ภาคใต้

S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 2 10/12/2553 17:18:16

คำนำ อุทยานแหงชาติในประเทศไทยสว นใหญ เปน พนื้ ทีท่ มี่ ีความอดุ มสมบูรณของทรัพยากรธรรมชาติ ปา ไม และ สัตวปา มีความ หลากหลายทางชีวภาพตลอดจนมีทัศนียภาพที่สวยงาม มีเปาหมายของการจัดตั้งเพื่อการคุมครอง ปองกันรักษา ทรัพยากรธรรมชาติ การศึกษาวจิ ยั และการพกั ผอ นหยอ นใจ ปจ จุบันมีอทุ ยานแหง ชาติที่ประกาศจดั ต้ังแลว และอยใู นระหวางการ เตรียมการประกาศจดั ตงั้ รวมท้ังสน้ิ 148 แหง อทุ ยานแหง ชาตทิ างภาคใตข องประเทศไทย มที รัพยากรธรรมชาติท่มี ีความสวยงามมากมาย ทงั้ พ้นื ทบี่ กซ่ึงมคี วาม หลากหลาย ดวยขุนเขา เกาะแกง ชายหาด ถ้ำ น้ำตก หบุ เหวหรือหินผาท่ีมีลกั ษณะที่แปลกตา และพนื้ ท่ีทะเลซงึ่ เต็มไปดวยแนว ปะการงั และ ส่ิงมีชีวิตใตทะเลท่ีมีความสวยงาม นอกจากนั้นยังเปนแหลงระบบนิเวศที่มีความสำคัญเหมาะสำหรับผูที่ตองการ ศึกษาหาความรู ความโดดเดน ของทรัพยากรเหลาน้ี หากถกู ทำลายความภาคภมู ใิ จของชาวไทยทีม่ ีธรรมชาตแิ ละทรพั ยากรมีคาเหลานี้ ตอ งสูญหาย ไปดว ยวฒั นธรรมการดำรงชีพอยางดั้งเดมิ ของชุมชนท่ีนบั วันจะลดนอยถอยลงไปทุกที กถ็ อื เปน ทรัพยากรล้ำคาอีกดานหน่ึง เชน ชาวเล ณ อทุ ยานแหง ชาตหิ มเู กาะสุรินทร อทุ ยานแหง ชาตติ ะรเุ ตา และอุทยานแหงชาตหิ มูเ กาะลันตา เงาะปาซาไก ณ อุทยาน แหงชาติทะเลบัน และทายสุด คือ หลักฐานทางประวัติศาสตรท่ีมีความสำคัญของชาติ ตลอดจนแหลงโบราณคดีก็ปรากฏอยูใน อทุ ยานแหงชาตเิ ปน จำนวนมาก เชน พระทีน่ ั่งคูหาคฤหาสน ณ อุทยานแหงชาตเิ ขาสามรอ ยยอด ภาพเขยี นสีท่อี ทุ ยานแหงชาติอาว พังงา ดงั นนั้ ธรรมชาติและทรัพยากรตา ง ๆ ในอทุ ยานแหงชาติของไทย ซึ่งเราไดค ุม ครองรักษาไวใ หแกลูกหลานไทย จึงยากทจ่ี ะ ประเมินคณุ คา ออกมาเปนเงินได กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช จึงไดจัดพิมพหนังสือ “ อุทยานแหงชาติภาคใต ” ขึ้น ซ่ึงเปนการรวบรวมและ แนะนำขอมูลการทองเท่ียวในอุทยานแหงชาติทางภาคใต เพ่ือเผยแพรและเปนขอมูลใหแกนักทองเที่ยว และผูท่ีสนใจไดรูจัก อุทยานแหงชาติทางภาคใต และสามารถเตรียมความพรอมในการวางแผนการเดินทางเขาไปทองเท่ียวในอุทยานแหงชาติไดอยาง ถูกวิธีและมีความระมัดระวังตอทรัพยากรธรรมชาติ ซ่ึงเปนการสงเสริมการทองเท่ียวเชิงนิเวศของอุทยานแหงชาติในประเทศไทย อกี ทางหน่งึ นายจตุพร บรุ ษุ พฒั น อธิบดกี รมอทุ ยานแหงชาติ สัตวปา และพนั ธพุ ชื S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 3 10/12/2553 17:18:16

แตสำหรับแนวคิดเก่ียวกับการปองกันรักษาธรรมชาติใน สหรัฐ อเมรกิ า เกิดข้ึนเม่ือประมาณกลางศตวรรษที่ 19 เม่อื John James Audubon ไดวิจารณถึงการพัฒนาที่มุงทำลายธรรมชาติกำลังจะ เกิดมากขนึ้ จนป พ.ศ. 2388 Henry David Thoreau ไดตระหนัก ถึงการมุงทำลายธรรมชาติของเพ่ือนรวมชาติทำใหสภาพธรรมชาติ ถกู เปลย่ี นเปน เมอื ง เขาไดผ ลกั ดนั ใหม กี ารสงวนพนื้ ทท่ี บี่ อ นำ้ Walden บริเวณใกลบานเขาไว และในป พ.ศ. 2401 เขายืนยันความเห็นวา รัฐตองมีพ้ืนท่ีสงวนของชาติไมใชเปนพ้ืนที่ของบุคคลใด บุคคลหน่ึง เพ่ือการลาสัตวหรือหาอาหารและเพ่ือจัดไวในการใช ประโยชนเพ่ือ การพกั ผอ น และนนั ทนาการของประชาชน จนกระท่ังป พ.ศ. 2407 George Perkins Marsh ไดเสนอ แนวความคิดทางนิเวศวิทยาในหนังสือ Man and Nature ท่ีวา “มนุษยตองอยูรวมกับธรรมชาติ การทำลายธรรมชาติก็เทากับวา เปนการทำลายตัวมนุษยเอง” ไดจุดประกายใหมีการริเร่ิมการสงวน แหลงธรรมชาติข้ึนในประเทศสหรัฐอเมริกา และในปเดียวกัน สหรัฐอเมริกาไดกำหนดใหพ้ืนที่สงวนความงามทางธรรมชาติใน บริเวณหุบเขา Yosemite ใน Sierra to California เปน พ้นื ท่ี สาธารณะเพ่ือการนันทนาการซ่ึงเปรียบเสมือนอุทยานแหงชาติแหง แรก แตม ีฐานะเปน เพยี งพน้ื ทส่ี งวนในขณะนน้ั เพราะ Yosemite มหี ุบเขาโอบลอมไว กวางประมาณ 11 กิโลเมตร มขี นาดพ้ืนทีเ่ ลก็ เกนิ ไป ในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2413 ภายหลังจากการสำรวจภูเขาไฟที่ลอมรอบทะเลสาบ Yellowstone เปนเวลาหลายสัปดาห กลุมผูบ กุ เบิกชาวอเมริกันซ่งึ เปน สมาชิกของคณะนกั สำรวจ Washburn ไดป รึกษากันรอบกองไฟ ณ บริเวณทีเ่ รียกวา Madison แลวตกลงกันวาจะผลักดันใหรัฐสภาสหรัฐอเมริกาออกกฎหมายเพ่ือคุมครองรักษาสภาพปาธรรมชาติท่ียังสมบูรณใหคงอยูตอไป ความพยายามของนักสำรวจไดบ รรลผุ ลสำเร็จใน 2 ปต อมา โดยรฐั สภาสหรัฐอเมริกาไดบ ัญญตั ิ กฎหมายประกาศจัดตัง้ อทุ ยาน แหงชาติแหง แรกข้ึน ซ่ึงนบั เปนครั้งแรกของโลกท่ีมีการตรากฎหมายเพ่อื การน้ี คือ กฎหมายฉบบั ลงวันที่ 1 มนี าคม พ.ศ. 2415 จัดต้งั อุทยานแหง ชาติ Yellowstone ในมลรฐั Wyoming มีเน้อื ที่ประมาณ 8,800 ตารางกโิ ลเมตร ซงึ่ ตรงกับสมัยที่ Abraham Lincoln เปนประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา ในขณะเดียวกันรัฐสภาสหรัฐอเมริกาไดกำหนดใหแตละมลรัฐตองจัดใหมีพื้นท่ีปา ธรรมชาติ เพ่ือเปนสวนสาธารณะ และเปนท่ีพักผอนหยอนใจ เพ่ือประโยชนและความเพลิดเพลินของประชาชน แนวความคิดนี้ เปนปรากฏการณใหมทางการเมืองและการปกครอง และคอย ๆ แพรขยายไปในหลายพื้นที่ของประเทศสหรัฐอเมริกาและในหมู ประเทศเครอื จกั รภพอังกฤษ เชน ประเทศแคนาดา ออสเตรเลยี นวิ ซีแลนด แอฟริกาใต และอินเดีย ซึง่ หลังจากนัน้ ประเทศ อนื่ ๆ จงึ ถอื เอาเปน แบบอยา ง สำหรบั ประเทศไทย ตามบันทกึ ประวัตศิ าสตรในสมยั สโุ ขทยั เปน ราชธานีของไทยราว พ.ศ 1782 - 1981 พระเจา แผนดนิ สมัย น้ันไดปรับปรุงเขตพระราชฐานชั้นนอกใหเปนอุทยานเรียกวา “ดงตาล” เพื่อการพักผอนสวนพระองค และขาราชบริพาร และ สถานที่ประกอบพิธีทางศาสนาทำใหเกิดพื้นที่ลักษณะอุทยานข้ึน แตอุทยานดงตาลจัดต้ังขึ้นเพ่ือการพักผอนหยอนใจ มิไดเนนการ อนรุ ักษคมุ ครองทรพั ยากรธรรมชาติ อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ 7 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 7 10/12/2553 17:18:19

ความหมายของอุทยานแหง ชาติ ในระยะแรกของการจัดต้ังอุทยานแหงชาติ Yellowstone มีวัตถุประสงคของการจัดตั้งอุทยานแหงชาติเพียงเพ่ือปองกันแหลง ธรรมชาติที่สวยงามเทา นั้น ตอมาในระยะ 50 ปม าน้ี คำวา “อทุ ยานแหงชาติ” ไดถ ูกหลายประเทศนำไปใชใ นพน้ื ทีท่ ี่สถานภาพและ วตั ถปุ ระสงคท ตี่ า งกนั มากขนึ้ ทกุ ที ดงั นน้ั สหภาพสากลวา ดว ยการอนรุ กั ษธ รรมชาตขิ องโลก (The World Conservation Union , IUCN) ไดใ หคำจำกัดความของคำวา อทุ ยานแหงชาติซึ่งเปนพ้นื ที่คมุ ครองประเภทที่ 2 ตามการแบง ประเภทของ IUCN ไวด งั นี้ “ พ้ืนท่ีที่ธรรมชาติทางบกและ/หรือทางทะเล ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อคุมครองรักษาระบบนิเวศที่ปรากฏในพ้ืนที่เพื่อประชาชนรุน ปจจุบันและอนาคต เพ่ือไมใหมีการใชประโยชนหรืออนุญาตเขาครอบครองที่กอใหเกิดอันตรายตอระบบนิเวศ และเพ่ือเปดโอกาส ใหมกี ารใชประโยชนด า นวิจัย ศึกษาหาความรู และนันทนาการทสี่ อดคลองกบั สภาพวฒั นธรรมทองถน่ิ ” พระราชบัญญัติอทุ ยานแหงชาติ พ.ศ. 2504 ระบวุ า อทุ ยานแหงชาติ หมายถึง “ ทีด่ ินซึ่งรวมความท้ังพนื้ ที่ดินทัว่ ไป ภูเขา หวย หนอง คลอง บึง บาง ลำน้ำ ทะเลสาบ เกาะ และท่ชี ายทะเล ที่ไดร ับการกำหนดใหเ ปนอทุ ยานแหง ชาติลกั ษณะ ทด่ี นิ ดงั กลา วเปน ทท่ี ม่ี สี ภาพธรรมชาตเิ ปน ทนี่ า สนใจ และมไิ ดอ ยใู นกรรมสทิ ธห์ิ รอื ครอบครองโดยชอบดว ยกฎหมายของบคุ คลใด ซึ่งมิใชทบวงการเมือง ทั้งนี้การกำหนดดังกลาวก็เพ่ือใหคงอยูในสภาพธรรมชาติเพื่อสงวนไวใหเปนแหลงการศึกษา และความ รน่ื รมยข องประชาชนสบื ไป ” การจดั ตัง้ อุทยานแหง ชาติเพอ่ื วตั ถปุ ระสงคห ลกั 3 ประการคอื z เพื่อคุมครองพื้นที่ธรรมชาติที่มีทรัพยากรที่โดดเดน และหาไดยากในพื้นที่น้ัน ซึ่งไดแก พืช สัตว ปรากฏการณทาง ธรรมชาติ ทิวทัศนท่ีสวยงาม ส่ิงที่นาสนใจทางประวัติศาสตร ศิลปวัฒนธรรม มิใหเส่ือมสภาพลงไป ฉะนั้น จะตองไดรับความ คุมครองจากกฎหมายโดยเฉพาะ และมเี จา หนา ทบ่ี ริหารงานอยา งเพียงพอ z เพือ่ ใหเปน สถานที่สำหรับการศึกษาธรรมชาติ และสง่ิ แวดลอ มของนกั เรยี น นกั ศึกษา และประชาชนท่วั ไป เนอื่ งจากอทุ ยาน แหง ชาตนิ น้ั เปรียบเสมอื นหองเรยี นกลางแจง ซงึ่ สามารถศึกษาคนควา วิจัยไดโ ดยไมส ้นิ สดุ ฉะนัน้ อุทยานแหงชาตจิ ะตองมบี รกิ าร ในดานการศกึ ษา เชน การบรรยาย ฉายภาพยนตร เอกสารเผยแพร หองสมุด เปนตน นอกจากนี้ จะตอ งใหค วามรวมมอื กบั สถานศึกษาหรอื สถาบันตา ง ๆ เพอ่ื ศกึ ษาคนควา วิชาการตาง ๆ z เพ่ือเปนสถานที่พักผอนหยอนใจของประชาชน โดยที่อุทยานแหงชาติท่ัวไปมีทิวทัศนที่สวยงาม ซ่ึงอาจจะเปนทิวเขา ทะเลสาบ ทุงหญา ถำ้ หบุ เหว หนาผา ฯลฯ การพกั ผอนหยอนใจในอุทยานแหงชาติกระทำไดโ ดยวธิ ีตา ง ๆ เชน การต้ังแคมป พกั แรม ดสู ตั ว ถายรูป เดินปา ชมทิวทัศน เปนตน ฉะนั้น อุทยานแหง ชาติจะตอ งจัดการใหมีกจิ กรรมทางนันทนาการจดั ให มคี วามสะดวกในการคมนาคม สถานท่พี ักแรม รานอาหาร และสงิ่ อำนวยความสะดวกตา ง ๆ Riverside Geyser, Yellowstone National Park Haselton, 1959 ทมี่ า : www.nps.gov S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 8 10/12/2553 17:18:19









การจัดต้ังอุทยานแหงชาติในประเทศไทยท่ีเปนทางการเกิด ขึ้นหลงั สงครามโลกครัง้ ที่ 2 ทัง้ น้ีเนือ่ งมาจากอตั ราเพมิ่ ข้ึนของ ประชากรเปนไปอยา ง รวดเร็ว ทำใหความตองการพืน้ ทเี่ พ่ือการ เพาะปลูกเพ่ิมขึ้นเปนเงาตามตัว ผลที่ติดตามมาคือการหักราง ถางพงเปล่ียนสภาพปา เปน ไรนา ประกอบกับความเจริญ ทาง ดานวัตถุและเทคโนโลยี มีการใชอาวุธที่ทันสมัยลาสัตวอยาง ลางผลาญ ทำใหสัตวปา ลดจำนวนลงอยา งรวดเรว็ สตั วปาบาง ชนิดสูญพันธุไปเลยก็มี จนในที่สุดรัฐบาลไดตระหนักถึงความ นายแพทยบุญสง เลขะกุล สำคัญของการคุมครองรักษาทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะ เขา พบจอมพลสฤษด์ิ ธนะรชั ต ทที่ ำเนยี บรฐั บาล ดานปาไมและสัตวปา จึงดำริใหมีการจัดตั้งสวนรุกขชาติ วนอุทยาน และอุทยานแหงชาติ โดยกรมปาไมไดจัดตั้งปาภูกระดึง อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย เปนวนอุทยานแหงแรกขึ้น โดยมีแนวคิดจะจัดตั้งเปนอุทยานแหงชาติแตไมมีงบประมาณและเจาหนาท่ีเพียงพอทำใหดำเนินการไดเพียงเล็กนอย ไมไดมีการ พัฒนาอะไรมากนัก จนกระทง่ั ป พ.ศ.2502 จอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต นายกรัฐมนตรใี นสมัยนัน้ ไดไ ปตรวจราชการทางภาคเหนอื และไดใหความสนใจในการคุมครองรักษาทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะปาไมจึงนำความคิดเสนอเขาที่ประชุมคณะรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรีมีมติใหกระทรวงเกษตรและกระทรวงมหาดไทยรวมกันรางกฎหมายตามความคิดของคณะที่ปรึกษากฎหมาย เกี่ยวกับเร่ืองการจัดต้ังอุทยานแหงชาติ ตอมาคณะรัฐมนตรีในสมัยนั้นไดประชุมปรึกษาและลงมติเปนคร้ังแรก เมื่อวันท่ี 2 กันยายน พ.ศ. 2502 ใหแตงต้ังคณะกรรมการอุทยานแหงชาติขึ้น เพ่ือจัดทำโครงการและดำเนินงานเกี่ยวกับการสงวนและ คมุ ครองทรพั ยากรธรรมชาติ ซง่ึ ประกอบดว ย รฐั มนตรวี า การกระทรวงเกษตร เปน ประธานกรรมการโดยตำแหนง มอี ธบิ ดกี รมปา ไม กรมที่ดิน ผูแทนกระทรวงมหาดไทย กระทรวงเกษตร กระทรวงคมนาคม สำนักงบประมาณ องคการสงเสริมการทองเที่ยว สำนักงานทรัพยสนิ สวนพระมหากษตั ริย และสมาคมโรงแรม และกรรมการผมู ีเกยี รตไิ ดร ับแตงต้งั มี นายแพทยบญุ สง เลขะกลุ นายเล็ก จุณณานนท พลตรีเสถียร พจนานนท พันเอกหลวงวิจิตรวาทการ พันเอกทวนชัย สาริกขกานนท และนาวาโท ประสาท พรหมประวัติ รน. คณะกรรมการฯ ไดเลือกใหหัวหนากองบำรุงกรมปาไม เปนเลขานุการของคณะกรรมการโดยตำแหนง ผลการประชุมของ คณะกรรมการไดกำหนดใหคัดเลือกพ้ืนที่ปาเพ่ือจัดต้ังเปนอุทยานแหงชาติรวม 14 แหง คือ ปาทุงแสลงหลวง จังหวัดพิษณุโลก และจังหวัดเพชรบูรณ ปาภูกระดึง จังหวัดเลย ปาเขาใหญ จังหวัดนครนายก จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดสระบุรี และจังหวัด ปราจีนบุรี ปา เทือกเขาสลอบ จงั หวดั กาญจนบุรี (อทุ ยานแหงชาตเิ อราวัณในปจ จบุ นั ) ปาดอยสเุ ทพ จงั หวดั เชียงใหม ปาดอย อนิ ทนนท จงั หวดั เชยี งใหม ปา นำ้ หนาว จงั หวดั เพชรบรู ณ ปา ดอยขนุ ตาล จงั หวดั ลำพนู และจงั หวดั ลำปาง ปา ลานสาง จงั หวดั ตาก ปา เขาสระบาป ปาเขาคชิ ฌกูฎ จังหวดั จนั ทบุรี ปาเขาภพู าน จังหวดั สกลนคร ปาเขาสามรอ ยยอด จังหวัดประจวบครี ขี ันธ และ ปาเขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดสุราษฎรธานี เพื่อใหเปนอุทยานแหงชาติ โดยมี DR. George C. Ruhle เจา หนา ท่ีคุมครองทรัพยากรธรรมชาตขิ องมลรฐั Hawaii ใหคำแนะนำและวางแนวทางดำเนนิ การทั้งเรือ่ ง อทุ ยานแหง ชาติและการ คมุ ครองสตั วปา ซึง่ ในป พ.ศ. 2504 ไดมีการประกาศพระราชบัญญตั ิอุทยานแหงชาติ พ.ศ. 2504 เมอ่ื วันที่ 22 กันยายน 2504 ซึ่งมีผลบังคับใชถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาคือ วันท่ี 4 ตุลาคม 2504 หลังจากน้ันไดมี พระราชกฤษฎีกากำหนดให พ้ืนทีต่ า งๆ เปนอทุ ยานแหงชาติ โดยมีเขาใหญเปน อุทยานแหง ชาติแหงแรกของประเทศไทยเม่ือ ป พ.ศ. 2505 จนถึงปจจุบัน ประเทศไทยมีอุทยานแหงชาติท่ีไดรับการประกาศจัดต้ังแลวท้ังสิ้น 123 แหง และอุทยานแหงชาติท่ีอยูระหวาง เตรียมการจัดตั้งอีก 25 แหง รวมพนื้ ทท่ี ้งั หมดประมาณ 70,166.12 ตารางกิโลเมตร อุทยานแหง่ ชาติภาคใต้ 9 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 9 10/12/2553 17:18:21

คุณคา ของอุทยานแหงชาติ อทุ ยานแหงชาติเปน ส่ิงท่มี คี ุณคาอันประมาณมิไดข องชาติ เปนทรพั ยากรทส่ี ำคญั มีประโยชนมากมายหลายประการ ดงั ตอ ไปน้ี z อุทยานแหงชาติเปนพื้นที่ที่ซ่ึงพืชและสัตวปาทุกชนิดจะไดรับการคุมครองภายใตกฎหมายท่ีมีความเขมงวด มีบทลงโทษ รุนแรง z เปนระบบนิเวศตัวอยาง อุทยานแหงชาติเปนพื้นท่ีมีลักษณะเดนเฉพาะตัว มีความหลากหลายทางชีวภาพที่จะบรรยาย สภาพของพืน้ ที่และเปนตวั อยา งใหแ กพ ื้นทอี่ ่ืน z เปน สถานทีท่ อ งเท่ียวพักผอ นหยอนใจสำหรับผนู ิยมบรรยากาศทา มกลางธรรมชาติ z เปนแหลงตนน้ำลำธารชวยหลอเลี้ยงเกษตรกรรมในพื้นที่ใกลเคียง ทำใหราษฎรมีความเปนอยูดีข้ึน จึงเปนรากฐานแหง ความมั่นคงของชาติ z เปนแหลงคุมครองสายพันธุธรรมชาติของพืชและสัตว ซ่ึงจะมีประโยชนในดานการเกษตร และสายพันธุธรรมชาติ ดงั กลาวบางชนดิ อาจจะมีคุณคา มหาศาลในดา นการแพทย z เปน สถานทสี่ ามารถอำนวยความสะดวกแกส ถานศกึ ษาและสถาบนั ทจี่ ะทำใหก ารศกึ ษา คน ควา วจิ ยั ในวชิ าการสาขาตา ง ๆ ไดอ ยา งกวา งขวาง เชน พฤกษศาสตร สตั วศาสตร สงั คมศาสตร สถาปต ยกรรมศาสตร นเิ วศวิทยา ธรณีวิทยา z เปนที่มาซ่ึงรายไดของราษฎรในทองถิ่น เกิดอุตสาหกรรมขนาดยอม เชน การผลิตของที่ระลึกสำหรับในบางประเทศทาง แอฟรกิ า อุทยานแหง ชาติเปนแหลงทส่ี ามารถดึงดูดเงนิ ตราจากชาวตา งประเทศปละมาก ๆ และเปน รายไดหลักของประเทศดว ย z เปนสถานที่ซ่ึงมีคุณคาในดานวัฒนธรรม ซึ่งชวยบันดาลใจใหเกิดความคิดสรางสรรคในส่ิงที่ดีงามในจิตใจของมนุษย ซึง่ จะแสดงออกมาในรูปของศลิ ปะ ความเปน ระเบยี บวนิ ยั และความเอื้อเฟอ ระหวางเพือ่ นมนุษยด วยกัน z พื้นทท่ี ีป่ ระกาศเปน อทุ ยานแหงชาติแลว จะชวยลดความตงึ เครยี ดทางการเมืองและลดปญหาผกู อ การราย เนื่องจากพ้ืนท่ี ไดร ับการพัฒนาขน้ึ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 10 10/12/2553 17:18:21



