คาํ นาํ การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity : PLC) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มาจากแนวคิดการพัฒนาครูของกระทรวงศึกษาธิการ สํานักงาน ก.ค.ศ. ไดกําหนดหลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน เพ่ือใหการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาเปนไปอยางมีระบบ มีความตอเนื่อง กระทรวงศึกษาธิการไดนําหลักการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพPLC (Professional Learning Community) มาใชในการพัฒนาครู เพราะครูเปนปจจัยหนึ่งที่มีสวนเก่ยี วขอ งกับคณุ ภาพทางการศกึ ษาซง่ึ แนวคดิ ของการอบรม PLC คือ การนําคนมาอยูรวมกัน เกิดการเรยี นรู และแบงปน ความรูก นั ระหวางผูเ ขา รว มอบรม จนกระท่ังเกิดการสะทอนความคิดในดานตาง ๆทีจ่ ะเปน แนวทางการพฒั นา สํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษาในฐานะท่ีเปนหนวยงานในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ มีบทบาทหนาท่ีสําคัญในการสงเสริมและพัฒนาครูและบุคลากรอาชีวศึกษาใหมีความเปนเลิศม่ันคงกาวหนาในวิชาชีพ ตลอดจนพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาตามหลักเกณฑและวิธีการที่ ก.ค.ศ.กําหนด สํานักพัฒนาสมรรถนะครแู ละบคุ ลากรอาชวี ศกึ ษา จงึ จดั ทาํ “แนวทางการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา” สําหรับเผยแพรใหแกวิทยาลัยในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาสามารถนาํ ไปสกู ารปฏบิ ตั ิ เพ่อื ดา นการพัฒนาผูเรยี น ทั้งดา นความรู สมรรถนะ และคุณลักษณะท่ีพึงประสงคตามกรอบมาตรฐานคณุ วฒุ ิ เพอื่ บรรลุเปา หมายพฒั นาผเู รยี นระดบั อาชีวศึกษาตอ ไป สาํ นักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา
ขสารบัญคาํ นํา กสารบัญ ขสารบัญภาพ จบทสรปุ ผูบรหิ าร ฉบทที่ 1 บทนาํ 1 ความเปน มาและความสาํ คัญ 1 วตั ถปุ ระสงค 2 เปา หมาย 3บทที่ 2 ชมุ ชนการเรียนรูท างวชิ าชีพ (Professional Learning Community: PLC) 4 ในการพัฒนาครูเพอ่ื พัฒนาคณุ ภาพผูเรยี นอาชีวศึกษา 1. แผนการพัฒนาอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 5 2. นโยบายเนนสงเสริมใหผ ูเ รียนอาชีวะมคี ุณสมบัติหรือทักษะทส่ี ําคญั คือ3R และ 8C 7 3. กฎ ระเบียบ การนําชุมชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏบิ ตั หิ นาที่ 8 ของครสู ายงานการสอน 4. ความหมายของชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 8 5. วัตถุประสงคของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 9 6. ความเชือ่ ของชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชพี (PLC) 9 7. หลกั การของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 9 8. องคประกอบสําคัญของชุมชนการเรยี นรูทางวชิ าชีพ (PLC) 9 9. การแบง ระดับของชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) 10 10. กระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 11 11. ประโยชนการพัฒนาครูดว ยกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) 14 12. บทบาทผบู ริหารในกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 15
ค13. บทบาทครใู นกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 1514. เทคนคิ หรือเคล็ดลบั ท่ีจาํ เปนในการเสรมิ กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรู 16 ทางวิชาชพี (PLC)บทท่ี 3 ชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (Professional Learning Community: PLC) 17ในสถานศึกษา สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา1. ดา นการบริหารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษาประกอบดวย 181) แตง ต้งั คณะกรรมการขับเคลือ่ นกระบวนการ PLC สถานศกึ ษา 182) ประชมุ คณะกรรมการกาํ หนดปฏิทนิ การดาํ เนนิ งาน 183) สรา งความรูค วามเขาใจ 184) สงเสริมสนับสนุน กาํ กบั ติดตาม และรายงานผล 182. ดานการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) ของครูในสถานศึกษา 19ขนั้ ตอนที่ 1 การรวมกลุม ชมุ ชนแหง การเรยี นรูท างวชิ าชพี (PLC) 19ข้ันตอนท่ี 2 วิเคราะหแ ละระบปุ ญ หา /ส่ิงที่ตองการพัฒนา 20ขนั้ ตอนที่ 3 ออกแบบและจดั ทาํ แผนการจดั การเรยี นรู /กจิ กรรม /นวตั กรรม 21ขน้ั ตอนที่ 4 วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู และปรบั ปรุงแกไข 21ข้นั ตอนที่ 5 จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 22ขั้นตอนท่ี 6 ประเมนิ ผล/ สะทอนการจดั การเรยี นรู /กิจกรรม /นวตั กรรม 23ข้ันตอนที่ 7 สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 25บทท่ี 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) 28 4.1 สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 28 4.2 สาํ นักพัฒนาสมรรถนะครูและบคุ ลากรอาชีวศึกษา 28 4.3 สถาบันการอาชีวศึกษา/อาชวี ศึกษาจังหวดั 29 4.4 สถานศึกษา 29บรรณานุกรม 33ภาคผนวก 34ภาคผนวก ก ตวั อยา งแบบคําสัง่ แตงตัง้ คณะกรรมการขบั เคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรู 36
งทางวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษาตัวอยา งปฏิทินการดําเนินงานชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 37ตัวอยางประกาศจัดตง้ั กลุมชุมชนการเรยี นการทางวิชาชีพ (PLC) 38ภาคผนวก ข ตัวอยางและรูปแบบการดําเนนิ การกระบวนการ (PLC) 39- แบบคาํ รองขอจดั ตัง้ กลุมชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) 40- แบบบันทกึ การคนหาปญหา 41- บันทึกแนวทางแกปญหา 42- แผนปฏบิ ตั ิการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (Professional Learning 43Community Action Plan: PLC-AP)- แบบเขียนแผนการสอน 44- ตวั อยางแบบประเด็นการแลกเปลยี่ นเสนอแนะเพื่อการนาํ เสนอแผนการสอน 46- แบบสังเกตการสอน 47- บันทกึ หลังการสอน 48- ตัวอยา งประเด็นการสะทอนผลการสอน /ฝก ปฏิบตั ิ /กจิ กรรม 49- แบบสรุปการดาํ เนินการงาน รปู แบบ/วิธกี าร/กจิ กรรม (สาํ หรบั ผสู งั เกตการสอน) 51- แนวทางการเขียนแผนการดําเนินงาน PLC สําหรบั 3 วงรอบ 52- ตวั อยางรายงานผลการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรดู ว ยกระบวนการเรยี นรู 54ทางวิชาชีพภาคผนวก ค แบบประเมนิ โครงการ/กิจกรรม 64- แบบประเมินโครงการ/กิจกรรมท่ีดาํ เนินการผานกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรู 65ทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สังกัดสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา- แบบประเมินกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษา 70สังกัดสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา- แบบประเมนิ ตดิ ตามการปฏิบตั งิ านตามกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี 73(PLC) ในสถานศึกษา สงั กดั สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาภาคผนวก ง คณะทาํ งานจดั ทาํ แนวทางการขบั เคลอ่ื นกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ 76(Professional Learning Community : PLC)
จ สารบัญภาพ ฌ ฎแผนภาพที่ 1 ขั้นตอนการดําเนนิ การกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษาสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 31แผนภาพที่ 2 แนวทางขบั เคลื่อนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (Professional Learning Community :PLC) ของสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษาแผนภาพท่ี 3 บทบาทหนาท่แี นวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชพี (Professional Learning Community : PLC )
บทสรุปผูบ รหิ าร “อาชีวะสรางชาติ” เปนเปาหมายสําคัญในการพัฒนาการจัดการศึกษาในระดับอาชีวศึกษาใหมีคุณภาพเปนไปตามมาตรฐานสากล สอดคลองกับการพัฒนาความสามารถในการแขงขันของประเทศ และการศึกษาไทยในยุคไทยแลนด 4.0 สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาในฐานะเปนผูนําในการจัดการศึกษาในสายอาชีพจึงเปนพลังในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศโดยจัดการศึกษาสายอาชีพใหหลากหลาย เพียงพอตอความตองการของตลาดแรงงาน รวมทั้งพัฒนาการศึกษาใหมีมาตรฐานการที่จะชวยพัฒนาผูเรียนใหมีทักษะ ซึ่งฟนเฟองสําคัญคือ “ครู”ท่ีจําเปนตองเปล่ียนบทบาทจาก “ครูสอน” (teacher) ไปเปน “ครูฝก” (coach) หรือ “ผูอํานวยความสะดวกในการเรียนร”ู (learning facilitator) เปน “ครูเพื่อศิษย” ท่ีตองเรียนรูทักษะในการทําหนาท่ีนี้ โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพื่อเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและตอเน่ือง เพื่อใหเกิดองคความรูใหมๆ มีความเขาใจเทคนิคการสอน มีการอบรมและพัฒนาใหมีความกาวหนาในวิชาชีพ มีการสรางเครือขายความรวมมือในทุกภาคสวนเพ่ือพัฒนาการจัดการเรียนการสอน การฝกอบรมวิชาชีพการวิจัย การสรางนวัตกรรม โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพื่อเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและตอเน่ืองตามแนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) ท่ีเกิดจากครูผบู รหิ าร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจ รวมพลัง รวมมือกัน เพื่อใหบรรลุเปาหมายในการพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะ และคุณลักษณะที่พึงประสงคของผูเรียน ซึ่งสอดคลองกับสํานักงานก.ค.ศ. ตอ งการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา ครูผสู อนสามารถพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพ มีความสามารถมีสมรรถนะทเี่ หมาะสม กาํ หนดใหมีการสงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน จึงไดกําหนดหลักเกณฑและวิธีการใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเล่ือนวิทยฐานะ (ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.3/ว 21ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2560) โดยกําหนดใหค รูทตี่ อ งการมีและเลื่อนวิทยฐานะในช่ัวโมงปฏิบัติงานตองมชี ่วั โมงการมีรว มสวนในชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี ในแตละปไมนอยกวา 50 ช่ัวโมง นอกจากน้ีตามหลักเกณฑและวธิ ีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (ตามหนังสือสาํ นักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 2560) ครูตองเขารับการพัฒนาโดยการเขารับการฝกอบรม ในหลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ.รับรอง ตอเน่ืองทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 – 20 ช่ัวโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมีชั่วโมงพัฒนา จํานวน 100 ช่ัวโมง แตหากภายในระยะเวลา 5 ป ชั่วโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมง
