สื่อการสอนประวัติศาสตร์หน่วยที่ 5-7

หน่วยการ เรยี นรู้ท่ี 5 เหตุการณ์สาคญั ใน ภมู ิภาคตา่ ง ๆ ของโลก ทม่ี ีผลตอ่ พัฒนาการ และการเปลีย่ นแปลง ของโลก ภาพประกอบปก: วหิ ารพารเ์ ธนอน (Parthenon)1 เปน็ วิหารโบราณบนเนินอะโครโพลิสในกรุงเอเธนสป์ ระเทศกรีซ สร้างเพื่อเป็นศาสนสถานบูชาเทพีเอเธนาหรือเทพีแห่ง ปัญญา ความรอบรู้ ในศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสตศ์ กั ราช

วัตถุประสงค์การเรยี นรู้ ▪ เพ่อื เขา้ ใจประวตั ิศาสตร์ความเป็นมาของพรี ะมิดที่เกบ็ ศพของกษตั ริย์อยี ีปต์โบราณ ▪ เพอ่ื เข้าใจประวตั ิศาสตร์ของ มาซ:ู ปิกช:ู นครลับแลของชนเผ่าอนิ คา ▪ เพ่อื เข้าใจประวตั ิศาสตร์ความเปน็ มารฐั ธรรมนูญของสหรัฐอเมริกา ▪ เพ่อื เขา้ ใจประวตั ิศาสตร์ความเป็นมาของวทิ ยแุ ละโทรทศั น์ ▪ เพอ่ื เข้าใจประวตั ิศาสตร์ความเป็นมาอุตสาหกรรมรถยนต์ ▪ เพ่อื เข้าใจประวตั ิความเปน็ มาของอะพลอลโล

พีระมิด

พีระมิด

อารยธรรมอียิปต์

อารยธรรมอยี ิปต์ อียิปต์นับเปน็ ชนชาตแิ รกซง่ึ นักประวัติศาสตร์ถือว่าเป็นการเริ่มต้นเข้าสู่สมัยประวัติศาสตร์ ตะวันตก ซึ่งมีความ เจริญใกล้เคียงกับดินแดนเมโสโปเตเมีย ใกล้เคียงกับอารยธรรมลุ่มแม่น้าสินธุของอินเดีย แถบอารยธรรมแมน่ า้ เหลอื งของ จีนประมาณ 5,000-4000 ปีก่อน ค.ศ. อียิปต์โปราณ แบ่งเปน็ 2 อาณาเขต คือ อียิปตบ์ น เป็นพนื ที่ผ่านหน้าผา และภเู ขาสูง มคี วามแห้งแล้งทังสองฝัง แมน่ ้าไนล์ และ อียิปต์ล่าง เปน็ พนื ทีป่ ากแมน่ า้ ไนลท์ ีแ่ ตกสายออกเปน็ รูปคล้ายพัด (เดลต้าDelta)มคี วามอดุ มสมบูรณ์ มผี อู้ ยู่อาศัยตามริมแมน้าเป็นจ้านวนมาก

ประวตั ิศาสตร์การปกครองของอยี ิปต์ ประวัติศาสตร์ทางการปกครองของอียิปต์ แบ่งได้ 2 สมัย สมัยก่อนราชวงค์ เป็นสมัยที่อียิปต์แตกตัวกัน อยู่เป็นอิสระเป็นจังหวัดเล็ก ๆ เรียกว่า โนเมส และสมัยราชวงค์ สมัยอิยิปต์รวมตัวกันเป็นอาณาจักร ประมาณ 3,200 ปีก่อน ค.ศ.

ความเชือ่ และศาสนาของอยี ิปต์ ความเช่ือและศาสนาของอียิปต์ ได้แก่ ความเช่ือเกี่ยวกับวิญญาณ ความเชื่ออันเกี่ยวกับธรรมชาติ และสิง่ แวดลอ้ ม ความเช่อื และศรัทธาเกี่ยวกบั สตั ว์ และความเช่อื เกี่ยวกับเทพเจ้า

ประเภทของงานสถาปตั ยกรรมของอยี ิปต์ ประเภทของงานสถาปัตยกรรมอยี ปิ ต์ แบ่งได้เป็น 3 แบบ คือ 1. ปริ ามิด (Pyramids) ใช้สา้ หรับ เกบ็ พระศพ 2. วิหาร (Temples) ใช้สา้ หรบั บูชาเทพเจ้า 3. สุสาร ( Mastabas) ใช้สา้ หรบั เก็บพระศพ สถาปตั ยกรรมทีส่ ้าคญั คือ ปริ ามดิ (Pyramids) ได้แก่ ปริ ามดิ หลวงคีออปส์ คูฟู และปิรามดิ หลวงคีออปส์

การสร้างพีระมิด ▪ ปริ ามิด เปน็ สิ่งก่อสร้างรปู ทรงกรวย มฐี านเปน็ สีเ่ หลย่ี ม ซึง่ เป็นพีระมดิ ▪ พรี ะมิด ถกู สร้างขึน เพือ่ เปน็ ทีเ่ ก็บศพของกษตั ริย์อียปิ ต์โบราณ ▪ ในอียิปต์มปี ริ ามิดอยู่มากมาย รวมไดร้ าว ๆ อยู่ 70 แหง่ ด้วยกนั ▪ มปี ริ ามดิ 3 แหง่ ทีอ่ ยู่ในเมืองกีซา่ คือ หลุมฝงั ศพของพระเจ้าฟาโรห์คอี อพส์ (พระเจ้ากฟุ ุ) คีเฟรน และไมซรี ีนสั ซ่งึ เป็นปริ ามิดทีใ่ หญท่ ีส่ ดุ สันนิษฐานวา่ ปริ ามิดนีสร้างขึนมาตงั แต่ 4,600 ปีมาแล้ว

