ในหลวงในดวงใจ

ในหลวงในดวงใจ ปที่ 7 ฉบับที่ 20 | ธนั วาคม 2560-มนี าคม 2561



DECEMBER 2017 - MARCH 2018

๏ ในวันทหี่ ม่นเศร้าเหงาและโศก ขาวดอกโมกยังหม่นมวั หนา้ รั้วบ้าน พญาโศกบรรเลงเพลงเน่นิ นาน แผว่ สะทา้ นสะเทือนอกระทกระทม ใจเอยเจ้าจากหายไปไหนแล้ว เหลือเพียงแววตาร้ืนข่ืนและขม วเิ วกแว่ววนั คนื เคยชน่ื ชม ธ เสด็จเข้าประทม ณ หนใด เพยี งนำ�้ คา้ งหยดเผาะเปาะเปาะเสยี ง ใบยงั เอียงลลู่ งตรงน้ำ� ไหล นำ�้ ตาหยดรดหลัง่ ถงั่ ทรวงใน เป็นใจใครกค็ งช้�ำเกินคร�ำ่ ครวญ ในวันทหี่ มน่ หมองของชีวิต ธ สถิตในดวงใจไทยทว่ั ถ้วน พญาโศกรำ่� โศกซ้ำ� ย้ำ� กระบวน ยำ�้ ให้ทวนทบพระปณิธาน ๚ะ๛ พระผเู้ สด็จสู่สวรรคาลัย ยงั สถิตในดวงใจตราบนิรันดร์ ข้าพระพุทธเจ้า คณะกรรมการ ผู้บริหาร และพนกั งาน บริษัท ถริ ไทย จ�ำกดั (มหาชน) และบรษิ ทั ในเครอื ณรงค์ฤทธ์ิ ศรรี ัตโนภาส รอ้ ยเรียง



เจด็ สบิ ปปี ระเทศไทย ใตล้ ะอองธลุ พี ระบาท ถา้ ประชาชนไมท่ งิ้ ขา้ พเจา้ แล้วขา้ พเจ้าจะละทงิ้ อยา่ งไรได้ เมืองไทยมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขมาแต่โบราณ ระยะแรกทรงปกครองแบบบิดาปกครองบุตร อนั เหมาะสมกบั อาณาเขตและจำ� นวนประชากร ใกลช้ ดิ กนั ดแู ลทวั่ ถงึ กนั ประชาชนจะรอ้ งทกุ ขห์ รอื ขอความเป็นธรรมได้ตลอดเวลา เกือบ 700 ปีท่ีแล้ว เมืองไทยกลายเป็นราชอาณาจักรอันกว้างใหญ่ไพศาล การปกครองซับซ้อน มากขึ้น ฐานะของพระมหากษัตริย์จึงต้องเปล่ียนเป็นสมมุติเทพตามคติเทวราช พระมหากษัตริย์ ได้รับการเคารพย�ำเกรง มีพระราชอ�ำนาจโดยสิทธ์ิขาด เป็นเจ้าของแผ่นดิน และเป็นเจ้าชีวิตของ ประชาชน เรยี กวา่ การปกครองในระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ ตอ่ เนอ่ื งยาวนานตลอดมา ถงึ ปที ี่ 150 แหง่ กรงุ รัตนโกสนิ ทร์ ครงั้ นนั้ เกดิ การเปลย่ี นแปลงการปกครอง มาเปน็ ระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมุข อยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญปกครองประเทศ นับเป็นการเปล่ียนแปลงสังคมไทยคร้ังใหญ่หลวง มากทสี่ ดุ เทา่ ทเ่ี คยปรากฏในประวตั ศิ าสตรช์ าตไิ ทย แตค่ วามจงรกั ภกั ดตี อ่ พระมหากษตั รยิ ย์ งั แนน่ แฟน้ ในจิตใจของพสกนิกร โดยมิได้เปลี่ยนแปลง เม่ือเป็นเช่นนี้ พระมหากษัตริย์พระองค์หนึ่งจึงตรัสว่า “ถ้าประชาชนไมท่ ้งิ ข้าพเจา้ แล้ว ข้าพเจ้าจะละทงิ้ อย่างไรได”้ แล้วพระองค์ก็ทรงกระท�ำเชน่ นน้ั เวลา 70 ปี ตง้ั แตป่ ี 2489 จนถงึ ปี 2559 คอื รชั สมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร พระมหากษตั รยิ พ์ ระองคท์ ่ี 9 แหง่ มหาจกั รวี งศ์ บา้ นเมอื งมคี วามมน่ั คง ปวงชนชาวไทย ร่มเยน็ เปน็ สุข ผ่านพน้ ภัยพบิ ตั ติ า่ งๆ มาโดยสวสั ดี ด้วยพระบารมีและพระมหากรุณาธคิ ณุ นพชยั แดงดเี ลิศ ปริญญาตรี โบราณคดี มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร ปริญญาโท จารกึ ภาษาไทย มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร นักเขยี นอสิ ระ

ใ นหลวงในดวงใจ 2470 เสดจ็ พระราชสมภพ 90 ปี มาแลว้ ณ ดนิ แดนไกลโพน้ บนซกี โลก ฝ่งั ตรงข้าม 5 ธนั วาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เสดจ็ พระราชสมภพ ณ โรงพยาบาลเมาต์ออเบริ น์ เมอื งเคมบรดิ จ์ รฐั แมสซาชเู ซตส์ สหรฐั อเมรกิ า พระองค์เปน็ พระราชโอรสองคท์ ี่ 3 ในสมเดจ็ เจา้ ฟา้ มหดิ ลอดลุ เดช กรมหลวงสงขลานครนิ ทร์ และหมอ่ มสงั วาลย์ ตะละภฏั ขณะนนั้ ท้ังสอง พระองคก์ ำ� ลงั ศกึ ษาอยทู่ สี่ หรฐั อเมรกิ า กลา่ วคอื พระบรมราชชนกทรงศกึ ษาในคณะแพทยศ์ าสตร์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เมืองบอสตัน ส่วน พระบรมราชชนนที รงศกึ ษาดา้ นจติ วทิ ยา การ ทำ� อาหาร และโภชนาการ ทว่ี ทิ ยาลยั ซมิ มอนส์ 14 ธนั วาคม พระองคไ์ ดร้ บั พระราชทานพระนาม จากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภูมิพลอดุลเดช พระองค์ทรงมีพระเชษฐาและเชษฐภคินีร่วม พระบิดาและพระมารดาเดียวกนั 2 พระองค์ ไดแ้ ก่ พระวรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ กลั ยาณวิ ฒั นา และพระวรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ อานนั ทมหดิ ล 004 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2471 2472 เสดจ็ นิวัตประเทศไทย ครงั้ แรก สิน้ สมเดจ็ พระบรมราชชนก โอกาสท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะได้ 24 เมษายน พระบรมราชชนกเสดจ็ จงั หวดั เชยี งใหม่ ทรงมคี วามเหน็ วา่ นกั เรยี น เสด็จนิวัตประเทศไทย แผ่นดินของพระองค์ แพทย์ท่ีส�ำเร็จจากต่างประเทศ เม่ือกลับมาแล้ว ควรศึกษาต่ออีกหนึ่งปี ให้ได้ เป็นครั้งแรก มาถึงเม่ือพระบรมราชชนกทรง ความรู้ความช�ำนาญของโรคในประเทศเสียก่อน แต่ทางการไม่อาจท�ำได้ดังพระ สำ� เรจ็ การศกึ ษาปรญิ ญาแพทยศาสตรบณั ฑติ ประสงค์ พระองค์จึงทรงเปลี่ยนพระทัยไม่ทรงงานในโรงพยาบาลศิริราช แต่ เกยี รตนิ ิยม มหาวทิ ยาลยั ฮารว์ ารด์ เสด็จไปโรงพยาบาลแมคคอร์มิค ทรงประทับกับครอบครัวของ ดร. อี.ซี. คอรท์ จากสหรัฐอเมริกา พระบรมราชชนกทรงพา ผอู้ �ำนวยการโรงพยาบาลขณะน้ัน ประทบั ในตกึ เลก็ ๆ มมี หาดเลก็ เพยี งคนเดยี ว ครอบครัวแวะพ�ำนักที่กรุงลอนดอน ประเทศ แตท่ รงเอาพระทยั ใสร่ กั ษาคนไขอ้ ยา่ งจรงิ จงั ชาวเมอื งเชยี งใหมส่ ำ� นกึ ในพระกรณุ า อังกฤษ และเมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์ ขนานพระนามพระองคว์ า่ หมอเจา้ ฟ้า เป็นทีพ่ งึ่ ของคนไขท้ ้งั ปวง แลนด์ กอ่ นลงเรอื เดนิ สมทุ รจากยโุ รป รอนแรม 18 พฤษภาคม พระบรมราชชนกทรงงานได้เพียง 3 สัปดาห์ ต้องเสด็จกลับ จากมหาสมุทรหนึ่งมายังอีกมหาสมุทรหน่ึง กรุงเทพฯ เพ่ือร่วมพระราชพิธีถวายพระเพลิง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เปน็ เวลานานนบั เดอื น จนถงึ กรงุ สยามในเดอื น กรมพระยาภาณพุ นั ธวุ งศว์ รเดช แลว้ มไิ ดเ้ สดจ็ กลบั ไปอกี เลย เพราะทรงประชวร พฤศจกิ ายน ตอ้ งประทับแตใ่ นพระต�ำหนักวงั สระปทมุ กบั พระมารดา เป็นการเดินทางท่ีพร้อมหน้าพร้อมตาทั้งส่ี แตเ่ ดมิ เมอ่ื ปี 2466 พระบรมราชชนกทรงประชวรดว้ ยโรคไตพกิ ารเรอื้ รงั แพทย์ พระองค์ คือ พระบรมราชชนก พระบรมราช ชาวยโุ รปกราบทลู วา่ จะทรงมพี ระชนมช์ พี ไมน่ าน ตอ่ มาในปี 2470 ประชวรดว้ ย ชนนี พระโสทรเชษฐภคนิ ี พระบรมเชษฐาธริ าช โรคไส้ติ่งอักเสบก่อนการสอบไล่ แพทย์ต้องถวายการผ่าตัดเมื่อทรงสอบไล่แล้ว และพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เปน็ ครงั้ แรก ท้ายท่ีสุดในปี 2472 ทรงประชวรด้วยโรคฝีบิดในตับ ประชวรอยู่ 4 เดือน มี และคร้ังสุดทา้ ย พระอาการแทรกซ้อนบวมน�้ำในปอด จนพระหทัยวาย เสด็จทิวงคต เม่ือวันที่ ทั้งสี่พระองค์ประทับ ณ วังสระปทุม ของ 24 กนั ยายน พระชนมายุ 37 ปี สมเด็จย่า คือสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรม ขณะน้ันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยังทรงพระเยาว์นัก ไม่ถึง 2 พรรษา ราชเทวี พระพันวัสสาอัยยกิ าเจา้ พระบรมราชชนกสิ้นพระชนม์โดยที่มิได้ทรงทราบเลยว่า พระองค์ได้ประทาน สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชไว้ให้เป็นที่พ่ึงของคนไทยทั้งปวง ถึงสองพระองค์ นบั เปน็ พระคุณอนั มหัศจรรย์ DECEMBER 2017- MARCH 2018 005

ใ นหลวงในดวงใจ 2473 2474 ประทบั วงั สระปทมุ ทรงเริม่ การศกึ ษา พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ประทบั ณ พระตำ� หนกั ใหมว่ งั สระปทมุ ถนนพญาไท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเร่ิมการ พร้อมด้วยพระบรมราชชนนี พระเชษฐภคนิ ี และพระเชษฐา ศึกษาคร้ังแรก ที่โรงเรียนอนุบาลของมิสซิส พระตำ� หนกั ใหมเ่ ปน็ ตกึ สองชน้ั ทาสคี รมี หลงั คามงุ กระเบอ้ื งสเี ขยี วเขม้ สเี ดยี วกบั เดวสิ ภรรยาของอาจารยช์ าวองั กฤษ ทสี่ อนอยู่ บานประตูและหน้าตา่ ง จากพระตำ� หนักใหมม่ ถี นนสพู่ ระต�ำหนกั ใหญ่ ทป่ี ระทบั จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั ใชบ้ า้ นเปน็ โรงเรยี น ของสมเด็จยา่ คอื สมเด็จพระศรีสวรินทริ าบรมราชเทวี พระพนั วสั สาอัยยิกาเจ้า อนบุ าลเลก็ ๆ มเี ดก็ 7-8 คน ใหเ้ ลน่ ตดั กระดาษ ในบรเิ วณเดยี วกัน พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัวจะเสดจ็ พระราชด�ำเนินไปเฝ้าฯ วาดรปู ตามประสาเดก็ สมเดจ็ พระอยั ยกิ าเสมอ พรอ้ มกบั สมเดจ็ พระบรมราชชนนี พระบรมเชษฐา และ พระเชษฐภคนิ ี 006 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2475 สนิ้ ระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราชย์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงมพี ระชนมายุ สมโภชเปน็ การเฉลมิ ฉลองกรงุ เทพพระมหานคร อายคุ รบ 150 ปี พระราชทาน ย่างเข้า 5 พรรษา ขณะที่พระเจ้าพี่นางเธอ นามสะพานแห่งน้ีวา่ สะพานปฐมบรมราชานุสรณ์ ศกึ ษาอยใู่ นโรงเรยี นราชนิ นี นั้ พระองคไ์ ดท้ รง 24 มถิ นุ ายน เวลาเชา้ มดื ขณะพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยหู่ วั เสดจ็ ประทบั เขา้ ศกึ ษาชนั้ อนบุ าล ทโี่ รงเรยี นมาแตรเ์ ดอี ถนน ณ พระราชวงั ไกลกังวล คณะราษฎร น�ำโดยพนั เอก พระยาพหลพลพยหุ เสนา เพลินจิต จังหวัดพระนคร อันเป็นโรงเรียนท่ี เข้ายึดอ�ำนาจการปกครองแผ่นดิน โดยควบคุมพระบรมวงศานุวงศ์บางพระองค์ พระบรมเชษฐาเคยทรงศึกษาอยู่ และข้าราชการต�ำแหน่งส�ำคัญเป็นตัวประกัน แล้วส่งหนังสือไปกราบบังคมทูล 6 เมษายน พระบาทสมเด็จพระปกเกล้า เชญิ เสดจ็ กลบั พระนคร เพอื่ เปน็ พระมหากษตั รยิ ภ์ ายใตร้ ฐั ธรรมนญู การปกครอง เจา้ อยหู่ วั เสดจ็ ไปทำ� พธิ เี ปดิ สะพานขา้ มแมน่ ำ้� เมื่อคณะราษฎรแสดงออกถึงความปรารถนาอันแรงกล้าเช่นน้ี พระบาทสมเด็จ เจา้ พระยา เชอื่ มระหวา่ งฝง่ั พระนครกบั ฝง่ั ธนบรุ ี พระปกเกลา้ เจา้ อยหู่ วั กม็ ไิ ดท้ รงถอื ทฐิ มิ านะ ทรงละพระบรมเดชานภุ าพ ยอมรบั เพอื่ ระลกึ ถงึ พระมหากรณุ าธคิ ณุ ของพระบาท การเป็นพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ และได้พระราชทานรัฐธรรมนูญ สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ผู้ แห่งราชอาณาจกั รสยามฉบบั แรก ในวันที่ 10 ธนั วาคม สถาปนากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ พรอ้ มกบั ทรงชกั ชวน พระยามโนปกรณ์นิติธาดา ได้รับแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีคนแรกแห่ง ประชาชนชาวไทย รว่ มกนั สรา้ งพระบรมรปู ท่ี กรงุ สยาม บรเิ วณเชงิ สะพาน และโปรดเกลา้ ฯ ใหม้ มี หรสพ DECEMBER 2017- MARCH 2018 007

ใ นหลวงในดวงใจ 2476 เสดจ็ สวติ เซอร์แลนด์ เดอื นพฤษภาคม พระบรมราชชนนที รงได้รับพระบรมราชานญุ าต น�ำพระโอรส เดือนตุลาคม ทางกรุงสยามเกิดสงคราม พระธิดาทั้ง 3 พระองค์ ไปประทับ ณ เมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ กลางเมือง พระองค์เจ้าบวรเดชกับพระยา เนอื่ งจากพระบรมเชษฐาไมท่ รงแขง็ แรง แพทยแ์ นะนำ� ใหเ้ สดจ็ ประทบั ตา่ งประเทศ ศรสี ทิ ธสิ งคราม รวมกำ� ลงั ทหารหวั เมอื งมงุ่ เขา้ ตี ท่ีอากาศสบาย พระบรมราชชนนีจึงทรงเลือกเมืองโลซาน เพราะอากาศดี กรงุ เทพมหานคร ตามคำ� แถลงการณท์ จ่ี ะเขา้ มา ภมู ิประเทศสวยงาม พลเมืองมีอัธยาศยั ช่วยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ระยะแรกท้ัง 3 พระองค์ประทับที่สถานรับเลี้ยงเด็กชองโซเลย์ ส่วนพระบรม ให้ทรงพ้นจากอ�ำนาจของคณะราษฎร มีการ ราชชนนีพ�ำนักกับครอบครัวชาวสวิส เพ่ือเรียนภาษาฝร่ังเศส เสด็จมาเยี่ยม ปราบปรามด้วยอาวุธ เกิดการสู้รบระหว่าง เฉพาะวันพุธกับวันเสาร์ ต่อมาท้ังส่ีพระองค์ย้ายเข้าประทับในแฟลต เลขท่ี 12 คนไทยด้วยกัน มีผู้เสียชีวิตท้ังสองฝ่าย ถนนทิสโซต์ ในที่สุดพระบรมราชชนนีก็ทรงน�ำพระโอรส พระธิดาไปประทับ เหตุการณ์น้ีสะเทือนพระราชหฤทัยพระบาท ทบ่ี า้ นรมิ ถนน ชมบรงั เดอ เดชซู เมอื งปยุ ยี ใกลเ้ มอื งโลซาน พระราชทานนามวา่ สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวอย่างยิ่ง ทรง วิลลาวฒั นา ตดั สนิ พระทยั เสดจ็ ไปประทบั ทปี่ ระเทศองั กฤษ 21 มิถุนายน พระยาพหลพลพยุหเสนา ข้ึนเป็นนายกรัฐมนตรี แทนพระยา ในวันท่ี 12 มกราคม ปีรุ่งข้ึน ด้วยเหตุผล มโนปกรณ์นติ ธิ าดา เพอื่ รกั ษาพระเนตร เดอื นกนั ยายน พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ไดเ้ สดจ็ เขา้ ทรงศกึ ษาชนั้ ประถมศกึ ษา ทโ่ี รงเรยี นเมยี ร์มองต์ เมอื งโลซาน 008 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2477 2478 เปลยี่ นแผน่ ดนิ ทรงเป็นสมเด็จพระเจา้ น้องยาเธอ 2 มนี าคม พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยหู่ วั พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ทรงเขา้ ศกึ ษาในโรงเรยี นนานาชาติ เป็นโรงเรยี น มพี ระราชหตั ถเลขาสละราชสมบตั ิ สภาผแู้ ทน เอกชน ชื่อว่า นูแวล เดอ ลา สวิส โรมองด์ อยู่ในต�ำบลไชยี เขตเมืองโลซาน ราษฎรและคณะรฐั มนตรไี ดอ้ ญั เชญิ พระวรวงศ-์ ในระยะแรกทรงเป็นนักเรยี นไปกลบั มไิ ด้อยูป่ ระจ�ำ เธอพระองค์เจ้าอานันทมหิดล ผู้สืบสายราช- 10 กรกฎาคม ทรงไดร้ บั การสถาปนาพระอสิ รยิ ยศเปน็ สมเดจ็ พระเจา้ นอ้ งยาเธอ สันตติวงศ์ ล�ำดับที่ 1 เสด็จขึ้นครองราชย์ เจ้าฟา้ ภูมพิ ลอดุลยเดช เปน็ พระมหากษตั รยิ อ์ งคท์ ่ี 8 แหง่ ราชวงศจ์ กั รี เฉลมิ พระนามวา่ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั 2479 อานนั ทมหิดล ขณะนนั้ พระองคม์ พี ระชนมายเุ พยี ง 9 พรรษา ทรงศึกษาในโรงเรยี นนานาชาติ นเู วล เดอ ลา สวสิ โรมองด์ จึงต้องมีคณะผู้ส�ำเร็จราชการแทนพระองค์ ไดแ้ ก่ พระวรวงศเ์ ธอกรมหมนื่ อนวุ ตั รจาตรุ นต์ 2480 พระองคเ์ จา้ อาทติ ยท์ พิ ยอาภา และเจา้ พระยา ยมราช ท�ำการบริหารราชการแผ่นดินแทน 23 พฤษภาคม กระทรวงมหาดไทย สำ� รวจสำ� มะโนครวั ทว่ั ประเทศ ไดต้ วั เลขจำ� นวน พระองค์ จนกวา่ จะทรงบรรลนุ ิติภาวะ ประชาชนพลเมืองไทย 14,464,105 คน จ�ำแนกเป็นเพศชาย 7,313,584 คน เพศหญิง 7,150,521 คน DECEMBER 2017- MARCH 2018 009