ชสามารถนําช่ัวโมงการมีสวนรวมในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community:PLC) สวนที่เกนิ 50 ชัว่ โมงในแตละป มานบั รวมเปนจํานวนช่ัวโมงการพัฒนาได สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศกึ ษา ไดตั้งแตงคณะกรรมการดําเนินการกําหนดแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เพ่ือรวมกันจัดทําแนวทางขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC)สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารและครูมีความรูความเขาใจ รูปแบบ วิธีการ และประโยชนของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity: PLC) สถานศึกษาสามารถออกแบบกระบวนการการดําเนินการ การนิเทศ การกํากับติดตาม การประเมินผล ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษาได โดยรวมกันจัดประชุมระดมความคิดเห็นวิเคราะห วิพากษ และ เรียบเรียงผลการประชุมจากการแบงกลุมยอยในหัวขอตามกระบวน PLCจัดทําแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity: PLC) สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา เพ่ือใหผูบริหารและครูมีความรูความเขาใจ รูปแบบ วิธีการ ประโยชนของ (PLC) สามารถออกแบบกระบวนการดําเนินการการนิเทศ กํากบั ตดิ ตาม การประเมินผล ตลอดจนนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ไปสกู ารปฏิบตั ใิ นสถานศกึ ษาได สรปุ สาระสาํ คญั แบง เปน 4 บท และภาคผนวก ดังนี้ บทท่ี 1 ประกอบดวย ความเปนมาและความสําคัญ วัตถุประสงค เปาหมายการพัฒนาครูเพื่อใหบรรลุเปาหมายพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียนดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (Professional Learning Community: PLC) บทท่ี 2 การดําเนนิ การชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community:PLC) การพัฒนาครูเพื่อการพัฒนาคุณภาพผูเรียนอาชีวศึกษา เปนนวัตกรรมหนึ่งในการพัฒนาครูเพื่อใหครูเปนครูเพื่อศิษย โดยครู ผูบริหาร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจ รวมพลังรว มมือกัน เพื่อใหบรรลุเปา หมายคอื พฒั นาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียน โดยผานกระบวนการตามข้ันตอนคือ การสรางทีม ระบุปญหาหรือกําหนดเปาหมายในการพัฒนา ออกแบบการจดั การเรยี นรูและเขียนแผนการจัดการเรียนรเู พอ่ื ใหบ รรลุเปาหมาย วพิ ากษแ ผนการจดั การเรียนรูอยางกัลยาณมิตร จัดการเรียนการสอนโดยมีทีมรวมสังเกตการสอน และมีการสะทอนผลการสอนเพื่อการเสนอแนะและปรับปรุงตอไป สาระความรูพื้นฐานประกอบการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในการพัฒนาครูเพ่ือการพัฒนาคณุ ภาพผเู รียนอาชีวศกึ ษา สรุป ดงั น้ี
ซ 1. แผนการพัฒนาอาชวี ศกึ ษา พ.ศ. 2560 – 2579 2. นโยบายเนนสง เสรมิ ใหผูเรยี นอาชีวะมีคุณสมบตั ิหรือทักษะที่สําคัญ คือ3R และ 8C 3. กฎ ระเบียบ ในการใหนําชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏิบัติหนา ทีข่ องครูสายงานการสอน 4. ความหมายของชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 5. วัตถปุ ระสงคของชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) 6. ประโยชนการพฒั นาครูดว ยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 7. ความเชือ่ ของชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชพี (PLC) 8. หลกั การของชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) 9. องคป ระกอบสําคญั ของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 10. กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 11. บทบาทผบู รหิ ารในกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 12. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) 13. เทคนิคหรือเคล็ดลับท่ีจําเปนในการเสริมกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC)บทที่ 3 การดาํ เนนิ การกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา มีขั้นตอนในการดําเนินการ ประกอบดว ยขน้ั ตอนตาง ๆประกอบดวย 1. ดา นการบรหิ ารจดั การกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา 1) แตง ตัง้ คณะกรรมการขับเคลอื่ นกระบวนการ PLC สถานศกึ ษา 2) ประชุมคณะกรรมการกาํ หนดปฏิทนิ การดําเนินงาน 3) สรางความรูความเขาใจ 4) สง เสริมสนับสนนุ กาํ กับติดตาม และรายงานผล 2. ดานการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษาประกอบดว ย 7 ข้นั ตอน ดังนี้ 1) การรวมกลมุ ชุมชนแหง การเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) 2) วิเคราะหและระบุปญ หา /สิ่งท่ตี อ งการพฒั นา
ฌ 3) ออกแบบและจดั ทาํ แผนการจดั การเรียนรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม 4) วิพากษ แลกเปลี่ยนเรียนรู และปรบั ปรุงแกไข 5) จดั การเรยี นรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม 6) ประเมนิ ผล/ สะทอ นการจัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวตั กรรม 7) สรปุ เผยแพรแผนการจัดการเรยี นรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม กระบวนการในแตละขั้นตอนตองดําเนินการบันทึก (Logbook) การดําเนินการชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ตั้งแตขั้นที่ 1 – 7 ซึ่งสามารถใชแบบบันทึกกิจกรรมในภาคผนวกหรือสามารถออกแบบการบันทึกไดเอง เพื่อใหมีหลักฐานตรวจสอบได ไมเกินหนึ่งหนา อาจนําเสนอทาง Google Classroom Line หรือ Facebook เอกสารหลักฐาน หรือรูปแบบอ่ืนๆ พรอมทั้งบันทึกในระบบท่ีกําหนดเพ่ือนําไปเชื่อมโยงกับการจัดทําหลักฐานในการขอมีและเล่ือนวิทยฐานะการดําเนนิ การแตล ะข้นั ตอนตามกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC)ในบทท่ี 3 นี้สามารถยืดหยุนไดตามบริบทของสถานศึกษา แตควรคํานึงถึงการรวมมือ การแลกเปลี่ยนเรียนรู การสังเกตและการสะทอน การดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษาสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา สามารถสรุปเปน แผนภาพขน้ั ตอนไดดงั นี้
ญการบริหารจดั การ PLC การดําเนนิ การ PLCของผูบ รหิ ารสถานศึกษา ของครูแตง ตง้ั คณะกรรมการ รวมกลุม PLCและขอจัดตง้ั กลมุ ประชุมคณะกรรมการ วเิ คราะห/ สง่ิ ทต่ี องการพฒั นา เร่ิม PLCสรางความรคู วามเขา ใจ ออกแบบและจดั ทําแผนการ วงรอบที่ จดั การเรยี นรู/ กจิ กรรม/ 2 และ สง เสรมิ สนบั สนนุ วงรอบ จดั การเรยี นรู /กจิ กรรม 3กํากับ ติดตาม ประเมินผล /นวัตกรรมในหองเรยี นจริง ตอไป และรายงาน จนครบ ประเมินผล/ สะทอนการ วงรอบ จดั การเรยี นรู/กจิ กรรม/ ท่ี กําหนด แลว จึง สรปุ ผลการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวตั กรรม และ แผนภาพท่ี 1 : ข้ันตอนการดาํ เนินการกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษา สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา บทที่ 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) การสนับสนุนสงเสริมใหครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชเพ่ือศึกษาหาทางแกปญหาการจัดการเรียนการสอน การพัฒนาคุณภาพผูเรียน หรือเพ่ือสรางนวัตกรรมการจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมไดตลอดไปอยางยั่งยืนและตอเน่ือง พรอมท้ังเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงไดกําหนดบทบาทหนาที่ของหนวยงานและสถานศึกษาในการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ประกอบดวยระดับสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ระดับสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศกึ ษา ระดบั สถาบนั การอาชีวศึกษา/อาชีวศึกษาจังหวัด และระดับสถานศึกษา รวมถึงเครื่องมือในการประเมินผลการขับเคล่ือนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไดแก แบบประเมินโครงการท่ีดําเนินการผานกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการ
ฎอาชีวศกึ ษา และแบบประเมนิ กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสถานศึกษา สังกัดสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ภาคผนวก แบงออกเปน 4 ภาคผนวก ประกอบดว ย ภาคผนวก ก ประกอบดวย ตัวอยางแบบคําส่ังแตงต้ังคณะกรรมการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา ตัวอยางปฏิทินการดําเนินงานชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา เพื่อใหผูบริหารสถานศึกษา และครูสามารถนํากระบวนการชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ไปสูการปฏบิ ัตใิ นสถานศึกษาได และตัวอยางประกอบการดําเนนิ การกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ในสถานศกึ ษา ในบทท่ี 3 ดา นการบรหิ ารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (PLC) ภาคผนวก ข ประกอบดวย แบบคํารอ งขอจัดต้ังกลมุ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) แบบบันทึกการคนหาปญหา บันทึกแนวทางแกปญหา แผนปฏิบัติการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community Action Plan: PLC-AP) แบบเขียนแผนการสอนตัวอยางแบบประเด็นการแลกเปล่ียนเสนอแนะเพ่ือการนําเสนอแผนการสอน/กิจกรรมการสอนแบบสังเกตการสอน บันทึกหลังการสอน ตัวอยางประเด็นการสะทอนผลการสอนฝกปฏิบัติ/กิจกรรมแนวทางการเขียนแผนการดําเนินงาน PLC สําหรับ 3 วงรอบ และตัวอยางรายงานผลการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรูดวยกระบวนการเรียนรูทางวิชาชีพเพื่อใชเปนตัวอยางประกอบการดําเนินการกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ในบทท่ี 3 ภาคผวนวก ค ประกอบดวย แบบประเมินโครงการ/กิจกรรมท่ีดําเนินการผานกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา แบบประเมินกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา เพื่อใชเคร่ืองมือในการประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) ในบทท่ี 4 ภาคผนวก ง คณะทํางานขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(Professional Learning Community : PLC) สงั กดั สาํ นักงานคณะกรรมการกาอาชีวศึกษา แนวทางขบั เคลื่อนกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงเปนนโยบายสําคัญประการหนึ่งของสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา นํากระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา เกิดการพัฒนาครูอาชีวศึกษาดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) หรือทําใหครูเปนครูเพื่อศิษยที่แทจริง สงผลใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาที่เขารับการพัฒนา (PLC) อยางเปนระบบตอเนื่องทุกป สามารถจัดการเรียน
ฏการสอนอยางมีประสิทธิภาพ แกปญหาผูเรียนและพัฒนาคุณภาพการเรียนรูของผูเรียนอยางยั่งยืนมีความสามารถ มีสมรรถนะที่เหมาะสมกับตลาดแรงงาน ตลอดจนสามารถนําผลท่ีผานการพัฒนาไปใชเปนคุณสมบัติไปประกอบเพ่ือขอมีวิทยฐานะและเล่ือนวิทยฐานะเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของครูผูสอนไดอยา งตอเนื่อง แนวทางขบั เคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (Professional LearningCommunity : PLC) ของสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สามารถสรุปเปนแผนภาพขั้นตอนไดด ังนี้ แผนภาพที่ 2 : แนวทางขบั เคล่อื นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชพี (Professional Learning Community : PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา
บทท่ี 1 บทนําความเปน มาและความสาํ คัญ “อาชีวะสรางชาติ” เปนเปาหมายสําคัญในการพัฒนาการจัดการศึกษาในระดับอาชีวศึกษาใหมีคุณภาพเปนไปตามมาตรฐานสากล สอดคลองกับการพัฒนาความสามารถในการแขงขันของประเทศและการศึกษาไทยในยุคไทยแลนด 4.0 การพัฒนาผูเรียนอาชีวศึกษาใหสอดคลองกับประเทศไทยในยุคไทยแลนด 4.0 นั้น จะตองพัฒนาทั้งดานความรู ทักษะดานฝมือ ทักษะการจัดการและทักษะสําคญั ในศตวรรษท่ี 21 เชน ทักษะดานการคิดอยางมีวิจารณญาณ ทักษะในการแกปญหาทักษะดานความรวมมือ การทํางานเปนทีม ทักษะดานการส่ือสาร สารสนเทศ และรูเทาทันสื่อทักษะดานความเขาใจตางวัฒนธรรม ตางกระบวนทัศน ทักษะดานคอมพิวเตอร ทักษะอาชีพ และทักษะการเรียนรู และท่ีสําคัญย่ิงคือ ทักษะดานการสรางสรรคและนวัตกรรมสอดคลองกับวัตถุประสงคแผนพัฒนาการอาชีวศึกษา พ.ศ.2560 – 2579 ท่ีวา “ผูสําเร็จการอาชีวศึกษาและฝกอบรมวชิ าชพี มคี ณุ ธรรม คุณภาพ สอดคลอ งกับความตองการในการพฒั นาประเทศ” การพฒั นาผเู รียนใหม ีทักษะดงั กลาวนนั้ ควรเสรมิ สรางองคความรูใหมๆ มีความเขาใจเทคนิคการสอน มีการอบรมและพัฒนาใหมีความกาวหนาในวิชาชีพ มีการสรางเครือขายความรวมมือในทุกภาคสว นเพอ่ื พฒั นาการจัดการเรียนการสอน การฝกอบรมวิชาชีพการวิจัย การสรางนวัตกรรม ใหแกครผู ูส อนกอนเปน ลาํ ดับแรก จงึ จาํ เปน ตอ งเปล่ยี นบทบาทจาก “ครูสอน” (teacher) ไปเปน “ครูฝก”(coach) หรือ “ผูอํานวยความสะดวกในการเรียนรู” (learning facilitator) เปน “ครูเพ่ือศิษย”และตองเรียนรูทักษะในการทําหนาที่น้ี โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพ่ือเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและตอเนื่องตามแนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) ซ่ึงเปนกระบวนการพัฒนาผูเรียน โดยกลุมบุคคลท่ีมารวมตัวกัน เพื่อทํางานรวมกัน โดยการวางเปาหมายการเรียนรู และการตรวจสอบ สะทอนผลการปฏิบัติงานท้ังในสวนบุคคล และผลที่เกิดขึ้น โดยผานกระบวนการแลกเปล่ียนเรียนรู การวิพากษวิจารณ การทํางานรวมกัน พรอมท่ีจะพัฒนาผูเรียนอยูเสมอ ซ่ึงครูผูสอนสามารถใชแนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) เปนนวตั กรรมการพฒั นาวิชาชพี ครู เพ่ือยกระดบั ทักษะและความรขู องครู โดยเริ่มจากเปาหมายที่ตองการพัฒนา กําหนดตัวชี้วัด ดําเนินการข้ันตอน สรุปและประเมินตัวช้ีวัดตามเปาหมาย กอใหเกิดความรูสามารถจัดการเรียนการสอนดวยความมั่นใจและเช่ือม่ันท่ีจะมุงม่ันพัฒนาคุณภาพการเรียนรูของผูเรียนอยางแทจริง ซ่ึงสอดคลองกับการพัฒนาครูของ สํานักงาน ก.ค.ศ. กระทรวงศึกษาธิการ
