รวมเล่มใบงานการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า

- การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า ท-ป-น - - จดุ ประสงค์รายวิชา .เขา้ ใจหลกั การควบคมุ มอเตอร์ไฟฟ้าตามมาตรฐานตา่ ง ๆ .เลือกวสั ดุอุปกรณท์ ีใชใ้ นการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า .มีทกั ษะเกียวกบั การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า .มีเจตคตแิ ละกิจนิสัยทีดีในการปฏิบตั ิงาน มีความละเอยี ด รอบคอบ ปลอดภยั เป็นระเบียบ สะอาด ตรงต่อเวลา มีความซือสัตยแ์ ละมีความรับผดิ ชอบ สมรรถนะรายวชิ า .แสดงความรู้เกียวกบั สญั ลกั ษณ์โครงสร้างและหลกั การทาํ งานของการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า .เลือกขนาดของสาย อปุ กรณ์ป้องกนั คอนแทกเตอร์ในการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า 3. ตอ่ วงจรควบคมุ มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง กระแสสลบั 1 เฟส และ เฟส คาํ อธบิ ายรายวิชา ศึกษาและปฏิบตั ิเกียวกบั งานควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า สัญลกั ษณ์ตามมาตรฐาน IECDIN ANSI การ ออกแบบวงจรควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้าตามมาตรฐาน IEC, DIN และ ANSI การเลือกขนาดของสาย อุปกรณ์ ป้องกนั คอนแทกเตอร์ หลกั การเริมเดินและควบคุมความเร็วมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง มอเตอร์ไฟฟ้า กระแสสลบั เฟส และ เฟส งานเขียนแบบวงจรควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้าตามมาตรฐาน IEC DIN ANSI งาน ต่อวงจรเริมเดนิ และงานตอ่ วงจรควบคุมการเริมเดิน การกลบั ทางหมุน มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง งานต่อ วงจรควบคมุ การเริมเดนิ การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั เฟส การตอ่ วงจรควบคมุ สตาร์ท มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั เฟส แบบ Direct start งานต่อวงจรควบคมุ กลบั ทางหมุน มอเตอร์ไฟฟ้า กระแสสลบั เฟส แบบ Jogging Plugging และ After stop งานการตอ่ วงจรควบคมุ สตาร์ทมอเตอร์ไฟฟ้า กระแสสลบั เฟส แบบ Star - Delta แบบเรียงลาํ ดบั

1 ใบงานที1่ การตรวจสอบอปุ กรณ์ท่ใี ช้ในการควบคุมเคร่ืองกลไฟฟ้า แมกเนติกคอนแทคเตอร์ (Magnetic Contactor) เป็นอปุ กรณ์ควบคมุ การตดั และตอ่ วงจรไฟฟ้าเหมือนกบั สวทิ ชท์ วั่ ๆ ไป แต่การทางานจะ อาศยั แรงดดู ของอานาจแมเ่ หล็กไฟฟ้า โดยทวั่ ไปแมกเนติกคอนแทคเตอร์มอี ยู่ 2 สภาวะ คอื สภาวะปกติ ( Normal position ) และสภาวะทางาน ( work position ) ซ่ึงจะตอ้ งทาการ ตรวจสอบการทางานว่าอยใู่ นสภาพปกติหรือไม่ โดยทาการทดสอบหนา้ สัมผสั ชนิดต่าง ๆ โครงสร้างของแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ จดุ ต่อแหล่งจา่ ยและภาระทางไฟฟ้า 11 12 13 21 22 23 คอนแทกอยูก่ ับที่ คอนแทกเคลือ่ นท่ี สปรงิ ดนั หนา้ คอนแทก ฉนวนคอนแทคเคลื่อนท่ี ขดลวด ชดุ สนามแมเ่ หล็กอยกู่ บั ที่ จดุ ตอ่ ขดลวด ขดลวดหน่วงสนามแม่เหลก็ แกนเหลก็ เคล่อื นที่ สัญลักษณ์ของแมกเนติกคอนแทคเตอร์ A5 A7 B5 B7 C1 11 12 13 A6 A8 B6 B8 C2 21 22 23

2 วิธีการตรวจสอบ 1. ใชม้ ลั ตมิ เิ ตอร์ต้งั ยา่ นการวดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้า 2. วดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้าของคอยล์ (Coil) ข้วั C1 – C2 มคี า่ …500 โอหม์ () 3. วดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้าเมนคอนแทคของแมกเนติกคอนแทคเตอร์ สภาวะปกติ ข้วั 11 – 21 มคี ่า…..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกตเิ ปิ ด.. ข้วั 12 – 22 มคี ่า…..…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปกติเปิ ด.. ข้วั 13 – 23 มคี ่า…..…...โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติเปิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั 11 – 21 มีคา่ ………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. ข้วั 12 – 22 มีค่า………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปิ ด.. ข้วั 13 – 23 มคี ่า………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปิ ด.. 4. วดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้าคอนแทคช่วยของแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ สภาวะปกติ ข้วั A5 – A6 มคี า่ …..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปกตเิ ปิ ด.. ข้วั B5 – B6 มีค่า……0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกตปิ ิ ด.. ข้วั A7 – A8 มคี า่ …..…...โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกตเิ ปิ ด.. ข้วั B7 – B8 มีค่า……0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปกตปิ ิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั A5 – A6 มคี า่ ……0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปิ ด.. ข้วั B5 – B6 มีคา่ …..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …เปิ ด.. ข้วั A7 – A8 มีค่า……0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. ข้วั B7 – B8 มคี ่า…..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …เปิ ด.. หมายเหตุ แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ฮิตาซิ รุ่น H20

3 โอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload relay) เป็นอปุ กรณป์ ้องกนั กระแสเกินของมอเตอร์ ทอี่ อกแบบไวเ้ พอ่ื ตดั วงจรของมอเตอร์ เม่อื กระแสไฟฟ้าไหลผ่านเกินกว่าอตั รากาหนด ซ่ึงถอื ไดว้ ่าเป็นอุปกรณท์ ี่ป้องกนั มอเตอร์ไม่ให้เกิด ความเสียหาย มอี ยู่ 2 แบบ คือ แบบไม่มรี ีเซท (Non reset) และแบบท่มี ีรีเซท (reset) ดงั น้นั จะตอ้ งรู้วา่ อุปกรณ์ชนิดน้ียงั ทางานปกติอยหู่ รือไม่ โครงสร้างโอเวอร์โหลดรีเลย์ 3 หลกั ต่อสาย 1 35 1 ป่ มุ รีเซท 2 ป่ มุ ปรับต้งั กระแส 4 ลวดความร้อน 2 46 5 ไบเมตอล 6 คานส่ง สัญลกั ษณ์โอเวอร์โหลดรีเลย์ โอเวอรโ์ หลดรีเลยแ์ บบไม่มีรีเซท โอเวอรโ์ หลดรีเลยแ์ บบมีรเี ซท