ใ นหลวงในดวงใจ 2482 เสด็จกลบั สวติ เซอรแ์ ลนด์ 2481 พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เสดจ็ กลบั ไปทรง ศกึ ษาตอ่ โรงเรยี น นแู วล เดอ ลา สวสิ โรมองค์ เสด็จนิวัตประเทศไทย คร้งั ที่ 2 ณ เมอื งโลซาน ประเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ อกี ครง้ั หลงั จากประทบั ทปี่ ระเทศสวติ เซอรแ์ ลนดไ์ ด้ 5 ปเี ศษ พระบาทสมเดจ็ เจา้ อยหู่ วั ทง้ั ยงั ไดท้ รงศกึ ษาภาษาไทย ประวตั ศิ าสตรไ์ ทย โดยเสดจ็ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั อานนั ทมหดิ ล พระบรมเชษฐา พรอ้ มดว้ ย และความรทู้ างศาสนากบั พระอาจารยค์ นไทย พระบรมราชชนนี และพระเชษฐภคินี ไดเ้ สด็จนิวัตพระนคร เป็นคร้งั ที่ 2 ท่ีรัฐบาลส่งไปถวายพระอักษร ตามพระราช เดอื นตลุ าคมเสดจ็ ออกจากสวติ เซอรแ์ ลนด์ ขน้ึ รถไฟไปทา่ เรอื เมอื งมารเ์ ซย์ ฝรง่ั เศส ประสงค์ ลงเรอื มีโอเนีย รอนแรมกลางมหาสมทุ ร หลงั จากเสดจ็ กลบั ไปไมน่ าน กเ็ กดิ สงครามขน้ึ ในยุโรป และสงครามก็ไดข้ ยายตวั ทกุ ภมู ิภาค ของโลก จนไดช้ อ่ื วา่ เปน็ สงครามโลก ครง้ั ทส่ี อง 9 พฤศจกิ ายน เรอื มีโอเนียถงึ เมอื งปนี งั ระหวา่ งสงคราม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั 15 พฤศจกิ ายน เรอื มโี อเนยี ทอดสมอทเ่ี กาะสชี งั เสดจ็ ลงเรอื พระทน่ี ง่ั เรอื รบหลวง ประทับอยู่ ณ เมืองโลซานดังเดิม มิได้ทรง ศรอี ยธุ ยา แวะจอดหนา้ เมอื งสมทุ รปราการ ทน่ี น่ั ประชาชนพายเรอื มาลอ้ มถวาย อพยพลี้ภัยสงครามไปยังประเทศที่ปลอดภัย ความจงรกั ภกั ดี เรอื พระทนี่ ง่ั แลน่ เขา้ แมน่ ำ�้ เจา้ พระยา ถงึ ทา่ ราชวรดฐิ เวลา 16.00 น. เนื่องจากพระบรมราชชนนีทรงเป็นห่วงการ พสกนิกรรอรับเสด็จเนืองแน่น ศกึ ษาของพระราชโอรสพระราชธดิ า หากแปร ธงมหาราชบนเรอื แสดงวา่ พระมหากษตั รยิ ป์ ระทบั อยจู่ รงิ ๆ ประชาชนไมไ่ ดฝ้ นั ไป พระราชฐานไปประทับที่อื่นก็จะขาดความ 5 ปีแล้วท่ีประเทศไทยไม่มีพระมหากษัตริย์ประทับอยู่ในแผ่นดิน หลายคน ตอ่ เนอ่ื ง แมต้ อ้ งรบั ผลกระทบจากภยั สงคราม กลั้นน้�ำตาแห่งความปลื้มปีตไิ ว้ไมไ่ ด้ คา่ ครองชพี สงู ขนึ้ เปน็ อนั มาก ขาดแคลนเครอ่ื ง การเสด็จนิวัตพระนคร แม้เป็นระยะเวลาอันส้ัน แต่ก็ได้แสดงให้เห็นถึงความ อุปโภคบริโภค ต้องใช้บัตรปันส่วนอาหาร จงรักภักดีทอ่ี าณาประชาราษฎร์มตี อ่ สถาบันพระมหากษัตรยิ ์ ทกุ หนแหง่ ทั้งใน และของใช้จ�ำเป็น เม่ือเสด็จไปโรงเรียนและ พระนครและต่างจังหวัด เม่ือพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลและ มหาวิทยาลยั ก็ทรงจกั รยาน ไมใ่ ช้รถพระทน่ี ัง่ พระอนชุ าเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไป ราษฎรจะมาเฝา้ ฯ​ชมพระบารมเี ปน็ จำ� นวนมาก พระบรมราชชนนที รงใชข้ ี้เถ้าแทนสบู่ ทรงท�ำ ตามสถานที ข่ี บวนรถไฟพระทน่ี ง่ั ผา่ น มกี ารตง้ั เครอ่ื งบชู า พระสงฆเ์ จรญิ ชยั มงคล เนยเองและเกบ็ ผลไม้มาทำ� แยมเอง คาถา ความกระตือรอื รน้ พร้อมอกพร้อมใจกนั มารบั เสด็จโดยบรสิ ทุ ธ์ิ ปราศจาก 12 กนั ยายน รฐั บาล จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม การบังคับกะเกณฑ์ เช่นนี้ ย่อมแสดงให้เห็นถึงความจงรักเชื่อมั่นในองค์ ประกาศเปลยี่ นชอ่ื ประเทศสยามเปน็ ประเทศไทย พระมหากษตั ริย์ ยังแน่นแฟ้นในจิตใจของประชาชน ค�ำว่าสยามนั้นใช้เฉพาะในราชการ และเป็น ปลายปี จอมพล ป. พิบูลสงคราม ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี แทนพระยา ค�ำเรียกของชาวต่างชาติ ส่วนคนไทยเรียก พหลพลพยหุ เสนา ประเทศของตนว่าเมืองไทย การขนานนาม ประเทศ ควรเรยี กตามเชอื้ ชาตเิ จา้ ของประเทศ เม่ือเป็นเช้ือชาติไทย ก็ควรเรียกประเทศว่า ประเทศไทย 010 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2483 2485 ทรงเป็นเป็นนกั เรียนประจ�ำ ทรงศกึ ษาในโรงเรยี นยมิ นาส คลาสสคิ กงั โตนาล ชว่ ง 2 ปสี ดุ ทา้ ยของการศกึ ษาในโรงเรยี นนเู วล เดอ ลา สวสิ โรมองด์ พระบรม 24 มิถุนายน มีพิธีเปิดอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ ราชชนนไี ดท้ รงจดั ใหพ้ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เขา้ เปน็ นกั เรยี นประจำ� เพอ่ื ให้ บรเิ วณถนนพญาไทตอ่ กบั ถนนราชวถิ ี สรา้ งขน้ึ ทรงรู้จกั วถิ ีชีวติ ของนกั เรยี นที่ต้องพึง่ ตนเอง เพื่อเชิดชูเกียรติทหาร ต�ำรวจ และพลเรือน 29 สิงหาคม มีประกาศเร่ืองวันขึ้นปีใหม่ แต่เดิมไทยเราข้ึนปีใหม่ในเดือนอ้าย ผู้สละชีพเพ่ือชาติ แต่เดิมจารึกช่ือผู้เสียชีวิต แลว้ เปลย่ี นเปน็ วนั ที่ 1 เมษายน ตามคตพิ ราหมณ์ ตอ่ มาตอ้ งตดิ ตอ่ กบั ตา่ งประเทศ ในสมรภูมิอินโดจีนจ�ำนวน 59 นาย ต่อมา รฐั บาลไทยจงึ เหน็ สมควรเปลย่ี นเปน็ 1 มกราคม ตามแบบสากล โดยเรม่ิ เปลย่ี น ได้จารึกช่ือทหารที่เสียชีวิตในสงครามเกาหลี ในปนี ี้ ดงั นนั้ พอสนิ้ เดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2483 กข็ นึ้ ปใี หม่ 1 มกราคม พ.ศ. 2484 เพิ่มเข้าไปด้วย ทนั ที เมอื่ นบั เชน่ นี้ เดอื นมกราคม พ.ศ. 2483 กบั เดอื นกมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2483 มปี ระกาศรฐั นยิ มฉบบั ตา่ งๆ เพอ่ื จดั ระเบยี บการ และเดอื นมีนาคม พ.ศ. 2483 จึงไม่มี ดำ� เนนิ ชวี ติ ของคนไทยใหเ้ ปน็ แบบอารยประเทศ เดอื นพฤศจกิ ายน ฝรงั่ เศสสง่ เครอื่ งบนิ มาทงิ้ ระเบดิ เมอื งนครพนม สงครามอนิ โดจนี เชน่ หา้ มประชาชนกนิ หมากเดด็ ขาด ใหผ้ หู้ ญงิ ระหวา่ งไทยกบั ฝรงั่ เศสจงึ เกดิ ขนึ้ ฝรง่ั เศสโจมตไี ทยทางอรญั ประเทศ จอมพล ป. นุ่งผ้าถุงแทนโจงกระเบน ให้สวมรองเท้าและ พบิ ลู สงคราม นายกรฐั มนตรี สง่ ทหารเขา้ ไปในอนิ โดจนี ทางดา้ นเขมร แตใ่ นทสี่ ดุ สวมหมวก วางระเบียบการใช้ค�ำแทนชื่อเป็น ญปี่ นุ่ เสนอตวั เขา้ ไกลเ่ กลย่ี ไทยและฝรงั่ เศสสง่ ผแู้ ทนไปลงนามอนสุ ญั ญาโตเกยี ว มาตรฐาน เช่น ฉัน ท่าน เรา ให้ข้าราชการ กลา่ วคำ� วา่ สวสั ดใี นโอกาสแรกทพี่ บกนั ใหต้ ดั 2484 ตวั อกั ษรทอ่ี อกเสยี งซำ้� กนั เปน็ การเปลย่ี นแปลง การสะกดค�ำโดยส้ินเชงิ ทรงจบการศกึ ษา โรงเรียน นูเวล เดอ ลา สวิส โรมองด์ น้�ำทว่ มใหญใ่ นกรงุ เทพพระมหานคร ปีสุดท้ายของการศึกษาในโรงเรียน นูเวล เดอ ลา สวิส โรมองด์ ต่อจากน้ัน พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงเขา้ ศกึ ษาทโ่ี รงเรยี นยมิ นาส คลาสสคิ กงั โตนาล แหง่ เมืองโลซาน DECEMBER 2017- MARCH 2018 011

ใ นหลวงในดวงใจ 2486 ในวชิ าอักษรศาสตรน์ นั้ ทรงเช่ียวชาญหลายภาษา ท้งั ฝรัง่ เศส อังกฤษ เยอรมัน และละติน เปน็ รากฐานสำ� คัญใหพ้ ระองค์ทรงศึกษาวิชากฎหมายไดล้ กึ ซง้ึ ญี่ปุ่นสร้างทางรถไฟจากชุมทางหนองปลาดุก พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงสนพระทยั การปกครองของประเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ จงั หวดั ราชบรุ ี ผา่ นจงั หวดั กาญจนบรุ ี ตอ่ ไปยงั ถงึ เปน็ ประเทศเลก็ ทา่ มกลางมหาอำ� นาจ แตด่ ำ� รงเอกราชไดโ้ ดยไมถ่ กู รกุ ราน พลเมอื ง พมา่ เพอื่ ใช้เปน็ เส้นทางล�ำเลยี งยทุ ธสมั ภาระ เปน็ คนหลายชาตหิ ลายภาษา ทงั้ ฝรงั่ เศส อติ าเลยี น และเยอรมนั แตเ่ ปน็ ประเทศท่ี ไปพมา่ และอนิ เดยี ในการสรา้ งทางรถไฟสายนี้ ประชาชนมกี ารศกึ ษาดที ส่ี ดุ ในโลก แมค้ นเลย้ี งแกะบนเขาสงู กย็ งั สำ� เรจ็ มหาวทิ ยาลยั ญี่ปุ่นเกณฑ์เชลยศึกฝ่ายสัมพันธมิตร และ คนไทยรจู้ กั ประเทศสวสิ ในฐานะผผู้ ลติ นาฬกิ าชน้ั เยยี่ ม แตน่ อ้ ยคนทร่ี วู้ า่ ประเทศ วา่ จา้ งกรรมกรสรา้ งอยา่ งเรง่ ดว่ น แตเ่ นอื่ งจาก สวสิ มกี ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตย ตรงตามความหมายทส่ี ดุ ในโลก ทางรถไฟต้องผ่านเทือกเขาอันเป็นป่าทึบ นายควง อภยั วงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรีตอ่ จาก จอมพล ป. พิบลู สงคราม อากาศร้อนจัดหนาวจัด มีไข้ป่าชุกชุม เชลย ศึกและกรรมกรขาดแคลนอาหารและยา 2488 เจ็บป่วยล้มตายจ�ำนวนมากทุกวัน ทางรถไฟ เส้นนี้จึงถูกขนานนามว่าทางรถไฟสายมรณะ เสด็จนวิ ัตประเทศไทย ครงั้ ท่ี 3 สะพานที่ใช้ข้ามแม่น�้ำแควใหญ่ เรียกกันว่า สะพานข้ามแม่น�้ำแคว สร้างเสร็จเม่ือเดือน สงครามโลกสงบลงแลว้ กันยายน ตอ่ มาเมื่อญปี่ ่นุ แพส้ งคราม ไทยได้ เดอื นกรกฎาคม ทรงสอบไลไ่ ดป้ ระกาศนยี บตั ร บาเซอรเ์ ลยี ร์ เอส เลตเตรส์ จาก ซ้อื ทางรถไฟสายนี้จากฝ่ายสมั พนั ธมติ ร โรงเรียนยิมนาส คลาสสคิ กังโตนาล เดอื นตุลาคม ทรงเข้าศกึ ษาในมหาวทิ ยาลยั โลซาน แผนกวิทยาศาสตร์ 2487 สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั อานนั ทมหดิ ลเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ กลบั มาเยย่ี มประเทศไทย ไม่ได้ เปน็ เวลานานหลายปี ครั้นสงครามสงบ รัฐบาลไทยจึงได้อัญเชญิ พระองค์ ในวชิ าภมู ศิ าสตรแ์ ละประวตั ศิ าสตร์ พระบาท เสดจ็ กลบั มาประทบั เปน็ มง่ิ ขวญั แกป่ วงชนชาวไทย เนอื่ งจากทรงบรรลนุ ติ ภิ าวะแลว้ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงศึกษาเปรียบเทียบ สมควรขึน้ ครองราชยเ์ ปน็ ประมุขของชาติอยา่ งแทจ้ รงิ ระหวา่ งประเทศไทยกบั นานาประเทศ เกย่ี วกบั 5 ธันวาคม เคร่ืองบินดาโคตา C47 เป็นพระราชพาหนะ น�ำพระบาทสมเด็จ พนื้ ฐานและวฒั นธรรมของแตล่ ะชาติ เพอ่ื เปน็ พระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช และพระบรมราชชนนี เสด็จถึง แนวทางปรับปรุงแก้ไขประเทศไทยให้เจริญ พระนคร พร้อมกับเสียงไชโยโห่ร้องยินดีปรีดา กึกก้องบนแผ่นดินที่ปราศจาก ขน้ึ กวา่ ท่ีเปน็ อยู่ พระมหากษัตริย์เป็นเวลายาวนาน ด้วยความปลื้มปีติของพสกนิกรท่ีได้ชื่นชม พระบารมสี มเด็จพระยุวกษัตรยิ ์ พระชนมพรรษา 20 พรรษา พรอ้ มกับสมเด็จ พระเจา้ นอ้ งยาเธอ พระชนมพรรษา 18 พรรษา นายทวี บณุ ยเกตุ เปน็ นายกรฐั มนตรตี อ่ จาก นายควง อภยั วงศ์ และ ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรีตอ่ จาก นายทวี บณุ ยเกตุ 012 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2489 ขนึ้ ครองราชสมบัติ การเสดจ็ นวิ ตั พระนครคราวนี้ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั โดยเสดจ็ พระบรมเชษฐาธริ าชไป เยยี่ มราษฎรในจงั หวดั สมทุ รปราการ ปทมุ ธานี นนทบรุ ี สมทุ รสาคร ลพบรุ ี และประจวบครี ขี นั ธ์ ในทที่ กุ แหง่ ประชาชนชาวไทยมโี อกาสเขา้ เฝา้ ฯ อย่างใกล้ชิด และเม่ือเสด็จประพาสใจกลาง พระนคร คือ สำ� เพง็ กส็ รา้ งความปลาบปล้ืม แก่ชาวจีนเป็นอนั มาก เวลาผา่ นไป 5 เดอื น สมเดจ็ พระบรมเชษฐาธริ าช 19 สิงหาคม ทรงอ�ำลาประเทศไทยและพสกนิกร เสด็จพระราชด�ำเนินกลับไป ทรงมพี ระราชประสงคจ์ ะเสดจ็ ไปสวติ เซอรแ์ ลนด์ ศึกษาต่อ ยงั ประเทศสวิตเซอรแ์ ลนด์ ขณะประทบั รถพระทนี่ ง่ั เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ เพื่อทรงศึกษาต่อให้จบตามหลักสูตร หมาย ไปยงั สนามบนิ ดอนเมอื ง เกดิ เหตอุ ยา่ งหนงึ่ ในบทความพระราชนพิ นธเ์ รอื่ ง เมอ่ื ก�ำหนดการเสด็จพระราชด�ำเนิน คือ วันที่ ขา้ พเจา้ จากสยามสสู่ วติ เซอรแ์ ลนด์ ตอนหนงึ่ กลา่ ววา่ ตามถนนผคู้ นชา่ งมากมาย 13 มถิ ุนายน เสยี จรงิ ๆ ทถ่ี นนราชดำ� เนนิ กลาง ราษฎรเขา้ มาใกลจ้ นชดิ รถทเี่ รานงั่ กลวั เหลอื เกนิ กอ่ นถงึ กำ� หนดเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปประเทศ ว่าล้อรถของเราจะไปทับแข้งทับขาใครเข้าบ้าง รถแล่นฝ่าฝูงคนไปได้อย่าง สวิตเซอร์แลนด์เพียง 5 วัน พระบาทสมเด็จ ช้าทส่ี ุด ถงึ วดั เบญจมบพิตร รถแล่นเร็วขน้ึ ได้บา้ ง ตามทางทผ่ี า่ นมา ได้ยนิ เสียง พระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลทรงพระประชวร ใครคนหน่ึงรอ้ งขึ้นมาดังๆ วา่ อยา่ ละทิง้ ประชาชน อยากจะรอ้ งบอกเขาลงไปว่า พระนาภี อาหารไม่ย่อย เนื่องจากตรากตร�ำ ถา้ ประชาชนไม่ท้งิ ข้าพเจา้ แล้ว ขา้ พเจา้ จะละท้งิ อยา่ งไรได้ พระวรกาย ปฏบิ ตั พิ ระราชภารกจิ จงึ งดเสดจ็ ออกงานต่างๆ 9 มิถุนายน เวลาเช้าตรู่ เสียงปืนดังขึ้น ต่อมาอีก 20 ปี ขณะทรงเย่ียมราษฎรในต่างจังหวัด ทรงพบผู้ร้องตะโกนนั้น ในหอ้ งบรรทมของพระองค์ เมอ่ื มหาดเลก็ หอ้ ง ชายผู้น้ันกราบบังคมทูลว่า เขาเห็นพระพักตร์เศร้า เขารู้สึกใจหายและว้าเหว่ วง่ิ เขา้ ไปดู กเ็ หน็ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั จึงร้องไปเหมือนคนบ้า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงตอบว่า น่ันแหละ อานันทมหิดลอยู่บนพระที่บรรทม และเสด็จ ท�ำใหเ้ รานึกถึงหนา้ ท่ี จึงต้องกลับมา สวรรคตแล้ว คืนนั้น นายปรีดี พนมยงค์ เม่ือเสดจ็ ถึงประเทศสวติ เซอร์แลนด์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัว ทรงประทับ นายกรฐั มนตรี เรยี กประชมุ สภาผแู้ ทนราษฎร ณ พระต�ำหนักวิลลาวัฒนา พร้อมด้วยสมเด็จพระบรมราชชนนี และสมเด็จ เป็นกรณีพิเศษ ท่ีประชุมลงมติเห็นชอบเป็น พระเจา้ พนี่ างเธอ ทรงตระหนกั วา่ จะตอ้ งเปน็ พระเจา้ แผน่ ดนิ ปกครองประชาชน เอกฉันท์ อัญเชิญสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ ใหร้ ม่ เยน็ เปน็ สขุ จงึ ทรงเปลย่ี นแนวทางการศกึ ษาใหม่ ณ มหาวทิ ยาลยั แหง่ เดมิ เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช เสด็จเถลิงถวัลย จากวิชาวิทยาศาสตร์เป็นวิชาสังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ และนิติศาสตร์ เพื่อเป็น ราชสมบัติสืบต่อจากพระบรมเชษฐาธิราช ประโยชนต์ อ่ การด�ำรงฐานะพระมหากษตั ริยป์ ระมขุ ของประเทศตอ่ ไป เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลท่ี 9 โดยล�ำดับ นายควง อภยั วงศ์ กลบั มาเปน็ นายกรฐั มนตรี ตอ่ จาก ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช และ ในพระบรมราชจักรีวงศ์ แต่เน่ืองจากยังมิได้ นายปรดี ี พนมยงค์ เปน็ นายกรฐั มนตรีตอ่ จาก นายควง อภัยวงศ์ ทรงบรรลุนิติภาวะตามกฎหมาย จึงต้ังคณะ ผ้สู �ำเรจ็ ราชการแทนพระองคช์ ว่ั คราว 3 ทา่ น DECEMBER 2017- MARCH 2018 013