216ทีต่ อ งการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา พฒั นาผูเรยี นใหมีคุณภาพมีความสามารถ มีสมรรถนะท่ีเหมาะสมไดตามเจตนารมณยุทธศาสตรการพัฒนาประเทศ กําหนดใหมีการสงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครูและบุคลาการทางการศึกษา สายงานการสอน ไดรับการสั่งสมความชํานาญและมีความเชี่ยวชาญในการจัดการเรียนการสอน มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ืองและสงเสริมใหครูประพฤติตนเปนแบบอยางที่ดี มีวินัย คุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ จึงได16กําหนด16หลักเกณฑและวธิ กี ารใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ (ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.3 /ว 21 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2560) กําหนดใหครูท่ีตองการขอมีและเล่ือนวิทยฐานะ ในชั่วโมงปฏิบัติงานตองมีชั่วโมงการมีรวมสวนในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพในแตละป ไมนอยกวา 50 ชั่วโมง นอกจากนี้ตาม16หลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (16ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวันที่5 กรกฎาคม 2560)16 16 กําหนดให16ครูตองเขารับการพัฒนาโดยเขาฝกอบรมในหลักสูตที่สถาบันคุรุพัฒนารับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ. รับรอง ตอเนื่องทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 –20 ชั่วโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมีช่ัวโมงพัฒนา จํานวน 100 ชั่วโมง แตหากภายในระยะเวลา 5 ป ชั่วโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมง สามารถนําชั่วโมงการมีสวนรวมในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) สวนท่ีเกิน 50 ชั่วโมงในแตละป มานับรวมเปนจาํ นวนชัว่ โมงการพัฒนาได ดังนั้น การพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนเรียนรูทางวิชาชีพ (ProfessionalLearning Community: PLC) จงึ เปน นโยบายสาํ คัญของสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และเปนนวัตกรรมหนึ่งในการพัฒนาครู ผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษาอยางเปนระบบตอ เนอื่ งทุกป สงผลใหเกิดการพัฒนาครใู หเ ปนครูเพ่ือศิษยท่ีแทจริง คุณภาพการศึกษาพัฒนาอยางยั่งยืน และครูสามารถนําผลการพัฒนาตนเองดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไปใชเปนคุณสมบัติประกอบเพื่อขอมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะเพ่ือคุณภาพชีวิตท่ีดีของครูไดตามทหี่ ลักเกณฑทีส่ ํานักงาน ก.ค.ศ.วัตถปุ ระสงค 1. เพื่อใหผูบริหารและครูมีความรูความเขาใจ รูปแบบ วิธีการ และประโยชนของชุมชนการเรยี นรูท างวชิ าชพี (Professional Learning Community : PLC) 2. เพ่ือเปนแนวทางในการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพในสถานศึกษาสามารถออกแบบกระบวนการดําเนนิ การ การนิเทศ กํากับติดตาม การประเมินผล
3 3. เพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(Professional Learning Community : PLC) ไปสกู ารปฏิบตั ใิ นสถานศกึ ษาไดเปาหมาย 1. สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษามีแผนและแนวทางการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สูการปฏิบัติจริงในสถานศึกษาอยา งมีประสทิ ธิภาพ 2. ผูบริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาสามารถนิเทศ ติดตามการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (ProfessionalLearning Community: PLC) ในสถานศกึ ษาไดต ามแผนทกี่ ําหนด 3. ผูบริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษาสังกัด สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษามีรูปแบบการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity : PLC) และการจัดการเรียนการสอนตามรปู แบบของอาชีวศึกษา
บทท่ี 2 ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ในการพฒั นาครูเพ่อื การพัฒนาคณุ ภาพผูเรียนอาชีวศึกษา ชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เปนนวัตกรรมหน่ึงในการพัฒนาครู เพื่อใหครูเปนครูเพ่ือศิษย โดยครู ผูบริหาร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจรวมพลงั รวมมอื กัน เพ่อื ใหบ รรลุเปาหมายคือพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียนโดยผานกระบวนการตามขั้นตอนคือ การสรางทีม ระบุปญหาหรือกําหนดเปาหมายในการพัฒนาออกแบบการจัดการเรียนรูและเขียนแผนการจัดการเรียนรูเพ่ือใหบรรลุเปาหมาย วิพากษแผนการจัดการเรียนรูอยางกัลยาณมิตร จัดการเรียนการสอนโดยมีทีมรวมสังเกตการสอน และมีการสะทอนผลการสอนเพื่อการเสนอแนะและปรับปรุงตอไป ดังที่ เซงเก (Senge, 2006) ไดกลาววา ชุมชนแหงการเรียนรู หมายถึง กลุมสมาชิกในสถาบันการศึกษาท่ีมีการทํางานเปนทีม และเรียนรูเปนทีมคิดเปนระบบ และมีรูปแบบการคิด การกระจายอํานาจและการบริหารจัดการแบบมีสวนรวม มีการทดลองการเรยี นรูอยูเ สมอ และมวี ฒั นธรรมสนับสนนุ การเรียนรู การพัฒนาครูดว ยใชแนวทาง ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มีเปาหมายยกระดับคุณภาพการศึกษาใหดีข้ึน ดวยการปฏิรูปการเรียนรูผานกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชพี โดยการพัฒนาครใู หม ศี ักยภาพการจดั การเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผูเรียนอยางมีประสิทธิภาพ ใชแนวคิดตอบสนองตอความจําเปนของครูในแตละสถานศึกษาอยา งแทจริง กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC)เปน เครอ่ื งมือสาํ หรบั ใหครรู วมตัวกัน (เปนชุมชน – Community) ทําหนาที่เปน Change Agentขับเคลื่อนการเปล่ียนแปลงในระดับ “ปฏิรูป” การเรียนรู เปนการปฏิรูปท่ี“เกิดจากภายใน” คือครูรวมกันดําเนินการ เพ่ือใหการปฏิรูปการเรียนรูดําเนินคูขนาน และเสริมแรงกัน ทั้งจากภายใน และจากภายนอก เพื่อรวมกันสรางการเปลี่ยนแปลงใหแกการศึกษา รวมทั้งสรางการรวมตัวกันของครูเพื่อทํางานสรางสรรค ไดแก การเอาประสบการณ การจัดการเรียนรูในรูปแบบตางๆ และนวัตกรรมอ่ืนๆ ท่ีตนเองทดลอง เอามาแลกเปลี่ยนแบงปนกัน เกิดการสรางความรู หรือยกระดับความรูในการทําหนาที่ครูจากประสบการณ ตรง และจากการเทียบเคียงกับทฤษฎีที่มีคนศึกษาและเผยแพรไวเปนเคร่ืองมือ โดยลงมือทํา ครูแตละคนลงมือศึกษา 21st Century Skills,21st Century Learning,
521st Century Teaching, PBL, PLC แลวลงมือทํา ทําแลวทบทวนการเรียนรูจากผลที่เกิด(Reflection) และรวมกบั เพือ่ นครเู กดิ เปน “ชุมชนเรยี นรคู รูเพ่ือศิษย” (ศ.นพ.วจิ ารณ พานชิ ,2559) การพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) จึงเปนเหมือนทางเลือกและทางสําคัญท่ีจะชวยปลดปลอยคืนพ้ืนท่ีปฏิบัติงานและการเรียนรูจริงใหชุมชนครูไดทําหนาท่ีครูเพื่อศิษย อยางเต็มท่ี โดยลดอํานาจการแทรกแซงจากนอกพ้ืนที่ รวมถึงการใหความสําคัญกับการกระจายอํานาจลงสูหนวยยอ ยใหทําหนา ที่ของตนเองอยา งรบั ผดิ ชอบภายใตอุดมการณทางวิชาชีพ ครูเพ่ือศิษยรวมกัน ครูเกิดวุฒิภาวะความเปนครูเพื่อศิษยและใชความรักในวิชาชีพ ขับเคล่ือนตนเองมากกวาการเปนครูผถู กู กระทาํ (วจิ ารณ พาณชิ , 2554) การพฒั นาครดู ว ยกิจกรรม PLC ไมใชการเพิ่มภาระแกครู แตตรงกันขาม ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ชวยเพ่ิมพูนศักดิ์ศรีของความเปนครูเพ่ือพงุ เปาของ PLC ไปท่ีการเรียนรขู องผเู รียน สาระความรูพ ้นื ฐานประกอบการดําเนนิ การชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) ในการพัฒนาครูเพอ่ื การพฒั นาคุณภาพผูเรยี นอาชีวศึกษา สรุป ดงั นี้ 1. แผนการพัฒนาอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 2. นโยบายเนน สงเสริมใหผเู รยี นอาชีวะมีคณุ สมบตั ิหรอื ทักษะท่ีสําคญั คอื 3R และ 8C 3. กฎ ระเบียบ การนําชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏิบัติหนาที่ของครูสายงานการสอน 4. ความหมายของชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 5. วัตถุประสงคข องชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชีพ (PLC) 6. ความเชอ่ื ของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) 7. หลักการของชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 8. องคประกอบสําคญั ของชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 9. การแบง ระดบั ของชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) 10. กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) 11. ประโยชนการพัฒนาครดู วยกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 12. บทบาทผบู ริหารในกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) 13. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชีพ (PLC)
6 14. เทคนคิ หรือเคล็ดลับที่จําเปน ในการเสริมกระบวนการชุมชนแหง การเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC)1. แผนการพฒั นาอาชีวศกึ ษา พ.ศ. 2560 – 2579 แนวคดิ การจัดการอาชวี ศกึ ษา การจัดการอาชีวศึกษาเปนการจัดการศึกษาในดานวิชาชีพ เพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนในระดับฝมือ (ปวช.) ระดับเทคนิค (ปวส.) ระดับเทคโนโลยี (ปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสายปฏิบตั ิการ) และการฝกอบรมวิชาชพี ซงึ่ เปนการเพ่ิมพนู ความรูและทักษะอาชีพระยะส้ันและระยะยาวท่ีมีความสัมพันธสอดคลองกับปรัชญาการอาชีวศึกษา กรอบมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแหงชาติ และมาตรฐานการอาชวี ศึกษาในแตระดับ คา นิยมอาชวี ศกึ ษา ใ น ก า ร จั ด ก า ร อ า ชี ว ศึ ก ษ า มี ค า นิ ย ม ที่ เ ป น เ ป า ห ม า ย ห ลั ก ใ น ก า ร ป ลู ก ฝ ง ท่ี สํ า คั ญ4 ประการ ไดแก คุณธรรม (Merit) คุณภาพ (Quality) ความรวมมือ (Collaboration) ความเปนมืออาชพี (Professional) วสิ ยั ทศั น แผนพฒั นาการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 ไดกําหนดวิสัยทัศนที่เปนความคาดหวังตามเจตนารมณข องการจดั การอาชวี ศึกษา ไวด งั นี้ “ผูสําเร็จการอาชีวศึกษาและฝกอบรมวิชาชีพ มีคุณธรรม คุณภาพ สอดคลองกับความตอ งการในการพัฒนาประเทศ” พนั ธกิจ เพื่อใหการจัดการอาชีวศึกษาบรรลุผลตามวิสัยทัศนท่ีกําหนดไว จึงมีภารกิจที่ตองดําเนินการดงั นี้ 1. ยกระดับคุณภาพและมาตรฐานการผลิตและพัฒนากําลังคนดานวิชาชีพสอดคลองกับความตอ งการของสถานประกอบการและการประกอบอาชพี อสิ ระใหม ีคุณภาพไดมาตรฐานในระดับสากล 2. ขยายโอกาสการศกึ ษาวชิ าชีพใหกบั ประชาชนทกุ ชวงวัย 3. เพมิ่ ประสิทธิภาพการบริหารจัดการอาชีวศึกษาภายใตห ลักธรรมาภิบาลโดยอาศัยเครือขายความรว มมือจากทุกภาคสวน 4. พัฒนางานวิจัย สิ่งประดิษฐ นวัตกรรม เทคโนโลยี และสรางองคความรูเพื่อการจัดอาชีวศึกษาและพฒั นาวิชาชพี 5. พฒั นาครแู ละบคุ ลากรอาชีวศกึ ษาใหมีคณุ ภาพดว ยวธิ ีท่หี ลากหลาย วัตถุประสงค แผนพัฒนาการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 - 2579 ไดกําหนดวัตถุประสงค เพ่ือใชเปนแนวทางในการจัดการอาชวี ศกึ ษา ดงั น้ี