4 วธิ กี ารตรวจสอบ 1. ใชม้ ลั ตมิ เิ ตอร์ต้งั ยา่ นการวดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้า 2. วดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้าของเมนไลน์ สภาวะปกติ ข้วั 1 – 2 มีคา่ ………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มีคา่ ………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติปิ ด.. ข้วั 5 – 6 มีคา่ ………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปกตปิ ิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั 1 – 2 มคี ่า………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มีคา่ ………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. ข้วั 5 – 6 มีค่า………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปิ ด.. 3. วดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้าของคอนโทรนคอนแทค สภาวะปกติ ข้วั 95 – 96 มคี า่ ……0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติปิ ด.. ข้วั 97 – 98 มคี ่า….…...โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติเปิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั 95 – 96 มคี า่ ……..…...โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …เปิ ด.. ข้วั 97 – 98 มีค่า………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. หมายเหตุ โอเวอร์โหลดโตกามิ สวทิ ช์ป่ มุ กด (Push button switch) สวิทช์ป่ ุมกดจะเป็นตวั ควบคมุ การทางานให้ เริ่มเดิน หยดุ เดิน กลบั ทางหมุน ซ่ึงจะมี ความสาคญั ในการตดั ตอ่ วงจรเพอ่ื ให้การควบคุมเป็นไปตามที่ตอ้ งการโดยทวั่ ไปสวทิ ช์จะมคี อน แทคปกตปิ ิ ดและปกติเปิ ดอยา่ งละหน่ึงคอนแทคในตวั เดียวกนั

โครงสร้างสวิทช์ป่ มุ กด 5 ป่ มุ กด คอนแทคเคลือ่ นที่ โครง คอนแทคอยกู่ บั ที่ สัญลกั ษณ์สวทิ ช์ป่ มุ กด สปริง 13 24 วิธกี ารตรวจสอบ 1. ใชม้ ลั ตมิ เิ ตอร์ต้งั ยา่ นการวดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้า 2. วดั คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้าของหนา้ สมั ผสั สภาวะปกติ ข้วั 1 – 2 มคี า่ ………0.…..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปกติปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มคี า่ ……..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกตเิ ปิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั 1 – 2 มีคา่ ……..…...โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …เปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มีคา่ ………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. สวทิ ช์บิดเลอื กตาแหน่ง (Selector switch) อปุ กรณท์ ใ่ี ช้ในการควบคุม การเร่ิมเดิน หยดุ เดิน กลบั ทางหมนุ ซ่ึงคลา้ ยกบั สวทิ ชป์ ่ ุมกด จะแตกต่างตรงท่ีใชว้ ธิ ีการบิดเลือกตาแหน่งจะเป็นแบบคา้ ง ถา้ ตอ้ งการเปล่ยี นตาแหน่งก็บดิ กลบั มา

โครงสร้างสวิทช์บิดเลอื กตาแหน่ง 6 จุดตอ่ หนา้ สมั ผสั โครง กา้ นบิดเลอื ก สัญลกั ษณ์สวทิ ช์บดิ เลือกตาแหน่ง 13 24 วธิ กี ารตรวจสอบ 1. ใชม้ ลั ติมเิ ตอร์ต้งั ยา่ นการวดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้า 2. วดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้าของหนา้ สัมผสั สภาวะปกติ ข้วั 1 – 2 มีค่า………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกติปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มีคา่ ……..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …ปกตเิ ปิ ด.. สภาวะทางาน ข้วั 1 – 2 มีคา่ ……..…...โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั …เปิ ด.. ข้วั 3 – 4 มคี ่า………0.…..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั …ปิ ด.. ประโยชนข์ องการตรวจสอบอปุ กรณ์การควบคมุ และอปุ กรณก์ ารป้องกนั 1. ทราบถงึ หลกั การการทางานของอปุ กรณแ์ ตล่ ะชนิด 2. จะไดท้ ราบวา่ อปุ กรณ์ตวั น้นั ยงั ใช้งานไดอ้ ยหู่ รือไม่ 3. รู้ว่าอปุ กรณ์แตล่ ะชนิดมกี ารต่อใชง้ านอยา่ งไร 4. เพือ่ ทีก่ ารทางานจะไดม้ ีประสิทธิภาพ

7 ลาดบั ข้นั ปฏบิ ตั งิ าน 1. ข้นั กาหนดปัญหา 1.1 วธิ ีการตรวจสอบว่าอุปกรณย์ งั ดีอยหู่ รือไมจ่ ะใชอ้ ะไรตรวจสอบ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.2 เราจะตรวจสอบอะไรบา้ ง ตอบ……………………………………………………………………………… 2. ข้นั วางแผน แมกเนติกคอนแทคเตอร์ ย่หี ้อ................................. กาหนดข้วั เมนคอนแทคของแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ สภาวะปกติ ข้วั …………..มคี า่ …………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั …………..มีคา่ …………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี า่ …………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. สภาวะทางาน ( work position ) ข้วั …………..มีค่า…………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี า่ …………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั …………..มคี ่า…………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. กาหนดข้วั คอนแทคช่วยของแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ สภาวะปกติ ข้วั …………..มีค่า…………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั …………..มคี า่ …………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี ่า…………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี ่า…………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. สภาวะทางาน ข้วั …………..มคี า่ …………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี า่ …………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มีค่า…………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั …………..มคี า่ …………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ขดลวด (Coil) มี คา่ ..........................โอหม์ หมายเลข ข้วั ..................................

8 จงเติมข้วั ต่างๆ โอเวอร์โหลดรีเลย์ ยห่ี ้อ..................................... กาหนดข้วั ของเมนไลน์ สภาวะปกติ ข้วั ……….มีค่า……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มีค่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มคี า่ ……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. สภาวะทางาน ข้วั ……….มีค่า……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั ……….มคี ่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มคี ่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. กาหนดข้วั ของคอนโทรลคอนแทค สภาวะปกติ ข้วั ……….มคี ่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั ……….มีค่า……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. สภาวะทางาน ข้วั ……….มคี า่ ……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มีค่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. จงเตมิ ข้วั ต่างๆ

9 สวิทช์ป่ มุ กด กาหนดข้วั ของหนา้ สัมผสั สภาวะปกติ ข้วั ……….มคี า่ ……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มีคา่ ……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. สภาวะทางาน ข้วั ……….มคี า่ ……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มคี ่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. จงเติมข้วั ต่างๆ สวทิ ช์บดิ เลอื กตาแหน่ง กาหนดข้วั ของหนา้ สมั ผสั สภาวะปกติ ข้วั ……….มคี า่ ……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สมั ผสั ………….. ข้วั ……….มคี ่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. สภาวะทางาน ข้วั ……….มีคา่ ……………..โอห์ม () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. ข้วั ……….มีค่า……………..โอหม์ () ลกั ษณะหนา้ สัมผสั ………….. จงเติมข้วั ต่างๆ

10 3. ข้นั ปฏบิ ตั ิ ตรวจสอบข้วั อุปกรณ์การควบคุมและอปุ กรณ์ป้องกนั ดว้ ยมลั ติมิเตอร์ตามทก่ี าหนดไว้ 4. ข้นั ประเมนิ ผล 4.1 ทาการเปลี่ยนอปุ กรณก์ ารควบคุมและอปุ กรณป์ ้องกนั ทเ่ี สียเพอื่ ทาการตรวจเช็คข้วั อปุ กรณใ์ หม่อกี คร้งั 4.2 สรุปผลการปฏบิ ตั ิงาน (ความแตกต่างระหวา่ งอปุ กรณท์ ีด่ ีและเสีย) …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 5. ข้นั หลงั การปฏิบตั ิงาน 5.1 เกบ็ เคร่ืองมอื อุปกรณ์และวสั ดุที่ใชใ้ นการปฏบิ ตั ิงานไวใ้ นทีเ่ กบ็ รักษา 5.2 ทาความสะอาดบริเวณที่ปฏิบตั งิ านใหส้ ะอาดเรียนร้อย 5.3 ส่งใบงานการปฏบิ ตั งิ านให้ครูตรวจ

