ประวัติศาสตร์ชาติไทยก่อนอยุธยา

ตอนที่ ๔ ไทยตอนเสยกรุงครือยฏิยๅครํวที่ 13, จากพงคาวคารพม่า พงศาวดารทม่า ทางพม่า พม่า (ราชาธิราช) กบมอญ (ฝร่งมํงฆอง) รบกนมานาน ราษฎรพม่ามอญเดือดรอน หนีไปอยู่ฅองอมาก ม่งกินโย เชอสายพระเจ่า แผ่นดินพม่า ถือโอกาสฅงฅว ไค้รวมพรรคพวกได้มาก จึงฅงฅนเบ็๋นใหญ่ ในฅองอู เมอไม่มผู้ใคข์ดขวางก็ประกาศ ฅองอเบ็นอิระ ฅํ้งดนเบ็๋นกษ้ฅรีย์ ฅ่อมาสั้นพระชนม์ พ.ศ. ๒๐๗๓ ม่งฅรา ลูกขนกรองราชย์ฅองอู มีนามว่า ฅะเบงชเวฅ (แปลว่าสุวรรณเอกฉฅร) มีโทโสรำยแต่ก็สามารถ มีบเรงนองพี่เขย พระ สหายร่วมพระนม เบ็1นทหารเอก พ.ศ. ๒๐๘๒ ฅีไค้หงสาวดี พ.ศ. ๒0๘๓ ฅีไค้เมาะฅะมะ ราชาภิเษกเบ็๋นกษ'ตริย์ที่หงสาวดี (หงสาวดีลนดำ) ส่วน ฅองอนนให้บิดาบุเรงนองกรอง พ.ก. ๒0๘๕ ฅีได้แปร ให้นองบเรงนอง กรอง พ.ศ. ๒0๘๙ ฅีไค้ยะไข' ทางไทย ขณะพม่าดียะไข่ ไทย (สมไสมเด็จพระเจ่าจิกรพรรดี ดีไค้ทวาย พระเจาฅะเบงชเวดีมาตีคืน พ.ศ. ๒0๙© พระเจ่าฅะเบงชเๅดี ยกกำลิงดีไทย พฤศจิกายน ออกจากหงสาวดี ไค้ปะทะกบทํพไทยที่ท่ง ภูเขาทอง ทพไทยกำนไม่อยู่ถอยเข่ากรุงศรีอยุธยา พม่าจิบได้นอง และลูก พระเจ่ากรุง’ไทย (สมเด็จพระจกรพรรดี) และทพพม่าคิดคามมายํงกรงศรีอยุธยา

๑๓ไ®!) เขาฅเบนสามารถก็'ไม่สามารถห*'กเขำกรุงศรีอยุธยาไค้ ถกยิงและเบนโ มาก ขาดเสบียงเพราะไทยกน้านเช่าไว้ในกรุงศรีอยุธยาหมด หรือเผาเส เสียและกอยต*คเสบียง จึงส่าถอยไปทางกำแพงเพชรเพี่อตีไทยผ่ กำแพงเพชร สุโขทโ) พิษณโลกก่อน พระเน้ากรุงไทยจดท*'พตามตี สู้กนทรหด ไทยส่าพม่าตามจบไค้ ลูกเขยท*'พพม่ารกเช่ากำแพงเพชร โดยไม่ตองต เจำเมืองหนีเข่าบา ขณะที่พ*'กที่กำแพงเพชร เตรียมจะตีสุโขทไเ ของพระมหาจ*กรพรรคิขอให้ปล่อย นอง ลูก ลกเขย ทหารที่เบีนเชลย จะ ยอมให้ชำง ๓๐ เชือก เงิน ๓00 ช'ง ภาษีเมืองตะนาวศรีและให้ช่างเผือก อีก ๒ เชือก (พญาใหญ่-พญานอย) ก*บให้ช่างดำ ๒ เชือก (ไชยานุภ ปราบไตรจ*กร) พระเจาฅะเบงชเวฅฅกลง และเลิกทพกลบไปทางตำบลด่าน แม่ละเมา เมษายน ๒๐๙๒ ถึงหงสาวดี ก็มึนเมาเพราะเสพสุราจนสติพ้นเพี บุเรงนองฅํองทำหน้าที่แทน เผอิญเกิดขบถจลาจล บุเรงนองออก อำมาตย์ส่อพระเจ่าฅะเบงชเวฅไปจ*บช่างในบาแช่วปลงพระชนม์เสี พฤษภาคม ๒๐๙๓ เมืองต่างๆ ก็แข็งเมืองฌ็๋นกบฏ มีแปร ตองอู เบ บเรงนองจึงนำท*พน้อยผ่านหงสาวดีไปตองอู เพี่อหาน้องต่าง ตองอแต่น้องไม่เบี่ดเมืองรีบ จึงไปต1ง์ที่ชายเขา เพี่อรวบรวมกำล*ง พวกมากแล้ว ยกตีไค้ตองอูและแปร ให้นองครองท1งสองเมือง พ.ศ. ๒๐๙๔ ตีได้หงสาวดี แลัวไค้เมาะตะมะให้น้องกรอง บุเรงนองประกาศเบน ชื่อพระเน้าสิริสธรรมราชา พ.ศ. ๒๐๙๗ ตีไค้อังวะให้ลูกเขยกรอง พ ๒®๐0 ปราบเมืองเงยวต่างๆ เช่นเมืองหน่าย ยาง กอง พ.ศ. ๒® เชียงใหม่ยอมชื่นต่อพม่า จึงให้พระยาทะละคุมกำลังส่วนหนึ่งฅํ้ เพี่อควบคุม แลัวพระองค์ก็ยกอัพกลับไปพกที่อังวะ ส่วนศรีสั น่าน นกรเชียงราย เชียงของ รวมลันจะตีเชียงใหม่ ให้ทางอังวะ

๑๓๓ พวกศรสฅนาคนหุตก็เลยถอย กล*!) ท*'พอ*'งวะตีไค้ น่าน เชียงแสน แพร เชียงราย เมอตงผู้ครองเมืองต่าง\"I แลว ให้ท*'พอ\"'งวะกลบ ทางไทย ไทยมีชำงเผือก ๔ เชือก บุเรงนองขอ ๏ เชือก ไทย ไม่ให้จึงหาเรื่องยกท*'พมาตีชัดเบ็๋น ๕ ท'พ ๑. องวะ (บุฅรเขย) ๒. ฅองอ (อนุชา) ๓. แปร (อนุชา) ๔. อุปราช ๕. บุเรงนอง กำล\"งกว่า ๕ แสน ให้ เชียงใหม่เฅรียมซ่อมเรือ และลำเลียงอาหารฅามลำนา ให้เจาเมือง กุมเอง พฤศจิกายน ๒©0๖ ท*พพม่าออกจากหงสาวดี -ฅองอู-เมาะตะมะ ฅีไค้กำแพงเพชร ท*พตองอู ท*'พอุปราช ดีสุโชท*'ย ทพอ*'งวะและท*'พแปรตี พิษณุโลก ท*'พบุเรงนองฅีสวรรกโลก เมื่อดีเมืองต่างณุได้แล้3ก็ กำล*'งก*'นที่สวรรคโลก ให้ผู้กรองพิษณุโลก สวรรกโลก พิชัย มาก*'บกองท*'พ ควย กองทพไค้รุกมาด*'งน.- แปร กุมท*พ เรือ ท\"'พบกอุปราช-ขวา อ*'งวะ-ชัาย ตองอ-กลาง บุเรงนอง-กอง หลวงและหล*'ง เชัาเมืองเชียงใหม่ไม่ไค้กุมขบวนลำเลียงดามที่บุเรงนองส*ง แต่ใ เชัาเมืองกนอื่นกุมมา เมื่อท*'พพม่าเคลื่อนที่ พระมหาธรรมราชา (เจาเมือง พิษณุโลก) ขออนุญาตส่งสาส์นให้พระมหาจ*'กรพรรดิว่าอย่ากิคส้ เพราะเห็นว่า ไม่มีทางสู้ พระมหาชักรพรรดีโกรธ จ''บกนถือสาส์นชัง แล้วให้พระมหินท กุมกำล''งไปล้านพม่า ไค้ต่อสู้กน ตอนล้นกำล้งส่วนหน้าพม่าถูกตีเสีย แต่ท''พอุปราชก*'บตองอูมาถึง แก้ท''พหน้าไว้ไค้ เผอิญท*'พเรือพระเชัาแ มาอีกไค้?าทพเรือไทยแตก และชับเรือไทย ©00 กว่าลำพชัอมล้วยทหาร

๑๓๔ ไทย^จึงแฅกถอยเขากรุงศรีอยุธยา พระมหาจกรพรรดีให้โอรสองค์ใหญ่ นองยกกำลงไปสู้พม่าใหม่อีก พระองค์เองกุมทิพกอยที่ทุ่งลมพลี ท ปะทะทพไทย (ลูกและนอง) ถกทิพไทยดีเสียหาย ทิพไทยไล่คามปะทะก*บ อุปราช ฅองอุ องวะ ไค้ต่อสู้ก,นอย่างสามารถ ท*'พไทยนอยกว่าต่อง มายงบอมททุ่งสุมพลี ท*'พพม่าตามมาแต่ยิงไม่ดี รอทิพบเรงนอง กอง บุเรงนองมาถึงก็ล่งดีทนทีกมภาพ่นธ์ ๒®0๖พม่ายึคบอมไค้ ทิพไทยถ กรุงๆ ทพหลวงบุเรงนองต1งที่ทุ่งสุมพลี ให้ท*'พน*'องและลูกดงล*'อมกรุงศรีอยุ แลวฅงบนใหญ่ยิงกระหนำ ชาวไทยแตกตื่นตกใจ รีบขอให้พระมหาจ*กรพรร ยอมสงบศึก เมอเบี่คการปรึกษาหารือกนแล*'วดีมีสาส์นไปย*'งบุเรงนองขอสง ศึก โคยจะออกจากราชสมทิตและจะไปก''บบุเรงนองเบีนทิวจำนำ ให้พระ มหินทรๆขํ้นกรองราชย์ เบ็1นเมืองออกพม่าถวายข่างเผือก®เชือก ขบถที่หงสาวดี กบฏเผาปราสาทราชมณเฑียร ผ้ร'กษาหงสาวดีกำล*'งปราบอยู ทูลให้บุเรงนองทราบ บุเรงนองอยากกลบเค็มที แต่แกล้งทำเบนปรึกษานอ และลูกและข่าราชการถึงการสงบศึก ตกลงให้ไทยส่งข่างให้ ๔ เชื ให้พระมหาจ*กรพรรดีไปหงสาวดีควย พระมหาจ'กรพรรค พระมหินทรๆ ไป เผาพรอมควยข่างอีก ๓ เชือก ฅํ้งพระมท้นทร ๆกรองอยุธยา ส่วนพิษณุโ สุโขท*ย ท้ชํย ให้เจ่าเมืองเก่าครองตามเคิม เอาพระมหาจ*'กรพรรดี ราเมศวร พระยาจ'กรี ข่างเผือก ๔ เชือก (พระกเชนทโรคม พระบรมไกรษร พระร*'ฅนากากี พระแกวทรงบาศ) ไปหงสาวดีควย ไทยต่องส่งชาง ๓0 เช เงิน ๓ 00 ข่ง้พม่า ภาษีปากเรือท่าเมืองคะนาวกีรีให้พม่าทุกบี่ เงินพระมหินทรๆ ©00 ชง ให้ซ่อมแซมวคที่พ*'งเพราะพม่ายิง บเร อยากดีเชียงใหม่เพราะบ๊ค พลวไม่ไปส่งเสบียง คามส่ง แต่ เบน หงสาวดี รึงให้อุปราชไปปราบเชียงใหม่