ความเชื่อการสร้างพีระมิด พีระมิด สร้างขึนเพ่ือเป็นที่ฝังพระศพของกษัตริย์อียิปต์โบราณ ชาวอียิปต์ในสมัยนันเช่ือเรื่องชีวิต หลังความตาย ดังนัน จึงต้องแน่ใจว่ากษตั ริย์ของพวกเขา จะทรงมที ุกสิ่งทุกอย่างที่จ้าเป็นส้าหรับโลกหน้า พวกเขาได้ฝัง ทรัพย์สิน และสิ่งของส่วนพระองค์ไปพร้อมกัน สิ่งที่นักโบราณคดีค้นพบเป็นจ้านวนมากในห้องเก็บสมบัติของ ปริ ามดิ ไดแ้ ก่ เพชร พลอย อาหาร เครื่องเรือน เครือ่ งดนตรี และอุปกรณ์ลา่ สตั ว์

หมู่มหาปิรามิดแหง่ เมอื งกีซา่ พีระมิดคาเฟร หรือ คีเฟรน (Khafre, Chephren) เช่ือกันว่าสร้างขึนในสมัยฟาโรห์คูฟู (Khufu) แห่งราชวงศ์ที่ 4 ซึ่งปกครองอียิปต์โบราณ เม่ือประมาณ 2,600 ปี ก่อนคริสตกาล หรือกว่า 4,600 ปี เพือ่ ใช้เปน็ ที่เกบ็ รกั ษาพระศพ ไว้รอการกลับคืนชีพตามความเชอ่ื ของชาวอียิปต์ในยคุ นัน

ปริ ามิดแห่ง 3 แห่ง เมืองกีซ่า

1. พรี ะมดิ คูฟู (Khufu) หรือมหาพรี ะมิดแหง่ กซิ ่า (The Great Pyramid of Giza) ซึ่งเปน็ หนึง่ เดียวใน เจ็ดสิง่ มหศั จรรย์ของโลก ทีย่ ังคงเหลืออยู่ในปจั จุบนั มขี นาดใหญ่ที่สดุ และ เก่าแก่ทีส่ ุดในหมพู่ ีระมิด แห่งกิซา่

2. พรี ะมิดคาเฟร (Khafre) ตังอยู่ตรงกลางของพีระมิดทัง 3 และสร้างอยู่บนพืนที่สงู ทา้ ใหด้ ู เหมือนมีขนาดใหญ่ที่สดุ และมี บางคนเข้าใจผิดว่าพีระมิดคาเฟร คือ มหาพรี ะมิดแหง่ กซิ ่า ทางทิศ ตะวันออกของพีระมิดคาเฟรมี มหาสฟิงซ์ (The Great Sphinx of Giza) หนิ แกะสลักขนาดมหมึ าที่ มักปรากฏในภาพถ่ายคู่กับ พีระมิดคาเฟร

3. พรี ะมิดเมนคเู ร (Menkaure) ขนาดเลก็ ทีส่ ดุ และเกา่ แก่น้อย ที่สดุ ในหมู่พีระมิดแห่งกซิ ่า จาก ต้าแหน่งการก่อสร้างท้า ให้คาด ได้ว่าเดิมอาจตังใจสร้างให้มี ขนาดใกล้เคียงพีระมิดคูฟู และ พีระมิดคาเฟรแต่ในที่สุดกส็ ร้าง ในขนาดที่เลก็ กว่า พีระมิดเมน คูเรมักปรากฏในภาพถ่ายพร้อม กบั หมพู่ ีระมิดราชินีทัง 3

มาชู ปิกชู

ตานานมาชู ปิกชู (Machu Picchu) ▪ มาชู ปิกชู ตังอยู่บนเทือกเขาสูงในประเทศเปรู ด้วยพิกดั ที่อยู่สงู กว่าระดับน้าทะเลถึง 2,350 เมตร จึงยากที่จะเข้าถึง ▪ ตังอยู่บนทีร่ าบสูงแอนดิส ลึกเข้าไปในป่าแอมะซอน และอยเู่ หนือแม่นา้ อุรุบมั บา เป็นหนึง่ ในสิ่งก่อสรา้ งของอารยธรรมอินคา ซึ่งเปน็ อารยธรรมทีใ่ หญ่ ที่สดุ ในทวีปอเมรกิ าใต้ ▪ กษตั ริย์ของชาวอินคา ถูกยกย่องให้เปน็ “บุตรของพระอาทิตย์” เพราะชาวอนิ คา เชือ่ ในเรอ่ื งของ ดวงอาทิตย์ ว่าเป็นผู้ให้กา้ เนิดเผา่ พนั ธ์ุ นับถือดวง จันทร์ ดาว และโลก ▪ หลงั จากเมืองนีไปสาญสญู ไปถึง 3 ศตวรรษ กถ็ ูกค้นพบโดยนกั โบราณคดีชาวอเมริกนั ไฮแรม บิงแฮม (Hiram Bingham) ในปี ค.ศ. 1911 ท้าให้เมือง นีกลับมาเปน็ ที่รู้จกั ของชาวโลกอกี ครัง