ใ นหลวงในดวงใจ 2490 2491 ทรงพบหม่อมราชวงศ์สิริกติ ิ์ กิตยิ ากร ทรงประสบอบุ ตั ิเหตุ ระหวา่ งทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงศกึ ษา 3 ตลุ าคม ขณะทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงขบั รถเฟยี ส ทอปอลโิ น จากเจนวี า อยู่นั้น พระองค์เสด็จจากเมืองโลซานไปกรุง ไปยังโลซาน รถยนต์พระท่ีนั่งชนกับรถบรรทุกอย่างแรง ที่ถนนเมืองมอนเนย์ ปารสี ไดพ้ บกบั หมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ิ์ กติ ยิ ากร ใกลท้ ะเลสาบเยนวี า ทำ� ใหเ้ ศษกระจกกระเดน็ เขา้ พระเนตรขวา พระอาการสาหสั เป็นครั้งแรก ทรงเข้ารักษาพระองค์ ณ โรงพยาบาลมอรเ์ ซล หมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ิ์ กติ ยิ ากร เปน็ ธดิ าหมอ่ มเจา้ หลังการถวายการรักษา พระองค์มีพระอาการแทรกซ้อนบริเวณพระเนตรขวา นกั ขตั มงคล กติ ยิ ากร เอกอคั รราชทตู ไทยประจำ� แพทยถ์ วายการรกั ษาอยา่ งตอ่ เนอื่ งหลายครง้ั แตพ่ ระอาการไมด่ ขี น้ึ เมอื่ วนิ จิ ฉยั ฝรงั่ เศส กับหมอ่ มหลวงบัว กติ ยิ ากร ครง้ั นั้น แล้วว่าพระองค์ไม่สามารถทอดพระเนตรผ่านพระเนตรขวาได้อีกต่อไปแล้ว จึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระชนมายุ ถวายการแนะน�ำให้ทรงพระเนตรปลอมในท่ีสุด หม่อมราชวงศ์สิริกิต์ิ กิติยากร 20 พรรษา สว่ นหมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ์ิ กติ ยิ ากร ได้มโี อกาสเข้าเฝา้ เยยี่ มพระอาการเป็นประจ�ำ จนกระทัง่ หายจากพระประชวร อายุ 15 ปี 17 กรกฎาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงมพี ระราชดำ� รสั หลวงธำ� รงนาวาสวสั ดเิ์ ปน็ นายกรฐั มนตรตี อ่ จาก ส่ังให้ราชเลขานุการประจ�ำพระองค์โทรเลขเชิญหม่อมเจ้านักขัตมงคล กิติยากร นายปรีดี พนมยงค์ และนายควง อภัยวงศ์ เขา้ เฝา้ ฯ ณ นครโลซาน ประเทศสวติ เซอร์แลนด์ กลับมาเป็นนายกรัฐมนตรีอีก ต่อจากหลวง 19 กรกฎาคม สมเด็จพระบรมราชชนนี ได้รับส่ังขอหม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ ธำ� รงนาวาสวัสด์ิ ตอ่ หมอ่ มเจา้ นกั ขตั มงคล กติ ยิ ากร โดยพธิ หี มนั้ ไดจ้ ดั ขน้ึ อยา่ งเรยี บงา่ ย ทโี่ รงแรม วินดเ์ ซอร์ เมืองโลซาน พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั ทรงสวมพระธ�ำมรงค์เพชร เป็นของหมน้ั ตอ่ หม่อมราชวงศส์ ิริกติ ์ิ ซงึ่ เป็นพระธ�ำมรงค์องค์เดียวกบั ที่ สมเด็จ พระบรมราชชนกทรงมอบต่อสมเดจ็ พระบรมราชชนนี 014 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2493 บรมราชาภเิ ษก 12 สงิ หาคม ครบรอบวนั เกดิ 17 ปี ของหมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ์ิ กติ ยิ ากร พระบาท 27 กมุ ภาพันธ์ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหป้ ระกาศขา่ วทรงหมนั้ ในงานเลย้ี ง ทรงกราบบังคมทูลลาสมเด็จพระราชชนนี รบั รอง ณ สถานเอกอคั รราชทตู ไทย ประจำ� กรงุ ลอนดอน ประเทศองั กฤษ พธิ มี งคล เสด็จประทับรถยนต์พระที่น่ังพร้อมด้วย เนอ่ื งในงานวนั เกดิ ผา่ นไปเพยี งวนั เดยี ว หนงั สอื พมิ พท์ กุ ฉบบั ในมหานครลอนดอน หม่อมราชวงศ์สิริกิต์ิ กิติยากร หม่อมเจ้า พากนั พาดหวั ขา่ ววา่ กษตั รยิ ไ์ ทยทรงหมน้ั ธดิ าเอกอคั รราชทตู ไทยในกรงุ ลอนดอน นกั ขตั มงคล กติ ยิ ากร หมอ่ มหลวงบวั กติ ยิ ากร 2 กันยายน ส�ำนักราชเลขานุการในพระองค์ประจ�ำประเทศไทยได้รับรายงาน หมอ่ มราชวงศบ์ ษุ บา กติ ยิ ากร และขา้ ราชบรพิ าร จากราชเลขานุการประจ�ำพระองค์ในนครโลซาน โดยทางโทรเลข ความว่า อกี 16 คน ตามเสดจ็ ไปยงั ฝรง่ั เศส เพอ่ื ประทบั พระราชพิธีประกอบการหมั้นเป็นทางการระหว่างพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เรอื เดินสมทุ ร ภูมิพลอดลุ ยเดช กับหม่อมราชวงศส์ ริ ิกิติ์ กิตยิ ากร จากน้นั รฐั บาลไดแ้ ถลงข่าว เดิมคณะรัฐบาลกราบบังคมทูลเชิญเสด็จโดย ทางวิทยุกระจายเสียง ประชาชนท่ัวราชอาณาจักรทราบแล้ว ต่างปล้ืมปิติ พระราชพาหนะเครอื่ งบนิ เพอื่ ความรวดเรว็ และ เป็นลน้ พ้น สะดวกสบาย แตพ่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงพระราชดำ� รวิ า่ ขบวนเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ตอ่ จากนายควง อภัยวงศ์ ครั้งน้ี มีพระประยูรญาติและข้าราชบริพาร ตามเสด็จเป็นจ�ำนวนมาก หากเสด็จทางเรือ 2492 จะส้ินเปลืองงบประมาณแผ่นดนิ ไม่มาก ณ ทา่ เรอื วลิ ฟรงั ซ์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ราษฎรร่�ำร้องใหเ้ สดจ็ กลบั ประทบั พระราชพาหนะเรอื เดนิ สมทุ รซแี ลนเดยี จากยโุ รปมงุ่ สตู่ ะวนั ออก ผา่ นเมอื งทา่ ตา่ งๆ ตาม หลงั จากขา่ วรา้ ยทรงประสบอบุ ตั เิ หตแุ ลว้ กเ็ กดิ ขา่ วดคี อื ขา่ วทรงหมน้ั ทงั้ สองขา่ วน้ี เสน้ ทางเทา่ ทกี่ ำ� หนดขน้ึ เปน็ พเิ ศษ เพอ่ื ใหก้ าร เป็นข่าวใหญท่ ั่วโลก ในรอบปี 2491-2492 เสดจ็ พระราชด�ำเนินเปน็ ไปโดยรวดเรว็ ย่ิงขน้ึ ตลอดเวลาทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงศกึ ษาวชิ าการอยู่ ณ ทวปี ยโุ รปนนั้ 15 มนี าคม เรือซีแลนเดยี แล่นเข้าคลองสุเอซ ปวงราษฎรพากันร่�ำร้องหาอยู่มิได้ขาด ปรารถนาให้พระองค์เสด็จกลับมา สู่มหาสมุทรอินเดีย ถึงอ่าวหน้าเมืองโคลัมโบ ประทับเป็นม่ิงขวัญอุ่นเกล้าชาวไทย เพราะประเทศท่ีขาดประมุขน้ันย่อมว้าเหว่ ข้าราชการช้ันผู้ใหญ่ เซอร์จอห์นโคโตลาวา เปลา่ เปลีย่ วใจนกั ถวายการตอ้ นรับเสด็จ 20 มนี าคม เขา้ เทยี บทา่ เมอื งสงิ คโปร์ ปนื ใหญ่ องั กฤษยงิ สลตุ ถวายคำ� นบั สงู สดุ 21 นดั แตรวง ทหารองั กฤษบรรเลงเพลงสรรเสรญิ พระบารมี 24 มีนาคม เรอื รบหลวงรตั นโกสินทร์ พรอ้ ม ขบวนเรือรบหลวงอีก 6 ล�ำ ออกไปรับเสด็จ ณ กลางทะเลหลวง ต้ังแต่เวลา 03.00 น. เมอื่ ฟา้ สวา่ ง เรอื เดนิ สมทุ รซแี ลนเดยี กป็ รากฏขน้ึ DECEMBER 2017- MARCH 2018 015

ใ นหลวงในดวงใจ ท่ีขอบฟ้า กองเรือรบหลวงยิงสลุตถวาย 21 นัด แปรริ้วขบวนน�ำเสด็จพระราช 29 เมษายน ทงั้ สองพระองคเ์ สดจ็ แปรพระราชฐาน ด�ำเนินสู่ท่าจอดเรือเกาะสีชัง จอมพล ป. พิบูลสงคราม กราบบังคับทูลเชิญ โดยรถไฟพระท่ีน่ัง ประทับ ณ วังไกลกังวล เสด็จประทับเรือพระที่น่ังเรือรบหลวงรัตนโกสินทร์ พอใกล้เที่ยงวันก็ถึงสันดอน อำ� เภอหวั หนิ จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ เปน็ เวลา ปากแมน่ ำ้� เจา้ พระยา อนั เนอื งแนน่ ไปดว้ ยเรอื นอ้ ยใหญข่ องประชาชน เมอื่ ขบวน 5 วนั เสด็จผ่าน เสียงโห่ร้องถวายพระพรดังกึกก้องแข่งกับเสียงหวูดของเรือกลไฟ 5 พฤษภาคม ทรงประกอบพระราชพิธี อึงคะนึงทั่วท้องน�้ำ พร้อมเสียงกระหึ่มของเคร่ืองบินที่ร่อนลงมาถวายความ บรมราชาภเิ ษกตามโบราณขตั ตยิ ราชประเพณี เคารพ บังเกิดความโกลาหลอันปล้ืมปีติเป็นประวัติการณ์ ประชาชนคับค่ัง ณ พระทน่ี ง่ั ไพศาลทกั ษณิ ในพระบรมหาราชวงั สองฟากแม่น้�ำ วัดริมน้�ำต้ังโต๊ะหมู่บูชาสวดถวายพระพรชัย พอ 14.30 น. เฉลมิ พระปรมาภไิ ธยตามจารกึ ในพระสพุ รรณบฏั เรือพระท่ีนั่งชะลอเข้าเทียบฉนวนท่าราชวรดิฐอย่างงามสง่า กองทัพบก ว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล และกองทัพเรือยิงสลุตถวายค�ำนับฝ่ายละ 21 นัด เสียงไชโยถวายพระพร อดุลยเดช มหิตลาธิเบศร รามาธิบดี จักรี ดงั กกึ กอ้ ง ไมม่ ผี ยู้ อ่ ทอ้ ตอ่ เปลวแดด ความจงรกั ภกั ดขี องประชาชนไดแ้ สดงออก นฤบดินทร สยามนิ ทราธิราช บรมนาถบพติ ร มาแล้วสุดหวั ใจ พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการเป็น 29 มีนาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้มีพระราชพิธีถวาย สจั วาจาวา่ เราจะครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพอื่ พระเพลงิ พระบรมศพพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั อานนั ทมหดิ ล ณ พระเมรมุ าศ ประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม สถาปนา ทอ้ งสนามหลวง ประชาชนทง้ั ในกรงุ เทพฯ และตา่ งจงั หวดั รว่ มกนั มาถวายพระเพลงิ สมเดจ็ พระราชนิ สี ริ กิ ติ ิ์ เปน็ สมเดจ็ พระนางเจา้ พระบรมศพอย่างเนอื งแนน่ ดว้ ยความเศรา้ สลดยง่ิ สริ กิ ิติ์ พระบรมราชนิ ี 28 เมษายน เปน็ วนั ประกอบพระราชพธิ รี าชาภเิ ษกสมรส ณ วงั สระปทมุ เวลา 9 มิถุนายน เสด็จพระราชด�ำเนินพร้อมด้วย 09.00 น. หมอ่ มเจา้ นกั ขตั มงคล กติ ยิ ากร ทรงนำ� หมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ิ์ กติ ยิ ากร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี ยัง ไปยังวังสระปทุม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงลงพระปรมาภิไธย และ ประเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ เนอื่ งจากความจำ� เปน็ หมอ่ มราชวงศส์ ริ กิ ติ ์ิ กติ ยิ ากร ลงนามในสมดุ ทะเบยี นสมรส สมเดจ็ พระศรสี วรนิ ทริ า ทางพระสุขภาพ ท่ีจะต้องอยู่ในความดูแล บรมราชเทวี พระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้ เสดจ็ ออก ณ ชน้ั 2 ของพระตำ� หนกั ประทาน ของแพทย์ นำ้� พระพทุ ธมนต์ เทพมนต์ ตามโบราณราชประเพณี อาลกั ษณอ์ า่ นประกาศสถาปนา หมอ่ มราชวงศส์ ิรกิ ติ ์ิ กิตยิ ากร พระอัครมเหสี เปน็ สมเด็จพระราชนิ ีสิริกิติ์ 016 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ต้ังสถานีวิทยุ กระจายเสียงข้ึนภายในพระท่ีน่ังอัมพรสถาน พระราชทานชอ่ื วา่ สถานวี ทิ ยุ อ.ส. พระราชวงั ดสุ ิต 2494 เจา้ ฟ้าอุบลรตั นราชกัญญาประสตู ิ 5 เมษายน สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟ้าอบุ ลรตั นราชกญั ญา ประสูติ ณ เมอื ง โลซาน สวติ เซอรแ์ ลนด์ 2 ธนั วาคม เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ นวิ ตั พิ ระนคร ประทบั ณ พระตำ� หนกั จติ รลดา 2496 รโหฐาน และพระท่ีนั่งอัมพรสถาน เป็นการเสด็จนิวัติประเทศไทยเพ่ือประทับ เป็นการถาวร เพราะหลังจากน้ี คือเวลาที่ทรงอุทิศให้กับบ้านเมืองทุกนาที ทั้ง โครงการพฒั นาแหล่งน้�ำแห่งแรก พระวรกายและพระราชหฤทยั ทที่ รงยดึ ถอื พระปฐมบรมราชโองการเปน็ แนวทาง มพี ระราชดำ� รใิ หส้ รา้ งอา่ งเกบ็ นำ�้ เขาเตา่ อำ� เภอ แห่งการปกครองแผ่นดิน โดยทรงต้ังพระราชปณิธานว่า จะทรงร่วมรับทุกข์สุข หัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เน่ืองจาก ของประชาชน เท่ากับทุกข์สุขของพระองค์เอง จะน�ำความเจริญและความสุข ในหมู่บ้านเขาเต่ามีประชากรหนาแน่น แต่ สวสั ดีมาสู่ประเทศชาติ ขาดแคลนน้�ำ เม่ือน้�ำทะเลขึ้นน�้ำเค็มจะไหล เขา้ ทว่ มพนื้ ที่ ทรงแกป้ ญั หาการขาดแคลนนำ้� จดื 2495 ของชาวบ้านเป็นล�ำดับแรก โดยพระราชทาน ทรพั ยส์ ว่ นพระองค์ 60,000 บาท เพอ่ื กอ่ สรา้ ง เจา้ ฟ้ามหาวชิราลงกรณประสตู ิ ท�ำนบดินปิดก้ันน้�ำทะเล เป็นอ่างเก็บน�้ำ ให้ เดือนพฤษภาคม เสด็จพระราชด�ำเนินแปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ ชาวบ้านใช้อุปโภคบริโภค เลี้ยงปลา และ พระต�ำหนักเปี่ยมสุข วังไกลกังวล จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เพ่ือรวบรวมข้อมูล เพาะปลูก อ่างเก็บน้�ำเขาเต่าน้ีสร้างแล้วเสร็จ ในการวางแผนชว่ ยเหลอื ราษฎร เมอื่ เสดจ็ ไปยงั บา้ นหว้ ยมงคล ตำ� บลหนิ เหลก็ ไฟ ใช้ประโยชน์ได้ในปี 2506 นับเป็นโครงการ อำ� เภอหวั หนิ ซง่ึ ไมม่ ถี นนเชอ่ื มตอ่ กบั ถนนเพชรเกษม ระหวา่ งทางเสดจ็ รถตดิ หลม่ พัฒนาแหล่งน�้ำอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ ทงั้ ทหาร ตำ� รวจ และชาวบา้ นชว่ ยกนั เขน็ ทรงทราบถงึ ความเดอื ดรอ้ นของราษฎร แห่งแรก ในการเดนิ ทางสญั จร และการขนสง่ ผลผลติ การเกษตร จงึ พระราชทานรถบลโู ดเซอร์ ใหห้ นว่ ยตำ� รวจตระเวณชายแดนคา่ ยนเรศวร ไปสรา้ งถนน เพอื่ ใหร้ าษฎรสามารถนำ� 2497 ผลผลติ ออกมาจำ� หนา่ ยยงั ชมุ ชนภายนอกไดส้ ะดวก นบั วา่ โครงการถนนหว้ ยมงคล เปน็ โครงการพัฒนาชนบทอนั เนื่องมาจากพระราชดำ� ริแห่งแรก พระราชทานพระราชทรัพย์ให้กระทรวง 28 กรกฎาคม สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ ประสูติ สาธารณสุข เพ่ือจัดตั้งหน่วยแพทย์เคลื่อนท่ี ณ พระทีน่ ่ังอมั พรสถาน พระราชวงั ดุสติ พระราชทานเพอ่ื รกั ษาประชาชนตามชนบท DECEMBER 2017- MARCH 2018 017