11 แบบประเมนิ ผลภาคปฏิบัติ ช่ือ-สกุล ......………………………………………….กลุม่ …………….……เลขที.่ .............. รายการประเมิน รายละเอยี ดการพิจารณา คะแนน คะแนน หมาย เต็ม ทไ่ี ด้ เหตุ ข้นั ก่อนการปฏบิ ัติงาน (10) 1. ตรงต่อเวลา มาทนั เช็คชื่อ 4 2. การแตง่ กาย ถูกตอ้ งตามระเบียบ 2 3. เคร่ืองมือประจาตวั คมี ไขควง คทั เตอร์ 4 มลั ตมิ ิเตอร์ หรืออน่ื ๆ ที่ ครูกาหนด ข้นั ปฏิบตั งิ าน (70) 4. ตอบคาถาม ถูกตอ้ ง 10 5. กาหนดข้วั อปุ กรณ์ ถูกตอ้ ง 30 6. ตรวจสอบข้วั อปุ กรณ์ ถูกตอ้ ง 30 ข้นั ประเมนิ ผล ถกู ตอ้ ง (10) 12. สรุปผลการปฏบิ ตั ิงาน 10 ข้นั หลงั การปฏิบัตงิ าน เรียบร้อย (10) 13. จดั เกบ็ เครื่องมือ อปุ กรณแ์ ละ เรียบร้อย 5 วสั ดหุ ลงั ปฏบิ ตั ิงาน 5 14. ทาความสะอาดบริเวณที่ ปฏบิ ตั งิ าน 100 รวม

12 ใบงานที 2 การต่อวงจรเริมเดนิ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ด้วยแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์และควบคุมด้วยสวทิ ช์ป่ ุมกด เนือหาสาระ อุปกรณก์ ารควบคุมทีเป็นทีนิยมมากในปัจจุบนั มอี ยหู่ ลากหลายแต่ทีพบมากทีสุดคือ สวทิ ชป์ ่ ุมกด ซึงมลี กั ษณะพิเศษเฉพาะตวั และสามารถทีจะแยกสวิทชแ์ ต่ละตวั ออกเป็นเฉพาะ สวิทชเ์ ริมเดินหรือสวทิ ชห์ ยดุ เดินไดซ้ ึงจะมปี ระโยชน์อยา่ งมากในการควบคุมทีตอ้ งการทีจะใหม้ ี การควบคุมหลายสถานีหรือหลายจุด เพือความสะดวกจะสามารถเริมเดินและหยดุ เดินจุดใดกไ็ ด้ ตามแต่วงจรควบคุมทีมกี ารออกแบบ แต่จะตอ้ งนาํ มาใชร้ ่วมกบั แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์เพราะมี หนา้ สมั ผสั ทงั ปกติปิ ดและหนา้ สมั ผสั ปกติเปิ ดจึงทาํ ใหก้ ารควบคุมสามารถทาํ ไดห้ ลายวธิ ีและจะมี ประสิทธิภาพมากทีสุด โดยทวั ไปสวิทชป์ ่ ุมกดจะสามารถออกแบบใหม้ ีการควบคุมในระยะสนั ๆ และทาํ งานต่อเนืองเป็นเวลานานๆ ได้ ขึนอยกู่ บั การนาํ หนา้ สมั ผสั ของแมกเนติกคอนแทคเตอร์มา ใช้ L1 N PE L1 F2 F1 F3 K1 S1 F3 S2 K1 M1  K1 H1 H2  11 N1 2 3 (ข) วงจรควบคุม (ก) วงจรกาํ ลงั รูปที 2.1 แสดงการเริมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยสวทิ ชป์ ่ ุมกดระยะสนั ๆ

13 L1 N PE L1 F1 F2 K1 F3 F3 S1 S2 K1 K1 M1  K1 H1 H2  N 23 4 11 1 (ค) วงจรกาํ ลงั (ง) วงจรควบคุม รูปที 2.2 แสดงการเริมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ และควบคุมดว้ ยสวทิ ชป์ ่ ุมกดระยะเวลานานๆ จากรูปที 2.1 และ 2.2 จะสงั เกตเห็นไดว้ ่าไมว่ า่ จะเป็นการควบคุมในระยะสนั ๆ หรือระยะ นานๆ วงจรกาํ ลงั จะเหมือนกนั แต่ทีเปลยี นไปคือวงจรควบคุมจะเพิมหนา้ สมั ผสั ชนิดปกติเปิ ดของ แมกเนติกคอนแทคเตอร์มาใชเ้ พือทาํ ใหก้ ารทาํ งานต่อเนืองและสวทิ ชป์ ่ ุมกดยงั สามารถแยกออกจาก กนั โดยเป็นสวทิ ชเ์ ริมเดิน (S1) และสวทิ ชห์ ยดุ เดิน (S2) ได้ โดยไม่จาํ เป็นจะตอ้ งใชต้ วั เดียวกนั จึง เกิดความสะดวกในการออแบบวงจรควบคุมมากยงิ ขนึ

14 ลาํ ดบั ขันการปฏบิ ัตงิ าน 1. ขนั กาํ หนดปัญหา 1.1 การควบคุมการเริมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส โดยสวทิ ชป์ ่ ุมกดระยะเวลาสนั ๆ จะตอ้ งทาํ เช่นใด ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.2 การควบคุมการเริมเดินระยะเวลาสนั ๆ ทาํ ใหเ้ กิดความลาํ บากและเสียเวลากบั ผคู้ วบคุม หรือไม่ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.3 วิธีการแกป้ ัญหาเพอื ใหก้ ารเริมเดินในระยะเวลานานๆ ไดอ้ ยา่ งไร ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.4 เงือนไขในการเริมเดนิ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์และ ควบคุมดว้ ยสวทิ ชป์ ่ ุมกด ใหม้ ีการทาํ งานดงั นี (งานทีมอบหมาย) 1. บิดเลอื กสวิทชเ์ ลือกยา่ น S0 ไปยงั ตาํ แหน่งทาํ งานหลอด H3 สว่าง วงจรพร้อมทีจะทาํ งาน 2. กดสวทิ ช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งาน มอเตอร์เริมเดิน 3. ปลอ่ ย S2 แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ K1 ยงั คงทาํ งานตลอดเวลามอเตอร์หมนุ 4. กดสวทิ ช์ S1 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 หยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมนุ หลอด H3 สวา่ ง 5. บิดเลอื กสวทิ ชเ์ ลอื กยา่ น S0 ไปยงั ตาํ แหน่งหยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุนหลอด H3 ดบั 6. โอเวอร์โหลดรีเลย์ ตดั การทาํ งานวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งาน 7. ฟิ วส์ควบคุมขาดวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุน 8. เมอื แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานหลอด H1 สว่าง 9. เมือโอเวอร์โหลดรีเลยต์ ดั การทาํ งานหลอด H2 สว่าง 10. เมือแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานมอเตอร์หมุนหลอด H3 ดบั

15 2. ขนั วางแผนปฏบิ ตั ิการ 2.1 ออกแบบวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมการเริมเดนิ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมก เนติกคอนแทคเตอร์และควบคุมดว้ ยสวิทชป์ ่ ุมกด 2.2 กาํ หนดรายการอปุ กรณ์ทีไดท้ าํ การออกแบบวงจรในขอ้ ที 2.1 ใหส้ มบูรณ์ ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………..