การสรา้ งมาชู ปิกชู (Machu Picchu) ▪ อารยธรรมโบราณแห่งนี ถกู สรา้ งเปน็ ลกั ษณะขันบนั ไดไลล่ งมาตามความชันของหบุ เขา แต่ละชันสงู 3 เมตร มีจ้านวนทังหมด 40 ชัน ซึ่งถกู เชื่อมถึงกนั ด้วย บันไดกว่า 3,000 ขัน ▪ มีสิ่งก่อสรา้ งซึ่งสร้างด้วยหินกว่า 200 หลัง เป็นสิง่ ก่อสรา้ งที่น่าอัศจรรย์มากบนเทือกเขาสูงเช่นนี ▪ มีการน้าเสนอสมมติฐานว่า มาชู ปิกชู เคยถกู ปกครองโดยนกั บวชของลัทธบิ ชู าสุรยิ ะ และมีการท้าพิธีถวายหญิงสาวเปน็ เครอ่ื งสงั เวยแก่พระเจ้าของพวก เขา อกี ทังทีน่ ีย่ งั เปน็ ป้อมปราการสุดท้ายของชาวอินคาที่ต่อสู้กบั ชาวสเปนอกี ดว้ ยมีไว้การวงโคจรของดวงอาทิตย์เชน่ กนั

ขอ้ สันนษิ ฐานเก่ยี วกับมาชู ปิกชู (Machu Picchu) ▪ การบูชายนั มนษุ ย์ทีม่ าชู ปิกชู จากหลกั ฐานทีค่ ้นพบเป็นไปได้น้อยมาก ทีจ่ ะมีการบูชายันมนุษยข์ นึ ที่ มาชู ปิกชู อย่างไรก็ตาม มีหลกั ฐานวา่ มีการบูชายันสตั ว์ ที่แท่นบชู าคอนดอล์ นอกจากนียังมีความเชื่อในเร่อื งของโลกหลงั ความตาย โดยเมือ่ ขนุ นางผู้ล่วงลบั ไปยงั ชีวติ หลังความตาย จะต้องมีผู้ติดตามถกู บูชายันให้ไปยัง โลกหลงั ความตายด้วย ▪ หุบเขาศักดิ์สิทธิ์ บนรอยเลื่อนของโลก นักโบราณคดีหลายคนตังข้อสงสัยในความลกั ลบั ของ มาชู ปิกชู ทังเรอ่ื งของทีต่ ัง และการก่อสรา้ ง จนถึงวันนยี ังไม่มี ใครสรุปได้อย่างชัดเจนว่า มาชู ปิกชู สร้างขึนมาท้าไม เพื่ออะไร และเหตุใดต้องสรา้ งอยู่บนเทือกเขาสูงขนาดนัน ▪ โรคระบาด และการลม่ สลาย อาณาจกั รอนิ คาทีร่ ุ่งเรืองมาหลายศตวรรษ ต้องมีเหตใุ ห้ล่มสลายลงในปี ค.ศ.1532 เนื่องจากความออ่ นแอ และความวุ่นวายของ เมืองหลวง ทีม่ ีสงครามแย่งชิงบลั ลังก์กนั ในราชวงศ์ อกี ทังโรคระบาด ทีเ่ ป็นภัยร้ายคกุ คามไปทังอาณาจักรอย่าง โรคฝีดาษ หรือไข้ทรพิษ เปน็ โรคติดต่อร้ายแรง ทีม่ ีลักษณะเฉพาะ คือมีผืน่ ขึนตามตัวคนผวิ ขาวจากตะวนั ตก ไดน้ า้ โรคฝีดาษไปแพร่ระบาดแก่คนพนื เมืองในอเมริกาใต้อย่างรนุ แรง ชนพืนเมืองที่ไม่มีภมู ิคุ้มกัน โรค เลยตอ้ งตายเป็นจา้ นวนมากจนแทบอาณาจักรล่มสลาย

รฐั ธรรมนูญของ สหรัฐอเมริกา

ความเปน็ มาเป็นมาของรัฐธรรมนูญสหรฐั อเมริกา ▪ รัฐธรรมนูญ หมายถึง บรรดากฎเกณฑ์แบบแผนซึ่งจัดระเบียบทางการเมืองการปกครองของรัฐใดรัฐหนึ่ง หรือกฎเกณฑ์แบบแผนการปกครองรัฐหรอื ปกครอง ประเทศใดประเทศหนึง่ น่นั เอง ▪ ภายหลังทีร่ ฐั อาณานิคมทัง 13 รฐั ขององั กฤษในทวีปอเมริกาได้ประกาศความเป็นอิสระจากการเป็นอาณานิคมของประเทศอังกฤษ ใน ค.ศ.1775 โดยจัดตัง กองทพั อเมริกันขนึ และมีจอร์จ วอชิงตนั เป็นผู้บัญชาการกองทพั และได้มีการประกาศเอกราชอย่างเปน็ ทางการเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม ค.ศ. 1776 และแต่ละรฐั ทีเ่ ปน็ เอกราชต่างๆได้จัดท้ารัฐธรรมนญู ของตนขึน