ใ นหลวงในดวงใจ 2498 2499 เจา้ ฟา้ สริ นิ ทรเทพรัตนสุดาประสตู ิ ทรงผนวช 2 เมษายน สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้า 22 ตุลาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จออกผนวชเป็นเวลา 15 วัน สิรินธรเทพรัตนสุดาฯ ประสูติ ณ พระที่น่ัง ณ วดั พระศรรี ตั นศาสดาราม โดยมสี มเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ อมั พรสถาน พระราชวงั ดุสิต เป็นพระอุปัชฌาย์ ทรงได้รับฉายาว่า ภูมิพโลภิกขุ เสด็จไปประทับจ�ำพรรษา ตั้งแต่ปี 2498 เป็นต้นไป พระบาทสมเด็จ ณ พระต�ำหนักปั้นหยา วัดบวรนิเวศวิหาร ทรงตั้งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชด�ำเนินทรงเยี่ยม พระบรมราชนิ เี ปน็ ผสู้ ำ� เรจ็ ราชการ ราษฎรทั่วทกุ ภาคของประเทศ เพื่อทรงศกึ ษา 5 ธนั วาคม สถาปนาพระอสิ รยิ ยศ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ี เปน็ ปัญหาความเดือดร้อนของราษฎร แล้วทรงมี สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระราชด�ำริในการแก้ไขปัญหาเหล่าน้ัน เพ่ือ หลังทรงศึกษาว่าท�ำได้จริงแล้ว จึงพระราชทานแนวพระราชด�ำริเก่ียวกับการท�ำ ประโยชน์สุขของอาณาประชาราษฎร์ ฝนเทียมให้ ม.ร.ว. เทพฤทธิ์ เทวกุล ไปศกึ ษาทดลอง 2-20 พฤศจิกายน เสด็จเย่ียมราษฎรในภาค ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 15 จงั หวดั เรม่ิ ทจี่ งั หวดั 2500 นครราชสมี า สนิ้ สดุ ทจ่ี งั หวดั บรุ รี มั ย์ มรี าษฎร เข้าเฝ้าแน่นขนัดทุกแห่ง เป็นครั้งแรกท่ี เจา้ ฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณป์ ระสตู ิ พระองค์เสด็จไปภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นคร้ังแรกท่ีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พฤษภาคม โปรดเกล้าฯ ให้มีงานเฉลิมฉลอง 25 พุทธศตวรรษ เริ่มก่อสร้าง มีพระมหากษัตริย์เสดจ็ มาเย่ียมเยยี น พุทธมณฑลท่ีจงั หวัดนครปฐม ครง้ั นนั้ เมอื่ เสดจ็ ผา่ นนครพนม สกลนคร และ 4 กรกฎาคม สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลยั ลกั ษณ์ อัครราชกมุ ารี กาฬสนิ ธ์ุ เปน็ หนา้ แลง้ แตม่ เี มฆ ทรงพระดำ� ริ ประสูติ ณ พระทน่ี ง่ั อัมพรสถาน พระราชวงั ดสุ ิต ว่าท�ำอย่างไรจะดึงเมฆลงมาได้ ทรงให้ศึกษา 16 กนั ยายน พลเอก สฤษดิ์ ธนะรชั ต์ ผบู้ ญั ชาการทหารบก ทำ� รฐั ประหาร จอมพล ทดลองท�ำฝนเทียม เพื่อแก้ปัญหาความ ป. พิบูลสงคราม ขอล้ีภัยการเมืองไปอยู่ท่ีญี่ปุ่น นายพจน์ สารสิน ได้รับการ แหง้ แล้ง ต่อมาอกี 14 ปี ฝนหลวงจึงประสบ แตง่ ตงั้ เปน็ นายกรัฐมนตรี ความสำ� เรจ็ ตกลงมาจริงๆ 018 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2501 เสดจ็ เยี่ยมราษฎรภาคเหนอื ทกุ จังหวดั 1 มกราคม นายพจน์ สารสนิ จดั การเลอื กตง้ั 2503 เปน็ ทเี่ รยี บรอ้ ย พลโท ถนอม กติ ตขิ จร เขา้ รบั ตำ� แหนง่ นายกรฐั มนตรี ตอ่ มารฐั บาลเกดิ ความ เสดจ็ เยือนตา่ งประเทศ วุ่นวาย สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรขัดแย้งกับ รัฐมนตรี ไม่สามารถควบคุมสถานการณ์ได้ โปรดเกลา้ ฯ ใหฟ้ ้นื ฟูพระราชพธิ จี รดพระนังคลั แรกนาขวัญ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ เดินทางกลับจาก 8-16 กมุ ภาพนั ธ์ เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ เยอื นสาธารณรฐั อนิ โดนเี ซยี 2-5 มนี าคม ต่างประเทศ ช่วยพลโท ถนอม กิตติขจร เสด็จเยือนสหภาพพม่า 14 มิถุนายน-15 กรกฎาคม เสด็จเยือนสหรัฐอเมริกา ยึดอ�ำนาจรฐั บาลตนเอง 19-23 กรกฎาคม เสด็จเยือนประเทศอังกฤษ 25 กรกฎาคม-2 สิงหาคม เสด็จเยือนสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน 22-25 สิงหาคม สาธารณรัฐโปรตุเกส 2502 29-31 สิงหาคม ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ 6-9 กันยายน ประเทศเดนมาร์ก 19-21 กนั ยายน ประเทศนอรเ์ วย์ 23-24 กนั ยายน ประเทศสวเี ดน 28 กนั ยายน- เสด็จเยอื นต่างประเทศ 1 ตุลาคม สาธารณรฐั อติ าลี 1 ตุลาคม เสดจ็ เยือน นครรฐั วาติกนั 4-7 ตลุ าคม ประเทศเบลเยียม 11-14 ตุลาคม สาธารณรัฐฝร่ังเศส 17 ตุลาคม-19 ตุลาคม 9 กมุ ภาพนั ธ์ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรชั ต์ ขน้ึ เปน็ ประเทศลกั เซมเบริ ก์ 24-27 ตลุ าคม ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ และ 3-8 พฤศจกิ ายน นายกรัฐมนตรี ยกเลิกสถาบันทางการเมือง ประเทศสเปน โดยกล่าวว่า ข้าพเจ้าขอรับผิดชอบแต่เพียง พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พระราชทานพระราชทรพั ยส์ ว่ นพระองคจ์ ดั ตง้ั มลู นธิ ิ ผเู้ ดยี ว จดั ทำ� แผนพฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศ อานันทมหิดลขึ้น เพ่ือพระราชทานทุนแก่นิสิตนักศึกษาท่ีมีผลการเรียนดีเด่น ฉบบั ที่ 1 สรา้ งสาธารณปู โภคพนื้ ฐาน ทง้ั ไฟฟา้ ในดา้ นตา่ งๆ ใหม้ โี อกาสไปศกึ ษาวชิ าการชน้ั สงู ในตา่ งประเทศ และนำ� ความรนู้ นั้ ประปา และถนน ทง้ั ในเมอื งและชนบท กลบั มาพัฒนาชาตบิ ้านเมืองใหเ้ จริญก้าวหน้าต่อไป ปนี ้ี พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เสดจ็ เยย่ี ม นอกจากทุนมูลนิธิอานันทมหิดลแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงก่อต้ัง ราษฎรภาคใตท้ ุกจงั หวัด กองทนุ การศึกษา ทั้งระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศกึ ษา ในเวลา 18-21 ธันวาคม เสด็จพระราชด�ำเนินเยือน ต่อมา ได้แก่ ทุนเล่าเรียนหลวง ทุนมูลนิธิภูมิพล ทุนการศึกษาสงเคราะห์ใน ต่างประเทศอย่างเป็นทางการ ประเทศแรก มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ทุนมูลนิธิราชประชาสมาสัยในพระบรมราชูปถัมภ์ คอื เวียดนามใต้ และมลู นธิ โิ รงเรยี นราชประชาสมาสยั ทนุ นวฤกษ์ และทนุ การศกึ ษาพระราชทาน ระหวา่ งปี 2502-2510 พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ แกน่ กั เรียนเฉพาะกรณี อยหู่ วั เสด็จพระราชดำ� เนินเยอื นตา่ งประเทศ ทั่วโลก ท้ังเอเชีย ยุโรป อเมริกาเหนือ และ ออสเตรเลีย รวม 27 ประเทศ เพ่ือเจริญ พระราชไมตรีกับมิตรประเทศ และน�ำความ ปรารถนาดขี องชาวไทย ไปมอบใหแ้ กป่ ระชาชน ในประเทศเหลา่ น้นั DECEMBER 2017- MARCH 2018 019

ใ นหลวงในดวงใจ 2504 เกดิ มหาวาตภยั ทแ่ี หลมตะลมุ พกุ นครศรธี รรมราช ทรงโปรดเกลา้ ฯ ใหส้ ถานวี ทิ ยุ อ.ส. ประกาศชักชวนประชาชนให้บริจาคทรัพย์และสิ่งของเพ่ือช่วยเหลอื แปลงนาขา้ วทดลอง มีผู้ถวายโคนม 6 ตัว จึงพระราชทานพระราชทรัพย์สร้างโรงโคนมข้ึนใน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงหาวิธีน�ำ สวนจิตรลดา เพอ่ื ศกึ ษาการเลย้ี งโคนม เทคโนโลยสี มยั ใหมม่ าใชท้ ำ� นา เพอื่ เพมิ่ คณุ ภาพ ประเทศไทยเกิดกรณีพิพาทกับประเทศกัมพูชา เร่ืองปราสาทเขาพระวิหาร ใน และผลผลิต โดยโปรดเกล้าฯ ให้จัดท�ำแปลง ศาลโลก มีการเรื่ยไรเงินบริจาคจากประชาชนชาวไทยคนละ 1 บาท เพื่อเป็น นาขา้ วทดลองในสวนจติ รลดา เมอื่ ไดพ้ นั ธข์ุ า้ วดี คา่ ใชจ้ า่ ยในการดำ� เนนิ คดี คำ� ตดั สนิ ของศาลโลก ณ กรงุ เฮก ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ มผี ลผลติ สงู จะพระราชทานใหเ้ กษตรกรนำ� ไป ในเดอื นมถิ นุ ายน ใหต้ วั ปราสาทเขาพระวหิ ารตกเปน็ ของกมั พชู า จอมพลสฤษดิ์ ปลูกเพื่อขยายพันธุ์ รวมท้ังใช้เป็นพันธุ์ข้าว อ่านแถลงการณ์ด้วยตนเองให้ประชาชนรับทราบ ผ่านทางวิทยุกระจายเสียง ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญด้วย แห่งประเทศไทย นอกจากนาข้าวในพ้ืนท่ีราบแล้ว พระบาท สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ยงั มพี ระราชดำ� รใิ หศ้ กึ ษา 2506 วจิ ยั เกย่ี วกบั พนั ธข์ุ า้ วทใ่ี ชป้ ลกู บนภเู ขาและหบุ ตลอดจนที่ดอน ท่ีมีความแห้งแล้งอาศัยแต่ เฉลิมพระชนมพรรษา 3 รอบ นำ้� ฝน ปจั จบุ นั พนั ธข์ุ า้ วตามพระราชดำ� รลิ ว้ นแต่ ให้ผลผลิตสูง คุณภาพดี เหมาะสมกับสภาพ 27 พฤษภาคม-5 มถิ นุ ายน เสดจ็ เยอื นประเทศญปี่ นุ่ 5-8 มถิ นุ ายน เสดจ็ เยอื น ดินฟ้าอากาศ ส่วนนาท่ีร้างเน่ืองจากฝนแล้ง สาธารณรฐั จนี 9-14 กรกฎาคม สาธารณรัฐฟลิ ปิ ปินส์ น�้ำท่วม ศัตรูพืชรบกวน ก็ทรงให้ด�ำเนินการ 5 ธันวาคม พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเจริญ ตามโครงการพฒั นาเกษตรกรรมเบด็ เสรจ็ ตาม พระชนมายคุ รบ 3 รอบพระนกั ษตั ร สำ� นกั พระราชวงั ตามพระบรมราชโองการ พระราชดำ� ริ เพ่ือแก้ไขปัญหาตอ่ ไป ดำ� รสั สงั่ มหี มายกำ� หนดการจดั งาน พระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 3 รอบ ในระหวา่ งวันที่ 29-31 ตลุ าคม และ วันท่ี 5-7 ธนั วาคม รวม 8 วัน 2505 เรมิ่ กจิ การมลู นิธิราชประชานเุ คราะหใ์ นพระบรมราชูปถัมภ์ จอมพลสฤษด์ิ ถึงแก่อสัญกรรม จอมพล ถนอม กิตติขจร ได้รับการแต่งต้ัง เกิดมหาวาตภัย ใหเ้ ป็นนายกรฐั มนตรอี กี ครง้ั 11-22 มีนาคม เสด็จพระราชด�ำเนินเยือน พระราชทานพระราชทรพั ย์ 30,000 บาท เพอ่ื จดั สรา้ งโรงเรยี นสอนหนงั สอื ชาวเขา สาธารณรฐั อสิ ลามปากสี ถาน 20-27 มถิ นุ ายน ทบ่ี า้ นแมว้ ดอยปยุ ตำ� บลหางดง จงั หวดั เชยี งใหม่ โรงเรยี นแหง่ นไ้ี ดพ้ ระราชทาน สหพนั ธรัฐมลายา 18-26 สิงหาคม ประเทศ นามวา่ โรงเรยี นเจา้ พ่อหลวงอุปถัมภ์ 1 นบั เปน็ โรงเรยี นพระราชทานแห่งแรก นวิ ซแี ลนด์ 26 สงิ หาคม-12 กนั ยายน ประเทศ ออสเตรเลีย 020 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2507 2508 โครงการพัฒนาทดี่ ินแห่งแรก ปลานลิ พระราชทาน ระหว่างวันที่ 29 กนั ยายน-5 ธันวาคม เสด็จ 25 มนี าคม สมเดจ็ พระจกั รพรรดอิ ากฮิ โิ ต ครงั้ ดำ� รงพระอสิ รยิ ยศมกฎุ ราชกมุ าร เยือนประเทศสาธารณรัฐออสเตรียอย่างเป็น แห่งประเทศญ่ีปุ่น ได้ทูลเกล้าฯ ถวายพันธุ์ปลาญ่ีปุ่น 50 ตัว พระบาทสมเด็จ ทางการ พระเจ้าอยู่หัวพระราชทานช่ือว่าปลานิล ทรงให้เพาะเล้ียงและขยายพันธุ์ในสวน 3 ตุลาคม วงดนตรีนีเดอร์เออสดอร์ไรซ์ จติ รลดา ตอ่ มากรมประมงนำ� ปลานลิ สายพนั ธจ์ุ ติ รลดานี้ ไปขยายผลสปู่ ระชาชน โทนคืนสเล่อร์ ออร์เคสตร้า ได้อัญเชิญเพลง จนถึงปี 2551 กวา่ 1,500 ลา้ นตัว คิดเป็นมูลค่ากว่า 5,700 ลา้ นบาท นบั เปน็ พระราชนพิ นธช์ ดุ มโนราห์ สายฝน ยามเยน็ แหล่งอาหารโปรตนี ท่ีสำ� คญั และสร้างรายได้ให้แก่ประชาชนจำ� นวนมาก มารช์ ราชนาวกิ โยธนิ และเพลงมารช์ ราชวลั ลภ จัดบรรเลง ณ คอนเสิร์ตฮอลล์ กรุงเวียนนา 2509 5 ตุลาคม สถาบันดนตรีและศลิ ปะการแสดง แหง่ กรงุ เวยี นนา ทลู เกลา้ ฯ ถวายปรญิ ญาและ 22-28 กนั ยายน เสด็จพระราชดำ� เนินเยือนสาธารณรฐั เยอรมัน เป็นครง้ั ท่ีสอง ต�ำแหน่งสมาชิกกิตติมศักดิ์ หมายเลขที่ 23 และระหว่างวันท่ี 29 กันยายน-2 ตุลาคม เสด็จเยือนสาธารณรัฐออสเตรีย นับว่าทรงเป็นสมาชิกกิตติมศักด์ิที่มีอายุน้อย เป็นครง้ั ท่ีสอง ทสี่ ดุ และเปน็ ชาวเอเชยี คนแรกทไ่ี ดร้ บั เกยี รตนิ ี้ ประกาศใชพ้ ระราชบัญญตั ิหอการค้า ปรากฏพระนามอยบู่ นแผน่ หนิ สลกั ของสถาบนั มีพระราชด�ำริให้ต้ังโครงการพัฒนาท่ีดินข้ึน แหง่ แรกที่ ตำ� บลหบุ กระพง อำ� เภอชะอำ� จงั หวดั เพชรบุรี DECEMBER 2017- MARCH 2018 021

ใ นหลวงในดวงใจ 2510 2511 นักกฬี าแหลมทอง สารานุกรมไทย 23-30 เมษายน เสดจ็ เยอื นประเทศอหิ รา่ น 6-20 มถิ นุ ายน สหรฐั อเมรกิ า ครง้ั ทส่ี อง ทรงมีพระราชด�ำริให้จัดท�ำสารานุกรมไทย 21-24 มถิ นุ ายน ประเทศแคนาดา สำ� หรบั เยาวชน โดยคณะกรรมการผทู้ รงคณุ วฒุ ิ หลงั จากน้ี พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มไิ ดเ้ สดจ็ พระราชดำ� เนนิ เยอื นตา่ งประเทศอกี ในสาขาวชิ าตา่ งๆ บรรจสุ รรพวิชาการอนั เป็น ทรงดำ� ริว่าพระราชภารกิจภายในประเทศนัน้ มีมากมาย หากประมขุ หรือรฐั บาล สาระไว้ครบทุกแขนง ทั้ง 7 สาขาวิชา คือ ของประเทศใดกราบบงั คมทลู เชญิ ใหเ้ สดจ็ เจรญิ สมั พนั ธไมตรี หรอื ทอดพระเนตร วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ วทิ ยาการและศลิ ปวฒั นธรรม กจ็ ะโปรดเกลา้ ฯ ใหพ้ ระราชโอรสหรอื พระราชธดิ า มนุษยศาสตร์ เกษตรศาสตร์ แพทย์ศาสตร์ เสด็จพระราชด�ำเนนิ แทนพระองค์ และคณิตศาสตร์ เมื่อต้องการเรียนรู้เรื่องใด 16 ธนั วาคม ทรงเป็นตวั แทนของประเทศไทยลงแข่งเรือใบ ประเภท โอ.เค. ใน ก็สามารถคน้ หาอา่ นโดยสะดวก กีฬาแหลมทองคร้ังท่ี 4 โดยเข้าค่ายฝึกซ้อมตามโปรแกรม และได้รับเบี้ยเลี้ยง ในฐานะนักกีฬา เช่นเดียวกับนักกีฬาคนอื่น ด้วยพระปรีชาสามารถ พระองค์ ทรงชนะเลศิ เหรยี ญทอง ไดร้ บั การทลู เกลา้ ฯ ถวายรางวลั เหรยี ญทอง จากสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ทา่ มกลางความปลมื้ ปตี ขิ องพสกนกิ รชาวไทย ท้ังประเทศ นอกจากพระอัจฉริยภาพในการแข่งขันแล้ว พระองค์ยังทรงประดิษฐ์เรือใบ ประเภทมอ็ ธ ออกมาหลายรุ่น พระราชทานนามวา่ เรอื ใบมด เรอื ใบซูเปอรม์ ด และเรอื ใบไมโครมด ซง่ึ ถกู ใชแ้ ข่งขนั ในระดบั นานาชาติหลายครงั้ 022 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2512 โครงการหลวง กอ่ ตงั้ โครงการหลวง เปน็ โครงการสว่ นพระองค์ ผลติ ภณั ฑจ์ ากแฝก ไมก้ ระถาง และผลติ ภณั ฑแ์ ปรรปู ในชอ่ื การคา้ โครงการหลวง ในการสง่ เสรมิ การปลกู พชื เมอื งหนาวแกช่ าวเขา และดอยค�ำ เพื่อเป็นการหารายได้ทดแทนการปลูกฝิ่น ไม่มีแห่งใดในประเทศไทย ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวไม่เคยย่างพระบาท โดยหม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี เป็นผู้รับผิดชอบ ไปถงึ ฟงั เหมอื นเรอื่ งเกนิ จรงิ แตพ่ ระราชกรณยี กจิ เฉพาะปี 2512 ถงึ ปี 2534 นนั้ ในฐานะประธานมลู นธิ โิ ครงการหลวง มีรายละเอียดว่า เสด็จโดยพระราชพาหนะรถยนต์ 9,404 ครั้ง ระยะทาง ในระยะแรก เป็นโครงการอาสาสมัคร มี 326,511.5 กโิ ลเมตร เฮลคิ อปเตอร์ 1,899 ครงั้ ระยะทาง 130,133.2 กโิ ลเมตร อาสาสมัครจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ไม่นับรวมพระราชพาหนะอ่ืน ก่อให้เกิดโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ สถาบนั เทคโนโลยกี าร ทว่ั ประเทศ ทไ่ี ดร้ บั การสนบั สนนุ งบประมาณจากสำ� นกั งาน กปร. ระหวา่ งปี 2525 เกษตรแมโ่ จ้ กรมวชิ าการเกษตร กรมปศสุ ตั ว์ ถึงปี 2549 จ�ำนวน 3,921 โครงการ แบ่งเป็นด้านการพัฒนาแหล่งน้�ำ 1,386 และกองทัพอากาศ ต่อมาโครงการหลวง โครงการ สงิ่ แวดล้อม 932 โครงการ การเกษตร 556 โครงการ การสง่ เสริม ดำ� เนนิ งานใน 4 จงั หวดั ภาคเหนอื คอื เชยี งใหม่ อาชพี 315 โครงการ สวสั ดิการสงั คม 167 โครงการ การคมนาคม/การสอ่ื สาร เชียงราย ล�ำพูน พะเยา และแม่ฮ่องสอน 110 โครงการ การสาธารณสุข 49 โครงการ และโครงการอ่ืนๆ 406 โครงการ มสี ถานวี จิ ยั หลกั 4 สถานี และสถานสี ง่ เสรมิ ถ้านับรวมถึงปัจจุบัน และโครงการอ่ืนๆ ซ่ึงไม่ได้รับงบประมาณ จากส�ำนักงาน ปลกู พชื ทดแทนฝน่ิ เรยี กวา่ ศนู ยพ์ ฒั นาโครงการ กปร. คงมากกวา่ 4,100 โครงการ จำ� นวน 21 ศนู ย์ และหมบู่ า้ นพฒั นาอกี 6 หมบู่ า้ น ปนี ้ี การทำ� ฝนหลวงประสบความสำ� เรจ็ ตกลงมาเปน็ ฝนจรงิ ๆ ณ วนอทุ ยานแหง่ ชาติ รวมหมบู่ า้ นในเขตปฏบิ ตั กิ ารทง้ั สน้ิ 267 หมบู่ า้ น เขาใหญ่ ตอ่ มาสำ� นกั สทิ ธบิ ตั รยโุ รปไดอ้ อกสทิ ธบิ ตั รถวาย นบั เปน็ พระมหากษตั รยิ ์ ผลผลติ จากโครงการหลวงในปจั จบุ นั ประกอบ พระองค์แรกและพระองคเ์ ดียวของโลก ด้วย ผักปลอดภัยสารพิษ สมุนไพร ถั่วและ มพี ระราชด�ำรพิ ฒั นาใหช้ าวเขาปลูกกาแฟ แทนการปลกู ฝนิ่ ธญั พชื ผลไม้ เหด็ ดอกไมเ้ มอื งหนาว ผลติ ผล ปศสุ ตั ว์ ผลติ ผลประมง ผลติ ผลปา่ ไม้ ดอกไมแ้ หง้ DECEMBER 2017- MARCH 2018 023

