ชาติสุดท้าย โดยหลวงตาพระมหาบัว

ท่านหล้า ภูจ้อก้อ ก็อยู่หนองผือด้วยกัน นี่เราเป็นคนแนะนำ�เพราะท่านชอบข้อวัตรปฏิบัติต่อครูบาอาจารย์ เราก็แนะนำ�ให้รู้จักวิธีปฏิบัติท่านด้วยวิธีการใดอะไร เราเป็นคนแนะน�ำ ให้ท้ังนั้น พอหลวงปู่ม่ันมรณภาพแล้วท่านก็เลยไปอยู่ด้วยที่ห้วยทราย ทีน้ีพอเราเอาโยมแม่มาบวช ท่านก็เลยอยู่ท่ีนู่น ออกจากน้ีเราก็ไป ท่านเลยอยู่ที่นั่นแล้วเสียที่นั่น เหล่านี้มีแต่อยู่ด้วยกันนานๆ ทั้งนั้น ที่นานมากก็ท่านบุญมี อันดับต่อมาก็ ธรรมลี ท่านเพียร ท่านสิงห์ทอง พวกนี้เป็นเนื้อหนังของวัดป่าบ้านตาดท้ังนนั้ มาอยูน่ น้ี าน เมอ่ื วนั ท่ี ๑๔ มกราคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๕ ข้าศึกศัตรตู ่อกรรมฐาน อย่างที่ท่านหล้าเขียนไว้น้ัน เราไปภูจ้อก้อเราไปอ่าน น่ันเห็นไหมไม่ได้ค้านกันนะ เราจำ�ไม่ได้แต่ลงป๊ับทันทีเลย เห็นไหมล่ะค้านกันได้ที่ไหน นิพพานไม่ใช่ผู้รู้ แล้วอะไรพูดต่อไปน้ัน คือธรรมชาติท่ีว่านิพพานคือผู้รู้นี้มันอยู่ในวงขันธ์น้ีเท่านั้น ที่รู้เด่นๆ ชัดๆ อยู่ในวงขันธ์นะ ที่สุดจุดหมายปลายทางท่ีใครจะคาดไม่ได้ แต่ตัวเองรู้หากพูดไม่ได้เลย อันน้ันละที่ท่านพูด นิพพานไม่ใช่ผู้รู้คืออันน้ันเอง ท่านพูดป๊ับเข้ากันทันทีเลย นั่นเห็นไหมล่ะเราพูดจรงิ ๆ เราหาท่คี า้ นทา่ นไม่ได้ทา่ นหลา้ พดู เอ้อ อย่างนซี้ ี เข้าปงึ๋ เลยทนั ที ค�ำ นีเ้ ราก็ไม่เคยพูด รกู้ ็ร้อู ยู่ธรรมดาไมเ่ คยพูด พอไปเหน็ ทา่ นหล้าท่เี ขียนไว้ นพิ พานไม่ใช่ผ้รู ู้ นัน่ ผรู้ จู้ รงิ ๆ มนั เตม็ อยนู่ ีท้ ี่โลกเห็นกนั อย่รู ู้กันอยเู่ ตม็ ตวั ๆ นี้บริสุทธ์แิ ล้วกว็ ่าผรู้ ้นู ีจ้ ะเปน็ นิพพาน ไม่ใช่ เมือ่ วันที่ ๒ เมษายน พทุ ธศักราช ๒๕๔๖ นิพพานไม่ใช่ผู้รู้ 101ชาติสุดท้าย