16 3. ขนั ปฏิบตั ิการ 3.1 ออกแบบวงจรประกอบการติดตงั (Constructional Wiring diagram) 135 1 F1 F2 2 246 A1 A2 13 1 3 5 43 2212 2 K1 6 3312 14 3 44 1 96F3397 5 95 98 246 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 3.2 ต่อวงจรตามทีไดอ้ อกแบบการติดตงั ตามขอ้ ที 3.1 …………………………………………………………………………………………

6 H1 H2 H3 12 12 12 S0 S1 S2 31 24 31 24 31 24 …………

17 4. ขนั ติดตามผล 4.1 การทดสอบการเริมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนตกิ คอนแทคเตอร์และ ควบคุมดว้ ยสวทิ ชป์ ่ ุมกด 4.2 ทาํ การปรับเปลยี นแกไ้ ขวงจรเริมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนตกิ คอน แทคเตอร์และควบคุมดว้ ยสวิทชป์ ่ ุมกด 4.3 สรุปผลการปฏบิ ตั ิงาน (สิงทีไดจ้ ากการปฏิบตั ิงาน ปัญหาและอปุ สรรคในการปฏิบตั ิงาน) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. 5. ขนั หลงั ปฏิบตั ิงาน 5.1 เก็บเครืองมอื อปุ กรณ์และวสั ดุทีใชใ้ นการปฏิบตั ิงานไวใ้ นทีเกบ็ รักษา 5.2 ทาํ ความสะอาดบริเวณทีปฏิบตั ิงานใหส้ ะอาดเรียบร้อย 5.3 ส่งใบงานการปฏิบตั ิงานใหค้ รูตรวจ

18 แบบประเมนิ ผลภาคปฏบิ ตั ิ ชือ-สกลุ ...............................................................กลมุ่ .............................เลขที................ รายการประเมิน รายละเอียดการ คะแนน คะแนน หมาย พจิ ารณา เตม็ ทีได้ เหตุ ขันก่อนการปฏบิ ัตงิ าน มาทนั เชค็ ชือ (10) 1. ตรงต่อเวลา ถกู ตอ้ งตามระเบียบ 4 2. การแต่งกาย คีม ไขควง คทั เตอร์ 2 3. เครืองมอื ประจาํ ตวั 4 มลั ติมิเตอร์ หรืออนื ๆ ที ครูกาํ หนด ขันปฏิบัติงาน (85) 5 4. ตอบคาํ ถาม ถกู ตอ้ ง 20 20 5. ออกแบบวงจรควบคุมและกาํ ลงั ถกู ตอ้ งตามเงือนไข 6. ออกแบบวงจรประกอบการ ถกู ตอ้ ง ติดตงั 7. ต่อวงจร ถกู ตอ้ ง 30 8. กาํ หนดรายการอปุ กรณ์ ถกู ตอ้ ง 5 9. สรุปผลการทดลอง ครบถว้ น 5 ขันหลังการปฏบิ ัติงาน เรียบร้อย (5) 10. จดั เก็บเครืองมือ อปุ กรณ์ เรียบร้อย 2 11. ทาํ ความสะอาดบริเวณที 3 ปฏิบตั ิงาน รวม 100

19 ใบงานท่ี 3 การต่อวงจรกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ด้วยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ เนือ้ หาสาระ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส เป็นมอเตอร์ที่สามารถกลบั ทางหมุนได้ ซ่ึงโครงสร้าง ภายในของมอเตอร์จะมีขดลวดอยู่ 2 ชุด ชุดที่หน่ึงเรียกวา่ ขอรันและชุดที่สองเรียกวา่ ขดสตาร์ท สาํ หรับการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ทาํ ไดโ้ ดยการกลบั ทิศทางการไหลของ กระแสไฟฟ้ าขดรันหรือขดสตาร์ทเพยี งชุดใดชุดหน่ึง LN LN ∼U1 Z1 ∼U1 Z1 R C.S S R C.S S U2 Z2 U2 Z2 (ก) การต่อมอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา (ข) การต่อมอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา รูปท่ี 3.1 แสดงการต่อมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส เพ่อื เปลี่ยนทิศทางการหมุน อุปกรณ์ท่ีจะนาํ มากลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั โดยใชอ้ ุปกรณ์ที่ช่ือ D.P.D.T สามารถสลบั เพอื่ เปล่ียนทิศทางกระแสไฟฟ้ าได้ ซ่ึงจะตอ้ งทาํ การเปล่ียนทิศทางการหมุนมอเตอร์ ดว้ ยตวั เองซ่ึงอาจเกิดประกายไฟข้ึนไดใ้ นเวลาท่ีทาํ การปรับเปล่ียนทิศทางของสวทิ ช์ อาจเกิด อนั ตรายไดถ้ า้ มอเตอร์ยงั ไมห่ ยดุ หมุนแลว้ ทาํ การสลบั สวิทชเ์ พ่อื ทาํ การเปลี่ยนทิศทางการหมุนของ มอเตอร์

20 LN กา้ นโยกเพอ่ื เปล่ียนทิศ หมุนทวนเขม็ นาฬิกา ทางการไหลกระแสไฟฟ้ า หมุนตามเขม็ นาฬิกา ∼U1 Z1 R C.S S U2 Z2 รูปท่ี 3.2 แสดงการกลบั ทิศทางการหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส โดยใช้ D.P.D.T จากรูปท่ี 3.2 เราจะตอ้ งทาํ การปรับสวทิ ชเ์ พือ่ ทาํ การเปล่ียนทิศทางการหมุนมอเตอร์ทาํ ให้ เกิดความยงุ่ ยากสาํ หรับการติดต้งั สวิทชแ์ ละหนา้ สมั ผสั ของสวทิ ชอ์ าจเกิดความเสียหายหรือเส่ียม สภาพไว ซ่ึงจะส่งผลทาํ ใหก้ ารกลบั ทางหมุนแบบน้ีอาจเกิดอนั ตรายข้ึนได้ จึงมีการปรับเปล่ียนมา ใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์มาเป็นตวั ส่งใหก้ ลบั ทางหมุนของมอเตอร์ ซ่ึงจะมีความปลอดภยั และ สะดวกในการปฏิบตั ิงานเพราะถา้ ใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์จะแบ่งวงจรออกเป็นสองส่วนคือ วงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุม เมื่อเวลาผปู้ ฏิบตั ิงานตอ้ งการกลบั ทางหมุนมอเตอร์กส็ ามารถทาํ การ ปรับเปล่ียนไดท้ ่ีสวิทชป์ ่ ุมกดซ่ึงจะทาํ ใหเ้ กิดความปลอดภยั สาํ หรับผปู้ ฏิบตั ิงาน

21 (ก) วงจรกาํ ลงั L1 N PE K1 ทาํ งาน มอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา F1 K2 ทาํ งาน มอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา K1 K2 (ข) วงจรควบคุม L1 F2 F3 K2 K1 K2 S1 S2 K1 S3 K2 K1 K1 K2 H1 H2 H3 N1 2 3 4 5 67 รูปที่ 3.3 แสดงวงจรกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส โดยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์

22 ลาํ ดับข้ันการปฏิบตั ิงาน 1. ข้นั กาํ หนดปัญหา 1.1 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส โดยใชส้ วทิ ช์ D.P.D.T เกิดอะไรข้นึ ท่ี สวทิ ชบ์ า้ ง ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.2 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส โดยใชส้ วทิ ช์ D.P.D.T จะมีอนั ตราย หรือไม่ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.3 วธิ ีการแกป้ ัญหาเพอื่ ที่จะทาํ ใหเ้ กิดความปลอดภยั กบั ผปู้ ฏิบตั ิงานทาํ อยา่ งไร ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.4 เงื่อนไขการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ ใหม้ ีการทาํ งานดงั น้ี (งานท่ีมอบหมาย) 1. กดสวทิ ช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานมอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา เม่ือ ปล่อยสวทิ ช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานตลอดเวลามอเตอร์เริ่มเดิน 2. ถา้ ตอ้ งการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ทุกคร้ังจะตอ้ งกดสวทิ ช์ S1 เสมอ 3. กดสวทิ ช์ S3 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ทาํ งานมอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา เม่ือ ปล่อยสวทิ ช์ S3 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ทาํ งานตลอดเวลามอเตอร์เร่ิมเดิน 4. โอเวอร์โหลดรีเลย์ ตดั การทาํ งานวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุน 5. ฟิ วส์ควบคุมขาดวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุน 6. เม่ือแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานหลอด H1 สวา่ ง 7. เมื่อโอเวอร์โหลดรีเลยต์ ดั การทาํ งานหลอด H3 สวา่ ง 8. เมื่อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ทาํ งานหลอด H2 สวา่ ง 9. กดสวทิ ช์ S1 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 และ K2 หยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุน 10. เมื่อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งาน กดสวทิ ช์ S3 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ไม่ สามารถทาํ งานได้ 11. เมื่อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ทาํ งาน กดสวทิ ช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ สามารถทาํ งานไดท้ าํ งาน