7 1. เพ่ือผลิตและพัฒนากาํ ลังคนดานวิชาชพี ใหมีคณุ ธรรม คณุ ภาพ และความเปน มอื อาชพี 2. เพ่อื เพ่ิมโอกาสการศกึ ษาวชิ าชพี กับประชาชนทุกชวงวยั 3. เพ่อื นําหลกั ธรรมาภบิ าลมาใชในการบริหารจัดการอาชวี ศกึ ษา 4. เพื่อพฒั นางานวิจัย ส่งิ ประดษิ ฐ นวัตกรรม เทคโนโลยี และองคความรูอาชีวศึกษา 5. เพือ่ พฒั นาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชวี ศึกษาใหม ีคุณภาพตามมาตรฐานวชิ าชพี เปา หมายดานคุณภาพของผสู าํ เรจ็ การศกึ ษา การพั ฒนาการอาชี ว ศึ กษาตามแผนพั ฒนาการอาชี ว ศึ กษา พ.ศ. 2560–2579มเี ปา หมายเพ่ือผลิตและพัฒนาผูเรียนและผูสําเร็จการศึกษา มีคณุ ภาพครอบคลุมอยางนอย 3 ดา น ไดแก 1. ดานคุณลักษณท่ีพึงประสงค ไดแก คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ พฤติกรรมลกั ษณะนิสยั และทกั ษะทางปญ ญา 2. ดานสมรรถนะหลักและสมรรถนะท่ัวไป ไดแก ความรูและทักษะการส่ือสารการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ การพัฒนาการเรียนรูและการปฏิบัติงาน การทํางานรวมกับผูอื่น การใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร การประยกุ ตใ ช ตัวเลข การจดั การและการพัฒนางาน 3. ดานสมรรถนะวิชาชีพ ไดแก ความสามารถในการประยุกตใชความรูและทักษะในสาขาวชิ าชพี สกู ารปฏิบัตจิ รงิ รวมทัง้ ประยกุ ตสอู าชพี2. นโยบายเนน สง เสริมใหผ ูเ รยี นอาชวี ะมคี ณุ สมบัตหิ รือทกั ษะทส่ี าํ คญั คือ 3R และ 8C นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ใหอาชีวศึกษาท้ังภาครัฐและภาคเอกชนวางแผนการยกระดับคุณภาพวิชาชีพรวมกัน แนวทางการพัฒนากําลังคนดานอาชีวศึกษานั้นเปนเร่ืองสําคัญมากดังจะเห็นไดจากประเทศตาง ๆ ท่ัวโลกใหความสําคัญกับการผลิตกําลังคนท่ีมีคุณภาพและตรงกับความตองการของประเทศ โดยสงเสริมใหผูเรียนและนักศึกษามีคุณสมบัติหรือทักษะที่สําคัญ คือ 3Rและ 8C ไดแ ก 3R คอื • Reading – อานออก • (W)Riting – เขียนได • (A)Rithmatic – มที ักษะในการคํานวณ 8C คือ
8 • Critical Thinking and Problem Solving : มีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยาง มีวิจารณญาณ และแกไขปญ หาได • Creativity and Innovation : คดิ อยางสรางสรรค คิดเชงิ นวัตกรรม • Collaboration Teamwork and Leadership : ความรวมมือ การทํางานเปนทีม และภาวะผนู าํ • Communication Information and Media Literacy : ทักษะในการสื่อสาร และ การรูเทาทันสอ่ื • Cross-cultural Understanding : ความเขาใจความแตกตางทางวัฒนธรรม กระบวนการคิดขา มวัฒนธรรม • Computing and ICT Literacy : ทักษะการใชคอมพิวเตอร และการรูเทาทัน เทคโนโลยี ซึ่งเยาวชนในยุคปจจุบันมีความสามารถดานคอมพิวเตอรและเทคโนโลยี อยางมากหรือเปน Native Digital สวนคนรุนเกาหรือผูสูงอายุเปรียบเสมือนเปน Immigrant Digital แตเ ราตอ งไมอายที่จะเรยี นรูแ มวา จะสูงอายุแลวก็ตาม • Career and Learning Skills : ทกั ษะทางอาชีพ และการเรยี นรู • Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ซึ่งเปนคุณลักษณะพ้ืนฐาน สาํ คญั ของทกั ษะขน้ั ตน ท้งั หมด และเปนคณุ ลกั ษณะท่เี ดก็ ไทยจาํ เปนตองมี3. กฎ ระเบียบ การนาํ ชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) มาใชในการปฏิบัติหนาที่ของครูสายงานการสอน 3.1 หลักเกณฑและวธิ กี ารใหขา ราชการครูและบุคลากรทางการศกึ ษา ตําแหนง ครูมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ สํานักงานคณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) กําหนด16หลักเกณฑและวิธีการใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ (ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.3 /ว 21 ลงวันท่ี 5 กรกฎาคม 2560) เพื่อพัฒนาคณุ ภาพการศึกษา สามารถพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพ มีความสามารถ มีสมรรถนะที่เหมาะสมไดต ามเจตนารมณต ามยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาประเทศ แผนการศึกษาแหงชาติ สมควรกําหนดใหมีการสงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครแู ละบุคลาการทางการศึกษา สายงานการสอน ไดรับการส่ังสมความชํานาญและมีความเชี่ยวชาญในการจัดการเรียนการสอน มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ือง และ
9สงเสริมใหค รปู ระพฤตติ นเปนแบบอยางที่ดี มีวินัย คุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ โดยในหลกั เกณฑแ ละวิธีการไดกําหนดใหครูที่ตองการมีและเลื่อนวิทยฐานะตองมีชั่วโมงปฏิบัติงานตามที่ก.ค.ศ. กําหนด และในชวงปฏิบัติงานตองมีชั่วโมงการมีรวมสวนในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพในแตละปไมน อยกวา 50 ชัว่ โมง 3.2 หลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน สํานักงานคณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) กําหนดหลักเกณฑและวธิ ีการพัฒนาขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (16ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 256016) ครูตองเขารับการพัฒนาโดยการเขา รับการฝกอบรมในหลักสูตท่สี ถาบันครุ พุ ฒั นารบั รองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ. รับรองตอเน่ืองทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 – 20 ช่ัวโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมีช่ัวโมงพัฒนา จํานวน 100 ช่ัวโมง แตหากภายในระยะเวลา 5 ป ช่ัวโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมงสามารถนําช่ัวโมงการมีสวนรวมในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional LearningCommunity: PLC) สว นทเ่ี กนิ 50 ช่ัวโมงในแตล ะป นับรวมเปน จาํ นวนช่ัวโมงการพฒั นาได4. ความหมายของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) หมายถึง การรวมตัว รวมใจ รวมพลัง รว มทํา และรวมเรยี นรูรว มกนั ของครู ผบู รหิ าร และนักการศึกษา บนพื้นฐานวัฒนธรรมความสัมพันธแบบกัลยาณมิตร สูคุณภาพการจัดการเรียนรูท่ีเนนความสําเร็จหรือประสทิ ธผิ ลของผเู รยี นเปนสําคญั และความสขุ ของการทํางานรว มกนั ของสมาชิกในชมุ ชน5. วตั ถุประสงคของชมุ ชนการเรียนรูท างวชิ าชพี (PLC) 1) เพ่ือเปน เคร่ืองมือทชี่ ว ยใหการแลกเปลยี่ นเรียนรมู ปี ระสิทธิภาพ 2) เพ่ือใหเกิดการรว มมือ รวมพลังของทุกฝายในการพัฒนาการเรียนการสอนสูคณุ ภาพของผเู รยี น 3) เพ่ือใหเ กดิ การพัฒนาวิชาชีพครูดวยการพัฒนาผูเรียนชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ(Professional Learning Community : PLC) ถือวาทุกคนคือคนเช่ียวชาญในงานนั้น จึงเรียนรรู วมกันได6. ความเชื่อของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC)
10 1) ยอมรับวาการสอนและการปฏิบัตงิ านของครู มผี ลตอ การเรยี นรขู องผเู รียน 2) ยอมรบั หลักการทีว่ า การเรยี นรขู องครู คอื การเรียนรขู องผเู รียน 3) ยอมรับวา ครูมีความแตกตางกัน 4) ยอมรับวา การสอนบางครั้งตอ งอาศัยความรวมมือ รวมใจ และสัมพนั ธภาพแบบกัลยาณมิตร7. หลักการของชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) หลักการของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี มี 3 หลกั การใหญ ดังน้ี หลักการที่ 1 มั่นใจวาผูเรียนมีการเรียนรู (A focus on learning) เปนแกนของการศึกษาอยางมีรูปแบบไมใชแนใจวาผูเรียนไดรับการสอนเทาน้ัน แตตองม่ันใจวาผูเรียนเรียนรู เปนการยายจุดเนนจากการสอนมาที่การเรียนรูและใหความมั่นใจในความสําเร็จของผูเรียนแตละคน ไมใชเปนเพียงคาํ พดู เทาน้ันแตส ามารถแสดงออกทางปฏิบตั ิไดด วย หลักการท่ี 2 วัฒนธรรมแหงการรวมมือ (A culture of collaboration) เปนการสรางคุณคา ความเช่ือ ความไววางใจในเพื่อนรวมงานในการทํางานรวมกัน เพ่ือทําใหการทํางานมีประสทิ ธิผลมากยิ่งข้ึน เพ่ือแกปญ หาทเี่ กดิ ขึน้ จากการเรียนการสอน หลกั การท่ี 3 เนน ทผ่ี ลลัพธ (A focus of results) คอื ผเู รยี นมีการเรยี นรมู ากขน้ึ8. องคป ระกอบสําคญั ของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) 1) ตอ งมวี ิสยั ทศั นร วมกนั (Shared Vision) หมายถึง มีเปาหมาย ทิศทางเดียวกัน มุงสูการพัฒนาการเรยี นการสอนสคู ณุ ภาพผเู รียน 2) รวมแรง รวมใจ และรวมมือ (Collaborative Teamwork) หมายถึง ตองเปดใจ รับฟงเสนอวิธีการ นาํ สกู ารปฏิบัตแิ ละประเมนิ รว มกัน Open เปด ใจรับและให Care และ Share 3) ภาวะผูนํารวม (Shared Leadership) หมายถึง การทํา PLC ตองมีผูนําและผูตามในการแลกเปล่ียนเรียนรู 4) กัลยาณมิตร (Caring Community) หมายถึง เปนเพ่ือนรวมวิชาชีพ เติมเต็มสวนที่ขาดของแตละคน 5) ตองปรับเปล่ียนวัฒนธรรมองคกร (Supportive Structure) หมายถึง ตองเนนการทํางานท่ีเปดโอกาสการทํางาน ท่ีชวยเหลือกนั มากกวา การสัง่ การ มีช่ัวโมงพูดคุย
119. การแบงระดับของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) PLC สามารถแบงระดบั ได 3 ระดับ คอื ระดบั สถานศกึ ษา ระดบั เครือขา ย และระดบั ชาติโดยแตละลักษณะจะแบง ตามระดับของความเปน PLC ยอย ดังน้ี 1. ระดับสถานศึกษา (School Level) คือ PLC ที่ขับ เคล่ือนในบริบทสถานศึกษา หรือโรงเรยี น สามารถแบง ได 3 ระดับ ยอย (Sergiovanni, 1994) คอื 1.1 ระดบั ผูเรยี น (Student Level) ซ่ึงผูเ รียน จะไดร ับการสง เสรมิ และรว มมือใหเกิดการเรียนรูข นึ้ จากครแู ละเพ่ือนผเู รยี นอ่ืนใหท ํากิจกรรมเพื่อแสวงหาคาํ ตอบท่ีสมเหตุสมผล สําหรับตนผูเรียนจะไดร ับการพฒั นาทกั ษะท่ีสําคญั คือ ทักษะ การเรียนรู 1.2 ระดับผูประกอบวิชาชีพ (Professional Level) ประกอบดวยครูผูสอนและผูบริหารของโรงเรียน โดยใชฐานของ “ชุมชนแหงวิชาชีพ” เช่ือมโยงกับการเรียนรูของชุมชน จึงเรียกว า“ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ” ซึ่งเปนกลไกสําคัญอยางย่ิงที่ทุกคนในโรงเรียนรวมกันพิจารณาทบทวนเรื่องนโยบาย การปฏิบัติ และกระบวนการบริหารจัดการตางๆ ของโรงเรียนใหมอีกคร้ัง โดยยึดหลักในการปรับปรุงแกไขสิ่งเหลานี้ เพ่ือใหสามารถบริการดานการเรียนรูแกผูเรียนไดอยางมีประสิทธผิ ล อีกทง้ั เพอ่ื ใหการปรับปรุงแกไขดงั กลาว นํามาสูการสนับสนุนการปฏิบัติ งานวิชาชีพของครูผูสอน และผูบริหารใหมีคุณภาพและประสิทธิผล สูงยิ่งขึ้น มีบรรยากาศและสภาพแวดลอมของการทํางานทดี่ ี ตอกนั ของทกุ ฝา ย 1.3 ระดบั การเรยี นรขู องชมุ ชน (Learning Community Level) ครอบคลุมถึงผูปกครองสมาชกิ ชุมชนและผูนําชุมชน โดยบคุ คลกลมุ นจ้ี ําเปน ตองมสี ว นเขา มารวมสราง และผลักดัน วิสัยทัศนของโรงเรยี นใหบรรลุผลตามเปาหมาย กลาวคือ ผูปกครอง ผูเรียน ผูอาวุโสในชุมชนตลอดจนสถาบันตางๆ ของชุมชนเหลานี้ ตองมีสวนรวมในการสงเสริมเปาหมายการเรียนรูของชุมชนและ โรงเรียนกลาวคือ ผูปกครองมีสวนรวมทางการศึกษาไดโดยการให การดูแลแนะนําการเรียนท่ีบานของผูเรียนรวมท้ังใหการ สนับสนุนแกครู และผูบริหารสถานศึกษาในการจัดการเรียนรู ใหแกบุตรหลานของตนผอู าวุโสในชุมชนสามารถเปนอาสาสมัคร ถา ยทอดความรู 2. ระดับกลุมเครือขาย (Network Level) คือ PLC ที่ขับเคล่ือนในลักษณะการรวมตัวกันของกลุมวิชาชีพจากองคกร หรือหนวยงานตางๆ ท่ีมุงม่ันรวมกันสรางชุมชน เครือขาย ภายใตวัตถุประสงครวม คือ การแลกเปล่ียนเรียนรู สงเสริม สนับสนุน ใหกําลังใจ สรางความสัมพันธและ