ปา ไม พนื้ ทอี่ ทุ ยานแหง ชาตทิ างภาคใตม คี วามหลากหลาย ของระบบนเิ วศปา ไม และชนดิ พนั ธพุ ชื สงู มาก เนอ่ื งจาก เปน ประเทศทต่ี ง้ั อยใู นเขตทบั ซอ นของเขตวนภมู ศิ าสตร 3 เขต คอื เขตอนิ โด - เบอรม สี เขตอนิ โด - ไชนสี และเขต มาเลเซยี กลายเปนแหลงของพืชหายากนานาชนดิ โดย สามารถแบง ปา ออกไดเ ปน 2 ประเภท คอื ปา ไมผ ลดั ใบ และปา ผลดั ใบ ซงึ่ ในแตล ะประเภทยงั ประกอบดว ยปา ชนดิ ตา ง ๆ มากมาย ดงั นี้ ปาไมผลัดใบ ตนไมในปาสวนใหญจะเปนสีเขียวชอุมอยูตลอดทั้งป และอาจพบตนไมที่ผลัดใบบางแตเล็กนอย ซึ่งแตกตาง จากปาผลัดใบท่ีตนไมสวนใหญจะผลัดใบพรอม ๆ กัน ปาไมผลัดใบยังแบงเปนชนิดในระดับยอยลงมาอีก ไดแก ปาดงดิบช้ืน ปาดงดบิ แลง ปาดงดิบเขา ปา พรุ ปา ชายหาด และปา ชายเลน z ปาดงดิบชน้ื ปาชนิดนีม้ ีตน ไมขนาดใหญท ม่ี ักสูงกวา 30 เมตร บางตน อาจสูงถงึ 50 เมตร ในประเทศไทยมีปา ดงดิบ ช้ืนกระจายอยูทางภาคใตและภาคตะวันออก โดยขึ้นตามที่ราบหรือบนภูเขาท่ีสูงไมเกิน 600 เมตร จากระดับน้ำทะเล พบไดใน อุทยานแหงชาติทางภาคใตเปนสวนใหญ เชน อุทยานแหงชาติเขาหลวง อุทยานแหงชาติแกงกรุง จังหวัดสุราษฎรธานี อุทยาน แหงชาติบูโด - สไุ หงปาดี จังหวดั นราธิวาส ปตตานี ยะลา ปจ จัยท่ีทำใหเกิดปา ดงดิบช้นื ขึน้ ในพืน้ ท่ีหนึง่ ๆ กค็ อื ปรมิ าณนำ้ ฝนท่ีสงู กวา 1,600 มิลลิเมตรตอป และปหน่ึงมีฝนตกไมต่ำกวา 8 เดือน คือ มีชวงฤดูแลงส้ันมาก ดินตองลึกและกักเก็บความชื้นไดดี และอุณหภูมิตองคอนขางสูง คือ โดยเฉลี่ยสูงกวา 20 ํC ปาดงดิบช้ืนในประเทศไทยสวนใหญมีไมในวงศยางเปนไมเดน เชน ยางนา ยางเสยี น ตะเคียนทอง สยาขาว ตะเคียนชันตาแมว ไขเ ขียว และหลุมพอ ไมเหลา น้เี ปน ไมช ั้นเรือนยอด สำหรบั ไมช นั้ รอง ลงมา เชน หวา ทุงฟา ตนี เปด มงั คดุ ปา และสะเดาปก นอกจากนย้ี ังมพี ชื ในวงศปาลม เชน หวายตาง ๆ ขนึ้ อยูม าก และมี เถาวลั ยขนาดใหญขึ้น เกาะพันตน ไม สว นตามพื้นปาหนาแนน ไปดวยพืชในวงศขิงขา และคลา z ปาดงดิบแลง เปนปาไมผลัดใบท่ีมีไมผลัดใบข้ึนปะปนอยูดวยในอัตราสวนท่ีใกลเคียงกัน ไมที่ไมผลัดใบมักมีการเปลี่ยน ใบคอนขางสูงในชวงฤดูแลง แตโดยรวมแลวสภาพปาก็จะยังเขียวชอุมอยูตลอดทั้งป ปาดงดิบแลงกระจายอยูตามภาคตาง ๆ ท่ัวประเทศ ตามทีร่ าบหรือตามหุบเขา อทุ ยานแหงชาติ ซ่ึงมีปา ดงดบิ แลงใหช มไดงา ย เชน อุทยานแหงชาตินำ้ ตกหวยยาง จงั หวดั ประจวบคีรขี นั ธ อทุ ยานแหงชาติหมูเกาะชุมพร จังหวัดชุมพร และอุทยานแหง ชาตหิ มูเกาะลนั ตา จงั หวดั กระบ่ี ปา ดงดบิ แลง เกิดใน พื้นที่ท่ีมีฤดูกาลชัดเจนและตองมีชวงแลงนาน 3 - 4 เดือน มีดินคอนขางลึกสามารถกักเก็บน้ำไดดีพอควรที่จะทำใหพันธุไม บางชนิดสามารถคงใบอยูไดตลอดชวงความแหงแลงนี้ ปกติพบไดต้ังแตระดับความสูง 100 - 800 เมตรจากระดับน้ำทะเล มปี รมิ าณนำ้ ฝนเฉลย่ี 1,000 - 2,000 มลิ ลเิ มตรตอ ป โครงสรา งของปา แบง ออกเปน 3 ชน้ั ชน้ั บนสดุ คอื ชนั้ เรอื นยอดสงู 25 - 40 เมตร ประกอบดวย พันธุไมใ นวงศยาง เชน ยางแดง กระบาก ตะเคยี นหนิ พะยอม มะคาโมง ตะแบกแดง และพะยงู รองลงมาเปน เรือนยอดช้ันรอง สงู 10 - 20 เมตร เชน ตะคร้ำ กรวย ขาวสารหลวง พลองใบเลก็ และกระเบากลัก และช้ันไมพ มุ ทีส่ ูงไมเ กิน 5 เมตร เชน ชิงช่ี เข็มขาว และหสั คุณ ตามพ้นื ปามีขงิ ขามากมายหลายชนิด ปา ดงดบิ แลงเปน แหลง ของเถาวลั ยห ลายชนดิ โดยเฉพาะหวาย z ปา ดงดบิ เขา เปน ปา ไมไ มผ ลดั ใบทป่ี กคลมุ ยอดเขาสงู ในระดบั ความสงู ตง้ั แต 1,000 เมตรจากระดบั นำ้ ทะเลขน้ึ ไป สภาพดนิ โดยท่ัวไปมีความลึกพอสมควร สามารถที่จะพยุงไมขนาดใหญได มีอากาศคอนขางหนาวเย็นตลอดทั้งป อุณหภูมิไมเกิน 20oC และชวงตำ่ สดุ อาจนอยกวา 0oC อากาศมีความช้นื สูงเนือ่ งจากมีเมฆเขามาปกคลมุ อยูเ สมอ จนบางคร้งั ไดร ับการเรยี กขานวา เปน 12 อทุ ยานแหง่ ชาติภาคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 12 10/12/2553 17:18:22

“ ปา เมฆ ” ปาดงดบิ เขามีไมเ ดน คอื ไมจำพวกกอ เชน กอแปน กอ ตลับ และกอ แดง และสามารถแบง ยอยเปน 2 ประเภท ไดแ ก ปาดงดบิ เขาระดบั ต่ำ พบในระดบั ความสงู ต่ำกวา 1,500 เมตรจากระดับนำ้ ทะเลลงมา เปนปาทีม่ ตี น ไมสงู ใหญ อาจสูงถึง 30 เมตร มไี มก อขน้ึ ปะปนกับไมอ ่นื ๆ เชน มณฑาดอย และทะโล ตามตน ไมม ีพืชเกาะนอย อกี ประเภทหนึ่งคือ ปา ดงดิบเขารแะลดะบั ทสะงูโล ตามตน ไมม ีพชื เกาะนอย อกี ประเภทหน่งึ ค

z ปาชายเลน เปน ปา ท่ขี ึน้ อยูใ นบรเิ วณพ้ืนทีป่ า เลนตามชายฝง ทะเล ริมคลอง และทะเลสาบใกลปากอา ว และรอบเกาะ ตา ง ๆ ซึง่ มสี ภาพแวดลอมของนำ้ ขนึ้ ลง มที ว มถงึ ตลอดเวลา และยังเปน น้ำเคม็ มากนอ ยตามสถานทแ่ี ละชวงฤดกู าล พนั ธุไมท ่ี พบท่ัวไป เชน โกงกาง แสม ลำพู ตะบูน โปรง ถัว่ และฝาด พนั ธไุ มเ หลานม้ี ีการปรบั ตัวใหข ึน้ ไดบ นดินเลนทอี่ อ นนม่ิ และ ขาดออกซิเจนในดินโดยการมีรากค้ำยัน รากหายใจ และพูพอน ใบสวนใหญมีสารเคลือบ (wax) เพ่ือปองกันการสูญเสียน้ำมาก เกินไป และบางชนิดมีตอมขับเกลือที่โคนใบ ในอุทยานแหงชาติพบปาชนิดน้ีไดท่ีอุทยานแหงชาติหมูเกาะระนอง จังหวัดระนอง อุทยานแหงชาตอิ าวพงั งา จงั หวัดพงั งา และอทุ ยานแหง ชาติหาดขนอม - หมูเกาะทะเลใต จงั หวัดสรุ าษฎรธานี นครศรีธรรมราช ปาผลัดใบ เปนปาชนิดท่ีประกอบดวยพันธุไมชนิดผลัดใบหรือทิ้งใบเกาในฤดูแลง เพ่ือจะแตกใบใหมเมื่อเขาฤดูฝน ยกเวน พืชช้ันลางจะไมผลัดใบ ผูท่ีไมเขาใจระบบนิเวศประเภทนี้เม่ือมองเห็นปาผลัดใบในชวงหนาแลงจึงมักกลาววาเปนปาแหงแลง หรือ ปา เสื่อมโทรม ปาผลดั ใบพบในพน้ื ที่ที่มีปรมิ าณน้ำฝนโดยเฉล่ยี 1,000 - 1,500 มิลลิเมตรตอป ซง่ึ นอยกวา ปาไมผลัดใบ และ ภมู อิ ากาศแบบมรสมุ คอื มชี ว งฤดแู ลง ชดั เจน จะพบปา ชนดิ นต้ี ง้ั แตร ะดบั ความสงู 50 - 800 เมตร เหนอื ระดบั นำ้ ทะเล ปา ผลดั ใบ ในภาคใตแ บง เปน ชนดิ ในระดบั ยอ ย ไดแ ก ปา เบญจพรรณ และทงุ หญา z ปา เบญจพรรณ หรือปา ผสมผลดั ใบ พบกระจายอยทู ว่ั ปาทางภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื มบี าง สว นที่ครอบคลมุ ภาคใตตอนบน เชนท่ี อทุ ยานแหงชาตกิ ุยบุรี อทุ ยานแหง ชาติน้ำตกหวยยาง จงั หวดั ประจวบคีรีขนั ธ มักพบใน พื้นที่ซึ่งมีระดับความสูง 50 - 800 เมตรจากระดับน้ำทะเล หรือสูงกวาน้ีในบางจุด ปริมาณน้ำฝนอยูในชวง 1,200 - 1,600 มลิ ลิเมตรตอป ปจ จัยสำคัญท่ีกอใหเกดิ สังคมพชื ชนดิ นี้ข้นึ ในประเทศไทย คือ ฤดกู าล ปาเบญจพรรณพบในพ้ืนทีท่ ่มี ีสามฤดู คือ ฤดูรอน ฤดูหนาว และฤดูฝน มีชวงที่ขาดฝนเกินกวา 4 เดือน เปนอยางต่ำและปริมาณน้ำฝนคอนขางนอย ความชื้นในดิน ขาดแคลนสำหรับการรักษาใบใหคงอยูในชวงแหงแลง ไฟปาอาจเปนปจจัยสำคัญอีกประการหน่ึงที่ทำใหสังคมปาชนิดนี้ดำรงอยูได ซ่ึงปกติปาชนิดน้ีมีไฟปาเปนประจำ พันธุไมสวนใหญในสังคมมีก ารปรับตัวในหลายรูปแบบเพื่อใหดำรงอยูไดภายใตอิทธิพลของ ไฟปา อยางไรก็ตาม ไฟปาเปนปจ จัยสำคญั ที่ชวยกำจัดวัชพชื และอินทรียวตั ถุทตี่ ายแลว บนผิวดนิ ใหห มดไป และยงั มสี ว นชว ยใน การกระตุนการงอกของเมล็ดไมหลายชนิดโดยเฉพาะไมสัก หรือเปดผิวดินใหเมล็ดไมตกสัมผัสดินและไดรับความชื้นอยางเต็มที่ ปาเบญจพรรณเปน ปาท่มี คี ุณคาทาง เศรษฐกิจจะมานบั แตอดีต เพราะมีไมม ีคาหลายชนดิ เชน สัก มะคา แดง ประดู ชิงชัน รกฟา เสลา และซอ และมีไผข ึน้ ปะปนอยดู ว ยเสมอ เชน ไผรวก ไผบ ง ไผซาง และไผไ ร 14 อทุ ยานแห่งชาติภาคใต้ 10/12/2553 17:18:23 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 14

z ปาทงุ ลักษณะสำคญั ในการจำแนก คือ รปู ลกั ษณของ พืชเดนในสังคมประกอบดวยไมขนาดเล็กหรือไมพุมผสมกับ หญาข้ึนปกคลมุ พ้นื ทีส่ ลับกันไป และมีไฟปาไหมทกุ ป หญา ในปา ทุงจะตองสูงเกินกวา 80 เซนติเมตร ขึ้นไป และเปนหญาท่ีมีใบ แบน เชน หญาคา แฝก หญาพง เลา หญาแขม และตองกง หญาดังกลาวมักข้ึนผสมอยูกับพืชลมลุก การที่เรียกปาทุงก็ เน่ืองจากการปรากฏของตนไมที่มีข้ึนอยูหาง ๆ น่ีเอง โดยเฉล่ีย พนื้ ทท่ี ี่ปกคลุมดว ยหญา จะตองแสดงออกใหเหน็ เดนชดั ไมทพี่ บ ในสังคมน้ีท่ีเปนตัวช้ีคอนขางเดนชัด ไดแก หนามเล็บแมว หนามมะเค็ด หนามพรม หนามหนั พทุ รา และอินทนิลบก ปา ทุงธรรมชาติของประเทศไทยมีการกระจาย อยูนอยมากมีพบในบางพื้นที่ท่ีมีดินเปนกรดจัดหรือมีสารบางอยางที่สกัดกั้นการกอให เกิดปา ปาทุงบางสวนปรากฏในพ้ืนท่ีอับฝนที่มีปริมาณน้ำฝนต่ำกวา 900 มิลลิเมตรตอป การสำรวจการกระจายของปาชนิดน้ียัง มไิ ดก ระทำกนั ทว่ั ประเทศ ทพ่ี บเหน็ บางสว น เชน บนยอดภหู ลวง จังหวัดเลย ในพื้นที่เขตรักษาพันธุสัตวปาทุงใหญนเรศวรบางสวน และพืน้ ทดี่ นิ เลวในจังหวดั ตากซ่งึ ปรากฏเปน ผนื เลก็ ๆ จากอำเภออุมผางขนึ้ ไป ปจจุบันปา ทงุ ไดก ระจายกวางขวางขึน้ เนื่องจากการ ทำลายปา เต็งรังและปา ชนดิ อืน่ ๆ ลงและมไี ฟปาเผาผลาญทกุ ป เชน ทงุ หญาในอุทยานแหง ชาติเขาใหญ และอุทยานแหง ชาตปิ าง สีดา ทุงหญาเปนพ้ืนท่ีซ่ึงคนไมคอยเห็นคุณคาเพราะคิดวาเปนเพียงท่ีรกรางวางเปลา แตความจริงทุงหญาเปนแหลงอาหารสำคัญ ของสัตวกินพืชขนาดใหญ เชน กวางปา และกระทิง ในอุทยานแหงชาติทางภาคใตพบปาประเภทนที้ อ่ี ทุ ยานแหง ชาตหิ มเู กาะระ - เกาะพระทอง จงั หวดั พงั งา และทงุ หญา วงั ประ อทุ ยานแหง ชาตทิ ะเลบนั จงั หวดั สตลู สงั คมพชื ทีม่ ลี ักษณะจำเพาะ นอกจากปาไมผลัดใบและปาผลัดใบที่กลาวมาแลวขางตนประเทศไทยยัง มีสังคมพืชทมี่ ลี ักษณะจำเพาะท่พี บกระจัดกระจายอยูทัว่ ประเทศ เชน ปาเขาหินปูน บริเวณยอดเขาหินแหลมตะปุมตะปำของเขาหินปูนไดเกิด สังคมพืชแบบทนแลงขึ้น รองหลืบของเขาหินปูนกลายเปนแหลงสะสม ซากอินทรียวัตถุและเศษฝุนผงจนเกิดเปนช้ันดินตื้นๆ ขึ้น ในลักษณะ ของดินพีทที่เปนกรดสูง พืชพรรณบนเขาหินปูนจึงปรับตัวใหทนทานตอ สภาวะดังกลาว เทือกเขาหินปูนในประเทศไทยเปนชุดหินปูนเกาแกที่ ถือกำเนิดมาต้ังแตยุคเพอรเมียนและออรโดวิเชียน เม่ือราว 230 - 500 ลานปมาแลว โดยพบเขาหินปูนน้ีตามแนวเทือกเขาตั้งแตภาคเหนือทอดตัวลงมาตามฝงตะวันตกลงสูภาคใต รวมไปถึงเกาะแกงหินปูนในทอง ทะเลอีกนับรอ ยเกาะ อาทิ ดอยเชียงดาว จังหวดั เชยี งใหม มปี าเขาหินปูนพบในพ้นื ทีส่ งู อากาศหนาวเยน็ ชนดิ ก่ึงอัลไพน อทุ ยานแหง ชาตหิ มู เกาะอา งทอง และอทุ ยานแหง ชาตหิ มูเกาะชมุ พร พชื บนเขาหนิ ปนู สวนใหญจ ดั เปน พืชทนแลง เพราะวาผิวดนิ ต้นื ๆ ที่ปกคลุมไวเปนอปุ สรรค ตอการชอนไชของรากพืช ดินกักเก็บความชื้นไดนอยและขาดความสมบูรณ สังคมพืชเขาหินปูนจึงมีพืชลมลุกไมพุมแคระและไมยืนตนขึ้น กระจายหางๆ กนั เชน จันทนผา ปรงเขา คอ ดอย ชมพพู าน ไทร ดาดตะกวั่ กลวยไมสกลุ รองเทา นารี หญา และเฟนตา งๆ อีกทง้ั เปน แหลง รวมพืชเฉพาะถิน่ ของไทยหลายชนดิ อาทิ หรีดเชยี งดาว ฟองหนิ เหลอื ง กุหลาบขาวเชยี งดาว และคอ เชียงดาว สัตวท อี่ าศยั อยูก บั ปา ชนิดนีไ้ ด ตอ งปนปา ยเกง หรอื ไมก ็บนิ ขึ้นไปทำรังอยไู ด และชว ยกระจายเมลด็ พนั ธุพชื ใหปา เขาหินปนู อาทิ กวางผา เลียงผา หนขู นเสย้ี นเขาหนิ ปูน และคา งคาวคณุ กิตติ ปาเขาหนิ ปนู นบั เปน อาณาจกั รลกึ ลบั ที่ยังไมมีผูใ ดเขาใจอยา งถอ งแท เพราะยากตอการเขาถงึ รอใหม ีการศกึ ษาอยา ง จรงิ จงั ตอไป อุทยานแห่งชาติภาคใต้ 15 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 15 10/12/2553 17:18:24

สัตวป า 10/12/2553 17:18:26 อุ ท ย า น แ ห ง ช า ติ เ ป น พื้ น ที่ อ นุ รั ก ษ ที่ ส ำ คั ญ เ พ ร า ะ ไ ด ครอบคลุมภูมิประเทศและสภาพปาประเภทตางๆ ของประเทศ ไทยไว สำหรับอุทยานแหงชาติที่มีพื้นที่ขนาดใหญก็จะยิ่งมี ความสำคัญตอการอนุรักษสัตวปามากขึ้น เพราะมีสัตวปาอาศัย อยูมากมายหลายชนิด โดยเฉพาะสัตวปาขนาดใหญที่ตองการ พื้นที่หากินกวางขวาง เชน ชางปา เสือโครง นอกจากน้ีพื้นท่ี ขนาดใหญยังสามารถรองรับประชากรของสัตวปาจำนวนมาก ซ่ึงจะเพิ่มโอกาสในการคัดเลือกพันธุกรรมท่ีแข็งแรงไว อันเปน หลักประกันในการดำรงเผาพันธุของสัตวปาตอไปอยางย่ังยืน อุทยานแหงชาติขนาดใหญหรืออุทยานแหงชาติหลายแหงที่มี พนื้ ทตี่ อ เนอื่ งกนั รวมเปน ผนื ใหญจ งึ เปน ทซี่ งึ่ มคี วามสำคญั อยา งยง่ิ เชน อุทยานแหง ชาติแกง กระจาน และอทุ ยานแหง ชาติเขาสก ปจจุบันโอกาสที่คนทั่วไปจะพบเห็นสัตวปาขนาดใหญนั้น มีนอย เนื่องจากสัตวปามักอาศัยอยูในปาลึก แตยังมีโอกาสพบ รองรอยของสัตว เชน รอยตีน มูลสัตว ตามเสนทางเดินเทาใน ปาได อุทยานแหงชาติที่มีโอกาสพบเห็นสัตวปาขนาดใหญหรือ รอ งรอยของสตั วปาไดง าย และสตั วปาขนาดเลก็ เชน นก ผีเส้ือ และแมลงอน่ื ๆ สามารถพบเหน็ ไดง า ยในอทุ ยานแหง ชาตหิ ลายแหง เชน อทุ ยานแหง ชาตกิ ุยบุรี และอทุ ยานแหงชาตเิ ขาหลวง น้ำตก แกง และอา งเก็บน้ำ นำ้ ตก เปนธรรมชาตอิ ันงดงามและเปนสถานทท่ี อ งเท่ยี วทาง ธรรมชาติยอดนิยมของผืนปาทุกแหงมีลักษณะทั่วไปคลายกัน คือ เปนสายน้ำที่ตกลงมาจากที่สูง บางแหงอาจมีแองขนาดใหญ ที่เกิดจากการกัดเซาะของน้ำตกอยูเบ้ืองลาง บางแหงสายน้ำอาจ ไหลตอเนื่องไปตามลำน้ำ น้ำตกแตละแหงมีขนาดสูงใหญและรูป ลักษณตางกัน ท้ังนี้ข้ึนอยูกับสภาพทางธรณีและภูมิประเทศใน แตละพนื้ ที่ น้ำตกตามยอดเขาสูงและผาชันที่เกิดจากหินแกรนิตมักมี ขนาดใหญ บางแหงไหลตกจากหนาผาสูงดิ่งลงสูเบ้ืองลาง สราง ความตื่นตาต่ืนใจใหแกผูพบเห็น เชน น้ำตกแมสุรินทร จังหวัด แมฮ อ งสอน แตส ว นใหญจ ะตกลงมาตามชนั้ หนิ แกรนติ เปน ระยะๆ เกดิ แอง นำ้ พกั เปน ชว งๆ และมคี วามสวยงามตา งกนั ไปในแตล ะชน้ั พบท้ังในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต เชน อุทยานแหงชาติน้ำตกหงาว จังหวัดชุมพร ระนอง และอุทยาน แหงชาติเขาหลวง 16 อทุ ยานแห่งชาติภาคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 16