23 2. ข้นั วางแผนปฏิบตั ิการ 2.1 ออกแบบวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมการเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ย แมกเนติกคอนแทคเตอร์และควบคุมดว้ ยสวทิ ชป์ ่ ุมกด 2.2 กาํ หนดรายการอุปกรณ์ท่ีไดท้ าํ การออกแบบวงจรในขอ้ ท่ี 2.1 ใหส้ มบูรณ์ ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………..

24 3. ข้นั ปฏิบตั ิการ 3.1 ออกแบบวงจรประกอบการติดต้งั (Constructional Wiring diagram) 135 1 F1 F2 2 246 A1 A2 A1 A2 13 1 3 5 43 13 1 3 5 43 2221 2 K1 6 3312 2212 2 K2 3321 14 4 44 14 4 6 44 1 96F3397 5 95 98 24 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 3.2 ต่อวงจรตามท่ีไดอ้ อกแบบการติดต้งั ตามขอ้ ที่ 3.1 …………………………………………………………………………………………

4 H1 H2 H3 12 12 12 S1 S2 S3 13 24 31 24 13 24 …………

25 4. ข้นั ติดตามผล 4.1 การทดสอบการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมกเนติกคอนแทค เตอร์ 4.2 ทาํ การปรับเปลี่ยนแกไ้ ขวงจรการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 1 เฟส ดว้ ยแมก เนติกคอนแทคเตอร์ 4.3 สรุปผลการปฏิบตั ิงาน (สิ่งท่ีไดจ้ ากการปฏิบตั ิงาน ปัญหาและอปุ สรรคในการปฏิบตั ิงาน) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. 5. ข้นั หลงั ปฏิบตั ิงาน 5.1 เกบ็ เคร่ืองมือ อุปกรณ์และวสั ดุท่ีใชใ้ นการปฏิบตั ิงานไวใ้ นที่เกบ็ รักษา 5.2 ทาํ ความสะอาดบริเวณที่ปฏิบตั ิงานใหส้ ะอาดเรียบร้อย 5.3 ส่งใบงานการปฏิบตั ิงานใหค้ รูตรวจ

2625 แบบประเมินผลภาคปฏบิ ตั ิ ชื่อ-สกลุ ...............................................................กลุ่ม.............................เลขที่................ รายการประเมิน รายละเอียดการ คะแนน คะแนน หมาย พจิ ารณา เตม็ ที่ได้ เหตุ ขัน้ ก่อนการปฏบิ ัตงิ าน (10) 1. ตรงต่อเวลา มาทนั เช็คช่ือ 4 2. การแต่งกาย ถกู ตอ้ งตามระเบียบ 2 3. เครื่องมือประจาํ ตวั คีม ไขควง คทั เตอร์ 4 มลั ติมิเตอร์ หรืออื่นๆ ท่ี ครูกาํ หนด ขัน้ ปฏบิ ัตงิ าน (85) 4. ตอบคาํ ถาม ถูกตอ้ ง 5 5. ออกแบบวงจรควบคุมและกาํ ลงั ถูกตอ้ งตามเง่ือนไข 20 6. ออกแบบวงจรประกอบการ ถกู ตอ้ ง 20 ติดต้งั 7. ต่อวงจร ถกู ตอ้ ง 30 8. กาํ หนดรายการอุปกรณ์ ถกู ตอ้ ง 5 9. สรุปผลการทดลอง ครบถว้ น 5 ขัน้ หลังการปฏิบตั งิ าน (5) 10. จดั เกบ็ เครื่องมือ อุปกรณ์ เรียบร้อย 2 11. ทาํ ความสะอาดบริเวณที่ เรียบร้อย 3 ปฏิบตั ิงาน รวม 100

27 ใบงานท่ี 4 การต่อวงจรเริ่มเดนิ และเบรกมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยตรง ด้วยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ เนือ้ หาสาระ การควบคุมมอเตอร์ใหเ้ ริ่มเดินหรือหยดุ เดิน จะตอ้ งมีอุปกรณ์ท่ีทาํ หนา้ ท่ีเป็นสวิทชต์ ดั และ ต่อวงจรจากแหล่งจ่ายไฟฟ้ าสู่มอเตอร์ อุปกรณ์ตวั น้ีมีชื่อเรียกวา่ อุปกรณ์เร่ิมเดินมอเตอร์ซ่ึงมี อุปกรณ์การเร่ิมเดินมอเตอร์อยหู่ ลายแบบเช่น สวิทชป์ ่ ุมกด สวิทชโ์ ยกหรือคทั เอาท์ อุปกรณ์เร่ิม เดินมอเตอร์ประเภทน้ีจะเหมาะสมกบั มอเตอร์ท่ีมีขนาดกาํ ลงั มา้ นอ้ ยหรือมอเตอร์ท่ีมีขนาดเลก็ แต่ จะตอ้ งมีความระมดั ระวงั ใหม้ ากเพราะในตอนท่ีเราจะเริ่มเดินมอเตอร์จะตอ้ งใชม้ ือจบั คนั โยกเพื่อ ต่อวงจรมอเตอร์เขา้ กบั วงจรแหล่งจ่ายไฟฟ้ า ซ่ึงการเร่ิมเดินแต่ละคร้ังจะเกิดการอาร์คหรือประการ ไฟฟ้ าก่อนที่คนั โยกจะต่อเขา้ กบั วงจรแหล่งจ่ายจนสนิทถา้ เป็นมอเตอร์ที่มีขนาดเลก็ กระแสไฟฟ้ าท่ี มอเตอร์ใชก้ จ็ ะนอ้ ย ในการเริ่มเดินมอเตอร์กถ็ ือไดว้ า่ มีอนั ตรายไม่มากเท่าใด L1 L2 L3 N PE L1 L2 L3 N PE จุดท่ีตอ้ งใชม้ ือ เกิดประกายไฟซ่ึง สมั ผสั เพอื่ ทาํ จะเป็นอนั ตราย การเร่ิมเดิน ΜΜ 3∼ 3∼ (ก) สภาวะปกติ (ข) สภาวะเริ่มเดิน รูปท่ี 4.1 แสดงการเริ่มเดินมอเตอร์ดว้ ยคทั เอาท์