๑๓(5เ เมษายน ๒©0๙ บุเรงนองออกจากกรุงศรีอยุธยา เอาช่างต่าง ณุ ของ ไทยไปควย พระมหาธรรมราชาคามไปส่งถึงชายแดนไทย มิถุนายน ๒®๐๗ ถึงหงสาวดี เห็นปราสาทราชว*'งลูกกบฏเผาก็เช่าสช่งใหม่วิจิตรพิสคารกว มาก สราง ๓ บเสรจ พออุปราชยกกำลงไปเชียงใหม่ ผ้กรองเชียงใหม่ ไปอยู่ก*บกรุงลำนช่าง บุเรงนองทรงทราบก็ออกจากหงสาวดีมาต่งอยู่ตำบล หนึ่งใกล้เชียงใหม่ พระเจาเชียงใหม่มาเผา เกิดขบถที่หงสาวดีอีก บุเรงนอ กลบ ให้พระมหาเทวีปกกรองเชียงใหม่ ให้พระมหาธรรมราชา (พิษณุโลก ซงยกกำลังไปช่วยกลับพิษณุโลก บุเรงนองเอาเจ่าเมืองเชียงใหม่ ไปหงสาวดีควย เห็นปราสาทราชว*'งที่สช่างไว้พ*'งพินาศก็โมโหตามไปป พวกขบถที่หนีไปอยู่ทะละ จ*บได้ด,แ3หมื่นกน จะเอาไฟกลอกให้ แต่พระขอไว้ จึงประหารชีวีฅ ๗๐ คน อุปราชกงยกกำลังคามพวกเชียงให ไปเวียงจนทนี และตีได้กรุงเวียงจนท'แแต่พระเช่าลัานช่างหนีไปไ ให้ทพอุปราชแบ่งกำลังไว้ร*'กษาเชียงใหม่ นอกนึ่นีให้กลับ พ.ศ. ๒®๐๘ ท*พอุปราชถึงหงสาวดี เอาชายาพระเช่าลัานช่ ควย ๓ กน คือ มหานารี มโนรา (แกวพา) บุตรีพระเช่ากรุงไทย พาสิริมา (ลูกเช่าเชียงตุง) กุมภาพ*นธ์ ๒©๐๙ ข่าราชการของพระมหาธรรมราชา (พิษณุโลก) เชิญธิดาของพระมหาธรรมราชาชื่อ อินทรเทวี (พระเทพกษ*ตรี?.) มาถ บเรงนอง ปลายบี1 พ.ศ. ๒®®0 พระมหาธรรมราชาทูลบุเรงนองว่า พว เช่าลัานช่างจะยกกำลังดีพิษณุโลก บุเรงนองให้บรรดาเมืองค่าง ยกไปช่วยพิษณโลก ท’พพระเช่าลัานช่งทราบก็ถอยกลับ บุเรงนองก ไทยใหญ่กลับ

๑๓*ว ต้น พ.ศ. ๒๑๑® พระมหาช้ารพรรดีไค้ร'บอนุญาตจากบุเรงนองใ บวช เมื่อบวชแลว้ขอเดินธุดงค์เพื่อนม*สการปูชนียสถานที่อยุ อนุญาต ส่วนพระราเมศวรที่ฅามบเรงนองไปรบกบเชียงใหม่ ไค้สนพระช กลางทาง เมื่อพระมหาช้ารพรรคิกลับอยุธยาแลว ชายาพระราเมศวรขอ อนุญาตกล*บบ่าง บุเรงนองให้หลวงราชมนุ (ไทย) พากลบ เกิดร*กลัน พระ มหินทร ๆ พ้องบุเรงนอง บุเรงนองเลยฆ่าหลวงราชมนุ แลวให้ชลสิน กนแก่คุมมาแทน พระมหาช้ใรพรรดิ เมื่อถึงอยุธยาก็ลาบวชขั้น ให้กนไปค้กฆ่า'ชลสินราน พระมหาธรรมราชาทรงทราบเข่าก็ไปทูลบ ถึงหงสาวดี มิถุนายน พ.ศ. ๒®®® บุเรงนองชอบใจให้เบนเช้าพ้าสองแก เบ็1นประเทศราชพม่า พระมหาจกรพรรดิทรงทราบก็โกรธหาว่าประจบพม จึงยกท*พขั้นไปพิษณุโลก รบเอาธิดา ข่าไทยลงมาพระนคร บุเรงนองทรง ทราบก็โมโหหาว่าขบถ ให้ปราบแต่ต้องปราบทํ้งเขมร และลำนช้างด กนไม่ให้ช่วยไทย แต่จะทำเวลาสั้นฤดูฝน ตอนต้นต้องคงม'น'ที่พิษณ มนกงก่อน จึงให้พระมหาธรรมราชา และเช้าเมืองต่าง ณุ ยกกำลังมาเตรียม ที่พิษณโลก ไทยเมื่อทราบ ได้บอกให้ลานชางมาตีพิษณุโลก ไทยจะยกท*พบก เรือขั้นไปช่วยดีควย พระมหาธรรมราชา ทรงทราบก็ทูลบเรงนอง บเรงนอง ได้กำชํบว่า ให้จ*นกษ*ฅริย์ไทยและลัานช้างให้ไค้ เมื่อท*พเรื กำแพงเพชร (นครสวรรค์) ท*พบกก็ได้รบก*บพม่าถูกพม่าดีแตกถอยมาย*ง เรือไทย ทพเรือไทยช่วยดีทพพม่าแตก ท*พลัานช้างมาถึงพิษณุโลกก็ ท*พพม่าให้ดีท*พลานชางแตกถอยไป

๑๓๓) ต่อมาทพไทย-ลำนชำงไค้เขำปลํน'พิษณุโลกพรอมอิน ทิพล้าน ถูกดีแฅกถอย เมือทิพไทยซึ่งถกยิงเสียหายทราบว่าล้านช้างถ ถอยดำย V ตุลาคม พ.ศ. ๒©๑๑ ทิพใหญ่พม่าทจะดีอยุธยาออกจากหงสาวดี มี ©.อุปราช ๒.แปร ๓.ฅองอุ ๔.อิงวะ ๕, บเรงนอง บุเรงนองไม่พอใจ ททหารพม่าจบ ๒ กษฅริย์ไม่ได้ เพราะไม่ติคฅามเวลาถอย พอทิพใหญ่พม่ ถึงอยุธยากเขาลอมหาที่สูง ‘อุ หรือพูนดินสง •'อุ กงบืนใหญ่ยิงเช้ากรง ผ่ายไทยไม่กลาส่งทหารไปทิานพม่า เบนแต่ชนประจำบอมรว้าษาเมืองฅ่อ ทหารพม่าไค้ให้บีนปลนหลายคร1งแต่เช้ากรุงไม่ไค้ เสียทหารไปมาก ล้อมอยู่สี่เดือนเศษ พระมหาจิกรพรรดิสี่นพระชนม์ พ.ศ. ๒๑๑๒ พระมหินทร ๆ เห็นจะ สู้ไม่ไหว เขียนสาส์นถึงบุเรงนอง ว่าการที่สู้รบกนนเบ็1นกา พระยารามเบ็่นผู้ชกชวนไว้ ฅํ้งแต่ครํ้งพระมหาจิกรพรรดิทรงผนวชว่าให้กล อยุธยาลาผนวชครองราชย์ แม้มืช้าศึกก็'จะอาสาบองก*น บํคนพระมหาจิกร พรรดิไค้สี่นพระชนม์แล้ว ขอไม่สู้ และได้จิบพระยารามจองจำ ส่งทิวไปพ กบสาส์นควย บุเรงนองไม่ว่าอะไร พระเช้าล้านช้างเมื่อได้รไเสาส ช้กรพรรดิก็ยกพลมา บุเรงนองส่งกำลำไปสกดที่ลพบุรี กำลำพม่าถก จึงให้พระยารามปลอม,สาส์นเบีนของอยุธยา และให้พระยารามไปถวายพระเช้า ล้านช้างให้ยกทิพมาเร็ว ‘อุ พม่ากำลำอ่อนกำลำลงแล้ว ทิพล้านช้างร เลยถูกพม่าดีแฅกที่สระบุรี ทิพพม่าคงโจมดีกรุงศรีอยุธยาต่อไป แต่ก็ไ เสียทหารมากมาย จึงออกอุบายให้พระยาช้กรีที่เอาทิวไปเมื่อกรงศึก เบนไส้ศึก ถาสำเร็จซะให้ครองพิษณุโลก พระยาช้ารีฅกลงจึงให้ ยาช้กรีใส่เรือมีทาสไทย ๒คน พายมาเบ็๋นทีว่าหนีจากพม่า พระมหินทรๆ

๑๓๘ รํบฅํวีไว้ แลัวมอบการร*กษาพระนครให้ พระยาจุกรีก็ถอนกำลังล้านท ออกแลวเอาพวกต'วีใส่แล้วน'ดพม่าให้ปล้นเบี่คประฅร้บิ(๓ๆ๙)สิงหาคม พ.ศ. ๒©๑๒ พม่าเข้ากรุงไค้ ทหารพม่าปลันทร*พย์ไทยเรียบทุกก ทีมืค่าที่ปลันจากไทยติดตํวีไป บางคนแบก บางกนหาม (พม่าล้อมอย ๘ เดือน) พระมหินทร ๆ ตินยาคาย เขมรขอขนลับพม่า โดยนำเครื่องบรรณาการมาถวายบเวงนองที อยุธยา บุเรงนองให้เงินล็่มหน*'ก๓00ช'งพม่าเพื่อซ่อมนครว*ค ตุลาคม๒ อภิเษกพระมหาธรรมราชาขนครองกรุงศรีอยุธยา มอบเงิน ๑00 ชง ทอง ๑๓ ลี่ม ให้ซ่อมว*ค จุ*คสร่างเมรุถวายพระมหาจกรพรรคิพระยาจุ*กรีไม่ยอ ร*บตำแหน่งเข้าเมืองพิษณุโลกตามที่ตกลงไว้ ขอไปอยู่พม่าจึงไค้ เมืองร่างกุ้ง และไค้รบทร*พย์ฌึนอนมาก พระมหาธรรมราชาถวายธ สุวรรณเทวี อายุ®๗ บี่ให้บุเรงนอง บเรงนองออกจากอยุธยา พฤศจิกายน ๒๑๑๒ ไปทางพิษณุโลก ออกจากพิษณุโลกไปตํ้งท*พตรงข้ามเวียงจ พอข้ามนาพระเข้าอ*งวะก็หนีเข้าบา บุเวงนองยกกำลังตามเข้าบาทหารเจ ขาดเสบียงลำบากจึงถอยกลบเวียงข้นทนี แล้วกลับพิษณุโลก กล ต่อมาพระเข้าลัานข้างสั้นพระชนม์ พ.ศ. ๒๑®๗ บเรงนองยกท*'พไป จุ*น่ทน์อภิเษกอุปราชซึ่งจบไค้จากเมืองลัานข้าง เบึ่นเข้าเมืองล้าน ข้างจึงเบนเมืองออกของพม่า พ.ศ. ๒๑๒® บเรงนองตงํ้ลกเบนเข้าเมืองเชียงใหม่ (พระสาร \\^ 1 ** มนทร)พฤศจิกายน๒๑๒๔ บุเรงนองสนพระชนม มลูกชาย ๓๘ หญง ๕๙ กน พ.ศ. ๒๑๒๕ น*'นทบเรง โอรสขั้นกรอง มิถุนายน๒๑๒๕ เข้าเมือง ตองอู (บิ1ตุลา) เข้าเมืองแปร (บี่ตุลา) อยุธยา (นเรศวร) มาอวยพร แต่

