจะตอ้ งรายงาน คือ วัตถุประสงค์ (Objectives) ในการประเมินวิธีการ (Procedures) ในการประเมนิ ผล (Results) ผลของการประเมินและการนาผลการประเมินไปใช้ (Implications) ใหเ้ กิดประโยชน์ การนาผลการประเมินไปใช้น้ันจะตอ้ งชี้ให้เห็นถงึ จุดเด่น (Strength) และจุดดอ้ ย (Weakness) ของผลเหล่าน้ันและจะต้องชใี้ ห้เหน็ ดว้ ยว่าจะแก้ไขจุดด้อยได้อย่างไรและทา อยา่ งไรจึงจะทาใหจ้ ุดเดน่ นั้น คงสภาพทเ่ี ป็นจดุ เด่นอยเู่ สมอ นอกจากนั้นการรายงานผลการ ดาเนินงานโครงการควรต้องแสดงถึงขอ้ เสนอแนะในการปรบั ปรุงโครงการ บุคลากร และทรัพยากรที่ ต้องใช้ ตลอดจนข้อมลู เพม่ิ เตมิ ทีต่ ้องการรวบรวมท้ังความผูกพันด้านการงบประมาณและการเงนิ การรายงานผลการประเมนิ โครงการมีเป้าหมายที่สาคัญอย่างหน่งึ คอื จะต้องให้ ผู้บริหารระดบั สงู ของหน่วยงานมีความเข้าใจและทราบโดยเรว็ ท่ีสุด ทง้ั นเี้ พ่ือประโยชน์ในการตดั สินใจ อยา่ งทนั ทว่ งที การรายงานผลตอ่ ผูบ้ รหิ ารควรเป็นภาษาทเี่ ขา้ ใจงา่ ยและกะทดั รดั ควรหลีกเลย่ี งภาษา สถิตหิ รอื ภาษาทางวิชาการท่ีไม่จาเปน็ ข้นั ที่ 6 : การติดตามผล เมอ่ื ผลการประเมินได้นาไปใช้ จดุ เด่นและจุดด้อยของผลงานไดร้ ับการส่งเสริมและ ปรบั ปรุงเพอ่ื การดาเนินงานโครงการแล้ว โครงการอาจจะไดร้ บั การพิจารณาให้ดาเนินงานตอ่ ไปและ การดาเนนิ งานควรปฏิบัติในรูปแบบเดิม โดยการปรบั ปรงุ แกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ งท่ีเป็นอย่แู ละเปล่ยี นแปลง

41 ตามความจาเปน็ แล้วทาการประเมนิ ซ้าอกี ครัง้ หนงึ่ หากผลการประเมินเป็นทีพ่ อใจและเป็นไปตาม วัตถุประสงคแ์ ลว้ โครงการนั้นยอ่ มถอื ไดว้ ่าเป็นโครงการทปี่ ระสบกับความสาเรจ็ การประเมินโครงการมคี วามสาคญั ตอ่ การกาหนดแผนงานหรอื โครงการต่อเนื่อง ของหน่วยงานถ้าโครงการไดร้ ับการประเมินผลอยา่ งมีระบบและเปน็ ไปตามขนั้ ตอนยอ่ มมีส่วนอนั สาคญั ต่อความถูกต้องและความเที่ยงตรงของผลการดาเนินงานโครงการซึ่งสง่ ผลต่อการตัดสนิ ใจของ ผ้บู ริหารหน่วยงานว่าภารกิจหรือการดาเนินงานของหน่วยงานควรจะไดร้ ับการปรับปรงุ แก้ไขและ พัฒนาไปในทศิ ทางใด อาจกล่าวได้วา่ ปัจจัยหน่งึ ที่มีผลกระทบตอ่ ความอยูร่ อดขององค์การคือการ ประเมนิ ผลโครงการอย่างเป็นระบบและผลของการประเมนิ โครงการมีความถูกตอ้ ง 5. รูปแบบการประเมินโครงการแบบ CIPP Model ของ สตฟั เฟิลบีม (Stufflebeam) การประเมนิ โครงการสถานศกึ ษาสขี าว ปลอดยาเสพติดและอบายมขุ โรงเรยี นบ้าน หนองไผ่ สานกั งานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษานครราชสมี า เขต 5 ผู้รายงานไดใ้ ช้การประเมิน รปู แบบ CIPP Model เสนอโดยเดเนียล แอล สตฟั เฟลิ บีม (Daniel L. Stufflemeam) เนือ่ งจากเปน็ การ ประเมนิ ทใ่ี ห้สารสนเทศที่ครอบคลมุ มีการพิจารณาถงึ สภาพแวดล้อมต่าง ๆ ซง่ึ ทาใหส้ ารสนเทศท่ีไดม้ ี คุณค่าอันจะส่งผลต่อการตัดสินใจ ซึ่งเป็น Model ที่ได้รบั ความสนใจจากนกั ประเมนิ ผลเป็นอยา่ งมาก ในปัจจุบัน คาว่า CIPP เปน็ คาย่อของคา 4 คา ไดแ้ ก่ C = Context คือ ด้านสภาพแวดล้อม I = Input คอื ดา้ นปัจจัยนาเขา้ P = Process คือ ดา้ นกระบวนการ P = Product คือ ดา้ นผลผลติ จดุ มุง่ หมายของการประเมินรูปแบบซปิ ป์ คอื การเก็บรวบรวมข้อมูลสารสนเทศเพื่อ นาไปใช้ตัดสินใจเพ่ือหาทางเลอื กท่ีเหมาะสม องค์ประกอบของการประเมินแบบซิปป์และจุดโฟกัสใน การตดั สินใจ เสาวนีย์ ตาคา (2558 : 36) ไดก้ ลา่ วถงึ รปู แบบการประเมนิ CIPP ไว้วา่ เป็นการ ประเมนิ ทางการศึกษาท่มี ีจุดมงุ่ หมายเพอ่ื เตรียมหาข้อมลู ทเี่ ก่ียวขอ้ งเพือ่ ใชใ้ นการตัดสินใจโดยผู้ ประเมนิ จะมบี ทบาทในการรวบรวมขอ้ มูล วิเคราะหข์ อ้ มูล และเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูล เพอ่ื ประกอบการตัดสินใจของผบู้ ริหาร โดยจะทาการประเมินใน 4 ดา้ น คอื 1. การประเมนิ สภาพแวดลอ้ ม (Context Evaluation) เปน็ การประเมินสภาพทาง เศรษฐกิจสังคม นโยบายการศึกษาและทางการเมือง ความต้องการของสังคม ปัญหาอปุ สรรคตา่ ง ๆ ตลอดจนปรัชญาทางการศกึ ษา ซึ่งนาไปใช้ประโยชนใ์ นการตัดสนิ ใจวางแผน กาหนดนโยบาย กาหนด เป้าหมาย และจดุ ม่งุ หมายทีเ่ หมาะสมกบั การศึกษา