““ท่านเพียรเพชรนำ้ �หน่ึง ถา้ ในครงั้ พุทธกาลท่านเรยี กวา่ เปน็ พระอรหนั ต”์ เมือ่ วันท่ี ๓๐ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๒ ครั้งพุทธกาลเรยี กผู้สน้ิ กเิ ลสเปน็ พระอรหันต์ หลวงปเู่ พียร วริ โิ ย วัดปา่ หนองกอง อ�ำ เภอบา้ นผอื จงั หวัดอุดรธานี102ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ท่านเพียรเป็นพระท่ีสมควรแก่อนุสรณ์ทุกอย่าง จะก่อเจดีย์ก็ได้ อะไรก็ได้ พูดชัดเจนเลยว่าเป็นผู้ส้ินกิเลสโดยส้ินเชิง..ท่านเพียรทุกอย่างรอบตัวบอกหมดเลย มันก็แปลกอยู่นะ เครื่องบริขงบริขารอย่ใู นนั้นเลยกลายเป็นพระธาตไุ ปหมด แปลกอยนู่ ะ เจ้าของเปน็ คนเดยี วของนอกตัวเองออกไปกลายเป็นพระธาตุอะไร..ท่านเพียร อนุญาตแล้วนะ พระผู้ควรแก่การเคารพสักการบูชาก็คือพระพุทธเจ้าหนึ่งพระปัจเจกพุทธเจ้าหน่ึง พระเจ้าจักรพรรดิหน่ึง พระอรหันต์หน่ึง ท่านบอกไว้ชัดเจน ท่านเพียรสมควรก่อเจดีย์ได้แล้ว ไม่ใช่จะก่อสุ่มสี่สุ่มห้าหมาตายในวัดก็ไปกอ่ เจดยี ์ พลิ กึ นะ อยา่ งนัน้ ไมเ่ อา ทำ�ไม่มีหลกั มีเกณฑ์อันน้ีสมควรจะก่อเจดีย์ไว้กราบไหว้บูชาได้แล้ว ตามที่ท่านอธิบายไว้ในตำ�รับต�ำ ราเปน็ ประเพณีดีงาม องคน์ ้ีกค็ วร เราอนุญาตแล้วด้วยเหตุผล ท่านเพียรน้ีสิ้นสุดทุกอย่างแล้วบอกชัดเจนเลย สิ้นสุดทุกอย่าง สมควรจะก่อเจดีย์กราบไหว้บูชาได้แล้ว เราเห็นด้วย เขามาเล่าเร่ืองทุกอย่างให้ฟัง เรียบร้อยแล้ว เรียกว่าเป็นผู้บริสุทธิ์สุดส่วน ในสมัยปัจจุบันเรียกว่าเป็นพระอรหันต์ พูดชัดๆอย่างน้ีละ ท่านเพียร เมื่อวนั ที่ ๑๖ มกราคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓ ทา่ นเพียรสมควรกอ่ เจดยี ์ “พูดชดั เจนเลยวา่ เป็นผู้สนิ้ กเิ ลสโดยส้นิ เชิง..ท่านเพยี ร” เม่ือวนั ที่ ๑๖ มกราคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓ ทา่ นเพยี รสมควรก่อเจดยี ์ 103ชาตสิ ดุ ทา้ ย

““ความจริงทา่ นสงั่ สมธรรม ทเี่ ลิศเลอลำ�พังคนเดียว” เม่ือเช้าวันที่ ๑๒ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๐ เพชรนำ้�หนึง่ ของพุทธศาสนาแห่งชาติไทย หลวงป่ผู าง ปรปิ ณุ โณ วัดปา่ ประสทิ ธิธรรม อำ�เภอบา้ นดงุ จังหวดั อดุ รธานี104ชาตสิ ุดท้าย

หลวงพ่อผาง ดงเย็น และพ่อผาง ขอนแก่น มัญจาคีรี ผางนี้ก็อัฐิกลายเป็นพระธาตุ คือเป็นพระวัดป่าบ้านตาดนั้นแหละ ท่านอยู่บ้านดงเย็น เวลาท่านจะเสียท่านออกมาจากวัดป่าบ้านตาดท่านมาอยู่ท่ีบ้านดงเย็นเสยี เงยี บๆ เลย กลางคนื ดึกสงดั เสยี เงยี บๆ เสร็จแลว้ อัฐิของท่านกลายเป็นพระธาตุ ท่านผางนี่ ท่านผางน้เี งยี บมากจนคนเข้าใจผดิ ท่านกม็ ี คือท่านไม่คอ่ ยสนใจกบั ใคร อย่ใู นวัดในวาพระเณรมีจำ�นวนมากนอ้ ยทา่ นไมค่ ่อยสนใจกบั ใครทา่ นอยู่ล�ำ พงั ทา่ นๆ องคเ์ ดยี วๆ พระบางองคเ์ ขา้ ใจทา่ นผิดแมอ้ ยู่ในวัดเดียวกนั ก็ยงั เข้าใจทา่ นผดิ ทา่ นท�ำ ไมลักษณะเงียบๆ ขรึมๆ มักจะอยู่คนเดียว เขาอยากจะว่าเซ่อๆ แต่เขาไม่กล้าพูด ความจริงท่านส่ังสมธรรมท่ีเลิศเลอล�ำ พังคนเดียว กลางคืนเวลาตายท่านก็ตายเงียบเลยนะ น่ีอัฐิท่านกลายเป็นพระธุาตท่านผาง ออกมาจากวัดป่าบ้านตาดมาอยู่น้ัน แล้วท่านอาจารย์พรหม บ้านดงเย็น ท่านผางก็บ้านดงเย็น บ้านดงเย็นนี้มีสององค์ท่ีมีเพชรน้ำ�หน่ึงคอื อาจารย์พรหมองคห์ นึ่ง แลว้ ท่านผาง ก็บ้านดงเยน็ เหมอื นกนั อัฐกิ ลายเป็นพระธาตุ เม่อื เช้าวนั ท่ี ๑๒ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐ เพชรน�ำ้ หน่งึ ของพุทธศาสนาแห่งชาติไทย 105ชาติสุดท้าย