ใ นหลวงในดวงใจ 2513 2515 ปัญหาการปลูกพืชเมืองหนาวของโครงการหลวงในปีท่ีผ่านมา คือ พื้นที่ปลูก โรงงานหลวง ในเขตห้วยคอกม้า ดอยปุย ต�ำบลสุเทพ อ�ำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ อากาศ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงพระราชทาน ไม่หนาวเย็นพอ ปีน้ีจึงหาพ้ืนที่ใหม่ ซึ่งสูงระหว่าง 1,400 เมตร-1,700 เมตร ความช่วยเหลือชาวเขาและชาวไร่ทางด้าน เหนอื ระดบั นำ้� ทะเลปานกลาง ทด่ี อยอา่ งขาง อำ� เภอฝาง จงั หวดั เชยี งใหม่ ทดลอง เกษตรกรรม และจัดให้มีตลาดรับซื้อผลผลิต ปลกู พชื เมอื งหนาวจนประสบผลสำ� เรจ็ ตอ่ จากนน้ั ทรงทดลองสง่ เสรมิ การปลกู กาแฟ ทางการเกษตร รวมทั้งน�ำผลิตผลไปใช้ใน ทศี่ นู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวงแมห่ ลอด จนประสบผลสำ� เรจ็ แลว้ พฒั นาขยายออกไป อุตสาหกรรมอาหารส�ำเร็จรูปในโรงงานหลวง ยงั พนื้ ทอี่ น่ื ๆ จนภายหลงั จากศนู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวงเพยี ง 2 โครงการ กเ็ กดิ มีสถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร เปน็ ศนู ยพ์ ฒั นาโครงการหลวง จำ� นวน 38 โครงการ ในเขต 5 จงั หวดั ภาคเหนอื ในระยะแรกใชร้ ถยนตด์ ดั แปลงใหเ้ ปน็ โรงงาน เคลอื่ นที่ ตอ่ มาจงึ ใชอ้ าคารของโรงเรยี นตำ� รวจ 2514 ตระเวณชายแดนเปน็ โรงงานชว่ั คราว เรยี กวา่ โรงงานหลวงอาหารสำ� เรจ็ รปู ที่ 1 (ฝาง) ทำ� ให้ พระราชพิธรี ัชดาภเิ ษก เกษตรกรน�ำผลผลิตมาขายในราคายุติธรรม รฐั บาลจอมพล ถนอม กติ ตขิ จร และประชาชนชาวไทย รว่ มกนั จดั งานพระราชพธิ ี มีเงินสดหมุนเวียน ท�ำให้ผลผลิตเข้าสู่ตลาด รชั ดาภเิ ษก เพอ่ื เฉลมิ ฉลอง ในวโรกาสทพ่ี ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล โดยสูญเสียน้อย นับเป็นโรงงานหลวง อดุลยเดช ทรงครองสิริราชสมบัติ ครบ 25 ปี ในวันท่ี 9 มิถุนายน มีหมาย พระราชทานแห่งแรก ก�ำหนดการจดั งาน ระหวา่ งวนั ท่ี 8-10 มิถุนายน รวม 3 วนั 15 ธันวาคม มีการประกาศใช้ธรรมนูญการ หลงั ประกาศใชร้ ฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2511 จดั ใหม้ กี ารเลอื กตงั้ ปกครองแห่งราชอาณาจักร สภานิติบัญญัติ ทั่วไป และมรี ัฐสภาในปนี ี้ จอมพล ถนอม กิตติขจร ก็ท�ำรฐั ประหารรัฐบาลของ แห่งชาติมีมติให้จอมพล ถนอม กิตติขจร ตนเอง และจัดต้ังสภาบรหิ ารคณะปฏวิ ัติข้นึ เขา้ ด�ำรงตำ� แหนง่ นายกรัฐมนตรีตอ่ ไป 024 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2516 เหตกุ ารณ์ 14 ตลุ าคม เกิดเหตุการณ์ 14 ตุลาคม จอมพล ถนอม 2517 กิตติขจร เดินทางออกนอกประเทศ นาย สัญญา ธรรมศักดิ์ ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น พระราชดำ� ริเศรษฐกิจพอเพียง นายกรัฐมนตรี คนที่ 12 พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มพี ระราชดำ� รเิ รอ่ื งเศรษฐกจิ พอเพยี ง เปน็ ปรชั ญา ทรงมีพระราชด�ำรัสผ่านทางโทรทัศน์รวมการ ทชี่ แ้ี นวทางการดำ� รงชวี ติ และเปน็ แนวทางการแกไ้ ขปญั หาเศรษฐกจิ ของประเทศ เฉพาะกจิ แหง่ ประเทศไทย เกยี่ วกบั เหตกุ ารณ์ ให้สามารถด�ำรงอยู่ได้อย่างม่ันคงและย่ังยืน ในกระแสโลกาภิวัตน์และความ นองเลอื ดในวันน้นั เปลย่ี นแปลงตา่ งๆ ตอ่ มาทรงมพี ระราชดำ� รสั อยา่ งชดั เจน ในวนั ท่ี 4 ธนั วาคม 2540 เสด็จพระราชด�ำเนินพร้อมด้วยพระบรม 25 ธนั วาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เสดจ็ เยยี่ มหนว่ ยปรบั ปรงุ หว้ ยขนุ คอง วงศานุวงศ์ ไปทรงเย่ียมผู้ได้รับบาดเจ็บ และหน่วยพัฒนาการเคล่ือนที่ ต�ำบลคอง อ�ำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ตามโรงพยาบาลต่างๆ และทรงพระกรุณา ทอดพระเนตรสวนสนตามยอดเขา ทกี่ รมปา่ ไมป้ ลกู สรา้ งตง้ั แตป่ ี 2508 จนเสรจ็ โปรดเกล้าฯ ให้มีการพระราชทานเพลิงศพ 7,950 ไรเ่ ศษ มพี ระราชดำ� รจิ ะพระราชทานตน้ ทอ้ และไมผ้ ลพนั ธต์ุ า่ งๆ เพอื่ ปลกู ผเู้ สยี ชวี ติ ในเหตกุ ารณ์ ทท่ี อ้ งสนามหลวง และ คละกบั ตน้ สน เพอ่ื บำ� รงุ สภาพดนิ ใหช้ มุ่ ชน้ื เปน็ แหลง่ ของตน้ นำ�้ ใหร้ าษฎรไดเ้ กบ็ น�ำอัฐิไปลอยอังคารด้วยเคร่ืองบินของกองทัพ ผลบริโภค มีไม้ฟนื ใช้ และมีไมพ้ ันธส์ุ ำ� หรบั ประโยชน์ทางอตุ สาหกรรม อากาศ บรเิ วณปากแมน่ ้ำ� เจา้ พระยา DECEMBER 2017- MARCH 2018 025

ใ นหลวงในดวงใจ 2518 2519 เฉลิมพระชนมพรรษา 4 รอบ เหตกุ ารณ์ 6 ตุลา 19 กรกฎาคม รัฐสภายุโรป กรุงบรัสเซลส์ เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา เนื่องจาก จอมพล ถนอม กิตติขจร วัย 65 ปี กลับ ราชอาณาจักรเบลเยียม ถวายเหรียญรัฐสภา ประเทศไทยโดยบวชเป็นสามเณร นักศึกษาประชาชนประท้วงขับไล่ ชุมนุมกัน ยุโรป ในมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ถกู เจา้ หนา้ ทลี่ อ้ มปราบ มผี เู้ สยี ชวี ติ บาดเจบ็ และ 5 ธนั วาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรง สูญหายจ�ำนวนมาก คณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดินท�ำการรัฐประหาร ยกเลิก เจริญพระชนมายุ 48 พรรษา ครบ 4 รอบ รฐั ธรรมนญู ยตุ กิ ารปกครองแบบประชาธปิ ไตยรฐั สภา นายธานนิ ทร์ กรยั วเิ ชยี ร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ก�ำหนดการ เขา้ รบั ต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรคี นท่ี 14 พระราชพธิ ศี ภุ มงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา เชน่ เดยี วกบั การพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา 2520 ตามปกติ เหมือนทุกปี ทรงรบั เกษตรกรชาวสวนผกั ชะอำ� 82 ครอบครวั เฉลมิ พระชนมพรรษา 50 พรรษา และเกษตรกรที่ท�ำประโยชน์อยู่ในพื้นท่ีหุบ ในวโรกาสทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงเจรญิ พระชนมพรรษาครบ 50 พรรษา กระพง 46 ครอบครวั เขา้ เปน็ สมาชกิ สหกรณ์ อนั เปน็ มหามงคลพเิ ศษ และเปน็ เวลาทเี่ สดจ็ เถลงิ ถวลั ยราชสมบตั ไิ ดห้ มน่ื วนั เศษ และใหใ้ ชป้ ระโยชนจ์ ากทด่ี นิ เพอ่ื ทำ� การเกษตร ส�ำนักพระราชวังด้วยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ได้กราบบังคมทูล ถึง ครอบครัวละ 25 ไร่ โดยพระราชทานเงิน ราชประเพณที เ่ี คยปฏบิ ตั มิ าในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ตง้ั กองทนุ สำ� หรบั การพฒั นา สหกรณก์ ารเกษตร จงึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหป้ ระกอบพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา และ หุบกระพง จ�ำกัด จ�ำนวน 7,554,885 บาท พระราชพธิ เี สดจ็ เถลงิ ถวลั ยราชสมบตั ไิ ดห้ มน่ื วนั เศษ นอกจากนย้ี งั ทรงพระกรณุ า นับเป็นสหกรณ์การเกษตรอันเนื่องมาจาก โปรดเกล้าฯ ใหม้ กี ารสถาปนาพระราชอิสริยศกั ดส์ิ มเดจ็ พระเจ้าลูกเธอดว้ ย พระราชด�ำริแหง่ แรก พลเอก เกรยี งศกั ด์ิ ชมะนนั ทน์ เขา้ รบั ตำ� แหนง่ นายกรฐั มนตรี แทนนายธานนิ ทร์ ปีน้ีประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีเรียงล�ำดับ กรัยวิเชียร 3 คนคอื นายสญั ญา ธรรมศกั ดิ์ ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช และ ม.ร.ว. คกึ ฤทธิ์ ปราโมช 026 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2521 2524 ชว่ งท่ี พลเอก เกรยี งศกั ด์ิ ชมะนนั ทน์ ดำ� รงตำ� แหนง่ นายกรฐั มนตรี มกี ารปรบั ปรงุ โครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ ความสัมพันธ์กับประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ เวียดนาม กัมพูชา ลาว และพม่า รัฐบาล โดย พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ นอกจากนั้น พลเอก เกรียงศักดิ์ ยังเดินทางไปเยือนสาธารณรัฐประชาชนจีน นายกรฐั มนตรี ตระหนกั ถึงความส�ำคัญ และ และสหภาพโซเวยี ต ทำ� ใหไ้ ทยมคี วามสมั พนั ธท์ างการทตู และการคา้ กบั ประเทศ ประโยชนจ์ ากโครงการพระราชดำ� ริ ทพี่ ระบาท มหาอ�ำนาจทัง้ สองอย่างแน่นแฟ้น สมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว ทรงมพี ระราชกรณยี กจิ มกี ารจดั ตงั้ หนว่ ยงานสำ� คญั เพมิ่ ขน้ึ หลายแหง่ เชน่ การปโิ ตรเลยี มแหง่ ประเทศไทย เกย่ี วกบั การพฒั นา เพอ่ื สรา้ งความเปน็ อยทู่ ด่ี ี กระทรวงวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและการพลังงาน และมหาวิทยาลัยสุโขทัย ใหแ้ กร่ าษฎร ในพน้ื ทต่ี า่ งๆ ทว่ั ประเทศ ทรงใช้ ธรรมาธริ าช เป็นต้น พระราชวงั ซง่ึ เปน็ ทปี่ ระทบั เปน็ ทค่ี น้ ควา้ ทดลอง งานทกุ ดา้ นทเี่ กยี่ วกบั การพฒั นา เพอื่ ชว่ ยเหลอื 2522 ผทู้ ปี่ ระสบความทกุ ขย์ ากเดอื ดรอ้ น ซงึ่ การชว่ ย ดงั กลา่ วเปน็ ไปในรปู แบบของโครงการอนั เนอ่ื ง พพิ ธิ ภณั ฑธ์ รรมชาตมิ ชี ีวิตแหง่ แรก มาจากพระราชดำ� ริ ถงึ 4,447 โครงการ รฐั บาล มีพระราชด�ำริให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน ในลักษณะพิพิธภัณฑ์ จงึ ไดว้ างระบบการดำ� เนนิ งานสนองพระราชดำ� ริ ธรรมชาตทิ ม่ี ชี วี ติ เพอื่ เปน็ ตวั อยา่ งความสำ� เรจ็ ในดา้ นการเกษตรกรรม และการ เพอื่ เป็นแนวทางใหห้ นว่ ยงานตา่ งๆ ถือปฏิบัติ พฒั นาอาชพี เปน็ ตน้ แบบและแนวทางใหแ้ กเ่ กษตรกร รวมถงึ ผสู้ นใจ นำ� ไปประยกุ ตใ์ ช้ เพอ่ื ประโยชน์ของประเทศชาตติ ่อไป ในการปฏบิ ตั งิ าน นบั เปน็ พพิ ธิ ภณั ฑท์ มี่ ชี วี ติ แหง่ แรก ตอ่ มามพี ระราชดำ� รใิ หจ้ ดั ตงั้ ศูนยศ์ ึกษาการพฒั นาอันเน่อื งมาจากพระราชด�ำริอกี 6 แห่ง ทั่วทุกภูมภิ าค 2525 2523 สมโภชกรุงรัตนโกสนิ ทร์ 200 ปี 6 เมษายน มพี ระราชพธิ สี มโภชกรงุ รตั นโกสนิ ทร์ 29 กุมภาพันธ์ พลเอก เกรียงศักด์ิ ชมะนันทน์ แถลงกลางสภาผู้แทนราษฎร 200 ปี พลเอก เปรม ตณิ สลู านนท์ นายกรฐั มนตรี ลาออกจากต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรี เน่ืองจากรัฐบาลตัดสินใจขึ้นราคาน้�ำมัน กราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลี ตามตลาดโลก ทำ� ใหห้ ลายฝ่ายไดร้ บั ความเดอื ดรอ้ น พระบาทวา่ กรงุ รตั นโกสนิ ทรม์ อี ายไุ ด้ 200 ปี 3 มีนาคม สภาผู้แทนราษฎรหย่ังเสียงเพ่ือหาตัวนายกรัฐมนตรี และเลือก นับเป็นมหามงคลสมัย รัฐบาลและปวงชน พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ โดยมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ด�ำรง ชาวไทยจึงมีความปีติยินดี พร้อมกันจัดงาน ต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรี คนที่ 16 พระราชพธิ สี มโภช เพอื่ แสดงความกตเวทติ าคณุ สำ� นกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ ตอ่ พระมหากษตั รยิ ์ ในพระบรมราชจักรีวงศ์ และบรรพชนไทยที่ จรรโลงชาติใหม้ ีความรุง่ เรืองสันติสขุ สืบมา DECEMBER 2017- MARCH 2018 027

ใ นหลวงในดวงใจ 2527 แกลง้ ดนิ 2526 16 กนั ยายน มพี ระราชดำ� รเิ รอื่ งการแกลง้ ดนิ บริเวณดินป่าพรุ ณ ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ศูนยศ์ กึ ษาพัฒนา พิกุลทองอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ ต�ำบล 5 เมษายน เกิดศูนยศ์ กึ ษาพฒั นาหว้ ยทรายอนั เนือ่ งมาจากพระราชด�ำริ ในเขต กะลวุ อเหนอื อำ� เภอเมอื ง จงั หวดั นราธวิ าส ใหม้ ี พระราชนเิ วศน์มฤคทายวัน ตำ� บลสามพระยา อำ� เภอชะอ�ำ จังหวัดเพชรบุรี ซง่ึ การทดลองทำ� ดนิ ใหเ้ ปรยี้ วจดั โดยการระบายนำ้� อุดมสมบูรณ์ด้วยป่าไม้และสัตว์ป่านานาชนิด โดยเฉพาะเน้ือทราย จึงได้ช่ือว่า ใหแ้ หง้ และศกึ ษาวธิ กี ารแกด้ นิ เปรย้ี ว เพอ่ื นำ� ห้วยทราย แต่เดิมราษฎรเข้ามาอยู่อาศัยท�ำกินบุกรุกถางป่าท�ำไร่เล่ือนลอย ผลไปแกป้ ญั หาดนิ เปรย้ี ว ใหแ้ กร่ าษฎรทมี่ ปี ญั หา ป่าไม้จึงถูกท�ำลายหมดสิ้น กลายเป็นพ้ืนท่ีอับฝน ดินเส่ือมจนปลูกอะไรไม่ได้ โดยใหท้ ำ� โครงการศกึ ษาทดลองมกี ำ� หนด 2 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรับส่ังว่า ปล่อยไว้จะกลายเป็นทะเลทราย จึง พืชที่ทำ� การทดลองควรเป็นขา้ ว พระราชทานพระราชด�ำริให้ต้ังเป็นศูนย์ศึกษาการพัฒนาป่าไม้อเนกประสงค์ ให้ราษฎรท่ีท�ำกินอยู่เดิมได้มีส่วนร่วมในการดูแลรักษาป่า ใช้ประโยชน์จากป่า 2528 โดยไมท่ ำ� ลายปา่ สามารถฟน้ื ปา่ เสอื่ มโทรมกลบั สสู่ ภาพเดมิ พลกิ ฟน้ื ดนิ ทแ่ี หง้ แลง้ ให้กลับสู่ความชุ่มช้ืน เป็นป่าไม้ท่ีอุดมสมบูรณ์ ก่อสร้างอ่างเก็บน�้ำพร้อมระบบ แก๊สโซฮอล์ ส่งน้�ำ จัดระบบการใช้ทดี่ ิน จัดสรรที่อยอู่ าศัย ส่งเสริมอาชพี ราษฎร ใหป้ ลกู พืช แก๊สโซฮอล์เกิดขึ้นในประเทศไทย จาก แบบผสมผสานควบคไู่ ปกบั การเลยี้ งสตั ว์ เพาะเลย้ี งและขยายพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ปลอ่ ย พระราชด�ำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว กลบั คืนสู่ธรรมชาติ ทรงคำ� นงึ ถงึ ปญั หาการขาดแคลนนำ�้ มนั จงึ ทรง 26 พฤศจิกายน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชด�ำริ ศกึ ษา นำ� ออ้ ยมาแปรรปู เปน็ แอลกอฮอล์ และ ในการปรบั ปรงุ พน้ื ทที่ ดี่ นิ เสอ่ื มโทรมทรี่ าบเชงิ เขา 700 ไร่ ตำ� บลเขาชะงมุ้ อำ� เภอ น�ำแอลกอฮอลม์ าผลิตเป็นนำ้� มันแก๊สโซฮอล์ โพธาราม จังหวัดราชบุรี เดิมเป็นฟาร์มปศุสัตว์ หน้าดินเสียหาย แห้งแล้งปลูก น�้ำมันแก๊สโซฮอล์เป็นพลังงานทางเลือก เริ่ม อะไรไมไ่ ด้ ทรงแนะนำ� ใหป้ ลกู หญา้ แฝก 13 ปตี อ่ มา พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ได้รับความนิยมในประเทศต่างๆ เพราะเป็น เสด็จพระราชด�ำเนินกลับไปทอดพระเนตร ทรงพอพระราชหฤทัย เพราะที่ราบ พลังงานท่ีเป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม ผลิตจาก เชิงเขา กลายเป็นพื้นที่ชุ่มช้ืนอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเพาะปลูก บนภูเขาก็ วตั ถดุ บิ ธรรมชาติ เชน่ ออ้ ย กากนำ้� ตาล และ เขยี วชอมุ่ ดว้ ยไมใ้ หญ่ ราษฎรในพน้ื ทโ่ี ครงการและบรเิ วณใกลเ้ คยี งทำ� การเกษตร มนั สำ� ปะหลงั ซงึ่ จดั หางา่ ย และปลกู ขน้ึ ไดใ้ หม่ ไดผ้ ล มฐี านะความเปน็ อยมู่ ัน่ คง ในเวลาอันสัน้ 028 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2529 9 กันยายน ประธานคณะกรรมาธิการเพ่ือ 2531 สนั ตภิ าพของสมาคมอธกิ ารบดรี ะหวา่ งประเทศ ทูลเกลา้ ฯ ถวายรางวัลสนั ตภิ าพ รัชมังคลาภเิ ษก 2530 2 กรกฎาคม รฐั บาล พลเอก เปรม ตณิ สลู านนท์ และประชาชนชาวไทย รว่ มกนั จัดพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก ในรัชกาลที่ 9 เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองเน่ืองใน เฉลมิ พระชนมพรรษา 5 รอบ วโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงครองสิริราช สมบัติยาวนานย่ิงกว่าสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าในประวัติศาสตร์ 21 กรกฎาคม สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย ชาตไิ ทย นับตัง้ แตว่ นั ท่ี 9 มิถุนายน พทุ ธศกั ราช 2489 ถงึ วันท่ี 2 กรกฎาคม ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญทองสดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ พุทธศักราช 2531 เป็นเวลา 42 ปี 23 วนั มหี มายกำ� หนดการจดั งานพระราช ในฐานะทท่ี รงพระปรชี าสามารถเลศิ ลำ้� ในการ พธิ ีรัชมังคลาภิเษก ระหว่างวนั ท่ี 2, 3 และ 5 กรกฎาคม รวมท้ังสิ้น 3 วนั พัฒนาชนบท 14 มิถนุ ายน ก่อตง้ั มูลนธิ ชิ ัยพฒั นา เพื่อสนับสนนุ การด�ำเนนิ งานตามโครงการ 5 ธนั วาคม รฐั บาลพลเอก เปรม ตณิ สลู านนท์ อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ และโครงการพฒั นาอนื่ ๆ ในการชว่ ยเหลอื ประชาชน และประชาชนชาวไทยร่วมกันจัดพระราชพิธี ด้านเศรษฐกิจ และสังคมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีข้ึนและสามารถพึ่งพาตนเองได้ มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ โดยเนน้ กจิ กรรมเพอื่ การพฒั นาทไ่ี มซ่ ำ้� ซอ้ นกบั โครงการของรฐั ทมี่ อี ยแู่ ลว้ แตจ่ ะ เพ่ือเป็นการแสดงออกถึงความจงรักภักดีและ สนบั สนนุ สง่ เสรมิ และประสานงานใหโ้ ครงการตา่ งๆ สามารถดำ� เนนิ การไดอ้ ยา่ ง ความปตี ยิ นิ ดี ทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทร รวดเรว็ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั พระราชทานพระราชทรพั ย์ส่วนพระองค์ มหาภูมิพลอดุลยเดชทรงเจริญพระชนมายุ เปน็ ทุนเริม่ แรก และผมู้ จี ติ ศรัทธาได้ทูลเกล้าฯ ถวายสมทบ ครบ 5 รอบ ในระหว่าง วันที่ 4-7 ธนั วาคม 4 สิงหาคม มีพระบรมราชโองการ โปรดเกลา้ ฯ ใหพ้ ลตรี ชาตชิ าย ชุณหะวัณ รวม 4 วัน ดำ� รงตำ� แหน่งนายกรัฐมนตรคี นที่ 17 ส.ค.ส. พระราชทาน เปน็ บตั รส่งความสุข ซงึ่ มพี ระราชดำ� รใิ หพ้ ฒั นาบรเิ วณวดั ชยั มงคลพฒั นา จงั หวดั สระบรุ ี เพอ่ื ศกึ ษา และ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงประดษิ ฐข์ นึ้ จดั ทำ� เปน็ ศนู ยส์ าธติ การเกษตรทฤษฎใี หมอ่ ยา่ งเปน็ รปู ธรรม สามารถใหเ้ กษตรกร ดว้ ยพระองคเ์ อง เพอื่ พระราชทานแกพ่ สกนกิ ร นำ� ไปประยกุ ตใ์ ชป้ ฏบิ ตั ใิ นพน้ื ทข่ี องตน สามารถพงึ่ พาตนเองไดอ้ ยา่ งพออยพู่ อกนิ ชาวไทย เนื่องในโอกาสวันขึ้นปีใหม่ โดยเริ่ม นบั เปน็ จดุ ก�ำเนดิ ของเกษตรทฤษฎใี หมแ่ ห่งแรก ในปนี ี้เป็นปแี รก และดำ� เนนิ ติดตอ่ เปน็ ประจำ� ทุกปี DECEMBER 2017- MARCH 2018 029