28 แต่ถา้ เป็นมอเตอร์ท่ีมีขนาดกาํ ลงั มา้ มากหรือมอเตอร์ท่ีมีขนาดใหญ่ประการไฟที่เกิดจาก การอาร์คกจ็ ะมากตามซ่ึงจะเป็นอนั ตรายต่อผทู้ ่ีทาํ การเริ่มเดินมอเตอร์จึงจาํ เป็นท่ีจะตอ้ งใชอ้ ุปกรณ์ ในการเร่ิมเดินท่ีเรียกวา่ สวทิ ชแ์ ม่เหลก็ หรือแมกเนติกคอนแทคเตอร์ มาทาํ การควบคุมการเร่ิมเดิน ซ่ึงการใชอ้ ุปกรณ์การเร่ิมเดินชนิดน้ีจะมีความปลอดภยั กวา่ การเร่ิมเดินดว้ ยคทั เอาทเ์ พราะอุปกรณ์ท่ี ช่วยในการเริ่มเดินและผทู้ ่ีควบคุมการเร่ิมเดินสามารถท่ีจะอยหู่ ่างไกลกนั ได้ มีความทนทานของ อุปกรณ์สูงและมีระบบป้ องกนั การเร่ิมเดินท่ีดีกวา่ ซ่ึงถือไดว้ า่ การเริ่มเดินดว้ ยแมกเนติกคอนแทค เตอร์มีความปลอดภยั กวา่ (มอเตอร์ที่จะเร่ิมเดินจะต่ออยกู่ บั วงจรกาํ ลงั แต่ผทู้ ี่ทาํ การควบคุมการเริ่ม เดินจะอยทู่ ี่วงจรควบคุม) แต่ในการทาํ งานบางอยา่ งตอ้ งการที่จะใหม้ อเตอร์หยดุ หมุนทนั ทีทนั ใด จึงจาํ เป็นท่ีจะตอ้ งมีวิธีการที่จะหยดุ มอเตอร์เพอื่ ความสะดวกในการปฎิบตั ิงานแต่ในใบงานน้ีจะ แสดงวธิ ีการหยดุ มอเตอร์โดยการใชไ้ ฟฟ้ ากระแสตรงเป็นอุปกรณ์ท่ีจะทาํ การหยดุ มอเตอร์ การ หยดุ หมุนดว้ ยวธิ ีการน้ีจะทาํ ใหม้ อเตอร์หยดุ หมุนทนั ทีทนั ใด L1 L2 L3 N PE F1 K1 K2 F3 ∼∼ +- Μ 3∼ (ค) วงจรกาํ ลงั

29 L1 K2 F2 F3 S1 S2 K1 K1 K1 H1 K2 H2 H3 N1 2 3 4 5 6 (ง) วงจรควบคุม รูปที่ 4.2 แสดงการเร่ิมเดินและเบรกมอเตอร์ดว้ ยแมกเนติกคอนแทคเตอร์

30 ลาํ ดับข้ันการปฏิบตั ิงาน 1. ข้นั กาํ หนดปัญหา 1.1 การเริ่มเดินมอเตอร์โดยตรงดว้ ยคทั เอาท์ กบั มอเตอร์ท่ีมีขนาดกาํ ลงั มา้ มากหรือมอเตอร์ที่มี ขนาดใหญจ่ ะมีอะไรเกิดข้ึนที่คทั เอาทบ์ า้ ง ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.2 การเร่ิมเดินมอเตอร์ดว้ ยคทั เอาท์ กบั มอเตอร์ที่มีขนาดกาํ ลงั มา้ มากหรือมอเตอร์ท่ีมีขนาด ใหญ่เป็นอนั ตรายหรือไม่ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.3 วธิ ีการแกป้ ัญหาเพอ่ื ใหก้ ารเริ่มเดินเกิดความปลอดภยั ทาํ ไดอ้ ยา่ งไร ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.4 ถา้ ตอ้ งการท่ีจะทาํ ใหม้ อเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส หยดุ หมุนทนั ททั นั ใดไดห้ รือไม่ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.5 แลว้ มีวธิ ีการทาํ ใหม้ อเตอร์หยดุ หมุนทนั ทีทนั ใดไดโ้ ดยวิธีการใด ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.6 เง่ือนไขในการเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยตรงดว้ ยสวิทชแ์ ม่เหลก็ หรือ แมกเนติกคอนแทคเตอร์ ใหม้ ีการทาํ งานดงั น้ี (งานท่ีมอบหมาย) 1. บิดเลือกสวิทชเ์ ลือกยา่ น S0 ไปยงั ตาํ แหน่งทาํ งาน หลอด H4 สวา่ งพร้อมท่ีจะทาํ งาน 2. กดสวทิ ช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งาน มอเตอร์หมุน 3. ปล่อยสวิทช์ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ยงั คงทาํ งาน มอเตอร์หมุนตลอดเวลา 4. โอเวอร์โหลดรีเลย์ ตดั การทาํ งานวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งาน 5. กดสวิทช์ S1 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 หยดุ ทาํ งาน และทาํ ใหแ้ มกเนติกคอนแทค เตอร์ K2 ทาํ งานเป็นผลใหช้ ุดแปลงกระแสไฟฟ้ าทาํ งานจ่ายไฟฟ้ ากระแสตรงเขา้ สู่มอเตอร์มอเตอร์ จะตอ้ งหยดุ หมุนทนั ทีทนั ใด 6. ฟิ วส์ควบคุมขาดวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งาน 7. เม่ือแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานหลอด H1 สวา่ ง ทาํ ใหห้ ลอด H4 ดบั 8. เมื่อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ทาํ งานหลอด H2 สวา่ ง ทาํ ใหห้ ลอด H4 ดบั 9. เมื่อโอเวอร์โหลดรีเลยต์ ดั การทาํ งานหลอด H3 สวา่ ง 10. บิดเลือกสวิทชเ์ ลือกยา่ น S0 ไปยงั ตาํ แหน่งหยดุ ทาํ งานแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 และ แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ไม่สามารถทาํ งานได้

31 2. ข้นั วางแผนปฏิบตั ิการ 2.1 ออกแบบวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมการเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยตรง ดว้ ยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ และการเบรคมอเตอร์ 2.2 กาํ หนดรายการอุปกรณ์ที่ไดท้ าํ การออกแบบวงจรในขอ้ ที่ 2.1 ใหส้ มบูรณ์ ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….

24 3. ข้นั ปฏิบตั ิการ 3.1 ออกแบบวงจรประกอบการติดต้งั (Constructional Wiring diagram) 135 1 F1 F2 2 246 A1 A2 A1 A2 13 1 3 5 43 13 1 3 5 43 ~+ 2221 2 K1 6 3312 2212 2 K2 3321 ~- 14 4 44 14 4 6 44 1 96F3397 5 95 98 24 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 3.2 ต่อวงจรตามท่ีไดอ้ อกแบบการติดต้งั ตามขอ้ ท่ี 3.1 …………………………………………………………………………………………

432 H1 H2 H3 H4 12 12 12 12 S0 S1 S2 31 24 31 24 13 24 …………

2373 4. ข้นั ติดตามผล 4.1 การทดสอบการเร่ิมเดินและเบรกมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยตรง ดว้ ยแมกเนติก คอนแทคเตอร์ 4.2 ทาํ การปรับเปลี่ยนแกไ้ ขวงจรเร่ิมเดินและเบรกมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยตรง ดว้ ยแมกเนติกคอนแทคเตอร์ 4.3 สรุปผลการปฏิบตั ิงาน (สิ่งที่ไดจ้ ากการปฏิบตั ิงาน ปัญหาและอปุ สรรคในการปฏิบตั ิงาน) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. 5. ข้นั หลงั ปฏิบตั ิงาน 5.1 เกบ็ เคร่ืองมือ อุปกรณ์และวสั ดุท่ีใชใ้ นการปฏิบตั ิงานไวใ้ นที่เกบ็ รักษา 5.2 ทาํ ความสะอาดบริเวณที่ปฏิบตั ิงานใหส้ ะอาดเรียบร้อย 5.3 ส่งใบงานการปฏิบตั ิงานใหค้ รูตรวจ