สาเหตุในการร่างรัฐธรรมนูญฉบบั ใหมข่ องสหรัฐอเมริกา 1. การเกิดปญั หาภายในสหรัฐอเมริกาอนั เกิดจากการใช้รูปแบบการปกครองแบบสมาพันธ์รฐั 2. การทีพ่ ืนเพเดิมของตวั แทนจากรัฐต่างนี มีบรรพบรุ ษุ ที่อพยพมาจากประเทศอังกฤษ จึงได้รับการศึกษาแบบองั กฤษ และได้รับเอาแนวความคิดทางการเมือง แบบองั กฤษ

สาระสาคญั ของรัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกา 1. รฐั ธรรมนญู สรา้ งรูปแบบการปกครอง 2. รัฐธรรมนูญสรา้ งระบบการแบ่งแยกอา้ นาจ 3. รัฐธรรมนูญสรา้ งระบบตรวจสอบและคานอา้ นาจ 4. รฐั ธรรมนญู ยึดหลกั ของการจดั ตังรัฐบาลทีไ่ ด้รบั การเลือกตังจากประชาชน 5. หลกั สิทธิเสรีภาพของประชาชน

วิทยแุ ละโทรทศั น์

การกาเนดิ วิทยุโทรทศั น์ ▪ การกา้ เนิดวิทยโุ ทรทศั น์เกิดขนึ หลงั จากไดม้ ีการค้นพบคลนื่ แม่เหล็กไฟฟา้ ในอากาศ จนสามารถน้าคลื่นไฟฟ้าไปใช้ประโยชน์ในการสื่อสารและการกระจาย เสียง ▪ นักวิทยาศาสตร์ยุคนันมีความคิดที่จะเอาภาพและเสียงส่งออกอากาศ จนกระทั่งปี ค.ศ. 1884 หรือตรงกบั ปี พ.ศ. 2427 นกั วิทยาศาสตร์ชาวเยอรมนั ปอล นิพโกว์ (Paul Nipkow) ก็ได้ค้นพบวิธีที่จะทา้ ให้ภาพเป็นเส้นเป็นทางไดส้ า้ เรจ็ แต่ก็เป็นเพียงความสามารถทีแ่ ปลงภาพเป็นคลืน่ สง่ ทางอากาศเท่านัน แต่ยังไม่ สามารถแปลงจากคลื่นมาเปน็ ภาพดงั เดิมได้ ▪ ต่อมานักวิทยาศาสตร์ชาวรัสเซียที่โอนสัญชาติเปน็ อเมริกนั แล้ว ชือ่ ดร. ว.ี เค. ซลอร์อิกิ่น (Dr. V.K. Zworykin) ได้ค้นพบหลอดจบั ภาพและเรียกหลอดจบั ภาพ นีว่า “ ไอโคโนสโคฟ (Iconoscope)” พร้อมกบั จดทะเบียนในปี ค.ศ. 1923 (พ.ศ.2466) ▪ สดุ ท้ายนกั วิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษเลือดสกอ็ ต นามจอห์นโลยี่ แบร์ด (John Logic Baird) กไ็ ด้น้าทฤษฎีของปอล นิพโกว์ มาค้นคว้าต่อแล้วเขากส็ ามารถจับเอา ภาพที่เปน็ เส้นเป็นทางส่งเขา้ เครื่อง ไดโคโนสโคฟ ของ ดร. ว.ี เค. ซลอร์อิกิน่ ได้สา้ เรจ็ ภาพก็ปรากฏขนึ บนจอ

ประวตั ิวทิ ยุโทรทศั น์ในประเทศไทย ▪ สถานีวทิ ยโุ ทรทัศนใ์ นกรงุ เทพมหานคร ได้แก่ สถานีวทิ ยุโทรทศั นไทยทีวสี ีช่อง 3 ช่อง 5 ช่อง 7 และช่อง 9 สถานีวทิ ยโุ ทรทศั นไ์ ทยทีวสี ี ช่อง 9 ตังขนึ ในพ.ศ. 2493 ในสมัยของจอมพล ป. พิบลู สงคราม ▪ สถานีวิทยุโทรทศั น์กองทัพบก ช่อง 5 ออกอากาศเปน็ ครังแรก วนั ที่ 25 มกราคม 2501 แพรภ่ าพขาวด้า ▪ สถานีวทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บก ช่อง 7 ได้ทดลองออกอากาศ วนั ที่ 27 พฤศจิกายน 2510 การประกวดนางสาวไทย ▪ สถานีวิทยโุ ทรทัศน์ไทยทีวีสี ช่อง 3 ได้เปิดสถานีอย่างเปน็ ทางการ วันที่ 26 มีนาคม 2513 โดยตังอยู่ที่ แขวงหลกั สอง เขตหนองแขม กทม.