๑๓ลี่ เจาเมององวะ (นองเขย) ไม่มา น'นทบุเรงมีมเหสี ๒ องค์ กนหนึ่งเบ็๋นลูก เจาองวะ อกกนหนงเบนนองเจุ)าเมีองเขียงเหม' และเมาะกะมะ มเหสี ๒ องก ไมถูกกน ถูกสาวเจาองวะทลพ่อ พ่อเลยแข็งเมือง และเกลยกล่อมพวก ขาราชการในหงสาวอี มเหสีชาวอ*งวะเลยถูกฆ่ๅที่ง์ลกต่วย น*นทบเรงเกณฑ ทพเชยงใหม่ ลานชาง อยุธยา แปร กองอู ให้ยกมาเพื่ออีธง-วะ พ.ศ. ๒๑๒ ทพใหญออกจากหงสาวดี (ให้อุปราชฆ่าบาเมื่อหงสาวอีอีเอ้อิงวะ) พระเจา องวะหนไปประเทศจีน แลวสินพระชนม์ จึงฅํ้งลกชายกรององวะ ท*พ อยุธยา (นเรศวร) ยกมาเพอจะไปอีองวะตามที่น'นทบเรงล่ง แต่ไม่รีบ71ปีน เมอมาถ็งฅะโกง (แกรง) หอิงจากทพหลวงพม่าอีอิงวะนานแลว แต่ไม่ไป ทางองวะมุงมาทางหงสาวอี ต่งทพทำทจะตีหงสาวดี อุปราชกกใจเตรียมสี แต่พอพระนเรศวรทรงทราบว่านนทบุเรงชนะอิงวะ และกำอิงยกทพกลบ ก็ยกพลกลบอยุธยาทางเมาะตะมะ และกวาคติ'อนกรอบกรวมาต่วยเ,บนอินมาก น*นทบเรงทรงทราบส่งทพส่วนหนึ่ง ตามพระนเรศวร ๑. เมื่อถึงหงสาวอี พระเจำนนทบุเรงให้อุปราชยกกำต้'งหน มาอยุธยาฅํ้งที่ทุ่งลุมพสี พระนเรศวรตีก่ายพม่าแตก น*นทบุเรงทราบให้ยกท กลบ เพราะพม่ามีกำล*งนอยและจะถึงฤคฝน ๒. เมษายน๒๑๒๙ ท*พหงสาวอียกมา อุปราชเบนแม่าอิพ เมื่อยกมา ถึงนครหลวง พระนเรศวรยกทพมาตีตดกลางทาง แล่ว่ล่ๅถอยกลบเข้าอยุธยา พม่าปอินกรุง ๒ กรง ไม่ไค้ เสียกำอิงมาก จึงอุบายทำเบี่นถอยให้พระนเรศว ออกอี พระนเรศวรออกอีพม่า ไค้เชลยเบนอินมาก อุปราชเลกท'พกลบ หงสาวดี ถึงหงสาวดี สิงหากม ๒®๒๙ โดยที่น*นทบเรงย*งไม่ไอ้ล่งให้กลับ ๓. น*นทบุเรง เกรงก'มพชาและล่านช่าง'จะกำเริบ เพราะปราบ อยุธยาไม'อยู่จึงยกทพมาเมื่อ พฤศจิกายน ๒®๒๙ ให้อุปราชฆ่าษๆหงสาวอี ไอ

๑๔0 เขาทีอยุธยาหลายกรงแต่ไม่ได้ เสียรพลมาก ขาดเสบียง เบนโรก พร นเรศวรออกฅีซํ้ากลางว*นกลางคืน พฤษภาคม๒๑๓อ น้นทบุเรงยกทพกลบ พระนเรศวรฅามทีถึงนครสวรรค์ ทิพพม่ากะปลกกะเปลํ้ยมาก กรกฎาค ๒๑๓0 นไเทบเรงถึงหงสาวดี ๔. ธน'วาคม ๒๑๓๑ พระเจ้าแปรสั้นชีพ น้นทบุเรงฅงลูกเบน เจ้าเมืองแปร เมืองกองขบถ น*นทบุเรงเกรงว่าถาปราบอยุธยาไม่ได้ ลา และไทยใหญ่จะแข็งเมือง จึงให้แปรยกกำล*'งไปปราบเมืองกอง อุปราชยก กำล*งมาฅีอยุธยา ทัพพม่าซึ่งมือปราชพี1นแม่ทัพได้ออกจากหงสา นครหลวงถกพระนเรศวรดีแตกจ*บเจ้าเมืองพุกาม ก*บ พสิมได้ อุปราชย กลบถึงหงสาวดี เมษายน ๒๑๓๔ น้นทบุเรงโกรธมากให้ภากทัณราไว้ ส่ว ทัพแปรจ*บน้วขบถเมืองน้องมาถวายที่หงสาวดีได้ พ.ศ. ๒๑๓๔ พระนเรศว คิคจะดีหงสาวดีให้สวรรคโลก พิช้ย พิษณุโลกยกไป ถึงเมืองวินยอ น้นทบุ ให้เมาะฅะมะน้)น'ทาน ได้ทีกองหน้าไทยแฅก ไทยเลยล่าถอยกลบ ๕ ฅลาคม ๒๑๓๕ น*นทบเรง ต่องการปราบพระนเรศวร จึงจดทพ ใหญ่ ให้อุปราชเบีนแม่ทิพหนึ่ง มีเชียงใหม่ แสนหลวง น่าน แพร่ เช เบีนท*พสอง ตองอทิพสาม แปรทพสี ธนวากม ๒๑๓๕ ออกจากหงสาวดี กุมภาพน้ธ์๒๑๓๕ มาต*งํ้ที่ฅะพ ฅรุ แขวงสุพรรณบรี อุปราชขี่ช้างพทธกออยู่กลาง เจ้าแปรน้องข น้ดจินหน่องอาขี่ช้างอุโบสถาอยู่ช้าย ต่อไปจาปะโรขี่ช้างพ เอาน้ามี่คฅาไว้ พระนเรศวรขี่ช้างไชยานุภาพออกหน้ากองทัพมา พม่ายืนช้างอยู่ไกลลิบ ก็ขบช้างเช้าไปหา จาปะโรเห็นก็เมี่คน้าม เพื่อให้ชนพระนเรศวร แต่ช้างของจาปะโรกลับแทงช้างอุปราชเต อุปราชน้องไสช้างเช้าป“บน้ว้วิ'3ถูกแทงหลายแผล พอดีมืเสียงบนจ

นคหนึ่ง ถูกอุปราชตาย ควาญช้างช่วยประคองไว้และก*นช้างไปอิงไม เพื่อไม่ให้ลไ) พระนเรศวรไม่ทราบว่าตายก็ข*บช้างเช้าหา น์คจินหน ชางชนพระนเรศวรให้ถอยห่าง เจ่าแปร เจ่าฅองอ และแม่ท*พพม่าทงหล ขบชำงเชำรมรบ ช่วยน*คจินหน่อง พระนเรศวรถอย พม่าตามจนปะทะทพไทย ที่ตามมา พม่าถอยท*พกลับนำศพอปราชไปดำย มีนาคม๒®๓๕ ถึงหงสาวคี กุมภาพไธ ๒®๓๗ ต1ง์พระเช้าลังวะเบึนอุปราช พฤศจิกายน ๒®๓๗ เมาะลำเลิง (มละแหม่ง) ขบถให้ตองอปราบ แต่แพ้กลับมา เมาะลำเลิงขบถเพราะอยุธยาอุคหนุนยุยง มกราคม ๒®๓๗ พระนเรศวรนำท*พอยุธยาก*บเมาะลำเลิงไปลอม หงสาวดี ลัอม ๔ เดือนย*งตีไม่ได้ เมื่อทราบว่าเชียงใหม่ ตองอู แ กำลังมาช่วยหงสาวดี พอ เมษายน ๒®๓๘ ท*พไทยก็ยกกลับมาทางเมาะ ตะมะกวาดตอนกรอบกรำมามาก เมื่อทราบว่าไทยลัอมหงสาวดี ทพแปรก็ยกกำลังมาเพื่อ แต่พอทราบว่าตองอูมาช่วยแลว เลยยกทพกลับไปดีตองอู แต่น*ตริน,หน่อง โอรสพระเจ่าตองอูสู้รบสามารถ®๕ลัน แปรลังตีตองอูไม่ได้ เมื่อทราบ ท*พอยุธยาถอยและทพตองอูกลับ ท*พแปรก็กลับและแข็งเมือง นนทบุเรง เกรงเมืองต่าง,กุจะแข็งเมือง จึงให้ตองอู เชียงใหม่ นยองนไเ ส่งลกแล ช้างมาหงสาวดีหว'งเบนตำจำนำ แต่ตองอู เชียงใหม่ ไม่ส่ง โหรได เจ่าเมืองนยองนนจะได้เบึนราชาธิราช ตองอูทราบกำทำนายอยากแช่งบุ จึงส่งสาส์นถึงเช้าเมืองยะไข'ให้ไปช่วยดีหงสาวดี เมื่อได้กรองหงสาวดี ให้ช้างม้าและธิดา ยะไข่ตกลงเพราะเห็นว่านนทบุเรงไม่มีกำลังอย่างบุเร มีนาคม ๒๑๓๙ ยะไข่ยกกำลังทางเรือมาลัอมหงสาวดี เมษาย ๒๑๔0 ตองอุยกท*พบกมา พอ พ.ศ. ๒®๔® ก็เช้าลอมหงสาวดีอย่างกวคช้น