2384 แบบประเมนิ ผลภาคปฏบิ ตั ิ ชื่อ-สกลุ ...............................................................กลุ่ม.............................เลขท่ี................ รายการประเมิน รายละเอียดการ คะแนน คะแนน หมาย พิจารณา เตม็ ท่ีได้ เหตุ ขัน้ ก่อนการปฏิบัตงิ าน (10) 1. ตรงต่อเวลา มาทนั เชค็ ชื่อ 4 2. การแต่งกาย ถกู ตอ้ งตามระเบียบ 2 3. เครื่องมือประจาํ ตวั คีม ไขควง คทั เตอร์ 4 มลั ติมิเตอร์ หรืออื่นๆ ที่ ครูกาํ หนด ขัน้ ปฏบิ ัตงิ าน (85) 4. ตอบคาํ ถาม ถูกตอ้ ง 5 5. ออกแบบวงจรควบคุมและกาํ ลงั ถกู ตอ้ งตามเง่ือนไข 20 6. ออกแบบวงจรประกอบการ ถกู ตอ้ ง 20 ติดต้งั 7. ต่อวงจร ถกู ตอ้ ง 30 8. กาํ หนดรายการอุปกรณ์ ถูกตอ้ ง 5 9. สรุปผลการทดลอง ครบถว้ น 5 ขัน้ หลังการปฏบิ ัตงิ าน (5) 10. จดั เกบ็ เครื่องมือ อุปกรณ์ เรียบร้อย 2 11. ทาํ ความสะอาดบริเวณท่ี เรียบร้อย 3 ปฏิบตั ิงาน รวม 100

35 ใบงานท่ี 5 การควบคุมและหยุดมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี เนือ้ หาสาระ ในการปฎิบตั ิงานหรือการออกแบบวงจรควบคุมการเริ่มเดินมอเตอร์และหยดุ มอเตอร์น้นั เพอื่ ที่จะทาํ ใหเ้ ดิกความสะดวกต่อการปฎิบตั ิงานโดยจะทาํ การเพม่ิ เติมตาํ แหน่งการเริ่มเดินและหยดุ มอเตอร์ข้ึนอีกสถานี ไม่วา่ จะทาํ การควบคุมท่ีสถานีใดกส็ ามารถที่จะทาํ ใหม้ อเตอร์เริ่มเดินและ หยดุ เดินได้ ในบทน้ีเราจะพดู ถึงการควบคุม 2 สถานีวธิ ีการเพม่ิ เติมกส็ ามารถปฎิบตั ิไดด้ งั น้ี ถา้ เป็น สวิทชป์ ่ ุมกดที่ทาํ หนา้ ท่ีเริ่มเดินมอเตอร์จะตอ้ งนาํ มาต่อขนานกบั สวทิ ชป์ ่ ุมกดท่ีตาํ แหน่งเริ่มเดินตวั แรก แต่ถา้ เป็นสวิทชป์ ่ ุมกดที่ทาํ หนา้ ที่หยดุ มอเตอร์จะตอ้ งนาํ มาต่ออนุกรมกบั สวทิ ชห์ ยดุ เดินตวั แรกเช่นเดียวกนั การต่อเช่นน้ีจะสามารถควบคุมแมกเนติกคอนแทคเตอร์ไดไ้ ม่วา่ จะควบคุมสวทิ ช์ ป่ ุมกดตวั ใดกต็ ามซ่ึงจะทาํ ใหเ้ กิดความสะดวกต่อผปู้ ฎิบตั ิงานอยา่ งมากโดยที่ไมจ่ าํ เป็นตอ้ งควบคุม อยทู่ ี่ตาํ แหน่งเดียวหรือสถานีเดียว L1 L2 L3 N PE L1 F1 F2 K1 F3 F3 S1 S2 K1 K1 Μ K1 H1 H2 3∼ N 34 (ก) วงจรกาํ ลงั 12 (ข) วงจรควบคุม รูปที่ 5.1 แสดงการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 1 สถานี

36 จะสงั เกตเุ ห็นวา่ การควบคมุ แบบ 1 สถานี ผ้ปู ฎบิ ตั งิ านจะต้องเริ่มเดนิ มอเตอร์และ หยดุ มอเตอร์ที่สถานีเดียวเทา่ นนั้ ทําให้เกิดความยงุ่ ยากเพราะฉะนนั้ จงึ ทําการเพมิ่ สถานีการ ควบคมุ ขนึ ้ อีกหนงึ่ สถานีจะทําให้เกิดความสะดวกสาํ หรับการปฎิบตั มิ ากยงิ่ ขนึ ้ ถ้าต้องการที่จะ เพิม่ สถานีขนึ ้ อีกก็ปฎิบตั ดิ งั เดมิ คอื สวทิ ช์ป่ มุ กดท่ีจะทําการเร่ิมเดนิ มอเตอร์ให้นํามาตอ่ ขนานกบั สวิทช์ป่ มุ กดท่ีทําหน้าที่เร่ิมเดนิ ตวั แรกและถ้าเป็นสวทิ ช์ป่ มุ กดที่ทําหน้าท่ีหยดุ มอเตอร์ก็ให้นํามาตอ่ อนกุ รมกบั สวทิ ช์ท่ีทําหน้าท่ีหยดุ มอเตอร์ตวั แรก L1 L2 L3 N PE L1 F1 F2 K1 F3 S1 F3 S2 S3 S4 K1 K1 Μ K1 H1 H2 3∼ N 34 5 12 (ค) วงจรกาํ ลงั (ง) วงจรควบคุม รูปที่ 5.2 แสดงวงจรการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี

37 ลาํ ดบั ข้นั การปฏบิ ตั งิ าน 1. ข้นั กาํ หนดปัญหา 1.1 การควบคุมและหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 1 สถานี มีความยงุ่ ยากหรือไม่ ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.2 วธิ ีการแกป้ ัญหาเพอ่ื ใหก้ ารควบคุมและหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส มีความ สะดวกทาํ อยา่ งไร ตอบ………………………………………………………………………………….. 1.3 ถา้ ตอ้ งการเพิม่ สวิทชป์ ่ ุมกดเพอ่ื ทาํ หนา้ ที่เร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี ทาํ ไดอ้ ยา่ งไร ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.4 ถา้ ตอ้ งการเพม่ิ สวิทชป์ ่ ุมกดเพ่ือทาํ หนา้ ท่ีหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานีทาํ ไดอ้ ยา่ งไร ตอบ…………………………………………………………………………………. 1.5 เง่ือนไขในการควบคุมและการหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี ใหม้ ีการ ทาํ งานดงั น้ี (งานที่มอบหมาย) 1. กดสวทิ ช์ S3 และ S4 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งาน มอเตอร์เร่ิมหมุน 2. ปล่อยสวทิ ช์ S3 และ S4 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ยงั คงทาํ งานตลอดเวลามอเตอร์ หมุน 3. กดสวิทช์ S1 หรือ S2 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 หยดุ ทาํ งาน มอเตอร์หยดุ หมุน 4. โอเวอร์โหลดรีเลย์ ตดั การทาํ งานวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งาน มอเตอร์หยดุ หมุน 5. ฟิ วส์ควบคุมขาดวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมหยดุ ทาํ งานมอเตอร์หยดุ หมุน 6. เมื่อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทาํ งานหลอด H1 สวา่ ง 7. เมื่อโอเวอร์โหลดรีเลยต์ ดั การทาํ งานหลอด H2 สวา่ ง

38 2. ข้นั วางแผนปฏิบตั ิการ 2.1 ออกแบบวงจรกาํ ลงั และวงจรควบคุมการควบคุมและหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี 2.2 กาํ หนดรายการอุปกรณ์ที่ไดท้ าํ การออกแบบวงจรในขอ้ ที่ 2.1 ใหส้ มบรู ณ์ ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….