อตุ สาหกรรมรถยนต์

อุตสาหกรรมรถยนต์ ▪ ทวีปยโุ รป มีความเจริญก้าวหน้าทางด้านอตุ สาหกรรมมาตังแต่คริสต์ศตวรรษที่ 18 และสามารถผลิตสินค้า ไดเ้ กือบทุกชนิด โดยเฉพาะสินค้าทีใ่ ช้ เทคโนโลยี ▪ แหล่งอุตสาหกรรมทีส่ ้าคัญของยโุ รป เช่น เมืองแมนเชสเตอร์ของสหราชอาณาจักร ผลิตเครือ่ งจกั รและยานพาหนะ แคว้นอซั าซ-ลอเรน ประเทศ ฝรั่งเศส ผลิตเหล็กและเหล็กกลา้ บรเิ วณเมืองท่าในประเทศเยอรมนี มีอตุ สาหกรรมการต่อเรือและเครื่องใชไ้ ฟฟา้ เปน็ ต้น ▪ อุตสาหกรรมยานยนต์ในสงครามโลกครัง้ ทส่ี อง ระหว่างสงครามโลกครังที่ 1 ขีดความสามารถในการผลิตของอุตสาหกรรมยานยนต์แสดงให้เห็นถงึ คุณค่าทางทหารเป็นครังแรก ▪ ยานยนต์ถูกใชอ้ ย่างกว้างขวางในการขนส่งและการจดั หา ▪ นอกจากนีโรงงานยานยนต์ยงั สามารถเปลีย่ นเปน็ โรงงานผลิตยุทโธปกรณ์ทางทหาร รวมทังรถถงั และเครือ่ งบินได้

อะพลอลโล

อะพอลโล ▪ อะพอลโล (Apollo) เปน็ โครงการอวกาศของสหรฐั อเมริกา ▪ มีวตั ถุประสงค์ในการส่งมนษุ ยไ์ ปสา้ รวจดวงจนั ทร์ ระหว่างปี พ.ศ.2504 - 2518 ▪ มียานอวกาศทังหมด 12 ลา้ ได้แก่ ยานอะพอลโล 1, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17 ▪ ยานอวกาศลา้ แรกทีล่ งจอดบนพืนผวิ ของดวงจนั ทร์ คือ อะพอลโล 11 เมื่อวนั ที่ 20 กรกฎาคม 2512 นกั บินอวกาศคนแรกที่เหยียบดวง จนั ทร์ชอ่ื นีล อาร์มสตรอง (Neil Armstrong) ▪ โครงการอะพอลโล เป็นโครงการต่อเนื่อง เมอร์คิวรี่ และเจมิน่ี มีเป้าหมายส้าคญั คือ จะน้ามนษุ ยล์ งไปสา้ รวจดวงจนั ทร์ ใช้มนษุ ย์ อวกาศขนึ ไป ครังละ 3 คน ▪ ตัวยานอวกาศประกอบด้วยส่วนส้าคญั 3 ส่วน คือ ยานบงั คบั การ ยานบริการ และยานลงดวงจันทร์ ▪ โครงการอะพอลโล เริ่มส่งมนษุ ยข์ ึนโคจรในอะพอลโล โดยขึนไปโคจรรอบโลก 163 รอบ ในปี พ.ศ. 2511 ▪ เมือ่ โครงการเมอร์คิวรีพสิ จู น์และยนื ยันวา่ การส่งมนุษยข์ ึนไปโคจรในอวกาศสามารถเป็นไปได้ นาซาจึงเริ่มโครงการอะพอลโล โดยเปน็ ความพยายามส่งมนุษย์ไปโคจรรอบดวงจันทร์

อา้ งอิง กนกวลี ชชู ัยยะ และกฤษฎา บณุ ยสมิต. (2552). ประวัติศาสตรไ์ ทยสมยั รัตนโกสินทร์ เล่ม 1 รชั กาลที่ 1 - รัชกาลที่ 3. นนทบุรี: ศูนย์ส่งเสริมวิชาการ. _______. (2552). ประวตั ิศาสตรไ์ ทยสมยั รัตนโกสินทร์ เลม่ 2 รัชกาลที่ 4 -พ.ศ. 2475. นนทบุรี: ศูนย์ส่งเสริมวิชาการ. เชาวนะ ไตรมาศ. (2550). ขอ้ มลู พื้นฐาน 75 ปี ประชาธิปไตยไทย 2475-2550. พมิ พค์ รงั ที่ 5. กรุงเทพฯ : สถาบันนโยบายศึกษา. ณรงค์ พว่ งพิศ. (2551). ประวัติศาสตร์ ม.3. พมิ พค์ รังที่ 10. กรุงเทพฯ: อกั ษรเจริญทัศน์. ทวีศักดิ์ ล้อมลิม และคณะ. (2546). ประวตั ิศาสตร์ ม.4. กรงุ เทพฯ: วฒั นาพานิช. นงเยาว์ ชาญณรงค์. (2542). วัฒนธรรม และศาสนา. พมิ พค์ รงั ที่ 4. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลยั รามคา้ แหง. ประสงค์ สุ่นศิริ. (2543). ปฏิวัติ – รฐั ประหาร ทหารกบั นกั การเมือง. กรุงเทพฯ : แสงดาว. พลับพลึง คงชนะ. (2560). กระบวนการเรียนรแู้ ละการใชห้ ลักฐานทางประวัติศาสตร์. ใน นา้ ฝน รุ่งสว่าง(บรรณาธิการ), ประวัติศาสตร์ไทย. (หน้า 13-24). นนทบรุ :ี มหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช. มาชู ปิกชู อารยธรรมที่ล่มสลาย เมืองสาบสูญแหง่ อินคา. สืบคน้ จาก. shorturl.asia/WVu1J. เม่อื วันที่ 31 มีนาคม 2563. วุฒิชัย มลู ศิลป์. (2557). ประวตั ิศาสตรไ์ ทย. กรุงเทพฯ: ไทยร่มเกล้า. โรม บุนนาค. (2549). คู่มือรฐั ประหาร. กรุงเทพฯ : สยามบนั ทึก. ลิขิต ธีรเวคิน. (2537). วิวฒั นาการการเมืองการปกครองไทย. พมิ พค์ รังที่ 4. กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. อ้างอิงสอ่ื ขอบคณุ ข้อมลู ภาพประกอบทกุ ภาพจากสื่ออินเทอร์เนต็ (ใช้เพอ่ื จดั กาเรียนการสอน)