““หลวงพ่อผางน่ีก็เปน็ พระสำ�คัญ องค์หนง่ึ ” เม่อื ค่ำ�วนั ท่ี ๑๔ ธันวาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ ธรรมะของเรามีทุกขั้น หลวงปู่ผาง จิตตคตุ โต วดั อดุ มคงคาครี เี ขต อ�ำ เภอมญั จาครี ี จงั หวัดขอนแก่น106ชาตสิ ดุ ทา้ ย

หลวงพอ่ ผางนก่ี ็เปน็ พระสำ�คัญองคห์ นึ่ง อยูท่ ี่มัญจาครี ี ตอนน้นั เราอยู่บา้ นนามน พอดที า่ นกไ็ ปบ้านนามนแต่ท่านอ่อนพรรษากว่าเรา เพราะท่านเคยมีครอบครัวมาแล้วบวชบ้ันแก่ เพราะฉะนั้นท่านจึงอ่อนพรรษากว่าเราอายุเราอ่อนกว่าท่าน แต่พรรษาบวชท่านอ่อนกว่าเรา เวลาท่านไปวัดบ้านนามน โห ท่านเทศน์นี้แผดมากเทียวนะนั่นละท่านจะเห็นอะไรอยู่ เทศน์หลวงพ่อองค์นี้เทศน์เข้มข้นมาก ใส่เปร้ียงๆๆ เราก็มาปฏิบัติแต่ว่าผ่านได้นะ ท่านผ่านได้ หลวงพ่อผางถูกกัน พวกงู พวกจระเข้ ในวัดมีจระเข้ด้วย มีงูดว้ ย ในวัดท่านงูน้ียั้วเย้ียๆ คนไปเห็นก็ตื่นเต้นทงั้ กลวั เม่ือคำ่�วนั ท่ี ๑๔ ธันวาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ ธรรมะของเรามีทุกข้นั 107ชาตสิ ดุ ทา้ ย

““เออ ผเู้ ฒ่าตันน้ี ก็จะเปน็ แนๆ่ ไม่สงสยั ” เมือ่ เชา้ วันที่ ๒๖ มถิ นุ ายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๑ หลวงตานักสู้ หลวงปคู่ �ำ ตนั ฐิตธัมโม วัดป่าดานศรสี �ำ ราญ อ�ำ เภอพรเจริญ จังหวดั หนองคาย108ชาตสิ ดุ ทา้ ย

เออ ผู้เฒ่าตันน้ี กจ็ ะเปน็ แน่ๆ ไมส่ งสยั ถงึ ยังไม่เป็นกจ็ ะเป็นแน่ หลวงพอ่ ตันนเี่ ราบวชใหน้ ะไปอย่หู ้วยทรายกับเรา เราบวชให้มาเป็นตาปะขาวอยู่กับเรา ภาวนาดีเข้าท่า พูดภาวนาให้ฟังน่าฟัง เราเลยบวชเป็นพระให้เลย จัดบริขารให้ไปบวชท่ีมุกดาหาร พอบวชแล้วก็มาอยู่ด้วยกันพรรษาหน่ึง แล้วก็ไปจำ�พรรษาท่ีจันท์ จากนั้นมาแล้วนานถึงไดพ้ บกันทนี งึ ไปพบอย่ทู ่ี อ.สว่างแดนดิน ก็ไปคุยธรรมะกัน เอ้อ เข้าชอ่ งแลว้ ทนี ้ี เราเชอื่ มาแตโ่ น้นแหละ พอเรมิ่เข้าช่องแลว้ แน่เลย ช้ากบั เร็วเท่านน้ั แหละ ถ้าเขา้ ช่องแลว้ แนท่ จ่ี ะพุง่ เป็นแตช่ ้ากบั เร็วเท่านนั้ เอง เรอ่ื งแน่นแ่ี นเ่ ลยๆ มคคฺ แปลว่าทางเดนิ ภายในภายนอกนะ ทางเดินของโลกก็อย่างน้แี หละ ไปดว้ ยเทา้ ด้วยรถยนต์กลไก ทางเดินของใจเรียกว่า มคฺโค ก็เป็นเหมือนกันไม่ได้ผิดกัน ดูทางนอกแล้วก็แล้วกันกับดูภายใน ทางผิดทางถูกจะบอกในน้ันเสร็จเลย ผู้ปฏิบัติเท่าน้ันที่จะรู้นะ รู้ทางภายในภายนอก ทางภายในก็เห็นธรรมภายใน ทางภายนอกก็เห็นโลกภายนอก ก็อยา่ งนน้ั แหละ เม่ือวันท่ี ๒๖ มถิ นุ ายน พุทธศักราช ๒๕๔๑ หลวงตานักสู้ 109ชาติสุดท้าย

