55ปี อุทยานแห่งชาติไทย(พิมพ์ครั้งที่2)

สารจากรฐั มนตรีวา่ การกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ป่าไม้ มีบทบาทสำ�คัญต่อการพฒั นาประเทศอยา่ งย่ังยืน ทงั้ ในดา้ นสิ่งแวดล้อม เศรษฐกจิ และสงั คม ด้านสงิ่ แวดล้อม เป็นถิน่ ที่อย่ขู อง สรรพส่ิง ท้งั มีชวี ิตและไมม่ ีชีวิตท่ีส่งผลต่อมนษุ ยท์ ัง้ ทางตรงและทางออ้ มทส่ี �ำ คญั ได้แก่ เปน็ แหล่งตน้ น�ำ้ ล�ำ ธาร แหล่งอาหารและยารกั ษาโรค ช่วยควบคมุ สภาพภมู อิ ากาศ บรรเทาความรุนแรงของอุทกภยั วาตภยั ด้านสงั คม เป็นแหล่งท่องเท่ยี วและนนั ทนาการ และแหลง่ ศกึ ษาหาความรู้ ในแขนงต่างๆ ด้านเศรษฐกิจ ก็สามารถใช้เป็นฐานในการส่งเสริมและพัฒนาการท่องเที่ยวและบริการ ซึ่งจะก่อให้เกิดการกระจายรายได้ สชู่ นบท กอ่ ให้เกิดการหมุนเวียนทางเศรษฐกจิ และการจ้างงาน แตใ่ นปจั จบุ ัน ระบบนิเวศป่าไมบ้ างแหง่ เสอ่ื มโทรมเปน็ อยา่ งมาก เนอ่ื งจากสาเหตุหลายประการ ดังนัน้ การประกาศพนื้ ทีป่ า่ เพ่อื จัดต้งั เปน็ อทุ ยานแห่งชาติกเ็ พอื่ ช่วยคมุ้ ครองทรัพยากรธรรมชาตทิ ี่สำ�คญั ไว้ เพราะเปน็ มาตรการหนง่ึ ที่มีประสทิ ธิภาพ เนือ่ งจากมกี ฎหมายท่เี ข้มงวด มีการบริหารงานท่ดี ี มีอตั รากำ�ลังในการบงั คบั ใชก้ ฎหมายเพือ่ คุม้ ครองพ้นื ที่ และงบประมาณทีจ่ ะดแู ลอย่างใกล้ชิด ทำ�ให้สามารถรักษาพ้ืนท่ปี า่ ของประเทศไวไ้ ด้ เราจะเหน็ ได้วา่ อุทยานแห่งชาตเิ ป็นแหลง่ ทีม่ คี ุณคา่ ทางดา้ นนันทนาการท่ีประชาชนสามารถใช้พักผ่อนหย่อนใจ ทำ�ใหร้ ่างกาย และจติ ใจดขี ้นึ เปน็ ท่ีมาของสตปิ ญั ญาของมนษุ ย์ ทำ�ใหม้ ีประสิทธภิ าพในการทำ�งาน ซึง่ เปน็ แนวทางในการพัฒนาสังคมไปในทางท่ดี ี นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาติจัดตั้งขึ้นเพื่อรักษาสภาพแวดล้อมให้อยู่ในสภาพธรรมชาติดั้งเดิมให้มากที่สุด อุทยานแห่งชาติจึงเป็นพื้นที่ที่ช่วยรักษา สมดลุ ทางส่ิงแวดลอ้ ม และเกดิ ความมั่งคงแกก่ ระบวนการทางอุทกวิทยา ปอ้ งกนั การพงั ทลายของดนิ ช่วยควบคุมสภาพภูมอิ ากาศ ชว่ ยรักษา คุณภาพสิ่งแวดลอ้ มใหเ้ หมาะสมตอ่ สิ่งมีชีวิต ชว่ ยค้มุ ครองรกั ษาประสิทธิภาพทางระบบนิเวศให้ได้ผลผลติ ย่ังยนื ตลอดไป จนสามารถกล่าวได้วา่ “อุทยานแหง่ ชาติ คือ มรดกทลี่ ้�ำ คา่ ของแผน่ ดิน” กว่าสองปีท่ผี มได้รับความไว้วางใจให้ดำ�รงต�ำ แหน่งรัฐมนตรวี ่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม ซึ่งเปน็ ต้นสังกดั ของ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั ว์ปา่ และพันธ์พุ ชื ไดม้ โี อกาสรับทราบถงึ สถานการณ์ตา่ งๆ ในการจัดการอุทยานแห่งชาติหลายดา้ น ทำ�ใหท้ ราบว่าการ ทจ่ี ะรกั ษาแหล่งทอ่ งเท่ยี วทางธรรมชาตใิ ห้คงสภาพสมบรู ณ์สวยงามส่งตอ่ ใหล้ ูกหลานนนั้ ไม่ใชเ่ ร่ืองทีส่ ามารถด�ำ เนนิ การไดโ้ ดยงา่ ย เจ้าหน้าที่ อุทยานแห่งชาติต้องรับภาระหน้าที่ปกป้องทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดจากการรุกรานของผู้คนบางประเภทในสังคม ทำ�การศึกษาวิจัยด้าน ทรพั ยากรในพน้ื ทอ่ี ทุ ยานแหง่ ชาติ และยงั ตอ้ งใหอ้ งคค์ วามรดู้ า้ นธรรมชาตแิ ละบรกิ ารการทอ่ งเทย่ี วใหก้ บั ประชาชนและผมู้ าเยอื นอยา่ งเหมาะสม เนือ่ งในโอกาสทีก่ ารบริหารจดั การอุทยานแหง่ ชาตคิ รบรอบ 55 ปี ในปี พ.ศ. 2560 นี้ ผมขอส่งกำ�ลงั ใจไปยังพี่น้องชาวอทุ ยานแหง่ ชาติ ทกุ ทา่ นใหม้ ีความสขุ ความเจรญิ พรอ้ มด้วยกำ�ลงั กายและก�ำ ลังใจ ม่งุ มั่นปฏบิ ตั หิ นา้ ท่อี ย่างเขม้ แขง็ ขอให้ทกุ ท่านจงภาคภูมิใจทีไ่ ดร้ ับเกียรติ จากคนไทยทั้งประเทศ ให้เป็นผู้ดูแลคุ้มครองผืนป่าอันเป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษที่ล้ำ�ค่า ขอให้รักษาอุดมการณ์ในการยืนหยัดพิทักษ์ รกั ษาทรัพยากรธรรมชาตินใี้ ห้คงอยู่สบื ไป พลเอก (สรุ ศกั ดิ์ กาญจนรัตน์) รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม

สารจากอธิบดีกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธ์พุ ืช แนวคดิ เกย่ี วกบั การบรหิ ารจดั การอทุ ยานแหง่ ชาตใิ นประเทศไทยนน้ั เรม่ิ ตน้ ขน้ึ เมอ่ื พทุ ธศกั ราช 2502 เมอ่ื สมยั จอมพล สฤษด์ิ ธนะรชั ต์ เป็นนายกรัฐมนตรี ได้สั่งการให้กระทรวงเกษตรและกระทรวงมหาดไทยร่วมกันจัดตั้งอุทยานแห่งชาติ รวมถึงร่างกฎหมายเกี่ยวกับการตั้ง อทุ ยานแหง่ ชาตติ ามขอ้ เสนอแนะของคณะท่ปี รกึ ษากฎหมายของรฐั บาล โดยคณะรัฐมนตรไี ด้มีมติแต่งต้งั คณะกรรมการอุทยานแหง่ ชาติ หรอื ใน สมัยน้นั เรยี กว่าคณะกรรมการธรรมชาติอทุ ยาน เพือ่ เลอื กสรรพืน้ ทีป่ ่าธรรมชาติทีเ่ หมาะสม มธี รรมชาติท่นี ่าสนใจ ควรคา่ แก่การสงวนรกั ษาไวใ้ ห้ คงอยู่ในสภาพธรรมชาตเิ ดิม และเพ่ือให้เป็นประโยชนแ์ ก่การศึกษาและความรนื่ รมยข์ องประชาชน และในปพี ุทธศกั ราช 2504 ก็ได้ประกาศใช้ พระราชบัญญตั อิ ทุ ยานแห่งชาติ พร้อมประกาศจัดตั้งอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ให้เป็นอุทยานแห่งชาติแห่งแรกในปี 2505 และตามมาด้วยการ ประกาศจดั ตง้ั อทุ ยานแหง่ ชาตภิ กู ระดงึ ทงุ่ แสลงหลวง เขาสามรอ้ ยยอด น�ำ้ หนาว ตามล�ำ ดบั นบั จากครง้ั นน้ั กไ็ ดม้ กี ารประกาศจดั ตง้ั อทุ ยานแหง่ ชาติ ตา่ งๆ มากมาย โดยอทุ ยานแหง่ ชาตทิ ไ่ี ดร้ บั การประกาศจัดตั้งแห่งลา่ สุดคอื อทุ ยานแห่งชาติขนุ สถาน จังหวัดน่านและอตุ รดติ ถ์ จะเห็นว่า 55 ปี แหง่ การบรหิ ารจดั การอทุ ยานแห่งชาตนิ น้ั น�ำ มาซึ่งการรักษาพนื้ ท่คี ุ้มครองทง้ั ทางบกและทางทะเล ทำ�ให้มแี หล่ง ทอ่ งเทย่ี วทางธรรมชาติทสี่ วยงามพร้อมตอ้ นรบั ผู้มาเย่ียมชม ผมในฐานะอธบิ ดกี รมอทุ ยานแห่งชาติ สตั ว์ปา่ และพนั ธพุ์ ืช ได้พูดอยเู่ สมอว่า ทรพั ยากรธรรมชาติไม่ใช่ของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตวป์ า่ และพันธ์ุพชื เทา่ นัน้ แตเ่ ป็นของทกุ คนในประเทศน้ี กรมเป็นเพยี งผู้รักษาธรรมชาติ ท่ีมีอยู่ใหส้ วยงาม ฟืน้ ฟพู น้ื ท่ีทีเ่ สื่อมโทรม และทวงคนื พ้ืนทที่ ่ถี ูกบุกรุกไป แตห่ น้าท่ีความรบั ผดิ ชอบท่ีใหญ่หลวงนยี้ อ่ มไมส่ ามารถท�ำ ไดโ้ ดย องค์กรใดองคก์ รหนงึ่ จ�ำ เป็นต้องขอให้ประชาชนทุกท่านชว่ ยกนั อนุรักษ์พ้นื ที่อทุ ยานแห่งชาติ ช่วยกนั ดูแลแหลง่ ท่องเทีย่ วและเข้ามาทอ่ งเท่ยี ว อทุ ยานแหง่ ชาตอิ ยา่ งเหมาะสม ปฏบิ ตั ติ ามกฎระเบยี บและค�ำ แนะน�ำ ของเจา้ หนา้ ทเ่ี พอ่ื ความปลอดภยั ของตวั ทา่ นเอง และการรกั ษาสมดลุ ของธรรมชาติ สำ�หรับหนงั สอื 55 ปี อทุ ยานแหง่ ชาติไทย ฉบบั น้ี เปน็ การรวบรวมประวัตคิ วามเปน็ มาของการบริหารจดั การอทุ ยานแห่งชาตติ ง้ั แตย่ คุ แรกจนถึงปจั จบุ ัน ผมหวังเปน็ อยา่ งยิ่งว่าทกุ ท่านท่ไี ด้อ่านหนงั สอื เลม่ นีจ้ ะได้รบั ความประทบั ใจและช่วยกนั ทะนบุ �ำ รงุ ดูแลรักษาอทุ ยานแหง่ ชาติ เพ่อื ท่จี ะไดใ้ ห้ทุกผู้คนไดม้ โี อกาสสมั ผสั ธรรมชาตทิ ี่สวยงามในอทุ ยานแหง่ ชาตติ ่อไปอยา่ งยง่ั ยืน นายธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดกี รมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธพุ์ ชื