12พัฒนาวิชาชีพรว มกนั อาจมี เปา หมายท่เี ปนแนวคิดรวมกันอยางชดั เจน เพ่ือรวมกันพัฒนาการจัดการเรียนการสอน หลักสตู รการสอนเฉพาะ สามารถแบงได 2 ลักษณะ คอื 2.1 กลุมเครือขายความรวมมือระหวางสถาบัน คือ การตกลงรวมมือกันในการพัฒนาวชิ าชพี ครรู ะหวา งสถาบัน โดยมองวาการรว มมือกนั ของสถาบนั ตา งๆ จะทําใหเกิดพลังการ ขับเคลื่อนการแลกเปลี่ยนเรียนรูทางวิชาชีพ การแลกเปลี่ยน หรือรวมลงทุนดานทรัพยากร และการเกื้อหนุนเปนกัลยาณมิตร คอยสะทอนการเรียนรูซ่ึงกันและกัน กรณีตัวอยางเชน กรณี ศึกษาการจัด PLCเปนกลุมของโรงเรียนในประเทศสิงคโปร เพื่อรวมพัฒนาแลกเปลี่ยนและสะทอนรวมกันทางวิชาชีพเปนตน 2.2 กลมุ เครือขายความรว มมือของสมาชกิ วิชาชีพครู คอื การจัดพ้นื ท่เี ปดกวา งใหสมาชกิวิชาชีพครูท่ีมีอุดมการณรวมกันในการพัฒนาการจัดการเรียนรูของตนเองเพ่ือการเปล่ียนแปลง เชิงคุณภาพของผูเรียนเปนหัวใจสําคัญ สมาชิกท่ีรวมตัวกัน ไมมีเง่ือนไขเกี่ยวกับสังกัด แตจะต้ังอยูบนความมุงมั่น สมัครใจ ใชอุดมการณรวมเปนหลักในการรวมกันเปน PLC กรณีตัวอยาง เชน PLC “ครูเพื่อศิษย” ของมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ (มสส.) ที่สรางพ้ืนท่ีสวนกลางสําหรับวิชาชีพครูใหจับมือรวมกันเปนภาคี รวมพัฒนา “ครูเพ่ือศิษย” มุงสรางสรรคนวัตกรรมการจัดการเรียน รูในแตละพื้นที่ของประเทศไทย (วจิ ารณ พานิช, 2555) เปน ตน 3. ระดบั ชาติ (The National Level) คอื PLC ท่เี กดิ ขึ้นโดยนโยบายของรัฐทมี่ ุงจดั เครือขาย PLC ของชาติ เพื่อขับเคลื่อน การเปลี่ยนแปลงเชิงคุณภาพของวิชาชีพ โดยความรวมมือของ สถานศึกษา และครู ท่ีผนึกกําลังรวมกันพัฒนาวิชาชีพ ภายใต การสนับสนุนของรัฐ ดังกรณีตวั อยา ง นโยบายวสิ ัยทศั นเ พอ่ื ความรว มมอื ของกระทรวงศึกษาธิการประเทศสิงคโปร (MOE) (2009)รัฐจัดใหมี PLC ชาติสิงคโปรเพื่อมุงหวังขับเคลื่อนแนวคิด “สอนใหนอย เรียนรูใหมาก” (TeachLess, Learn more) ใหเ กิดผลสาํ เร็จ เปน ตน10. กระบวนการชุมชนการเรียนทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพมีข้ันตอนการดําเนินการกิจกรรมชุมชนแหงการเรยี นรทู างวชิ าชีพ ประกอบดวย 7 ข้ันตอน ดังน้ี 1) การรวมกลมุ ชมุ ชนแหงการเรยี นรทู างวิชาชีพ
13 การจัดตั้งกลุมชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ นับเปนส่ิงท่ีมีความยากที่สุด เพราะการท่ีจะทําใหคน (ครู) 4-8 คนท่ีมีความสนใจ คานิยม ความเช่ือที่เขากันได ทํางานรวมกันได เปนส่ิงที่ยากมากแตอ งคป ระกอบของกลุมการเรยี นรูว ชิ าชีพ อาจจะมีโครงสรา งเสนอแนะ ดงั นี้ แบบท่ีหนึ่ง เปนการรวมตัวของกลุมครูจํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอนเดียวกันหรือใกลเคยี งกัน และทาํ งานอยูในโรงเรยี นเดยี วกนั แบบท่ีสอง เปนการรวมตัวของกลุมครูจํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอนแตกตา งหลากหลาย แตสอนระดับเดยี วกนั เชน สอนระดบั อนุบาล สอนระดับประถมศึกษา หรือสอนระดับมธั ยมศกึ ษา แตทํางานอยูในโรงเรียนเดียวกัน แบบที่สาม เปนการรวมตัวของกลุมครู จํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอนเดยี วกันแตม ีครูมาจากโรงเรียนที่แตกตางกันตั้งแต 2 โรงเรียน ทําใหการติดตอสื่อสารอาจตองใชการสอื่ สารผา นระบบอเิ ลคทรอนกิ สม าเปน สื่อกลาง แบบท่ีสี่ เปนการรวมตัวของกลุมครู จํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอนแตกตางหลากหลาย แตสอนระดับเดียวกัน และอาจมาจากหลากหลายโรงเรียน การติดตอสื่อสารอาจตองใชการสื่อสารผา นระบบอิเล็กทรอนิกสม าเปนสอื่ กลาง 2) วิเคราะหและระบุปญ หา/สง่ิ ทต่ี องการพัฒนา การกําหนดเปาหมายที่ตองการแกปญหา /ตองการพัฒนา (Goal) หมายถึง พฤติกรรมของผูเรียนที่ไดรับการเลือกจากสมาชิกของกลุมวาจะมุงเปล่ียนแปลงพฤติกรรมน้ันๆ โดยทั่วไปมักจะเลือกพฤติกรรมท่ีเปนปญหาของโรงเรียน หรืออาจเปนพฤติกรรมท่ีเปนอัตลักษณของโรงเรียนพฤติกรรมของผูเรียน หมายถึง การแสดงออกของผูเรียนท่ีเกิดการเปลี่ยนแปลงอยางถาวรตัวอยางเชน ทกั ษะการคิดวิเคราะห ทักษะการคิดเชิงระบบ ทักษะการใชขอมูลเทคโนโลยีสารสนเทศหรือความรับผิดชอบ ความเสียสละ ความเปน ผูนาํ จติ อาสา ความอดทน ความซือ่ สตั ย และอื่นๆสมาชิกชมุ ชนการเรยี นรู จําเปนตองเลือกพฤตกิ รรมเปา หมาย เพอ่ื เปนเปาหมายของการออกแบบการเรียนรู แลวดําเนินการอยางตอเน่ือง เพ่ือทําใหพฤติกรรมเปาหมายนั้นบรรลุผลตามท่ีตั้งเปาไวใหไดมากทสี่ ดุ 3) ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวตั กรรม การออกแบบกลยุทธการจัดการเรียนรู (Learning Management Strategy) สมาชิกของกลุมจะตองเปนเจาภาพ สราง ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู (ออกแบบกลยุทธการเรียนรู) โดยจะตองตอบโจทยปญหาอยางนอย 2 ประการ คือ การตอบโจทยการพยายามทําใหเปาหมายการแกไขปญหา /ตองการพัฒนา บรรลุผลไดมากท่ีสุด และตองตอบโจทยวัตถุประสงคการเรียนรูตามสาระที่สอนในคร้ังนนั้ ๆ ดวย 4) วพิ ากษ แลกเปลย่ี นเรยี นรู และปรับปรุงแกไ ข
14 การรวมกันสะทอนคิดเพื่อการพัฒนากลยุทธการจัดการเรียนรู (Reflection forDevelopment) สมาชิกของกลุมชุมชนการเรียนรูจะตองนําแผนการจัดการเรียนรู ที่เพื่อนคนหน่ึงของกลุมไดออกแบบไปแลวนั้นมาพิจารณาถึงความเปนไปไดของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ความเปนไปไดของโอกาสความสําเร็จท่ีจะสามารถพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรู เปาหมายที่ไดกําหนดรว มกนั ไวแลว รวมถงึ ความเปนไปไดของการเรียนรูที่จะบรรลุวัตถุประสงคการเรียนรูเฉพาะตามสาระในคร้ังนน้ั ๆ ดวย และจะตอ งรวมกันพิจารณาในภาพรวมดวยวา การจัดการเรียนรูคร้ังนั้น มีลักษณะโนมเอียงไปในทางใดทางหนึ่งมากเกินไปหรือไม เชน เนนความรูความจํามากไปจนละเลยกระบวนการคดิ หรือไม แผนการจัดการเรียนรูใหความสําคัญกับการเรียนรูของผูเรียนเปนรายคนดวยไหม เปนตน ผลจากการรว มกนั สะทอ นคิดจากสมาชกิ ทกุ คน จะถกู รวบรวมโดยครูที่เปนเจาภาพ หรือModel Teacher การสอนในครงั้ น้นั นําขอความเห็นทั้งหมดมาประมวล สรุป และปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรูใหมีความสมบูรณ พรอมดําเนินการตอไป ท้ังน้ีกระบวนการสะทอนคิดตามข้ันตอนนี้อาจใชการสื่อสารผานระบบอิเล็กทรอนิกสเขามาชวยการจัดการดวยก็ได จะทําใหการทํางานส่ือสารระหวางสมาชกิ กลุมสะดวกรวดเร็วมากขึ้นดว ย 5) จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม ปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูและสังเกตการณกระบวนการปฏิบัติจริง (LearningActivities and Observation) หลังจากแผนการจัดการเรียนรูไดรับการปรับปรุงจากการสะทอนคิดของสมาชิกกลุม จะถูกนําสูการปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูในหองเรียนจริง และระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนรู จะตองมีเพ่ือนสมาชิกอยางนองหน่ึงคนหรือมากกวา รวมสังเกตการณการจัดกิจกรรมการเรียนรู โดยจะตองมีบันทึกภาคสนาม (Field Note) ของการสังเกตการสอนอยางเปนระบบ และควรตองมีการบันทึกเปนวีดิทัศนโดยเฉพาะชวงเวลาที่สําคัญของแผนการจัดการเรียนรูทง้ั นส้ี ่ิงที่ควรตองบนั ทึกไวระหวางการสงั เกตการสอน ควรประกอบดว ย 1)ขอ มูลพนื้ ฐานของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ไดแก กลุมสาระที่สอน เรื่อง กลุมผูเรียนวันท่ีเวลาเร่ิม เวลาส้ินสุด ลักษณะสภาพท่ัวไปของสถานท่ีจัดการเรียนรู อุปกรณ ส่ือสิ่งอํานวยความสะดวก สง่ิ รบกวน เปนตน 2) บรรยากาศการเริ่มตน การเรียนการสอน ปฏิสมั พันธร ะหวางครูกับผเู รียน 3) การจดั การเรียนการสอน เปนไปตามลําดับของแผนการจัดการเรียนรูหรือไม หากไมเปน ไปตามแผน อะไรเปนสาเหตุ และครูดําเนนิ การอยางไรตอไป สงผลทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูที่ดีขนึ้ หรือสบั สน 4) มีผูเรียนที่แสดงพฤติกรรมวาไดเกิดการเรียนรู ที่เปนไปตามเปาหมายของการเรียนการสอนบางหรือไม และมีผูเรียนท่ีแสดงวายังไมเกิดการเรียนรูตามเปาหมายบางหรือไม จํานวนสดั สวนระหวา งผูเ รียนทัง้ สองกลุม เปน อยางไร
15 5) ครูมีการดําเนินการอยางไรกับผูเรียนท่ีแสดงออกวาไดเรียนรูเรื่องน้ันแลว และครูดาํ เนนิ การอยางไรกบั ผูเรียนทยี่ งั ไมส ามารถเรียนรเู ร่อื งนน้ั ได 6) ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน มีอะไรท่ีเปนการปฏิบัติที่ดีควรรักษาไวและอะไรท่เี ปน จดุ ออนทีค่ วรไดรบั การแกไขบา ง 6) ประเมินผล/ สะทอ นการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การสบื เสาะ สรุปผลการปฏิบัติเพ่ือการพัฒนา (Debrief) สมาชิกกลุมการเรียนรูจะตองมารวมตัวกนั สบื เสาะ ตง้ั คําถาม สะทอนคิดตอ ผลการปฏิบัติการสอนที่ผานไปแลว โดยมุงตอบคําถามอยางนอย 4 ประเดน็ คอื 1) ผเู รยี นไดเ รยี นรแู ละเกิดพฤตกิ รรมตามเปา หมายท่ีตง้ั ไวมากนอยเทา ใด 2)รูไดอยางไรวาผูเรียนเหลาน้ันเกิดการเรียนรู และ/หรือมีพฤติกรรมบรรลุตามเปาหมายนั้นแลว 3) ผูเรียนท่ีไมสามารถเรียนรูและยังไมบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมาย จะทําอยางไรกับผเู รยี นกลมุ น้ตี อ ไป 4) ผูเรียนที่เกิดการเรียนรูและบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมายแลว จะทําอยางไรตอไปกับผูเรียนกลุมน้ีสมาชิกของกลุมตองรวมกันแสดงความคิดเห็นเพ่ือใหครูท่ีเปนเจาภาพ สรุปผลการจัดการเรียนรูท่ีตอบคําถามท้ัง 4 ประเด็น รวมถึงสิ่งท่ีเปนแนวการปฏิบัติที่ดี และสิ่งที่เปนจุดออนท่ีควรไดรับการปรับปรุงในโอกาสตอไป 7) สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผลเรียนรูจากการปฏิบัติการนําสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมตอไป(Next Step) ครูท่ีเปนเจาภาพ หรือ Model Teacher การจัดการเรียนรู จะตองนําผลสรุปท่ีไดรวบรวม บนั ทึกผลไวใหเรยี บรอยอยางเปนทางการ โดยจะมกี ารดําเนนิ การอยางนอ ย 2 เปา หมาย คอื 1) บันทึกไวเพื่อเปนพัฒนาการของการพัฒนาการจัดการเรียนรูสูเปาหมายที่ไดกําหนดไวรวมกัน (Goal) เพื่อสะทอนวากวาจะสามารถพัฒนาลูกศิษยใหบรรลุตามพฤติกรรมเปาหมายไดน้ันมีบทเรียนที่ไดเรียนรูรวมกันอยางไรบาง สวนนี้จะเปนขอมูลสําคัญที่มีคุณคาอยางยิ่ง และถือเปนงานวิจัยในช้ันเรยี นที่มีคณุ ภาพมาก 2) ผลที่ไดจากการสรุปจะตองนําไปสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหม ซ่ึงเช่ือม่ันวาการจัดการเรยี นรูจะมีความแมน ตรงและมีประสิทธภิ าพมากกวาเดิม การเริ่มดําเนนิ การวงรอบใหมข องการจดั กจิ กรรมกลุมชุมชนการเรียนรูรวมกัน รอบที่ 2 รอบท่ี 3 และรอบตอๆ ไป และทุกๆ วงรอบ หากนํามารอยเรื่องอยางเปนระบบจะกลายเปนพัฒนาการเร่อื งเลา การพฒั นาการจัดการเรยี นรูท ม่ี ีความเฉพาะเจาะจงของผูเ รยี นโรงเรยี นนน้ั ๆ ไดอยางแจมชัด
16และการปฏิบัติลักษณะเชนนี้จะสรางความเขมแข็งของกลุมเรียนรูวิชาชีพมากยิ่งข้ึน และจะมีความเปน “ครูมอื อาชีพ” มากข้นึ อยางแนน อน11. ประโยชนการพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) 1) ชว ยลดความโดดเด่ียวใหก ับงานครู จากเดิมท่ีครแู ตละคนตางคดิ ตา งทํา ตางแกปญหา ขาดการปรึกษาหารือกัน เปลีย่ นมาเปน เพ่ือนและเครือขายในการทาํ งานรว มกัน โดยมเี ปาหมายอยางเดียวกันคือพัฒนาคุณภาพของผูเรยี น 2) เพ่ิมความรูสึกผูกพันตอพันธกิจและเปาหมายของสถานศึกษา ซึ่งเน่ืองมาจากการมเี พ่ือนมเี ครือขายและการทํางานรวมกนั กอใหเ กิดความผูกพันตอกนั 3) เพ่ิมความกระตือรือรนในการปฏิบัติงานใหบรรลุภารกิจ เน่ืองจากกระบวนการของ PLCเริ่มจากการสรางวิสัยทัศนรวม คานิยมรวม และเปาหมายรวม สงผลใหครูเห็นเปาหมายชัดเจนและยอมรบั ในเปา หมายดังกลาว 4) สอนในชั้นเรียนไดผลดีย่ิงขึ้นท้ังนี้เพราะครูมีการเรียนรูมากขึ้น ไดเห็นตัวอยางท่ีดีในการจัดการเรียนการสอนของเพ่ือนครูซ่ึงสามารถนํามาประยุกตในชั้นเรียนของตนเองทําใหการเรียนการสอนไดผ ลดยี ง่ิ ข้ึน 5) รับทราบขอมูลสารสนเทศที่จําเปนตอวิชาชีพไดกวางขวาง รวดเร็วข้ึน เนื่องจาก (PLC)ชว ยใหเกิดเครอื ขา ยและการสือ่ สารท่กี วา งขวางทั่วถึงยง่ิ ขน้ึ 6) กอใหเกิดแรงบันดาลใจท่ีจะพัฒนาและอุทิศตนเพื่อศิษย ซึ่งเปนผลจากการมีคานิยมรวมวสิ ัยทัศนรวมและการเหน็ ตัวอยางที่ดขี องเพ่อื นครู 7) ชวยใหอัตราการลาหยุดงานนอยลงเม่ือเทียบกับสถานศึกษาท่ีไมมีชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ทั้งนี้เพราะโรงเรียนที่ใชกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ชวยใหครูมีความเปนกลั ยาณมิตร เออื้ อาทรและชว ยเหลือเกือ้ กลู ตอกัน 8) ครูปรับเปล่ียนวิธีการจัดการเรียนรูใหเหมาะสมกับผูเรียนไดดีกวาสถานศึกษาที่ไมมีกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ซึ่งเปนผลจากสภาพแวดลอมและบรรยากาศและการเรยี นรูจากเพ่ือนครูดว ยกนั12. บทบาทผูบริหารในกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 1) กาํ หนดวิสัยทัศน เปาหมาย (Purpose Statement) คา นยิ มหลกั (Core Value) รวมกับครู