ลิงค์เข้าสู่เวบ็ ไซต์ URL: shorturl.asia/udemw GOOGLE MEET Google Meet คือ หนึ่งใน ฟีเจอร์ของ Google Workspaceเหมาะกับการท้างานแบบ Work From Home ซึ่งเป็นที่นิยมในสถานการณ์ฝุ่น PM2.5หรือ COVID-19(ปี พ.ศ. 25 63 ถึง ปัจจุบนั )

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 6 พัฒนาการทาง ประวัติศาสตรไ์ ทย สมัยรตั นโกสินทร์ ตอนที่ 1

วตั ถุประสงคก์ ารเรียนรู้ พฒั นาการทาง ประวัติศาสตรไ์ ทย 1. เพื่อเข้าใจการสถาปนากรุงรตั นโกสินทรเ์ ป็นราชธานี สมัยรัตนโกสินทร์ 2. เพื่อเขา้ ใจพฒั นาการด้านการเมือง การปกครองสมยั รตั นโกสินทร์ ตอนตน้ 3. เพือ่ เขา้ ใจพัฒนาการทางดา้ นเศรษฐกิจ สมัยรตั นโกสินทร์ 4. เพือ่ เขา้ ใจพัฒนาการทางดา้ นสงั คมสมยั รตั นโกสินทร์ 5. เพื่อเข้าใจพฒั นาการทางดา้ นศิลปวัฒนธรรมสมัย รตั นโกสินทร์ 6. เพือ่ เข้าใจพัฒนาการทางดา้ นความสมั พันธ์ระหวา่ ง ประเทศสมัยรตั นโกสินทร์ 7. เพื่อเข้าใจพัฒนาการอารยธรรมตะวนั ออกและตะวันตกที่ มีผลต่อไทยสมยั รัตนโกสินทร์

พัฒนาการทาง ประวัติศาสตรไ์ ทย สมยั รตั นโกสินทร์ ตอนต้น จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

การสถาปนาราชธานี เหตผุ ลของการตั้งกรงุ รัตนโกสินทร์เป็นราชธานี ที่ต้ังกรงุ ธนบรุ ี บริเวณพระราชวงั เดิม ฝ่ังกรุงเทพฯ มีชัยภูมิเหมาะ ไม่เหมาะสม ของสมเด็จพระเจ้าตากสิน เพราะมีแมน่ ้าเจ้าพระยาเป็น เพราะอยู่ในท้องคุ้งน้า เซาะตลิง่ พงั อยู่เสมอ มหาราช คับแคบ คูเมืองท้ังด้านตะวันตก ไมส่ ะดวกต่อการขยาย และด้านใต้ ประกอบกับพ้นื ท่ี พระราชวงั ให้กว้างออกไป นอกคูเมอื งเดิมเป็นพืน้ ที่ลุ่มที่ เกดิ จากการตนื้ เขินของทะเล ข้าศึกจะยกทพั มาด้านนี้ ได้ยาก

ปจั จัยทีส่ ่งผลต่อความมั่นคงและความเจริญรุ่งเรอื ง เปน็ ศูนยก์ ลางของอาณาจักรมีเส้นทางออกสทู่ ะเล มีลมมรสุมพัดผา่ น ท้าให้มีฝนตกชุก พระปรชี าสามารถของพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี เปน็ ศูนยร์ วมของการขยายตวั ทางด้านวัฒนธรรม มีแม่น้าหลายสายไหลผา่ นออกสู่ทะเลบริเวณอา่ วไทย

พัฒนาการทางประวตั ศิ าสตร์ การบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ ในส่วนกลาง พระมหากษัตริย์ กรมมหาดไทย กรมกลาโหม กรมเมือง กรมวัง กรมท่า กรมนา

การบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ ในสว่ นหัวเมือง หวั เมืองช้นั ใน หัวเมืองชัน้ นอก หัวเมืองประเทศราช

การบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ ในสว่ นทอ้ งที่ ประกอบด้วย หมู่บ้านหรือบ้าน แต่ละหมู่บ้านจะมีผู้ใหญ่บ้านซึ่งเจ้าเมืองแต่งต้ังเป็นหัวหน้า หลายหมู่บ้านรวมเป็นต้าบล แต่ละต้าบลจ ะมี กา้ นนั ซึง่ เจ้าเมืองแต่งตั้งเป็นหวั หน้า หลายตา้ บลรวมเป็นแขวง มีเจ้าแขวงเป็นหัวหน้าหลายแขวงรวมเป็นเมือง มีเจ้าเมืองเป็นผู้มีอ้านาจสูงสุด ของเมืองนั้น ๆ รัชกาลท่ี 1 โปรดเกลา้ ฯ ให้ตรวจชาระกฎหมาย ขึ้นใหม่ เรยี กวา่ กฎหมายตราสามดวง นอกจากนี้ ในการปกครองบ้านเมืองยังมีการใชก้ ฎหมาย ทีเ่ รียกว่า กฎหมายตราสามดวง เป็นหลกั เพือ่ ความสงบเรยี บรอ้ ยด้วย