คำ� นำ� อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ปน็ รปู แบบหนง่ึ ของพน้ื ทค่ี มุ้ ครอง ทป่ี ระกาศจดั ตง้ั ขน้ึ เพอ่ื อนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาติ ความหลากหลายทางชวี ภาพ ระบบนเิ วศ และ สง่ิ แวดลอ้ มทม่ี อี ยใู่ นพน้ื ทใ่ี หค้ งสภาพดง้ั เดมิ ไว้ เพอ่ื เปน็ แหลง่ คน้ ควา้ วจิ ยั ทาง วชิ าการ และเปน็ สถานทพ่ี กั ผอ่ นหยอ่ นใจของประชาชน โดยมกี ารประกาศจดั ต้งั อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เป็นอุทยานแห่งชาติแห่งแรกของประเทศไทยต้งั แต่ ปี 2505 ปจั จบุ นั ไดม้ กี ารประกาศอทุ ยานแหง่ ชาตแิ ลว้ จ�ำ นวน 131 แหง่ และ ยงั มพี น้ื ทเ่ี ตรยี มการประกาศอทุ ยานแหง่ ชาตอิ กี 23 แหง่ ไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 13 ของพน้ื ทป่ี ระเทศ ในชว่ งเวลาทผ่ี า่ นมา การบรหิ ารจดั การอทุ ยานแหง่ ชาตขิ อง ประเทศไทยไดพ้ ฒั นาขน้ึ มาเปน็ ล�ำ ดบั ท�ำ ใหป้ ระชาชนไดเ้ ขา้ ใจเจตนารมยแ์ ละ วตั ถปุ ระสงคข์ องของการประกาศจดั ตง้ั อทุ ยานแหง่ ชาติ และตระหนกั ถงึ คณุ คา่ ของอทุ ยานแหง่ ชาติ ประกอบกบั กระแสการอนรุ กั ษไ์ ดเ้ ขา้ มามบี ทบาทมากขน้ึ ท�ำ ใหง้ านดา้ นการจดั การอทุ ยานแหง่ ชาตทิ รงความส�ำ คญั มากยง่ิ ขน้ึ สำ�นักอุทยานแห่งชาติได้ดำ�เนินนโยบายรัฐบาล ตามโครงการ “ประเทศไทย 4.0” เพ่ือความม่ันคง มง่ั คง่ั และยั่งยืน ของรฐั บาล โดยใช้องค์ ความรู้สมัยใหม่และเทคโนโลยีมาปรับใช้ในการการจัดการอุทยานแห่งชาติยุค ใหม่ ท้ังยังด�ำ เนินนโยบายอย่างกา้ วทันกระแสสงั คมโลก เช่น นโยบายงดการ ใช้พลาสตกิ เพือ่ ลดปรมิ าณขยะพลาสติกในอุทยานแหง่ ชาติ ซึ่งสอดคลอ้ งกบั การรณรงคล์ ดการใช้พลาสติกในทั่วโลก ทัง้ ยงั มคี วามมงุ่ ม่นั ท่จี ะปกปกั รกั ษา ความสวยงามของธรรมชาติ และส่งต่อแนวคิดการอนุรักษ์นี้ส่ปู ระชาชน จงึ ได้จัดท�ำ หนังสอื 55 ปี อทุ ยานแห่งชาต(ิ พิมพค์ ร้ังที่ 2) ข้ึนเพ่ือเป็นสื่อกลาง ในการประสานความรู้ความเข้าใจในการบริหารจัดการพ้ืนที่อุทยานแห่งชาติ ตามแนวทาง “ประชารัฐ” อุทยานแหง่ ชาติเพอ่ื ประชาชน เพือ่ กอ่ ให้เกดิ ความ ร่วมมือในการอนรุ ักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมของประเทศ และเพ่ือ คณุ ภาพชวี ิตทด่ี ขี องประชาชนและลูกหลานไทยในอนาคต นายทรงธรรม สขุ สวา่ ง ผอู้ ำ�นวยการส�ำ นกั อุทยานแหง่ ชาติ

สารบญั 5 ยคุ การประกาศจดั ตงั้ อทุ ยานแหง่ ชาต ิ 88 10 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ เู รอื คำ� นำ� 16 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ฉลมิ รตั นโกสนิ ทร ์ 94 อทุ ยานแหง่ ชาตแิ หง่ แรกของโลก 22 • อทุ ยานแหง่ ชาตริ ามค�ำแหง 95 อทุ ยานแหง่ ชาติ มรดกทางธรรมชาต ิ 30 • อทุ ยานแหง่ ชาตไิ ทรโยค 96 อทุ ยานแหง่ ชาติ ความหมายและคณุ คา่ 36 • อทุ ยานแหง่ ชาตทิ ะเลบนั 97 55 ปี อทุ ยานแหง่ ชาตไิ ทย • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะอา่ งทอง 98 กำ� เนดิ อทุ ยานแหง่ ชาต ิ 38 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาสก 99 • อทุ ยานแหง่ ชาตติ าดโตน 102 ยคุ เรมิ่ แรก 42 • อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยสเุ ทพ-ปยุ 104 48 • อทุ ยานแหง่ ชาตอิ า่ วพงั งา 105 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญ ่ 54 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ กระจาน 106 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ กู ระดงึ 58 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะสรุ นิ ทร ์ 111 • อทุ ยานแหง่ ชาตทิ งุ่ แสลงหลวง 60 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มป่ งิ 116 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาสามรอ้ ยยอด 64 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ ตะนะ 120 • อุทยานแห่งชาติน้�ำหนาว 70 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาแหลมหญา้ -หมเู่ กาะเสมด็ 122 • อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยอนิ ทนนท ์ 72 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ าดเจา้ ไหม 124 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ พู าน 78 • อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ้� ตกแมส่ รุ นิ ทร ์ 126 • อทุ ยานแหง่ ชาตติ ะรเุ ตา 82 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขอ่ื นศรนี ครนิ ทร ์ 128 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาหลวง 84 • อทุ ยานแหง่ ชาตทิ บั ลาน 129 • อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยขนุ ตาล 85 130 • อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ้� ตกพลว้ิ 86 • อทุ ยานแหง่ ชาตปิ างสดี า 131 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ อราวณั 87 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะสมิ ลิ นั 133 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาชะเมา-เขาวง • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาคชิ ฌกฏู

• อทุ ยานแหง่ ชาตคิ ลองลาน 138 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มเ่ มย 184 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะชา้ ง 139 • อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยภคู า 186 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ หลมสน 140 • อทุ ยานแหง่ ชาตบิ โู ด-สไุ หงปาด ี 188 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ าดนพรตั นธ์ ารา-หมเู่ กาะพพี ี 142 • อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยผา้ หม่ ปก 190 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ หู นิ รอ่ งกลา้ 146 ยคุ ของการมสี ว่ นรว่ มในการจดั การอทุ ยานแหง่ ชาต ิ 192 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะเภตรา 148 • อทุ ยานแหง่ ชาตศิ รนี า่ น 198 • อทุ ยานแหง่ ชาตปิ า่ หนิ งาม 199 ยคุ การพฒั นาอทุ ยานแหง่ ชาต ิ 150 156 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มจ่ รมิ 200 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ จู องนายอย 157 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ แู ลนคา 202 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ มว่ งก ์ 158 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ สู อยดาว 204 • อทุ ยานแหง่ ชาตแิ จซ้ อ้ น 160 • อทุ ยานแหง่ ชาตขิ นุ นา่ น 208 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ผู าเทบิ 162 • อทุ ยานแหง่ ชาตทิ องผาภมู ิ 209 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะลนั ตา 164 • อทุ ยานแหง่ ชาตถิ ำ้� ปลา-นำ้� ตกผาเสอื่ 210 • อทุ ยานแหง่ ชาตคิ ลองวงั เจา้ 166 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะระนอง 211 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาหลกั -ล�ำร ู่ 168 • อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ�้ ตกคลองแกว้ 212 • อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาแหลม 170 • อทุ ยานแหง่ ชาตลิ �ำคลองง ู 213 • อทุ ยานแหง่ ชาตอิ อบหลวง 171 • อทุ ยานแหง่ ชาตขิ นุ สถาน 214 • อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ผู ามา่ น 172 การจดั การอทุ ยานแหง่ ชาติ ในประเทศไทยยคุ 4.0 216 • อทุ ยานแหง่ ชาตผิ าแตม้ 176 ววิ ฒั นาการอทุ ยานแหง่ ชาตไิ ทย 226 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ ว้ ยนำ�้ ดงั 178 แผนทอี่ ทุ ยานแหง่ ชาต ิ 228 • อทุ ยานแหง่ ชาตธิ ารโบกขรณ ี 180 • อทุ ยานแหง่ ชาตหิ มเู่ กาะชมุ พร 182 • อทุ ยานแหง่ ชาตกิ ยุ บรุ ี







แหง่ แอรุทกยขานอแหง่งโลชากติ

12 ก่อนทอี่ ทุ ยานแหง่ ชาตแิ ห่งแรกได้ถอื กำ� เนดิ ขนึ้ มนษุ ย์โลกยงั มปี ระชากร ไมม่ ากนกั ธรรมชาติก็ยงั อุดมสมบูรณอ์ ยู่ สตั วป์ า่ กห็ ากนิ ตามธรรมชาติ ของมัน จวบจนทม่ี นุษยเ์ พมิ่ มากขน้ึ เรอ่ื ยๆตอ้ งแกง่ แย่งเพือ่ หาปัจจัยส่ี ในการดำ� รงชวี ิต จนต้องรกุ ล้ำ� ธรรมชาตมิ ากเขา้ ไปทกุ ที (บน) ภาพเขียนลายเส้นของบ่อน�้ำร้อนแมมมอธ (Mammoth Hot Spring) ในยคุ บกุ เบิก (หน้าขวา) ปี พ.ศ. 2414 ดร.เฟอร์ดินานด์ เฮย์ เดน (แถวยนื คนที่ 8 จากขวา) ได้เข้าไปส�ำรวจที่ เยลโลว์สโตน และพบกับธรณีสัณฐานที่น่าตื่นตา ต่ืนใจ พร้อมกับพืชพรรณไม้และสัตว์ป่าที่ น่าสนใจมากมาย

13 ในขณะนน้ั มนี กั ส�ำรวจหลายคนทบ่ี กุ เบกิ อนมุ ตั งิ บประมาณให้ ดร.เฟอรด์ นิ านด์ เฮยเ์ ดน แร่ธาตุ ทรพั ยากร ตลอดจนแหลง่ ธรรมชาติอนั เข้าไปในกลางทวีปอเมริกาที่ยังเป็นป่าอุดม (Dr. Ferdinand Hayden) ซงึ่ เปน็ ทงั้ นกั ภมู ศิ าสตร์ นา่ อศั จรรย์ ให้คงอยู่ตามธรรมชาติ ชว่ งเวลา สมบรู ณอ์ ยู่ จนไดพ้ บบรเิ วณทเี่ ปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ และแพทย์ ผเู้ คยเปน็ หวั หนา้ คณะส�ำรวจภมู ศิ าสตร์ ทก่ี อ่ ตงั้ อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ยลโลวส์ โตนข้ึนมาตรง เยลโลวส์ โตนในปจั จบุ ัน จงึ ไดม้ กี ารรณรงค์ให้ เดินทางเข้าไปในรฐั ไอดาโฮ โคโลราโด ไวโอมงิ กบั ตน้ รชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ รฐั บาลขณะนนั้ ปกปอ้ งอาณาบรเิ วณแหง่ นข้ี นึ้ เปน็ ยทู าห์ และมอนแทนา ตลอดช่วง พ.ศ. 2410- เจา้ อยหู่ วั ของไทย อทุ ยานแหง่ ชาตแิ หง่ นม้ี เี นอ้ื ที่ อทุ ยานแหง่ ชาติ เพอ่ื เปน็ สมบตั ขิ องมวลมนษุ ยชาติ 2413 กวา้ งขวางใหญโ่ ต ครอบคลมุ เน้ือท่ี 3 รฐั พื้นที่ ร่วมกัน แทนท่ีจะโดนบุกรุกจับจองแสวงหา ในปตี อ่ มา พ.ศ.2414 เขาน�ำคณะส�ำรวจ ส่วนใหญถ่ ึงร้อยละ 96 อยู่ในรัฐไวโอมงิ สว่ น ผลประโยชนโ์ ดยบคุ คลใดบคุ คลหนง่ึ ตงั้ แตน่ น้ั และช่างภาพ ช่างเขยี น กลับเขา้ ไปท�ำรายงาน ทเี่ หลอื อย่ใู นรฐั มอนแทนาและรัฐไอดาโฮ เคย มา สัตว์ป่าทั้งหลายจึงมีที่อยู่อาศัยเป็นแหล่ง ออกมาเสนอรัฐสภาถึง 500 หน้า พร้อมท้ัง เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตทิ ม่ี เี นอื้ ทมี่ ากเปน็ อนั ดบั 1 หากินและสืบทอดสายพันธุ์ โดยเฉพาะวัวป่า ภาพมากมาย และในวันท่ี 1 มีนาคม พ.ศ. ของสหรัฐอเมรกิ าเปน็ เวลายาวนาน จนกระทั่ง ไบซนั ซง่ึ เปน็ สตั วป์ า่ เฉพาะถนิ่ ของอเมรกิ าเหนอื 2415 นั่นเองท่ีรัฐสภาแห่งสหรัฐอเมริกา ได้ มีการสถาปนาหบุ เขามรณะ (Death Valley) ซง่ึ ขณะนนั้ กถ็ กู ไลล่ า่ เสยี จนใกลจ้ ะสญู พนั ธไ์ุ ปแลว้ ประกาศกฎหมายให้ เยลโลวส์ โตนเปน็ อทุ ยาน เปน็ ทะเลทรายเวงิ้ วา้ งกวา้ งใหญ่ ขน้ึ เปน็ อทุ ยาน ความเปน็ มากวา่ จะมกี ารประกาศอทุ ยาน แหง่ ชาตขิ น้ึ มา จนกลายเป็นต้นแบบของการ แหง่ ชาติ เมื่อ พ.ศ. 2537 ท�ำให้อทุ ยานแหง่ ชาติ แหง่ ชาตแิ ห่งแรกนี้ได้นน้ั คงตอ้ งย้อนไปในต้น อนุรักษ์แหล่งธรรมชาติในรูปแบบอุทยาน เยลโลวส์ โตนตกลงมาเปน็ อนั ดบั สอง ยคุ ศตวรรษท่ี 19 ซึ่งนักบุกเบกิ ไดเ้ ดินทางเข้า แห่งชาตติ ่างๆมากมายในโลก ลกั ษณะส�ำคญั ของพนื้ ทแี่ ถบนค้ี อื มเี ปลอื ก มาในทวีปอเมริกาเหนือกันอย่างมากมาย มี อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ยลโลวส์ โตน (Yelowstone โลกทบ่ี าง ท�ำใหค้ วามรอ้ นใตพ้ ภิ พมบี ทบาทส�ำคญั การหักร้างถางพงป่าไม้อันอุดมสมบูรณ์กัน National Park) ไม่เพียงเป็นอุทยานแห่งชาติ ตอ่ ปรากฏการณ์ที่เกิดขึน้ บนผวิ โลกสว่ นนี้ เช่น อยา่ งเปน็ ลำ�่ เปน็ สนั รวมถงึ การไลล่ า่ สตั วป์ า่ จน แห่งแรกในสหรัฐอเมริกา แต่ถือเป็นอุทยาน น้ำ� พรุ ้อน บอ่ น้ำ� ร้อน น�้ำตกหินปนู ทะเลสาบ เกอื บใกลส้ ญู พนั ธไ์ุ ปกม็ ี หลงั จากทก่ี อ่ รา่ งสรา้ ง แห่งชาติแห่งแรกของโลกด้วย ซ่ึงรัฐสภาของ บนภูเขาท่ีเกิดจากการระเบิดของเปลือกโลก ประเทศขนึ้ มาแลว้ นกั ส�ำรวจทไี่ ดเ้ ดนิ ทางไปถงึ สหรัฐอเมริกาในสมัยประธานาธิบดี ยูลิซิส เน่ืองจากความร้อนใต้พิภพแผ่ข้ึนมายังเปลือก ดนิ แดนตะวนั ตกของอเมรกิ า กก็ ลบั มาพรอ้ มกบั เอส. แกรนต์ (Ulysses S. Grant) ไดป้ ระกาศ โลกบริเวณน้ี ท�ำให้เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ เรอ่ื งราวท่กี ลา่ วขานกนั ถงึ แหล่งธรรมชาติท่ยี ่งิ ในปี 2415 เป็นกฎหมายคุ้มครอง ปกปัก ป่าทั้งหลายท่ีต้องการความอบอุ่นโดยเฉพาะ ใหญ่ ความงดงามของนำ�้ ตก ธารนำ้� แขง็ นำ้� พรุ อ้ น รักษา ไว้เพ่ือประโยชน์และความเพลิดเพลิน ในช่วงฤดูหนาวท่เี ยน็ ยะเยือกอีกดว้ ย ซึง่ ปรากฏในเยลโลวส์ โตน จนกระทัง่ รัฐสภาได้ ของประชาชน รวมทั้งการเก็บรักษาป่าไม้