๑๔!*) ยะไขอยู่ดานใฅ้ ฅองอูอยู่ดำนดะ7นออก นครินหน่องดำนเหนือ ขาดเสบียงใกร ‘อุ ก็พาก้น!ปVIาฅองอก้บยะไข่ อุปราชเองก็ไปเข่าก,บพระ ฅองอุ พระเจาตองอุให้อุปราชไปอยู่ดองฎ พออปราชไปอย่ตองอุก็ถก โดยอุบายของนครินหน่องและแม่ของน*'ดรินหน่อง น์น่ทบเรงเห็นใคร เขากบฅองอุหมดตลอดจุนอปราชจึงยอม00อจุๅองๅขสนปด มกราคม๒๑๔๒ พระเจ่าตองอุครองหงสาวดี ได้คุมน์น่ทบุเรงชายา ชาราชการไปไว้ตองอุ แก่วส่งธิดาของน'นทบุเรง กบช่างเผือก ๑ เ เกรองอุปโภคสำหรบมเหสีไปให้พระเจ่ายะไข่ พระนเรศวรทราบข่าวจลาจลก็ยกท’พมาหงสาวดีโดยด่วน พระเจ ตองอุได้ปรึกษากนเห็นว่าควรไปต่อสู้ที่ตองอุ ถาต่อสู้ที่หงสาวดี ม ควยพระนเรศวร ท'พยะ'ไข่ก็ไม่กลำสู้ทพอยุธยา มีนาคม ๒๑๔๓ จึงออกจาก หงสาวดีไปตองอุ แลวคดแปลงตองอุเตรียมไว้เบึนอย่างดี พระน ทพมาถึงตองลูก็ฅงก่าย แต่ฅีไม่ได้เพราะบอมก่ายตองอแข็งแรงมาก ยะไข'เมอทพอยุธยาจะมาถึงหงสาวดี ก็เผาเมืองและเบนกองโจรคอยด*'ด เสบียงทพอยุธยา พฤษภาคม๒๑๔๓ ทพไทยถอยมาเมาะตะมะ จ*คฅงเจ่าเมือง เมาะตะมะ ทวาย และหำเมืองมอญต่าง ‘อุ เรียบร่อยแล,วจึงกลบอยุธยา พฤศจิกายน๒๑๔๓ น่นทบุเรงถูกน*คริน'หน่องลอบฆ่าตาย เจ่าเมือง นยองนน (ลูกบุเรงนองกนเล็ก) ได้หนีไปอยู่พุกาม พอนนทบเรงสํ้นพร ก็คุมพรรคพวกไปองวะ ต่อมาตีได้อำวะจึงดํง์ฅวเบนพระเจ่าอำวะ เจ่ เกรงก่นตรายชวนตองอุฅีอำวะ แต่ถูกทหารจะทำรายขณะเกลึ๋อนท*'พทางเรือ จนพระเจ่าแปรตองโดคนาหนีเลยจมนาตาย ขุนนางกบฏชํ้นกรองแปร พระเจ อำวะเที่ยวปราบปรามหำเมืองไทยใหญ่ พ.ศ. ๒๑๔๗ พระนเรศวรได้ยก มาทางเชียงใหม่เพื่อตีอำวะ แต่ประชวรและสวรรคตกลางทาง ณ เมืองหิ

๑๔๓ (หางหลวง) พระเจาองวะเทยๅติพวกไทยใหญ่จุ)นถึงแสนหวี และสนพระชนม์ เมอ พ.ศ. ๒®'๔๘ ขณะปราบห*วเมืองไทยใหญ่ อลองพญา ม*งลองเดิมเบนพรานบา เบนปส่ดแขวงหม่บำนชเวโบ ต8องร*บ ผิคชอบเก็บเงินส่วยส่งรฐบาล แต่ร*กชาติมากไม่ยอมขนก*บมอญ เมื่อเสีย องวะให้กบมอญ ขุนนางมอญกุมกำล*ง ๕0 กน มาเก็บส่วยแต่ถกม*งลอง ยกพวกเขาฆ่าผู้เก็บส่วยฅายหมด มอญยกกำลงมาปราบอีกก็ถูกติพ่า พวกพม่าจึงมาเขาควยเบนอนมาก พฤษภากม ๒๒๙๕ ฅง์ฅนเบนอลองพญา (พระโพธิสฅว์) สมิงตะละบนยกกำส่งมาปราบก็ถูกติแตก จึงยกบ้านเบ็1น นกรร*ตนสิงห สรำงปราสาทราชมณเฑียร มีพวกพม่ามาสวามิภ*กคเบ็๋นอนมาก ธนวากม ๒๒๙๖ ตีได้อ’'งวะ (ให้ม’'งระลูกชายครอง) ติได้ไทยใหญ่ ได้เมือ แปร พ.ศ. ๒๒๙๗ มอญให้อปราชยกท''พมามืสมิงตะละบนเบึนปล*'ดทพยอมา เมื่อถึงแปร ไค้แบ่งกำล*ง์ลอมแปร ที่เหลือก็ยกต่อไป ได้ปะทะกบทพม*ง?ะ และม'งลอก ที่ง์สองแตกถอย ท*'พอุปราช:จึงเขำลีอมอ*งวะ แต่พอจุ)ะถก อลองพญาติก็เลิกส่อมอ*งวะ ถอยกล*'บมาทางแปร จึงให้สมิงตะละบนกุมการ ลอมแปร ส่วนอุปราชกล*'บหงสาวดี อลองพญายกกำส่งมาช่วยแปร พ.ศ. ๒๒๙๘ ตี'ได้แปรแส่วยกทพต่อไป ได้สรำงร่างกุ้งเบ็๋นเมืองท่าในแกวนพ พฤษภาคม ๒๓ 0 0 ติได้หงสาวดี แลวกลบรตนสิงห์ ตไทย อลองพญาตกลงติไทย เพราะมอญหลายพนกนเข่ามาพึ่ง ไทย แส่วพวกมอญเช่าปลนทวาย ซงเบนของพม่า หลายหน มีนาคม ๒๓๐๒ จึงยกทพออกจากร่างกุ้ง ให้มงระมาควย ผ่านหงสาวดี-จิกตองและ ชุมพลที่เมาะตะมะแส่วเกลื่อนทพมาทางทวาย - มะรีต - ตะนาวกรี ท*พ่

หน*าเขำแกน,ไทยได้ ๓ วนจึงพบท*พไทยของพระยาสึหราชเตโชช*ย อยู ฅีท*พไทยแตก อลองพญาขามเขาเตย \"I (เขาบวรทค) ฅรงเมืองตระมาทาง ชุมพร ตัดผ่านมาจนถึงผืงอ่าวสยาม ใกล้บำนแหลมแลวเดินทพ แหลมไปทางเหนือพบท’พไทยที่ลำนํ้าแม่กลอง (พระยาราชวงสน) ก จึงตรงไปสุพรรณบุรีแลวมุ่งเขำกรุงศรีอยุธยา ®0 เมษายน ๒๓๐ ล1อมกรุงศรีอยธยา อลองพญาเกรงจะขบเคี่ยวตันนาน จึงได้แต่งทูตถึ ขอให้ได้เลียบพระนครศรีอยุธยา เพราะพระองคเบ็๋นโพธิลัฅว หวงจะ ตัฅว์ ไทยตอบว่าศาสนาพุทธย*งกงอยู่ไม่กรบ ๕๐๐0 บี่ ไทยยงนบถืออยู่จะ ให้นบถือโพธิส*ฅว์ปลอม ไทยจะตกนรก อลองพญาทราบสาส์นรู้สึกสะเทือนใจ ดว่าจะมีอายไม่ยืนก็เลยประชวร และตงใจจะอยู่นอยวน จะอยู่นาน \"I พฤษภากม ๒๓๐๓ ยกท*พกล*บ จวนถึงตาก อลองพญาก็ทิวงกต มงระได้นำ พระศพไปถวายพระเพลิงที่ร’ตนสิงห์ เมื่ออลองพญาทิวงกฅ ม-งลอกโอรสองศ์ใหญ่ ซงอยู่รกษาพระนก ขั้นครองราชย์ ได้ปราบขบถ (ม*ง์ข่องนรธา) กองวะว*งทพอลองพญาเมื่อ กล*บจากไทยขบถ ยกกำลังไปยึดตังวะ แต่เมื่อรู้ตัวว่าจะถูกจ*บก็หนี ยิงตาย พ.ศ. ๒๓๐๕ ตองอุขบถ ได้ยกกำลังไปปราบ แลวเลยยกไปตีไ เชียงใหม่ พ.ศ. ๒๓๐๖ มงลอกทิวงกฅ ตังระนองชาย ได้ราชสมบิต พอขั้นกรองราชย์ก็กิคฅีไทยที่ไ ประมาทบิดา (อลองพญา) กุมภาพนธ ๒๓๐๖ ให้เนเมียวมหาเสนาบดีก พล ๒๐,๐๐๐ ไปเพมท*พที่ตั้งที่เชียงใหม่ ตับเห็นว่ากรุงร*ตนสิง จะเบนราชธานี จึงให้สรำงกรุงตังวะใหม่ พฤศจิกายน ๒๓๐๗ให้ตั กมพล ๒0,000 ออกจากเมาะตะมะไปตั้งที่ทวายแล้วสมทบตับทพ

๑๔๔ (เชียงใหม่) ตีอยุธยา (ไทยว่า หยกองจา ขุนนางทวายทราบว่าพม่าผลค แผ่นดินใหม่ ก็ซ่องสุมพลปลนทวายได้ ฆ่าเจำเมืองและไพร่พลตาย ขืน ครองทวายแลวขอขั้นต่อกรงศรีอยุธยา เหตนืมํงมหานรธาจึงฅํองยกท*พมา) เมษายน ๒๓0๙ ม*งระสร่างกรุงอ*งวะเสร็จแล้วยำยมาอยู่ ท*พเหนือ (เชี ใหม่) เมื่อเนเมียวมหาเสนาบดีปราบห*'วเมืองใหญ่นํอยแล้ว ก็ยกไปตีล้านข (หลวงพระบาง) หลวงพระบางยอมเบนเมืองขั้น แล้วก็ยกท*'พกลับลงมา ทางใต้ มาต1งที่ล้าปางเพื่อรวมกำล*'งก*'บท'พใต้ (ทวาย) เมื่อม*ง ได้รบกำลังหนุนจากหงสาวดี ๓,0๐0 พอ ตุลาคม ๒๓0๘ จึงยกออกจาก ทวายจวนถึงมะรีดข่ามเขาบรรท*ค แล้วมุ่งขั้นกาญจนบุรีออกจากกาญจนบุร ตรงไปอยุธยา ตีท*'พไทยที่ฅะลันตกของอยธยาแตกพ่ายไป เมื่อได้ทราบว่า ทพเหนือเนเมียวมหาเสนาบดียกมา ท''พใต้ม''งมหานรธาก็หยดรอที่ตำบลก*'นนื (นนทบุรี?) ใกล้อยุธยา สิงหาคม ๒๓0๙ ท*พเหนือกำล*งกว่า ๔0,000 ยกจากลำปางมา พิษณุโลก แล้วยกมาตามลำนาเจ่าพระยาท*'พไทยยกขั้นไปต่อส้ ถกฅีแฅกพ กลบมา ๒0 มกราคม ๒๓0๙•ทพที่งสองก็เข่าล้อมอยุธยา ท*พเหนือ (เนเม มหาเสนาบดี) อยู่ทางฅะว'นออก ท'พใต้ (ม*งมหานรธา) อยู่ทางตะลันตก เฉียงเหนือ ไทยเตรียมร*โเษาพระนคร ฅํ้งบนใหญ่นอยประจำบอม หอรบ เจ่า พระยาโกษาธิบดีออกรบดีทพเนเมียวมหาเสนาบดี แต่แตกพ่ายกลับมา ต่อมา ๒-๓ ว*น ทพไทยออกดีท'พม่งมหานรธาอย่างสาห*สแต่ก็แตกพ่ายกลับมาเสีย สนร้พลมากมาย (ชาวบ้านบางระจนได้ต่อสู้ลับท''พ ม่'งมหานรธาอย่างสาห*'ส แต่ก็แดกพ่าย เสียกำลังไปเบนอนมาก) ทพพม่าเหนือและใต้ได้กงล้