พัฒนาการด้านเศรษฐกิจ การค้าภายในประเทศ ลักษณะเศรษฐกิจเป็นแบบยังชีพ โดยผลิตเพ่ือบริโภคในครัวเรือน หากเหลือจึงน้าไปเสีย ภาษีอากรให้แก่ทางราชการและน้าไปแลกเปลีย่ นซอื้ ขายกนั การค้ากบั ต่างประเทศ อยู่ภายใต้การควบคุมของพระคลังสินค้าที่ผูกขาดการค้ากับต่างประเทศ จนกระทั่งสมัย รัชกาลที่ 3 ไทยท้าสนธิสัญญาทางพระราชไมตรีและการพาณิชย์กับอังกฤษ (ที่เรียกว่า สนธิสัญญา เบอรน์ ีย)์ และกบั สหรัฐอเมริกา ท้าให้สินค้าออกของไทย เช่น ข้าว น้าตาล พริกไทย เป็นที่ต้องการของ พ่อค้าต่างชาติจ้านวนมาก

พฒั นาการด้านสงั คม โครงสรา้ งสังคมไทยสมัยรัตนโกสินทรต์ อนตน้ พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนาง พระมหากษัตรยิ ์ เปน็ เครือญาติของ บคุ คลทีร่ บั ราชการแผ่นดิน มีทั้ง พระมหากษัตริย์ มีศักดินา ศักดินา ยศ ราชทินนาม และ ทรงเป็นพระประมขุ ของ แตกต่างกนั ไปตามฐานะ ราชอาณาจกั ร ทรงได้รับการยกย่อง ตา้ แหน่ง ให้เป็นสมมติเทพ และทรงเป็น ธรรมราชา ไพร่ ทาส พระภกิ ษสุ งฆ์ ราษฎรที่ต้องถกู เกณฑ์แรงงาน บุคคลที่ไม่มีกรรมสิทธิใ์ นแรงงาน เปน็ บคุ คลที่สืบทอด ให้กับทางราชการท้ังในยามปกติ และชีวิตของตนเอง ต้องตกเป็นทาส พระพุทธศาสนาซึ่งได้รบั การยก และยามสงคราม และต้องสังกัด ย่องและศรทั ธาจากบคุ คลทุกชนชั้น ของนายจนกว่าจะได้ไถ่ตัว มลู นาย

พฒั นาการด้านความสัมพันธร์ ะหว่างประเทศ ลักษณะความสัมพนั ธก์ ับรัฐเพ่อื นบา้ น ▪ รฐั เพ่อื นบ้าน หมายถึง รัฐทีต่ งั้ อยู่ติดกบั ดินแดนราชอาณาจักรไทย ประกอบด้วย ล้านนา พม่า มอญ ล้านช้าง เขมร ญวน และมลายู ▪ กรณีความสัมพนั ธ์กบั พม่าเปน็ การเผชิญหน้าทางการทหาร โดยสงครามครั้งส้าคญั ที่สุด คือ สงครามเก้าทพั ใน พ.ศ. 2328 ▪ สมยั รัชกาลที่ 2 และสมัยรชั กาลที่ 3 การท้าสงครามต่อกัน ค่อยๆ ลดลงตามล้าดับ ทั้งนเี้ พราะพม่าต้องหนั ไปเผชิญหน้ากับการคกุ คามของลัทธิ จกั รวรรดินิยมตะวนั ตก คือ องั กฤษ พม่าจงึ ไม่ได้คกุ คามไทยอกี

ลักษณะความสมั พนั ธก์ ับจีน มีความสัมพันธ์ทางด้านเศรษฐกิจ เพื่อผลประโยชน์ทางการค้า การค้าขายกับจีนจะมีลักษณะพิเศษ ทีเ่ รียกว่า การค้าแบบรัฐบรรณาการ โดยถ้ารัฐใดแต่งตั้งทูตพร้อมกับน้าเครื่องราชบรรณาการไปถวายจักรพรรดิจีน ราชส้านกั จีนถือว่าเข้ามาออ่ นน้อมและให้การรบั รองกษตั ริย์ของรฐั น้ันๆ และอนญุ าตให้ซื้อขายกับจีน

ลกั ษณะความสัมพันธก์ ับประเทศตะวนั ตก ▪ ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ไทยมีการติดต่อทางการทูตกับประเทศตะวันตก ได้แก่ โปรตุเกส อังกฤษ และสหรัฐอเมริกา ลักษณะ ความสมั พันธ์จะเป็นเรื่องผลประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจเป็นสา้ คญั ▪ โดยความสัมพันธ์ทางด้านเศรษฐกิจนั้น ไทยยินดีให้โปรตุเกส องั กฤษ และสหรัฐอเมริกาส่งพ่อค้าเข้ามาค้าขายกบั ไทยได้ ▪ แต่ขณะเดียวกนั ก็เพือ่ รกั ษาความม่นั คงและปลอดภัยให้พน้ จากการครอบครองของชาติตะวันตกด้วย

