1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับก๊าชปิโตรเลียม

ร่วมกบั กรมธรุ กิจพลงั งาน ยินดีตอ นรบั ผูเขาอบรม หลักสูตร ผปู้ ฏิบตั ิงานสถานทีใช้กา๊ ซปิ โตรเลียมเหลว รุน 111 รศ.(กิตติมศักดิ์)ดร.บญุ ชนะ วิชัยกุล โทร.และรหสั ID Line 081-9840274, 02-5821138 [email protected] โดย..บริษทั เนเชอรัล เอ็นเนอรย ี เทค จาํ กัด

๑.๑ ความรเู้ บอื งต้น เกียวกบั ตามประกาศกรมฯใหม เร่อื งกาํ หนดหลักเกณฑ แบบคําขอ ใบรบั รองบตั รประจําตวั 2559

3

ความร้อนใต้เปลือกโลก 4

เม่อื ถกู ทับถมนานๆ มากกวาลา นๆป แกส๊ นาํ มนั แก๊ส แก๊ส นาํ มนั นํามั แก๊ส นาํ มนั แกส๊ นาํ นมนั ความรอ้ นใต้เปลือกโลก

แหลง ทีม่ าของนาํ้ มนั ดิบและกา ซ นํามนั ดิบ กา๊ ซ แหลง กา ซและนาํ้ มันใตเ ปลือกโลก

กา ซหรือแกส ณ ท่นี ี้คือ ตัวเดยี วกนั เปน เชอ้ื เพลิงสะอาด เปน มติ รกบั ส่ิงแวดลอ ม ท่ัวโลกยอมรบั ใหความรอ น สูง ซึง่ เรารูจ กั กันเปน อยา งดใี นการใชใ นการหงุ ตมหรือเติมรถยนต กาซ สาํ หรับอุตฯ มีช่ือเรียกทางภาษาราชการวา “กา ซ” โดยมีช่อื ทางเทคนิค เรยี กวา “ กาซปโ ตรเลียมเหลว” (Liquefied Petroleum Gas) หรอื

แหลง ปโตรเลียมของไทย 8

จะนะ

LPG (Liquefied Petroleum Gas) มาจากไหน ? นํามนั และก๊าซธรรมชาติ โรงกลนั หน่วยแยกก๊าซ

แหล่งทมี าของก๊าซ LPG การแยกกา๊ ซธรรมชาติ 233 *หน่วย พนั ตนั /เดือน การกลนั นาํ มนั ดิบ 113 การนาํ เขา้ 133 ขอ้ มูลจาก สาํ นกั งานนโยบายและแผนพลงั งานแห่งชาติ ปี 2553

แหล่งทมี าของก๊าซ LPG กา ซธรรมชาติ กา ซธรรมชาตทิ ่ถี กู ขุดข้ึน มาจากหลมุ ผลติ ในอา วไทย ถกู สง ผา นระบบทอในทะเล เขามาท่โี รงแยก กาซท่ีระยองและ ขนอม กา ซธรรมชาติจะถกู แยกเปนผลิตภณั ฑ ตา งๆ ซ่งึ รวมถึง กา ซ LPG ดว ย กา ซ LPG



นาํ มนั ดบิ นาํ มันสําเร็จรูป โรงกลนั นํามนั หอกลนั นํามัน

กาซหรอื แกส เปน เช้ือเพลิงสะอาด เปนมติ รกับสง่ิ แวดลอ ม ทว่ั โลกยอมรบั ใหค วามรอ นสงู 1.ถาใชใ นการใชใ นการหงุ ตม ทาํ อาหาร เรยี กวา กา ซหงุ ตม 2.ถาใชเปน เช้ือเพลงิ ในรถยนต เรยี กวา กา ซรถยนต 3.ถา ใชส ําหรับอุตสาหกรรม เรยี กวา กา ซอตุ สาหกรรม 4.มีช่ือเรียกทางภาษาราชการวา “กาซ” 5.โดยมีช่อื ทางเทคนิคเรียกวา กาซปโตรเลยี มเหลว” (Liquefied Petroleum Gas) หรอื