๑๔๖ ศรีอยุธยา เชื่อมทันไค้ตลอดแนวและไค้เข่าปลันอยุธยาหลายกรงแ ทีกิดว่าไทยจะยอมแพ้ก็ยำไม่มืทีท่า หน*าฝนก็คุกกามอยู่ อีกหน่อยถ ท่วมนายกองพม่าหลายคนขอให้ถอยก่อน หน่าแล่งจึงกอยมาใหม่ นรธาไม่ยอม เนเมียวมหาเสนาบคีก็ไม่ยอมถอย ให้ไปอยู่ที่ค หย่อมๆส'ก่แต่'ว่าล่อม ไทยได้ออกดี แฅ่ฅีไปอย่างนน มีแต่จะแฅกพ่า ทุกกรีง พอนาลก พม่าเร่งโจมฅีจะห',กเอาอยุธยาให้ได้ พลเมืองใน อยุธยาพัสนเสบียง ทัพลาวจากเหนือยกมาช่วยกรุงศรีอยุธยาก็ถูกพม พระราชา ราชวงศ์ ขำราชการ หำหน่าราษฎรพาก'น่จะทั้งกรุง ๆ หนี ฅีฅํอน'ไว้ แหวกวงล่อมออกไปไม่ได้ ก็กลับเข่ากรุง ฯ พระเจ*ากรุงไทยมีสาล็นถึงแม่ทัพพม่ายอมเบ็๋นเมืองขํ้น แม ให้ยอมให้ราบที่สุดแลวแต่พม่าจะทำ มิฉะนนจะทำลายกรุงศรีอยุธ นรธาฅาย ปะกนหว่นเบนแทน เนเมียวมหาเสนาบดีเลยได้เบนใหญ่ กำล่งจากอำวะให้เอาไทยให้ไค้ พม่าทัดเสบียงมิให้เขำกรุงได้สำ กรุงอดอยากไม่สามารถบองกนรีกษาพระนครไค้อย่างเด็มที่ เมษายน ๒๓@๐ พม่าเข่าปลน กรุงศรีอยุธยาก็เสยแก่พม่า พม่าเข่าพระนศรไค้ จุดเพลิงเผา พระเจ*าแผ่นค้น (พระเจ*า ถกพิฆาฅในขณะโกลาหลทัน พระองค์เจ้าทันทร์อนุชา ที่ถูกขำอยู่ ได้,ให้มาชพระศพ'ซึ่ง,ซบอยู่ใกล้ประ,ตู'พระรา'ชทัง'ทัา'นค'ะทันฅก พอหีไค้กรง พม่าไค้ร'บกำส’งจากองวะให้รีบยกทัพกล*บ ศึกจีนมาฅิคพม่า กรกฎาคม ๒๓®0 ทัพใหญ่พม่าก็ถึงองวะ ทัพไทยใหญ่กล บานไค้ พม่าไค้บนใหญ่ 0,๒00 กระบอกเศษ บนเล็กหลายหมื่นกระบอ

ส) ๔ ขุนนางและราษฎรถกจุบ ๓0,000 เศษ ฅ,ง์เจำหนำที่รวบรวม กน ทริพย สมบฅ อาวุธ สิบวนแลวเลิกท*พกลบให้สุกพระนายกอง ริกษ,าพระนคร ปะกนหวุ่น แม่ท*พใฅ้คุมเรือบรรทุกอาวุธกลบ กาญจุนบุรีแม่ท*พเหนือเนเม มหาเสนาบดี เชิญขุนหลวงหาว*ค ขณะเบี่นภิกษุ ก*บราชวงศ์ เสนามาฅย์ไป ทางเหนือ กรอบกริวไทยแบ่งก*นระหว่างสองทพใหญ่ ท,พเหนือผ่านด อุท*ยออกเมาะฅะมะ ไค้ให้นายทองอินเบ็1นผู้กรองธนบรี แล้วจ*คท'พยกไป ทางสุพรรณบุรี ไปพบท*พเรือที่กาญจนบุรี แล่วกรงไปอ*งวะ ให้ขุ หาว'คสึกฅงว่งอยู่เมืองสะกายพรอมราชวงศ์และข่าราชการสยาม (พม่าฅาย ๙,000 ไทย ๒๐©,000 กน)

- '■•ะ. \"'- ะ:,... -

ตฒห ๕ ไทยสม\"เยสุโ'ขทยแล๙กรุงศรอยุธยา จากพงศาวดารโยนก



ตอนที่ ๕ ไทยสมํยสุโขทํยแล#กรุงศรี!)ยป็ยา จากทงศาวดารโยนก พระเจาปทุมสุรวงศ ครองอินทปรสตถ์(ดะวนออกส่งชบุรี) มีมเหสี ชอ สรอยดอกหมาก ธิดาพระเจากรุงจุน อูติมางกรองกรุงก*นธาเรศรี มีส่วย นาอิกที่สระลพบุรีมาถวายมีได้ขาก เมอสวรรคตแส่'ว เชอพระวงศของพระองค์ได้กรองต่อมาอีก ๑๕ องค์ และได้สรำง โอฆบุร พิชํย พิจิตรปราการ (วิเชียรปราการ คือกำแ เพชร) ทม่นโบ จ.ศ. ๕๓๖ พระเจาสุรยราชา เชอสายปทุมสริยวงค์ ได้ซ่อมแชม พจฅรปราการใหม่ ครองราชย์ต่อ มีลูกชื่อจุนทกมาร จุ.ก. ๕๗0 จุนทกุมา กรองราชย์ ชื่อ พระเจ่าจ‘นทราชา ได้สร้างสุโขทย แลวกรองสุ!ขทำ ม ชื่อพระร่วง ลพบุรีส่งส่วยนาให้เสวย พระร่วงไม่ส่งส่วยนาให้ฐนทปริ'สดค์ พ เจ่าอินทปร1ส่ฅถ์'ให้โอรสยกท’พมาตีสุโขท'ย แต่สู้พระร่วงไม่ได้ จึงเลือกเม ให้ส่งส่วยนาใหม่ เพราะผู้กรองสุโขทโ)เบนญาติตับอินทปริ'สตถ์ เมื่ จนท-ราชาสวรรคต พระร่วง ไต้กรองราชย์ต่อมีลูกสาวชื่อสวรรณเทวี พระองค์ ได้สร้างเมืองสวรรคโลก และได้กรองราชย์ ณ เมืองน มกะโท มอญผฺ กวากโรงชำงฅ่อมาไค้เบนกรมวิง เมื่อพระร่วงไปปราบขบถให้มกะโท ร*ก พระนกร มกะโทได้พาลูกสาวพระร่วงหนีแลวไปตงตัวได้ญึ่นกษัตริย์ก มุฅะมะ ได้ส่งทูฅคุมบรรณาการและราชสาส์น มาถวายพระร่วง พระร่วงมี

๑(5เ0 ความยินดีและตงชื่อมกะโทว่า พระเจ้าวารีหุ (พารว) และพระราช เครื่องราชกกธภ*ณวิา ๕ ประการ สำหร*บกษ'ฅรีย์ให้กไ)ทูตไป เมื่อพระร่วงสวรรคต พระลอ น*องต่างมารดาก*บพระร่วงครองรา ที่นกรสวรรคบุรี เมื่อสวรรคตแลวนกรสวรรคบุรีว่างกษ'ฅรีย์มา ๕0 บี จ.ศ. ๖๖® กษ*ฅรีย์เชื่อพระวงศ์พระลือซึ่งครองสวรรคบุรีสวรรคตแลว VIระยา โคตรตะบอง ไค้กรองราชย์ต่อ แลวหนีไปสร่างกรุงศรีสตนาคนหุตที่ลาน ต่อมาอมาฅย์ชื่อแสนห*งแย่งราชสมบตได้ เมื่อพระเจ้าภะรํตกไ! (พระยาแกรก) กรองนกรสวรรคบุรีสวรรค พระยาสายนำผง มหาเสนาบดีครองราชย์ต่อมีลูกร์อสุธรรม เมื่อพระเจา สายนาผงสวรรคต พระสุธรรมราชาลูกกรองนกรสวรรคบุรีต่อ ได้สร่าง เมือง พิษณโลก พระพทธชินราช พระพุทธชินสีห์ และประท*บอยู่พิษณุ เชอพระวงศ์ของพระองศ์สืบเชื่อสายมาจากอำมาตย์โดยมาก พระเจ้าพิศณุราชา เชอพระวงศ์ปทุมสุริวงศ์ ได้กรองราชย์ท โลก มีนองชื่อ พิไชยราชา ได้สร่างพิจิตรบุรี เมื่อสวรรคต พระเจ้าพไชย ราชา ขนกรองราชย์ต่อ ได้สร่างเมืองชื่อ พิชโ)บุรี (เข่าใจว่าเพชรบุร ประทไ]ที่เมืองนื่มีลกชื่อ พระศรีศิลบี เมื่อสวรรคต ลูกชายกรองต่อชื่อ เจ้าศรสิงห์ ได้ซ่อมแซมเมืองสวรรคบุรี และประท*บอยู่เมืองน พ มเหสี ๒ องศ์ องศ์ใหญ่มีลูก ๒ กน ชื่อ พระเชษ^า กไ)พระสุรินทราชา ต่อ พระเชษ^าตาย มเหสีองศ์เล็กมีลูก ๒ กน ชื่อ สุริยวงศา กบ อนุราช เมื่อ สวรรคต พระเจ้าสุรินทราชา ลูกชายกรองนกรสวรรคบุรีต่อ ไค้สร่างเม ชโ]นาท (พระเจไชโ)นาท) เนื่องจากมีโหรทำนายว่าจะสวรรคตด้วยยาพิ เสวยยาพิษทีละน่อย ๆ เพื่อให้เกย เลยไม่มีลูก เมื่อสวรรคต พระสุริยว