14 (ห​ น้าซา้ ย) แกรนดแ์ คนยอนแห่งอุทยานแหง่ ชาตเิ ยลโลว์สโตน (หน้าขวา) ววั ปา่ ไบซนั (Bison) สัตวเ์ ลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ใกลส้ ูญพนั ธุ์ของทวปี อเมรกิ าเหนอื ที่ไดร้ บั การอนรุ กั ษไ์ วเ้ ปน็ อยา่ งดที ี่อุทยานแหง่ ชาติเยลโลวส์ โตน

15 สถานที่ท่องเท่ียวสำ�คัญในอุทยานแห่ง กลายเปน็ ช้นั ๆ ลดหลั่นลงมา สวยงามเป็น ชาติเยลโลว์สโตนประกอบด้วย 3 ส่วน ทแ่ี ตก อย่างยงิ่ สว่ นนี้ มคี วามอบอ่นุ เพียงพอท่จี ะ ต่างกันอย่างสิ้นเชิง ส่วนแรกคือ เขตน้ำ�พุ เปิดรบั นักทอ่ งเทยี่ วไดใ้ นฤดหู นาว และสระ ร้อนและบ่อน้ำ�ร้อน เขตนี้จะอยู่ทางตอนใต้ นำ้�ร้อนอีกแหง่ คือ Morning Glory Pool สระ ของอุทยานแห่งชาติ ประกอบไปด้วย น้ำ�พุ น้ำ�สฟี ้าเขยี ว เหลอื ง สีสวยๆ ทีเ่ หน็ เป็นสีของ ร้อนและบ่อน้ำ�ร้อนใหญ่น้อยมากมาย น้ำ�พุ จลุ นิ ทรยี ท์ เ่ี จรญิ เตบิ โตไดด้ ใี นน�ำ้ ทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู รหFเฒ้aอรiอื่านthผใทหfู้สuี่มญัตlีช่ยทื่อ์ซีG่สเื่อุดสeหyียsรนงeือโ้�ำ rดพพ่งุ่งุรดขนอ้ ัึ้นงน่าทนจนี่ะสาไ้ี มนแุดปใ่ทคชลี่สื่นอไุดำ้�ด พน้ว ทุำ้�่าพ่ีสแงูตุ ทน่เOหสี่ำ้�lพตุดdุุ นอกจากนี้อุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน ยงั เปน็ แหลง่ สตั วป์ า่ ทน่ี า่ สนใจ ไดแ้ ก่ หมกี รซิ ซ่ี หมดี �ำ ววั ป่าไบซัน กวางมูส กวางเอลค์ แพะ ภเู ขา บิ๊กฮอรน์ แมวปา่ หมาปา่ ที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุดก็เพราะเป็นน้ำ�พุร้อน สืบเน่ืองจากแนวคิดของการก่อตั้ง ทขี่ นึ้ ตรงเวลามาก คอื ประมาณทุก 91 นาที เยลโลว์สโตน เป็นอทุ ยานแหง่ ชาติแห่งแรกใน จนะาทพีุ่งแขลึ้นะแขลนึ้ ะไดพส้ ุ่งงูขถึ้นงึ เป1็น3เ0วลฟาตุ ปรนะ�้ำ มพาุบณาง3แห-5่ง โลก ในปี 2415 กลายเป็นต้นกำ�เนิดให้เกดิ อุทยานแห่งชาติในโลกนอ้ี ีกมากมาย นับต้งั แต่ ใหญ่กวา่ สงู กวา่ แต่ไม่แนว่ า่ จะพงุ่ ขึ้นเม่ือไร พ.ศ. 2422 ออสเตรเลยี กก็ อ่ ตง้ั Royal National อาจจะ 3 ชวั่ โมง หรือเป็นวนั ถงึ จะพุ่งข้นึ ที Park ข้ึนทางใต้ของซดิ นยี ์ ต่อมาแคนาดาก็ แห่งเสย่วลนโลทวี่ส์สอโตงคนือ(GหraุบnเขdาแCกaรnนyoดn์แคoนfยtอhนe ประกาศ Banff National Park Rocky ขนึ้ ในปี 2428 นวิ ซแี ลนดป์ ระกาศ Tongariro Yellowstone) ซึง่ มีจุดเดน่ ทส่ี �ำ คญั คอื น�ำ้ ตก National Park ในปี 2430 ในทวีปยุโรป เยลโลวส์ โตนอันสวยงาม หินตรงนม้ี สี ีเหลือง ชาติแรกที่จัดตั้งอุทยานแห่งชาติคือ สวีเดน จงึ เปน็ ทม่ี าของชอ่ื Yellowstone จดุ ชมทวิ ทศั น์ ใไนด้ทปวระีปกแาอศฟครริกาาวเดียนวาถมึงิเบ9ียแปหร่งะกในาศปอี 2ุท4ย5าน2 ต่างๆ ตามแนวหุบเขาเป็นแรงบันดาลใจให้ ศลิ ปนิ ตา่ งๆ สรา้ งสรรคผ์ ลงานมากมาย รวม แหง่ ชาตแิ หง่ แรกเมอ่ื พ.ศ. 2450 และในทวปี ทั้งรูปวาดที่นักสำ�รวจรุ่นแรกได้วาดไว้และ เอเชยี ญป่ี นุ่ ประกาศ Setonaikai National Park สง่ ไปใหร้ ฐั สภาของสหรฐั อเมรกิ าไดช้ น่ื ชม จน เหปล็นังสองุทคยราานมโแลหก่งคชรา้ังตทิแ่ี 2ห่งพแ.ศรก. 2ใน4ป88ี 2477 กลายมาเป็นอุทยานแห่งชาติแห่งแรกในโลก เป็นตน้ ขึ้นในท่ีสุด มา อทุ ยานแหง่ ชาตกิ ไ็ ดร้ บั การประกาศทว่ั โลก สว่ นทีส่ ามคือ น�ำ้ ตกหินปนู ขนาดมหมึ า โดยประเทศไทยก็ประกาศอุทยานแห่งชาติ และมีความสวยงามมาก ที่เรียกว่า “บ่อน้ำ� ปเขราะใเหทญศ่ ในเปป็นี อ2ุท5ย0า5นแนหบั ่งเชปาน็ ตเิแวหลา่งแร9ก0ขอปงี รอ้ นแมมมอธ” (Mammoth Hot Spring) นำ้� ร้อนท่ไี หลพาแร่ธาตุจากใต้พื้นโลกคอ่ ยๆ ไหล หลังจากอุทยานแห่งชาติแห่งแรกของโลกได้ ลงมาเป็นน้ำ�ตกจนเกิดการสะสมของหินปูน ก�ำ เนิดมา