กาซทไี่ ดจ ากโรงแยกกา ซ หรือการกล่นั นา้ํ มนั Cn H2n+2 ก๊าซธรรมชาติ โพรเพน บิวเทนโปรเพน C3H8 มีเทน C1 H4 อีเทน C2 H6 บิวเทน C4 H10 โซลีนธรรมชาติ คาร์บอนดไ์ ดออกไซด์ นาํ มาอดั ใหเ้ หลว เป็นก๊าซ เมืออ=ดั จLะเหPลGว เป็ นกา๊ ซแรงดนั สูง เป็ นก๊าซ เป็ นก๊าซ เมืออดั จะเหลว เป็ นของเหลว เป็ นของเหลว นาํ มาอดั ใชอ้ ุตหนกั ใชท้ าํ พลาสติก ใชเ้ ป็นเชือเพลิง, สารขบั ดนั ความร้อน แรงงดนั ตาํ ทาํ เป็ นกา๊ ซ CNG ความร้อนสูงมาก สารขบั ดนั สาํ หรับรถ NGV

Natural Gas

คณุ สมบตั ิทางกายภาพและลกั ษณะเฉพาะ ของกา๊ ซปิ โตรเลียมเหลว คณุ สมบตั ิทางกายภาพของ LPG ตามธรรมชาติ จะอย่ใู นสถานะไอระเหย หรอื กา๊ ซ Gas ถ้าอยู่ภายใต้แรงกดดนั สูงๆ จะอยใู่ นสถานะ ของเหลว Liquid

คุณสมบัตขิ องก๊าซแอลพจี ี 1.จุดเดือด • LPG มีจดุ เดอื ดตํ่ามาก คอื ตํา่ กวา 0.°C • เมอื่ ระเหยออกสบู รรยากาศจะเปล่ียนสถานะกจ็ ะเดือด มเี ปลย่ี นสถานะจาก ของเหลวกลายเปน ไอทนั ที • การเปล่ยี นสถานะกระทันหนั ทําให LPG จะดดู ความรอนบรเิ วณโดยรอบ ทําให บริเวณน้ันมหี ยดน้ําหรือนาํ้ แข็งเกาะ

คุณสมบัติของก๊าซแอลพีจี แรงดนั ในถงั ปกติจะอย่ปู ระมาณ psi(ปอนด/์ ตารางนิ ว)

คุณสมบตั ิของก๊าซแอลพีจี 0 2.0 9.5 100% LEL UEL ส่วนผสมบางเกนิ ไป ส่วนผสมหนาเกนิ ไป (TOO LEAN) (TOO RICH)

คุณสมบัติของก๊าซแอลพจี ี กา๊ ซ LPG สามารถลุกติดไฟได้เองAuto ignition ทีอTณุemหpภeมูraิ 4tu4r0e°C

คณุ สมบตั ขิ องก๊าซแอลพจี ี ถพ.เปรียบเทียบกบั นํา ถ.พ.เปรียบเทียบกบั อากาศ ความถว่ งจาํ เพาะนํา = 1 ความหนาแน่นอากาศ = 1kg/m3 ความถ่วงจาํ เพาะ LPG= ความหนาแน่นไอLPG = 0.55-0.56 1.5-1.6 kg/m3

คณุ สมบัติของก๊าซแอลพจี ี ประมาณ 1900-2000°C 1,100 oC 1,300 oC 1,400 oC 1,900 oC 1,100 oC

คณุ สมบัตขิ องก๊าซแอลพีจี • โปรเพน C3H8 + 5O2 3CO2+ 4H2O O2 21% • บิวเทน C4H10+ 6.5O2 4CO2+ 5H2O Butane 1 m3 ปริมาณอากาศทีต้องใช้ในการเผาไหม้ Propane 1 m3 31 m3 24 m3 LPG 5-6 O2