ใ นหลวงในดวงใจ 2532 2534 3 ตุลาคม ราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่ง หญ้าแฝกบำ� รงุ ดิน อังกฤษ กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร 23 กมุ ภาพนั ธ์ คณะรกั ษาความสงบเรยี บรอ้ ยแหง่ ชาติ ภายใตก้ ารนำ� ของ พลเอก ถวายเหรยี ญทองเฉลิมฉลองการประชุมทาง สนุ ทร คงสมพงษ์ ยดึ อำ� นาจ และเชญิ นายอานันท์ ปนั ยารชุน ดำ� รงต�ำแหนง่ วชิ าการรว่ มกนั ระหวา่ งราชวทิ ยาลยั ศลั ยแพทย์ นายกรฐั มนตรี การบรหิ ารประเทศของนายอานนั ท์ ไดร้ บั เสยี งชนื่ ชมจากประชาชน แหง่ ประเทศไทย และราชวทิ ยาลยั ศลั ยแพทย์ และการยอมรบั จากตา่ งประเทศ จนไดฉ้ ายาวา่ รฐั บาลโปรง่ ใส และตวั นายอานนั ทเ์ อง แหง่ อังกฤษ ได้รบั ฉายาวา่ ผดู้ ีรตั นโกสินทร์ 2533 22 มถิ นุ ายน ทรงพระราชทานพระราชดำ� รใิ ห้ ดร.สเุ มธ ตนั ตเิ วชกลุ เลขาธกิ าร สำ� นกั งาน กปร. ทำ� การศกึ ษาทดลองปลกู หญา้ แฝก เพอื่ ปอ้ งกนั การชะลา้ งพงั ทลาย พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั ทรงพระกรุณา ของดนิ และรกั ษาความชมุ่ ชนื้ ในดนิ ผลการทดลองปลกู หญา้ แฝก ทศี่ นู ยศ์ กึ ษาการ โปรดเกล้าฯ ให้จัดต้ังโรงผลิตน�้ำผลไม้ขึ้นใน พฒั นาเขาหนิ ซอ้ น จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา ไดข้ ยายไปสศู่ นู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยทราย สวนจิตรลดา เพ่ือทดลองผลิตน�้ำผลไม้ต่างๆ อันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ จังหวัดเพชรบุรี และศูนย์ศึกษาพัฒนาอ่ืนๆ อีก เปน็ การชว่ ยเกษตรผปู้ ลกู ไมผ้ ลทมี่ ผี ลไมเ้ หลอื 4 ศนู ย์ จากทง้ั หมด 16 ศนู ยท์ วั่ ประเทศ ทงั้ โครงการหลวง หนว่ ยราชการ และ จากการจำ� หนา่ ยหรอื จำ� หนา่ ยไมไ่ ดร้ าคาดี รวมทงั้ พ้ืนทข่ี องเอกชน สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนมนี ำ�้ ผลไมท้ ม่ี คี ณุ ภาพดม่ื 17 สงิ หาคม องคก์ รโรตารสี ากล รฐั อลิ ลนิ อยส์ สหรฐั อเมรกิ า ถวายเหรยี ญสดดุ ี ในราคาถกู พระเกยี รตคิ ณุ ขององค์การโรตารีสากล ในฐานะท่ีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณยี กจิ ตา่ งๆ เปน็ ผลใหป้ ระเทศเจรญิ พฒั นา และกอ่ ใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจอนั ดรี ะหวา่ งประเทศ 2 ธนั วาคม องคก์ ารศกึ ษาวทิ ยาศาสตรแ์ ละวฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ กรงุ ปารสี สาธารณรฐั ฝรงั่ เศส ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวายเหรยี ญฟแี ล เพอื่ สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ ในฐานะที่ทรงประกอบพระราชกรณียกิจในด้านการพัฒนาท้องถ่ินและยกระดับ ความเปน็ อยขู่ องประชาชน 030 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2536 2535 26 มกราคม สมาคมนานาชาตดิ า้ นนเิ วศวทิ ยาทางเคมนี านาชาติ ทลู เกลา้ ฯ ถวาย เหรยี ญรางวลั เทดิ พระเกียรติในการสงวนรกั ษาความหลากหลายทางชวี ภาพ เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ 25 กมุ ภาพนั ธ์ สมาคมควบคมุ การกดั เซาะผวิ ดนิ นานาชาติ รฐั โคโรราโด สหรฐั อเมรกิ า ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญสดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ นานาชาติ ในฐานะทรงเปน็ แบบอยา่ ง 20 พฤษภาคม มีรับส่ังให้ พลเอก เปรม สำ� หรบั ประเทศอื่นๆ ไดป้ ฏิบัตติ าม ในเรื่องของการอนุรักษด์ นิ โดยใชห้ ญ้าแฝก ตณิ สลู านนท์ นำ� พลเอก สจุ นิ ดา คราประยรู และในการปรบั ปรงุ คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ ม และ พลตรี จำ� ลอง ศรีเมอื ง เขา้ เฝา้ เพือ่ ยตุ ิ 2 กรกฎาคม กรมทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา กระทรวงพานชิ ย์ ทลู เกลา้ ฯ ถวายสทิ ธบิ ตั ร เหตกุ ารณพ์ ฤษภาทมฬิ อนั เกดิ จากความไมพ่ อใจ สิง่ ประดษิ ฐเ์ ครือ่ งกลเตมิ อากาศ กังหนั ชยั พัฒนา ของประชาชน ที่ พลเอก สจุ นิ ดา คราประยรู 30 ตลุ าคม ธนาคารโลก กรงุ วอชงิ ตนั ด.ี ซ.ี สหรฐั อเมรกิ า ทลู เกลา้ ฯ ถวายรางวลั ข้นึ เป็นนายกรัฐมนตรี รากหญา้ แฝกชุบสำ� รดิ เพอื่ สดดุ ีพระเกียรติคุณในฐานะทท่ี รงเปน็ นักอนุรักษด์ ิน 10 มิถุนายน นายอานันท์ ปันยารชุน ได้รับ และน�้ำ พระบรมราชโองการ โปรดเกลา้ ฯ ดำ� รงตำ� แหนง่ มีพระราชด�ำริพัฒนาลุ่มน้�ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช แก้ปัญหาน�้ำเค็ม นายกรัฐมนตรีสมัยที่สอง จัดตั้งรัฐบาล รกุ ตวั เขา้ ไปในลำ� นำ�้ ฟน้ื ฟพู น้ื ทก่ี ารเกษตรและนารา้ ง 1.9 ลา้ นไร่ แบง่ เขตทำ� กนิ เฉพาะกิจ เพอ่ื จัดการเลือกต้งั ใหม่ ระหว่างการเล้ียงกุ้งที่ใช้น้�ำเค็ม และการเกษตรที่ใช้น�้ำจืด แก้ปัญหาขัดแย้งของ 23 กันยายน หลังการเลือกต้ัง พรรค คนในพน้ื ท่ี ประชาธิปัตย์ได้รับเลือกต้ังเข้ามามากท่ีสุด มีพระราชด�ำริให้สร้างเข่ือนขุนด่านปราการชล จังหวัดนครนายก ความจุ 224 นายชวน หลกี ภยั หัวหน้าพรรคประชาธิปตั ย์ ล้านลูกบาศก์เมตร แก้ไขปัญหาน้�ำท่วม ชะล้างดินเปร้ียว และช่วยเหลือพ้ืนที่ ด�ำรงตำ� แหน่งนายกรัฐมนตรี คนท่ี 20 การเกษตร 185,000 ไร่ 4 พฤศจิกายน โครงการสิ่งแวดล้อมแห่ง สหประชาชาติ ทูลเกล้าฯ ถวายเหรียญทอง ประกาศพระเกยี รตคิ ณุ ในฐานะทท่ี รงบำ� เพญ็ พระราชกรณียกิจดีเด่นเป็นท่ียอมรับของ นานาประเทศเก่ียวกับการอนุรักษ์ธรรมชาติ และส่ิงแวดล้อม 24 พฤศจกิ ายน องคก์ ารอนามยั โลก ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรียญทองสาธารณสุขเพ่ือมวลชน ใน ฐานะทที่ รงบำ� เพญ็ พระราชกรณยี กจิ นานปั การ เพ่ือประโยชน์ทางด้านการสาธารณสุขของ ประเทศ DECEMBER 2017- MARCH 2018 031

ใ นหลวงในดวงใจ 2537 8-9 เมษายน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 2538 เสด็จพระราชด�ำเนินเยือนสาธารณรัฐ ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ สมเด็จพระบรมราชชนนีสวรรคต พระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ และสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ ซ่ึงนับเป็นการเสด็จ 13 กรกฎาคม นายบรรหาร ศลิ ปอาชา หวั หนา้ พรรคชาตไิ ทย เปน็ แกนนำ� จดั ตงั้ พระราชด�ำเนินเยือนต่างประเทศอีกคร้ัง รัฐบาล และข้ึนด�ำรงตำ� แหนง่ นายกรัฐมนตรี คนท่ี 21 หลงั จากท่ีว่างเว้นมาเปน็ เวลานานกวา่ 30 ปี 18 กรกฎาคม สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี เสดจ็ สวรรคต พระราชทานโครงการศูนย์พัฒนาและบริการ 14 พฤศจิกายน มพี ระราชดำ� รเิ รอื่ งโครงการแก้มลิง เพ่ือแก้ปญั หาอุทกภยั โดย ด้านการเกษตร (หลัก 22) นครหลวง ใหจ้ ดั หาสถานทเ่ี กบ็ กกั นำ้� ตามจดุ ตา่ งๆ ในกรงุ เทพมหานคร เพอื่ รองรบั นำ�้ ฝนไว้ เวยี งจนั ทน์ สปป.ลาว เพอื่ ใหบ้ รกิ ารดา้ นความรู้ ชว่ั คราว เมอ่ื ถงึ เวลาทค่ี ลองพอจะระบายนำ้� ได้ จงึ คอ่ ยระบายนำ้� จากสว่ นทเ่ี กบ็ กกั ไว้ ปจั จยั การผลติ พฒั นาอาชพี และคณุ ภาพชวี ติ ออกไป จึงสามารถลดปัญหาน้�ำท่วมได้ และยงั ช่วยสงิ่ แวดลอ้ ม โดยเจือจางและ ของประชาชน สปป.ลาว จำ� นวน 9 หมูบ่ ้าน ผลกั ดันนำ�้ เนา่ เสียให้ระบายออกไป เปน็ การขยายผลการพฒั นาสสู่ ากล และสรา้ ง 6 ธนั วาคม องคก์ ารอาหารและเกษตรแหง่ สหประชาชาติ ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศให้แนน่ แฟน้ แอกรโิ คลา ในฐานะทที่ รงบำ� เพญ็ พระราชกรณยี กจิ อทุ ศิ พระองคเ์ พอ่ื ประโยชนส์ ขุ 12 ธนั วาคม ผอู้ ำ� นวยการบรหิ ารของยเู อน็ ดซี พี ี ของปวงชนชาวไทย โดยเฉพาะผปู้ ระกอบอาชพี เพาะปลกู บำ� รงุ รกั ษานำ�้ และบำ� รงุ โครงการควบคมุ ยาเสพตดิ ระหวา่ งประเทศแหง่ รกั ษาป่า สหประชาชาติ ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญทองคำ� สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ ดา้ นการปอ้ งกนั แกไ้ ขปญั หา ยาเสพตดิ 032 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2540 เศรษฐกจิ พอเพียง 2539 9 พฤศจิกายน นายชวน หลีกภัย ด�ำรง ตำ� แหนง่ เปน็ นายกรัฐมนตรี สมยั ท่สี อง แทน พระราชพธิ ีกาญจนาภเิ ษก พลเอก ชวลติ ยงใจยทุ ธ ทลี่ าออกจากตำ� แหนง่ เนือ่ งจากวกิ ฤตการณท์ างการเงนิ 5 มิถุนายน สถาบันวิจัยข้าวนานาชาติ เมืองลากูนา สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ 4 ธนั วาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั มี ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญสดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ ในฐานะทท่ี รงหว่ งใยและอทุ ศิ พระองค์ พระราชดำ� รสั แกช่ าวไทย เรอื่ งเศรษฐกจิ พอเพยี ง ในการพฒั นาชวี ติ ความเป็นอย่ขู องเกษตรกรและพสกนกิ รโดยส่วนรวม เปน็ ปรชั ญาทชี่ แ้ี นวทางการดำ� รงชวี ติ เพอื่ แกไ้ ข 8 มิถุนายน รัฐบาล นายบรรหาร ศิลปอาชา และประชาชนชาวไทย ร่วมกัน ปญั หาเศรษฐกจิ ของประเทศ ใหส้ ามารถดำ� รง จัดงานพระราชพิธีกาญจนาภิเษก เพ่ือเฉลิมฉลองในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จ อยไู่ ดอ้ ยา่ งมน่ั คงและยง่ั ยนื เศรษฐกจิ พอเพยี ง พระเจ้าอยูห่ วั ทรงครองสริ ริ าชสมบตั ิ ครบ 50 ปีเตม็ ในวนั ท่ี 9 มถิ ุนายน ซง่ึ มบี ทบาทตอ่ การกำ� หนดอดุ มการณก์ ารพฒั นา ถือเป็นพระมหากษัตริย์ในประวัติศาสตร์ชาติไทย ที่ครองราชสมบัติเป็นระยะ ของประเทศ ปญั ญาชนในสงั คมไทยหลายทา่ น เวลายาวนานที่สุด มีหมายก�ำหนดการจัดงานพระราชพิธีกาญจนาภิเษก และ ไดร้ ว่ มแสดงความคดิ เหน็ โดยเชอื่ มโยงแนวคดิ งานฉลองสริ ริ าชสมบตั คิ รบ 50 ปี ระหวา่ งวนั ท่ี 8-10, 12, 14 และ 23 มถิ นุ ายน เศรษฐกจิ พอเพยี งเข้ากับวัฒนธรรมชมุ ชน รวมทั้งสิ้น 6 วัน 24 ตลุ าคม องค์กรโรตารีสากล รัฐอิลลนิ อยส์ สหรฐั อเมริกา ทูลเกลา้ ฯ ถวาย 2541 รางวลั สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ ในฐานะทท่ี รงบำ� เพญ็ ประโยชนเ์ พอื่ มนษุ ยธรรม ในระดบั ผู้นำ� ประเทศ ระบบนเิ วศปา่ เขา 25 พฤศจิกายน พรรคความหวงั ใหม่ เป็นแกนนำ� ในการจัดต้ังรฐั บาล ภายหลงั การเลอื กตงั้ พลเอก ชวลติ ยงใจยทุ ธ หวั หนา้ พรรค ดำ� รงตำ� แหนง่ นายกรฐั มนตรี 14 กรกฎาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 6 ธนั วาคมองคก์ ารอาหารและเกษตรแหง่ สหประชาชาติ (FAO) ทลู เกลา้ ฯ ถวาย ทรงมพี ระราชดำ� รเิ กย่ี วกบั การจดั การระบบนเิ วศ “เหรยี ญสดดุ พี ระเกยี รติคุณในดา้ นการพฒั นาการเกษตร” ปา่ เขา ใหแ้ บง่ พนื้ ทเี่ ปน็ 3 สว่ น สว่ นที่ 1 บนเขา เกดิ แนวพระราชดำ� รทิ ฤษฎใี หม่ ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช เป็นพืชพันธุ์ไม้ป่า เพ่ือรักษาระบบนิเวศป่า เก่ียวกับการจัดพื้นท่ีดิน เพื่อการอยู่อาศัยและมีชีวิตอย่างย่ังยืน โดยแบ่งพ้ืนท่ี ตามธรรมชาติ ส่วนท่ี 2 พื้นท่ีลาดเขา เป็น เป็นส่วนๆ ได้แก่ พ้ืนท่ีน�้ำ พ้ืนที่ดินเพ่ือเป็นท่ีนาปลูกข้าว พื้นที่ดินส�ำหรับปลูก ไมเ้ ศรษฐกจิ โดยมกี ารปลกู หญา้ แฝกเพอ่ื การ พชื ไรน่ านาพนั ธ์ุ และทสี่ ำ� หรบั อยอู่ าศยั และเลย้ี งสตั ว์ ในอตั ราสว่ น 3:3:3:1 เปน็ ฟน้ื ฟดู นิ เสอื่ มโทรมดว้ ย สว่ นท่ี 3 พน้ื ทร่ี าบ เปน็ หลักการในการบริหารการจัดการที่ดินและน�้ำ เพื่อการเกษตรในท่ีดินขนาดเล็ก พน้ื ทที่ ำ� การเกษตร ซง่ึ เปน็ พน้ื ทรี่ องรบั นำ้� และ ให้เกดิ ประสทิ ธภิ าพสูงสุด ปยุ๋ บนภเู ขา สามารถสรา้ งดนิ ดขี น้ึ จนสามารถ ใช้ปลูกต้นไมไ้ ดด้ ว้ ยวธิ กี ารทางธรรมชาติ 24 พฤศจกิ ายน สหพนั ธอ์ งคก์ รตอ่ ตา้ นวณั โรค และโรคปอดนานาชาติ กรงุ ปารสี สาธารณรฐั ฝรงั่ เศส ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญทอง ในฐานะ ท่ีทรงอุทิศพระองค์เพื่อการรณรงค์เกี่ยวกับ ปญั หาสุขภาพปอดระดับโลก DECEMBER 2017- MARCH 2018 033