อมรุทยดากนแทหาง่ งชาธตริ รมชาติ



18 พร ะราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแหง่ ชาติ พ.ศ.2504 ไดใ้ หค้ วามหมายของ of Australia ไดใ้ หค้ วามหมายของอทุ ยานแหง่ ชาติ “อทุ ยานแหง่ ชาต”ิ หมายถงึ ทด่ี นิ ทไ่ี ดก้ ำ� หนดใหเ้ ปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ หมายถึง พื้นที่ที่มีขนาดใหญ่เพียงพอที่จะ ตา มพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 มาตรา 6 ทำ�การผสม ผสานทางระบบนิเวศไว้ได้ ซึ่งกล่าวว่า “เม่ือรัฐบาลเห็นสมควรก�ำหนดบริเวณท่ีดินแห่งใดที่ ภายในอุทยานแหง่ ชาติ โดยมกี ารอนุญาตให้ มี สภาพธรรมชาติ เป็นที่น่าสนใจ ให้คงอยู่ในสภาพธรรมชาติเดิม มีการวางแผน การใช้ประโยชน์ภายในพื้นที่ เพื่อสงวนไว้ให้เปน็ ประโยชนแ์ กก่ ารศึกษาและรน่ื รมยข์ องประชาชน ก็ให ้ ทั้งนี้ พื้นที่อุทยานแห่งชาติควรเป็นพื้นที่ที่มี ธรรมชาตสิ วยงามและนา่ สนใจ และมคี วาม เด่นในดา้ นประวัตศิ าสตรแ์ ละวัฒนธรรม หรอื มี อ�ำนาจกระท�ำได้โดยประกาศพระราชกฤษฎีกาและให้มีแผนท่ีแสดง วทิ ยาศาสตร์เชน่ มีพ้ืนทแ่ี ละธรรมชาตทิ แ่ี ปลก แนวเขตแหง่ บรเิ วณทกี่ ำ� หนดนน้ั แนบทา้ ยพระราชกฤษฎกี าดว้ ย บรเิ วณท ี่ มีหลักฐานการพัฒนาชีวิตและวัฒนธรรม กำ� ห น ดนเ้ี รยี กวา่ \"อทุ ยานแหง่ ชาต\"ิ ทดี่ นิ ทจี่ ะกำ� หนดให้เป็นอุทยาน ทส่ี ำ�คญั มีระบบนิเวศที่สมบรู ณ์ เป็นที่อยู่ แห่ ง ช าติน้ัน ต้องเป็นที่ดินที่มิได้อยู่ในกรรมสิทธิ์หรือครอบครอง อาศัยของพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ที่หายาก โดยชอบดว้ ยกฎหมายของบคุ คลใดซึ่งมใิ ช่ทบวงการเมอื ง\" มที ศั นยี ภาพทส่ี วยงาม และภมู ทิ ศั นท์ น่ี า่ ดงึ ดดู การใชป้ ระโยชนใ์ นพน้ื ทอ่ี ทุ ยานแหง่ ชาตจิ ะ ต้องสามารถควบคุมคุณค่าของผลประโยชน์ ทั้งหมดภายในอุทยานแห่งชาตินั้นได้ เช่น คณุ คา่ ทางการศกึ ษา สามารถชว่ ยใหม้ กี ารพฒั นา ในการจัดทำ�แผนแม่บทและการจัดการ และเพ่ือการศึกษาหรือวิจัยสามารถตกทอด ความเข้าใจของความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ พน้ื ทอ่ี ุทยานแหง่ ชาติ เขตรกั ษาพนั ธุ์สัตว์ป่า ไปสูค่ นในยคุ ถัดไป อทุ ยานแห่งชาติสามารถ กับธรรมชาติ พ.ศ. 2536 ไดก้ ำ�หนดไวว้ า่ อุทยานแหง่ ชาติ สร้างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจได้อย่างมาก สหภาพสากลวา่ ดว้ ยการอนรุ กั ษธ์ รรมชาติ หมายถงึ พนื้ ท่ธี รรมชาติ ซง่ึ มพี ืน้ ที่ไม่นอ้ ย เน่ืองจากในหลายประเทศได้มีการพัฒนา และทรพั ยากรธรรมชาติ (IUCN) ไดก้ �ำ หนดให้ กวา่ 10 ตารางกโิ ลเมตร โดยจะต้องมีขนาด เศรษฐกจิ โดยพง่ึ พงิ จากจ�ำ นวนนักทอ่ งเท่ยี ว อุทยานแห่งชาตเิ ป็นพนื้ ที่คุ้มครอง ประเภท 2 กว้างใหญ่เพียงพอ ที่จะคงสภาพความเป็น ท่ีเพ่ิมสงู ขึ้น ตามระบบประเภทสำ�หรับอุทยานแห่งชาติ ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติที่มีความ สอดคลอ้ งกบั แนวคดิ ของ Australian National และพื้นที่คุ้มครองของสหภาพสากลว่าด้วย สำ�คัญภายใตร้ ะบบนเิ วศท่สี มบรู ณ์ นอกจาก Parks and Wildlife Service, Commonwealth การอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ นน้ั อทุ ยานแหง่ ชาตคิ วรมเี อกลกั ษณข์ องพน้ื ท่ี ไม่วา่ จะเป็นทัศนยี ภาพอนั งดงาม น�้ำ ตก ถ้�ำ (ลา่ ง) กวางป่า (Sambar) สัตวท์ ี่พบเหน็ ได้งา่ ย และภูเขา หรอื ดอกไม้และสัตว์ป่านานาชนดิ ในกิจกรรมส่องไฟดสู ตั ว์ป่าบนอทุ ยานแห่งชาตเิ ขาใหญ่ มคี วามเปน็ หนง่ึ ของคณุ คา่ ทางทรพั ยากร ม คี วาม (หน้าขวา-บน) หยาดนำ�้ ค้างพร่างพราวบนปลายมอสส์ แปลกประหลาดและงดงามอย่างมาก บริเวณผาเดยี วดาย อทุ ยานแห่งชาตเิ ขาใหญ่ หากพจิ ารณาอทุ ยานแหง่ ชาตใิ นแงข่ องการ (หนา้ ขวา-ล่าง) นำ�้ ตกหว้ ยหลวง อุทยานแหง่ ชาติภจู องนายอย เปน็ พื้นที่อนรุ กั ษ์ ถอื ว่ามีบทบาททีส่ �ำ คัญย่ิง ในการรักษาเสถียรภาพระบบนิเวศ ซึ่งเป็น ท่ีอยู่อาศัยของพันธ์ุพืชและพันธุ์สัตว์ท่ีมีความ หลากหลายทางชวี ภาพ พนื้ ทอ่ี นุรกั ษ์เหล่าน้ี ยังเป็นสถานที่ท่ีพิเศษสุดสำ�หรับการพักผ่อน หย่อนใจ และเปน็ แหล่งความรู้ทางการศึกษา ส่วน Forestry Research Division, Philippine Council for Agricultural Research พไทดี่ืด้น้ใิหนท้คสี่ปวา่าาธสมางหรวณมนาะเยททไีย่ีอวบ้วย่าู่เภทา่ายอใุทเตปย้ก็านานสรแ่วคหนว่งบหชคนาุตมึ่งิแขขลออะงง รฐั บาล เนื่องจากพน้ื ท่ีเหล่าน้นั มที ศั นยี ภาพ ที่สวยงาม มีพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ท้องถิ่นที่ ส�ำ คญั มคี ณุ คา่ ทางวทิ ยาศาสตร์ ประวตั ศิ าสตร์ วฒั นธรรม และความสนุ ทรียภาพ ซงึ่ พนื้ ที่ เหล่านี้จะถูกบริหารและใช้ประโยชน์โดยวิธี การที่ไม่ทำ�ลายธรรมชาติและระบบนิเวศ ทั้งนี้ เพื่อผลประโยชน์ในด้านการจ้างงาน

19 (IUCN) ซง่ึ หมายถงึ พน้ื ทธ่ี รรมชาตขิ องแผน่ ดนิ 3) เปน็ พน้ื ทท่ี ถ่ี กู จดั ตง้ั ตามพระราชกฤษฎกี า ผลประโยชน์หรือประกอบอาชีพในระยะเวลา หรอื ทะเล ซง่ึ ถกู ก�ำ หนดเพอ่ื การเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ ทงั้ น้ี เพอื่ ปอ้ งกนั การ อนั สน้ั ของพน้ื ทอ่ี ทุ ยานแหง่ ชาติ รวมถงึ ก�ำ หนด 1) ปอ้ งกนั การท�ำ ลายความสมบรู ณข์ องระบบ แระสบวบงหนาิเวปศรแะลโยะชธนรณ์จาีสกัณกฐาารนยรึดวคมรถอึงงปรปะกโยปช้อนง์ กฎเกณฑท์ ม่ี ผี ลบงั คบั ใชส้ �ำ หรบั คมุ้ ครองระบบ นเิ วศอยา่ งนอ้ ยหนง่ึ ระบบในปจั จบุ นั และอนาคต นเิ วศ ปา่ ไม้ ตลอดจนพน้ื ทอ่ี ยอู่ าศยั ของพชื 2) ไ มย่ อมใหม้ กี ารใชป้ ระโยชนห์ รอื ประกอบ อันมชิ อบอ่ืนๆ รวมถึงเพ่ือคงสภาพธรรมชาติ และสัตว์หรือสภาพภูมิประเทศท่ีมีลักษณะ อาชพี ทท่ี �ำ ความเสยี หายตอ่ พน้ื ท่ี และ ทส่ี วยงามใหค้ งอยตู่ อ่ ไป และ เดน่ เปน็ พเิ ศษ หขอยง3่อน)นกั กทใ จำ�อ่ หกงเานทรดย่ีศวหกึ ษลซาักง่ึทกทาาั้งงหรวทิสมยำ�ดาหตศร้อาับงสสตกอราแด์ รลคพะลักโ้ออผงก่อกาบันส 4) เ ปน็ พน้ื ทใ่ี หป้ ระชาชนเขา้ เยย่ี มชมได ้ ท ง้ั น้ี สง่ิ แวดลอ้ มและวัฒนธรรม เพือ่ ศกึ ษาหาความรู้ รวมถงึ การพักผอ่ นหยอ่ น ใจและนนั ทนาการอยา่ งย่งั ยืน ส่วนแนวคิดของ International Union for สำ�หรับองค์ประกอบของอุทยานแห่งชาติ Conservation of Nature (IUCN) กล่าวว่า ในการจัดทำ�แผนแม่บทและการจัดการพ้ืนท่ี อปุรทะยกาอนบแไหป่งดช้วายติ เป็นพื้นที่ที่กว้างขวางซึ่ง อทุ ยานแหง่ ชาติ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ กลา่ วไวว้ า่ อทุ ยานแหง่ ชาตจิ ะประกอบดว้ ย 1) มรี ะบบนเิ วศหนง่ึ ระบบหรอื มากกวา่ ซง่ึ 1)  เ ปเพ็นื่อพม้ืนิใทห่ีข้มอีกงารระเปบลบี่ยนนิเวแศปทล่ีไงดจ้ราับกกกาารร ไมถ่ กู เปลย่ี นแปลงจากการหาผลประโยชนแ์ ละ รักษาไว้ การประกอบอาชีพจากมนุษย์ โดยมพี นั ธพ์ุ ชื ยดึ ครอง หรอื แสวงหาผลประโยชนจ์ ากประชาชน ภแลมู ะปิ พระันเทธุ์ศสทัตม่ีวลี์พกั ื้นษทณี่อะยพู่อเิ าศศษัยสข�ำ อหงรสบั ัตกาวร์ ศกึแษละา 2) เปน็ ทท่ี ี่มีพนั ธุ์พชื พันธ์สุ ัตว์ พนื้ ทธี่ รณี สณั ฐาน ร วมถงึ ทอ่ี ยอู่ าศยั ของพชื และสตั ว์โดย การค้นควา้ ทางวทิ ยาศาสตร์ และการพักผอ่ น มปี ระโยชนใ์ นดา้ นวทิ ยาศาสตร ์ ก ารศกึ ษา ก าร หยอ่ นใจ รวมถงึ มที ศั นียภาพที่สวยงาม พักผ่อนหยอ่ นใจ และนันทนาการ โดยมีพ้นื ที่ 2) มผี ทู้ ม่ี อี �ำ นาจสงู สดุ ในประเทศน�ำ มาตรการ ท่ีสวยงามหรือแปลกประหลาด มาใช้ในการป้องกันหรือกำ�จัดกลุ่มที่เข้ามาหา

20 3) อนญุ าตใหน้ กั ทอ่ งเทย่ี วเขา้ มาในเงอ่ื นไข (บน) เส้นทางพิชิตยอดเขาชา้ งเผอื ก จุดสงู สดุ ของอทุ ยานแหง่ ชาติทองผาภมู ิ (หน้าขวา-บน) หนิ รูปกลดในถำ�้ พุหวาย อุทยานแห่งชาตพิ ุเตย พเิ ศษ เชน่ การศกึ ษา การพกั ผ่อนหย่อนใจ (หน้าขวา-ล่าง) เกาะอาดัง-ราวี อทุ ยานแหง่ ชาติตะรเุ ตา และทางดา้ นวฒั นธรรม วัตถุประสงค์ของการจัดต้งั อุทยานแห่งชาติ ก็เพ่ือกำ�หนดพ้ืนท่ีในการปกป้องและอนุรักษ์ ใต้การควบคุมของผู้มีอำ�นาจภายในอุทยาน ข้อมูลพ้ืนฐานเกี่ยวกับระบบนิเวศทาง ชมุ ชนพชื และสตั วท์ ม่ี ลี กั ษณะแปลกในธรรมชาติ แห่งชาติ สอดคล้องกับแนวคิดของ FAO ธรรมชาติมากขึ้น รวมถึงโครงสร้างทางธรณีและพ้ืนท่ีธรรมชาติ Forestry Department กลา่ ววา่ อทุ ยานแหง่ ชาต ิ 3) ใหโ้ อกาสการเรยี นรแู้ กส่ าธารณชนเกย่ี ว ท่มี ีความสวยงาม ท้ังนี้ เพือ่ ให้เกดิ ความสุข มีวัตถุประสงค์ท่ีจะคุ้มครองคุณค่าเฉพาะของ กบั คณุ ค่าของอทุ ยานแหง่ ชาติ และ ส�ำ หรับคนในยคุ ปจั จบุ นั และยคุ ถัดไป ภายใต้ แต่ละพ้นื ท่ใี หป้ ราศจากความวนุ่ วาย จากการ 4) ให้บริการพกั ผ่อนหย่อนใจ โดยอนุญาต การบริหารทรัพยากรท่เี หมาะสม นอกจากนี้ ใช้ประโยชน์จากพื้นที่ใกลเ้ คียง นอกจากนี้ ให้ประชาชนมีความสุขกับคุณค่าของอุทยาน ยงั มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื การศกึ ษาทางวทิ ยาศาสตร์ ยงั สนบั สนนุ การศกึ ษา การวจิ ยั และการพกั ผอ่ น แหง่ ชาติ เช่น พิพธิ ภัณฑสถานกลางแจง้ ความ วัฒนธรรม และเศรษฐกิจ ในกรณีที่พน้ื ท่ี หยอ่ นใจ โดยท่วั ไปการจดั ตง้ั อทุ ยานแหง่ ชาติ แปลกประหลาดหรือความโดดเด่นของสิ่ง เ ป็ น จุ ด ส น ใ จ ท า ง ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ แ ล ะ มวี ตั ถปุ ระสงค์ ดงั น้ี แวดล้อมทางธรรมชาติ โบราณคดี พนื้ ทเ่ี หลา่ น้ี อาจจะถูกบริหาร 1) การบรหิ ารและความคมุ้ ครองคณุ คา่ ทาง เช่นเดยี วกับ Australian National Parks ในฐานะเป็นส่วนของทรัพยากรภายใน ธรรมชาติ ทางกายภาพและสง่ิ แวดลอ้ มใหค้ ง and Wildlife Service, Commonwealth of อุทยานแห่งชาติ การล่าสัตว์หรือจับสัตว์ป่า อยูอ่ ย่างยั่งยืน Australia ซึ่งมีวัตถุประสงค์ของการจัดตั้ง การทำ�ลายหรือลักลอบเก็บพันธ์ุพืชและสิ่ง 2)เพอ่ื ศกึ ษาถงึ ลกั ษณะของอทุ ยานแหง่ ชาติ อุทยานแห่งชาติท่ใี กล้เคียงกัน ก็คอื เพอ่ื สงวน อ่นื ๆภายในอุทยานแห่งชาติได้ถูกห้ามปรามไว้ เพ่ือเป็นข้อแนะนำ�แนวทางในการบริหาร สภาพและภูมิทัศน์ทางธรรมชาติให้คงอยู่กับ ยกเว้นในกรณีท่ีมีการใช้ประโยชน์ทาง ทรัพยากรธรรมชาติและการพัฒนาภายใน คนรุ่นถัดไปซึ่งแสดงให้ประชาชนเห็นถึงความ วิทยาศาสตรแ์ ละการบริหาร ซงึ่ จะอยู่ภาย และภายนอกอุทยานแห่งชาติ รวมถึงได้รับ งดงามของลักษณะภูมิประเทศและที่อยู่อาศัย