17 2) สรางขวัญและกําลังใจ ใหครูมีทัศนคติที่ดี เกิดการเปล่ียนแปลงวัฒนธรรมในการเรียนรูตามวัตถปุ ระสงคชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 3) สนับสนนุ การจัดใหครูเขา รับการอบรมพฒั นาความรเู กีย่ วกับชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 4) ประสานความรวมมอื กับชมุ ชนและสถานประกอบการ 5) จดั หางบประมาณ เพอ่ื สนับสนนุ กิจกรรมชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) 6) วางแผนและกําหนดแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) สูการปฏิบตั จิ ริงท้งั ระบบการศกึ ษาปกตแิ ละทวภิ าคี 7) นิเทศ ติดตาม ประเมินผลการขับเคลอ่ื นกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 8) แสวงหาแนวทางแกปญหารวมกันระหวางผบู ริหาร ครู และผูท เี่ กย่ี วขอ ง 9) ทบทวนผลการปฏิบัตทิ ่ีไดรว มกันวางแผนพัฒนาอยางสมํา่ เสมอ 10) สนับสนนุ กจิ กรรมการเผยแพรส สู าธารณะและสรา งเครือขาย13. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) 1) กําหนดวิสัยทัศน เปาหมาย (Purpose Statement) คานิยมหลัก (Core Value) รวมกับผูบรหิ ารและครู 2) เขา รบั การอบรมพัฒนาความรูเ ก่ยี วกบั ชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 3) สรางกลุมชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 4) เขียนแผนการดําเนินการ 5) เลอื กปญ หาหรือสง่ิ ทีต่ อ งการพฒั นาแลวนํามาเปนเปาหมายรายภาคเรียน 6) ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู 7) สะทอนแผนการจัดการเรยี นรู 8) ปฏิบัตกิ ารสอน และสงั เกตการณจดั การเรยี นการสอน 9) ประชมุ สรุปผลการสงั เกตชัน้ เรียน 10) สรปุ สงั เคราะหประเดน็ ทไ่ี ดเรยี นรูจากการจดั กิจกรรม 11) แลกเปล่ยี นเรียนรูรวมกันและเผยแพรสูส าธารณะและสรางเครือขายอยางตอเนื่อง14. เทคนคิ หรอื เคลด็ ลบั ทจี่ ําเปนในการเสรมิ กระบวนการชมุ ชนแหง การเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 1. ทกั ษะการฟง
182. เร่ืองเลา เรา พลัง3. การวเิ คราะหป ญ หาและแนวทางการแกป ญ หา4. AAR (After Action Review: AAR) ทบทวนผลการปฏบิ ตั งิ าน5. ระดับการพัฒนาของผเู รียน6. ICT
บทท่ี 3 การดําเนนิ การชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา การดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถ นํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษามีขน้ั ตอนในการดําเนินการตามกระบวนการชุมชนการเรยี นการเรียนรทู างวิชาชีพ(PLC) ประกอบดวยข้ันตอนตางๆ ดงั นี้ 1. ดานการบริหารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC)ในสถานศกึ ษา ประกอบดวย 1. แตงตั้งคณะกรรมการขบั เคลอ่ื นกระบวนการ PLCของสถานศึกษา 2. ประชมุ คณะกรรมการขับเคลอ่ื นกระบวนการ PLC ในสถานศกึ ษา 3. จัดประชมุ สรางความรูความเขาใจใหกบั ครูในสถานศึกษาและผทู ีเ่ ก่ยี วขอ ง 4. สงเสริมสนบั สนุน กํากับติดตาม และรายงานผล 2. ดา นการดําเนนิ การชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษาประกอบดวย 7 ขนั้ ตอน ดงั น้ี 1. การรวมกลมุ ชมุ ชนแหง การเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 2. วิเคราะหแ ละระบปุ ญหา/ส่ิงทีต่ อ งการพัฒนา 3. ออกแบบและจัดทาํ แผนการจัดการเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม 4. วิพากษ แลกเปล่ียนเรยี นรู และปรับปรุงแกไ ข 5. จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 6. ประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการเรียนร/ู กิจกรรม/นวัตกรรม 7. สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวัตกรรม
181. ดานการบริหารจดั การชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา ในดานการบริหารจดั การของสถานศึกษา ใหส ถานศกึ ษาดําเนนิ การ ดงั นี้ 1. แตงต้ังคณะกรรมการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ในสถานศึกษา สถานศึกษาแตงต้ังคณะกรรมการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ระดบั สถานศกึ ษา รายละเอียดคําสั่งการแตงต้ังคณะกรรมการ ดังตัวอยางภาคผนวก ก เพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (ProfessionalLearning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษาได ตัวอยางคําส่ังแตงตั้งคณะกรรมการภาคผนวก ก 2. ประชุมคณะกรรมการขบั เคลอ่ื นกระบวนการ PLC ในสถานศกึ ษา ประชุมคณะกรรมการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษาเพื่อกําหนดนโยบาย แผนการดําเนินการ สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมทั้งกํากับติดตาม และรายงานผลการดาํ เนนิ การชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษาเพื่อใหครูในสถานศึกษา มีแนวทางการในปฏิบัติ เชน การกําหนดแบบฟอรมที่เปนมาตรฐานของสถานศึกษาบางแบบ (ตามตัวอยา งในภาคผนวกในแตละขั้นตอนของการดาํ เนนิ การ PLC ซ่งึ สามารถพิจารณาเลือกมากําหนดได) กําหนดปฏิทินการดําเนนิ การชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ของสถานศึกษา รายละเอียดการจัดทาํ ปฏทิ นิ ดังอยา งภาคผนวก ก 3. จัดประชมุ สรางความรคู วามเขาใจใหก ับครใู นสถานศึกษาและผทู ีเ่ กีย่ วของ จัดประชุมครูในสถานศึกษาและผูท่ีเก่ียวของใหมีสรางความรูความเขาใจเก่ียวกับการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา นโยบาย แผนการดําเนินการ สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมทั้งกํากับติดตาม และรายงานผลการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมท้ังกํากับติดตาม และรายงานผลการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา วิธีการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครู และอ่ืนๆที่เก่ียวของเพ่ือครูและสถานศึกษาดาํ เนินการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ไดไ ปในทศิ ทางเดียวกนั และบรรลุวตั ถุ 4. สงเสริมสนับสนนุ กาํ กับติดตาม และรายงานผล
19 สถานศึกษาควรสงเสริม สนับสนุน อํานวยความสะดวก และใหคําแนะในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ใหประสบความสําเร็จ เชน สนับสนุนดานการนําเทคโนโลยีสานสนเทศมาใชในการบันทึกขอมูล สรางแรงจูงใจกระตุนครูใหมีกําลังใจในการจัดทํารวมแกปญหา สนับสนุนการสรางความรูความเขาใจ หรือพัฒนาใหครูมีความรูในการสรางเคร่ืองมือหรือนวัตกรรมที่เกี่ยวของที่จําเปนในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)นอกน้ีใหสถานศึกษากํากับติดตาม และรายงานผลการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ในสถานศึกษาเพอ่ื การพัฒนาปรับปรงุ ตอ ไป2. ดานการดําเนินการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษาขน้ั ตอนท่ี 1 การรวมกลมุ ชมุ ชนแหง การเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 1.1 จาํ นวนและกลมุ บคุ คลทีร่ วมกลุม การรวมกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาจาก ครู บุคลากรทางการศึกษาตัวแทนสถานประกอบการ ปราชญชาวบาน และผูเกี่ยวของ ที่มีความสนใจ คานิยม และมีความเช่ือในทิศทางเดียวกนั โดยมกี ารรวมครูจาํ นวน 4-8 คน โดยลกั ษณะรวมกลุมครทู ําไดห ลายแบบ เชน 1) แผนกวชิ าเดียวกนั หรอื ใกลเ คยี งกนั และทํางานอยูในสถานศึกษาเดียวกนั 2) แผนกวิชาแตกตาง หลากหลาย แตสอนระดับเดียวกัน เชน ระดับ ปวช. ปวส.ปรญิ ญาตรี แตทาํ งานอยใู นสถานศกึ ษาเดยี วกัน 3) แผนกวชิ าเดยี วกนั แตม ีครูมาจากสถานศกึ ษาทแ่ี ตกตางกนั ตัง้ แต 2 สถานศึกษาการตดิ ตอ สือ่ สารอาจตองใชก ารสอ่ื สารผานระบบอิเล็กทรอนิกส 4) แผนกวชิ าแตกตา ง หลากหลาย แตสอนระดับเดียวกนั และอาจมาจากหลากหลายสถานศกึ ษา การตดิ ตอส่ือสารอาจตองใชการสื่อสารผา นระบบอเิ ล็กทรอนิกส การรวมกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ สามารถเชิญบุคลากรทางการศึกษา ตัวแทนสถานประกอบการ ปราชญช าวบาน และผเู กีย่ วขอ งเขารวมกลุมได 1.2 บทบาทของสมาชิกในกลมุ ชมุ ชนแหงการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) บทบาทของสมาชิกในกลุมกระบวนการชุมชนแหงการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)แบง ได ดังนี้ 1) ผูอํานวยความสะดวก
20 - รกั ษาระดบั การมีสวนรวมของสมาชกิ - ควบคมุ ประเด็นการพูดคยุ - ย่วั ยุใหเกดิ การแลกเปลีย่ นเรยี นรูโดยใหท ุกคนแสดงความคิดเห็น 2) สมาชกิ - เปด ใจรบั ฟง และเสนอความคิดเห็นอยางสรางสรรค - รบั แนวทางไปปฏิบัติและนําผลมาเสนอ พรอมตอยอด 3) ผูบนั ทึก - สรปุ ประเด็นการสนทนาและแนวทางแกป ญหา พรอ มบนั ทกึ Logbook ในขนั้ ตอนนเ้ี มื่อรวมกลมุ ไดแ ลวใหด ําเนนิ การขอจดั ตั้งกลมุ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)โดยจดั ทาํ บนั ทึกถึงสถานศึกษาขอจดั ต้ังกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ตามแบบฟอรมตัวอยางในภาคผนวก ก และตามชวงเวลาทส่ี ถานศึกษาตนสังกดั กําหนด และกําหนดนัดประชมุ เพื่อเร่ิมข้ันตอนที่ 2ขัน้ ตอนท่ี 2 วเิ คราะหและระบุปญหา/ส่ิงท่ีตอ งการพัฒนา เม่ือไดรับคําส่ังแตงต้ังกลุม PLC ใหกลุมสมาชิกใน PLC จัดประชุมโดยรวมกันดําเนินการดงั น้ี 2.1 เลอื กบทบาทในกลมุ PLC ใหสมาชิกกําหนดหรือเลือกวาใครจะเปนบทบาทใดในการการประชุมครั้งนี้ซ่ึงไดแก ผูอํานวยความสะดวก สมาชิก หรือ ผูบันทึก เมื่อไดกําหนดบทบาทหนาท่ีในการดําเนินการประชมุ แลวใหสมาชิกดําเนนิ การตามบทบาทหนา ที่ 2.2 คนหาปญหา หรอื สิ่งที่ตองพัฒนา สมาชิกในกลุมรวมกันวิเคราะหสภาพปญหาการจัดการเรียนรู คุณภาพผูเรียนสมรรถนะ หรือสิ่งท่ีตองการพัฒนาผูเรียน ไดแก ดานความรู ทักษะ และคุณลักษณะที่พึงประสงคหรือวิเคราะหสภาพปญหาแบงออกเปนดานการจัดการเรียนการสอน ดานคุณลักษณะที่พึงประสงคดานวัตกรรมทางการศึกษา ดานอ่ืนๆเกี่ยวกับอาชีวศึกษา ดวยวิธีการที่หลากหลาย และสรุปเปนประเด็นปญหาหรือประเด็นที่จะพัฒนา พรอมเรียงลําดับสําคัญเพื่อนํามาแกไข หรือกําหนดเปนเปาหมายของการดําเนนิ การพัฒนาคณุ ภาพผเู รยี น 2.3 หาสาเหตแุ ละแนวทางแกไข
21 นําประเด็นปญหาหรือประเด็นที่จะพัฒนาที่สําคัญมาศึกษาวิเคราะหหาสาเหตุที่แทจริงของปญหา จากการกลุมอภิปราย เนนไปที่การสอน/การฝกปฏิบัติ/ของครูเปนอันดับแรก เชนผูเรียนขาดความรับผิดชอบ ผูเรียนขาดทักษะในการปฏิบัติ ผูเรียนขาดความคิดสรางสรรคซ่ึงเปนปญหาสําคัญรวมกันตอไปรวมกันหาแนวทางแกไข “ยึดปญหาของที่ผูเรียนเปนสําคัญ”ใชประสบการณของครู งานวิจัย หรือแหลงอื่นๆ ที่มีการเสนอแนวทางไวแลว จากนั้นสรุปแนวทางการแกปญหาเรยี งความสาํ คัญตามบริบทของสถานศึกษา 2.4 สรุปผลการวเิ คราะหและระบปุ ญหา/ส่ิงที่ตอ งการพัฒนา แนวทางแกไข โดยสรุปลงในแบบบันทกึ การคน หาปญหา และแบบบนั ทกึ แนวทางแกป ญหารายละเอียดดงั ภาคผนวก ข ในข้ันตอนท่ี 2 นี้ ครูที่เปนเจาภาพหลักในหัวขอปญหาที่เลือก จะเรียกวาเปน ModelTeacher สวนสมาชิกในทีมคนที่ไมไดเปนเจาภาพ เรียกวา Buddy Teacher โดยรวมกันระบุปญหาแนวทางการแกปญหา ตามตัวอยางแบบบันทึกในภาคผนวก ข หลังจากนั้น ใหสมาชิกในทีมรวมกันกาํ หนดแผนปฏบิ ตั กิ ารชุมชนแหงการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ตามรายละเอยี ดดงั ภาคผนวก ขข้นั ตอนที่ 3 ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การเรยี นรู/กิจกรรม/นวตั กรรม เม่ือเลือกปญหาในขั้นตอนที่ 2 ไดแลว ให Model Teacher จัดเตรียมแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม (แผนการจัดการเรียนรูใชตามที่สถานศึกษากําหนด) ท่ีนํามาใชในการแกปญหาหรือพัฒนาคุณภาพผูเรียน มาใหสมาชิกในกลุมรวมกันออกแบบและจัดทําแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม ในการแกปญหาหรือพัฒนาคุณภาพผูเรียนเพื่อใหเปาหมายในการแกปญหาหรือการพัฒนาบรรลุผลไดมากท่ีสุด และบรรลุวัตถุประสงคการเรียนรูดานความรู ทักษะและคุณลักษณะท่ีพึงประสงค หลังจากนั้นนําแนวทางการที่สรุปเพื่อใชแกปญหารวมกัน มาออกแบบแผนงาน แผนการสอน โดยคํานึงถึงวิธีการจัดการเรียนรูไดหลากหลายรูปแบบตามลักษณะปญหาลักษณะผูเ รียน และบริบทของสถานศึกษา ซง่ึ ในขัน้ ตอนนกี้ ลมุ PLC สามารถเชิญผูเชี่ยวชาญ ปราชญชาวบาน บุคลากรในสถานประกอบการ บุคลากรทางการศึกษา ผูบริหาร หรือผูที่มีสวนเกี่ยวของมารว มใหคําแนะนาํ ในการออกแบบและจัดทาํ แผนการจดั การเรยี นร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม ในขั้นตอนน้ีสามารถศึกษาตัวอยางหัวขอการเขียนแผนการสอน ดังตัวอยางในภาคผนวก ขแบบเขียนแผนการสอน