ใ นหลวงในดวงใจ 2542 2543 เฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 18 มกราคม คณะกรรมการดนตรี แห่ง 3 มนี าคม สโมสรไลออนส์สากล รัฐอลิ ลินอยส์ สหรฐั อเมริกา ทลู เกลา้ ฯ ถวาย มหาวทิ ยาลยั เยล รฐั คอนเนคทคิ ตั สหรฐั อเมรกิ า รางวลั ในฐานะทที่ รงอทุ ศิ พระองคใ์ นการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชนชาวไทย ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญทองแซนฟอรด์ เพอื่ สดดุ ี โดยเฉพาะด้านการสาธารณสุขและการศกึ ษา พระเกยี รติคุณดา้ นการดนตรี 5 ธันวาคม รัฐบาล นายชวน หลีกภัย ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต 19 กุมภาพันธ์ คณะกรรมการโอลิมปกิ สากล จดั งานพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 6 รอบ เพอื่ เฉลมิ พระเกยี รติ นครโลซาน สมาพนั ธรฐั สวสิ ทลู เกลา้ ฯ ถวาย ในวโรกาสท่ี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช มีพระชนมายุครบ ถว้ ยลาลาอนู สิ เพอ่ื สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ ดา้ นการ 72 พรรษา หรอื 6 รอบ ประกอบดว้ ยพระราชพิธีและรฐั พิธตี ่างๆ กฬี า และสำ� นกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ ทท่ี รงมี 8 ธันวาคม องค์การอาหารและเกษตรแหง่ สหประชาชาติ กรุงโรม สาธารณรฐั ต่อวงการกฬี าของไทยและระหวา่ งประเทศ อติ าลี ทลู เกลา้ ฯ ถวายเหรยี ญเทเลฟดู เพอ่ื สดดุ พี ระเกยี รติ ในฐานะทที่ รงบำ� เพญ็ 31 พฤษภาคม องคก์ ารอนามยั โลก นครเจนวี า พระราชกรณียกิจทางการพัฒนาการเกษตรของประเทศไทยเพื่อยกระดับความ สมาพันธรัฐสวิส ทูลเกล้าฯ ถวายรางวัลโล่ เป็นอยขู่ องเกษตรกรและสร้างความมน่ั คงด้านอาหาร เฉลิมพระเกียรติขององค์การอนามัยโลก มีพระราชด�ำริให้สร้างเขื่อนป่าสักชลสิทธ์ิ จังหวัดลพบุรี ความจุ 960 ล้าน ในฐานะที่ทรงเป็นแบบอย่างและผู้น�ำทาง ลกู บาศกเ์ มตร ชว่ ยเหลอื พน้ื ทกี่ ารเกษตร 174,500 ไร่ รวมทงั้ ชว่ ยบรรเทาปญั หา ศลี ธรรมทท่ี รงพระวริ ยิ ะอตุ สาหะในการปฏบิ ตั ิ น�้ำทว่ มในพื้นทภี่ าคกลางตอนลา่ ง และกรุงเทพมหานคร พระราชกรณียกจิ ดา้ นการสาธารณสขุ 034 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2545 31 มิถุนายน สมาคมนักประดิษฐ์แห่งราชอาณาจักรเบลเยียม กรุงบรัสเซลส์ 27 มีนาคม องค์การบรัสเซลส์ ยเู รกา้ ถวาย ราชอาณาจกั รเบลเยียม ทูลเกล้าฯ ถวายเหรยี ญรางวลั เมริต เดอ แลงวองชิยง รางวลั 5 รางวลั ในงานบรสั เซลส์ ยเู รกา้ 2001: ในฐานะท่ีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจสร้างสรรค์สรรพสิ่งนานัปการอันเป็น สง่ิ ประดษิ ฐ์ งานวจิ ยั และเทคโนโลยสี มยั ใหม่ คุณประโยชน์แกอ่ าณาประชาราษฎร์ ของโลก ครง้ั ท่ี 50 ณ กรงุ บรสั เซลส์ อนั ไดแ้ ก่ 2 พฤศจิกายน มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย วทิ ยาเขตเบริ ์กลยี ์ รัฐแคลิฟอร์เนยี ถ้วยรางวัลผู้ให้แนวคิดใหม่เพื่อการพัฒนา สหรฐั อเมรกิ า ทูลเกล้าฯ ถวายเหรียญเบิร์กลีย์ เพื่อสดุดีพระเกียรติคุณ ที่ทรง ประเทศไทย ถ้วยรางวัลสดุดีพระเกียรติคุณ บ�ำเพญ็ พระราชกรณียกิจต่างๆ อันเป็นคณุ อเนกอนนั ต์ต่อสงั คม ดา้ นการประดษิ ฐค์ ดิ คน้ ทฤษฎใี หม่ นำ้� มนั ปาลม์ และฝนหลวง เหรยี ญรางวลั สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ 2544 ด้านการประดิษฐ์คิดค้นโครงการน้�ำมันไบโอ ดเี ซลสตู รสกดั จากนำ้� มนั ปาลม์ เหรยี ญรางวลั สดุดีพระเกียรติคุณด้านการประดิษฐ์คิดค้น โครงการทฤษฎีใหม่ และเหรียญรางวัลสดุดี พระเกยี รตคิ ณุ ดา้ นการประดษิ ฐค์ ดิ คน้ โครงการ ฝนหลวง 2546 มพี ระราชดำ� รใิ หส้ รา้ งเขอ่ื นแควนอ้ ยบำ� รงุ แดน จังหวัดพษิ ณุโลก ความจุ 939 ล้านลกู บาศก์ เมตร ช่วยเหลือพ้ืนทีก่ ารเกษตร 75,000 ไร่ และบรรเทาปญั หานำ�้ ทว่ มพน้ื ทจี่ งั หวดั พษิ ณโุ ลก และภาคเหนอื ตอนลา่ ง 9 กมุ ภาพนั ธ์ ภายหลงั การเลอื กตง้ั พ.ต.ท. ทกั ษณิ ชนิ วตั ร ขน้ึ เปน็ นายกรฐั มนตรี ตอ่ จาก นายชวน หลีกภยั 16 กุมภาพันธ์ องค์การทรัพย์สินทางปัญญาแห่งโลก ถวายเหรียญรางวัล สง่ิ ประดษิ ฐ์ดเี ด่นระดับโลก 16 กุมภาพันธ์ บรัสเซลส์ ยูเรก้า: 2000 ถวายเหรียญรางวัลสรรเสริญใน พระอัจฉริยภาพแห่งการใชเ้ ทคโนโลยีอย่างมปี ระสิทธิภาพ 16 กุมภาพันธ์ สหพันธ์สาธารณรัฐยูโกสลาเวีย ถวายถ้วยรางวัลยูโกสลาเวีย ในพระอจั ฉรยิ ภาพด้านการประดษิ ฐ์ DECEMBER 2017- MARCH 2018 035

ใ นหลวงในดวงใจ 2547 2549 25 กุมภาพันธ์ โครงการตั้งถ่ินฐานมนุษย์แห่ง ครองสริ ิราชสมบตั ิครบ 60 ปี สหประชาชาติ กรุงไนโรบี สาธารณรัฐเคนยา ถวาย รางวัลสดุดีพระเกียรติคุณของโครงการตั้งถ่ินฐานแห่ง 26 พฤษภาคม สำ� นกั งานโครงการพฒั นาแหง่ สหประชาชาติ ทลู เกลา้ ฯ สหประชาชาติ ในฐานะที่ทรงบ�ำเพ็ญพระราชกรณียกิจ ถวายรางวลั ความสำ� เรจ็ สงู สดุ ดา้ นการพฒั นามนษุ ย์ จากการทไี่ ดท้ รง ด้วยพระวิริยะอุตสาหะ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของ อทุ ศิ กำ� ลงั พระวรกายและทรงพระวริ ยิ ะอตุ สาหะในการปฏบิ ตั พิ ระราช ประชาชนชาวไทย ทง้ั ในเมอื งและชนบท รวมทง้ั ยงั ทรงมี กรณียกจิ มาตลอดพระชนมช์ พี บทบาทส�ำคัญในการพฒั นาการตงั้ ถิ่นฐานอยา่ งยั่งยืน 8 มถิ นุ ายน-13 มถิ นุ ายน พระราชพิธฉี ลองสริ ิราชสมบตั ิครบ 60 ปี พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช มพี ระราชอาคนั ตกุ ะ 2548 จากประเทศทม่ี สี มเดจ็ พระราชาธบิ ดแี ละสมเดจ็ พระราชนิ ี ตอบรบั คำ� กราบบงั คมทลู เชญิ ของรฐั บาลไทย เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ มารว่ มถวาย 1 กรกฎาคม เรม่ิ ดำ� เนนิ การกอ่ สรา้ ง โครงการอา่ งเกบ็ นำ�้ พระพรพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในวโรกาสน้ี อย่างเป็นทางการ บ้านทุ่งเหียง อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ ต�ำบลด่าน จ�ำนวน 25 ประเทศ โดยมีสมเด็จพระราชาธิบดี และสมเด็จ ทับตะโก อ�ำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี เป็นอ่างเก็บน้�ำ พระราชนิ ี ทเ่ี สดจ็ มาดว้ ยพระองคเ์ อง เปน็ จำ� นวน 13 ประเทศ นบั เปน็ ขนาดเลก็ พรอ้ มระบบสง่ นำ�้ ขนาดทำ� นบดนิ สงู 20 เมตร การชมุ นมุ ของพระประมุขจากประเทศต่างๆ มากทสี่ ุดในโลก ยาว 250 เมตร กวา้ ง 6 เมตร ขนาดความจุ 200,000 19 กันยายน พลเอก สนธิ บุณยรัตกลิน หัวหน้าคณะปฏิรูปการ ลูกบาศก์เมตร เพื่อช่วยเหลือราษฎรต�ำบลด่านทับตะโก ปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข รวม 3 หมู่บ้าน ซึ่งขาดแคลนน้�ำส�ำหรับอุปโภคบริโภค ท�ำรัฐประหาร และทำ� การเกษตร 1 ตลุ าคม โปรดเกลา้ ฯ แตง่ ตง้ั พลเอก สรุ ยทุ ธ์ จลุ านนท์ เปน็ นายก รัฐมนตรี 036 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2552 2550 14 มกราคม นายฟรานซสิ เกอรร์ ี ผอู้ ำ� นวยการ ใหญ่ องคก์ ารทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาโลก ทลู เกลา้ ฯ เฉลมิ พระชนมพรรษา 80 พรรษา ถวายรางวลั ผนู้ ำ� โลกดา้ นทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา ณ พระราชวังไกลกังวล เพ่ือเทิดพระเกียรติ 5 ธนั วาคม รฐั บาล พลเอก สรุ ยทุ ธ์ จลุ านนท์ และประชาชนชาวไทย จดั พระราชพธิ ี ในฐานะท่ีทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่อุทิศ มหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 80 พรรษา เปน็ งานฉลองทป่ี ระกอบดว้ ยรฐั พธิ ี พระองค์ และใชง้ านทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา และ ราชพธิ ี และราษฎรพ์ ธิ ี เนอ่ื งในโอกาสท่ี พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล ทรงมีบทบาทและผลงานด้านทรัพย์สินทาง อดลุ ยเดช ทรงเจรญิ พระชนมายคุ รบ 80 พรรษา ปัญญาอันโดดเด่น และพระองค์ทรงเป็นผู้น�ำ โลกคนแรก ท่ีองค์การทรัพย์สินทางปัญญา 2551 ถวายรางวลั สมเดจ็ พระเจ้าพน่ี างเธอสิ้นพระชนม์ 2553 2 มกราคม สมเด็จพระเจา้ พนี่ างเธอ เจ้าฟ้ากลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธิวาส 24 พฤศจกิ ายน พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ราชนครินทร์ สน้ิ พระชนม์ เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ ทางชลมารค ไปทรงเปดิ ปีน้ีบ้านเมืองวุ่นวายมาก ต้องเปล่ียนนายกรัฐมนตรี ถึง 4 คน เร่ิมจาก หลัง ประตรู ะบายนำ�้ คลองลดั โพธ์ิ ตำ� บลทรงคะนอง เลือกต้ัง พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ หมดหน้าที่ นายสมัคร สุนทรเวช ขึ้นเป็น อำ� เภอพระประแดง จงั หวดั สมทุ รปราการ และ นายกรัฐมนตรี ต้งั แต่ 29 มกราคม พอถึง 9 กนั ยายน ตอ้ งออกจากต�ำแหน่ง ทรงเปิดสะพานภูมิพล 1 ภูมิพล 2 คลอง นายสมชาย วงศ์สวัสด์ิ ข้ึนเป็นนายกรัฐมนตรี ได้ 3 เดือน ก็ถูกแทนท่ีด้วย ลัดโพธ์ิ เดิมมีลักษณะต้ืนเขิน ต่อมาจัดสร้าง นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ในวนั ที่ 17 ธนั วาคม เป็นโครงการตามแนวพระราชด�ำริ เป็นการ บรหิ ารจดั การนำ�้ เพอ่ื แกป้ ญั หานำ�้ ทว่ มกรงุ เทพ โดยยึดหลักการเบี่ยงน้�ำ ภายใต้การดูแลของ กรมชลประทาน กรุงเทพมหานคร และคณะ กรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการ อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ เปน็ สถานทตี่ วั อยา่ ง ของการบรหิ ารจดั การนำ�้ ทต่ี อ้ งการความรเู้ รอ่ื ง เกย่ี วกบั เวลานำ�้ ขนึ้ นำ้� ลง หากบรหิ ารจดั การให้ ถูกต้อง ก็จะสามารถแก้ปัญหานำ้� ทว่ มได้ DECEMBER 2017- MARCH 2018 037

ใ นหลวงในดวงใจ 2554 2555 เฉลมิ พระชนมพรรษา 7 รอบ เสด็จออกสหี บญั ชร 1 มกราคม–31 ธันวาคม ตลอดท้ังปี มีพระราชพิธี รัฐพิธี และราษฎร์พิธี 16 เมษายน สหภาพวิทยาศาสตร์ทางดิน ในพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ ในวันท่ี 5 ธันวาคม นานาชาติ โดยอดีตเลขาธิการสหภาพวิทยา เพอื่ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ในโอกาส ศาสตร์ทางดินนานาชาติ ทูลเกล้าฯ ถวาย ที่มีพระชนมายุครบ 7 รอบ 84 พรรษา รางวลั นกั วทิ ยาศาสตรด์ นิ เพอื่ มนษุ ยธรรม เปน็ 27 มิถุนายน พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ผู้ที่เกี่ยวข้องเข้าเฝ้าฯ พระองค์แรกของโลก ณ โรงพยาบาลศิริราช เพ่ือกราบบังคมทูลถวายรายงานโครงการแก้ไขปัญหา 5 ธนั วาคม พระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา การจราจรโดยรอบโรงพยาบาลศริ ริ าช ซงึ่ เปน็ การดำ� เนนิ การตอ่ เนอ่ื งกบั โครงการ เวลา 10.30 น. เสด็จออก ณ สีหบัญชร ทางคขู่ นานลอยฟา้ ถนนบรมราชชนนี และสะพานพระราม 8 เพอื่ บรรเทาปญั หา พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต การจราจรในบรเิ วณดงั กลา่ ว โดยมพี ระราชกระแสรบั สง่ั ใหห้ นว่ ยงานทเี่ กยี่ วขอ้ ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชด�ำรัส ร่วมกันด�ำเนินงานส�ำรวจ และออกแบบโครงการก่อสร้างต่างๆ ท้ังการต่อเช่ือม อันจบั ใจ เหมอื นทรงส่ังความสดุ ท้ายว่า สะพานพระราม 8 กบั ถนนพรานนก และพทุ ธมณฑลสาย 4 งานขยายสะพาน ความเมตตาปรารถนาดีต่อกันน้ี เป็นปัจจัย อรณุ อมรนิ ทร์ ตลอดจนผวิ การจราจรกลบั รถใตส้ ะพานอรณุ อมรนิ ทร์ และสะพาน อย่างส�ำคัญ ที่จะยังความพร้อมเพรียงให้เกิด ขา้ มคลองบางกอกนอ้ ย ถนนจรญั สนทิ วงศ์ การกอ่ สรา้ งทางลอดใตท้ างสามแยก มขี น้ึ ทงั้ ในหมคู่ ณะและในชาตบิ า้ นเมอื ง และ ไฟฉาย และสะพานขา้ มแยกถนนเลยี บทางรถไฟ เพอ่ื เพมิ่ โครงขา่ ยถนนทเ่ี ชอื่ มโยง ถ้าคนไทยเรา ยังมีคุณธรรมข้อน้ีประจ�ำอยู่ พน้ื ทฝี่ ง่ั ตะวนั ตกและตะวนั ออกของกรงุ เทพฯ และประสทิ ธภิ าพการจราจรบรเิ วณ ในจติ ใจ กม็ คี วามหวงั ไดว้ า่ บา้ นเมอื งไทย ไมว่ า่ แยกอรณุ อมรนิ ทร์ แยกศริ ริ าช แยกพรานนก สามแยกไฟฉาย และทางแยกอน่ื ๆ จะอยใู่ นสถานการณใ์ ดๆ กจ็ ะอยรู่ อดปลอดภยั ท่ีต่อเนือ่ งกัน พร้อมกนั นั้นยงั ช่วยลดจุดตดั และทางแยกสัญญาณไฟจราจร บน และด�ำรงความม่ันคงต่อไปได้ ตลอดรอดฝั่ง ถนนจรญั สนทิ วงศ์ ซงึ่ ชว่ ยใหถ้ นนวงแหวนรชั ดาภเิ ษก ฝง่ั ธนบรุ สี ญั จรไดส้ ะดวกขนึ้ อยา่ งแนน่ อน 5 สงิ หาคม หลงั การเลอื กตง้ั นางสาวยงิ่ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร ดำ� รงตำ� แหนง่ นายกรฐั มนตรี พสกนกิ รเขา้ เฝา้ เตม็ พระลานพระราชวงั ดสุ ติ สี ต่อจาก นายอภิสทิ ธ์ิ เวชชาชีวะ เหลอื งอรา่ ม แลลบิ ไปตลอดถนนราชดำ� เนนิ นอก น้�ำตานองหน้าด้วยความปล้ืมปีติ โดยมิได้ เฉลียวใจว่า ภาพน้จี ะเปน็ ภาพสุดท้าย 038 TIRATHAI JOURNAL

รากไทย 2556 ประทับพระราชวังไกลกังวล เดือนสิงหาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 2559 พรอ้ มดว้ ยสมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรม ราชนิ นี าถ เสดจ็ แปรพระราชฐาน จากทปี่ ระทบั แผน่ ดนิ รำ่� ไห้ ช้นั 16 อาคารเฉลิมพระเกยี รติ โรงพยาบาล ศิริราช ไปประทับ ณ พระต�ำหนักเปี่ยมสุข เดอื นตลุ าคม พระอาการประชวรไมค่ งท่ี ขา่ วอาการพระประชวรทรดุ หนกั ทำ� ให้ วังไกลกังวล อ�ำเภอหัวหิน ประจวบคีรีขันธ์ ราษฎรพากันมาที่โรงพยาบาลศิริราชอย่างล้นหลาม สวดมนต์ถวายพระพร เพื่อเปล่ียนพระอิริยาบถ และพระองค์เสด็จ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัว แปรพระราชฐาน ระหว่างวังไกลกังวลกับ 13 ตุลาคม สำ� นักพระราชวัง ประกาศวา่ โรงพยาบาลศริ ริ าชเปน็ ระยะๆ เพอ่ื ใหค้ ณะแพทย์ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช มหติ ลาธเิ บศรรามาธบิ ดี จกั รี ถวายพระโอสถ และตรวจพระอาการ นฤบดนิ ทร สยามนิ ทราธริ าช บรมนาถบพติ ร เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปประทบั รกั ษา พระอาการประชวร ณ โรงพยาบาลศริ ริ าช ตงั้ แตว่ นั ศกุ รท์ ี่ 3 ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช 2557 2558 ตามทสี่ ำ� นกั พระราชวงั ไดแ้ ถลงใหท้ ราบเปน็ ระยะแลว้ นนั้ แมค้ ณะแพทย์ ได้ถวายการรักษาอย่างใกล้ชิดจนสุดความสามารถ แต่พระอาการประชวร 22 พฤษภาคม คณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ หาคลายไม่ ไดท้ รดุ หนกั ลงตามลำ� ดบั ถงึ วนั พฤหสั บดี ที่ 13 ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ยึดอ�ำนาจ ประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราช 2559 เวลา 15 นาฬกิ า 52 นาที เสดจ็ สวรรคต ณ โรงพยาบาลศิริราช ดว้ ย อาณาจกั รไทย ฉบบั ชวั่ คราว พทุ ธศกั ราช 2557 พระอาการสงบ สริ พิ ระชนมพรรษาปที ่ี 89 ทรงครองราชสมบัติได้ 70 ปี มีสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ท�ำหน้าท่ีแทนสภา ประเทศไทยเปน็ ปกึ แผน่ มนั่ คงทางเศรษฐกจิ รงุ่ เรอื งศลิ ปวฒั นธรรม ตกทอด ผู้แทนราษฎร วุฒิสภา และรัฐสภา พลเอก เป็นมรดกล้�ำค่า ประชาชนชาวไทยร่มเย็นเป็นสุข ล่วงพ้นอันตราย ด้วย ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้รับเลือกให้ด�ำรง พระปรีชาสามารถ และพระมหากรุณาธิคุณ ของพระมหากษัตริยาธิราช ต�ำแหนง่ นายกรัฐมนตรี ผยู้ ่งิ ใหญ่ ตามสจั วาจาท่พี ระองค์ประกาศตอ่ เทพยดาฟา้ ดนิ และพสกนิกร ว่า เราจะครองแผน่ ดินโดยธรรม เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแห่งมหาชนชาวสยาม 2558 ประทบั โรงพยาบาลศิริราช เดือนพฤษภาคมเป็นต้นมา ได้เสด็จกลับมา ประทบั ณ โรงพยาบาลศิริราชอกี ครง้ั ส�ำนัก พระราชวงั ออกแถลงการณอ์ าการพระประชวร บอ่ ยขน้ึ DECEMBER 2017- MARCH 2018 039