21 ขศอึกงษพาันแธกุ์พ่ปืชรแะลชะาพชนันเธกุ์สี่ยัตววก์ทับ้อคงวถาิ่นมจใำ�หเ้กปา็นร การใช้ประโยชนจ์ ากทรัพยากรธรรมชาติ ยงั แบ่งย่อยเป็นการใช้ประโยชน์เพื่อการท่อง ในการป้องกันและรักษาสิ่งแวดล้อมทาง เที่ยว และเพื่อการศึกษาทางวิชาการ กล่าว ธรรมชาติ รวมถึงการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ โดยสรุป อทุ ยานแหง่ ชาติ หมายถงึ พน้ื ท่ี และการศึกษาที่เก่ียวกับความสัมพันธ์ คุ้มครองประเภทที่ 2 ตามสหภาพสากลวา่ กระาหรพว่าัฒงนมานทุษายง์กชัีบวภธารพรมเกชี่ยาตวกิ ับเพเผื่อ่าสพนันับธสุ์แนลุนะ ด้วยการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากร ธรรมชาติ (IUCN) ไดก้ ำ�หนดไว้ ซงึ่ มพี น้ื ที่ที่ จำ�นวนของพืชและสัตว์ การสงวนพันธุ์พืช มขี นาดใหญ่ มีการผสมผสานของระบบนเิ วศ และพนั ธุ์สตั วท์ ่ีหายาก หรือก�ำ ลงั จะสูญพนั ธ์ุ อย่างสมบูรณ์ นอกจากนั้น ยงั เปน็ พื้นทที่ ี่มี การจัดหาสถานที่สำ�หรับการพักผ่อน ธรรมชาตทิ มี่ คี วามสวยงาม แปลกประหลาด หยอ่ นใจของประชาชน โดยไมท่ ำ�ลายสภาพ หรือมีความโดดเด่นเป็นหน่ึงเดียวท่ีไม่พบใน แวดล้อมทางธรรมชาติ รวมถึงการสงวนหลัก พนื้ ทอ่ี ื่นใด มีพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ที่สำ�คัญ ฐานทางประวัตศิ าสตร์ ศลิ ปะและวัฒนธรรม มที ัศนยี ภาพและสภาพภมู ทิ ศั น์ท่นี า่ สนใจ ไม่ โบราณคดีของเผา่ พนั ธุ์มนุษย์ ในฐานะมรดก ว่าจะเป็นน้ำ�ตก ถ้ำ� ภูเขา ดอกไม้หรือสัตว์ แหง่ ชาติ ป่าหรือมีลักษณะเด่นทางด้านวัฒนธรรม อทุ ยานนอแกหจง่าชกานต้ี ิในวภัตาถพุปรรวะมสงโคด์ขยอแงบกง่ าอรอจกัดเปตน็ั้ง ทปแหรรัพะ่งวชยัาตากติศริ าธสรไตรดมร้ถ์ชหูการตจือิแัดวลติทะั้งยสขา่ิงึ้นศแวเาพดสืล่อต้อกรม์ารออเนพทุ ุรยื่อักาคษนง์ 2 ประเดน็ คอื 1) เพอ่ื รกั ษาและคมุ้ ครองทรพั ยากรธรรมชาติ ความสมบูรณ์ของระบบนิเวศและความหลาก ทด่ี �ำ รงอยู่ อนั ไดแ้ ก่ พนั ธไ์ุ มแ้ ละของปา่ สตั วป์ า่ หลายทางชีวภาพ อุทยานแห่งชาติสามารถ ภเู ขา และป่า รวมถงึ ทิวทัศน์ ให้คงสภาพ ใช้ประโยชน์เพื่อการพักผ่อนหย่อนใจหรือ ธรรมชาตเิ ดมิ โดยไมถ่ กู ท�ำ ลายหรอื เปลย่ี นแปลง หภเปาา็นยคแนวหอามลก่ปงรนู้ขระัอนเงททปนศราะกชาาซรชึ่งทนำ�แใลหะ้เทเกพัิด้งื่อภคกาวายารมใศนเขึกแ้าษลใจะา ไปจากเดิม และ 2) ใชป้ ระโยชนจ์ ากทรัพยากรธรรมชาติ ที่ ถูกรักษาและคุ้มครองภายในอุทยานแหง่ ชาติ ถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ โดยภาครัฐและประชาชน ทงั้ ทางตรงและทาง ทง้ั น ้ี อทุ ยานแหง่ ชาตถิ อื วา่ เปน็ ทด่ี นิ สาธารณะ อ้อมสืบไป ซงึ่ สอดคล้องกบั ท่นี าย ผอ่ ง เลง่ อี้ ทถ่ี กู ควบคมุ โดยรฐั บาล ภายใตก้ ฎระเบยี บและ อดตี อธบิ ดกี รมปา่ ไม้ไดใ้ หค้ วามเหน็ วา่ ป ระเดน็ ข้อบงั คบั ต่างๆ เพื่อคงสภาพของทรัพยากร อใสหแธชรนภสร้ ปรือาาวแมรพคกงคะชตาขหนาโรอยาตใใงชนผชิแธ้ปนรลลรุ่นร์รจปะะมถาสรโัดชกยิ่งะาไอชแโปตนุวทยิเแด์จหชยลลาน็านะก้อน์ครจปมะแุณารแบหกะคลบ่ งชก่าะชนาแาปาชิเลรวต้นอะยศิ ไงสึ ดดกเา้พคอัในมหีืรก่อกา้กอรใคาันบถรงง



ความหมายอแทุ ลยะาคนแุณหง่ ชคาต่าิ



25 อทุ ยานแหง่ ชาติ ตามความหมาย ในพระราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแหง่ ชาติ พ.ศ.2504 คอื “ทดี่ นิ ซงึ่ รวมทง้ั พนื้ ที่ ดนิ ทว่ั ไป ภเู ขา หว้ ย หนอง คลอง บงึ บาง ลำ� นำ�้ ทะเลสาบ เกาะ และทชี่ าย ทะเล ทไี่ ดร้ บั การกำ� หนดใหเ้ ปน็ อทุ ยาน แหง่ ชาติ ลกั ษณะทด่ี นิ ดงั กลา่ วเปน็ ที่ ทม่ี สี ภาพธรรมชาตทิ น่ี า่ สนใจ และมไิ ด้ อยู่ในกรรมสิทธิ์หรือครอบครอง โดยชอบดว้ ยกฎหมายของบคุ คลใด ซึง่ มใิ ชท่ บวงการเมอื ง ทง้ั น้ี การ ก�ำหนดดังกล่าวก็เพ่ือให้คงอยู่ใน สภาพธรรมชาตเิ ดมิ เพอื่ สงวนไวใ้ ห้ เปน็ ประโยชนแ์ กก่ ารศกึ ษา และความ รน่ื รมยข์ องประชาชนสบื ไป” วตั ถปุ ระสงค์ของการจัดตั้ง ในเขตอทุ ยานแห่งชาติมีทิวทัศน์ทางธรรมชาติ อุทยานแห่งชาติของไทยทุกแห่งมีพื้นที่ อทุ ยานแห่งชาตขิ องประเทศไทย ที่สวยงามเหมาะกับการใช้ประโยชน์ทางการ ไม่นอ้ ยกวา่ 10 ตารางกิโลเมตร ซ่ึงจัดตาม เพือ่ การอนรุ ักษธ์ รรมชาติ คือ ตอ้ งการ ท่องเท่ยี ว เพ่อื ใหเ้ กิดความสขุ กายสุขใจ และ หลักสากลของการจัดการอุทยานแห่งชาติ อนุรักษ์สภาพธรรมชาติของพ้ืนท่ีให้คงอยู่ตาม ช่วยผ่อนคลายความเครียดจากการปฏิบัติ มกี ารบริหาร โดยอำ�นาจรัฐที่เป็นส่วนกลาง ธรรมชาติ ปอ้ งกนั การรบกวนโดยมนุษย์ โดย งานประจ�ำ เพือ่ การศึกษาคน้ คว้าวจิ ยั พน้ื ท่ี โดยผา่ นคณะกรรมการในระดับชาติ เรียกวา่ เฉพาะทรพั ยากรทสี่ ำ�คญั เช่น สัตว์ปา่ พชื อุทยานแห่งชาติสามารถจัดเป็นห้องทดลอง คณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ อนั ประกอบ พรรณ ลักษณะธรรมชาตทิ ่สี วยงามเป็นพิเศษ ทางธรรมชาตกิ ลางแจ้ง ที่สามารถคน้ คว้าวจิ ัย ไปด้วยผู้ทรงคุณวุฒิ จากหลากหลายสาขา รวมทัง้ แหลง่ อนุรักษ์พนั ธุกรรมท่ีสำ�คัญ เพ่อื ไม่มีที่สิ้นสุดของนักศึกษา นักวิทยาศาสตร์ ออุทาชยีพานแแลหะ่งหชลาตายิ หเจนา้ ่วหยนงา้ าทน่จี ะไใมน่ตกบาแรตจง่ัดพกื้นาทรี่ การท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ เนื่องจาก และประชาชนทว่ั ไป ด้วยพันธุไ์ มต้ า่ งถน่ิ แตจ่ ะจดั บรเิ วณใหม้ ีความ รม่ ร่นื ด้วยไมท้ อ้ งถิ่น และดแู ลให้บรเิ วณท่อง เท่ียวมีความสะดวกและปลอดภัยสำ�หรับนัก ท่องเทยี่ ว แตก่ ารดำ�เนินการดังกลา่ วจะต้อง ไมส่ ่งผลกระทบต่อทรพั ยากรต่างๆ ในอุทยาน แห่งชาติ เชน่ การท�ำ ทางเดินเทา้ ทางลำ�เลียง วางทนุ่ จอดเรอื ท�ำ หอดูสตั ว์ บนั ไดเดนิ ข้นึ -ลง นำ้�ตก (หน้าซา้ ย) สุสานหอยท่ีอุทยานแหง่ ชาติหาด นพรัตนธ์ ารา-หมเู่ กาะพพี ี (ซา้ ย) เกาะทะลุ อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาแหลมหญา้ - หมเู่ กาะเสมด็ (บน) ธารน�้ำใสไหลลอดผ่านกลางถ�้ำที่มี หนิ ย้อยที่อุทยานแห่งชาตเิ ฉลิมรัตนโกสนิ ทร์