เหตุการณ์สาคญั ที่มีผลตอ่ พฒั นาการทางประวตั ศิ าสตร์ ลกั ษณะความสมั พนั ธก์ บั จีน การอพยพเขา้ มาของชาวจีนในสมยั รัตนโกสินทร์ สาเหตุของการอพยพออก ปัจจยั ที่ทาใหช้ าวจีน ปัจจยั ที่ทาให้ชาวจีน นอกประเทศของชาวจนี อพยพเข้ามาในไทย อพยพเขา้ มาในไทย การเมืองภายในของจนี ความอดุ มสมบรู ณ์และความ ด้านการเพิ่มกาลังคน ซึ่งช่วยเพิ่มแรงงานให้กับ ภยั ธรรมชาติ สงบสขุ ของแผ่นดนิ ไทย เมืองไทยในเวลาที่ฟืน้ ฟูบ้านเมืองได้เป็นอย่างดี การเพิม่ จ้านวนประชากร การมีชมุ ชนชาวจีนขนาดใหญ่ ด้านการปกครอง บางคนได้มีบทบาททางการปกครอง ในไทย โดยเป็นขุนนางไทย เช่น ชาวจีนชื่อเหยียง เป็นพระยา สงขลา และเป็นต้นตระกลู ณ สงขลา ด้านเศรษฐกิจ ชาวจีนอพยพประกอบอาชีพต่างๆ เช่น การค้า ท้าสวนผัก เลี้ยงสัตว์ รวมถึงเจ้าภาษี นายอากร ซึ่งมีความส้าคัญทางเศรษฐกิจของไทย ด้านสังคม ชาวจนี อพยพบางส่วนท้าการละเมิดกฎหมาย มีการรวมตวั กันเป็นอ้ังยห่ี รือสมาคมลับลักลอบซื้อขายฝิ่น ส่งผลให้ชาวไทยสูบด้วย ทางราชการต้องออกประกาศ หา้ มการซอื้ ขายและสบู ฝิ่น

การจดั ระเบียบสังคมชาวจีนในสมยั รตั นโกสินทร์ ให้ชาวจีนจ่ายเงินผูกปี้แทนการเกณฑ์แรงงาน ทา้ ให้มีรายได้และควบคุมชาวจีน ในเมืองทีม่ ีชาวจีนอพยพอยู่มาก ให้มีกรมการเมืองหรือเจ้าหน้าที่ของเมืองเป็นชาวจีนด้วย กวดขันให้หวั หน้าหรือเถา้ เก๋ ซึ่งเปน็ นายทนุ ชาวจีนทีร่ ับชาวจีนอพยพ เข้ามา ให้ควบคมุ ดูแลชาวจีนให้ดี ในสมยั ต่อมา คือ รชั กาลที่ 5 ทรงให้ชาวจีนต้ังเปน็ สโมสรการค้าเป็นสมาคมในลกั ษณะอน่ื ได้ ซึง่ ต่อมา ได้เป็นสมาคมผู้บา้ เพ็ญประโยชน์เช่น สมาคมมลู นิธิร่วมกตญั ญู

บทบาทของพระมหากษตั ริย์ในราชวงศจ์ กั รตี อ่ ความมนั่ คงและความเจรญิ รุ่งเรอื งของชาติไทย พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระราชกรณียกิจท่สี าคัญ ด้านการเมืองการปกครอง ดา้ นความมั่นคง ❖ ทรงสถาปนากรงุ เทพฯ เปน็ ราชธานี ❖ ท ร ง ป้ อ ง กั น ร า ช อ า ณ า จั ก ร ใ ห้ ❖ ทรงสถาปนาราชวงศ์จักรี ปลอดภัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน ❖ โปรดเกล้าฯ ให้มีการช้าระกฎหมาย สงครามเกา้ ทพั เรียกว่า กฎหมายตราสามดวง ดา้ นศิลปวัฒนธรรม ❖ โปรดเกล้าฯ ให้สังคายนาพระไตรปิฎกทรงสนพระทัยวรรณคดี จึงมีวรรณคดีที่ส้าคัญหลาย เรื่อง เชน่ รามเกยี รติ์ รวมถึงการแปลวรรณกรรมของต่างชาติ เช่น สามก๊ก และราชาธิราช

พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หล้านภาลัย พระราชกรณียกิจทส่ี าคญั ด้านความมน่ั คง ดา้ นศิลปวฒั นธรรม ❖ โปรดเกล้าฯ ให้ครัวมอญไปตั้งภูมิล้าเนา ❖ ทร งมีพระปรีชาส ามารถใ น ด้าน ที่แขวงเมืองปทุมธานี เมืองนนทบุรีและ สถาปตั ยกรรม ประติมากรรม ดนตรี เมอื งนครเขือ่ นขนั ธ์ นาฏศิลป์ และวรรณกรรมประเภท ต่างๆ ❖ โปรดเกล้าฯ ให้ไพร่มารับราชการ 1 เดือน และอยู่กับครอบครัว 3 เดือน ทรงใหม้ ี ❖ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระปรางค์วัด การตรากฎหมายห้ามสบู และซ้อื ขายฝนิ่ อรุณราชวราราม (วดั แจ้ง) อิเหนา พระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเดจ็ บานประตูไม้แกะสลักพระวิหารวัดสุทัศนฯ ฝีมอื พระพทุ ธเลิศหล้านภาลัย พระหัตถ์ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลา้ นภาลัย