น้ำตกในบริเวณเทือกเขาหินปูนจะไหลลดหลั่นลงมาจากช้ันเตี้ยๆ จำนวนมาก ทั้งนี้เพราะเมื่อสายน้ำไหลผานจะละลาย หินปูน มาดวยน้ำจะมีคุณสมบัติเปนดางออนๆ เมื่อสายน้ำไหลมาพบกันบริเวณที่ลาดชันและมีส่ิงกีดขวาง น้ำท่ีไหลมาปะทะจะเกิดการ ชะลอตัวและตกตะกอนหินปูนสะสมจับอยูตามสิ่งกีดขวาง แลวพอกพูนมากขึ้นเร่ือยๆ จนกระท่ังกลายเปนคันก้ันน้ำและแองน้ำขึ้น ตลอดสายน้ำที่ไหลผานลงมา น้ำตกประเภทน้ีจึงดูประณีตและงดงามมาก พบมากทางภาคตะวันตกแทบจังหวัดกาญจนบุรี เชน อุทยานแหงชาติเอราวัณ และอุทยานแหงชาติเขื่อนศรีนครินทร สวนทางภาคใตก็มีน้ำตกหินปูนสวยงามท่ี อุทยานแหงชาติน้ำตกส่ี ขดี จังหวัดสรุ าษฎรธ านี นครศรธี รรมราช แกง เปน ลกั ษณะทางธรณปี ระเภทหน่ึงในลำนำ้ ที่เกดิ จากรอยแตก รอยเลอ่ื น และความแตกตา งของความคงทนตอการผุพงั ไป ของชนิดหินในพื้นท่ีน้ันๆ ประกอบกับขบวนการผุพังและการเปลี่ยนแปลงท่ีเกิดข้ึนจากน้ำ ทำใหทองน้ำมีการลดหล่ันและเกิดเปน เกาะแกงในลำน้ำ ซึ่งในบริเวณที่เกิดลักษณะเปนแกง คือ สวนลำน้ำตอนที่น้ำไหลแรงและมีโขดหินโผลขวางทางน้ำจะเกิดสลับกับ “ วังนำ้ ” หรอื “ หวงนำ้ ลึก ” แกงขนาดเล็กจะไมสงผลตอกระแสน้ำนัก แตแกงขนาดใหญหรือมีจำนวนแกงมากจะสงผลใหกระแสน้ำที่ไหลปะทะเกิด การหมุนเวียนเช่ียวกรากย่ิงข้ึน แกงบางแหงมีขนาดใหญและขวางกั้นตลอดลำน้ำจนทำใหสายน้ำลนเออและไหลตกลงมาคลาย น้ำตกขนาดเล็กแมวาแกงจะเปนส่ิงกีดขวางลำน้ำและสัญจรผานไปไดยาก แตกลับเปนส่ิงทาทายสำหรับผูช่ืนชอบความตื่นเตนใน การลองแพผานแกง ตางๆ ทามกลางทิวทัศนส วยงามริมฝงนำ้ เชน อุทยานแหงชาติแกงกรุง อางเก็บน้ำ การสรางเข่ือนขวางก้ันลำน้ำเพ่ือกักเก็บน้ำไว ทำใหเกิดอางเก็บน้ำทวมผืนปาในบริเวณเหนือเขื่อนหรือที่มัก เรียกกันวา ทะเลสาบ เนื่องจากสภาพน้ำในอางเก็บน้ำมักน่ิง ผิว ราบเรียบแลดูสงบ และมีทิวทัศนท่ีเปดโลง ภายใตทองฟากวาง ใหความรูสึกปลอดโปรงและผอนคลาย บริเวณอางเก็บน้ำจึง กลายเปนแหลงทองเท่ียวท่ีมีผูนิยมมาเท่ียวชมและพักผอน จำนวนมาก เชน อทุ ยานแหง ชาตเิ ขาสกและอทุ ยานแหง ชาตบิ างลาง จังหวดั ยะลา ทะเล เกาะ และชายหาด ทะเลเปนผืนน้ำท่ีกวางใหญไพศาลที่ตอเชื่อมกับแผนดินใหญ ประกอบดวยสวนที่เปนทองน้ำและพื้นทะเล สวนที่เปนทองน้ำ เปรียบเสมอื นแอง นำ้ ขนาดใหญที่บรรจนุ ้ำเค็มปรมิ าณมหาศาลไว และเปน แหลงอาศยั ของสัตวทะเลนานาชนิด โดยเฉพาะปลาทะเล เตาทะเล สำหรับพื้นทะเลมีลกั ษณะเหมอื นแผน ดนิ ใหญ คอื มีท้งั เทอื กเขา ภูเขา หุบเหว และท่รี าบกวาง เปน แหลงอาศยั ของสตั ว ตาหนา ดนิ ซง่ึ พบหนาแนน ตามพื้นที่ชายฝง เชน แนวปะการัง ซึ่งเปน บรเิ วณท่มี คี วามอดุ มสมบรู ณข องทรพั ยากรสตั วน ำ้ มากทสี่ ดุ ในประเทศไทยมีทะเลขนาบอยูสองดาน ทางดานตะวันออกมีอาวไทยครอบคลุมแนวชายฝงภาคตะวันออก ภาคกลางเร่ือยมา จนถงึ ภาคใต มคี วามยาวทงั้ สิ้น 2,614 กโิ ลเมตร โดยแยกเปนชายฝง ดานอาวไทย 1,660 กิโลเมตร และชายฝง ดานทะเลอนั ดามนั 954 กิโลเมตร อาวไทยมีลักษณะเปนทะเลปด คอื กระแสนำ้ ทะเลไหลเวยี นอยูภ ายในพนื้ ทอ่ี า วไทย ไมเช่ือมตอ กับทะเล ลึกหรือมหาสมุทรภายนอก สวนทางดานตะวันตกมีทะเลอันดามันขนานไปตลอดแนวภาคใต ทะเลอันดามันเปนทะเลเปดท่ีเช่ือม ตอกบั มหาสมทุ รอินเดียจึงมที รัพยากรสตั วนำ้ ชุกชมุ กวาอา วไทย S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 17 อทุ ยานแห่งชาตภิ าคใต้ 17 10/12/2553 17:18:26

ลักษณะทางธรณีท่ีปรากฏตามชายฝงทะเลทีจ่ ะพบเห็นไดง าย z หนาผาสูงชันรมิ ทะเล หมายถงึ หนาผาสงู ชนั ท่ีอยูริมฝง ทะเล และหันออกไปทางทะเล มักเกดิ ขึน้ ในบรเิ วณชายฝง ทะเล ยุบจมที่มีภูมิประเทศเปนภูเขาอยูติดกับทะเลหรือเปนชายฝงท่ีช้ันหินวางตัวในแนวเอียงเทหรือในแนวต้ังคล่ืนจะกัดเซาะฝง ทำให เกิดเปน หนา ผาริมทะเล เชน เกาะพีพี ในอุทยานแหง ชาตหิ าดนพรตั นธารา - หมเู กาะพพี ี z เวา ทะเล หมายถึง รอยเวา ท่มี ลี ักษณะเปน แนวยาวทเ่ี กดิ ขน้ึ บรเิ วณฐานของหนา ผาชันรมิ ทะเลตอนทอ่ี ยใู นแนวระดบั น้ำข้ึน น้ำลง เกิดจากการกัดเซาะของคล่ืนและการชะละลายของหินปูน เปนหลักฐานแสดงถึงระดับน้ำทะเลในอดีตพบไดในอุทยาน แหง ชาติทางทะเลเกือบทุกแหง z โพรงหินชายฝง หรือ ถ้ำทะเล หมายถึงถ้ำที่เกิดขึ้นตามบริเวณชายฝงทะเล ซึ่งอาจเปนชายฝงของผืนแผนดินใหญหรือ ชายฝงของเกาะตางๆ ก็ได ถำ้ ชนดิ น้เี กดิ จากการกัดเซาะของคลื่นทห่ี นิ ผาชายฝงทำใหเปน ชองหรอื โพรงลกึ เขาไปในชวงแรกอาจเปน เพียงชองหรือโพรงขนาดเล็ก แตเมื่อเวลาผานไปนานๆ ก็กลายเปนชองหรือโพรงขนาดใหญมากข้ึน ถาหากเปนบริเวณหินปูนจะ ทำใหเกิดเปนถ้ำขนาดใหญไดงายข้ึน เน่ืองจากมีการกระทำของน้ำฝนและน้ำใตดินเขามาเกี่ยวของดวย ปากถ้ำทะเลมักอยูตรง บริเวณท่ีมีน้ำขึ้นน้ำลงสูงสุดหรือต่ำสุดเพราะเปนชวงท่ีคลื่นสามารถกัดเซาะหินชายฝงได แตในกรณีท่ีมีการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำ ทะเลอันเน่ืองมาจากการเคลื่อนไหวของเปลือกโลก หรือเหตุอันใดก็ตามอาจทำใหบริเวณปากถ้ำอยูสูงหรือต่ำกวาระดับน้ำทะเลใน ปจจบุ ันได เชน ถ้ำลอด อุทยานแหง ชาติอาวพังงา z สะพานหินธรรมชาติ เปนโพรงหินชายฝงท่ีทะลุออกทะเลทั้งสองดานคลายคลึงกับถ้ำลอดที่เกิดข้ึนบนเกาะ แตสะพานหิน ธรรมชาติจะเกิดบริเวณหัวแหลม ซ่ึงมีการกัดเซาะทั้งสองดานพรอมกันจนโพรงนั้นทะลุถึงกันโดยหินสวนท่ีเหลืออยูเหนือโพรงจะมี ลักษณะคลายสะพาน ตัวอยา งของสะพานหนิ ธรรมชาติทีม่ คี วามสวยงามมากแหงหนง่ึ คือ ท่เี กาะไข อุทยานแหง ชาติตะรุเตา z เกาะหินโดงหรือเกาะหินชะลูด หมายถึง เกาะโขดหินขนาดเล็กท่ีแยกออกจากผืนแผนดินใหญ หรือเกาะที่อยูใกลเคียง เกิดจากแหลมหินท่ียื่นออกไปในทะเลและถูกคลื่นเซาะทั้งสองขางจนสวนปลายสุดถูกตัดออกเปนเกาะลักษณะเหมือนปลองเรือ เรียงรายตวั อยางเกาะหนิ โดงท่รี ูจักกนั ดี คือ เขาตะปใู นอทุ ยานแหง ชาตอิ าวพังงา เกาะ หมายถึง แผนดินที่มีน้ำลอมรอบโดยตลอดและมีขนาดเล็กกวาแผนดินที่เปนทวีป อาจจะเกิดขึ้นจากการกัดเซาะของ คล่ืนและกระแสน้ำจนทำใหแผนดินบางสวนถูกตัดขาดออกจากแผนดินใหญ เกิดจากการกระทำของภูเขาไฟในทะเล เกิดจากการ ดันตัวของเปลือกโลกใหสูงพนน้ำหรือเกิดจากการกอตัวของปะการัง เกาะเปนภูมิประเทศสำคัญอยางหน่ึงตามบริเวณชายฝงทะเล แบงออกเปน 2 ประเภท ตามตำแหนงท่ีตั้ง คือ เกาะริมทวีป ตั้งอยูใกลชายฝงของทวีปเปนแผนดินผืนเดียวกันกับทวีปนั้นมี ลักษณะทางธรณวี ิทยาทคี่ ลายคลึงกับแผนดินใหญ แตอาจมีการยุบตวั ของแผนดินจนนำ้ ทวมสว นที่ต่ำตดั ขาดแผน ดินกับเกาะนั้นๆ หรืออาจเกดิ จากการเคลอ่ื นตวั ของเปลอื กโลกบริเวณน้ันก็ได เชน เกาะเขาหนิ ปูนในอาวพงั งา ซง่ึ มีหลักฐานทางธรณีบงชว้ี าในอดีต เคยเปนผืนแผนดินเดียวกับจังหวัดพังงาแตตอมาถูกน้ำทะเลตัดขาดออกไป และประเภทเกาะกลางมหาสมุทรเปนเกาะท่ีต้ังอยูหาง จากทวีปมากๆ และโดยทั่วไปจะอยูในมหาสมุทร เกาะประเภทนี้จะถือกำเนิดตามลำพังไมเก่ียวของสัมพันธกับผืนแผนดินใหญ เชน หมเู กาะฮาวาย การเกดิ มี 2 วิธี คือ z จากภูเขาไฟ เกิดจากการปะทุของภูเขาไฟใตพ้นื ทะเลหรือทองมหาสมุทร z จากซากปะการังทับถมกันเปนเกาะที่เกิดจากเทือกปะการังท่ีอยูหางฝงทะเล ซึ่งอาจมีเนินทรายมากองทับถมอยูตามท่ีราบ ตอนบนสนั ปะการัง ทำใหเ ทอื กปะการงั ยาวและกวางมากขึ้น แตม คี วามสงู ไมม ากนกั ตอ มาเม่อื แผน ดนิ เกดิ การยกตัวสงู ข้นึ จงึ ทำให เทือกปะการังโผลพนระดับน้ำทะเลข้ึนมาและเกิดเปนเกาะปะการังท่ีมีความสูงมากพอสมควร ภายหลังอาจมีตัวกระทำตาม ธรรมชาตติ างๆ ท่ที ำใหเกิดพืชพรรณงอกงามขน้ึ บนเกาะน้นั ได เชน ไดร บั เมลด็ พืชตางๆ ท่ีนกนำมาทิง้ ไวห รอื ท่ลี อยนำ้ มา สำหรับเกาะที่มีอยูในประเทศไทยทั้งหมดจัดเปนเกาะริมทวีปทั้งส้ิน อุทยานแหงชาติทางทะเลสวนใหญมีเกาะเล็กเกาะนอยอยู ในพืน้ ที่ เชน อทุ ยานแหงชาตหิ มเู กาะลนั ตา อุทยานแหงชาติหมูเกาะพยาม และอุทยานแหง ชาตหิ มเู กาะอา งทอง 18 อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 18 10/12/2553 17:18:27

ชายหาด หาดเปนพ้ืนท่ีระหวางขอบฝงกับแนวน้ำลงต่ำสุด เปนแถบยาวไป ตามริมฝง เกิดข้ึนไดท้ังในทะเล ทะเลสาบหรือ แมน้ำ โดยสารแขวนลอยตางๆ ซ่ึงสวนมากจะเปนกรวดทราย หรือเลน ถูกกระแสน้ำและคล่ืนพัดพามาดวยความเร็วที่ชามาก จึงเกิดการตกตะกอน สวนใดท่ีมีน้ำหนักมากจะตกกอน แบง ออกไดเปน 3 ประเภท ตามชนดิ ของตะกอน คือ z หาดหินหรือหาดกรวด เปนบริเวณชายฝงท่ีมีแนวโขด หินหรือกอนหินขนาดใหญและขนาดเล็กกระจายตัวอยูเปน บรเิ วณกวางตามลักษณะความลาดชันของชายหาด มักพบหาดหนิ บรเิ วณชายฝง ท่ีมีคลื่นลมรุนแรงในฤดูมรสมุ หรือเกาะท่ีเปน ภเู ขา หินหรือหนาผา เนื้อผิวหินและการเกิดซอกหลบื ตลอดจนความกวา งของหาดจะแตกตา งกนั ตามภมู ปิ ระเทศ บางแหง มแี อง นำ้ เวลานำ้ ลง มพี ชื และสตั วจ ำนวนมากอาศยั อยู ไดแก เพรียงหิน ปูหิน หอยนางรม และสาหราย ซึ่งเหมาะสำหรับเปนแหลงหากินของนกน้ำ นกชายน้ำ หาดหินพบไดในพ้ืนที่ชายฝงที่มีคลื่นลมรุนแรงในฤดูมรสุม เชน อุทยานแหงชาติหมูเกาะสุรินทร อุทยานแหงชาติ หมูเกาะสิมลิ ัน และอุทยานแหงชาติตะรุเตา z หาดทราย มักพบในพื้นที่ที่เปนหินทรายหรือหินแกรนิต เม่ือหินเหลาน้ีกรอนสลายลงจะกลายเปนเม็ดทรายกลมมนและ มสี ขี าวสวยงาม สะอาด ตัดกับนำ้ ทะเลสคี ราม ทำใหบรเิ วณหาดทรายมที ศั นียภาพสวยงาม จงึ เปนสถานทที่ อ งเทีย่ วท่ีไดรบั ความ นิยมอยา งมาก เชน อุทยานแหง ชาติหาดวนกร จงั หวดั ประจวบคีรขี ันธ และอทุ ยานแหงชาตหิ าดเจา ไหม จังหวดั ตรงั บริเวณชายฝง ทะเลท่ีเปนหาดทราย มลี ักษณะแตกตา งกนั ตัง้ แตลกั ษณะความลาดชนั ความกวา งของชายหาดไปจนถงึ ขนาดและองคป ระกอบของ เมด็ ทราย ขนาดของเมด็ ทรายทมี่ ีความสำคัญตอชนดิ และความสมบรู ณข องสิ่งมชี วี ิต หาดทรายท่ีอยใู กลป ากแมน ้ำหรือแหลง น้ำจดื ประกอบดวยทรายปนโคลน หาดทรายทีม่ ขี นาดเมด็ ทรายหยาบพบตามชายฝงมหาสมุทรท่ีมคี ลนื่ ลมรนุ แรง หาดทรายทมี่ ขี นาดเม็ด ทรายละเอียดจะพบในอาวหรอื ชายฝงทะเลทค่ี ลนื่ ลมไมร นุ แรง ส่ิงมชี วี ติ ท่พี บบนหาดทรายตอนบน เชน ปู หอย ไสเดอื น และบน พื้นทรายตอนลางสุดของชายหาด เชน กุง ปลา หาดทรายพบไดทั่วไปทั้งอุทยานแหงชาติทางทะเลฝงอาวไทยกับฝงอันดามัน หาดทรายบางแหงมีตนกำเนิดจากซากปะการังที่ผุผังแลวมีสีขาวขุนและมีขนาดเล็กละเอียดมาก เชน เกาะเมียง อุทยานแหงชาติ หมเู กาะสมิ ลิ นั z หาดเลนหรือหาดโคลน พบบริเวณชายฝงที่มีความลาดชันนอย คล่ืนลมและกระแสน้ำไมรุนแรง พบบริเวณชายฝงใกล ปากแมน้ำหรอื ลำคลองทม่ี นี ้ำจดื ไหลลงสูท ะเล บรเิ วณอา วทมี่ ีแนวเกาะกำบงั ลม อา วที่มลี ักษณะปด และทะเลสาบ เวลานำ้ ทะเลขนึ้ จะถกู ทวม และเมื่อนำ้ ลงจะปรากฏข้นึ เปนลานกวาง หาดเลนเกิดจากการทบั ถมของตะกอนขนาดเลก็ ซึง่ มีความอุดมสมบรู ณและมี ธาตุอาหารสูง ดังนั้น จึงเปนแหลงอาหารของหอยและสัตวทะเลที่ไมมีกระดูกสันหลังหลายชนิด นอกจากน้ี หาดโคลนยังเปนถิ่นที่ อยูอาศยั ของนกทะเลตา งๆ มากกวา 40 ชนดิ หาดเลนทม่ี คี วามสำคญั ในฐานะถิ่นท่ีอยูอาศัยของนกทะเล พบไดในพน้ื ทอี่ ุทยานแหง ชาติเขาสามรอยยอด อุทยานแหงชาติหมูเกาะชุมพร และอุทยานแหงชาติตะรุเตา ดวยความสมบูรณของธาตุอาหารในตะกอนดิน และระดบั นำ้ ทะเลหรอื นำ้ กรอ ยทพี่ อเหมาะ หาดโคลนจะมพี นั ธไุ มป า ชายเลนขนึ้ อยตู ามธรรมชาติ เชน ท่ี อทุ ยานแหง ชาตหิ มเู กาะชมุ พร และอุทยานแหงชาติอาวพังงา ในบางแหงท่ีหาดโคลนมีเม็ดทรายปนอยูดวย และเปนหาดท่ีมีความลึกนอยจะพบวามีหญาทะเล ขนึ้ อยูเปน ลานกวา ง เชน ทอ่ี ทุ ยานแหง ชาติหาดเจาไหม S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 19 อทุ ยานแห่งชาตภิ าคใต้ 19 10/12/2553 17:18:27

แนวปะการงั และหญาทะเล ปะการัง เปนสัตวทะเลที่ไมมีกระดูกสันหลังมีลักษณะเดน คอื มีลำตัวสมมาตรแบบรศั มี หรือแบบกง่ึ รศั มี ไมมหี วั มีโพรง ในลำตัว มีเน้ือเยื่อสองชั้นระหวางเนื้อเย่ือท้ังสองมีลักษณะเปน วุนแทรกอยู มีชองปากแตไมมีทวารหนัก มีระยางคคลายหนวด ซึ่งมีเซลลเข็มพิษเพื่อปองกันตัวหรือจับเหยื่อเปนอาหารเรียงราย อยรู อบปาก การจำแนกทางวทิ ยาศาสตร ไดจำแนกสัตวจ ำพวกนี้ อยูใน Phylum Cnidaria (เดิมคือ Phylum Coelenterata) กลมุ (class) Anthozoa ซึง่ ประกอบดวยปะการงั ดอกไมท ะเล และปากกาทะเล ปะการังแพรกระจายอยูในมหาสมุทรทุกแหงจากเขตรอนถึง เขตขว้ั โลกแตป ะการงั แขง็ จะแพรก ระจายอยใู นเขตรอ น (tropical) และเขตกง่ึ รอ น (subtropical) ทางมหาสมทุ รแอตแลนตกิ และ เขตอนิ โด - แปซฟิ ก โดยทว่ั ๆ ไปแนวปะการงั จะแพรก ระจายอยู ระหวา งเสน รงุ ท่ี 30 Nํ - 30 Sํ ปะการังแข็งโดยท่ัวไปจะพบไดท่ีความลึกไมเกิน 150 ฟุต (46 เมตร) ซงึ่ เปน ระยะท่ีแสงแดดยงั สอ งลงไปถงึ เพราะวา ปะการงั แข็งอยูรวมกบั สาหรายเซลลเ ดยี วโดยมคี วามสัมพนั ธแบบพ่ึงพา อาศัยซ่ึงกันและกัน (symbiosis) จึงตองการแสงสวางเพ่ือการเจรญิ เตบิ โต นกั วทิ ยาศาสตรส ว นใหญเ ชอื่ วา สาหรา ยเซลลเ ดยี วท่ี เรยี กวา ซซู านแทลลี่ (zooxanthellae) ชว ยปะการงั สรา งแคลเซย่ี ม ปะการังจะเตบิ โตไดเรว็ ขน้ึ ในน้ำท่ีใส นำ้ ใสจะทำใหแ สงผา นลงไป ถึงสาหรา ยเซลลเดียวทีอ่ าศัยอยูในเน้อื เยื่อของโพลปิ ปะการงั การดดู กลนื แสงบางสีในระดบั ความลกึ ทีม่ ากขึ้นทำใหปะการังแข็งบาง ชนิดปรับตวั ใหอ าศัยอยูไดภ ายใตแสงสนี ้ำเงนิ ปะการังแข็งจะเจรญิ เติบโตไดดใี นชว งอณุ หภมู ิ ประมาณ 20 - 28 ํC (68 - 82 ํF) การพัฒนาของแนวปะการงั จะมีมากใน พื้นท่ีท่ีไดรับอิทธิพลของคลื่นที่รุนแรงเนื่องจากคลื่นจะนำอาหาร แรธาตุ และออกซิเจนมาสูแนวปะการัง รวมท้ังชวยแพรกระจาย ตัวออนของปะการงั และชว ยใหไ มเ กดิ การตกตะกอนทับถมแนวปะการงั อีกดว ย ปะการังมีลักษณะทางกายภาพไดหลายรูปแบบ โดยทั่วไปสามารถแยกลักษณะทางกายภาพออกไดจำนวน 8 รูปแบบ คือ ปะการังกอน (massive) ปะการังพุม (submassive) ปะการังก่ิง (branching) ปะการังนิ้วมือ (digitate) ปะการังแผนนอน (tabulate) ปะการังเคลือบ (encrusting) ปะการังแผนตั้งหรือปะการังผักกาด (foliose) และปะการังเห็ดหรือปะการังเด่ียว (mushroom หรอื fungia) แนวปะการังเกิดขึ้นโดยปะการังแข็งหล่ังหินปูน (calcium carbonate) ออกมาเปนโครงรางในขณะที่ส่ิงมีชีวิตพวกท่ีเจาะรู ปะการงั เชน ฟองน้ำ หนอน และหอยสองฝา รวมกับสัตวท ่ชี อบแทะเลม็ เชน ปลานกแกว และเมน ทะเล ทำใหโครงสรา งปะการงั แตกหัก สัตวดังกลาวชอบทำลายปะการังท่ีตายแลวเปนผลใหตะกอนสะสมในที่วางบริเวณแนวปะการังมากข้ึน สาหรายสีแดง (coralline algae) จะสรางหินปนู bryozoans เคลอื บผวิ และแรธาตุในธรรมชาตชิ ว ยเชอ่ื มสมานใหป ะการังท่ตี ายแลว คงสภาพอยู เปนโครงสรางของแนวปะการัง ซึ่งชารล ดารวิน ไดแบงแนวปะการังออกเปน 3 ชนิด คือ แนวปะการังชายฝง (fringing reef) แนวปะการงั แบบกำแพง (barrier reef) และแนวปะการงั รปู วงแหวน (atoll) ในบรเิ วณแนวปะการงั หนง่ึ ๆ สามารถแบง เขต (zone) หรือถนิ่ ทีอ่ ยอู าศยั (habitat) ออกไดเ ปน 4 เขต คอื 20 อทุ ยานแห่งชาติภาคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 20 10/12/2553 17:18:27