22ขนั้ ตอนที่ 4 วพิ ากษ แลกเปลยี่ นเรียนรู และปรับปรุงแกไ ข 4.1 สมาชิกรวมกันสะทอนคิด วิพากษ แลกเปลี่ยนเรียนรู ในแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม ท่ีกลุมไดออกแบบไปแลวน้ัน มาพิจารณาถึงความเปนไปไดของการจัดกิจกรรมการเรยี นรู ความเปนไปไดของโอกาส ความสําเร็จที่จะสามารถพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนตามเปาหมายท่ีไดกําหนดรวมกันไวแลว รวมถึงความเปนไปไดของการเรียนรูที่จะบรรลุวัตถุประสงคการเรยี นรเู ฉพาะตามสาระ ในคร้งั น้นั ๆ ดวย 4.2 ผลจากการรวมกันสะทอนคิดจากสมาชิกทุกคน จะถูกรวบรวมโดย ModelTeacher ในคร้ังนั้นมาประมวล สรุป และปรับปรุง แผนการจัดการเรียนรูใหมีความสมบูรณพรอมดําเนินการตอ ไป กระบวนการสะทอนคิดตามขั้นตอนนี้ กลุม PLC สามารถเชิญผูเชี่ยวชาญ ปราชญชาวบาน บุคลากรในสถานประกอบการ บุคลากรทางการศึกษา ผูบริหาร หรือผูท่ีมีสวนเก่ียวของมารว มสะทอ นคดิ วพิ ากษ แลกเปลย่ี นเรยี นรู แผนการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การสะทอนคิด วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู อาจใชการส่ือสารผานระบบอิเล็กทรอนิกสจะทําใหการทํางานส่ือสารระหวางสมาชิกกลุมสะดวกรวดเร็วมากขึ้นแนวทางวิพากษสรุปประเด็นการพิจารณา ดงั นี้ 1) ความสอดคลอ งครอบคลุมของวตั ถุประสงค 2) กิจกรรมผูเรียนมีความเหมาะสม เปน ไปได และความสอดคลอ งวัตถุประสงค 3) กิจกรรมครูมีความเหมาะสม เปนไปได และความสอดคลองวตั ถปุ ระสงค 4) เทคโนโลยีและสอ่ื การสอนมคี วามเหมาะสม และความสอดคลอ งวัตถุประสงค 5) การวัดและประเมนิ ผลมีความถกู ตอ ง เหมาะสม ชัดเจนสอดคลองวตั ถปุ ระสงค 6) กจิ กรรมขั้นนํา มคี วามเหมาะสม เปน ประโยชน เปน ไปได 7) กิจกรรมข้ันสอน มคี วามเหมาะสม เปน ประโยชน เปนไปได 8) กจิ กรรมข้นั สรปุ มคี วามเหมาะสม เปนประโยชน เปน ไปได ในขัน้ ตอนนสี้ ามารถดําเนินการตามแบบตวั อยา ง รายละเอียดดังภาคผนวก ข
23ขนั้ ตอนที่ 5 จดั การเรียนรู /กิจกรรม /นวตั กรรม หลังจากแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม /นวัตกรรมไดรับการปรับปรุงจากการสะทอนคิดของสมาชกิ กลุมแลว 5.1 ให Model Teacher นาํ สกู ารปฏิบตั กิ ารจัดกิจกรรมการเรยี นรูใ นหองเรียนจรงิ 5.2 ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนรูจะตองมีเพ่ือนสมาชิกในทีม (Buddy Teacher)อยางนองหน่ึงคนหรือมากกวา รวมสังเกตการณกระบวนการปฏิบัติจริง (Learning Activities andObservation) การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยจะตองมีบันทึกภาคสนาม (Field Note) ของการสังเกตการสอนอยา งเปนระบบ และควรตองมีการบันทึกเปนวีดิทัศนโดยเฉพาะชวงเวลาท่ีสําคัญของการจัดกิจกรรมการเรยี นรูท้ังนีส้ ง่ิ ที่ควรตองบนั ทกึ ไวร ะหวางการสังเกตการสอน ควรประกอบดว ย 1) ขอมูลพ้ืนฐานของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ไดแก แผนกวิชาที่สอน รายวิชาเร่ือง กลมุ ผูเ รยี น วันที่ เวลาเริ่ม เวลาสิ้นสุด ลักษณะสภาพท่ัวไปของสถานท่ีจัดการเรียนรูอุปกรณส่ือสิ่งอาํ นวยความสะดวก ส่งิ รบกวน เปน ตน 2) บรรยากาศการเร่มิ ตนการเรยี นการสอน ปฏิสมั พนั ธร ะหวางครูกับผเู รียน 3) การจัดการเรียนรู เปนไปตามลําดับของแผนการจัดการเรียนรูหรือไม หากไมเปนไปตามแผน อะไรเปนสาเหตุและครูดําเนินการอยางไรตอไป สงผลทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูท่ีดีข้นึ หรอื สับสน 4) มีผูเรียนที่แสดงพฤติกรรมวาไดเกิดการเรียนรูท่ีเปนไปตามเปาหมายของการเรียนการสอนบา งหรือไม และมีผเู รียนทแ่ี สดงวา ยังไมเกิดการเรียนรูตามเปาหมายบางหรือไม จํานวนสัดสวนระหวางผูเรียนทง้ั สองกลุม เปนอยา งไร 5) ครูมีการดําเนินการอยางไรกับผูเรียนที่แสดงออกวาไดเรียนรูเร่ืองนั้นแลว และครดู าํ เนินการ อยางไรกบั ผูเ รียนท่ียงั ไมส ามารถเรียนรเู รือ่ งนัน้ ได 6) ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนรู มีอะไรที่เปนการปฏิบัติท่ีดีควรรักษาไวและอะไรทเ่ี ปนจดุ ออนท่ีควรไดรบั การแกไ ขบา ง รายละเอียดการสังเกตการสอน กาบันทึกหลังสอน แบบรายงานผลการสังเกตการสอนดังตวั อยางภาคผนวก ข
24ขั้นตอนท่ี 6 ประเมนิ ผล/ สะทอ นการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการเรียนร/ู กจิ กรรม/นวัตกรรม ดาํ เนนิ การดังนี้ 6.1 Model Teacher จัดประชุมรวมกับสมาชิกในกลุม PLC และนําหลักฐานตางๆ ในการจัดสอน เชน Google Class room บันทึกหลังการสอน วีดิโอบันทึก การสอน เปนตน นําเสนอในการประชมุ 6.2 สมาชิกในกลุม PLC รว มกันอภิปรายต้ังคําถาม สะทอนคิดตอผลการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรมการสอนที่นําไปใชแกปญหา โดยหาขอดี ขอดวย ผลการสอนบรรลุวัตถุประสงคหรอื ไม ตองปรบั เพมิ่ ลด ในประเดน็ ใดโดยมงุ ตอบคําถามอยา งนอย 4 ประเดน็ คอื 2.1 ผเู รยี นไดเ รยี นรูและเกดิ พฤติกรรมตามเปาหมายท่ตี ้งั ไวมากนอยเทาใด 2.2 รูไดอยางไรวาผูเรียนเหลาน้ันเกิดการเรียนรูและ/หรือมีพฤติกรรมบรรลุตามเปาหมายนนั้ แลว 2.3 ผเู รยี นทไี่ มสามารถเรียนรูและยังไมบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมาย จะทําอยางไรกับผูเรียนกลุมนต้ี อ ไป 2.4 ผูเรียนท่ีเกิดการเรียนรูและบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมายแลว จะทําอยางไรตอ ไปกับ ผเู รยี นกลมุ น้ี สมาชิกของกลุมตองรวมกันแสดงความคิดเห็นเพื่อใหครูที่เปนเจาภาพ สรุปผลการจดั การเรียนรู ทีต่ อบคาํ ถามท้งั 4 ประเด็น รวมถึงส่ิงที่เปนแนวการปฏิบัติที่ดีและส่ิงที่เปนจุดออนทค่ี วรไดรับการปรบั ปรงุ ใน โอกาสตอไป 6.3 Model Teacher + Buddy Teacher + สมาชิกกลุม PLC รวมกันลงมติผลท่ีประชุม 6.4 Model Teacher สรุปรูปแบบ/วิธีการ/กิจกรรม ท่ีปรับปรุงแกไขแลวในขั้นตอนใชแกป ญ หาท่ตี ามมตปิ ระชุม สรุปผลรูปแบบวิธีการดําเนินการ Model Teacher ดําเนินการสรุปรูปแบบ/วิธีการ/กจิ กรรม การสรปุ มี 2 แนวทาง ดงั นี้ 1. หากกิจกรรมตามวิธีการ/นวัตกรรมที่กลุม PLC ปรับปรุงแลวนําไปทดลองใชแลวหากไมสามารถแกปญหาไดตามวัตถุประสงคที่ตั้งไว ตองปรับปรุงตามมติท่ีของกลุม PLC แลวไปใชปฏิบัตกิ ารสอนในรอบใหม
25 2. หากกิจกรรมตามวิธีการ/นวัตกรรมที่กลุม PLC ปรับปรุงแลวนําไปทดลองใชแลวบรรลตุ ามวัตถปุ ระสงคต้งั ไว สมารถนาํ มาทดลองใชในรอบท่ี 2 และ 3 แลวจึงนําไปเผยแพร แนวทางการสะทอ นการจัดการเรียนรู/กจิ กรรม/นวตั กรรม แนวทางการสะทอนการจดั การเรยี นร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม แบง เปน ประเด็นไดด งั นี้ 1) ประเด็นดานผูเรียน - คําตอบ คาํ พูด ปฏิกริ ิยา พฤติกรรม การแสดงออก หลักฐานผลงานตางๆที่แสดงถึงความรูความเขาใจ กระบวนการคิด กระบวนการเรียนรู และผลการเรียนตางๆของผูเรียน โดยเฉพาะอยางย่ิงที่แสดงถึงความรู ความคิด ความเขาใจที่ไมถูกตอง หรือผิดพลาด ความกระตือรือรน การมีสวนรว ม - การสังเกตผเู รยี นบางรายเปน รายบุคคลท่มี คี วามโดนเดน นาสนใจ (ท้ังในดานบวกและดา นลบ) - ตัวอยางของวิธีการที่ผูเรียนสรางความเขาใจผานการอภิปรายและกิจกรรม สังเกตความหลากหลายของวธิ กี ารท่ผี ูเรยี นใชแ กปญ หา ฯลฯ 2) ประเดน็ ดานกจิ กรรม - ลกั ษณะ ความเหมาะสม ประสทิ ธภิ าพของกิจกรรม ขนั้ ตอนของกระบวนการเรยี นการสอน วิธีการสอน เทคนิคการสอนตางๆ ท้ังท่ีดี มีประสิทธิภาพและที่เปนปญหา/อุปสรรคตอการเรยี นรูของผเู รียน หรือไมเออื้ ตอ การเรียนรูเทา ทคี่ วร - การจัดลาํ ดับขน้ั ตอนและความตอ เนือ่ งของกิจกรรม - ความเหมาะสม สอดคลอ งของจุดประสงค กจิ กรรมการเรยี นรู และการวัดและประเมนิ ผล - การบรหิ ารจดั การช้ันเรยี น การจดั ชน้ั เรยี น วธิ กี ารคมุ ชนั้ เรียน หรือการจดั กลมุ เพื่อทํากจิ กรรม - กิจกรรมการเรียนการสอนสนับสนุนการมีปฏิสัมพันธ/การแลกเปล่ียนเรียนรูระหวา งผเู รียนกบั ผเู รียนและครูกบั ผูเรยี น - กิจกรรมการเรียนรนู าํ ไปสูการพฒั นาความสามารถของผเู รยี น - การกําหนดเวลาและโครงสรางเหมาะสมกับเน้ือหา บทเรียน ระดับความสามารถของผเู รยี น ฯลฯ
26 3) ประเด็นดานครู - การใชคําถาม คําสั่ง คาํ อธิบาย หรือการใชส ือ่ ของครู - ลาํ ดบั ขนั้ ตอนการนําเสนอประเด็นคาํ ถาม คาํ สง่ั หรือคาํ อธิบาย - การเสริมแรงของครู ฯลฯ 4) ประเด็นส่ือการสอน - ความถูกตอง เหมาะสม มีประสิทธิภาพของส่ือกิจกรรม ใบงาน แหลงการเรียนรู(ดานคณุ ภาพ) - ความเพียงพอ เหมาะสมของส่ือ (ดา นปรมิ าณ) ฯลฯ 5) ประเด็นดา นบรรยากาศ - บรรยากาศการเรียนรูท่ีเกิดข้ึน สภาพแวดลอมของช้ันเรียน หรือสถานที่เรียนท่ีมีผลตอประสทิ ธภิ าพของการจดั การเรยี นการสอนและการเรยี นรขู องผเู รียน - บรรยากาศของการยอมรบั ความคดิ เห็น คําถาม และการชว ยเหลือของผูเรยี น - บรรยากาศของบทเรียนสงเสริมใหผูเรียนสรางความคิด คําถาม ขอคาดเดา และ/หรือขอ เสนอ ฯลฯ 6) จดุ แข็งจุดออนของการสอน - ขอ ดี ขอ เดนในการจดั การเรียนการสอน - ปญหาหรืออุปสรรคทม่ี ีตอการเรยี นรขู องผูเรียนซึ่งเหน็ ไดอยา งชัดเจนขั้นตอนท่ี 7 สรปุ ผลและเผยแพรแผนการจัดการเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผลเรียนรูจากการปฏิบัติการนําสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมตอไป(Next Step) ครูท่ีเปนเจาภาพการจัดการเรียนรูจะตองนําผลสรุปท่ีไดรวบรวม บันทึกผลไวใหเรยี บรอ ยอยางเปน ทางการ โดยจะมีการดาํ เนนิ การอยางนอย 2 เปา หมาย คอื 7.1 บันทึกไวเพื่อเปนการพัฒนาการของการพัฒนาการจัดการเรียนรูสูเปาหมายที่ไดกําหนดไวรว มกัน (Goal) เพือ่ สะทอนวา กวาจะสามารถพฒั นาผเู รยี นใหบรรลุตามพฤติกรรมเปาหมายไดน้ัน มีบทเรียนท่ีไดเรียนรูรวมกันอยางไรบาง สวนนี้จะเปนขอมูลสําคัญที่มีคุณคาอยางย่ิง และถือเปนงานวิจัยในช้นั เรยี นท่มี คี ณุ ภาพมาก ถา ผลยงั ไมบรรลุเปา หมาย สามารถรวมกันวเิ คราะหหาสาเหตุ
27และปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม และดําเนินการตามกระบวนการจนกวาจะบรรลุเปาหมาย เปน วงรอบตอ ๆไป 7.2 ผลที่ไดจากการสรุปจะตองนําไปสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมซึ่งเช่ือม่ันวาการ จดั การเรียนรูจ ะมีความแมน ตรงและมปี ระสทิ ธิภาพมากกวา เดมิ การเรม่ิ ดําเนินการวงรอบใหมของการจัดกิจกรรมกลุมชุมชนการเรียนรูรวมกัน รอบท่ี 2รอบท่ี 3 และรอบตอ ๆ ไป และทุก ๆ วงรอบ หากนํามารอยเรื่องอยางเปนระบบจะกลายเปนพฒั นาการเรือ่ งเลาการพัฒนาการจัดการเรียนรูทมี่ คี วามเฉพาะเจาะจงของผูเรียนในสถานศึกษานั้น ๆไดอยา งแจม ชดั เปนการสรปุ เผยแพรแ ผนการจัดการเรียนรู/ กิจกรรม/นวัตกรรมตอไป และการปฏิบัติลักษณะเชนน้ีจะสรางความเขมแข็งของกลุมเรียนรูวิชาชีพมากยิ่งขึ้น และจะมีความเปน“ครูมอื อาชีพ” มากข้ึน การสะทอนคิด วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู และการเผยแพรแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม การแสดงหลักฐานในการดําเนินการสามารถเลือกชองทางส่ือสารในการับรูไดหลากหลายชองทาง เชน Line Facebook Google Classroom เอกสาร VTR Video หรือรูปแบบอนื่ ๆ การจัดทํารายงานหลังจากดําเนินการครบวงรอบ PLC ตามท่ีกําหนดแลวใหจัดทํารายงานสรปุ เปนหลักฐานชน้ิ งานเพ่อื เผยแพรแ ละนําไปใชป ระโยชนตอไปดังตัวอยางในภาคผนวก ข การบันทึก (Logbook) การดําเนินการชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ต้ังแตขั้นแรกถึงข้ันสุดทายตองมีการบันทึก (Logbook) ซ่ึงสามารถออกแบบการบันทึกไดเอง เอาท่ีงาย สะดวกมีหลักฐานตรวจสอบได ไมเกินหนึ่งหนาก็พอ อาจนําเสนอทาง Google Classroom Line หรือFacebook เอกสารหลักฐาน หรือรูปแบบอ่ืนๆ พรอมทั้งบันทึกในระบบที่กําหนดเพ่ือนําไปเชื่อมโยงกับการจัดทาํ หลักฐานในการของมแี ละเลอ่ื นวิทยฐานะ หมายเหตุ ข้ันตอนตามกระบวนการดังกลาว สามารถยืดหยุนไดตามบริบท แตควรคาํ นึงถงึ การรวมมอื การแลกเปลีย่ นเรียนรู การสังเกต และการสะทอ น การดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษาสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา สรปุ เปน แผนภาพข้นั ตอนไดดงั น้ี