นิองต่างมารดาได้กรองต่อที่ล้ยนาท มีมเหสี ชื่อปทมวดี อนุราช เบนชู้กบปทุมวดี แลวพากไเหนีไปซ่องสมพวกพอได้มาก ก็ยกมา สมบด ฆ่าพระสุริยวงศาพี่ชายฅาย แล้วขนกรองราชย์ ชื่อ พระเจาอนุ แต่ไม่ยอมตงปทุมวดีเบนมเหสี!ห้เบึนเพียงสนม ต่อมามเหสีเ อินทราชา พระองค์ได้ซ่อมแซมนครสิงห์บรี ชอบสะสมทรพย์สมบฅเข พระคล,ง จึงเรียก พระเล้าโลภมหาสมบํต เมื่อสวรรคตต่อมามีกษ้ฅ์ ราชย์อีก ๘ องค์ คือ.- ๑. พระราเมศวร ๒. บรมราชา (ลูก ๑) ๓. มหาจกรพรรดิ (ลูก ๒) ๔. โพธํสาร (ลูก ๓) ๕. เอกราชา ๖. บรมดีโลก (นอง ๕) ๗. สิริภูปราชา (เชื่อพระวงศ) ๘. ชาดีราชา (ลูก ๗) ต่อมาเชอพระวงศ์พระเล้าชาดีราชา ชื่อ พระอนทราชา ได้กรอง นกรสิงห์บุรีต่อ มีลกซ์อ อู่ทอง ได้ซ่อมเมืองเพชรบุรีเบึนนครหลวงที ต่อมาเมืองเพชรบุรีเกิดภ*ย่พิบด ล้าวยากหมากแพง คนและล้ฅวเบนโรคดา ก่นมาก จึงอพยพจากเพชรบุรี มายิงหนองโสนสล้างเบนเมืองใหม่ ชื่ ศรีอยุธยา ได้ขอพราหมณ์จากกรุงพาราณสีมาประกอบราชาภิเษก ทรงพระ นามว่า พระเล้ารามาธิบตท ® เมื่อพระองค์สวรรคตพระราชบดร นั เชื่อพระวงศ์ของพระองคกครองอรุง,ารีอยนัยามา(•บมลำอบหลายองค์ จน

0๕121 พระเจ้าแม่นดินองค์หนึ่ง ทรงพระนามว่า พระพ่นวษา มีลูกชื่อ กุมาร พระเจ้ากรุงลำนซ้างส่งธิดาอาย ©๖ บี่ ชื่อสรอยทองก*บเครื่องบ การมาถวายพระพ่นวษา แต่พระเจ้าโพธิสารผู้ครองเชียงใหม่ไม่พอใจ ลำนชางจะเบ็นไมตรีสนิทก,บกรุงศรีอยุธยา จึงให้ทหารมาซุ่ม และแย่งธ ไปได้ พระพ่น.วษาโกรธมาก ต1องการปราบเชียงใหม่ จึงให้เอา ขน ออกจากกุกแลวให้ไปฅีเชียงใหม่ ขุนแผนฅีได้เชียงใหม่จึงได แว่นพ้าทองธิดาเจ้านครเชียงใหม่มาถวาย โปรดให้สซ้อยทองเบ็๋นมเ แว่นพ้าทองเบนสนมเอก ได้ผูกไมตรีกบพม่า จ.ศ. ๘๕๒ ได้ส่งทูตกบเครื่องบรรณาการไปกรุงร*ฅนปุระองวะ และ ขอครูกบเครื่องคนตรีพม่า พระเจ้ากรุงอ*งวะก็ส่งทูตพรอมก*บกรู ดนตรีพม่ามาถวาย สองประเทศจึงเบ็๋นมิตรและคำขายต่อกนสืบมา สวรรคต พระบรมกุมารลูกได้กรองราชย์ ชื่อ พระปรเมศวร มีมเหสี ๒ คน กนขวา ชื่อ จิตรวดี มีลูก ๒ คน คือ พระเทียร ก*บ พระไชย คนซ้าย ชื่อ ศรีสุดาจ*นทรี ไม่มีลูก แต่โปรดมากพูดอะไรก็เชื่อ เวลาพระองค์จะบ ตองมีมหาดเล็กชื่อบุญศรีมาข*บกล่อม เลยเบ็๋นชู้ก*บศรีสคาจ'นทรี ๆ ทูลขอให้ เบนขุนชินราชเบึนเสนาบดีว*งก็โปรดฅํ้งั้ให้ จึงมีกนยำเกรงขุนชินรา พระปรเมศวรสวรรคต ทำวศรีสคาจ\"นทรีก็ยก ขุนชนราช เบึนพระเซ้าแผ่นดิน ตนเองเบ็!นอ*กรมเหสี ขุนชินราชทำอะไรตามความพอใจ ซ้าราชการเดือดซ้ ขุนชินราชได้เอาพงศาวดารเก่าๆมาที่งนาบ่าง เผาเสียทำง พงศาว ขาดเบนตอนๆ พระยากลาโหมพึ่เล็ยงพระเทียร ปรึกษาก*บพระพ่เรนทร จะกำจดขนชินราช เมื่อตกลงกนแลว พระยากลาโหมจึงทูลขุนชินรา จ*บซ้างเผือกทางเรือ ขุนชินราชตกลง จึงลูกพวกพระยากลาโหมที่'ซุ่มอย่ด ฆ่าเสีย พระยากลาโหมยกพระเทียรอายุ ๑๐ ขวบ เบนกษัตริย์ จนถึ

6)๕๓ ®๖ ขวบจึงราชาภิเษกเบ็๋น พระมหาจ'กรพรรดิ ๆ มีลกหญิงชื่อ บรมดิลก ลูกชายชอ พระมหินทร ๆ ให้พระไชยไปครองพิษณุโลกเบนพระ สุธรรมราชา (พระมหาธรรมราชา) คือเบ็๋นพระเจาแผ่นดินสององค์ พระสุธรรมราชาม ลูกหญิง ชอสุวรรณกลยา ลูกชายชื่อ พระนเรศวร ก*บ พระเอกาทศรถ ให้พร ะมหินทร ๆ เบนรชทายาท พระสุธรรมราชานอยใจ ไม่มาเผา แข็งเมือง พระมหาจกรพรรดิ มีช้างเผือก ๗ ช้าง พระเช้]หงสาวดีใคร่ได้ ช้างเผอกบางจึงมีราชสาส์นมาขอ พระมหาจำรพรรติไม่ให้ก็โกรธจึงยกท*พ ๕0๐,000 พระมหาจำรพรรติยกทํพไปรบกำที่ทุ่งมโนรมย์ ไพร่พลลไ)ฅาย มากทงสองผ่าย พระเช้าหงสาวดีจึงขอรบตำต่อตำ เพื่อไม่ให้ไพร่พล ลมตาย โดยชนช้างก่นใน ๗ วน พระมหาจำรพรรดิตกลง พอถึงวำที่ ๗ พระมหาจำรพรรดิ ประชวรมาก พระบรมดิลก ธิคาจึงแต่งตำเบนชายออก ชนช้างก*บพระเช้าหงสาวดีแทน ถกพระเช้าหงสาวดีพื่นคำยช้าวตกจาก ช้องไค้กำเดียวก็ตาย พระเช้าหงสาวดีละอายใจที่ชนช้างก*บสตรีเบนการเสื่อม เสียเกียรติยศ จึงยกทพกล*บ พระจำรพรรดิให้หล่อพระรูปพระบรมดิลกคำ ทองกำหนำ ๒๗0 บาท ครงแรกเอาไว้ในหองบรรทม ต่อมาให้ประติษ^าน ไว้ที่หอพระเพื่อสำการะ จ.ศ. ๙๒๓พระเช้าหงสาวดียาท*พมาอีก ๙00,๐๐0 ไห้รบก่นที่ทุ'งมโนรมย์ ที่งสองผ่ายลมตายเบนอำมาก ช้าราชการที่งสอง เห็นกวรให้ทำไมตรีต่อกำ พระเช้าแผ่นคินที่งสองก็ตกลงทำสำย์ต่อกำ พระ เช้าจำรพรรดิให้ช้างเผือกแก่พระเช้าหงสาวดี ® เชือก และตรำว่า พระเช้าหงสาวดีแลำจะไม่ให้ใครเลย ทงสองก็ยกทพกลบพระนคร พระเช้าล่านช้างไค้แต่งธิดาและบรรณาการมาถวายพระเช้าจำรพร และขอช้างเผือกเชือกหนึ่ง พระเจาจกรพรรคิร่บธิคาพระเช้าล้านช้างแล้

(& ชำงพ*งเผือกไป ® เชือก แก่พระเจ่าลำนชำง พระเจ่าหงสาวดีทราบกโกร ว่าพระเข่าข่กรพรรดิไม่ตงอยู่ในส*พ.ธรรม จึงให้ทหารมาซุ่มต้กชิงเอ นั้นไป และก็ยกทพ ๙00,000 มาตีกรุงศรีอยุธยา ทางพิษณุโลก จ.ศ. ๙ เมื่อถึงพิษณุโลก พระสุธรรมราชาก็สวามิภ'กดโดยดี พระเจ่าหงสาวดี ให้ เอกาทศรถร'กษาพิษณุโลก ให้พระสุธรรมราชา เบนท'พหนา และไค้เอาพระ สุวรรณก*ลยา ก'บ พระนเรศวร มาก'บท'พควยเมื่อถึงกรุงศรีอยุธยาก็ให้ลอมทง สี่ต้านทางอยุธยาต้านทานเบ็นสามารถ พม่าดีห*กหลายกรงก็ไม่ไค้ พ จ*กรพรรดิสวรรกฅ พระมหินทร ฯได้พนพระเจ่าแผ่นดิน พระยาจ*กรีคิ ไค้ลอบไปบอกพระเจ่าหงสาวดี ถึงกวามอ่อนแอของไทยในกรุงศรีอยุ และให้พระเข่าหงสาวดีเข่าดีจะกอยเบี่ดประตูรบ พระเจ่าหงสาวด สามารถ พระสุธรรมราชาให้เร่งดีหน'ก เพราะชาวพระนครระสาระสายแล้ เมื่อพม่าดีหน'ก พระยาข่กรีก็เบี่ดประตูรบกองท'พพม่าเข่าพระนคร ไล่ ผ้กนล้มตายเบ็่นอนไ1 มาก พะระนกรศร1ีอยุธยถา่ก็. เสียแก่พม่า พม่ากวา สมบ'ตของมีค่าและศ'สตราวธทงหมด แล้วให้ พระสุธรรมราชา กรอ กรุงศรีอยุธยา เอาพระมหินทรๆ พระสุวรรณล้ลยา พระนเรศวร ไปหงสาวดี ควย พระราชทานรางวลให้พระยาจ'กรีเบนอ*นมาก ต่อมาอีก๗ว'น ก็ให้ ประหารชีวิตพระยาข่กรี เพราะเห็นว่าไม่ซื่อตรงต่อเข่านายของตน ส่วน พระมหินทรๆ หยาบข่าต่อพระเข่าหงสาวดี พระเข่าหงสาวดีจึงให้ถ่วงนั ที่เมืองสระถุง เมื่อถึงเมืองหงสาวดี ไค้ตงให้พระสุวรรณกลยาเบน พระนเรศวรโปรดเหมือนลูกในไส้ อยุธย พระสุธรรมราชาไค้ต1งให้พระเอกาทศรถเบน อุปราช และให้ลงมาอยู่ เมื่อพระสุธรรมราชาสวรรคต ข่าราชการก็จะยก พระเอกาทศรถ ขั้น