z แนวราบ (reef flat) เปนสวนที่อยูในเขตน้ำต้ืนชายฝง และมักโผลพนน้ำเมื่อน้ำลง น้ำทะเลบริเวณนี้จะรอนขึ้นในเวลา กลางวัน และในขณะท่ีฝนตกหนักจะทำใหความเค็มลดนอยลงดวย ดังน้ัน สิ่งมีชีวิตท่ีอาศัยอยูในบริเวณน้ีจะตองมีความสามารถ ในการปรับตัวใหทนทานกับสภาวะการโผลพนน้ำ น้ำทะเลมีความเค็มต่ำและอุณหภูมิสูงไดดี จะพบปะการังที่มีชีวิตไดมากบริเวณ ดานนอกของแนวปะการัง นอกจากนัน้ ยงั พบสาหราย และหญาทะเลเจริญเติบโตบนทรายและดินโคลนใกลๆ ฝง z แนวสนั (reef edge) บริเวณนเี้ ปนแนวรับคลน่ื ที่มากทส่ี ดุ ปะการังท่พี บจะมีรูปรางสั้นและแข็งแรงเพ่อื ใหส ามารถทนแรง คลืน่ ได และเปน บรเิ วณทมี่ ีปะการังชนดิ ตางๆ อยเู ปนจำนวนมาก z แนวลาดชัน (reef slope) บริเวณน้ีจะพบปะการังมีความหลากหลายมากที่สุด เปนแนวท่ีอยูตอเน่ืองจากแนวสัน เปนบริเวณที่ไดรับอิทธิพลจากคลื่นนอยกวา ปะการังบริเวณนี้จะไมโผลพนน้ำและมีความอุดมสมบูรณมากกวาบริเวณอื่นมาก พบปะการงั ไดห ลายรปู แบบและหลายชนิด z แนวนอกปะการัง (floor reef) เปนบริเวณที่เปนพ้ืนทรายลาดลงสูทะเลลึกอาจจะมีปะการังและกัลปงหาข้ึนประปรายบน พ้นื ทราย แนวปะการังในประเทศไทยพบเฉพาะปะการงั แบบท่ีเรยี กวา แนวปะการังชายฝง ทั้งทางอา วไทยและทะเลอันดามนั มีพนื้ ท่รี วม ทัง้ หมดประมาณ 12,000 ตารางกโิ ลเมตร มีปะการงั มากกวา 300 ชนดิ ฝงอา วไทยมลี ักษณะเปน ชายฝง ทะเลนำ้ ต้นื มแี มน ้ำหลาย สายไหลลงสภาพน้ำทะเลจึงขุนกวาทะเลอันดามัน การกอตัวของแนวปะการังทางฝงทะเลอันดามันจึงพบมากและมีสภาพสมบูรณ กวาอา วไทย โดยเฉพาะแนวปะการังท่ีอุทยานแหงชาติหมเู กาะสรุ นิ ทร อทุ ยานแหงชาตหิ มเู กาะสมิ ลิ นั สำหรบั อา วไทยมีแนวปะการัง สวยงามท่ีอทุ ยานแหง ชาติหมูเกาะอา งทอง และอุทยานแหง ชาตหิ มเู กาะชุมพร ตามแนวปะการังยังเต็มไปดวยสิ่งมีชีวิตมากมายหลายชนิด แบงออกเปนสัตวไมมีกระดูกสันหลัง เชน ปะการังออน ฟองน้ำ เพรียงหวั หอม ดอกไมท ะเล กลั ปง หา แมงกะพรุน แสท ะเล ดาวขนนก หนอนปลอ ง หนอนตวั แบน กุง หอย ปลิงทะเล ทากทะเล และหมึก สตั วก ลุมนม้ี อี ยมู ากท่ีสดุ และมหี ลายรูปแบบ สวนใหญมีสสี นั สวยงาม พบไดบ นกอนปะการงั หรือตามพน้ื ทะเล เปน สง่ิ ที่ แตงเติมสีสันและเพิ่มชีวิตชีวาใหแกอาณาจักรใตทะเล สัตวอีกพวกหนึ่ง คือ สัตวที่มีกระดูกสันหลัง ไดแก เตาทะเล งูทะเล และปลาทะเลนานาชนิด มีต้ังแตขนาดเล็กๆ ไปจนถึงฉลามวาฬ ปลาขนาดใหญที่สุดในโลก รวมท้ังสัตวเล้ียงลูกดวยนม 2 ชนิด คือ วาฬ และโลมา สัตวกลุมน้ีสวนใหญวายหากนิ ตามทองนำ้ กอ นปะการัง หรือบนพ้ืนทะเล หญาทะเล เปนพืชช้ันสูงที่มีลำตนใตดินนอนตามแนวราบ ฝงอยูในพื้นทรายหรือทรายปนโคลน สวนของลำตนและใบต้ัง ตรงข้ึนมาจากพ้ืน สีของใบก็เปนสีเขียว ลำตน ราก และใบของ หญาทะเลมีสารประกอบของลิกนิน มีเสนใบและชองอากาศ นอกจากน้ีแลว หญาทะเลยังเปนพืชมีดอกอยางสมบูรณ โดย สามารถผลิตดอก เมล็ด และผลได หญาทะเลจัดอยูในกลุมพืช ใตน้ำท่ีมีการปรับตัวและวิวัฒนาการอยางสมบูรณในกลุมของพืช ใบเล้ียงเด่ียว เปนพืชชั้นสูงซึ่งมีดอก มีระบบทอลำเลียงอยาง แทจริง โดยทั่วๆ ไปแลวก็มีลักษณะโครงสรางคลายคลึงกับ หญาบก หญาทะเลมีใบ ลำตน ราก และระบบสืบพันธุใตน้ำท่ี สมบรู ณ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 21 อทุ ยานแห่งชาตภิ าคใต้ 21 10/12/2553 17:18:28

ส่ิงมีชีวิตท่ีพบในแหลงหญาทะเลนอกจากจะประกอบไปดวยหญาทะเลหลายชนิดแลวยังมีสิ่งมีชีวิตกลุมอ่ืนๆ อีก ท้ังพืชและ สัตวที่สามารถพบไดในแหลงหญาทะเล ตั้งแตพืชชั้นต่ำและพืชท่ีมีขนาดเล็ก เชน แพลงกตอน สาหรายทะเล สัตวไมมีกระดูก สันหลัง เชน ไฮดรอยด หนอนตวั แบน ทากเปลอื ย ไสเ ดอื นทะเล หอยสองฝา ปลิงทะเล ดาว สัตวท่ีมีกระดูกสันหลังชั้นสูงจำพวก สัตวเ ล้ยี งลกู ดว ยนม เชน พะยูน ซึง่ สัตวบ างชนดิ ก็อาศัยอยูตามสว นตา งๆ ของหญา ทะเล เชน บรเิ วณใบ หรือแมก ระทั่งรากหรอื เหงา ทอี่ ยใู ตด นิ บางชนดิ ฝง ตวั อยตู ามพนื้ และบางชนดิ กเ็ คลอ่ื นทหี่ รอื วา ยนำ้ ไปมาอยใู นแหลง หญา ทะเล สงิ่ มชี วี ติ กลมุ ตา งๆ เหลา นี้ ปลา กุง และปู จะเปนกลุมท่ีคอนขางมีความสำคัญเนื่องจากเปนกลุมสัตวทะเลท่ีมีบทบาทในทางเศรษฐกิจการประมง ซงึ่ เปน แหลง รายไดและเปนแหลง อาหารของชาวประมงพื้นบา นทอี่ าศัยอยบู รเิ วณนัน้ ส่ิงมีชีวิตที่พบในบริเวณแหลงหญาทะเลบางชนิดอาศัยอยูอยางถาวรในแหลงหญาทะเล แตบางชนิดอาศัยอยูเพียงช่ัวคราวใน ระยะเวลาส้ันๆ เพ่ือใชแหลงหญาทะเลเปนแหลงอาหาร หรืออาศัยอยูบางฤดูกาลเพื่อใชแหลงหญาทะเลเปนแหลงผสมพันธุ วางไข ในชว งฤดผู สมพนั ธแุ ละเปน แหลง อนบุ าลวยั ออ นภายหลงั จากทไ่ี ขไ ดฟ ก ออกมาเปน ตวั เชน ปมู า ปลาเกา หรอื ปลากะรงั และปลากะพง จะใชแ หลงหญาทะเลเปนแหลงผสมพันธุ วางไข เล้ียงดูตัวออน แหลงหญาทะเลท่ีพบในนานน้ำไทยสามารถแบงตามบริเวณท่ีพบออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก แหลงหญาทะเลท่ีอยูติด ปาชายเลน แหลงหญาทะเลที่อยูตามพ้ืนทรายตามชายฝงทะเลน้ำต้ืน และแหลงหญาทะเลท่ีอยูติดแนวปะการัง บริเวณแนวชายฝง ทะเลอันดามันจะพบประเภทแหลงหญาทะเลทั้ง 3 ประเภท แตสวนใหญจะเปนแหลงหญาทะเลที่อยูติดปาชายเลนและมีความ อุดมสมบรู ณ มากกวาทางฝง อาวไทย โดยพบท้งั สน้ิ 12 ชนิด ใน 7 สกลุ เชน หญา ทะเลใบยาว หญา อำพนั แดง และหญา ตะกาน น้ำเคม็ สามารถพบหญา ทะเลในอทุ ยานแหงชาติหาดนพรตั นธ ารา - หมูเกาะพพี ี อทุ ยานแหงชาตหิ าดเจาไหม และอุทยานแหง ชาติ หมเู กาะชมุ พร ในบรเิ วณแนวชายฝง ทีม่ ีสภาพเหมาะสม หญา ทะเลมักขึ้นรวมกันเปน กลมุ ใหญคลา ยพรมสีเขียวผืนงามใตท องนำ้ ผลผลติ จาก กระบวนการสังเคราะหแสงของหญาทะเลจะใหทั้งอาหารและออกซิเจนแกสิ่งมีชีวิตอ่ืน หญาทะเลเปนท่ีอยูอาศัยท่ีหากิน หลบภัย และอนุบาลตัวออนของเตาทะเล กุง ปู หอย และปลานานาชนิด นอกจากน้ีหญาทะเลยังเปนเสมือนกำแพงชะลอความรุนแรงของ กระแสน้ำทพ่ี ดั พาเขา สูฝง ทำใหอ ัตราการพงั ทลายของชายฝงลดลงอกี ดวย ถ้ำ และนำ้ พรุ อ น ถ้ำ เปนปรากฏการณทางธรณีท่ีมีลักษณะเปนชองหรือโพรง ใตผ นื ดิน ทีเ่ กิดจากน้ำฝนตกลงบนภูเขาจะละลายกา ซ CO จาก 2 อากาศ เม่ือไหลซึมผานดินที่มีกาซ CO ท่ีเกิดจากพืชและการผุ 2 พังของซากพืชจำนวนมาก ดินจึงเปนแหลงละลาย CO ท่ีมาก 2 ที่สดุ เมอื่ กา ซ CO รวมกบั ไอออนของนำ้ จะเปน กรดคารบอนิก 2 ซ่ึงจะไปละลายหินปูนทำใหเกิดภูมิประเทศแบบ Karst และถ้ำ มักพบตามภเู ขาหรอื หนาผา หรอื ตามชายฝง ทะเล แตก วาจะเปน ถ้ำท่ีเห็นในทุกวันน้ีตองผานกระบวนการทางธรรมชาติมาเปน เวลานานมาก (Karst คือ เทือกเขาหินปูน เปนภูมิประเทศท่ีมี ลักษณะเดนเฉพาะโดยมีหนาผาที่สวยงาม และทางน้ำใตดินเฉพาะแบบ สิ่งท่ีพบเห็นไดงายในภูมิประเทศแบบ Karst หนาผาแบบ หอคอย (Towers) ที่ราบเชงิ เขา (Pinnacles) หลมุ ยุบ (dolines) หวยน้ำมุด (stream sinks) นำ้ พุ (springs)) 22 อุทยานแห่งชาตภิ าคใต้ 10/12/2553 17:18:28 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 22

z ถำ้ ใตด นิ เปน ถำ้ ตามภเู ขาหรือหนาผามกั พบมากในบรเิ วณทีเ่ ปนภูเขาหินปูน กำเนดิ ของถำ้ เริ่มตนจากนำ้ ฝนซึง่ ละลายกาซ คารบอนไดออกไซดจนมีสภาพเปนกรดออนไหลซึมลงไปในรอยแตกของหินปูนเปนธารน้ำใตดินและคอยๆ กัดกรอนหินปูนจน กลายเปนชองทางน้ำใตดินขนาดใหญ เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิประเทศทำใหระดับน้ำใตดินลดลง น้ำในทางน้ำใตดิน เดิมก็ลดระดับลงตามทิ้งใหชองทางน้ำเดิมกลายเปนโพรงอากาศหรือถ้ำขึ้น สวนปากทางท่ีน้ำใตดินไหลลงหุบหวย ก็กลายเปนปาก ถ้ำอยูบนหนาผาสูงเหนือพื้นหุบ เปนจุดที่ทำใหเขาไปสัมผัสถ้ำได ถ้ำบางแหงอาจมีปากถ้ำแคบมากเม่ือเขาไปภายในจึงเปดออกเปน โถงถำ้ กวางใหญ z ถ้ำธารลอด เกิดจากการที่น้ำใตดินไมสามารถซึมลงใตดินต่ำลงไปอีก ซึ่งอาจเพราะมีช้ันหินทึบแทรกพื้นลางอยู ธารน้ำใตดินจึงตองไหลไปในแนวระดับจนกระท่ังไปโผลออกเปนปากถ้ำ ณ จุดใดจุดหนึ่งไกลออกไป มักเรียกถ้ำลักษณะเชนนี้วา ถ้ำธารลอด หรือถ้ำน้ำลอด ถ้ำประเภทนี้มักยากตอการเขาไปชม เพราะอุปสรรคจากสายน้ำในถ้ำ บางฤดูกาลมีน้ำปาไหลหลาก เชน ถ้ำน้ำทะลุ อทุ ยานแหงชาตเิ ขาสก z ถ้ำทะเล พบตามชายฝงทะเลหรือเกาะตางๆ เชน อุทยานแหงชาติหาดนพรัตนธารา - หมูเกาะพีพี และอุทยานแหงชาติ ธารโบกขรณี จังหวัดกระบี่ เกิดจากคล่ืนทะเลกัดเซาะผาหินชายฝง จนกลายเปนโพรงลึกเขาไป ซึ่งหากเปนเขา หินปูนก็จะยิ่งเกิด เปนถ้ำขนาดใหญไดงายและเร็วขึ้น เพราะมีน้ำฝนหรือน้ำใตดินชวยเพ่ิมการกัดเซาะปากถ้ำทะเลมักพบในบริเวณท่ีมีระดับน้ำทะเล ข้ึนลงสูงสุดและต่ำสุด แตบางแหงอาจพบสูงขึ้นไปบนหนาผา ซึ่งแสดงถึงการเปล่ียนแปลงของระดับน้ำทะเลในอดีต บนเกาะขนาด เล็กคล่ืนอาจกัดเซาะจนทะลุออกอีกดานและเกิดเปนชองท่ีเรียกวา “ถ้ำลอด” หรือ “เกาะทะลุ” พบไดที่อุทยานแหงชาติอาวพังงา อทุ ยานแหงชาตทิ ะเลบนั หากเปน บริเวณหัวแหลม ซึง่ ถกู คลื่นกัดเซาะท้ังสองดา นจนทะลุถงึ กันกจ็ ะเกดิ “สะพานหินธรรมชาต”ิ เชน อทุ ยานแหงชาตติ ะรเุ ตา z หลุมยุบ เม่ือสวนที่อยูเหนือโพรงถ้ำใตดินและติดกับผืนดินหรือท่ีเรียกไดวาเปนเพดานถ้ำ รับน้ำหนักตัวเองไมไหวและ พังทลายลงมา จึงเกิดเปนชองเรียกวา หลุมยุบ หลุมยุบบางแหงมีน้ำทวมขังกลายเปนบึงหรือทะเลสาบที่โอบลอมดวยผาหินรอบ ดาน เรยี กวา ทะเลใน เชนที่อุทยานแหง ชาตหิ มเู กาะอางทอง บางครงั้ หนา ผาหินปนู เกดิ จากการยบุ พังของ doline บางแหง เกดิ จาก การยุบพังทลายของเพดานถ้ำจะทำใหเกิดหนาผาชัน ตัวอยางเชนท่ีน้ำบอผี จังหวัดแมฮองสอน หลุมยุบท่ีลำคลองงู จังหวัด กาญจนบรุ ี เกิดการละลายพืน้ ถำ้ ทะลไุ ปยังถ้ำขา งลา ง นบั เปนตัวอยางทห่ี าดูไดย ากเปนพเิ ศษในโลก z สิ่งสะสมในถ้ำ ภายในถ้ำหินปูนเต็มไปดวยส่ิงงดงามตระการตาคือ หินงอก หินยอย หรือตะกอนหินปูนที่จับตัวเปนแทง หรือเปนแผนรูปทรงวิจิตรตางๆ กัน หินงอกหินยอยเกิดจากธารน้ำใตดินที่ละลายหินปูนมาพบกบั โพรงถำ้ ซงึ่ วา งเปลา นำ้ จะระเหย แลว เหลอื แตค ราบหนิ ปนู จบั ตวั และคอ ยๆ สะสมตัวข้ึนเปนหินยอย สวนหยดน้ำท่ีหลนสูพื้นถ้ำก็สะสมตัวเปนรูปทรงงอกขึ้นมาจาก พื้นถ้ำเปนหินงอก บางแหงหินงอกและหินยอยมาบรรจบกันเปน เสาหนิ หนิ งอกหนิ ยอ ยบางแหง เมอ่ื กระทบแสงสวา งจะเกดิ ประกาย แวววาวเนอ่ื งจากแคลไซตท ่ีผสมอยูใ นเน้อื หนิ อทุ ยานแหงชาติท่ีมีหินงอกหินยอยสวยงาม เชน อทุ ยานแหง ชาตใิ ตร ม เยน็ จงั หวดั สรุ าษฎรธ านี และอทุ ยานแหง ชาตเิ ขานนั จังหวัดนครศรธี รรมราช นำ้ พรุ อ น บางครงั้ เรยี กวา โปง พรุ อ น โปง นำ้ รอ น โปง เดอื ด พนุ ำ้ รอ น บอน้ำรอ น ถา แรงดนั นอยอาจมีลกั ษณะเปน นำ้ ซับ หรือ น้ำซึมเทาน้ัน น้ำพุรอนเปนปรากฏการณธรรมชาติที่มีความ สัมพันธกับบริเวณที่เปลือกโลกมีการเคล่ือนไหวตัวเปนภูเขาหรือ เปนเปลือกโลก เนื่องจากเกิดรอยคดโคง หรือรอยเล่ือนของชั้น หินเกิดจากแหลงความรอนท่ีมาจากการละลายของหินใจกลาง ทวปี ซง่ึ อยลู ึกลงไปในผวิ โลกเพยี ง 5 กิโลเมตรเศษ ปรมิ าณน้ำ ฝนท่ีตกลงมาจะซึมไปตามหินท่ีพรุนลงสูความลึกประมาณ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ 23 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 23 10/12/2553 17:18:28

1,500 เมตร ในที่ลึกเชนน้ันจะมีความดันสูงจนทำใหน้ำรอนมีอุณหภูมิสูงกวาจุดเดือด แตไมเดือด น้ำรอนดังกลาวตองใชเวลานับ ศตวรรษกวา จะไหลวนกลบั ข้ึนมาสูผ ิวโลก เมื่อใกลถ งึ ระดับพ้นื ดินนำ้ รอ นจัดจะกลายเปนไอ และถกู ดนั ใหน ำ้ รอนใตดินพุงข้ึนมายงั ผวิ ดิน บางแหงมีแกส หรือแรธาตุซมึ ผานมากับน้ำพรุ อ นดว ย ทำใหมีกลนิ่ แกสนัน้ โดยเฉพาะอยา งยิง่ แกสกำมะถัน จากน้ันจึงเริม่ เกิดปฏิกิริยา ลูกโซตอเน่ืองกันไป โดยเม่ือน้ำพุงขึ้น แรงดันจะลดลงทำใหน้ำที่อุณหภูมิสูงกวาจุดเดือดยังมีสถานะเปนของเหลวอยู เปล่ียนสถานะเปน ไอพงุ ออกมาเรือ่ ยๆ จนนำ้ ใตด นิ แหง ลง แตเ มอ่ื น้ำรอนเขา ไปเติมเต็มโพรงใตดนิ วฎั จกั รนจ้ี ะเริม่ ตน ขน้ึ อกี น้ำพุรอนเปนน้ำพุท่ีมีอุณหภูมิสูงกวาปกติจนอาจมีอุณหภูมิสูงถึงจุดเดือด โปงพุรอนแตละแหงมีแรงดันไมเทากัน บางแหงอาจ มีแรงดันเพียงเบาๆ บางแหงพุงข้ึนมาเล็กนอย บางแหงพุงสูง ซ่ึงโปงพุรอนบางแหงอาจมีแรงดันไมเทากันตลอดเวลา เปนชวงเวลา เมอ่ื มแี รงดนั จากใตพ้ืนโลกมากก็จะดนั น้ำพุงขนึ้ สงู แตถ ามแี รงดันนอ ยกจ็ ะพงุ ขน้ึ นอย น้ำพรุ อนประเภทน้ีในตางประเทศจะเรียกวา กเี ซอร (Geyser) บางแหง อาจพงุ ไดส งู ถงึ 50 เมตร เชน นำ้ พรุ อ นในอทุ ยานแหง ชาติ Yellowstone ในสหรฐั อเมรกิ า และนำ้ พรุ อ น ในประเทศไอซแ ลนด ในประเทศไทยพบทีโ่ ปง เดอื ด อทุ ยานแหง ชาติหว ยนำ้ ดงั จงั หวดั เชียงใหมแ ละแมฮอ งสอน พงุ สงู ประมาณ 1 เมตร ถือเปนน้ำพุรอนแบบกีเซอรแหงเดียวในประเทศไทย นอกน้ัน สวนใหญจะเปนบอน้ำรอนพบที่อุทยานแหงชาติแจซอน จงั หวดั ลำปาง อทุ ยานแหงชาตินำ้ ตกหงาว หลักฐานทางโบราณคดี และประวตั ิศาสตรในอทุ ยานแหง ชาติ นอกจากอุทยานแหงชาติจะเปนแหลงอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติแลว ยังเปนแหลงอนุรักษหลักฐานทางโบราณคดีและประวัติศาสตรท่ีสำคัญ ดวย เชน ถ้ำ นับเปนสถานท่ีท่ีพบหลักฐานทางประวัติศาสตรของคน โบราณมากมาย ตั้งแตโบราณวตั ถุ เครือ่ งมอื เครื่องใช เครอ่ื งประดบั หรอื แมกระท่งั หลุมฝง ศพ ทน่ี า สนใจอยางยิ่งกค็ ือ ภาพเขียนโบราณบน ผนังถ้ำหรือเพิงผา ซ่ึงมีทั้งภาพเขียนสีและภาพสลัก เชน ท่ีพบใน อุทยานแหง ชาตอิ าวพงั งา อุทยานแหงชาตหิ าดนพรัตนธ ารา-หมเู กาะพพี ี อุทยานแหง ชาตธิ ารโบกขรณี ภาพเหลา นีบ้ อกเลาเร่ืองราวของคนโบราณ ไดเ ปนอยา งดี นอกจากน้ีในพื้นที่อุทยานแหงชาติหลายแหงยังเคยเปนแหลงซองสุม กำลังของโจรจีนคอมมิวนิสต ปจจุบันส่ิงกอสรางท่ีโจรจีนสรางขึ้น เชน อาคาร เคร่อื งจักรกล หรืออุโมงคค นขดุ กย็ ังคงอยใู นพนื้ ท่เี ชนท่ี อุทยาน แหงชาตเิ ขาน้ำคา ง จงั หวดั สงขลา 24 อุทยานแห่งชาตภิ าคใต้ 10/12/2553 17:18:29 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 24