28การบริหารจัดการ PLC การดาํ เนนิ การ PLCของผูบรหิ ารสถานศึกษา ของครู แตงตั้งคณะกรรมการ รวมกลุม PLCและขอจดั ต้ังกลมุ ประชุมคณะกรรมการ วิเคราะห/สิ่งท่ตี องการพัฒนา เริ่ม PLC วงรอบท่ี 2สรางความรูความเขา ใจ ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การ และ เรียนรู/กิจกรรม/นวตั กรรม วงรอบ 3 สง เสรมิ สนบั สนนุ ตอ ไป จดั การเรียนรู /กิจกรรม จนครบกาํ กับ ติดตาม ประเมนิ ผล /นวตั กรรมในหองเรียนจรงิ วงรอบ และรายงาน ทกี่ ําหนด ประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการ แลวจึง เรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผล เผยแพร ในวงรอบ สุดทาย สรุปผลการจัดการเรียนร/ู กจิ กรรม/ นวตั กรรม และเผยแพรแผนภาพที่ : ข้ันตอนการดาํ เนินการกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศกึ ษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา
บทท่ี 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) การสนับสนุน สงเสริมใหครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชเพือ่ ศึกษาหาทางแกปญ หาการจัดการเรยี นการสอนการพัฒนาคุณภาพผูเรียนหรือเพื่อสรางนวัตกรรมการจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมไดตอเน่ืองและอยางยั่งยืน พรอมทั้งเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงไดกําหนดบทบาทหนาที่ของหนวยงานและสถานศึกษาในการขบั เคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) ดังน้ี4.1. สํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาท่ีขับเคลื่อนกระบวนชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ดงั น้ี 1) กําหนดนโยบายการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ในระดบั สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ระดับสถาบนั การอาชีวศึกษา และระดับสถานศึกษา 2) กําหนดแผนงานและกลไกสนับสนุนการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) สูอาชีวศึกษาทุกระดับประกอบดวย ระดับสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาระดบั สถาบนั การอาชีวศกึ ษา และระดบั สถานศกึ ษา 3) แตงตั้งคณะกรรมการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ในระดับสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 4) สนับสนุน สงเสริม กํากับ ติดตาม การขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ทกุ ระดับ4.2 สาํ นกั พฒั นาสมรรถนะครแู ละบคุ ลากรอาชวี ศกึ ษา สํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาที่ขับเคล่ือนกระบวนชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ดงั นี้ 1) ศึกษา วิเคราะห กําหนดรูปแบบกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา พรอมทั้งจัดทําคูมือเพื่อเปนแนวทางใหสถานศึกษาและครูนําไปดําเนินการ 2) จัดประชุมสัมมนาสรางความรูความเขาใจแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษา สังกัดสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา ใหสถาบันการอาชีวศึกษาและสถานศกึ ษา
29 3) สงเสริม สนับสนุน สรางแรงจูงใจ ในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา และครู เชน ยกยองเชิดชูเกียรติท่ีดําเนินการเปนแบบอยางได และนาํ ไปเผยแพรผ ลงาน 4) นิเทศ กํากับ ติดตาม ประเมินผลการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ของสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 5) สรุปรายงานผลการดาํ เนนิ การขับเคลอื่ นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC)4.3 สถาบนั อาชวี ศกึ ษา สถาบันอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาที่ขับเคลื่อนกระบวนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ดังนี้ 1) แตง ตง้ั คณะกรรมการขบั เคลอื่ นกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ PLC ในระดับสถาบนั การอาชีวศกึ ษา 2) กําหนดแผนงานการขบั เคลอื่ นกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถาบันอาชีวศึกษา เช่ือมโยงนโยบายจากสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาเพื่อจัดทําแผนงานการขับเคลอื่ นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสถาบันการอาชวี ศึกษา 3) สรางความรู ความเขาใจและแนวทางการปฏิบัติใหกับสถานศึกษาของสถาบันอาชีวศึกษา 4) สง เสริม สนับสนุน สรางแรงจงู ใจ ใหกบั ครใู นการดาํ เนนิ การกระบวนการ PLCเชน สนบั สนนุ ดานการนําเทคโนโลยีสานสนเทศมาใชในการบันทึกขอมูล สรางแรงจูงใจกระตุนครูใหมกี ําลังใจในการจดั ทาํ รวมแกป ญหา สนับสนุนการสรางความรูความเขาใจ หรือพัฒนาใหครูมีความรูในการสรางเครื่องมือหรือนวัตกรรมที่เกี่ยวของที่จําเปนในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ยกยองเชดิ ชเู กยี รติท่ดี ําเนินการเปน แบบอยางได และนาํ ไปเผยแพรผ ลงาน 5) กํากับ ตดิ ตาม และประเมินผล และรายงานผลการดาํ เนนิ การการขับเคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) และเผยแพรผลงาน3. สถานศกึ ษา สถานศกึ ษา มีบทบาทหนาท่ีขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ดงั น้ี 1) แตงตงั้ คณะกรรมการขับเคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดับสถานศกึ ษา 2) จัดทาํ แผนงานการขบั เคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถาน
30ศึกษาอาชวี ศึกษาควรประกอบดว ย - แผนการใหความรู สรา งความเขา ใจ และแนวทางการปฏิบตั ใิ หกับบุคลากร ในสถานศึกษาอาชีวศกึ ษา - แผนการสรางทีม PLC ในสถานศึกษาที่สอดคลองกับบริบทของสถานศกึ ษา - แผนการสรางเครอื ขายกับหนว ยงานอน่ื (ระดบั บุคคล/องคการ/หนวยงาน) - แผนการสง เสรมิ สนับสนนุ และพัฒนาขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษา - แผนการกํากับ ตดิ ตาม นเิ ทศ และประเมินผล - จัดทําปฏิทินงานประจําภาคการศึกษาการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) ในสถานศกึ ษาอาชวี ศกึ ษา ปฏิทนิ งานประจําปก ารศึกษา 3) การขับเคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในระดบั สถานศกึ ษา - ใหค วามรู สรา งความเขา ใจ สรา งแรงจงู ใจ จดั ประชุมครู การอบรมเชิงปฏิบตั ิการ - จดทะเบียนจดั ตัง้ ทมี PLC ในสถานศกึ ษา - สมาชิก PLC ทําแผนปฏบิ ัติการของทีม - สมาชิก PLC ดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการพรอมทั้งบันทึกรองรอยลงใน Logbookตามลําดบั ข้ันของแตละวงรอบ - สรุปรายงานผลการดําเนนิ งานของแตละภาคเรียน 4) นเิ ทศ กํากับ ติดตาม และประเมนิ ผลกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) - จดั ทาํ เคร่ืองมือ กํากับ ติดตาม นิเทศ และประเมินผลการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) ในระดับสถานศกึ ษา - คณะกรรมการ กํากับ ติดตาม นิเทศ และประเมินผลการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดับสถานศกึ ษา 5) เรงรัด ติดตาม และสนับสนุน ใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาประสบความสําเร็จในการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรยี นรูท างวชิ าชีพ (PLC) ในระดบั สถานศึกษา 6) สรุปรายงานผลการดําเนินการขบั เคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) - ใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา รายงานผลการดําเนินการ PLC พรอมLogbook เปนรายบุคคลตอ ผูบรหิ ารสถานศึกษา - คณะกรรมการกํากับ ติดตาม นิเทศและประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ระดับสถานศึกษาอาชีวศึกษา จัดทําสรุป และรายงานผลการดําเนินการติดตามการขับเคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา
31 - สถานศึกษารายงานผลการดําเนินการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ตอสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา 7) กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู ถอดบทเรียน และยกยองเชิดชูเกียรติการขับเคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) - สถานศกึ ษาจดั กจิ กรรมแลกเปลย่ี นเรยี นรู (Show & Share) การขบั เคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชพี (PLC) สูสถานศึกษาอาชวี ศึกษาที่สอดคลองกบั บรบิ ทของสถานศกึ ษา - ยกยองเชดิ ชูเกยี รตขิ าราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา ทีส่ ามารถเปน แบบอยางไดและเผยแพรด วยวิธีการท่หี ลากหลาย เครอื่ งมอื ในการประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มีตัวอยางแบบประเมินโครงการที่ดําเนินการผานกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และแบบประเมินกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC)ของสถานศึกษา สังกดั สํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา รายละเอยี ดดงั ภาคผนวก ค จากรายละเอียดการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) สรุปเปนแผนภาพบทบาทหนาท่ีของ สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) สํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษา (สสอ.) สถาบันอาชีวศึกษา และสถานศึกษาในการขับเคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) ดงั นี้
32แผนภาพท่ี 3 : บทบาทหนา ที่แนวทางการขับเคล่อื นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (Professional Learning Community : PLC)
33 บรรณานกุ รมนายมนตรี แยมกสิกร (2560). ชมุ ชนการเรยี นรวู ิชาชีพ: ความทาทายตอการเปลีย่ นตนเองของครู Professional Learning Community: Challenges in Self-Development of Teachers. กรงุ เทพมหานครสํานักงานขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษา.(2560).การปรบั ปรุงมาตรฐานตาํ แหนงและ มาตรฐานวทิ ยฐานะของขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน. หนงั สอื เวยี นทีศ่ ธ 0206.4/ว 20 วนั ที่ 5 กรกฎาคม 2560.สํานกั งานขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา.(2560).หลกั เกณฑและวิธกี ารใหขาราชการครู และบุคลากรทางการศกึ ษาตาํ แหนงครูมวี ทิ ยฐานะและเลือ่ นวทิ ยฐานะ.หนงั สอื เวียนที่ ศธ 0206.3/ว 21 วันท่ี 5 กรกฎาคม 2560.สาํ นักงานขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา.(2560).หลักเกณฑแ ละวธิ ีการพัฒนาขา ราชการ ครแู ละบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน.หนงั สอื เวยี นที่ ศธ 0206.7/ว 22 วนั ที่ 5 กรกฎาคม 2560.ศ.นพ.วจิ ารณ พานชิ .(2559).บันเทิงชีวิตครู...สูช มุ ชนการเรียนรู.กรงุ เทพฯ: มลู นธิ ิสยามกัมมาจล .(2554).วถิ สี รางการเรียนรเู พ่อื ศษิ ยในศตวรรษที่ 21. กรงุ เทพฯ: ตถาตา0 พลบั ลิเคชน่ั จํากดั .Senge (2006). The Fifth Discipline Field Book : Strategies and Tools for Building a Learning Organization. New York : Doubleday.Sergiovanni, T. (1994). Building community in schools. San Francisco, CA: Jossey Bass.
ภาคผนวก
Search