3924 3. ข้นั ปฏิบตั ิการ 3.1 ออกแบบวงจรประกอบการติดต้งั (Constructional Wiring diagram) 135 1 F1 F2 2 246 A1 A2 13 1 3 5 43 2212 2 K1 6 3321 14 4 44 1 96F3397 5 95 98 24 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 3.2 ต่อวงจรตามที่ไดอ้ อกแบบการติดต้งั ตามขอ้ ท่ี 3.1 …………………………………………………………………………………………

4 H1 H2 S3 S4 12 12 13 24 31 24 S1 S2 31 24 12 34 ………

3440 4. ข้นั ติดตามผล 4.1 การทดสอบการควบคุมและหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี 4.2 ทาํ การปรับเปลี่ยนแกไ้ ขวงจรการควบคุมและหยดุ มอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส 2 สถานี 4.3 สรุปผลการปฏิบตั ิงาน (สิ่งท่ีไดจ้ ากการปฏิบตั ิงาน ปัญหาและอุปสรรคในการปฏิบตั ิงาน) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. 5. ข้นั หลงั ปฏิบตั ิงาน 5.1 เกบ็ เคร่ืองมือ อุปกรณ์และวสั ดุที่ใชใ้ นการปฏิบตั ิงานไวใ้ นที่เกบ็ รักษา 5.2 ทาํ ความสะอาดบริเวณท่ีปฏิบตั ิงานใหส้ ะอาดเรียบร้อย 5.3 ส่งใบงานการปฏิบตั ิงานใหค้ รูตรวจ

3451 แบบประเมนิ ผลภาคปฏบิ ตั ิ ชื่อ-สกลุ ...............................................................กลุ่ม.............................เลขท่ี................ รายการประเมิน รายละเอียดการ คะแนน คะแนน หมาย พิจารณา เตม็ ท่ีได้ เหตุ ขัน้ ก่อนการปฏิบัตงิ าน (10) 1. ตรงต่อเวลา มาทนั เชค็ ชื่อ 4 2. การแต่งกาย ถกู ตอ้ งตามระเบียบ 2 3. เครื่องมือประจาํ ตวั คีม ไขควง คทั เตอร์ 4 มลั ติมิเตอร์ หรืออื่นๆ ที่ ครูกาํ หนด ขัน้ ปฏบิ ัตงิ าน (85) 4. ตอบคาํ ถาม ถูกตอ้ ง 5 5. ออกแบบวงจรควบคุมและกาํ ลงั ถกู ตอ้ งตามเง่ือนไข 20 6. ออกแบบวงจรประกอบการ ถกู ตอ้ ง 20 ติดต้งั 7. ต่อวงจร ถกู ตอ้ ง 30 8. กาํ หนดรายการอุปกรณ์ ถูกตอ้ ง 5 9. สรุปผลการทดลอง ครบถว้ น 5 ขัน้ หลังการปฏบิ ัตงิ าน (5) 10. จดั เกบ็ เครื่องมือ อุปกรณ์ เรียบร้อย 2 11. ทาํ ความสะอาดบริเวณท่ี เรียบร้อย 3 ปฏิบตั ิงาน รวม 100

42 ใบงานที่ 6 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส แบบใช้มอื เนือ้ หาสาระ การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ามีความสาํ คญั มากสาํ หรับการปฏิบตั ิงานหลายอยา่ ง เช่น ลิฟท์ เคร่ืองกลึง เป็นตน้ ซ่ึงเห็นไดว้ า่ การปฎิบตั ิงานน้นั ใชม้ อเตอร์เพียงตวั เดียวเท่าน้นั ซ่ึงมอเตอร์ ตอ้ งมีการกลบั ทิศทางการหมนุ เสมอ วิธีการที่จะกลบั ทิศทางการหมุนของมอเตอร์ไฟฟ้ า กระแสสลบั 3 เฟส สามารถทาํ ไดโ้ ดยการสลบั คู่สายคูใ่ ดคู่หน่ึงอีกหน่ึงสายคงที่ไวท้ ี่เดิม L1 L2L3 L1 L2L3 L1 L2L3 L1 L2L3 U1V1 W1 U1V1 W1 U1V1 W1 U1 V1 W1 M M M M 3∼ 3∼ 3∼ 3∼ จากที่ทราบวา่ หลกั การกลบั ทางหมุนของมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส ทาํ อยา่ งไรกส็ ามารถ ออกแบบวงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ได้ ซ่ึงลกั ษณะการกลบั ทางหมุนสามารถออกแบบ ได้ 2 วธิ ีใหญๆ่ การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบใชม้ ือ การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบอตั โนมตั ิและ แต่ละอยา่ งกย็ งั แบ่งออกไปไดอ้ ีกข้ึนอยกู่ บั ความตอ้ งการและการปฎิบตั ิงาน แต่ในบทน้ีจะกล่าว เกี่ยวกบั การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบใชม้ ือ การกลบั ทางหมุนของมอเตอร์เพอ่ื ใหเ้ กิดความ สะดวกในการปฎิบตั ิงานเราจะใชเ้ ราจะใชง้ านร่วมกบั แมกเนติกคอนแทคเตอร์ ซ่ึงจะตอ้ งมีการ ป้ องกนั หรือเรียกวา่ การอินเตอร์ลอ๊ กเพือ่ ไม่ใหแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์สองตวั ทาํ งานพร้อมกนั สาํ หรับการใชด้ รัมสวิทชเ์ พ่ือการกลบั ทางหมุนจะมีขอ้ เสียตรงท่ีการกลบั ทางหมุนของมอเตอร์จะ เป็นข้นั ตอนตายตวั เสมอไมส่ ามารถท่ีจะทาํ การปรับเปล่ียนตามลกั ษณะงานที่ตอ้ งการได้ และ ดรัม สวิทชจ์ ะมีความยงุ่ ยากสาํ หรับผทู้ ี่ไม่มีความชาํ นาณในการปฎิบตั ิงานซ่ึงอาจทาํ ใหเ้ กิดอนั ตรายและ ประกายไฟไดเ้ น่ืองจากดรัมสวทิ ชจ์ ะต่อโดยตรงกบั ตวั มอเตอร์เม่ือตอ้ งการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ ผปู้ ฎิบตั ิงานจะตอ้ งทาํ การปรับดรัมสวทิ ชซ์ ่ึงอาจเกิดอนั ตรายข้ึนได้

43 L1 L2 L3 F OR U1 V1 W1 M 3∼ รูปที่ 6.1 แสดงวธิ ีการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ ากระแสสลบั 3 เฟส โดยใชด้ รัมสวทิ ช์ ลกั ษณะการกลบั ทางหมุนโดขยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์วงจรกาํ ลงั จะเหมือนกนั แต่ ลกั ษณะของวงจรควบคุมมอเตอร์จะแตกต่างกนั ออกไปข้ึนอยกู่ บั การตอ้ งการกลบั ทางหมุนดว้ ยวิธี ใดซ่ึงแต่ละแบบกม็ ีขอ้ ดีและขอ้ เสียแตLก1ต่าLงก2นั Lอ3อกNไป PE F1 K1 K2 F3 K1 ทาํ งาน มอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา U1 V1 W1 K2 ทาํ งาน มอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา Μ 3∼ รูปท่ี 6.2 แสดงวงจรกาํ ลงั การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ 3 เฟส โดยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์

44 L1 F2 F3 S1 S2 K1 K2 S3 K2 K1 K1 K2 H1 H2 H3 N1 2 3 4 5 รูปท่ี 6.3 แสดงวงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ 3 เฟส แบบจอ๊ กกิ้ง (Jogging) L1 F2 F3 S1 S2 K1 K2 K1 K2 S3 K2 K1 K1 K2 H1 H2 H3 N1 2 3 5 6 7 8 รูปที่ 6.4 แสดงวงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ 3 เฟส แบบปั๊กกิ้ง (Plgging)