บอโคลนรอนเปนอีกลักษณะหนึ่งของการแสดงออกของความรอนใตพิภพ เปนบริเวณที่น้ำผิวดินถูกทำใหรอนโดยไอน้ำ และกาซจากน้ำท่ีอยูใตพิภพ (Geothermal water) ปฏิกิริยา oxidation ในอากาศทำใหกำมะถันกลายเปนกรดกำมะถันซึ่ง กัดกรอ นส่งิ ตา งๆ บนพนื้ ดินที่อยรู อบๆ ในขณะอนุภาคซลิ กิ าทล่ี ะเอยี ดจะแขวนลอยทำใหบอ โคลนรอนมสี ภาพเปนกรดและมโี คลน สเี ทาหรือดำ เน่อื งจากมเี หลก็ ซลั ไฟดเ ปน องคป ระกอบ โดยทั่วไป เราจะรูจักน้ำพุรอนในลักษณะที่เปนแหลงทองเท่ียวที่นาอัศจรรย แตสำหรับนักธรณีวิทยาแลว น้ำพุรอนเปนแหลง พลังงานความรอนใตพิภพท่ีสามารถนำมาพัฒนาใชประโยชนหลากหลาย เชน การผลิตกระแสไฟฟา ดานอุตสาหกรรมและ การเกษตรกรรมอีกดวย สำหรับประเทศไทยไมไดอยูในบริเวณท่ีพบภูเขาไฟมีพลัง (active volcano) และหินภูเขาไฟอายุนอย ที่สุดที่พบมีอายุมากกวาหนึ่งแสนป ดังน้ัน แหลงน้ำพุรอนในประเทศไทยมักจะพบอยูในบริเวณภูเขาไฟท่ีดับแลว หรืออยูบริเวณ ใกลมวลหนิ แกรนติ และหินตะกอนอายตุ า งๆ กนั การทองเทยี่ วในอุทยานแหง ชาติ แหลงทองเที่ยวในอุทยานแหงชาติเปนแหลงทองเท่ียวทาง ธรรมชาติ มสี ภาพภมู ปิ ระเทศหลากหลายรปู แบบ ดงั นนั้ การพฒั นา กิจกรรมและสิ่งอำนวยความสะดวกจะเนนความกลมกลืนกับ สภาพธรรมชาติและพัฒนาเทาท่ีจำเปน โดยจะเนนส่ิงอำนวย ความสะดวกและระบบสาธารณปู โภคพน้ื ฐานคอื หอ งนำ้ - หอ งสขุ า น้ำใช ลานจอดรถ เสนทางเขาถึงสำหรับการพักแรมสวนใหญจะ จัดเปนสถานที่กางเต็นทพรอมหองสุขาและหองอาบน้ำ บางแหง มีบานพัก คายพักแรม และรานคารานอาหารไวบริการ สำหรับ อุทยานแหงชาติท่ียังอยูระหวางเตรียมการจัดตั้ง จะมีส่ิงอำนวย ความสะดวกเพื่อการบริการยังไมครบถวน ดังนั้น ผูที่มีความ ประสงคไปทองเที่ยวในอุทยานแหงชาติควรศึกษาขอมูลของแตละอุทยานแหงชาติใหดีกอนเดินทาง รวมท้ังกำหนดจุดหมายของ การเดินทางไปทองเท่ียวใหชัดเจน เพ่ือเตรียมสภาพรางกายและอุปกรณการเดินทางใหถูกตอง การมาเยือนอุทยานแหงชาติมีขอท่ี พงึ ทราบ ดงั น้ี บานพักอุทยานแหงชาติ สวนใหญจะต้ังอยูในบริเวณเดียวกับท่ีทำการอุทยานแหงชาติ หรือบางแหงจะมีบานพักเพิ่มเติมใน จุดทีเ่ ปน แหลง ทองเท่ยี วหลกั ของอทุ ยานแหง ชาติ มขี นาดพักแรมไดต ัง้ แต 2 คนข้ึนไป บางแหง มีบานขนาดใหญห รือคา ยพักแรม ไดประมาณ 50 - 60 คน สำหรับบริการผูท่ีไปเปนหมูคณะ องคประกอบพ้ืนฐานภายในบานพักประกอบดวยเตียงนอนเด่ียวหรือ เตียงนอนคู เครือ่ งนอน ชดุ ท่นี ่งั น้ำใช ไฟฟา ซ่ึงปจ จบุ นั เกือบทั้งหมดเปนระบบไฟฟา จากการไฟฟา สวนภูมภิ าค แตย งั มบี างแหงที่ เปนไฟฟาจากเคร่ืองกำเนิดไฟฟาโดยเฉพาะแหลงทองเที่ยวที่เปนเกาะจะมีการเปด - ปดเปนเวลา และในพื้นท่ีท่ีน้ำขาดแคลนจะมี ชวงเวลาในการเปดปดน้ำ จึงขอความรวมมือใหผูเขาพักชวยปดไฟ และปดกอกน้ำเม่ือเลิกใช ผูสนใจพักแรมในบานพักของ อุทยานแหง ชาตจิ ะตองจองท่พี ักกอ นลวงหนา โดยสำรองทีพ่ กั ไดท่สี ำนกั อทุ ยานแหงชาติ กรมอุทยานแหงชาติสัตวปา และพนั ธพุ ชื โทรศพั ท 0-2562-0760 หรือสำรองทีพ่ ักดวยตนเองไดท างอนิ เทอรเน็ต http://www.dnp.go.th S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 25 อุทยานแห่งชาติภาคใต้ 25 10/12/2553 17:18:30

z ไมนำภาชนะทีท่ ำดวยโฟมเขา ไปในเขตอุทยานแหง ชาติ ในอุทยานแหง ชาติบางแหง จะมกี ารกำหนดเขตควบคุมพเิ ศษในการ นำสิง่ ท่ีจะกอ ใหเ กดิ เปนขยะเขาไปในพื้นท่ี โดยจะตอ งแจงจำนวนบรรจภุ ัณฑท่ีทำจากพลาสตกิ แกว และอะลมู ิเนยี ม หรือวัสดทุ ม่ี ี ผลกระทบตอทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมทุกประเภทใหเจาหนาที่ทราบ ณ จุดตรวจสอบ เพ่ือเปนการควบคุมและลด ปริมาณขยะจากบรรจุภัณฑที่ทำจากพลาสติก แกว อะลูมิเนียม ทุกประเภทเปนการดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติปองกันมิใหเกิด ความเสยี หายตอ ระบบนเิ วศในอุทยานแหงชาตติ ลอดจนรักษาสภาพแวดลอมมใิ หถูกทำลาย z ในกรณีตองเดินปาและคางแรมกลางปาตองแจงขออนุญาตตออุทยานแหงชาติลวงหนาทุกครั้ง จำนวนคนที่เขาไปใชพื้นที่ พกั แรมในแตล ะจุดไมควรเกนิ 10 คน z ใหเดินในเสนทางทอี่ ทุ ยานแหงชาตกิ ำหนด และจอดรถ/ยานพาหนะในจุดที่อุทยานแหง ชาติจัดไวใ ห กิจกรรมนนั ทนาการ นนั ทนาการ หรือ Recreation หมายถงึ การกระทำใดๆ ท่ี มีผลตอความสดชื่นแจมใสของสุขภาพรางกายหรือจิตใจ ในพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติจะเปนนันทนาการกลางแจงซึ่งหมายถึง กิจกรรมที่กระทำโดยไมจำเปนตองใชอาคารหรือส่ิงกอสราง แต จะอาศัยทรัพยากรธรรมชาติอยางใดอยางหนึ่ง หรือหลายอยาง หรือสภาพแวดลอมธรรมชาติเปนพ้ืนฐานในการดำเนินกิจกรรม วัตถุประสงคหลักของการประกอบกิจกรรมนันทนาการเพื่อ พัฒนาความพึงพอใจท่ีมีตอธรรมชาติ เปดโอกาสใหมีการ เปล่ียนแปลงและพักผอนพัฒนาความแข็งแกรงของรางกายและ พฒั นาคณุ ภาพชีวติ ของตนและสงั คม ผูที่มาเยือนอุทยานแหงชาติสามารถประกอบกิจกรรมนันทนาการไดหลายรูปแบบ ทั้งกิจกรรมประเภทการทองเท่ียวเชิงนิเวศ เชน การดูนก ดูสัตว เดินปา ศึกษาธรรมชาติ บันทึกภาพและเสียงธรรมชาติ ลองเรือหรือพายเรือชมธรรมชาติ ดำน้ำชมปะการัง ดำน้ำลึก และศึกษาทองฟาหรือดาราศาสตร กิจกรรมประเภทชื่นชมธรรมชาติ ไดแก การชมทัศนียภาพในบรรยากาศสงบ ปกนิก พกั แรมดวยเตน็ ท กจิ กรรมประเภทผจญภัย ไดแ ก การลองแพ/ลองแกง วินเซิรฟ เลนเครอื่ งรอนขนาดเลก็ ปน เขา หรือขี่จักรยาน ตามเสนทางธรรมชาติ ดูนก เปนกิจกรรมศึกษาธรรมชาติอีกรูปแบบหน่ึงท่ีไดรับความนิยมอยางแพรหลาย เพราะไมเพียงชวยใหไดรับความ เพลิดเพลินจากการชมความงามความนารักของนกแตยังชวยใหไดรับอากาศบริสุทธ์ิ และไดออกกำลังซ่ึงจะสงผลใหผูประกอบ กิจกรรมมีความสุข มีสุขภาพแข็งแรง แตการดูนกยังนำไป สูการรูจักและเขาใจถึงความสัมพันธของนกตอสิ่งแวดลอม อันจะชวย ใหเกิดความตระหนักถึงคุณคาและหันมารวมกันอนุรักษนกและธรรมชาติไว การดูนกเปนกิจกรรมท่ีไมยุงยากเพียงแคมีอุปกรณ บางอยา งกส็ ามารถออกไปเพลิดเพลนิ กับนกในธรรมชาติแลว สำหรับอปุ กรณด นู กทสี่ ำคัญมดี งั นี้ z กลอ งสอ งทางไกลท้ังแบบตาเดียวและสองตา เปน อุปกรณจ ำเปนท่ชี วยขยายภาพของนกทอ่ี ยรู ะยะไกลใหเห็นไดชดั เจน z คูมอื ดูนก เปนหนงั สอื ทใ่ี หขอ มลู และภาพประกอบของนกแตล ะชนิด ชวยใหจ ำแนกนกท่ีพบไดถูกตอง z สมดุ บนั ทกึ สำหรบั เกบ็ รายละเอยี ดเกย่ี วกบั นกและธรรมชาติทพ่ี บเหน็ เพ่ือนำมาศกึ ษาทบทวนในภายหลงั 28 อทุ ยานแห่งชาติภาคใต้ 10/12/2553 17:18:31 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 28





การเตรียมตวั ทีด่ จี ะชว ยใหพบเห็นนกไดงา ยขึน้ z เมื่อออกไปดูนกควรเลือกใสเส้ือผาที่มีลักษณะกลมกลืนกับสภาพแวดลอม เชน สีเขียวเขม เทา หรือน้ำตาล ซึ่งจะไม ทำใหนกตื่นกลัว หรือสังเกตเห็นไดงาย ทำใหมีโอกาสเขาใกลนกไดมากขึ้น เส้ือผาควรมีแขนขายาวเพื่อปองกันแสงแดดและ หนาม ขีดขวน รองเทาควรเปนชนิดที่กระชับใสสบาย อยาลืมสวมถุงเทาเพ่ือปองกันการเสียดสีจากการเดิน ถาไปดูนกบนเขาสูง ควรเตรยี มเสอื้ กนั หนาวไปดวย ถา เปนหนา ฝน เส้ือกันฝนก็เปน ส่งิ สำคญั ทีข่ าดมิได z การดูนกถือเปนการเดินทางไปชมธรรมชาติหรือปาเขาลำเนาไพรท่ีมักนิยมทำกันจะตองมีกลองสองตาหรือกลองตาเดียว ติดตัวไป เพอ่ื ชว ยใหเ หน็ นกไดอยา งชดั เจน เห็นรายละเอยี ดของรูปรา ง สีสนั และพฤติกรรมตา งๆ ราวกบั วา นกท่เี ราเหน็ กำลงั เกาะ กระโดด หรอื บนิ อยูใกลๆ ตัวเรา z กอนออกเดนิ ทางไปดนู กในธรรมชาติ โดยเฉพาะในพน้ื ที่อุทยานแหง ชาติ จะตองมกี ารเตรยี มตัวดังนี้ „ ศึกษาและหาขอมูลเกี่ยวกับสถานที่ท่ีจะไปดูนกใหมากท่ีสุดเทาที่จะมากได เชน เสนทางท่ีใชเดินทางไปสถานที่ดูนก เสนทางภายในสถานที่ดนู ก พชื พรรณธรรมชาติ และลกั ษณะภูมิประเทศ ภูมอิ ากาศ ลักษณะทพ่ี ัก ซึง่ อาจเปนบา นพกั หรอื ตองการ เต็นทรวมทัง้ การขออนญุ าตเขาไปใชพ ื้นทลี่ ว งหนา ดว ย „ ศึกษาชนิดของนกท่ีอาจพบในสถานที่ที่จะไปดูนก โดยติดตอขอรายช่ือนกท่ีสำรวจพบในพ้ืนท่ีนั้นๆ จากหนวยงานท่ี เก่ยี วขอ ง „ เตรียมอุปกรณท่ีจำเปนในการดูนกภาคสนามใหพรอม ไดแก กลองสองตา กลองตาเดียว คูมือดูนก สมุดบันทึก ปากกาหรอื ดินสอ ควรตรวจสภาพกลองสองตาใหเ รียบรอยกอ นออกเดินทาง „ เตรียมอุปกรณที่จำเปน ในการเดนิ ทางไปดูนกในธรรมชาติ เชน หมวก กระติกน้ำ และอุปกรณสวนตวั อ่นื ๆ ขอควรปฏิบตั ิสำหรบั นกั ดนู ก เม่ือกิจกรรมดูนกแพรหลายออกไปก็จำเปนตองมีขอปฏิบัติท่ีเปนหลักเกณฑไปในทางเดียวกัน เพ่ือใหนักดูนกทุกคนไดคำนึง ถงึ ความสขุ ของนกมากทส่ี ุด และตอ งไมสรา งความเดือนรอ นใหแกผอู ืน่ ดวย นกั ดนู กทกุ คนควรยึดขอ ควรปฏบิ ตั ิ 7 ประการ คอื z ความสุขของนกตองมากอน การดูนก การถายภาพ การอัดเสียง รวมทั้งการศึกษาทางวิชาการ ควรคำนึงเสมอวาตองไม เปนการรบกวนหรือสรา งความลำบากใหแ กนก z อนุรักษแหลงอาศัยหากินของนก การกระทำกิจกรรมตางๆ ท่ีเก่ียวของกับการดูนกตองไมเปนการบุกรุกทำลายแหลง อาศยั หากนิ ของนกจนพืน้ ท่นี นั้ เสยี หายหรอื เสอื่ มโทรมลงไป z เมื่อพบนกที่หายากทำรัง หรือนกยายถ่ินหายาก ตองคำนึงถึงการอนุรักษกอนส่ิงอ่ืนใด พยายามคุมครองนกใหดีท่ีสุด ควรบอกเฉพาะผูท่ีควรจะทราบเทานั้นmไมควรรีบบอกตอไปยังนักดูนกคนอ่ืนๆ เพราะอาจทำใหนักดูนกจำนวนมากมุงไปดูนกท่ี หายากจนเปนการรบกวนนก พนื้ ทีท่ นี่ กหากินอาจเกดิ ความเสยี หาย z ปฏิบัติตามกฎหมายอนุรักษเสมอไมวาจะไปดูนกยังสถานท่ีใด เราควรเคารพและปฏิบัติตามกฎหมายท่ีอนุรักษนกและ พ้ืนทีน่ นั้ เสมอ z เคารพสิทธขิ องผูอ่นื ที่ใชส ถานทร่ี ว มกันในขณะที่ผอู ่ืนดนู ก ไมค วรทำใหน กตกใจจนบินหนีไป ตองคำนงึ เสมอวา มีผอู น่ื ทใี่ ช สถานท่ีรวมอยูกับเรา และหากมีผูอ่ืนท่ีไมใชนักดูนกอยูในบริเวณนั้นดวย ไมควรกระทำสิ่งใดที่เปนการรบกวนกิจกรรมที่เขากำลัง ดำเนนิ อยู z รายงานการพบนกใหห นว ยงาน/ผูท ่ีเก่ียวขอ งไดท ราบ เพือ่ เปน ขอ มูลในการดนู กและการจดั การและอนุรกั ษนกในอนาคต z ปฏิบัติเชนเดียวกันในตางประเทศ ไมวากฎหมายของแตละประเทศบัญญัติไวตางกันเชนไร แตการดูนกก็มีหลักเกณฑ เหมือนกันทุกแหง นักดูนกจึงควรยึดหลักเกณฑที่กลาวมาแลวในทุกแหง เพื่อการดูนกจะไดเปนกิจกรรมสากลในระดับนานาชาติ อันจะเปน ผลดใี นการรว มมอื กันอนุรักษ อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ 29

อุปกรณดูดอกไม สำหรับผูท่ีช่ืนชมดอกไมท่ัวๆ ไปอาจไมตองการอุปกรณใดๆ เลย แตถาตองการศึกษาและสัมผัสดอกไมให ใกลช ดิ ข้ึน กอ็ าจตอ งมอี ุปกรณบางอยางติดตัวไวบา ง เชน แวนขยาย เพื่อใชส อ งดอกไมเ ล็กๆ หรอื ชว ยสงั เกตเกสรดอกไม กลอง สองทางไกล เพ่ือใชสองดอกไมที่อยูบนยอดไมสูงโดยเฉพาะกลวยไมท่ีมักขึ้นตามคาคบไม สมุดบันทึก เพ่ือใชบันทึกรายละเอียด ของดอกไมท่ีไมรูจักสำหรับคนควาภายหลัง สี อาจเปนดินสอสี สีน้ำ สีเทียนแลวแตชอบ เพื่อใชวาดภาพเก็บไว กลองถายภาพ เปนอกี วิธีหนึ่งในการบันทึกความงามของธรรมชาติไว ขอพึงปฏิบัติในการชมดอกไม อยาเด็ดดอกไมไปเปนของสวนตัว เพราะเปนการกระทำที่ผิดกฎหมาย และที่สำคัญคือดอกไม มีหนาท่ีสรางเมล็ดเพื่อดำรงเผาพันธุ หากเด็ดดอกไมไปเสียแลวก็เทากับเปนการตัดตอนวัฏจักรการดำรงอยูของพืชชนิดน้ัน นอกจากน้ีขณะเดินเทาทองเที่ยว โดยเฉพาะตามทุงซึ่งมีดอกไมขนาดเล็กและข้ึนอยูเปนกลุมใหญ ก็ควรเดินดวยความระมัดระวัง หากไปกันเปนกลุมใหญ ควรเดินเรียงแถวไปตามเสนทางไมควรแตกแถวกระจายกันออกไป เพราะจะมีโอกาสเหยียบย่ำดอกไม โดยมิไดต้ังใจ เดินปาศึกษาธรรมชาติ ประเทศไทยตั้งอยูบริเวณเขต ศูนยสูตร มีสภาพปาเปนปาเขตรอน เปนแหลงรวมพรรณของ สิ่งมีชีวิตที่สำคัญของโลก ซึ่งผืนปาอันบริสุทธ์ิเปนที่ใฝฝนของ นักผจญภัยผูชน่ื ชอบความทา ทายตอ งการไปสมั ผัส และวิธีการท่ี จะไดไ ปสมั ผสั สว นใหญอ าศยั การเดนิ เทา จงึ มหี ลายอทุ ยานแหง ชาติ ท่ีมีการกำหนดเสนทางเดินปาเพ่ือศึกษาธรรมชาติสำหรับนัก ทองเที่ยวกลุมน้ี โดยเสนทางเหลานี้สวนใหญจะมีจุดหมาย ปลายทางเปนน้ำตกที่สวยงามที่ยังไมคอยมีใครเขาถึงหรือยอด เขาสงู เสียดฟาทผ่ี มู คี วามทรหดเทา น้นั จงึ จะพชิ ิตได ทางภาคใตมี หลายเสนทางท่ีนาสนใจ คือ เสนทางศึกษาธรรมชาติอางกาใต และเสนทางเดินไกลเขาเหมน อุทยานแหงชาติน้ำตกโยง เสน ทางเดนิ ไกลยอดเขาหลวง อุทยานแหง ชาตเิ ขาหลวง การเตรียมตัวในเบ้ืองตน คือ การสอบถามขอมูลการ เดินทางกับอุทยานแหงชาติท่ีจะไปใหมากที่สุด ทั้งสภาพเสนทาง สภาพอากาศ สภาพภูมิประเทศแลววางแผนเสนทางและระยะ เวลาที่ใชเดิน และจุดหมายของแตละวัน พรอมท้ังนัดหมายกับ ทางอุทยานแหงชาติเพ่ือใหทางอุทยานแหงชาติจัดเตรียม เจาหนาท่ีนำทางไวลวงหนา สิ่งที่ตองเตรียมตอไปคือสภาพ รางกาย ผูจะเดินนปาควรมีรางกายแข็งแรงสมบูรณและจิตใจที่พรอมจะฝาฟนอุปสรรคที่อาจพบตลอดการเดินทางการเตรียม ของใชท ี่จำเปนสำหรบั การเดินปามหี ลายอยา ง ไดแ ก z เส้ือผา ควรเปนเสื้อแขนยาวและกางเกงขายาวที่แหงงาย และสวมใสสบายเตรียมไวประมาณ 3 ชุด ชุดหนึ่งสำหรับ ใสนอน และชุดสุดทายสำหรับใสเดินทางกลับ เสื้อกันหนาวหรือเสื้อกันฝนก็ควรเตรียมไปดวยตามฤดูกาลและสภาพอากาศของ พืน้ ทนี่ ้นั z รองเทา ใชรองเทาหุมสนหรือหุมขอ ไมควรมีพื้นแข็งหรือออนจนเกินไป และมีขนาดพอเหมาะ ไมเล็กหรือใหญเกินไป และไมม ีนำ้ หนักมากเกินไป และควรสวมถุงเทาเพ่อื ปองกนั รองเทา กดั z หมวก เพอ่ื ใชบ งั แดดและปองกนั หนามเก่ยี วศีรษะขณะเดนิ ลอดก่งิ ไม 32 อทุ ยานแห่งชาตภิ าคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 32 10/12/2553 17:18:32

z เปสมั ภาระ ควรมขี นาดเหมาะสมกับลำตัวของเจาของและจำนวนสมั ภาระ โดยปกติเปเม่อื ใสส มั ภาระแลวไมค วรมี นำ้ หนัก เกินรอ ยละ 20 ของน้ำหนักตวั หากเปมีน้ำหนักมากควรใชสายคาดเอวเพื่อถายเทน้ำหนักสวนหนึ่งจากบามาที่ลำตัวบรเิ วณสวนเอว เพื่อชว ยรับนำ้ หนักดว ย z เตน็ ทพ ักแรม ใชข นาดและจำนวนทีเ่ หมาะสมกับจำนวนคน เปลสนามเปนอีกทางเลือกหน่งึ เพราะเบาและกะทัดรดั แตท่ี ขาดไมไดคือ ผา พลาสติกสำหรับกางขงึ เหนอื เตน็ ทห รือเปลสนามเพ่ือกนั น้ำคา งและนำ้ ฝน z อุปกรณจ ำเปนอืน่ ๆ เชน ยาประจำตวั ถงุ นอน ไฟฉาย มีดอเนกประสงค กระติกนำ้ ชดุ เครื่องครวั สนาม ถงุ ขยะ ไฟแช็ก เชือกรม ยาว 2 - 3 เมตร จำนวน 2 - 3 เสน และกระดาษหนงั สอื พมิ พ z เสบยี ง ควรเตรียมใหเ กินไวประมาณ 2 ม้ือ เผ่ือเกิดเหตุใหต อ งอยูใ นปา นานกวากำหนด ขอพึงปฏิบัตใิ นการเดนิ ปา z เดินเรอ่ื ยๆ ไมต องรบี และเดินดวยความเรว็ สม่ำเสมอ ถือคตวิ า เรอื่ ยๆ เดย๋ี วกถ็ ึง z ควรเดนิ เรยี งเดีย่ วใหม องเห็นคนที่เดินอยูขางหนาเสมอ หากเดินนำไปจนมองไมเห็นผทู ่ีเดินตามหลงั ควรหยดุ รอใหคนขา ง หลังตามมาจนอยใู นระยะท่มี องเหน็ กันได จึงคอ ยเดินตอ z ไมค วรสง เสียงดงั นอกจากเปลืองพลงั งานแลวยังลดทอนโอกาสพบสตั วปาตามเสนทาง z ควรพกั 5 - 10 นาที ทกุ 1 - 2 ชว่ั โมง แตอยาพกั บอยเกนิ ไป เพราะจะทำใหเหนื่อยยง่ิ ขึ้นไปอกี z ไมควรเดินออกนอกเสนทางและไมควรเดินปาตามลำพัง ท้ังระหวางเดินสูจุดหมายและเมื่อถึงจุดหมายแลว เพราะกวาจะ รูต วั วา หลงปาก็สายไปเสียแลว z เมอ่ื พบแหลงน้ำท่สี ามารถดม่ื ไดค วรเตมิ น้ำใหเตม็ กระติกเสมอ กางเตน็ ทพักแรมในเสน ทาง z ควรเลือกสถานที่กางเต็นทไวลวงหนากอนการเดินทาง โดยปกติแลวเลือก พ้ืนที่ท่ีเคยใชต้ังแคมปมาแลว เพื่อเปนการ ปองกันไมใหขยายพื้นที่ต้ังแคมปออกไปอีก และหากเปนการ เดินทางคร้ังแรกควรหัดกางเต็นทใหเปนเสียกอนท่ีจะเดินทาง มิฉะนั้นอาจเสียเวลากางเต็นทเปนชั่วโมง หาที่กางเต็นทใหได กอนดวงอาทิตยตกดินอยางนอย 1 ชั่วโมง เพ่ือจะไดมีเวลากาง เต็นทกอนทจี่ ะมืด z เลือกพ้ืนท่ีต้ังแคมปท่ีมีแหลงน้ำไหลผานเพียงพอและ ใชพลาสติกปูรองใตเต็นท เพื่อใหพื้นแหงโดยไมตองขุดรอง ระบายน้ำรอบเต็นท แตใหต้ังเต็นทหางจากแหลงน้ำธรรมชาติ อยา งนอ ย 100 ฟตุ z อยา กางเตน็ ทในทโ่ี ลง พยายามกางเตน็ ทใตลมบริเวณที่มีตนไมเพราะถามีลมแรงลมอาจหอบเอาเตน็ ทป ลวิ ไปทง้ั หลงั z อยากางเต็นทใตตนไมใหญเพราะถาฝนตกกิ่งไมอาจหักลงมา หรือหากเกิดพายุฝนฟาคะนอง อาจมีอันตรายจากฟาผาลง กลางตนไม ดังน้ัน ควรหาทำเลใตรมเงาไมที่ไมใหญนัก และอยูหางจากตนไมสูงๆ โดยคาดคะเนวาหากไมใหญลมเต็นทจะอยู หา งจากรศั มกี ง่ิ ไมข องไมท่ลี ม ลงมา z ไมควรกางเต็นทอยูบริเวณชายเขา เพราะหากฝนตกหนักน้ำจะไหลผานและถาหากน้ำเกิดไหลไมหยุดจะมีน้ำมากจนเกิด อันตรายได z อยากางเต็นทในทางน้ำไหลหรือลำธารท่ีแหงแลงเด็ดขาดเพราะเม่ือฝนตกน้ำจะไหลบาลงลำธาร ซึ่งอาจจะเกิดน้ำไหลเต็ม ภายในไมก น่ี าที อุทยานแห่งชาติภาคใต้ 33 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 33 10/12/2553 17:18:33