ไกโ่ อก... ดอกไม้ปา่ ทฟี่ ากฟา้ โนม้ องคล์ งดมดอม ณ ผนื หญ้าข้างทางริมถนนสรุ นารายณ์ บรเิ วณกิโลเมตรท่ี 391 ซงึ่ ทอดยาวไปยงั อ�ำเภอ โนนไทย เม่ือ 62 ปีท่ีแล้ว ดอกไม้ป่าช่อหน่ึงได้รับโอกาสที่ฟากฟ้าโน้มองค์ลงมาชื่นชม และดมดอม จากวันน้ันถึงวันน้ี กว่าหกสิบปีท่ีมันถูกทอดท้ิงและไม่มีใครให้ความสนใจ จนเกือบจะ สญู พนั ธุ์ไปจากแผ่นดินท่ีราบสงู แห่งแดนอีสานผืนนี้ กระทั่งเม่ือพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จสวรรคตเม่ือ วันท่ี 13 ตุลาคม 2559 และทุกจังหวัดเตรียมจัดกิจกรรมร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ ของพระองค์ท่าน นายวิเชียร จันทรโณทัย ผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา ได้รับ รายงานจากภาพถ่ายเก่าๆ ว่า ดอกไม้ป่าที่ว่าน้ี มีเร่ืองราวเก่ียวข้องกับพระองค์ ท่านและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เม่ือครั้งเสด็จมาเยือนจังหวัด นครราชสีมาคร้ังแรกในปี พ.ศ. 2498 จึงสั่งให้ทุกหน่วยงานในอ�ำเภอโนนไทย ช่วยกัน คน้ หาดอกไมป้ า่ ชนิดนี้อยหู่ ลายวนั จนในทส่ี ุดจึงไปพบทบี่ รเิ วณปา่ หญา้ รกรา้ ง ขา้ งบ้าน ของนายประหยัด ญาติสันเทียะ อายุ 72 ปี เลขท่ี 83 บ้านโนนนาดอน หมู่ที่ 2 ต�ำบลโนนไทย อ�ำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา ชาวบ้านจึงช่วยกันขุดดิน เพอื่ ถอนเอาตน้ ไมป้ า่ ชนดิ นี้ เตรยี มนำ� ไปปลกู อนรุ กั ษไ์ วเ้ ปน็ ตน้ ไมด้ อกประจำ� อำ� เภอตอ่ ไป ดอกไม้ป่าที่ว่านี้ ชาวบ้านแถวอ�ำเภอโนนไทยเรียกว่า “ดอกไก่โอก” มีช่ืออย่าง เป็นทางการว่า “ทองพันดุล” เป็นดอกไม้ป่าท่ีมีรูปร่างคล้ายดอกชบา แต่มีขนาด เล็กกว่ามาก กลีบดอกเป็นสีชมพูอมเหลือง บางต้นเป็นสีส้ม เป็นไม้พุ่มเล็กท่ีขึ้นเอง ตามธรรมชาติตามท่ีโล่งหรือป่าเบญจพรรณ บ่อยคร้ังจะพบขึ้นตามพ้ืนหญ้าเหมือนไม้ ที่เล้ือยไปตามพน้ื ดนิ ออกดอกชว่ งปลายฝนต้นหนาว ตามตะวนั ปริญญาตรี นติ ศิ าสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นักเขยี นอสิ ระ

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง ยอ้ นเวลากลบั ไปเมอ่ื 62 ปที แ่ี ลว้ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทร จนสามารถเดนิ รถตอ่ ไปไดใ้ นทส่ี ดุ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มหาภูมิพลอดุลยเดช และ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรม รัชกาลที่ 9 ได้ทรงสอบถามลุงรวยชาวบ้านท่ีเข้ามาช่วยดัน ราชินีนาถ เสด็จพระราชด�ำเนินเย่ียมราษฎรภาคตะวันออก รถพระทีน่ ั่งถึงสภาพความเป็นอย่ขู องราษฎรในหมบู่ า้ น ลงุ รวย เฉยี งเหนอื ซง่ึ ถา้ ไมน่ บั การเสดจ็ ประพาสตน้ ทโ่ี คราชของรชั กาลที่ 5 กราบบงั คมทลู วา่ ปญั หาใหญข่ องชาวบา้ นคอื ถนน เพราะอยหู่ า่ ง ซ่ึงเป็นการเสด็จฯ ส่วนพระองค์ไม่ให้ราษฎรรู้ แล้วการเสด็จฯ ตลาดหวั หินไมเ่ ทา่ ไหร่ แตต่ ้องเดินแบกผลผลติ ทางการเกษตร ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชครั้งน้ี หรือใสท่ า้ ยรถจกั รยานไปใชเ้ วลาเดินทางไปกลับท้งั วนั นับเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์แรกท่ีเสด็จฯ เยี่ยมภาคอีสาน หลังเสด็จพระราชด�ำเนินกลับไปไม่นานนัก ก็มีต�ำรวจพลร่ม อยา่ งเปน็ ทางการ จ�ำนวนหนึ่ง น�ำรถบูลโดเซอร์ (Bulldozer) พระราชทานมา แตก่ ระนนั้ หากสบื คน้ จากเอกสารขา่ วเกา่ ๆ ดู จะพบวา่ การเสดจ็ ฯ เกลี่ยพ้ืนผิวถนนเพ่ือให้ถนนเรียบ โดยด�ำเนินการอยู่ประมาณ เยย่ี มราษฎรครงั้ แรกของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล 1 เดือน ถนนสายน้ีจึงแล้วเสร็จในสภาพท่ีสมบูรณ์ ประชาชน อดุลยเดชนั้น เร่ิมขึ้นในปี พ.ศ. 2495 เม่ือครั้งพระองค์ท่าน ชาวห้วยมงคลจึงมีถนนใช้เพ่ือการเดินทางและขนผลผลิตออก และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถเสด็จฯ ไป สู่ตลาดหัวหินได้เร็วข้ึน ถนนสายห้วยมงคล อ�ำเภอหัวหิน ประทบั แรม ณ วงั ไกลกงั วล อำ� เภอหวั หนิ จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ จึงเป็นโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริด้านการพัฒนา และใช้โอกาสน้ีเสด็จฯ ส�ำรวจภูมิประเทศอย่างไม่เป็นทางการ ชนบทโครงการแรก อนั เปรยี บเสมอื นประตสู กู่ ารพฒั นาชนบท ขณะเสดจ็ ฯ ผา่ นหมบู่ า้ นหว้ ยมงคล ตำ� บลหนิ เหลก็ ไฟ (ปจั จบุ นั ทวั่ ราชอาณาจกั รในนามของ โครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ เปลยี่ นชอ่ื เปน็ ตำ� บลทบั ใต)้ รถพระทนี่ งั่ ตกหลม่ บรรดาประชาชน อีกหลายพันโครงการในเวลาต่อมา ทหาร ตำ� รวจกวา่ 10 คน ไดเ้ ขา้ มาชว่ ยกนั ดนั รถใหห้ ลดุ จากหลม่ หมอ้ แปลงตน้ เร่อื ง : หม้อแปลงไฟฟา้ ถริ ไทย ขนาด 1000/500/500 kVA 3 Ph 22000 – 300/300 V จ�ำนวน 1 เคร่ือง หมายเลขเครอื่ ง 5612314 จ�ำหนา่ ยและใชง้ านท่ี : บรษิ ทั ฟ้าชยั วิศวกรรม จ�ำกดั โครงการ Solar Rooftop at Homepro เขาใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา 042 TIRATHAI JOURNAL

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง การเสดจ็ เยยี่ มราษฎรอยา่ งไมเ่ ปน็ ทางการปรากฏเปน็ ขา่ วอกี ครงั้ องครักษ์ โดยไม่มีใครได้รู้ล่วงหน้า รถยนต์พระท่ีนั่งได้วนรอบ ในปี พ.ศ. 2497 ขณะเตรียมหมายก�ำหนดการจะออกเย่ียม บริเวณท่ีเกิดอัคคีภัย ทรงไต่ถามทุกข์สุขของผู้ประสบอัคคีภัย ราษฎรภาคต่างๆ อย่างเป็นทางการอยู่น้ัน ได้เกิดไฟไหม้ นายแมน้ อรจนั ทร์ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ราชบรุ ี ซงึ่ กำ� ลงั ดแู ลการ ครง้ั ใหญข่ นึ้ ทต่ี ลาดบา้ นโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี ในวนั ที่ 9 กนั ยายน ช่วยเหลือประชาชนอยู่ ได้เข้าเฝ้ากราบบังคมทูลถวายรายงาน 2497 ราษฎรได้รับความเดือดร้อนจากไฟไหม้ในคร้ังนี้ และอัญเชิญเสด็จไปประทับบนท่ีว่าการอ�ำเภอบ้านโป่งซ่ึงรอด อยา่ งมาก ทางจงั หวดั กรมประชาสงเคราะห์ กรมอนามยั และ จากไฟ พระองคท์ า่ นไดพ้ ระราชทานทรพั ยส์ ว่ นพระองคจ์ ำ� นวน กองอาสากาชาด ได้ระดมความช่วยเหลือผู้เคราะห์ร้าย สร้าง 1 แสนบาท พรอ้ มใหเ้ จา้ หนา้ ทส่ี ถานวี ทิ ยุ อ.ส. นำ� เสอ้ื ผา้ อาหาร เพิงให้อาศัยช่ัวคราว และแจกเส้ือผ้าอาหาร แม้จะพอทุเลา และยารกั ษาโรคไปพระราชทานแกผ่ ปู้ ระสบภยั และเสดจ็ ฯ กลบั ความเดือดร้อนลงได้บ้าง แต่หลายคนก็หมดอาลัยตายอยาก เมือ่ เวลา 15.30 น. กับชีวิตที่หมดสิ้นทุกอย่าง ท้ังทรัพย์สินและท่ีอยู่อาศัย จนไม่อยากมีชวี ติ อยู่ตอ่ แต่ในขณะที่ชาวตลาดบ้านโป่งก�ำลังท้อแท้สิ้นหวังกันอยู่น้ัน ในวนั ท่ี 13 กนั ยายน เวลาประมาณ 10.00 น. พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั รชั กาลท่ี 9 และสมเดจ็ พระบรมราชนิ ี ทรงขบั รถ พระที่นั่งมายังที่เกิดเหตุด้วยพระองค์เอง พร้อมด้วยสมุหราช DECEMBER 2017- MARCH 2018 043

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง ไปยังสาธารณรัฐเวียดนามใต้เป็นประเทศแรกระหว่างวันท่ี 18-21 ธนั วาคม 2502 ต่อมาในวนั ที่ 20-21 กันยายน 2498 ได้เสดจ็ ฯ เย่ยี มราษฎร การเสด็จฯ เย่ียมราษฎรภาคตะวันออกเฉียงเหนืออย่างเป็น จงั หวัดนครปฐมและสพุ รรณบุรี ทางการครงั้ แรกระหวา่ งวนั ที่ 2-20 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2498 นน้ั วนั ท่ี 27-29 กนั ยายน 2498 เสดจ็ ฯ ไปเยย่ี มราษฎรในจงั หวดั จังหวดั แรกที่ทงั้ สองพระองค์เสดจ็ ฯ คอื จงั หวดั นครราชสมี า ชยั นาท สิงห์บุรี อ่างทอง และพระนครศรอี ยุธยา โดยในวนั ที่ 2 พฤศจกิ ายน ทรงรถไฟพระทนี่ งั่ จากสถานจี ติ รลดา วนั ท่ี 18 ตลุ าคม 2498 เสดจ็ ฯ เยย่ี มราษฎรจงั หวดั นครนายก มายงั สถานีนครราชสมี า ระหว่างทางขบวนรถไฟพระทน่ี ั่งหยุด ในวันท่ี 2-20 พฤศจิกายน 2498 เสด็จฯ เยี่ยมราษฎร ตามสถานตี า่ งๆ เพอื่ ใหข้ า้ ราชการและราษฎรไดม้ โี อกาสเฝา้ รบั ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื เสดจ็ เชน่ สถานอี ยธุ ยา บา้ นภาชี สระบรุ ี แกง่ คอย ปากชอ่ ง สีค้ิว และสูงเนิน เม่ือถึงสถานีนครราชสีมา ทั้งสองพระองค์ ไดเ้ สดจ็ ฯ โดยรถยนตพ์ ระทนี่ งั่ ไปทรงวางพวงมาลา ณ อนสุ าวรยี ์ ท้าวสุรนารี ก่อนจะเสด็จฯ ไปทรงเย่ียมและไต่ถามทุกข์สุข ของราษฎรที่มารอรับเสด็จอยู่ที่ศาลากลางจังหวัดนครราชสีมา ในวนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ - 17 มนี าคม 2501 หลงั จากทรงผนวช และลาสิขาบทแลว้ ไดเ้ สดจ็ ฯ เยีย่ มราษฎรในภาคเหนือ และในวนั ที่ 6-27 มนี าคม 2502 เสดจ็ ฯ เยยี่ มราษฎรในภาคใต้ ก่อนจะเสด็จพระราชด�ำเนินเยี่ยมนานาประเทศ โดยเสด็จฯ 044 TIRATHAI JOURNAL

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง รุ่งข้นึ วนั ที่ 3 พฤศจกิ ายน เสด็จฯ เยยี่ มกอง บัญชาการกองทัพภาคท่ี 2 ค่ายสุรนารี กอง โรงเรยี นการบนิ ของกองทพั อากาศ และเสดจ็ ฯ ไปสักการะพระพุทธปฏิมากร ณ อุโบสถวัด สทุ ธจนิ ดา ก่อนจะเสด็จพระราชดำ� เนินต่อไป ยังสถานีทดลองข้าวพิมาย ไทรงาม ที่ว่าการ อ�ำเภอพิมาย ปราสาทหินพิมาย และโรงทอ กระสอบจอหอของจอมพลผนิ ชณุ หะวัณ วนั ท่ี 4 พฤศจิกายน เสดจ็ ฯ จากค่ายสรุ นารี ของกองทพั บกไปยงั คา่ ยสรุ นารายณซ์ ง่ึ เปน็ คา่ ย ตำ� รวจตระเวนชายแดน จากนน้ั จงึ เสดจ็ ฯ โดย รถยนตพ์ ระทนี่ งั่ ตอ่ ไปยงั ทวี่ า่ การอำ� เภอโนนไทย เพอื่ เยย่ี มเยยี นราษฎรทม่ี าเฝา้ รอรบั เสดจ็ กอ่ น จะเสด็จพระราชด�ำเนินต่อไปยังจังหวัดชัยภูมิ DECEMBER 2017- MARCH 2018 045

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง ระหว่างท่ีรถยนต์พระที่นั่งออกจากค่ายสุรนารายณ์มุ่งไปยัง ดูจะทรงพอพระทัยมาก ทรงเด็ดไม้ป่าดอกน้ีมาปักไว้กับ อ�ำเภอโนนไทยนั้น ขณะรถก�ำลังผ่านบริเวณกิโลเมตรที่ 391 ฉลองพระองค์ แม้ในวันรุ่งข้ึนที่เสด็จฯ ไปอ�ำเภอบัวใหญ่ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีรับส่ังให้หยุดรถพระท่ีน่ัง จังหวดั ชัยภูมิ กย็ งั มดี อกไมน้ ้ีตดิ อยทู่ ฉี่ ลองพระองค์ แลว้ เสดจ็ ฯ ลงไปทอดพระเนตรดอกไมป้ า่ ชนดิ หนงึ่ ทขี่ น้ึ อยรู่ มิ ทาง จากความชว่ ยเหลอื ของขา้ ราชการหลายทา่ นในจงั หวดั นครราชสมี า อวดสีชมพูสดใสพลิ้วไหวล้อลมท่ีพัดรินอยู่ริมถนนสุรนารายณ์ เราได้มีโอกาสมาย้อนรอยเร่ืองราวบนดินแดนแห่งดอกไม้ป่า ทง้ั สองพระองคท์ รงชนื่ ชมความงามของไมป้ า่ ดอกน้ี ทรงเพง่ พนิ ศิ ในประวตั ศิ าสตรด์ อกนอี้ กี ครงั้ นบั แตอ่ าจารยส์ เุ กษม องิ คนนิ นั ท์ อยา่ งใกลช้ ดิ และถา่ ยภาพไว้ สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ ี อาจารย์สุเกษม อิงคนินันท์ คุณศกั ดศ์ิ ิริ นธิ ิโชตไิ ชยรัช คณุ ศศฑิ อณร์ สวุ รรณมณี 046 TIRATHAI JOURNAL

ย้ อ น ร อ ย ห ม้ อ แ ป ล ง ผู้อ�ำนวยการส�ำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครราชสมี า ทก่ี รณุ าใหข้ อ้ มลู และภาพถา่ ยเกา่ ๆ จำ� นวนมากแกเ่ ราเพอ่ื นำ� มาเผย แพรใ่ นสารคดชี ดุ นี้ คณุ ศกั ดศ์ิ ริ ิ นธิ โิ ชตไิ ชยรชั ประชาสมั พนั ธจ์ งั หวดั นครราชสมี า คุณศศิฑอณร์ สุวรรณมณี วัฒนธรรมจังหวัดนครราชสีมา คุณจารุวรรณ ข�ำดี วฒั นธรรมอำ� เภอโนนไทย นายดาบตำ� รวจตง๋ึ พง่ึ กง่ิ อดตี นายกเทศมนตรี ตำ� บล โนนไทย และร้อยตรีฐนนท์ธรณ์ กวีกิจรัตนา นายกเทศมนตรี ต�ำบลบัลลังก์ ทกี่ รณุ าพาเราไปยงั บรเิ วณกโิ ลเมตรประวตั ศิ าตรท์ ่ี 391 และพาเราไปดโู ครงการ พัฒนาทุ่งดอกไกโ่ อกของอ�ำเภอโนนไทย ริมถนนสุรนารายณ์ บริเวณกิโลเมตรท่ี 391 ต�ำบลโนนไทย อ�ำเภอโนนไทย จังหวัด นครราชสีมา วันนี้ ไม่มีพุ่มดอกไก่โอกท่ีเคย ข้ึนเองตามธรรมชาติ เช่นเดียวกับท่ีโรงทอ จอหอ กไ็ มม่ เี ครอื่ งจกั รและการทอกระสอบปา่ น หรอื กระสอบพลาสตกิ เชน่ ในอดตี โรงทอวนั นี้ ถูกท้ิงร้าง เหลือเพียงพ่อใหญ่ที่ช่ือ แม้น ถสี งู เนนิ อดตี ผชู้ ว่ ยหวั หนา้ โรงซอ่ มของบรษิ ทั ท่ีเข้ามาซื้อกิจการโรงทอจากบริษัท กระสอบ อิสาณ จ�ำกัด ของจอมพลผิน ชุณหะวัณ เดินแบกเคร่ืองตัดหญ้า คอยตัดหญ้าท่ีขึ้นรก บรเิ วณโรงทออย่างเดียวดายในแตล่ ะวัน รอ้ ยตรีฐนนทธ์ รณ์ กวีกิจรตั นา คณุ จารุวรรณ ข�ำดี และนายดาบตำ� รวจต๋ึง พึง่ ก่งิ พ่อใหญแ่ มน้ ถีสงู เนิน DECEMBER 2017- MARCH 2018 047