26 ทร่ี นุ แรง มีการบรหิ าร มีอัตรากำ�ลัง และ งบประมาณทีจ่ ะดแู ลไดอ้ ยา่ งใกล้ชิด สิ่งเหล่าน้ีเป็นส่ิงที่เจ้าหน้าที่ได้จัดทำ� ไว้เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่า ขณะท่นี กั ท่อง ดา้ นเศรษฐกิจ เที่ยวได้รับความเพลิดเพลินจากการเข้าใช้ อุทยานแห่งชาติมีวัตถุประสงค์หลักอย่าง อทุ ยานแห่งชาติแลว้ ทรัพยากรต่างๆ ทม่ี อี ยู่ หนง่ึ คอื เพอ่ื การทอ่ งเทย่ี วและพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ ในอุทยานแห่งชาติ จะได้รับความปลอดภัย ทำ�ให้เกิดธุรกิจท่องเที่ยวและบริการ ซึ่งเป็น จากการเข้าใช้พ้ืนที่ของนักท่องเที่ยวเช่นกัน ที่มาของรายได้ของราษฎรในท้องถิ่น และ และเน่ืองจากอุทยานแห่งชาติส่วนใหญ่ต้ัง เ กิ ด อุ ต ส า ห ก ร ร ม ก า ร ท่ อ ง เ ท่ี ย ว ที่ มี ก า ร ใ ช้ อยู่ไกลจากตัวเมือง การเดินทางเข้าถึงไม่ แรงงานในทอ้ งถน่ิ เปน็ หลกั ท�ำ ใหม้ กี ารกระจาย สะดวกและใช้เวลามาก จึงเป็นหน้าที่ที่จะ รายได้ นอกจากนี้ พื้นที่อุทยานแห่งชาติ ต้องเตรียมส่ิงอำ�นวยความสะดวกในเร่ือง ยงั เปน็ แหลง่ อนรุ กั ษพ์ นั ธกุ รรมดง้ั เดมิ ทส่ี ามารถ แขลอะงกระาบรเบดสินาทธาางรเณข้าูปถโภึงคไทวี่ก้ดา้วงยเตน็นอทก์ จาทกี่พสักิ่ง นำ�ไปใช้ในการผสมพันธุ์พืชและสัตว์ เพื่อให้ อำ�นวยความสะดวกเหล่านี้แล้ว ยังมีหน้าที่ ได้พันธุ์แท้ที่ทนทานต่อโรคและแมลง และ ในการใหก้ ารศึกษาแกน่ ักท่องเทย่ี ว นกั เรยี น ให้ผลผลิตสูง ทั้งช่วยรักษาสภาพแวดล้อม เทนรรักื่อพั ศงยทึกาาษกงารธดร้วรตยมลชอาดตจิวนิทผยู้สานใจแลทะั่วกไปารเกอีน่ยุวรักกษับ์ ให้เหมาะสมตอ่ การเกษตร บางแหง่ เป็นตน้ นำ้� ทีส่ ำ�คัญที่ระบายน�ำ้ ลงสู่ล�ำ ธารตอนล่าง คุณค่าของอุทยานแห่งชาติ ดา้ นการอนรุ ักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ปัจจุบันสถานการณ์ป่าไม้ โดยเฉพาะ ในประเทศกำ�ลังพัฒนาถูกทำ�ลายอย่างมาก เนื่องจากความต้องการที่ดินเพื่อการเกษตร การประกาศจัดต้ังพื้นที่เป็นอุทยานแห่งชาติ ก็เพ่ือช่วยคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติที่ ส�ำ คัญไว้ เป็นมาตรการหน่งึ ทมี่ ีประสทิ ธภิ าพ เนื่องจากมีกฎหมายที่เข้มงวด มีบทลงโทษ

27 (หนา้ ซา้ ย-บน) ลานหนิ ปมุ่ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ หู นิ รอ่ งกลา้ (หน้าซา้ ย-ล่าง) นำ้� ตกแมส่ ุรินทร์ อุทยานแหง่ ชาติ น�้ำตกแม่สรุ ินทร์ (บน) ภาพเขียนสโี บราณ อุทยานแหง่ ชาตผิ าแตม้ (ซา้ ย)เสน้ ทางจกั รยานบนลานหนิ อทุ ยานแหง่ ชาตผิ าแตม้

28 ด้านการศึกษา ค้นคว้า วิจัย แหง่ ชาติยังไดน้ ำ�ความเจริญสู่พ้ืนท่ีใกลเ้ คยี ง มี ภมู ิอากาศ ชว่ ยรักษาคณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ มให้ อุทยานแห่งชาติเป็นพื้นที่ท่ีไม่ถูกรบกวน ถนน ไฟฟ้า ประปา เหมาะสมต่อส่งิ มีชวี ติ ช่วยคุม้ ครองรักษาประ จึงเป็นที่ที่นักวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาติเป็นแหล่ง สิทธิภาพของระบบนิเวศให้ได้ผลผลิตยั่งยืน โตแวดิจล้อยัยะงใเเกนลฉาืโอพรคกเารพพะงื่อกื้อนากยทรา่าี่วอรงิจุทศยัยึยกิ่งทาษที่สนาาำ�แวงคหิจดัญ่งัย้าชๆทนาาตนงิิเเธรปวะร็ศนดรวสมับิทถชชาายานตตาีิิ อนุรักษ์โบราณวัตถุและโบราณสถานให้คง ตลอดไป และเป็นแหล่งช่วยพัฒนาจิตใจของ อยู่เพื่อเตือนใจประชาชนให้เห็นความสำ�คัญ มนุษย์ส่งผลให้ลดปัญหาสิ่งแวดล้อมทางด้าน และบทเรียนต่างๆ รวมทั้งเพื่อการศึกษา สังคมตามมา ถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้นในอดีต และกิจกรรม และระดับโลก การท่องเที่ยวยังช่วยเผยแพร่วัฒนธรรม ด้านความมน่ั คงของประเทศ ขนบธรรมเนียมประเพณีของท้องถิ่นให้แพร่ พื้นที่อุทยานแห่งชาติเหมือนคลังมหา ดา้ นสังคมและวฒั นธรรม หลาย ทำ�ให้ประชาชนสำ�นึกถึงความสำ�คัญ สมบตั ิของประเทศ บางแห่งประกอบดว้ ยป่า เจปทวิตราละงใาจดสอวด้าิทุท่านีขธงยึ้นนิภเาทันานีเ่ยพทปแวใน็นหพนาท่งกักกชี่มาผาาราร่อตทขทนิอำเ�ี่ปปงงราส็นะทนตแชำ�ิปหซาใัญหชึ่งลนเ้ร่ญงป่าสท็นางาี่มกแมทีานคายำ�วุณรใแทถหคลาใ้ม่ชะาง้ี ของขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิม ไมแ้ ละแร่ธาตอุ ยา่ งสมบูรณ์ ในยามวิกฤติเมือ่ ด้านส่งิ แวดล้อม ชาติต้องการใช้ทรัพย์สินดังกล่าวเพ่ือความอยู่ อุ ท ย า น แ ห่ ง ช า ติ ถู ก จั ด ข้ึ น เ พื่ อ รั ก ษ า รอดของประเทศก็สามารถน�ำ มาใชไ้ ด้ สภาวะแวดล้อมให้อยู่ในสภาพธรรมชาติ ในการพัฒนาสังคมไปในทางที่ดี ดังจะพบ เดิมมากที่สุด อุทยานแห่งชาติจึงเป็นพื้นที่ที่ แวผ่าลมนิต้แักผตปล่พรงะารพนะอันพันธุทอ์ ธมนเตักจะก้าวไีนดนอ้ใักกชแจ้ปตา่าก่งเเนพปี้ ล็นองแุทหหยลารนือ่ง ชว่ ยรักษาสมดลุ ของสิ่งแวดลอ้ ม จงึ เกิดความ มั่นคงแกก่ ระบวนการทางอทุ กวทิ ยา ชว่ ยป้อง กันการพงั ทลายของดิน ชว่ ยควบคุมสภาพ (ลา่ ง) หาดหินงาม อทุ ยานแห่งชาตติ ะรเุ ตา (หน้าขวา) ความงดงามของเกาะห้อง อุทยานแหง่ ชาตธิ ารโบกขรณี

29





32 แนวคดิ เกยี่ วกบั การบรหิ ารอทุ ยานแหง่ ชาตใิ นดา้ นการอนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาต ิ ในประเทศไทย เร่มิ มมี าต้งั แต่สมัยสุโขทยั ในช่วงปี พ.ศ.1782-1981 มกี ารใช้ เขตพระราชฐานชั้นนอกเป็นอทุ ยาน “ดงตาล” เพ่อื ใชเ้ ปน็ ท่พี กั ผอ่ นหย่อนใจ สำ� หรบั พระเจา้ แผ่นดนิ และข้าราชบริพาร

33 หลงั จากนน้ั ในปี 2484 ไดม้ กี ารประกาศ นโยบายของประเทศไทยเก่ียวกับป่า เกษตรและกระทรวงมหาดไทย รว่ มกนั จดั ตง้ั ใช้พระราชบัญญตั ิป่าไม้ พ.ศ. 2484 และปี ไม้ ในชว่ ง พ.ศ. 2493-2502 จะเน้นไปยัง รอา่ ุทงยกาฎนหแมหาย่งชเกาย่ี ตวิแกลบั ะกพารื้นจทดั ี่คตุง้้ัมอคทุ รยอางนแรหวง่ มชถาตึงิ พ.ศ. 2486 กรมป่าไม้ได้จัดตั้งวนอุทยาน ระเบยี บและขอ้ บงั คบั ของการใชป้ ระโยชนป์ า่ ไม้ แห่งแรกข้นึ คือ ป่าภกู ระดงึ อำ�เภอภูกระดึง ในเชิงพาณชิ ย์ แนวคิดสมัยใหม่เกย่ี วกับพ้นื ท่ี ตามข้อเสนอแนะของคณะที่ปรึกษากฎหมาย จังหวัดเลย แต่มีงบประมาณและเจา้ หน้าทไี่ ม่ คมุ้ ครองจงึ เกดิ ขนึ้ เมอ่ื จอมพลสฤษด ์ิ ธ นะรชั ต์ ของรฐั บาล เพยี งพอ จงึ ไมส่ ามารถจดั ตง้ั วนอทุ ยานได้ นายกรฐั มนตรใี นขณะนน้ั ไดส้ ง่ั การใหก้ ระทรวง การอในุทปยาี 2น5แ0ห2่งชไาดต้มิ ีกาแรลจะัดคตณั้งะคกณรระมกกรรามร คมุ้ ครองและสงวนสัตว์ปา่ เพื่อท่จี ะแนะนำ� พื้ น ท่ี ทั้ ง ห ม ด เ ก่ี ย ว กั บ พ้ื น ที่ คุ้ ม ค ร อ ง ใ ห ม่ และเพื่อจัดเตรียมกฎหมายและระเบียบ ขปท้อัง้ัญนบหี้ ังาคตรับัฐ่าตบงๆ่าางลๆไดท้รี่เบักรคี่ยวววมาขมถ้อชึงง่วแกยนับเะหพนลื้นำ�ือทรจัี่ฐคากบุ้มผาคู้แลรทถอนึงง ซจี.ารกเู ปลหระ์ (เDทrศ.GสeหoรrัฐgอeเCม.รRิกuาhleค)ือเก่ยีดวรก.ยบั อกรา์ชร ออกแบบพื้นท่ีคุ้มครอง การบริหารอุทยานแห่งชาติและการ สงวนรักษาส่ิงมีชีวิตในป่าของประเทศไทย ได้เร่ิมข้นึ โดยมีพื้นทปี่ า่ จ�ำ นวน 14 แหง่ ถกู เหตนร่ึียง มปกี ถาั ดรมใหา้เพป็นร ะอุรทายชานบแั ญหญ่งชั ตาิ สติง และใน ว นและ ค้มุ ครองสัตว์ปา่ พ.ศ. 2503 กเ็ กดิ ขนึ้ รวมถึง พระราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 ก็ ถูกประกาศออกมาในวันท่ี 22 กนั ยายน พ.ศ. 2504 ซ่งึ ถอื ว่าเป็นพระราชบัญญัตฉิ บับแรก ที่ครอบคลุมถึงการบริหารอุทยานแห่งชาติ รวมถงึ กฎระเบยี บขอ้ บงั คับต่างๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ ง อุทยานแหง่ ชาตแิ หง่ แรกของประเทศไทย คือ อทุ ยานแห่งชาติเขาใหญ่ ซ่งึ ถูกจดั ตง้ั เม่อื วันท่ี 18 กนั ยายน พ.ศ. 2505 และพ้ืนทค่ี ุ้มครอง สัตว์ปา่ เกิดขน้ึ คร้ังแรกเม่ือปี พ.ศ. 2508 คอื เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ ประเใทนศขไณทยะจนะั้นยึดกรฎะหบมบายพื้น2ทฉี่คบุ้มบั คครอืองพขอระง ราชบญั ญตั ิสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ปี พ.ศ. 2503 และพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 ท้งั นี้ ในวันท่ี 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2504 คณะรัฐมนตรมี ีมตใิ หป้ ระเทศไทย เข้าร่วมเป็นสมาชิกกับสหภาพสากลว่าด้วย การอนุรักษธ์ รรมชาติ(International Union for Conservation of Nature - IUCN) ซึ่ง ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกเมื่อเดือน มิถนุ ายน พ.ศ. 2505 โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื อนุรักษแ์ ละรกั ษาสภาพดนิ นำ้� ธรรมชาติรวม ถึงทรัพยากรอื่นๆ ให้คงอยู่ตลอดไป (ซา้ ย) สภาพปา่ ของอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญใ่ นปี 2505