๏(5เ(ธิเ กรองราชย์ พระเอกาทศรถไม่ยอมนอกว่า พระนเรศวรพี่ชายยำอยู่ อุปราชแต่บำค*บราชการสิทธิขาด ทางหงสาวดี วนหนึ่ง อุปราชพม่าเล่นชนไก่ก'บพระนเรศวร ไก่อุป ราชแพ้ อุปราชข*'ดใจจึงพูดว่า ไก่เชลยเก่งชนะไก่เรา พระนเรศวรโ คอบว่า จะชนเอาบ็านเมืองก็ย*งได้ ต่อมาพระนเรศวรกิคหนีจึงชวน สุวรรณก*ล่ยาพี่สาว พี่สาวไปด่ำยไม่ได้เพราะมีบุตรกบพระเจ่าหงสาวดีแล พระนเรศวรจึงรวบรวมไพร่พลที่เขมแข็งได้ ๖๐ หนีออกจากหงสาวดี อ พม่าขอออกตาม พระเจ่าหงสาวดีหำม อปราชไม่เชื่อ ยกท''พคามพระนเรศวร มาทางด่านเจคีย์สามองค์ ได้สู้ก*นที่เจดีย์สามองค์ พระนเรศวรกำลำนอยถอ มาตง์ที่สุพรรณบุรี พระเอกาทศรถทราบ จึงจ*'คกำลำขนไปช่วยที่สุพ อาสาจะฅีท*พอุปราชพม่า พระนเรศวรหำมจะขอรบเอง ได้รบกนทง์สองผาย คายเบนอ,นมาก พระนเรศวรจึงขอสู้ก*'บอุปราชคำต่อคำดำยการชนชำง อุป- ราชฅกลง ทํ้ง์สององค์จึงทำยุทธหฅถีกน พระนเรศวรพนดำยง่าวถกอุปราช คาย ไพร่พลหนีกลบไปหงสาวดี ทูลพระเจ่าหงสาวดี พระเจ่าหงสาวดี มากให้เอานายท*พนายกองที่ไปดำยย่างไฟ แล่'วยำเอาคาบพี่นพระสุวร กลยามเหสี และธิดาของพระองค์ตายทํ้งํ้ ๒ คน พระนเรศวร กล'บกรุงศรี อยุธยาขนครองราชย์ พระนเรศวรฅีได้เชียงใหม่ เชียงแสน นครศรีธรรมร ไชยา สงขลา ตานี แลำจ*คทพใหญ่มีพระเอกาทศรถเบนท*พหนำ พระองค์เบน ทพหลวง ยกออกจากอยุธยา พระเอกาทศรถดีได้ แญสิลภารา หาง โยนกสุเร แลำยกต่อไปฅีหงสาวดี ได้เขาลอมหงสาวดีไว้ พระเจ่าหงสาวดีกวาคค ผู้คนไปอย่ตองอู พระเอกาทศรถคามพระเจ่าหงสาวดีไปคีตองอู ดีหลายกร1ง ก็ยำไม่ได้ เพราะคนต่อสู้แข็งแรง เสบียงอาหารก็บริบูรณ์ จึงมีใบบอ

๑(3(๖ พระนเรศวร \"I ยกท*พจากเมืองหาง ผ่านตำบลเขาเขียว เลยสวรรกฅที ตำบลน พระเอกาทศรถจึงยกท*พกลบจากตองอ เชิญพระศพมาศรีอยุธยา พระเอกาทศรถขํ้นกรองราชย์ มีมเหสี ๘ องค์ ไม่มีลูก จ.ศ. ๙๗๙ ส ขาราชการยกพระเจ้าทรงธรรมหลานพระสุธรรมราชาเบนกษฅริย์ ชี่อ พระ ตโลกนาถ ๆ มีมเหสี ๒ กน คนหนึ่งมีลูกหญิง ๔ คน รวม ๘ คน พระ มีหลานชายกนหนึ่ง ชื่อ สุริยกุมาร ทรงฅํ้งให้เบ็1นอุปราช และม บ 1นเมืองให้ พระองค์เอาแต่เรื่องพทธศาสนา ญี่บุนได้บรรทุกสินค้าเช้ามาขาย อำมาตย์กนหนึ่งไปซีอของ อำงว่าพระติโลกนาถได้ให้มาซอแลวให้เงินแดงคับญี่บุ่ พระติโลกนาถออกบอกพระปริยติธรรมแก'พระสงฆ์ ญี่บุน ๔ คน จะเข ทำราย ชำราชการที่นนจ‘บได้ เมื่อซ*กถามได้กวามอย่างว่าก็โปรดให้เ ให้ญี่บ่'นไปแลวไม่เอาโทษ เมื่อพระติโลกนาถสวรรคต ขำราชกา พระสุริยกุมารชื่นครองราชย์ ชี่อ พระเจ้ารามาธิเบศร์ๆ เอาธิดาพ ติโลกนาถ-ท,ง ๘ กน เบนมเหสีซายขวา มเหสีองค์ที่หนึ่งมีโอรส ๔ องค องค์สุดทำยชื่อ พระไชยทิศ มเหสีองค์ที่ ๒ มีโอรส ๓ องค์ \"I สุดทอง พระสุรินทรกุมาร มเหสีอีก ๖ องค์ ไม,มีลูก ได้เกิดเพลิงไหม้พระที พาผ่า ขำราชการให้ช่วยก่นดบ ก็ไม่คบ พอพระสุรินทรกมารไปช่วยด*บ ไฟ ก็ค*บ และมีคนเห็นเบนสี่กรจึงถือว่าเบนกนมีบุญ พระเจ้ารามาธิเบศ (พระเจำปราสาททอง) ก็สวรรคต ขำราชการเชิญพระสุรินทรกมารขนกรอง ราชย์ ชื่อ พระนารายณ มีธีดาชึ่อ สุดาเทวี เมื่อกรองราชย์ได้ ๑0 ก็ไปสรำงลพบุรี แลวประท*บที่เมืองนึ่ ทรงช้างเก่งสามารถบำค ไปพ'นที'สีศอกได้ พระศรีติล!]ลูกพระไชยทิศพี่ชาย ซึ่งพระนา อย่างลูก ติดขบถจะฆ่าพระนารายณ์ แต่พระนารายณ์จบได้ให้ปล่อยค

๑(3เ(ฟ้ กราวหลงกิดอีกซ่อนอาวุธจะกอยทำร้ายทระนารายณ์ ซ่าราชการจิบไค้ จึงให ไปสำเรจโทษ โคยเอาถุงแดงสวมต1ง์แค่น่ๅถืงปลายเท่า เอาเชือกรคให แลวเอาท่อนจนทนทุบให้อาย เสร็จแล้วใส่หลมผง เจิาหน่าที่รก แค่การสำเรจโทษพระศรีกิล!)น เพชฌฆาตเลินเล่อ พระศรีศิล!)จึงไม่ต หนี'ไปรวมสมกรพรรคพวกแน่ๅยกเซ่ามาถึงพา\"ราชรีงชื่นใน โดยพระนารายณ ไม่รู้ล่วงหนา แค่ก็หนีออกจากพระราชวงไปไค้ พระศรศลป ทำพิธี ราชาภิเษกกรองราชย์ไค้หนึ่งว'นก'!เหนึ่งกิน พระนารายณ์เมื่อหนีอ กรวบรวมพลยกเขามาจบพระศรีกิล!) สำเร็จโทษอย่างกร5งก่อน แค่คราวนึ ทุบจนละเอียด ส่วนพวกพระศรีกิล!เกรํ้ง์แรกพระนารายณ์จะฆ่า แค่ พรหมอาจารยพระนารายณ์ขอไว้ จึงให้ไปเกี่ยวหญ่าซ่างหญำม่า จึงเบนส่วยหญำซ่างหฟ้าม่ามาแค่กราว!เน์ พระนารายณ์ตองการให้มเหสีมีโอรส จึงให้บนบาน แค่สนมไม ให้มี ใครมีก็ให้รีดลูกเพระเกรงจะขบถอย่างพระศรีกิล!) สนมกนหน กุสาวคีมีครรภ์ พระนารายณ์ผนว่าลูกที่เกิดกบนางกนนึ่จะมีบุญ แค่ว ตามที่ได้ปฏิญาณไว้ พระอาจารย์พรหมหาม จึงหาวิธีแก้ โดยยกกุสาวอี เจาพระยาสุรสีห์ ถาเบ็๋นลกชายก็จะให้เจิาพระยาสุรสีห์เบ็๋นพ่อ ถำเ พต่อมากุสาวค^คลอดลูกเบฟ่น, ชายเม^01ไ.ตขะนพระนขาราย'ณำ์ พระองก^จะ’เอาเอง ให้ชื่อ เจาพระยาสีห์สู'จ*กรี (ศรีสุรศ*กด) ไค้เครื่องยศอย่างเจา พร ศรีสุรศ่กดื้ ได้ลูกสาวเจาพระยาราชวงสินเบนเมีย และชำนาญการขี อนมาก เฑ้พระยาศรีสุรศักดื้ ไม่ถูกกบเจ่าพระยาวิชาเยนทรี ที่เบนฝรี เข่ามารีบราชการอยู่และพระนารายณ์โปรดมาก เวลาเจิาพระยาวิชาเยน กราบก็แกล้งเหยียดเท่าไปถูกหำ เจิาพระยาวิชาเยนทรี พระนารายณ์เห็ รีบสง'ว่า ม่นฌ็๋นเด็กไม่ร้เดียงสา อย่าถือโทษก!เม่นเลย เจิาพระยาวิชาเยน