z อยา กางเต็นทบ รเิ วณทีม่ หี ญารกหรอื น้ำเฉอะแฉะเพราะอาจเปน ทอ่ี ยูอ าศยั ของแมลง z กอ นกางเตน็ ทค วรสงั เกตพน้ื ทบ่ี รเิ วณนนั้ วา เปน ทางเดนิ ของสตั ว หรอื ดา นสตั วห รอื เปลา โดยสงั เกตจากรอยเทา ในบรเิ วณนนั้ ถาหากคดิ วาไมป ลอดภยั ควรหลกี เล่ยี ง z หากจำเปนจะตองกางเต็นทในบริเวณท่ีขรุขระควรนำใบไมใบใหญมารองพื้นกอน เวลานอนจะไดไมเจ็บหลังและเก็บ เศษก่ิงไมอ อกไปจากพ้นื ที่กางเตน็ ท z การกางเต็นทใ นฤดฝู น จะตองกางฟลายชที และขุดรอ งระบายน้ำรอบตัวเต็นทไ วดวย z ควรระวงั สัตวป า มีพิษตางๆ พวกงู แมงปอ ง ตะขาบ ซึ่งจะหาทแี่ หง อยตู ามในเต็นท ถงุ นอน หรอื รองเทา ทไี่ มไ ดเก็บอยา ง มดิ ชิด ดงั นั้น กอ นสวมใสหรอื ใชงานควรตรวจตราใหด ี ถามยี ากนั แมลงหรือปนู ขาวใหโรยไวรอบเตน็ ทอาจกนั แมลงพวกน้ีได z การพักแรมในปาใหทำทุกวิธีที่จะปองกันมลพิษท่ีมีตอแหลงน้ำ เชน พยายามอาบน้ำโดยไมใชสบู แตหากตองใชสบูหรือ การแปรงฟน ลา งจาน จะตอ งใหหา งจากแหลงน้ำอยางนอย 100 ฟตุ การเดินปาในชวงฤดูฝน จะไมเหน่ือยงายเนื่องจากอากาศไมรอนจัด แตจะเปยกแฉะและลื่น หากจะทองปาหนาฝนใหสนุกก็ จะตองเตรียมตัวใหพ รอ มโดยควรพกฟลายชที (ผาขงึ เปน หลังคากนั น้ำฝน) ไปดวยเสมอ จะชว ยใหเต็นทไ มเ ปยก ควรมีเส้ือกนั ฝน น้ำหนักเบาติดไปดวย เสื้อผาขาวของบางอยางควรใสถุงพลาสติกไวช้ันหน่ึงกอนบรรจุลงเป สำหรับรองเทาหาชนิดที่กันน้ำไดดี โดยวัสดุที่เรียกวา Gore-Tex นั้นกันน้ำได 100 เปอรเซ็นต จะชวยใหเทาไมอับชื้น เดินปาไดอยางสบายใจ เสื้อผาควรเลือกที่ สวมใสส บาย เมือ่ เปยกแลวตอ งแหงเร็ว เท่ียวถ้ำ การเท่ียวถ้ำเปนกิจกรรมอีกอยางหน่ึง ซึ่งสราง ความต่ืนเตนใหแกผูท่ีไดเขาไปสัมผัสอยางมาก ความมืดและ บรรยากาศอันสงบเงียบและวังเวงจะทาทายความกลาของนัก เดนิ ทางทกุ คน โดยมคี วามงดงามทธี่ รรมชาตไิ ดบ รรจงสรา งสรรค ไวใ นถำ้ เปนรางวลั ไมวาจะเปน หินงอกหนิ ยอย เสาหิน มานน้ำตก และไขมุกถ้ำ การเท่ียวถ้ำยังทำใหไดเรียนรูเก่ียวกับธรณีวิทยา และ ปรากฏการณทางธรรมชาติที่ทำใหเกิดรูปลักษณตางๆ ข้ึน ในถ้ำ รวมท้ังยังมีประวัติศาสตรใหคนหาจากภาพเขียนสีและ หลกั ฐานอื่นๆ ท่ีหลงเหลืออยภู ายในถ้ำ เมืองไทยมีถ้ำที่สวยงามอยูมากมายทั่วทุกภาค แตการเท่ียวถ้ำสวนใหญยังจำกัดอยูเพียงเฉพาะถ้ำที่ไดรับการพัฒนาแลวคือ ถ้ำทไี่ ดร บั การสำรวจและจัดทำเสน ทางสำหรบั ทองเที่ยวไว ถำ้ เหลาน้มี กั ไมล ึกนัก บางแหง มีการติดต้ังแสงไฟสอ งสวา งและจดั ทำทาง เดินไวให นอกจากนี้ ยังมีเจาหนาที่นำทางพาเดินชมความสวยงามภายในถ้ำพรอมทั้งบรรยายใหขอมูลความรูเกี่ยวกับประวัติความ เปนมาหรือตำนาน สถานท่ีตางๆ ไดอยางสนุกสนานเพลิดเพลิน ถ้ำท่ีสามารถเดินเท่ียวชมไดสะดวกและปลอดภัย เชน ถ้ำขมิ้น อทุ ยานแหง ชาตใิ ตร ม เยน็ ซงึ่ การเตรยี มตวั เทยี่ วถำ้ ลกั ษณะเชน น้ี การเตรยี มตวั จะไมย งุ ยากเพยี งสวมใสเ สอ้ื ผา ใหร ดั กมุ รองเทา หมุ สน และไฟฉาย แตห ากเปน ถ้ำท่ไี มม ีการจัดการทอ งเท่ียวหรอื ถ้ำท่ีเปน ถำ้ เพ่อื การผจญภัยจำตอ งมีอุปกรณเ พ่มิ ขึน้ อีกมากมาย ไดแ ก z เสอ้ื ผาทส่ี วมใสตอ งรัดกุม (เสอ้ื แขนยาวและกางเกงขายาว) และไมอมน้ำ z ถงุ มือ สนับเขา และสนับแขง เนื่องจากภายในถำ้ สว นใหญจ ะเปน หินปูนทแี่ หลมคม โดยเฉพาะถำ้ ท่ีมีการปนปาย วายน้ำ z รองเทา หมุ สน หรอื หมุ ขอ ทไี่ มอ มนำ้ และมดี อกยางพอทจี่ ะเกาะพน้ื ไมใ หล นื่ ลม ไดง า ยๆ แตไ มใ ชร องเทา แตะทม่ี สี ายรดั สน z หมวกกนั กระแทกหรอื ที่เรยี กวา “หมวกกนั น็อก” พรอ มไฟฉายติดหมวกหรอื จะใชไ ฟฉายคาดศีรษะแทนกไ็ ด ทส่ี ำคญั ควร มีอะไหลห ลอดไฟฉายและถา นไฟฉายสำรองติดตัวไปดวย 34 อุทยานแห่งชาตภิ าคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 34 10/12/2553 17:18:33

z ไฟฉายขนาดพอเหมาะท่ีไมใหญหรือเล็กจนเกิดไปนัก และควรทำเปนเชือกคลองคอเพ่ือสะดวกในการใชงาน ท้ังน้ีควรมี คนละกระบอก และเหตทุ ตี่ อ งมไี ฟฉายพกพานอกเหนอื ไปจากไฟฉายตดิ หมวกหรอื ไฟฉายคาดศรี ษะกเ็ พอื่ การใชง านท่ี แตกตา งกนั ไป ซงึ่ ควรมีอะไหลห ลอดไฟและถานไฟฉายสำรองติดตัวไปดวยเชนกัน z เชือกที่มคี วามเหนียวแข็งแรงทนทานพอทจี่ ะรับนำ้ หนกั ไดอ ยา งนอ ย 60 - 65 กิโลกรมั และยาวราว 20 - 30 เมตร z ชดุ ปฐมพยาบาล และเขม็ ทศิ z เทียนไข และไฟแช็ก ซ่ึงหากไมจำเปนจริงๆ ก็ไมควรใช 2 สิ่งนี้เพราะเปนการกระทำที่กอใหเกิดมลภาวะเปนพิษ ภายในถำ้ รวมทัง้ ทำใหออกซเิ จนภายในถ้ำลดนอยลง z อาหารสำเรจ็ รปู และนำ้ ควรมีตดิ ตัวไวเ ผ่อื กรณีเกิดการหลงทางภายในถ้ำเทานน้ั แตไมใชเปนการนำอาหารไปกินภายในถำ้ z เปส ะพายหลงั ขนาดพอเหมาะท่ีจะใสอุปกรณตางๆ เพื่อความคลองตวั ขณะเดนิ ทาง และในถำ้ ท่ีมกี ารลยุ นำ้ หรือวายนำ้ ควร เปนเปท ีก่ นั น้ำได การทองเท่ียวภายในถ้ำ กรณีเที่ยวถ้ำที่ยังไมมีการจัดการทองเที่ยวขอใหระลึกอยูเสมอวา แตละถ้ำมีลักษณะท่ีอาจจะ เหมือนกันหรือตางกันก็ได โดยเฉพาะพ้ืนถ้ำบางแหงเปนดินเหนียว ดินทราย หรือมีกอนหินนอยใหญระเกะระกะ อยูท่ัวพื้นที่หรือ ทางเดนิ นอกจากนี้ ลกั ษณะของพื้นถำ้ ยังแตกตา งกนั ไป บางราบเรยี บ บางตองปน ปายข้ึนๆ ลงๆ และมดุ บางคลานบา งหรอื อาจจะ ตองลุยน้ำก็เปนไปได ดังน้ัน ขณะเดินเที่ยวถ้ำควรท่ีจะเดินเรียงแถวทีละคน ไมควรเดินแบบหนากระดาน เพื่อปองกันอุบัติเหตุท่ี อาจจะทำใหไดรับอันตรายจนถึงเสียชีวิตไดที่สำคัญตองมีคนนำทางซึ่งอาจจะเปนเจาหนาที่ที่ดูแลพ้ืนที่แหงนั้นหรือชาวบานทองถ่ิน น้ันท่ีมีความชำนาญเสนทางภายในถ้ำเปนอยางดี เพ่ือปองกันการหลงทาง แตหากเปนถ้ำที่มีการจัดการทองเท่ียวอยูแลวก็ควรแจง เจาหนาทว่ี า จะเขาไปในถ้ำก่ีคนและเม่ือไร รวมทัง้ ระบเุ วลาที่กลับออกมาเพื่อปองกันอุบตั ิเหตทุ อ่ี าจจะทำใหอ อกมาลาชาผดิ ปกติหรอื ออกมาไมได เจาหนาท่ีจะไดสงคนไปติดตามเพ่ือชวยเหลือไดทันทวงที อน่ึง ขณะเดินควรระมัดระวังสัตวมีพิษ เชน งู แมงปอง และตะขาบ แมวาถ้ำสวนใหญสามารถเขาไปเที่ยวชมไดตลอดปแตสำหรับถ้ำประเภทที่มีน้ำไหลผานหรือท่ีเรียกกันวา ถ้ำธารลอดจะเขาไป เที่ยวชมไดเฉพาะฤดูแลง เทา น้นั สำหรับถ้ำลอดทางทะเล เชน ถ้ำลอดพงั งา ในอทุ ยานแหงชาตอิ าวพงั งา และถำ้ ลอดปูยูในอทุ ยาน แหงชาติทะเลบัน ทางเขาถ้ำเหลานี้อยูติดกับทะเล ยามน้ำทะเลข้ึนสูงน้ำจะทวมปากถ้ำตองรอใหน้ำลงจึงจะเขาไปชมไดและจะตอง กลับออกมากอนนำ้ ขนึ้ การเท่ยี วถ้ำประเภทน้จี งึ ตอ งพิจารณาชวงเวลาขึน้ ลงของน้ำทะเลในแตละวันประกอบดวย ถ้ำเปนธรรมชาติท่ีเปราะบางอยางย่ิงตอการกระทำของผูบุกรุกจากโลกภายนอก จึงควรหลีกเล่ียงพฤติกรรมที่จะกอใหความ เสียหายแกถ้ำ ดงั น้ี z หามแตะตองกลุมหินตางๆ ภายในถ้ำ เชน หินงอก หินยอย รวมทั้งหยดน้ำที่หยาดหยดลงมาตามกลุมหินดังกลาว เพราะไขมันที่เกิดจากเหง่ือของตัวเราจะทำปฏิกิริยากับหินเหลาน้ีจนทำใหมันหยุดการเจริญเติบโตหรือที่เรียกวา “หินตาย” อน่ึงใน ทองถิ่นบางแหงมักเช่ือกันวาการด่ืมน้ำท่ีหยดมาจากปลายหินงอกหินยอยเปรียบเสมือนเปนน้ำทิพยซึ่งจะชวยทำใหรางกายแข็งแรง ปราศจากโรคภัยไขเ จ็บ หรอื ทำใหโรคภัยไขเ จ็บท่เี ปน อยูหายเปน ปลดิ ทิง้ แตแ ทท่จี ริงแลวหาเปนเชนนนั้ ไม กลับกลายเปนวาการ กระทำดังกลา วยิ่งจะทำใหเ ปนโรคไดงายขึน้ z หามตีหรือเคาะหินเพ่ือทดสอบดูวามีเสียงดังคลายดนตรีหรือไม ซ่ึงนอกจากจะเกิดผลกระทบตามขางตนแลวยังทำใหเกิด การกรอนหรือมีโอกาสในการพังทลายได หากทุกคนที่เขามาเที่ยวถ้ำตางเคาะตามๆ กัน ในแตละวันแตละเดือนแตละปจะถูกเคาะ เปน จำนวนมากขนาดใด และในทส่ี ุดเพียงไมก่ีปก็จะพังทลายลงมา z หา มสบู บุหร่ี กอ กองไฟ และจดุ ธปู เทียน เพราะจะทำใหออกซิเจนซ่ึงมีนอยอยแู ลวลดนอยลงไป เนือ่ งจากเปน การเพมิ่ ปริมาคารบอนไดออกไซดมากข้ึน นอกจากนี้ยังเปนการรบกวนสัตวอีกท้ังควันเขมาท่ีเกิดข้ึนจะไปจับเกาะเคลือบผนังถ้ำ ซ่ึงทำให ระบบนเิ วศภายในถำ้ เสยี หายได อทุ ยานแห่งชาติภาคใต้ 35 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 35 10/12/2553 17:18:33

z หามนำอาหารใดๆ เขาไปรับประทานภายในถ้ำ รวมท้ังหามท้ิงเศษขยะมูลฝอยใดๆ เพราะเศษอาหารและขยะท่ีตกคางอยู ในถำ้ จะสง กลิ่นเหม็นและสรางมลภาวะเปน พิษภายในถ้ำได z หามสงเสียงดงั หรอื กระทำการใดๆ ที่เปนการรบกวนหรอื กอ ความรำคาญใหแ กสัตว z หามขีดเขยี น ขดู ลบ ขีดฆา ทาหรือพนสี หรอื ปด ประกาศโฆษณา z หามเก็บหรือนำส่ิงใดๆ ออกมาจากถ้ำ z หา มกระทำการใดๆ ที่เปล่ียนแปลงทางนำ้ หรอื ทำใหน ำ้ ทวมทนหรือเหือดแหง หรอื สรา งส่ิงกีดขวางทางนำ้ รวมท้งั ควรที่จะ อนรุ ักษตนนำ้ ลำธารท่ไี หลผา นถ้ำ z หามตง้ั แคมปพักแรมภายในถ้ำ z หามเดินออกนอกเสนทางท่ีกำหนด กรณีเปนถ้ำที่ไมมีการจัดการทองเที่ยวซึ่งไมมีเสนทางเดิน ใหหลีกเลี่ยงการเดินบน กลมุ หนิ จำพวกนำ้ ตกหนิ ปนู หรือมา นหนิ ยอย กรณที ่หี ลีกเลยี่ งไมไ ดควรถอดรองเทาออกกอ น และเดนิ เปน แนวซำ้ ทางเดียวกนั ปนจักรยานชมธรรมชาติ จักรยานเปนเคร่ืองมือออกกำลัง กายประเภทหนึ่งที่มีโอกาสจะเกิดอาการบาดเจ็บมีนอย (ยกเวน แตจักรยานลม) ผลที่ไดจากการออกกำลังกายดวยจักรยานคือ กลามเนอื้ สะโพก ตน ขา ตลอดถึงนองและขอ ตอแขง็ แรง หัวใจ สูบฉีดโลหิตไดดีขึ้น ทำใหรางกายทุกสวนไดรับสารอาหารและ อากาศบรสิ ทุ ธ์ิ ผวิ พรรณสดใส สขุ ภาพจติ ดี และความเพลดิ เพลนิ จากการเดินทางดวยจักรยานทำใหการออกกำลังกายเปนสิ่งท่ีไม นา เบื่ออกี ตอไป การใชจกั รยานเปน พาหนะในการทองเทยี่ ว เปนอกี ทางเลอื ก หน่ึงของการใชจักรยานที่ไมเนนความเร็ว ไมเนนการแขงขัน เปนการขี่เพื่อเดินทางไปตามสถานท่ีทองเที่ยวไปชมแหลง ทองเที่ยว ซ่ึงไดท้ังการออกกำลังกายและไดประโยชนจากการ ทองเท่ียวไป พรอมๆ กัน การข่ีจักรยานอยางสบายๆ ควร เตรยี มตัวดังนี้ คอื อยา ลืมหมวก เสือ้ แขนยาว (โดยเฉพาะเวลา กลางวัน) กางเกงที่คาดวาใสสบายท่ีสุด รองเทาผาใบ และท่ี สำคัญตองข่ีจักรยานเปนดวย นอกจากการขับขี่จักรยาน ธรรมดาแลวยงั มกี ารขบั ข่จี กั รยานเสือภูเขา ซึ่งมลี ักษณะเดยี วกบั จักรยานทั่วไป เพียงแตตองเรียนรูเพิ่มเติมเก่ียวกับระบบและ อุปกรณเพ่ิมขึ้นอีกเล็กนอย เพ่ือความปลอดภัยในการขับข่ี จกั รยานเสือภูเขาควรเตรียมตัวและอุปกรณ ดังน้ี z หมวกกันน็อก จะชวยปองกันอันตรายสำหรับศีรษะ โดยเฉพาะเวลาท่ีจักรยานเสียหลักลม สวนใหญจะมีลักษณะเพรียว หัวทา ยแหลมลลู มและมีรรู ะบายอากาศใหล มพัดผา นไดค ลอ ง z เสื้อจักรยาน ตัดเย็บดวยผาพิเศษที่คอนขางเย็นกวาปกติสวมสบายกวาใสเสื้อยืดธรรมดา และมีสีสันฉูดฉาดทำให รถยนตม องเห็นไดแตไกล z กางเกงจักรยาน เปนกางเกงขาสั้นรัดรูปท่ีดูเหมือนกางเกงผายืดทั่วไป แตจะเสริมที่เปาดานหนาและดานหลังเปนการชวย ลดแรงกระแทกและกันการเสียดสี z ถงุ มอื จักรยาน เปน ถงุ มือน้ิวดว น จะหนานุม กวา ถงุ มือขับรถยนตหรือรถจักรยานยนตแ ละมสี สี นั สดใสเห็นไดช ัด 36 อทุ ยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 36 10/12/2553 17:18:34

z ถงุ แขน ชวยกนั แดดเผาและชว ยลดความรอนบริเวณแขน z แวน กนั แดด และแวนสำหรบั เวลากลางคนื แวน กันแดดจะชว ยกรองแสงอลุ ตราไวโอเลตไดม าก แวน สำหรับเวลากลางคืน เปน แวนสีเหลอื งทำใหมองเห็นในตอนกลางคนื ไดส วางกวาปกติ z ของใชที่จำเปน จักรยานควรมีไฟหนาและไฟกะพริบดานหลัง ควรนำท่ีสูบลม ชุดปะยางขนาดเล็ก และขวดน้ำสำหรับใส นำ้ ด่ืมติดตัวไปในการเดินทาง หากปนจักรยานแบบคางแรมก็ตองขนเอาสัมภาระสวนตัวไปดวย กระเปาสัมภาระไมควรเปนเปเพราะจะอบและรอนหลัง และเพิ่มน้ำหนักใหกับไหล ควรเปนกระเปาที่ใชพาดติดกับจักรยานจะสะดวกและคลองตัวตอการ เคลื่อนไหวมากกวาเต็นทและ ถงุ นอนควรมีขนาดแค 2 คนนอน สว นเร่ืองอาหาร ก็พกพาเอาอาหารทก่ี ินไดเลยอยา ง ขนมปง เพราะเสน ทางเสือภูเขาสวนใหญไม มีส่งิ อำนวยความสะดวกรองรับมากนัก กฎ กติกา มารยาท สำหรับการขี่จกั รยานทอ งเท่ียวเปน หมคู ณะ z ควรมีการกำหนดผูนำขบวน ซึ่งอาจจะเปนบุคคลที่รูจักและชำนาญในเสนทางหรือชำนาญการข่ีจักรยาน และมี ประสบการณม ากกวา โดยผรู วมเดินทางตอ งติดตามผนู ำขบวน ไมข ่จี กั รยานแซงหนา ผูนำขบวนโดยเด็ดขาด z ไมขจี่ ักรยานออกทางขวาของขบวนเกินแนวที่พีเ่ ลี้ยงขจ่ี ักรยานอยู z เม่อื จำเปน ตอ งหยดุ รถเสยี หรอื มเี หตสุ ดุ วิสัย ใหบอกพเ่ี ลย้ี งทปี่ ดขบวนอยทู ายสุด z กรณีขับขี่ผานไปในถนน/เสนทางคมนาคมตอ งปฏบิ ตั ติ ามกฎจราจรอยา งเครงครดั ไมมกี ารฝา ไฟแดงเปนอันขาด z ขบวนจักรยานควรอยใู นชอ งซายสุดเสมอ เมื่อถนนมี 2 เลน ควรอยูในเลนในสดุ แตถ ามเี ลนเดยี วขบวนจกั รยานควรใช เลนเพยี งครงึ่ เดยี ว z การเลี้ยวขวาบนแยกท่ีมีรถยนตวิ่งไปมาถือเปนอันตรายสูงสุด เพราะอันตรายจะมาจากขางหลังใหแนใจในกรณีน้ีผูนำ ขบวนจะหยุดขบวนรอดแู ละขา มแยกเลีย้ วขวาไปพรอ มๆ กัน z อันตรายสูงสุดในขบวนจักรยานทองเท่ียวอีกรูปแบบหน่ึงก็คือ จักรยานเก่ียวกันเองลมคว่ำ ผูใชจักรยานทุกคนจะไดรับ คำแนะนำเรอ่ื งสัญญาณมือ และขอใหใชส ญั ญาณมอื อยูเสมอในกรณีเลีย้ วซาย ขวา ชะลอ หรอื เบรก z ระมัดระวังไมใหขบวนขาดตอน หรือยาวเกินไปพยายามรักษาระยะหางจากจักรยานคันหนาใหคงที่ อันตรายอยางหน่ึงที่ อาจเกิดข้ึนไดคือ ขบวนเดินทางถูกตัดตอนโดยรถยนตที่แซงเขามา หรือสัญญาณไฟแดง กลุมที่อยูขางหลังเกิดอาการพะวาพะวัง ฉะนั้นอยาใหขบวนยาวเกินไป หรือมีชวงหางระหวางคันมากเกินไป และหากถูกตัดตอนก็ไมตองรีบเรงติดตามขี่ไปตามปกติเปน หนาทท่ี ขี่ า งหนาจะตองหยุดรอ z ตองปฏบิ ตั ิตามกฎจราจรอยางเครง ครัดเมือ่ อยบู นถนนสาธารณะ ขอปฏบิ ตั ิในการขี่จักรยานในเวลากลางคนื ขอ สำคัญที่สุดกค็ ือ ทำใหต นเองหรอื จกั รยานของตนเองเปน ทสี่ งั เกตเห็นอยูเสมอดวยวิธีการตางๆ คอื z ติดตั้งไฟแวบหนาและหลังจักรยาน ไฟหนาสีขาวปรับใหสูงตรงสายตาของรถขางหนา เปดใหกะพริบตลอดเวลาและ ไฟหลัวสีแดง เปด ใหก ะพริบตลอดเวลาเชน เดียวกนั z สวมเสื้อผาสสี นั สดใส สีขาว หรอื สสี ะทอนแสงท่ีมองเหน็ ไดชดั z ปฏิบตั ิตามกฎ กตกิ า มารยาทในการข่จี กั รยานทอ งเทีย่ วอยา งเครง ครัด ชมทะเลหมอก ชว งเดอื นพฤศจิกายน - เดือนกมุ ภาพันธ เปนชวงที่ไดร ับความนยิ มในการไปสมั ผัสอากาศหนาวเย็นทามกลาง ธรรมชาติบนเทือกเขาสูงและทัศนียภาพท่ีงดงามของทะเลหมอกยามเชา ทะเลหมอกในชวงฤดูฝนมีบรรยากาศที่มีเสนหไมแพกัน เนื่องจากความชุมชื้นของปาหนาฝนซ่ึงเปนชวงท่ีปามีความสมบูรณและงดงามที่สุด ทานสามารถชมทะเลหมอกไดท อ่ี ทุ ยานแหง ชาติ นำ้ ตกโยง และอทุ ยานแหง ชาตบิ างลาง อุทยานแหง่ ชาติภาคใต้ 37 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 37 10/12/2553 17:18:34