คุณสมบัตขิ องก๊าซแอลพจี ี  ไมมสี ี ไมม กี ลิน่  กล่ินท่ไี ดม าจากการเตมิ สารประกอบซลั เฟอร( เอธิลเมอรแคปแทน) (C2H5SH) เพื่อใหผใู ชร ูตัวเมอ่ื เกิดกาซร่วั  ละลายยางธรรมชาตไิ ดด ี  ใสกวาน้าํ ประมาณ 10 เทา  ไมมพี ษิ ทางเคมี

คุณสมบตั ิของก๊าซแอลพีจี  ถงึ แมว า กาซ LPG จะไมม พี ิษทางเคมีใดที่มผี ลกระทบโดยตรงตอรางกาย อยา งไรก็ตามเมอื่ เกดิ กา ซรั่วออกมาแทนท่ีอากาศ และหากเปนพนื้ ที่อบั อากาศ จะทําใหบ รเิ วณนั้นขาดออกซเิ จน จงึ ทําใหอ าจหมดสติ หรือตายเนอ่ื งจากการขาด อากาศหายใจได  หลีกเล่ียงการสัมผสั นาํ กา ซ โดยตรง เพราะเมอื่ รางกายสมั ผสั กับนํา้ กาซ นํ้า กาซจะดดู ความรอนจากรา งกายเพื่อระเหยกลายเปน ไอ ทําใหเ กดิ แผลทีเ่ รยี กวา ไหมเ ย็น Cold Burn  การทาํ งานในพื้นท่ีทม่ี กี าซ LPG อยตู อ งมคี วามเขม ขนไมเกนิ 1,000 ppm สว น ในลานสว น



กาซมีแรงดนั สงู ภาชนะบรรจุตอ งมาตรฐาน แขง็ แรง รว่ั ซมึ ไดง าย จงึ ตอ งหมัน่ ตรวจร่วั บอ ย ๆ

คณุ สมบตั ขิ องกา ซ มีความเขมขน ใสตาํ่ จงึ รัว่ ซมึ ไดงา ย และไมมี คณุ สมบัตใิ นการหลอลนื่ ดงั นน้ั การตรวจร่วั ถังกาซ จะใชแรงดนั ในการตรวจ ท่ี 150 ปอนดตอตารางน้วิ

ตดิ ไฟงา ยและระเบิดงา ย

Red Zone, Fire Zone ลกู ไฟจากการระเบิด [ B-L-E-V-E Fire Ball ] ปรมิ าณ (ตนั ) ขนาดลกู ไฟ (เมตร) 0.5 50 5 100 10 126 30 180 50 220 100 280

ผิวหนังสกุ ไหม้จากความ เยน็กา๊ ซเหลว อณุ หภมู ิตาํ กว่า 0°C LPG ทีเป็ นของเหลว เมือสมั ผสั ถกู ผิวจะเกิดอาการไหม้เยน็ ขึน ลกั ษณะ เป็นเช่นเดียวกบั โดนไฟเผา

การปฐมพยาบาลเบ้ืองตน First Aid ใหใชน ้ําสะอาดไหลผา นนานๆ ทําความสะอาด พนั ปกปด การติดเช้ือ แลวรบี พบแพทย

การปฐมพยาบาลเม่อื สมั ผสั กับผวิ หนัง [ First Aid for Skin Contact ] [ ] เคล่ือนยายผูปว ยออกจากจุดเกดิ เหตุ [ ] ถอดชดุ /เครอื่ งแตง กายบรเิ วณทเี่ ปย กชนื้ ออก [ ] ชาํ ระลา งบรเิ วณสมั ผสั ดวยนํา้ อนุ โดยเปด ให น้ําไหลผานอยางนอ ย 15 นาที [ ] รบี นําผปู วยสงโรงพยาบาล บริเวณที่ปฎบิ ัตงิ านควรมอี ุปกรณชาํ ระลางฉกุ เฉิน