34 ในปี 2507 มกี ารประกาศใชพ้ ระราชบญั ญตั ิ ส�ำ หรบั พฒั นาการของหนว่ ยงานทด่ี แู ลและ 2ป5่าส2ง0ว-น2แ5ห2่ง1ชาติ มพีก.ศา.ร2จ5ัด0ท7ำ�นแโลยะบในายช่วกงาปรี รับผดิ ชอบในการบริหารอทุ ยานแห่งชาติ เร่มิ อนรุ กั ษธ์ รรมชาตฉิ บบั แรก โดยคณะกรรมการ ต้นในปี 2508 หมวดงานสวนพฤกษศาสตร์ เฉพาะกจิ ภายใต้การควบคุมของสำ�นักงาน และวนอุทยาน กซึ่องดงูบแลำ�เรกุงี่ยกวรกมับปก่าาไมรจ้(จัดัดกตาั้รง ขึ้นปี 2504) คณะกรรมการและสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ อุทยานแห่งชาติ ไดย้ กฐานะเป็นฝา่ ยจัดการ หลงั จากน้ันหนึง่ ปี IUCN และ UNEP ได้ อุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ หลงั จากนัน้ ในปี สนับสนุนและจัดทำ�แนวนโยบายการอนุรักษ์ 2515 ฝ่ายจดั การอทุ ยานแหง่ ชาติ กรมป่า ธรรมชาตใิ ห้แกป่ ระเทศไทย ต่อมาในช่วงของ ไม้ ไดย้ กฐานะเป็นกองอทุ ยานแหง่ ชาติ กรม แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ ฉบับ ปา่ ไม้ และปี 2536 ได้มีการจดั ต้งั ส่วนอทุ ยาน ที่ 7 (พ.ศ. 2535-2539) ได้มกี ารนำ�เอาแนว แห่งชาติทางบกและส่วนอุทยานแห่งชาติทาง นโยบายการอนุรักษ์ธรรมชาติ มาประยุกต์ ทะเล โดยยกฐานะกองอุทยานแห่งชาติเป็น ทไวร้ใัพนยแผากนรนปี้ ่าโไดมย้คมวีกบาครู่กเนับ้นกถาึงรกพาัฒรอนนาุรดัก้าษน์ สำ�นักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติบริหารดูแล และปี 2545 มีการปฏิรูประบบราชการและ เศรษฐกจิ โดยต้งั เป้าหมายว่า ประเทศไทย มีการจัดต้ังกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ จะตอ้ งมพี ้นื ทีป่ า่ ไม้ 40 เปอร์เซ็นต์ของพ้นื ที่ ส่ิงแวดล้อม โดยภายในกระทรวงทรัพยากร ประเทศ โดยเปน็ ปา่ อนุรักษ์ 25 เปอร์เซ็นต์ ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม ประกอบดว้ ย 10 และป่าเศรษฐกจิ 15 เปอร์เซ็นต์ และในช่วง มส่หวนาชรนาช กโาดรย ม4ีกรรัฐมวอิสุทายหากนิจแหแล่งชะา2ติ องค์การ ปี 2532 สมยั พลเอก ชาตชิ าย ชุณหะวัณ สัตว์ป่า เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มกี ารแกไ้ ขเพ่มิ เตมิ ใน ขแอลงะกพระันทรธวุ์พงทืชรพั เยปาก็นรธหรนรมึ่งชใานตแสิ ล่วะนสง่ิรแาวชดกลอ้ามร พพรระะรราาชชบบัญัญญญตั ัิอตุทิปย่าาไนมแ้ หพง่ ช.ศาต. ิ 2484 และ ภายใตก้ ลุม่ ภารกิจดา้ นทรัพยากรธรรมชาติ พ.ศ. 2504

35 (หน้าซา้ ย-บน) นายไพโรจน์ สวุ รรณกร ขณะด�ำรงตำ� แหนง่ หัวหนา้ อุทยานแห่งชาตเิ ขาใหญ่ (หน้าซ้าย-ล่าง) อีกมุมหนึ่งของกิจกรรมท่องเท่ียวบนเขาใหญ่ในยุคปี พ.ศ. 2505 (บน) ภาพในอดีตของลานหินบรเิ วณองคพ์ ระพุทธเมตตาบนยอดภกู ระดึง ปจั จบุ นั น้ี กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และ 56 ปีทผ่ี ่านมา จงึ นบั เปน็ ชว่ งเวลาประวตั ิ พนั ธพ์ุ ชื ไดม้ กี ารจดั ตง้ั อทุ ยานแหง่ ชาตไิ ปแลว้ ศาสตร์ที่สำ�คัญย่งิ ของการอนรุ ักษท์ รพั ยากร ทง้ั สน้ิ 131 แหง่ และอทุ ยานแหง่ ชาตทิ อ่ี ยรู่ ะหวา่ ง ธรรมชาตขิ องประเทศไทย ซง่ึ มีวิวัฒนาการ เตรยี มการจดั ตง้ั อกี 23 แหง่ รวมพน้ื ทป่ี ระมาณ ผา่ นชว่ งยคุ สมยั ตา่ งๆ อนั ไดแ้ ก่ ยคุ เรม่ิ แรก ยคุ 70,391.72 ตารางกิโลเมตร การประกาศจดั ตง้ั ยคุ การพฒั นา ยคุ ของการมี สว่ นรว่ ม และยคุ ของการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั และ นวตั กรรมเพอ่ื การจดั การอทุ ยานแหง่ ชาติ



แหง่ แรกกข�ำเอนิดงอปทุ รยาะเนทแหศ่งไทชายติ

38 ยุคเร่ิมแรก ในช่วงปี 2486-2520 เป็นยคุ ทค่ี ำ� วา่ อทุ ยานแหง่ ชาติ ยังไม่เป็นที่ รูจ้ ักแพร่หลายในประเทศไทย การปา่ ไมท้ ที่ กุ คนรจู้ กั คอื การทำ� ไมอ้ อก เพอ่ื การคา้ เปน็ ยคุ ของการเตรยี มการบุกเบกิ เพอ่ื ด�ำเนินการจัดตงั้ อทุ ยานแห่งชาติ โดยเริ่มจากนักอนุรักษท์ ผี่ ลักดนั ใหร้ ัฐบาลในสมัยนั้น หันมาสนใจในเร่ืองการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติท่ีสมบูรณ์ ของประเทศไว้ มีการจัดตั้งผู้แทนหรือกลุ่มคณะท�ำงานมาเพื่อ ด�ำเนินการในเรื่องน้ี (บน) ดร. ยอรช์ ซ.ี รเูลห์ กบั นายแพทยบ์ ญุ สง่ เลขะกลุ (ลา่ ง) จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ขณะออกตรวจ ราชการและเย่ยี มเยียนชาวบา้ น แนวทางการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติใน ประเทศไทยเริ่มตน้ ขน้ึ เมือ่ พ.ศ. 2486 โดย กรมปา่ ไมไ้ ด้จดั ตัง้ ปา่ ภูกระดึง อำ�เภอภกู ระดงึ แจนังหวควดิัดจเละยจัดตเปงั้ เ็นปว็นนออุทุทยยานานแหแหง่ ช่งาแตรติก่อไโปดยแมตี่ ทเน�ำ อ่ื ใงหจด้ า�ำ กเนงบนิ ปงาระนมไปาณเพแยี ลงะเลเจก็ า้ นหอ้ นยา้ เททม่ี า่ ไีนมน้ั เ่ พตยี งอ่ พมอา หลงั จากสงครามโลกครง้ั ท่ี 2 ยตุ ิลง ได้มผี คู้ น เขา้ ไปล่าสตั วป์ า่ มากข้ึน รวมทง้ั การตัดถนน และเส้นทางเข้าสู่พื้นที่ป่าเพ่ือพัฒนาประเทศ และฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังสงคราม ป่าไม้และ สัตว์ป่าจึงถูกคุกคามอย่างหนักและลดจำ�นวน ลงอย่างรวดเร็ว ในปี 2496 นายแพทยบ์ ญุ สง่ เลขะกุล และเพื่อนนักนิยมไพรได้รวมกัน กอ่ ตัง้ “นยิ มไพรสมาคม” เพอื่ ร่วมกนั รักษา ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง โดย พยายามผลักดันให้รัฐบาลออกกฎหมาย เพื่อปกปอ้ งทรพั ยากรธรรมชาติอยา่ งต่อเนอื่ ง ต่อมากร มป่าไม้ได้จัดทำ�โครงการ ปรับปรงุ กจิ การป่าไม้ระยะ 5 ปี เสนอคณะ รัฐมนตรีเร่งรัดการจัดทำ�สวนพฤกษศาสตร์ และวนอุทยาน เพื่อเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ ของประชาชนและเพื่อการศึกษา โดยเริ่ม ตง้ั แต่ปี 2495 จนกระทัง่ ปี 2502 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรชั ต์ นายกรฐั มนตรีในสมัยน้ันไดไ้ ปตรวจ ราชการทางภาคเหนอื และภาคใต้ ใหค้ วามสนใจ ในการคุ้มครองรักษาทรัพยากรธรรมชาติ ทโดี่ปยรเะฉชพุมาคะณปะ่ารไัฐมม้ นจตึงรนี ำ�คควณาะมรคัฐิดมเนสตนรอีมเีมขต้าิ ให้กระทรวงเกษตรและกระทรวงมหาดไทย ร่วมกันร่างกฎหมายตามความคิดของคณะ ที่ปรึกษากฎหมาย เกี่ยวกับเรื่องการจัดตั้ง

39 อวันุททยาี่ น2แหก่งันชยาตายิแนละลพง.ศม.ติ2เป5็น0ค2รั้งใแหร้แกตเ่งมตื่อ้งั ปลายปี 2502 กรมป่าไมไ้ ดเ้ ตรียมแผน (บน) พนั เอก หลวงวจิ ติ รวาทการ ปลดั บัญชาการ คณะกรรมการอุทยานแห่งชาติขึ้น เพื่อจัด งานท่ีจะจัดตั้งทุ่งแสลงหลวงเป็นอุทยานแห่ง ส�ำนกั นายกรฐั มนตรี พลเอก ประภาส จารเุ สถยี ร ทำ�โครงการและดำ�เนินงานเกี่ยวกับการสงวน ชาตแิ ห่งแรกในประเทศไทย ตามหลักการจดั รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทย พลเอก สรุ จติ และคุม้ ครองทรัพยากรธรรมชาติ อทุ ยานแห่งชาติ และตามคำ�แนะนำ�ของ ดร. จารุเศรนี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตร นาย ยอรช์ ซ.ี รเู ลห์ หลงั จากนน้ั ปี 2503 กรมปา่ ไม้ แพทยบ์ ญุ สง่ เลขะกลุ เลขานกุ ารนยิ มไพรสมาคม ผลการประชุมของคณะกรรมการอุทยาน ได้รับงบประมาณเป็นปีแรกสำ�หรับใช้ในการ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ นายกรัฐมนตรี หลวง แหง่ ชาติ ได้ก�ำ หนดใหค้ ดั เลอื กพื้นทีป่ า่ เพอ่ื จดั รังวัดและหมายเขตป่า สร้างที่พักและทางใน สมานวนกจิ นายกนยิ มไพรสมาคม และนายอำ� นวย ตง้ั เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตริ วม 14 แหง่ คอื ป่าท่งุ เขตปา่ ทงุ่ แสลงหลวง เ พอื่ ด�ำ เนนิ การจดั ตง้ั เปน็ พัฒนางกูร กรรมการนิยมไพรสมาคม เข้าร่วม แสลงหลวง จังหวัดพิษณุโลกและเพชรบูรณ์ อุทยานแหง่ ชาติ สนทนาเรื่องการจัดต้ังอุทยานแห่งชาติและการ ป่าภูกระดึง จังหวัดเลย ป่าเขาใหญ่ จังหวัด จัดท�ำกฎหมายคุ้มครองสัตว์ป่าที่ท�ำเนียบรัฐบาล นครนายก นครราชสีมา สระบรุ ี และปราจีนบุรี เม่ือวันท่ี 5 ตลุ าคม พ.ศ. 2502 ปา่ เทอื กเขาสลอบ จงั หวัดกาญจนบรุ ี (อทุ ยาน แห่งชาติเอราวัณในปัจจุบัน) ป่าดอยสุเทพ (ล่าง) นายไพโรจน์ สุวรรณกร ขณะออกตรวจพนื้ ท่ีป่าไม้ ป่าดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ ป่าน้ำ� หนาว จังหวัดเพชรบูรณ์ ป่าดอยขุนตาล จงั หวดั ลำ�พนู และลำ�ปาง ป่าลานสาง จงั หวดั ตาก ป่าเขาสระบาป ป่าเขาคชิ ฌกฏู จงั หวัด จนั ทบุรี ปา่ เขาภพู าน จังหวัดสกลนคร ปา่ เขาสามรอ้ ยยอด จงั หวดั ประจวบครี ีขันธ์ และ ปา่ เขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช เพอ่ื ให้ เป็นพน้ื ทอ่ี ทุ ยานแหง่ ชาติ โดยมี ดร. ยอรช์ ซ.ี รเู ลห์ เจ้าหนา้ ทค่ี ุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติ ของรฐั ฮาวาย ประเทศสหรัฐอเมริกา ใหค้ �ำ แนะนำ�และวางแนวทางดำ�เนนิ การ ท้ังในเรื่อง อุทยานแห่งชาติและการคุ้มครองสัตว์ป่า