การถายภาพ อุทยานแหงชาติเปนสถานท่ีที่มีทิวทัศน สวยงามทั้งภูเขา ทะเลสาบ ทุงหญา ปาเขียวขจี ตนไมดอกไม นานาพรรณ ตลอดจนสัตวปาตางๆ สิ่งเหลานี้ลวนทำใหผูมา เที่ยวอุทยานแหงชาติปรารถนาจะบันทึกภาพไวเปนความ ทรงจำ ปจจุบันการถายภาพไมใชเรื่องยากเพราะมีอุปกรณที่สะดวก สบายใชมากข้ึน โดยเฉพาะในปจจุบันกลองดิจิตอลกำลังเปนท่ี นยิ มอยางแพรห ลาย ขอพงึ ระวังในการถา ยภาพธรรมชาตแิ ละสัตวป า z อยาเปลี่ยนแปลงสภาพธรรมชาติเพียงเพ่ือใหไดภาพท่ี สวยงาม z พึงระลึกไวเสมอวาความสุขของสัตวปาตองมากอน หากการถายภาพของเราจะเปนการรบกวนกิจกรรมของสัตวปา นั้นก็ควรยุติการถายภาพเสีย เชน นกที่กำลังทำรังวางไขหรือ เล้ียงลูกออน ดดู าว อทุ ยานแหง ชาตเิ ปน สถานทซ่ี ง่ึ เออื้ อำนวยแกก จิ กรรมนอี้ ยา งมาก เนอื่ งจากไมม แี สงไฟมารบกวนสำหรบั ผทู เ่ี รม่ิ ตน หดั ดดู าว ไมมีความจำเปนตองอาศัยอุปกรณราคาแพงใดๆ เพียงสายตาหน่ึงคูกับหนังสือแนะนำการดูดาวหรือแผนท่ีดาวก็สามารถดูดาวได แลว สวนผูท่ีมีความชำนาญในการดูดาวมากขึ้นก็ควรมีกลองสองทางไกลกำลังขยายสูงซึ่งจะชวยขยายภาพกลุมดาวใหเห็นได ชดั เจนและละเอียดย่ิงขนึ้ กอ นทดี่ วงอาทติ ยจะตกลบั ขอบฟา ควรเลอื กหาตำแหนงสำหรับการดูดาวท่เี ปน ท่ีโลงสามารถมองเห็นฟากฟา กวางรอบดา นโดย ไมมียอดไมรบกวน เม่ือทองฟามืดสนิทและเร่ิมตนการดูดาวในชวงแรกสายตาอาจจะยังมองไมคอยเห็นดาวมากนักตอมา สายตา จะคอยปรับจนคุนกับความมืดและแสงดาว ภาพของดาวจะปรากฏใหเห็นชัดเจนข้ึนจนกระทั่งเต็มทองฟา เมื่อถึงชวงน้ีควร หลีกเล่ียงการมองไปยังบริเวณที่มีแสงไฟสวางเพราะจะทำใหสายตาสูญเสียสภาพความคุนเคยกับความมืดและตองเสียเวลาในการ ปรับสายตาอีกครั้งหากมีความจำเปน ตอ งใชไฟฉายเพ่ือสองหาของหรอื ดูแผนทีด่ าวควรใชไฟฉายที่หุมกระดาษแกวสีแดง กรองแสง ไวช น้ั หน่งึ สำหรับประเทศไทยชวงฤดูหนาวไปจนถึงฤดูรอนเปนชว งทเี่ หมาะแกการดูดาวมากที่สุดเพราะปราศจากเมฆ รบกวนทำให มองเห็นดวงดาวไดเต็มทองฟา โดยควรตรวจสอบกอนวาเปนคืนขางขึ้นหรือขางแรม เพราะในคืนขางข้ึนโดยเฉพาะคืนวันเพ็ญแสง จากดวงจันทรจะบดบงั ดวงดาวเกอื บทงั้ ทอ งฟา นอกจากนย้ี ังมีปรากฏการณท างดาราศาสตร เชน ฝนดาวตก จันทรุปราคา ซ่ึงมีวนั และเวลาเกิดขึ้นที่แนนอนในแตละป ผูสนใจควรศึกษาหาขอมูลไวกอน สามารถดูดาวไดในทุกอุทยานแหงชาติโดยเฉพาะอุทยาน แหง ชาติทต่ี ง้ั อยูบนเขาสงู เชน เขารามโรม อุทยานแหงชาติน้ำตกโยง และอทุ ยานแหงชาติทางทะเล เลนน้ำตก น้ำตกเปนสัญลักษณท่ีบงบอกถึงความอุดมสมบูรณของ ผืนปา ทเ่ี กิดจากตาน้ำเล็กๆ ทซี่ มึ ขึ้นมาจากพ้นื ดิน คอ ยๆ ไหลรวมกันเปน ธารน้ำผา นพืน้ ทต่ี างระดบั ไหลแผก วางเปน มา นน้ำสขี าวตกลงสูแองน้ำเบือ้ ง ลางเปนธารน้ำใสที่ใหความชุมช่ืนแกส่ิงมีชีวิตในปาและรวมตัวกันเปน สายน้ำขนาดใหญมาหลอเลี้ยงผูคนใหดำรงชีวิตอยูได น้ำตกงดงามของ ภาคใต ไดแก น้ำตกกรุงชิง ในอุทยานแหงชาติเขาหลวง น้ำตกสุนันทา อทุ ยานแหง ชาตเิ ขานนั และนำ้ ตกปาโจ อทุ ยานแหงชาตบิ ูโด - สุไหงปาดี 38 อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 38 10/12/2553 17:18:34

การเตรียมตวั เดนิ ทางเที่ยวน้ำตก z ศึกษาหาขอมูล เกยี่ วกบั นำ้ ตกทจ่ี ะเดนิ ทางไปเท่ียวในทุกๆ ดาน เชน การเดนิ ทาง สภาพของน้ำตกที่ตง้ั และพนื้ ท่วี า อยูใน พนื้ ทีป่ ระเภทไหน เชน อทุ ยานแหงชาติ วนอุทยาน เขตรกั ษาพันธสุ ัตวปา หรอื พื้นท่ีท่อี ยใู นความดูแลของจงั หวัด ทา นจะตองทราบ ขอมูลต้ังแตเร่ิมออกเดินทางจนถึงตัวน้ำตก ซึ่งบางแหงรถยนตเขาถึงบางแหงตองเดินเทาตอ บางแหงตองเดินปา และบางแหงอาจ ตองลอ งแกง เขาไปหรือจำเปน ตอ งพกั คางแรมในปา z วางแผนการเดนิ ทางโดยนำขอมลู มาจดั เรยี ง เชน ในบางพ้ืนทอี่ าจจะมีน้ำตกอยใู กลเ คียงกนั หลายแหง บางพนื้ ท่ีอาจมจี ุด สนใจใกลเคยี งอื่นๆ ดว ย จึงตอ งจดั การเดนิ ทางออกเปนวนั ๆ z ติดตอประสานงานลว งหนา เทา ทจ่ี ะทำไดเพื่อความแนน อนไมว า จะเปน พาหนะ การจองตั๋วลว งหนา จองท่พี กั โดยเฉพาะ ในพ้ืนท่ีอุทยานแหงชาติ หรือหากเปนเขตรักษาพันธุสัตวปา ซึ่งตองทำหนังสือขออนุญาตเขาไปศึกษาธรรมชาติกอนจึงจะเขาไปใน พืน้ ทไ่ี ด แตเขตรกั ษาพนั ธุส ตั วป าบางแหงอาจอนโุ ลมใหเขา ไปเท่ยี วชมได เชน น้ำตกโตนงาชา ง และน้ำตกทีลอซู z เตรียมพาหนะใหพรอ มหากเปน รถที่ขับไปเองตอ งตรวจสภาพเสน ทางในชว งนน้ั ตรวจความพรอมของพาหนะใหส มบูรณ หากเปนรถท่เี ชาเหมาไปตองบอกขอ มูลกบั คนขบั ใหท ราบเพอ่ื การเตรียมตวั z ผทู ี่เลนนำ้ ตกควรวายนำ้ เปน ควรเตรียมเสอื้ ผา ท่ผี ลัดเปลี่ยนไดงา ย z รองเทาที่เตรียมไปควรใหเหมาะกับสภาพของน้ำตกท่ีจะเดินทางไป เชน หากเปนน้ำตกท่ีรถเขาถึงไมตองเดินมากก็อาจ เปนรองเทาแตะแบบรัดสนธรรมดา แตหากตองเดินมากและเปนเสนทางที่คอนขางสมบุกสมบันควรใชรองเทาผาใบท่ีสวมสบายๆ พรอมจะลยุ และเปย กนำ้ ไดต ลอดเวลาเพราะบางชวงตองขา มน้ำ หรือหากเปนเสน ทางเดนิ ปา เชน เสน ทางการเดินปาสยู อดเขาหลวง อทุ ยานแหง ชาตเิ ขาหลวง ซงึ่ ตองใชเวลาไป - กลบั 3 วนั 2 คืน กค็ วรใชรองเทา สำหรับเดนิ ปา z เตรยี มอุปกรณเพือ่ พักแรมในปา รวมทั้งน้ำและอาหารใหพ รอมในกรณที ่ตี อ งพักคา งแรมกลางปา z เตรียมยากันแมลง ทาก และยาชดุ สามัญ z เตรยี มรางกายใหแ ขง็ แรง ขอควรระวงั ในการเทย่ี วนำ้ ตก z เน่ืองจากชวงของการเดินทางเท่ียวน้ำตกนั้นมักอยูในฤดูฝน ควรจะตรวจตราระวังในเร่ืองระดับน้ำและน้ำปา หากสังเกต วาธารน้ำตกมีน้ำ เต็มเปย มไหลแรง การเดนิ ขา มลำธารหรอื ลงเลน นำ้ ควรตองเพมิ่ ความระมดั ระวงั หรอื พยายามหลีกเล่ยี งและหาก มฝี นตกหนักบริเวณนั้น หรอื ในผนื ปาตน นำ้ เปน เวลานานๆ และนำ้ มกี ารเปล่ียนจากใสไปเปน สีขุนมีตะกอน ควรขึ้นจากสายนำ้ และ ขึน้ มาอยใู นบรเิ วณทป่ี ลอดภัย z การเดินปาหรือเลาะริมลำธาร หากจำเปนตองตัดขามไปมาบอยครั้งก็ควรยอมเปยกดวยการเดินลุยน้ำ เพราะการโดดขาม ไปตามกอ นหนิ อาจเสี่ยงตอการลื่นลมไดร ับบาดเจบ็ ได z หากจะตอ งต้งั แคมปพ กั แรมกลางปา ควรตัง้ ในท่สี ูงขึ้นมาจากสายนำ้ พอสมควรเพราะอาจเกิดนำ้ ปา ไหลหลากลงมาได z ไมป ระมาทหรอื หยอกลอกนั ในบรเิ วณท่ีอาจจะเกดิ อนั ตราย เชน ริมผานำ้ ตก รมิ ลำธาร z น้ำตกบางแหงมีคำเตือน “หามเลนน้ำในบริเวณนี้” เชน บริเวณอางน้ำตกพรหมโลก ในอุทยานแหงชาติเขาหลวงซึ่งเปน บรเิ วณที่มนี ้ำวน ทำใหผูลงไปเลนจมน้ำเสยี ชวี ิตไดจงึ ไมค วรฝา ฝน z ควรระมดั ระวงั อยาใหการเขาไปเท่ียวน้ำตกของทานเปน การรบกวนหรือทำลายธรรมชาติ S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 39 อทุ ยานแหง่ ชาติภาคใต้ 39 10/12/2553 17:18:35

ลองเรือ/แพ เปนกิจกรรมนันทนาการที่เหมาะสำหรับกลุม การทองเที่ยวแบบครอบครัวเท่ียวไดท้ังผูสูงอายุและเด็ก ชมธรรมชาติสองฝงของลำน้ำ ชมนกและปาไม ทั้งหาดทราย หาดหินตามลำน้ำในเขตอุทยานแหงชาติหรือบริเวณอางเก็บน้ำ การเตรียมตัวทองเที่ยวทางน้ำ ขอสำคัญตองใสเสื้อชูชีพทุกคร้ัง และควรเลือกเส้ือผาท่ีเหมาะสม เชน กางเกงขาสั้น และเสื้อผา ควรใชผา ท่ีแหงงา ย รองเทา แตะทมี่ ีสายรัดจะดมี าก เพราะตอ งเต รียมพรอมท่ีจะเปยกน้ำและข้ึนไปเดินบนฝงหากมีการเดินปา ระยะทางไกลก็จำเปนตองนำรองเทาผาใบไปอีกคูหน่ึง ในชวงฤดู หนาวควรมีเส้ือแจ็กเก็ตผากันลมไวใสกันหนาวดวย สามารถลองเรือ/แพไดที่เขื่อนรัชชประภาในอุทยานแหงชาติเขาสก และลำน้ำ คลองยนั ในอทุ ยานแหงชาตแิ กงกรุง พายเรือแคนู/คายัค เปนท่ีนิยมกันมากในปจจุบัน ในอดีตเริ่มตนดวยการใชไมไผมาทำเปนแพลองลำน้ำ เปนการ ผสมผสานกันระหวางมนุษยกับธรรมชาติที่ลงตัวที่สุดสำหรับ ประเทศไทยท่ีสมบูรณดวยปาไผ แตเน่ืองจากมีการใชประโยชน จากไมไผมากจนเกินความสมดุล จึงมีการนำเรือยางอยางเรือ แคนูหรือเรือคายัคเขามาใชแทน เปนวิถีทางทองเท่ียวใหมที่หยุด การทำลายทรัพยากรธรรมชาติ และสามารถนำทางเขาถึง ธรรมชาติไดอยางใกลชิดและปลอดภัยบนเสนทางสายน้ำตั้งแต เหนือจรดใตข องประเทศ แคนู เปน ภาษาอินเดยี นแดง เผา อะราวัก หมายถงึ พาหนะ ทางนำ้ ท่ีทำมาจากทอนซุง ดานบนของตวั เรือแคนจู ะเปดโลง และ กวา งสามารถบรรทกุ ไดเ ปน จำนวนมาก ใบพายจะมีใบดานเดยี ว ตน แบบของการลอ งเรือแคนูน้ัน กลาววา มาจากชาวอนิ เดยี แดงใน ทวีปอเมริกาเปนผูคิดคนวิธีการเดินทางในลำน้ำอยางคลองแคลวขึ้นเปนพวกแรก โดยใชการเดินทางในลำน้ำตางๆ ของอเมริกาที่ มักมีแกงน้ำเช่ียว แตดวยคุณสมบัติอันเปนเอกลักษณของเรือแคนูคือ มีหัวทายท่ีเพรียวเหมาะแกการแหวกไปในสายน้ำเช่ียวและ นำ้ หนักเบา ไมใ หญเ ทอะทะ จึงทำใหแคนูเปน พาหนะที่ทรงสมรรถนะในรปู แบบของการเดนิ ทางดงั กลา ว และเปน ทแ่ี พรหลายอยา ง รวดเร็วในเวลาตอ มา ปจจบุ ันเรอื แคนมู ที ้ังที่ทำมาจากไมอ ัด ผา ใบ อะลมู เิ นียม ไฟเบอรกลาส หรือแคฟลาร ซ่งึ เปนวัสดสุ ังเคราะห และสามารถแบง ออกไดเปนประเภทตางๆ 3 ประเภทคือ 1) แบบแคนูมาตรฐาน เปน รปู แบบของแคนดู ง้ั เดิมที่ออกแบบมาใหใ ชใ น การเดินทางทองเที่ยวและการผจญภัย ลักษณะคลายเรือพายแตหัวทายจะเรียว บีบเขาหากัน ขอบเรือหัวและทายจะงอนข้ึนและ เปดหมด ไมม ีฝาผิดแบบเรือคายคั รูปแบบลกั ษณะนเ้ี ม่อื ลม แลวจะกูไดงาย เหมาะกบั การพายในพื้นนำ้ เรยี บ 2) แบบคายคั เปน แคนแู บบดดั แปลงทอ งเรอื คลา ยคลงึ กบั แบบมาตรฐาน แตข อบเรอื เรยี บตรงและมฝี าปด เขา ใจวา พวกอนิ เดยี แดงออกแบบคายัคมา เพ่ือปองกันความหนาวของรางกายทอนลางและฝาที่ปดก็จะชวยปองกันน้ำกระเซ็นเขาในกรณีลองแกงน้ำเช่ียวหรือใชในทะเลท่ีมี คล่ืนลมแรง เรือแคนูแบบน้ีนอกจากใชงานไดคอนขางอเนกประสงคแลวยังเปนแบบท่ีใชแขงขันในกีฬาโอลิมปก และ 3) แบบ แคนาเดยี น ซ่งึ ออกแบบมาใชแ ขงกฬี าโอลมิ ปกโดยเฉพาะ 40 อทุ ยานแหง่ ชาติภาคใต้ 10/12/2553 17:18:35 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 40

การทองเท่ียวทางเรือแคนู จำเปนตองเรียนรูวิธีการลงเรือใหถูกตองกอน เนื่องจากเรือแคนูเปนเรือขนาดเล็กและรูปรางเพรียว อีกทงั้ มีน้ำหนักไมมาก ดงั นัน้ การกาวลงเรอื หากทำไมถ ูกตอ งตามหลกั วิธกี ารแลว เรอื อาจพลิกควำ่ ได วธิ กี ารขนั้ พ้นื ฐานสำหรับการ ลงเรือ คือ ทุกครั้งท่ีจะกาวลงใหใชไมพายพาดกดระหวางกราบเรือกับตลิ่งไวใหแนน จากนั้นคอยกาวลงโดยใชมือยึดพายไวให ม่ันเหยียดขาใหลูสบายตามแนวลำเรือ แลวจึงถอนพายและเร่ิมตนการพาย วิธีการพายเรือแคนูรูปแบบของพายจะถูกออกแบบมา ใหพายไดทั้งดานซายและขวา ใหถือพายเอียงส่ีสิบหาองศากับตัวแลวจวงลงในน้ำ จากน้ันดันแขนอีกขางหนึ่งไปขางหนาแลวกดลง ผลักพายไปดานหลังเพื่อพุยน้ำใหพายทางซายทีหน่ึงและทางขวาทีหน่ึงสลบั กนั ไป เรอื กจ็ ะแหวกนำ้ พงุ ตรงไปขา งหนา ไดต รงทศิ ทาง แตถ า หากจะเลย้ี วซา ยกใ็ หค ดั พายขา งซา ย ถา เลยี้ วขวาใหค ดั พายขา งขวาก็จะสามารถบงั คบั เรอื ใหเ ลย้ี วไดตามตอ งการ อุปกรณพ ื้นฐานในการพายเรือแคนู/คายัค ไดแก เส้ือชูชีพ เสื้อชูชพี จะ ชว ยพยงุ ตวั เราใหล อยเหนือนำ้ ในกรณีลอ งแกง ตองมี หมวกนิรภัยเพอ่ื ชวยปอ งกนั ศีรษะกระแทกกับหิน แลว ในกรณตี กจากเรือยงั ชว ยปอ งกันการบาดเจ็บจากอุบัติเหตไุ มพ ายของคนขา ง หลังตีอีกดวย ควรเลือกเสื้อผาท่ีเหมาะสม เชน กางเกงขาส้ัน และเสื้อผา ควรใชผาที่แหงงาย รองเทาแตะท่ีมีสายรัดจะดีมาก เพราะตองเตรียมพรอมท่ีจะเปยกน้ำ ในชวงฤดูหนาวควรมีเสื้อแจกเก็ต ผากันลมไวใสกันหนาวดวย หมวกกันแดด แวนกันแดด ครมี ทาผวิ กันแดด ผา เชด็ ตวั ผืนเล็ก กระเปา ใสข องใชสว นตวั น้ำด่ืมและอาหารใสถงุ วางไวใ นเรอื สำหรบั คนชอบถา ยรูป กลอ งควร ใสไวใ นถุงพลาสตกิ กันนำ้ กระเซน็ เขาได เม่ือตกไปในน้ำก็ใหพยายามวายเขาหาเรอื หรอื เขา ฝง ใหเ ร็วท่ีสุด ท้ังนเ้ี พอ่ื ปอ งกนั การบาดเจ็บท่ีจะเกดิ ขึน้ จากกระแสนำ้ ท่พี ดั พา ตัวเราไปตกอีกแกงหนึ่งได เม่ือตกน้ำใหพยายามลอยตัวใหอยูเหนือน้ำในลักษณะทานอนหงายยกขาท้ังสองขางข้ึนระดับผิวน้ำ เส้อื ชูชีพจะชวยพยงุ ตวั ใหลอย พยายามใหขาไปขางหนาขณะทีไ่ หลไปตามกระแสนำ้ คอยๆ เตะขาอยา งชาๆ เพื่อชะลอความเรว็ และ ปอ งกนั ตวั เองจากการกระแทกกบั แกงหิน สามารถพายเรือแคนู/คายัคไดที่ อางเก็บน้ำเหนือเขื่อนเชี่ยวหลานในอุทยานแหงชาติเขาสก อุทยานแหงชาติตะรุเตา อุทยาน แหงชาติหมูเกาะอางทอง อุทยานแหงชาติอาวพังงา อุทยานแหงชาติหมูเกาะสุรินทร อุทยานแหงชาติหาดเจาไหม อุทยานแหงชาติ หมเู กาะสมิ ลิ ัน และอทุ ยานแหง ชาติธารโบกขรณี ลองแกง เปนกิจกรรมเชิงผจญภัยแบบหน่ึงท่ีใหความ ตื่นเตนสนุกสนานอยางมาก รวมท้ังยังไดพบสภาพธรรมชาติอัน รมร่ืนสวยงามตลอดสองฝงลำน้ำ สรางความเบิกบานใจใหแก ผูที่จำเจจากภารกิจประจำวัน การลองแกงนับวาปลอดภัยพอ สมควรหากมีการเตรียมตัวและปฏิบัติตัวโดยยึดถือความไม ประมาท อยางไรก็ตาม ผูที่สนใจลองแกงควรวายน้ำเปน หาก เกิดอุบัติเหตุจะไดชวยเหลือตัวเองได มีสถานท่ีซึ่งสามารถ ลองแกงไดอยางสนุกสนานหลายแหง เชน ลำน้ำคลองยันใน อุทยานแหงชาติแกงกรุง แตละแหงมีเกาะแกงและระดับความ ยากงายแตกตา งกัน และมีฤดูกาลที่เหมาะสมแกการลอ งแกง ตา ง กันดวย บางแหงควรลองแกงในชวงท่ีน้ำมาก บางแหงควรลอง ชวงน้ำนอย ดังน้ัน ควรสอบถามหรือ ศึกษาขอมูลจากอุทยาน แหง ชาตแิ ตล ะแหงกอน S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 41 อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ 41 10/12/2553 17:18:36