การปฐมพยาบาลเมอื่ สมั ผัสกับดวงตา [ First Aid for Eye Contact ] [ ] ชาํ ระลา งบรเิ วณดวงตาทันที ในลกั ษณะเปด เปลือกตาดา นบน-ลา งดว ยนา้ํ สะอาด โดยเปด ใหน ํ้าไหลผา นอยา งนอ ย 30 นาที [ ] ควรถอดคอนแทคเลนสอ อก (หากปฏบิ ตั ไิ ด) [ ] รีบนาํ ผปู วยสง โรงพยาบาล บรเิ วณท่ปี ฎบิ ัติงานควรมีอปุ กรณชาํ ระลางฉกุ เฉนิ

นําก๊าซเข้าตา จะบอดได้ หา มเข่ยี แคะ หรือขยีต้ า ใหล า ง ราดบริเวณทีโ่ ดนกา ซดวยน้ํา สะอาด นานๆ แลว ไปพบแพทย

การปฐมพยาบาลเม่ือสัมผสั กับดวงตา [ First Aid for Eye Contact ]

คุณสมบัตขิ องกา ซ หนักกวาอากาศ เม่อื มีสภาพเปนไอ ไอกาซจะหนกั ประมาณ 2 เทาของอากาศ ฉะนน้ั เมือ่ กาซรว่ั จึงจะ ไหลไปรวมกนั อยู ณ ทตี่ า่ํ จึงไมควรตง้ั ถงั กา ซไวใน หองใตดิน ใกลหลุมบอ หรอื รางระบายนาํ้ ทีว่ างถงั กา ซ หา มตํา่ กวาระดบั ถนน หรอื พน้ื ท่วั ไป

ความหนาแน่นของก๊าซ หนักเป็ น 2 เท่าของอากาศ รวั จากชนั วางด้านล่างและอาจไหลลงทางระบายนํา

ถา กา ซร่ัวในทจี่ ํากัดอากาศ • รีบคน หาวาร่วั ที่ใด แลว รีบหยุดการ ร่วั ไหลทนั ที • ระบายอากาศโดยวธิ ีธรรมชาติ หรอื ไม กวาด หรอื พดั โบก • หามปด หรอื เปดอปุ กรณไ ฟฟา ทกุ ชนิด • หามใชเ คร่ืองมอื อเี ลคทรอนกิ ทกุ ชนดิ • ปด ฝาทอระบบระบายนํ้า

อากาศ

กา ซLPG เบากวา ..นํา้

กา ซ 1 ลิตรหนกั ประมาณ 0.56 กก.

แมวากา ซจะหนกั กวาอากาศ แตเ บากวา นํา้ เม่อื กาซรวั่ อยา ทําใหเ กดิ ไฟหรอื กอ ประกายไฟ และอยา โยนถังลงนาํ้

คุณสมบัตขิ องกาซ อัตราการขยายตวั ของกาซสงู คอื น้ํากา ซ 1 ลติ ร เม่อื กลายเปน ไอ ขยายตวั ไดถ งึ 250ลติ ร ฉะนั้น เม่ือนา้ํ กา ซรว่ั จงึ มีอันตรายมากกวา ไอกา ซรั่ว

กา๊ ซเหลว 1 หน่วย = 250 หน่วยกา๊ ซ และขยายเป็ น 14,000 หน่วย เมือผสมกบั อากาศ - - ขยายตวั 250 เท่า

คณุ สมบัตขิ องกาซ มอี ัตราการขยายตวั สงู การเติมกาซลงในภาชนะ จงึ ไมควร เติมเต็ม ควรเตมิ ไมเกนิ 85 % ของปรมิ าตรภาชนะ เพื่อใหมีชองวา งไวสําหรบั การขยายตวั เมื่อไดร บั ความรอน ไอกา๊ ซ 15% นาํ ก๊าซ กา๊ 8ซ5%

จึงห้ามควาํ เอียง หรอื วางถงั กา๊ ซนอน

หากกาซรว่ั 1 รีบปด วาลว และ เปดประตู หนาตา ง