40 (บนซา้ ย) ดร.เถลงิ ธำ� รงนาวาสวสั ดิ์ อดตี ปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ บคุ คลสำ� คญั อกี ทา่ นหนงึ่ ทม่ี บี ทบาทตอ่ การอนรุ กั ษธ์ รรมชาตแิ ละปา่ ไมข้ องไทย (บนขวา) นายผอ่ ง เลง่ อ้ี อดตี อธบิ ดกี รมปา่ ไมค้ นสำ� คญั ในชว่ งปี พ.ศ.2535-2538 กำ� ลงั ตรวจหอชมววิ และสตั วป์ า่ ทเ่ี ขตอทุ ยานแหง่ ชาตทิ ะเลบนั จงั หวดั สตลู (ลา่ ง) นายแพทยบ์ ญุ ส่ง เลขะกุล ขณะออกทอ่ งเทยี่ วป่า

41 ในปี 2504 กรมปา่ ไม้ ได้รบั งบประมาณ หรือเปลยี่ นแปลงไป เมอื่ วันที่ 22 กนั ยายน โดยตรงคอื กองอทุ ยานแหง่ ชาติ กรมป่าไม้ เพอื่ ด�ำ เนนิ การประกาศพน้ื ทปี่ า่ เขาใหญ ่ ป า่ ทงุ่ พ.ศ.2504 ซง่ึ มผี ลบงั คบั ใชถ้ ดั จากวนั ประกาศ ในปี 2515 ตอ่ จากนน้ั มกี ารประกาศอทุ ยาน แสลงหลวง ป่าภูกระดึง ป่าเทือกเขาสลอบ ในราชกจิ จานเุ บกษาคอื วนั ท่ี4 ตลุ าคม พ.ศ. 2504 แหง่ ชาตติ อ่ เนอ่ื งมาถงึ ปี 2520 จ�ำ นวน 14 และปา่ ภพู านเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ และยงั ได้มี หลงั จากนน้ั ไดม้ พี ระราชกฤษฎกี าก�ำ หนดให้ แหง่ ครอบคลมุ พน้ื ทป่ี า่ ทค่ี ดั เลอื ก 12 ปา่ ซ่ึง การประกาศใช้พระราชบัญญัติอุทยานแห่ง พนื้ ท่ตี ่างๆเป็นอุทยานแห่งชาติ โดยมอี ทุ ยาน ถือได้ว่าเป็นยุคแรกของการจัดตั้งอุทยานแห่ง ชาติ พ.ศ. 2504 ซง่ึ เป็นแมบ่ ทในการดำ�เนนิ แหง่ ชาตเิ ขาใหญ่ เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตแิ หง่ แรก ชาตใิ นประเทศไทย ได้แก ่ งานเก่ียวกับอุทยานแห่งชาติของประเทศไทย ของประเทศไทย เมื่อวนั ท่ี 18 กนั ยายน พ.ศ. อทุ ยานแห่งชาติเขาใหญ่ เพื่อคุ้มครองรักษาทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีให้ 2505 และไดม้ กี ารจดั ตง้ั หนว่ ยงานขน้ึ เพอ่ื ดแู ล อทุ ยานแห่งชาติภกู ระดงึ คงอยู่ในสภาพธรรมชาติเดิมมิให้ถูกทำ�ลาย และรบั ผดิ ชอบการบรหิ ารจดั การอทุ ยานแหง่ ชาติ อทุ ยานแห่งชาตทิ งุ่ แสลงหลวง อทุ ยานแห่งชาตเิ ขาสามร้อยยอด อทุ ยานแหง่ ชาติน�้ำ หนาว อทุ ยานแหง่ ชาติดอยอนิ ทนนท์ อทุ ยานแหง่ ชาติภพู าน อทุ ยานแหง่ ชาติตะรุเตา อุทยานแหง่ ชาตเิ ขาหลวง อทุ ยานแห่งชาตดิ อยขุนตาล อุทยานแหง่ ชาติน้ำ�ตกพลวิ้ อทุ ยานแห่งชาตเิ อราวัณ อุทยานแห่งชาติเขาชะเมา-เขาวง อุทยานแห่งชาตเิ ขาคชิ ฌกฏู (บน) นายไพโรจน์ สวุ รรณกร รบั รางวลั ผปู้ ฏบิ ตั ิ งานดเี ดน่ ในระดบั ประเทศของตน ในวนั ปดิ การ ประชมุ World Park Congress ในปี 2515 ณ Yellowstone ในวาระครบรอบ 100 ปี (บนขวา) เหรยี ญทรี่ ะลกึ ครบรอบ 100 ปี Yellow- stone (ซ้าย) นายไพโรจน์ สุวรรณกร ขณะฟังรายงาน จากเจ้าหนา้ ทใ่ี นขณะตรวจพืน้ ทดี่ ว้ ยความสนใจ



43 อุทยานแห่งชาติ เขาใหญ่ เขาใหญ่ อทุ ยานแหง่ ชาตแิ หง่ แรก เป็นจุดเชื่อมตอ่ ความอุดมสมบูรณ์ของ จึงมีสัตว์ชุกชุมและพบเห็นได้ไม่ยาก เช่น ที่ ของไทยทเ่ีตม็ ไปดว้ ยตำ� นานเลา่ ขาน ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันออก บริเวณหนองผักชี ทุ่งหญ้าเขาแหลม และ ถงึ ป่าดงพญาไฟ มากมายดว้ ย เฉยี งเหนือ เปน็ ต้นก�ำ เนิดของสายนำ�้ สำ�คญั ๆ เมพอรสาิงะโมตักจนะับมเีชป้า็นงจุดเเกฝ้ง้าชมกสวาัตงวป์ป่า่าชั้อนอเยกี่ยมมา สรรพสตั วแ์ ละนำ�้ ตกทส่ี วยงาม เชน่ แม่น้ำ�นครนายก แมน่ �้ำ บางปะกง แม่นำ้� ปัจจบุ ันได้รับการประกาศใหเ้ ป็น ปราจนี บรุ ี และแมน่ ้�ำ ประจันตคาม อกี ทั้งยงั ปรากฏให้เห็นอยู่เนืองๆ ยิ่งกว่านั้นเขาใหญ่ ผืนป่ามรดกโลกร่วมกับผนื ปา่ เป็นผืนป่าที่มีสัตว์ป่าชุกชุมที่สุดผืนหน่ึงของ ยังมนี กเงอื กอยถู่ งึ 4 ชนดิ ได้แก่ นกเงือก ไทย สภาพทั่วไปเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน กรามช้าง นกเงือกสีน้ำ�ตาล นกกก และนก มีป่าหลายประเภท ทั้งปา่ ดบิ ชืน้ ปา่ ดิบแล้ง แก๊ก มีผีเสื้ออยู่กว่า 189 ชนิด และนกป่า อนรุ กั ษอ์ กี 4 แหง่ และเรยี กรวมกนั ป่าดิบเขา ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ทุ่งหญา้ อีกกว่า 350 ชนิด ทีส่ ำ�คัญเขาใหญ่เปน็ ผืน ในชอื่ “ผนื ปา่ ดงพญาเยน็ -เขาใหญ”่ และป่ารุ่นสองท่ีฟ้ืนตัวจากป่าเส่ือมโทรม ป่าเดียวในโลกท่ีพบว่ามีชะนีมือขาวและชะนี หรอื Dong Phayayen-Khao มีพชื อาหารของสตั วอ์ ย่มู ากมาย ปา่ เขาใหญ่ มงกุฎอาศยั อยู่รว่ มกนั Yai Forest Complex (หน้าซ้าย) ความอดุ มสมบรู ณข์ องผืนป่าดงพญาเยน็ -เขาใหญ่ แหล่งมรดกโลกทางธรรมชาตขิ องไทย (ลา่ ง) เหวสุวัต หน่ึงในนำ�้ ตกสายงามทมี่ ชี อ่ื เสยี งและรจู้ กั กนั ดที ส่ี ดุ ของอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญ่

44

45 (หน้าซ้าย) ด้วยความสูงถึง 150 เมตร ซึ่งไม่เพียงแต่จะท�ำใหเ้ หว นรก เป็นน�ำ้ ตกท่ีสวยและสูงท่สี ุดของเขาใหญแ่ ลว้ เหวนรกยงั เปน็ น้�ำตกทยี่ ิง่ ใหญ่สดุ ของผนื ปา่ มรดกโลกอกี ด้วย (บน) ทวิ เขาอันสลบั ซบั ซ้อนซึ่งปกคลมุ ดว้ ยป่าดงดิบผนื สมบรู ณ์ อนั เป็นแหล่งก�ำเนดิ ของต้นน้ำ� ลำ� ธารสำ� คัญของภาคตะวันออก เฉียงเหนือ (ซา้ ย) เออื้ งหวายแดง (Renanthera coccinea) กลว้ ยไมส้ ำ� คญั ของอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญ่ พบบรเิ วณนำ้� ตกผากลว้ ยไม้ ดอกบาน ในชว่ งตน้ ฤดฝู น

46 ฝูงนกกกู๋ หี๋ รือนกเงอื กกรามชา้ ง (Wreathed hornbill : Rhyticeros undulatus) นบั พันตวั กำ� ลังทยอยบนิ ผา่ นจุดชมนกเงอื กท่ีเขาสามยอด

47 (บน) ชะนมี งกฏุ (Pileated Gibbon : Hylobates pileatus) สัตว์ปา่ ทมี่ สี ถานภาพเป็นสตั วเ์ ฉพาะถน่ิ ระดับภูมภิ าค (Regional endemic) (ล่าง) ช้าง (Asian Elephant : Elephas maximus) สตั วบ์ กเล้ยี งลกู ด้วยนมที่มีขนาดใหญท่ ่ีสุดของ ไทย ยงั คงมีอยู่อย่างชุกชุมและพบเห็นไดค้ อ่ นขา้ งง่ายบนเขาใหญ่

48 อุทยานแห่งชาติ ภกู ระดึง เสนห่ ข์ องภกู ระดงึ คอื ทวิ ทศั นแ์ ละบรรยากาศทเี่ ปน็ เอกลกั ษณ์ ของปา่ สนบนทร่ี าบบนยอดเขาสงู อนั สวยงามในทกุ ชว่ งเวลา และทกุ ฤดกู าลของปี ภูกระดึงเป็นภูเขายอดตัดราบเรียบ กับริมธารน้ำ�ในหุบเขา ทุกปีในชว่ งเดือน ที่เรียกว่า ที่ราบรูปโต๊ะ (Mesa) ส่วนบน พฤศจิกายน-ธันวาคม จะผลัดใบเปลี่ยน สุดเป็นทุ่งราบกว้างใหญ่ประกอบด้วยป่า เป็นสีแดงฉานไปทั้งผืนป่า เช่น น้ำ�ตก ผเบาญชันจ)พปรร่าณดิบเขปา่ารดะิบดับแลต้ง่ำ�ร ปะด่าทับุ่งสสูงน(รทอบุ่งหขญอบ้า ขุนพอง น้ำ�ตกเพ็ญพบ น้ำ�ตกเพ็ญพบใหม่ ระดับสูง น้ำ�ตกธารสวรรค์ ยอดภูกระดึงมีสภาพอากาศหนาวเย็น ความโดดเด่นอีกด้านหนึ่งของภูกระดึง เกือบตลอดปี จึงเหมาะสำ�หรับการพักผ่อน คือสุดยอดพรรณไม้เขตหนาวที่กระจาย และชมทิวทัศน์อันงดงามทั้งเช้าและเย็น พันธุล์ งมาถึง เชน่ กุหลาบขาว กุหลาบแดง บริเวณเหลี่ยมผาต่างๆ ที่ขึ้นชื่อ เชน่ ผานก และก่วมแดงที่มีชื่ออื่นวา่ เมเปิลแดง หรือ แอน่ ผาหมากดูก ผาหล่มสัก ไฟเดือนห้า ไมย้ ืนตน้ ใหญ่ที่ชอบขึ้นใกล้ (ล่าง) แสงงามยามเชา้ ทผ่ี านกแอน่ (หน้าขวา) ระหวา่ งเดือนพฤศจกิ ายน-ธันวาคมของปี ก่วมแดง (Acer calcaratum) จะผลดั ใบเปลย่ี น เปน็ สแี ดงสะพรง่ั ไปทง้ั ตน้ ทน่ี ำ�้ ตกขนุ พอง จนกลายเปน็ สญั ลกั ษณข์ องภกู ระดงึ ทที่ กุ คนอยากมาสมั ผสั