ขอ ควรปฏบิ ัติกอ นการเดนิ ทาง กอนจะไปลองแกงควรเตรียมตัวสำหรับการเดินทางใหเหมาะสมเพื่อใหไดรับความสนุกสนาน ความปลอดภัย โดยไมสงผล กระทบกับธรรมชาติและส่งิ แวดลอม ดังตอไปนี้ z พ้ืนท่ีท่ีจะเดินทางไปสวนใหญจะอยูในเขตปาตนน้ำท่ีธรรมชาติมีความเปราะบางจำเปนอยางยิ่งท่ีจะตองติดตอขออนุญาต เดนิ ทางเขาไปในพนื้ ท่ตี า งๆ ใหถกู ตอง เชน การขออนุญาตตอกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพนั ธุพืช/หนว ยงานที่ดแู ลพื้นท่ีเหลา นนั้ ดวย z การลองแกง เปนกิจกรรมประเภททองเที่ยวธรรมชาติกึ่งการผจญภัย จำเปนที่จะตองใชความระมัดระวังอยางย่ิงในการ รวมกิจกรรมตางๆ โดยเลือกใชบริการที่มีการจดทะเบียนธุรกิจนำเที่ยวแลวเรียบรอย และตรวจสอบรายการทองเที่ยวและขอ ตกลงตา งๆ ใหเรียบรอ ย เชน การประกนั ภยั เครื่องมืออปุ กรณทีม่ ีการใหบ รกิ าร z การเตรยี มตวั ทองเท่ยี วทางน้ำ ควรเลอื กเสอ้ื ผา ทเี่ หมาะสม เชน กางเกงขาสน้ั และเส้อื ผา ควรใชผ า ทแ่ี หง งาย รองเทาแตะ ท่ีมีสายรัดจะดีมาก เพราะตองเตรียมพรอมที่จะเปยกน้ำและข้ึนไปเดินบนฝงหากมีการเดินปาระยะทางไกล ก็จำเปนตองนำรองเทา ผา ใบไปอกี คหู นงึ่ ในชว งฤดหู นาวควรมีเส้อื แจก็ เกต็ ผากันลมไวใ สกันหนาวชว งท่ีลอ งแกง ดวย z เสอื้ ผา อปุ กรณส ำหรบั แคมปง และกลอ งถา ยภาพและของใชต า งๆ ควรใสถ งุ พลาสตกิ หรอื ถงุ กนั เปย กใหเ รยี บรอ ย การเตรยี ม สมั ภาระตา งๆ นำไปเฉพาะทจ่ี ำเปน จริงๆ เพราะพ้ืนทีข่ นสัมภาระจำกัด z ในการลองแกง ควรศึกษาขอ ปฏบิ ตั กิ ารพายเรอื พยายามมสี วนรวมในการเดนิ ทางอยา งดี ควรปฏบิ ตั ิตัวตามคำแนะนำของ กปั ตนั เรือและมคั คเุ ทศก หากมีการรับประทานอาหาร หรือไปประกอบอาหารในปา ควรเลือกรายการท่ีสะดวกงายและหลีกเลี่ยงการใชเครื่อง กระปอง ภาชนะประเภทกลองโฟม ขวดน้ำ พลาสติกที่ใชครั้งเดียว เพื่อลดขยะและมลพิษ ทุกครั้งที่เก็บแคมปควรดูแล ความสะอาด พยายามใหพนื้ ท่ีกลับสสู ภาพเดินใหม ากที่สดุ ในการลอ งแกงมขี อ พงึ ปฏิบัติดงั นี้ z สวมหมวกนิรภยั และเส้ือชูชพี ทกุ ครัง้ ที่ลงเรอื หรอื แพ z ตรวจความเรียบรอ ยของอุปกรณท ุกชิน้ กอ นลงเรอื z สวมเสอื้ ผา และรองเทา แบบสบายๆ ไมห นาและรดั จนเกนิ ไปควรใชผ า ทแี่ หง งา ย รองเทา แตะควรมสี ายรดั เพราะตอ งเตรยี ม พรอ มทีจ่ ะเปยกนำ้ z ควรมีอุปกรณยังชีพในปา เชน เชือก ไฟฉาย ติดตัวไวบางเผื่อเกิดเหตุที่คาดไมถึงซึ่งอุปกรณตางๆ ควรใสถุงพลาสติก หรือถงุ กันเปยกใหเ รียบรอย z ควรฝก ซอ มทักษะการนัง่ และการทรงตัวในเรอื การจบั ไมพ าย การถอ เรือ และการพายเรอื z สำรวจเสน ทางลำน้ำและกระแสนำ้ วา ตำแหนง ใดเปนชว งที่ยากหรืองาย กอ นทีจ่ ะทำการลอ งแกง z ชวงลงแกง อยายน่ื อวยั วะใดๆ ออกนอกลำเรือ เพราะอาจไดรับอบุ ตั ิเหตไุ ด z หากตกจากเรือ ใหหงายตัวลอย อยาคว่ำหนาบังคับใหเทานำหนา ใหน้ำพัดไปจนพนแกงแลวคอยปนกลับข้ึนเรือหรือ วา ยนำ้ เขา หาฝง z ทส่ี ำคัญทีส่ ดุ คอื ปฏบิ ตั ติ ามระเบียบและคำแนะนำของเจา หนาท่อี ยา งเครง ครดั ปจ จุบนั นอกจากการลอ งแกงโดยใชแพยางแลว ยังมผี ูน ยิ มใชอ ุปกรณอ กี ชนดิ หนึ่งคอื คายคั ซง่ึ การพายเรอื คายัคจะใชพายทมี่ ี ใบพายท้ังสองขางและตองใชทักษะในการพายมากกวาแพยาง ผูสนใจควรฝกการพายเรือคายัคลองแกงจากระดับงายๆ กอนท่ีจะ ไปสูระดบั ทยี่ ากขึน้ 42 อุทยานแหง่ ชาติภาคใต้ 10/12/2553 17:18:36 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 42

มาตรฐานระดับความยากงายของแกง ระดบั 1 งา ยมาก มีแกง เลก็ นอย สายนำ้ ไหลเอ่ือยๆ คนทั่วไปพายได ระดับ 2 ธรรมดา นำ้ ไหลแรงข้นึ มแี กงทต่ี องใชเทคนิคหรือทกั ษะพอสมควร ระดบั 3 ปานกลาง เรม่ิ มีแกงนา ต่นื เตน เทคนคิ การพายสูงขึน้ ระดับ 4 ยาก มีแกงใหญก ระแสน้ำไหลแรง ตอ งใชท้งั เทคนคิ และทกั ษะในการพาย ระดับ 5 ยากมากน้ำไหลเชี่ยวมีแกงหินใหญและกระแสน้ำลดระดับตองใชเทคนิค และประสบการณการพายสูง และตองมี ความระมัดระวงั ระดบั 6 อนั ตราย มแี กง ขนาดใหญ กระแสนำ้ รนุ แรง ลดระดบั เปน นำ้ ตก ไมเ หมาะสำหรบั การลองแกง ดำน้ำชมโลกใตทะเล หมูเกาะในอุทยานแหงชาติหลายแหง ยังคงมีแนวปะการังอยูเปนบริเวณกวาง ซ่ึงเปนสุดยอด ปรารถนาของผูท่ีตองการดำน้ำชมโลกใตทะเลอันเต็มไปดวย สรรพชีวิตทั้งปะการังแข็ง ปะการังออน ฟองน้ำ ดอกไมทะเล กัลปงหา และสัตวน้ำนานาชนิด การดำน้ำชมปะการังแบง ไดเปน 2 แบบ คอื การดำนำ้ ตน้ื หรอื การดำนำ้ ทไ่ี มใ ชอ ปุ กรณช ว ยในการ หายใจใตน้ำหรือท่ีเรียกวา Snorkeling เพ่ือชมปะการังน้ำต้ืน กับการดำน้ำลึกหรือการดำน้ำท่ีตองใชอุปกรณชวยในการหายใจ ใตน้ำ หรือ SCUBA เพ่อื ชมปะการังนำ้ ลกึ ทง้ั สองแบบมรี ปู แบบ และอปุ กรณในการดำนำ้ แตกตา งกนั การดำน้ำตื้น มีอุปกรณสำคัญคือ หนากากดำน้ำพรอมทอหายใจ เม่ือสวมอุปกรณแลวจึงลอยตัวบนผิวน้ำ มุดหนาลงไปเพื่อ ชมปะการังและสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ใตน้ำ วิธีน้ีคอนขางงายและแทบไมมีอันตราย สามารถดำน้ำชมความสวยงามใตทะเลไดดวยตนเอง นอกจากหนากากดำน้ำและทอหายใจแลว ควรสวมเส้ือชูชีพเพ่ือใหลอยตัวอยูในน้ำไดเปนเวลานานในการดำน้ำต้ืนจะใชตีนกบหรือ ไมก็ได เพราะมีเสื้อชูชีพชวยพยุงตัวอยูแลว ตีนกบอาจชวยใหวายน้ำเร็วข้ึน แตถาไมคุนเคยหรือไมเคยใชเปนประจำอาจทำใหเปน ตะคริวได นอกจากนี้ตีนกบยังอาจทำใหปะการังแตกหักหรือทรายลอยฟุงขึ้นมาตกทับจนทำใหปะการังตายไดเม่ือใชตีนกบจึงตอง ระมดั ระวงั ใหม ากท่ีสุด การดำน้ำลึก เปนการดำลงไปสูพ้ืนทะเลเพื่อชมแนวปะการัง ในระดับลึกจึงจำเปนตองใชอุปกรณชวยเหลือหลายอยาง โดย เฉพาะเครื่องปรับความดันและถังอากาศสำหรับหายใจ นอกจาก นี้ผูท่ีประสงคจะดำน้ำลึกตองผานหลักสูตรอบรมมาเปนพิเศษ และไดรับบัตรดำน้ำอยางถูกตองเสียกอนจึงสามารถลงดำน้ำได เพราะหากมิไดผานการฝกอบรมมาอยางถูกวิธี การดำน้ำลึกก็ อาจเปนอนั ตรายถึงชีวติ สำหรับผทู ีไ่ ดรบั บตั รดำนำ้ ถูกตองแลวก็ ไมควรดำน้ำลึกตามลำพังเพราะตามกฎความปลอดภัยในการดำ น้ำน้ัน ท่ัวโลกยึดถือระบบบัดด้ีหรือการมีเพื่อนคูใจไวคอย ชวยเหลือขณะอยูใตน้ำนอกจากนี้จุดดำน้ำลึกสวนใหญตองใชเรือในการเดินทาง และมีไดฟมาสเตอรที่ชำนาญในการดำน้ำลงสู จุดหมาย ผสู นใจจึงควรติดตอ กับทวั รด ำนำ้ ซึง่ จัดการดำนำ้ เปน กลุม จะสะดวกและปลอดภัยกวา อุทยานแห่งชาตภิ าคใต้ 43 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 43 10/12/2553 17:18:36

แนวปะการังท่ีมีสภาพสมบูรณและสวยงามหาชมไดตามอุทยานแหงชาติทางทะเลท้ังฝงอาวไทยและทะเลอันดามัน โดยมี อุทยานแหง ชาติหมเู กาะสรุ นิ ทร อทุ ยานแหง ชาติหมเู กาะสิมลิ ัน เปนแหลงดำน้ำที่มแี นวปะการงั สวยงามติดอันดับโลก สามารถดำ นำ้ ไดท้ังแบบดำน้ำต้ืนและดำน้ำลึก มจี ุดใหล งดำน้ำอยูมากมาย นักดำนำ้ อาจเปน ผทู ท่ี ำลายแนวปะการงั ลงไปโดยทไี่ มต้ังใจ นกั ดำ นำ้ ทีด่ ีจะไมพ ยายามแตะตองแนวปะการงั เลย และสามารถท่จี ะหลีกเลี่ยงความเสียหายน้ีไดดังตอ ไปน้ี z ใชตะกั่วถวงน้ำหนักใหนอยที่สุดเทาที่จะทำได เพื่อปองกันการจมลงไปกระแทกแนวปะการัง สามารถควบคุมการลอยตัว ไดโดยการใชตะกั่วน้ำหนักท่ีสมดุลกับรางกายและการควบคุมลมหายใจ และตองรัดเข็มขัดตะก่ัวใหเรียบรอย เข็มขัดตะกั่วถาเกิด ตกลงไปจะทำใหป ะการงั เสียหายมาก z พยายามวายน้ำในแนวราบเสมอ รักษาระยะตามองขางหนาหรือกมลง ตัวอยูหางจากแนวปะการังพอควรเพ่ือปองกัน เม่ือมีกระแสน้ำแรงอาจจะพัดรางกายไปกระแทกปะการังได อยาพลิกตัวหรือตีลังกาเพราะถังอากาศอาจจะไปกระแทกโดนปะการัง โดยไมต ้งั ใจ z ควบคุมการใชตีนกบ เม่ือวายอยูเหนือแนวปะการังระวังอยาเตะตีนกบไปถูกแนวปะการังและอยาเตะทรายใหฟุงข้ึนมา เพราะทรายทคี่ ลุง ลอยไปตกบนตวั ปะการงั จะทำใหป ะการังตาย z หลกี เลีย่ งการดิ่งลงสูพ ื้นในกรณที ่ยี งั ไมชำนาญควรจะคอ ยๆ ไตลงตามสายสมอ z เก็บอุปกรณท่ีเปนสายระโยงรยางคใหเรียบรอย นักดำน้ำที่ปลอยใหสายอากาศสำรองหรือสายวัดอากาศลากไปมักจะไป เก่ยี วกับปะการังอยเู สมอๆ z อยา เกบ็ ส่งิ ของจากทองทะเล ไมว า จะเปน ปะการงั กลั ปงหาโดยเดด็ ขาด z อยายืนพกั ตวั บนปะการัง โขดปะการงั ขนาดใหญแมจ ะดูแข็งแรงแตในตัวของมนั น้ันคือ ชวี ิตของปะการงั ตวั เล็กๆ ทีอ่ าจจะ ตายไดแคถกู สัมผสั อยาแตะตองแนวปะการัง หลีกเล่ยี งการจับตอ งแนวปะการงั ท่ยี งั มีชวี ิตอยูเพียงมือทีไ่ ปสมั ผัสลงบนตัวปะการงั เพียงเบาๆ แมจะไมท ำใหมนั หกั ลงไปก็ตามแตอ าจจะฆา ตวั ปะการังได z อยาแตะตองแนวปะการัง หลีกเล่ียงการจับตองปะการังที่ยังมีชีวิตอยู เพียงมือไปสัมผัสลงบนตัวปะการัง เพียงเบาๆ แมจ ะไมทำใหมันหกั ลงมากต็ าม แตอ าจจะฆาตวั ปะการงั ได z อยา สัมผัสหรอื จับตองสัตวนำ้ ทกุ ชนิด อยาดำน้ำไลตอนและเฝาชมอยใู นระยะหางพอควร โดยเฉพาะสัตวใหญไมวาจะเปน ปลากระเบนระหูหรอื ปลาฉลามวาฬ เพราะจะเปน เหตุใหสตั วใหญเหลานต้ี ่นื กลวั และอาจจะไมย อมเขาใกลน กั ดำน้ำอกี เลย z หากพบขยะใตท อ งทะเลโปรดเก็บมาทิง้ ในถงั ขยะบนเรือหรือทชี่ ายฝง z จอดเรือกับทนุ จอดเรอื ของอุทยานแหง ชาติ หรอื บรเิ วณทอี่ ทุ ยานแหงชาตกิ ำหนด 44 อทุ ยานแหง่ ชาติภาคใต้ 10/12/2553 17:18:37 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 44

อุทยานแหงชาติ กุยบุรี จากสถานการณปาไมในป 2532 พบวา พื้นท่ีปาไมถูก และตำบลบอ นอก ตำบลอา วนอ ย ตำบลเกาะหลกั ตำบลคลองวาฬ ทำลายจนนาวิตกวาจะมีปริมาณไมเพียงพอท่ีจะรักษาสภาพ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ ซ่ึงประกาศใน สมดุลธรรมชาติเอาไว ซ่ึงอาจจะกอใหเกิดกรณีอันนาสลด ราชกิจจานุเบกษาเลม 116 ตอนท่ี 20 ก วันที่ 25 มีนาคม หากไมเ รง ดำเนนิ การรกั ษาสภาพธรรมชาตเิ อาไว ดงั นนั้ กรมปา ไม 2542 นบั เปนอทุ ยานแหงชาตลิ ำดับที่ 90 ของประเทศ จงึ มีคำสงั่ ให นายจุมพล เจริญสขุ พาณิชย เจา พนักงานปา ไม 4 ในป พ.ศ. 2546 อาเซียน (ASEAN :The Association กองอุทยานแหงชาติ ไปดำเนินการสำรวจเบื้องตนท่ีปาบริเวณ of South East Asian Nations) ไดประกาศให “กลมุ อุทยาน วนอุทยานปราณบุรีและพื้นท่ีใกลเคียงเขตปาสงวนแหงชาติ ปา แหงชาติแกงกระจาน - กุยบุรี - เขตรักษาพันธุสัตวปาลุมน้ำ คลองเกา - คลองคอย และมีคำส่ังให นายสรรเพชร ราคา ภาชี” เปนมรดกอาเซียน (ASEAN Heritage Parks and เจาพนักงานปาไม 5 กองอุทยานแหงชาติ ไปดำเนินการสำรวจ Reserves) เมื่อวันท่ี 18 ธนั วาคม 2546 เพ่ิมเติมเพ่ือดำเนินการจัดต้ังพ้ืนท่ีปาสงวนแหงชาติกุยบุรีใหเปน อุทยานแหง ชาติตามพระราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแหง ชาติ พ.ศ. 2504 ลักษณะภูมปิ ระเทศ โดยใหทำหนาท่ีหัวหนาอุทยานแหงชาติกุยบุรี ผลการสำรวจพบ อุทยานแหงชาติกุยบุรี มีพื้นที่ครอบคลุมในทองที่อำเภอ วาสภาพพื้นที่โดยท่ัวไปเปนเทือกเขาสลับซับซอน เปนปาผืน ปราณบุรี อำเภอสามรอยยอด อำเภอกุยบุรี อำเภอเมือง ใหญอยูทางทิศตะวันตกติดตอกับชายแดนพมา เปนสวนหน่ึง จังหวัดประจวบคีรีขันธ สภาพทั่วไปเปนเทือกเขาสลับซับซอน ของเทอื กเขาตะนาวศรีประกอบดวย ปาดงดิบช้ืน ปาดงดิบแลง แนวเขาขวางตัวในทิศเหนือ - ใต เปนสวนหนึ่งของเทือกเขา ปาเบญจพรรณ หนาแนนดวยพันธุไมที่มีคาทางเศรษฐกิจ ตะนาวศรีอันเปนเทือกเขาซ่ึงกั้นพรมแดนระหวางประเทศไทย มากมาย เปนแหลงที่อยูอาศัยของสัตวปานานาชนิด ซึ่งราษฎร กับประเทศพมา ซ่ึงมีสภาพพ้ืนท่ีแบงออกเปนสองลักษณะ คือ ไดบุกรุกพ้ืนที่ใชในการเพาะปลูกสวนใหญทำไรสับปะรดและ แบบลกู คลนื่ ลอนชนั้ ถงึ เนนิ เขา มคี วามลาดชนั ประมาณ 80 - 100 เปนที่อยูอาศัย ตามหนังสือรายงานผลการสำรวจฉบับลงวันที่ เมตร พ้ืนที่สวนใหญจะถูกบุกรุกแผวถางทำไรสับปะรด ออย 29 มกราคม 2536 ผักตางๆ และแบบภูเขา ประกอบดวยภูเขาสูงชัน ลาดชัน กองอุทยานแหงชาติ กรมปาไม จึงไดเสนอคณะกรรมการ ประมาณ 35 % และอยูสงู จากระดบั นำ้ ทะเล 750 เมตรขนึ้ ไป อุทยานแหงชาติ ซึ่งมีมติในการประชุมเมื่อวันท่ี 20 เมษายน ประกอบดวยเขาวงั ไทรด่ิง เขาหนองหวา เปนแหลง ตน น้ำลำธาร 2537 สมควรกำหนดพื้นที่ปากุยบุรีใหเปนอุทยานแหงชาติ ของลำหวยลำธารหลายสาย เชน หวยตะลุยแพรกขวา กรมปาไมจึงไดดำเนินการเพิกถอนปากุยบุรี และดำเนินการ หวยตะลุยแพรกซาย คลองกุย และเปนแหลงตนน้ำของ ประกาศใหเ ปน อทุ ยานแหง ชาตติ ามพระราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแหง ชาติ อางเก็บน้ำบา นยางชุม พ.ศ. 2504 ประกอบดวย พ้ืนท่ีทั้งหมด 969 ตารางกิโลเมตร โดยไดตราพระราชกฤษฎีกากำหนดที่ดิน ปากุยบุรี ในทองที่ ตำบลเขาจาว อำเภอปราณบุรี ตำบลศิลาลอย ตำบลศาลาลัย ตำบลไรเ กา ตำบลไรใ หม กง่ิ อำเภอสามรอ ยยอด อำเภอปราณบรุ ี ตำบลหาดขาม ตำบลสามกระทาย ตำบลกุยบุรี อำเภอกุยบุรี อทุ ยานแหง่ ชาติภาคใต้ 45 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 45 10/12/2553 17:18:37

ลกั ษณะภูมิอากาศ ยางนา มะคาโมง มะเกลือ เหรยี ง และ ปาดงดบิ ชน้ื ประมาณ 30 เปอรเซ็นตของพ้ืนที่ พบอยูคอนขางนอยในพื้นท่ีซึ่งมีความ สภาพอากาศระหวางเดือนพฤษภาคม - พฤศจิกายน สูงตั้งแต 650 เมตร เหนือระดับน้ำทะเลพันธุไมเดนประกอบ เปนฤดูฝน ซึ่งจะมีฝนตกชุกในเดือนพฤษภาคมและจะทิ้งชวง ดวยไมในวงศยาง เชน ตะเคียน พืชตระกูลปาลม เชน ในเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม หลังจากนั้นจะตกหนักใน หมากเขียว หวาย เตาราง โดยเฉพาะหวายมีเปนจำนวนมาก เดือน สิงหาคมถึงพฤศจิกายนมีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,179 พืชชน้ั ลางหลายชนิด เชน พวกพืชในวงศขงิ ขา เฟน และบอน มิลลิเมตร อุณหภูมิต่ำสุดประมาณ 25oC และอุณหภูมิสูงสุด เฉล่ีย 29oC อุทยานแหงชาติกุยบุรีถือไดวาเปนแหลงทรัพยากร ธรรมชาติท่ีอุดมสมบูรณ เปนแหลงรวบรวมความหลากหลาย พืชพรรณและสตั วป า ของสัตวปาที่สำคัญตอระบบนิเวศหลายชนิด ไดแก สัตวเล้ียง ลกู ดว ยนม เชน ชางปา ววั แดง กระทิง เลียงผา เกง หมอ เกง สภาพปาในพื้นที่อุทยานแหงชาติกุยบุรีแบงสภาพปาออก ธรรมดา เสือโครง หมีควาย คางแวน และชะนีธรรมดา เปน 3 ประเภท ไดแก ปาเบญจพรรณ หรือปาผสมผลัดใบ นก เชน นกกาฮัง นกแกก นกขนุ ทอง นกกะรางหวั ขวาน นก ครอบคลุม 30 เปอรเซ็นตของพ้ืนท่ี โครงสรางของปา กางเขนดง นกเขียวคราม และนกจาบคาสีสม สัตวสะเทินน้ำ ประกอบดวยหมูไ ม 4 ช้นั ไดแ ก ช้นั บนสูงสุด 15 - 25 เมตร สะเทนิ บก เชน กบทูด ตะพาบ และเตา จกั ร ผีเส้ือ ทพ่ี บในเขต ประกอบดวยชนดิ พนั ธุไมท ี่สำคญั ไดแ ก จนั ทน ตะคร้ำ มะกอก อุทยานแหงชาตกิ ุยบุรมี ีอยูหลายชนิด เชน ผเี ส้อื ถุงทองปก ษใต ประดู และตะแบก ปา ดงดบิ แลง ประมาณ 40 เปอรเ ซ็นตข อง ผีเส้ือหางต่ิงสะพายเขียว ผีเส้ือหางต่ิงนางระเวง และผีเสื้อ พ้ืนที่ตั้งแตที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง หางมังกรเขยี ว ประมาณ 300 - 600 เมตร พันธุไมเดิมประกอบดวย สมพง 46 อุทยานแห่งชาตภิ าคใต้ 10/12/2553 17:18:37 S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 46

แหลงทองเท่ยี ว และจุดเดน ท่นี าสนใจ น้ำตกหวยดงมะไฟ เปนน้ำตกท่ีลดหลั่นกันลงมา 5 ชั้น จากตนน้ำกุยบุรแี พรกขวา มลี ักษณะเปนแกง หินแกรนติ มีแอง น้ำสำหรับเลนได มีความสวยงาม รมร่ืน ของสภาพปาสองฝง ลำธาร น้ำใสและบรสิ ทุ ธิม์ าก เหมาะแกก ารพกั ผอ นหยอ นใจได เปนอยางดี หางจากท่ที ำการอุทยานแหง ชาติ 11 กิโลเมตร น้ำตกหวยดงมะไฟ น้ำตกผาหมาหอน น้ำตกดานมะคา ต้ังอยบู านยา นซ่อื หมู 9 ตำบลหาดขาม อำเภอกุยบุรี ชวงเวลา ท่ีเหมาะสมในการทองเที่ยวอยูในชวงเดือนพฤศจิกายน - กมุ ภาพันธ น้ำตกผาสวรรค เปนน้ำตกทีเ่ กดิ จากตน น้ำกยุ บุรีแพรกซาย มีชน้ั นำ้ ตก 5 ชัน้ นำ้ ตกชน้ั ท่ี 5 เปน ชน้ั ที่สวยทสี่ ดุ มีความสงู ประมาณ 7 เมตร อยูหางจากท่ที ำการอทุ ยานแหงชาตปิ ระมาณ 7 กิโลเมตร น้ำตกแพรกตะครอ อยูในพ้ืนท่ีหมู 6 บานโปงไผ ตำบล เขาจา ว อำเภอปราณบรุ ี เปน นำ้ ตกที่ไหลลดหลัน่ กันลงมา 4 ชนั้ ระยะหา งจากช้ันท่ี 1 ถงึ ช้ันสงู สุด 150 เมตร เสน ทางเขานำ้ ตก หางจากเสนทางหลักประมาณ 17 กิโลเมตร ชวงเวลาท่ี เหมาะสมในการทองเท่ียวอยูในชวงเดือนพฤศจิกายน - กุมภาพนั ธ นำ้ ตกผาหมาหอน เปน นำ้ ตกทมี่ รี ะดบั ลดหลนั่ กนั ลงมา 5 ชนั้ เกิดจากตน นำ้ กยุ บรุ แี พรกซาย มีลักษณะเปนผาลาดสูงชนั เกือบ ต้ังฉาก มีสายน้ำใสไหลแรงตลอดเวลา บริเวณตอนกลางมีแอง น้ำขนาดใหญ และบริเวณพื้นลางมีพืชพันธุจำนวนมาก เชน เฟน ปาลมหลากชนิดเหมาะแกการเดินชมศึกษาสภาพ ธรรมชาติและพักผอนหยอนใจ หางจากที่ทำการอุทยานแหง ชาติ 15 กโิ ลเมตร นำ้ ตกดา นมะคา เปน นำ้ ตกทมี่ รี ะดบั ลดหลนั่ กนั ลงมา 3 ชน้ั ที่เกิดจากตนน้ำกุยบุรีแพรกซาย อยูหางจากท่ีทำการอุทยาน แหงชาติ 5 กิโลเมตร S-Mongkol_South_p001-148_pc1.indd 47 อุทยานแหง่ ชาตภิ าคใต้ 47 10/12/2553 17:18:38