ซี^^ ก็ให้อภิย พระนารายณ์ต*องการไค้พระพทธรป ๓ องค์ที่พระเจาเชยงใ จึงยกท*พไปรบ พระยาสีหราชเคโชชัยฅีเชียงใหม่แตกไค้พระพุทธรูป พระพุทธสิหิงค์ พระแก่นจ*นทน์แดง มาประติษ1ฐานไว้ในหอพระในพ เมื่อพระองค์สวรรคต ข่าราชการก็ยกเจ่าพระยาศรีสรศักค (โอรสลบ) ครองราชย์ เจ่าพระยาศรีสรกึกที่ ไม่ยอมร*บขอให้พ่อเบน เจ่าพระย จึงขํ้นกรองราชย์ ชื่อ สมเด็จพระธาดาธิบด็ หรือ พระราเมศวร ตงธิ พระนารายณ์ (สุคาเทวี) เบนมเหสีผายซ้าย ผายซ้ายมีลูกชื่อ พระขว ราเมศวรได้ให้เจ่าพระยาศรีสุรศักคเบนอุปราช และคูแลบ้านเมืองต่างพระ เมื่อสวรรคตขำราชการได้เชิญเจ่าพระยาศรีสรศ*กดขํ้นครองราชย์ จ.ศ. ๑0๖ พระเจำสุริเยนทราธิบด็หรือ นรามรินทร์ (พระเจ่าเสือ) พระองค์มี โอรสก*บมเหสีใหญ่ ๓ องค์ ก*บสนม ๓ องค์ พระขว*ญอายุ ๑๔ บ ถูกประหาว พระองค์ยิงบนแม่นที่สุด ชำนาญโหราศาสตร์ได้ทำนายกา อนากฅไว้ เช่น นาในแม่นา กลองจะแคงเบนโลหิต ฤดูหนาวจะเบนฤดูรอน เทพยคาจะร*กษาแต่กนพาล พากอยู่ในศีลธรรมจะถอดยศ ศิษย์จะมีอำนาจ นกปราชญ์จะตกตา กระเบั้องจะลอย นาเตำจะจม ผู้ดีจะเคินฅรอก ขั้กรอก จะเดินถนน ๆลๆ อายธรรมเถึยร ขบถอำงตำเบ็่นพระขว*ญว่ายำไม่ตาย รวบ รวมคนไค้ยกมาถึงนกรราชสีมาหลวงเทพราชาผู้ว่าราชการเมืองเขำเบนพวก ควย รวมกำลำได้ราว ๒, 00๐ กน พซ้อมควยศัสตราวุธ ยกจะเซ้าฅีกร กรีอยุธยา พอมาถึงดูพระนครกำลำซ้าม ก็ถูกพระเจ่าสรเยนทราธิบดียิงต ซ้างตาย พระองค์เฉลยวฉลาด คำรงอยู่ในทศพิธราชธรรม บำรุงไพร่ บ้านเมืองมีความสุข ไม่ทรงยินดีทำสงคราม ทำแต่การกุศล จนพระเกียรต ปรากฏไปยำนานาประเทศ เจ่ากรุงลำนชำงไค้'จ่คราชธิดาอายุ ©๕ บื่ พ ที่งบรรณาการมาถวาย โปรครบไว้ให้เบนมเหสีผายซ้าย ในซ้ชกาลนมีกนหน ชื่อ ศริปราชญ์ ชำนาญการแต่งโกลงฉนทกาพยกลอน พระองกไค้ชุบเลยงไว้

๑(3เลิ่ ศรปราชญ ไค้แต่งเพลงยา'วให้สนมใน'1ง์จึงถกเนรเทศ,ไปอยู่นครศรีธรรมราช ต่อมาถูกเจาเมืองประหารชีวิตเพราะ;แต่งเพลงยๅๅให้ภรรยาเจ้าเมือง ก่อนตาย ศรีปราชญ์ ไค้แช่งว่า ดาบที่ฆ่าเราน ภายหลังจงกลับฆ่าคนที่ใช้ให้ เมอพระเจาสุริเยนทราธิบคีหายโกรธ ก็ให้หาศรีปราชญ์ เมื่อทราบว่าถูก เจาเมืองฆ่าก็'ให้ฆ่าเจ้าเมืองนครศรีธรรมราชเสียควยคาบที่ฆ่าศรีปราชญ์ พระองกสวรรคต ขาราชการเชิญ พระสุ'รินทรกุมาร (ลกมเหสีใหญ่องค์โ ขนครองราชย์ ชื่อ พระเข่าภูมินทรราชา หรือ พระเข่าบรรยงก์ร่ฅนมาส มีมเหสี ๒ องค์ มีโอรส ธิดา ๑ 0 องค์ ทรงต8ง์พระวรราชกุมาร (นิองชาย) เบน อุปราช จ.ศ.®0๗๖ ญวนยกทพมาตีกไ)พูชา พระเจ่ากรุงกไ)พูชาสไม่,ไค้ มาขอพงโพธิสมภารอย่ในกรุงตลอดไป ก็ทรงอนุญาต เมื่อสวรรคต เจ็าพา อภยกบเจาพาปรเมศรี ถูกไค้เตรียมสู้รบกไเอุปราช (วรราชกุมาร) แต่เมื่อ เหนไม่มีทางสู้ทงสององค์ก็หนีไป อุปราชขนกรองราชย์ ชื่อ พระมหาธรรม ราชา (เจาพาพร พระบรมโกศ) ให้ตามจบเจ้าพาทะงสองไค้ให้ประหารชีวิต พระองค์มืโอรสธิดาที่งหมด®0๘ องค์ ไค้ที่ง์เจ้าพานราธิเบศรี ลกชาย อุปราช\") ตายเมือ พ.ศ. ©0๙๕ จึงที่งเจ้าอทุมพรลก (นองเจ้าพาเอกทศ (เบนอุปราช สมิงทอ มอญที่เขามาอาศไ)โพธิสมภารในกรุงศรีอยุธยา เบนข ถูกข่าราชการจบไค้ประหารชีวิต ไค้โปรดให้ส่งพระราชาคณะ ๒ พระสงฆ์ ๕0 พระปฏิมากรและพระไตรบิ,ฎก ไปลังกาเพื่อส่งสอนพทธศาสนา ต ลังกาได้ส่งทูตมาขอ เมื่อได้ส่งสอนและเห็นว่าพระบริยตธรรมแพร่หล มีศิษย์ที่เชี่ยวชาญแลัวพระราชาคณะและพระสงฆ์ก็กลับกรุงศรี โปรดให้จดเครื่องบรรณาการไปเจริญไมตรีลับเมืองลังวะ ซึ่งพระเลั ตอนรบควยดี และได้ส่งบรรณาการมาถวายตอบ ลังวะลับศรีอยธยาก็ ไมตรีต่อลัน พระองค์เลื่อมใสคุณพระรตนฅรไ) ยงนัก บ้านเมืองอย่เย

©๖0 เบนสุข เมื่อสวรรกฅข้าราชการไค้เชิญอุปราช (เข้าพาอุทุมพร) ครองร แต่พระองค์ไม่ยอม ขอให้เข้าพาเอกทัศ พี่ชายเบน เข้าพาเอกทศก็ไม อุปราชจึงต่องขนกรองราชย ชื่อ พระเจาอทุมพร เข้าแขก เข้าทังอุค เจา พีนองต่างมารดากบพระเข้าอทมพรเบนขบถ จึงให้ประหารเสีย พระองก กรองราชย์ไค้ ๓ เดือน ก็ออกบวช จ.ศ. ©๑0๒ เข้าพ้าเอกทศขนกรองราชย์ จ.ศ. ©©๒® พระยาเกียรดิ พระยารามมอญ ลับกรอบกรวอพยพจากเมาะคะมะ เข้ามาพึ่งโพธิสมภาร โปรดให้ร'บไว้ ไค้มีสำเภาแขกเดินผิดทาง เขาม ที่ท่าเมืองมะริค (ของกรงศรีอยธยา) ทรงให้ริบเสีย ในสำเภามีพวกพม่าค ข้าราชการจึงทลชออย่าไค้ลักข้งพม่า จะเสียไมฅรี พระเข้าเอ ริบของในสำเภาและข้บพวกพม่าไว้ พระเข้าข้งวะขอให้ปล่อย พระเจาเอ ไม่ยอมปล่อย พระเข้าอ'งวะจึงยกทัพกำลังคน ๖,๐0๐ มาดืกรงศรีอยุ พระเข้าอุทมพรไค้ลาบวชออกมาช่วยรบ พม่ายกทพมาหลายทาง ไทยก็ส่ง กำลงออกไปต่อข้านทุกทาง แต่ส้พม่าไม่ไหวฅองถอย พม่ากเขาลอมกรุง อยุธยา พระเข้าเอกทิศได้ส่งข้าราชการ ๓ คนไปขอสงบศึกเบนไมฅรี ไม่ยอม เมื่อพม่าฅีอย่ ๒-๓ วน ดืไม่ได้ก็ยกทิพกลับ พระเจาอุทุมพร บวชใหม่ จ.ศ. ©@๒๔ พระยาเกียรติและพระยารามมอญทิมาขอพึง โพธิสมภารขบถ ข์บไค้ให้ประหาร,ชีวิต จ.ศ- @©๒๕ ทวายขอขึนต่อกรุง ศรีอยธยา พระเข้าเอกท*ศกให้'ร'บไว้ จ.ศ. ©©๒๖ พระเจาองวะมีสาสนมา ขอให้ส่งเข้]เมืองทวายลัาไม่ส่งจะยกทัศมา'รบ พระเข้าเอกทศไ และไค้ข้คส่งกำลังไปทังคำบสต่าง ‘อุ ทีกาดว่าพม่าจะยกมา จ.ศ พระเข้าลังวะให้มหานรธา ยกทพมาฅีกรุงศรีอยุธยา ไค้รบพุ่งลับไท และทวายเบนสามารถ ไทยถอยมารวมกำลังกบกำลังที่ราชบุรีท เชียงใหม่ไค้รบลับพม่าสู้พม่าไม่ได้กอยมาบรรงิ1บศํ'1ลั

เฒู้กบพม่าอีกแต่สู้'ไม่'ได้ก็ถอยเบ้เกรุงๆ พม่าฅามมาฅ็งฒ้มกรุง ๆ ๓00-๓0 เสน พระเจาเอกทิศให้ทหารขนร,กบาเชิงเทินอย่างสามารถ และสงกำตงหลายกองออกทิพม่าทีมาตงล*อม ได้ส้บ้นอย่างสามารถ แต่ไทย สูพมาไม่ไหวกองแตก,หนี พระเจาเอกทิศเห็นบ้งนนก็ให้รกบาเชิงเทิน ไมออกรบ พระยาพลเทพได้เอาใจออกห่าง ลอบส่งอาวธเสบียงอาหารให้ พม่า สญญาจะเบิกประตูรบ พม่าเห็นได้ทีก็ระกมกีใหญ่ ทำลายเข ประตูทพระยาพลเทพรกบาและนกหมายไว้ เขาเมืองได้ทางประฅทิศกะวํน ออกเมอ ๓ ๆ ๕ จุลศกราช จ.ศ. @©๒๘ กลางคืนพม่าไล่ฆ่าผู้คนลมศาย เบ็นอนมาก เอาไฟเผาบ้านช่องวกวาอาราม พระเจ้าเอกทศหนีไปซุ่มซ่ ได้ ๑๑-®๒ วน ก็สวรรกฅ พม่ากามจบได้มเหสี โอรส ธิกา พระราชวงศ์ และกวาดฅอนผู้กน ชางมา แบ้วแหวน เงินทอง ไปย่งกรุงบ้งวะเบึนอไเมาก