““ทางจันทบรุ ีกท็ ่านฟกั นะสำ�คัญ เปน็ หลกั ใหญ่มากทีเดียว” เมอ่ื วนั ท่ี ๗ มกราคม พุทธศกั ราช ๒๕๔๖ บคุ คลประเภทเนือ้ รา้ ย หลวงปฟู่ กั สันติธัมโม วดั ปา่ เขานอ้ ย อ�ำ เภอทา่ ใหม่ จงั หวดั จันทบุรี110ชาตสิ ุดท้าย

นี่ก็ท่ัวประเทศไทยนะโรงพยาบาล เรียกว่าทุกภาค ภาคไหนมีความจำ�เป็นอย่างไรๆ ถึงเลยๆ อย่างจันทบุรีท่านฟักอยู่ท่ีนั่น ขัดข้องอะไรท่านติดต่อมาทางน้ีก็ทำ�ให้ทางนู้นๆ โรงพยาบาลก็มีทางนู้น เราช่วย ท่านฟักก็เป็นพระวัดป่าบ้านตาด เป็นคนจันท์แต่เป็นพระวัดป่าบ้านตาด เวลาพ่อกับแม่ป่วยลงทีเดียวพร้อมๆ กันเลยนี้ เราส่งให้ไปเลยไปดูแลพ่อแม่ เพราะมีลูกชายคนเดียว เดี๋ยวคนหน่ึงเสียไป อ้าวคนหน่ึงก็ทรุดอยู่ ตกลงให้เฝ้าอยู่ แล้วเฝ้าไปเฝ้ามาอายุพรรษาก็แก่เข้า ทางสามผานก็ไม่มีสมภารวัดเลยให้ยัดเข้าตรงน้ันเลย ให้เป็นสมภารวัดเสียเลย จนกระท่ังปา่ นนีเ้ ลยไม่มา กลายเป็นสมภารวัดอยนู่ ั้นท่านฟัก ท่านฟักนิสัยดี เป็นพระวัดน้ีมาตั้งแต่บวชทีแรก มาอยู่วัดน้ีเป็นประจำ� เหตุท่ีจะได้ย้อนกลับไปจันท์ก็คือพ่อกับแม่ปว่ ยลงพร้อมกันเลย แลว้ ก็มีลูกชายคนเดยี ว เราก็สง่ ใหไ้ ปทนั ที พ่อกบั แม่หายแลว้ ค่อยกลับมา อ้าว ไปเดี๋ยวคนน้ีเสียเรียกว่าตายไป เดีย๋ วคนน้ันปว่ ยเอาอีกอยนู่ ัน้ สดุ ทา้ ยพอ่ กบั แม่เลยตายเลยอยนู่ ้ันเลย พรรษากแ็ ก่แล้วใหอ้ ยู่นั้นเสีย ที่นั่นไมม่ ีสมภารวัดก็พอดีให้อยนู่ ้ันเลย อยจู่ นกระท่ังปา่ นนลี้ ะทา่ นฟัก นสิ ยั ดีนิสยั สขุ ุม คงจะใจดีมาก บางทเี ราไปวดั เขาน้อยสามผาน ก็เราเขา้ ออกเร่อื ยวัดเขาน้อยสามผานไปดูพระดูเณร ดูอะไรๆมันขวางหูขวางตาอะไรก็จ้ีท่านฟัก องค์น้ันเป็นอย่างไรๆ จ้ีท่านฟักให้ท่านฟักสอน เราเป็นคนไปตรวจ เราเป็นอาจารย์ใหญ่ เราไปดูที่นั่น พระเณรในวัดนี้เป็นอย่างไร องค์นั้นเป็นอย่างไรๆ เราจี้เลย ท่านฟักนิสัยท่านใจดี ไอ้เราใจดีไมด่ ไี ม่ทราบละ อยา่ งนล้ี ะจ้เี รอ่ื ยๆ เหตทุ จ่ี ะไดก้ ลบั ไปจนั ทก์ ค็ ือพ่อกบั แมป่ ่วย เราส่งไปเองนะ ต่อจากน้ันมาแล้วพอ่ กับแม่กเ็ ลยเสีย เลยใหอ้ ย่ทู น่ี ั่นเลย เม่ือวันท่ี ๑๕ สงิ หาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ เสยี ดายชีวติ ของท่านไดแ้ คน่ ้ัน 111ชาตสิ ุดท้าย

““ท่านเรียบรอ้ ยทกุ อยา่ ง ไมม่ ีที่ต้องต”ิ เมื่อวนั ที่ ๑๗ สงิ หาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ พระชาวอังกฤษ หลวงพ่อ ปัญญาวฑั โฒ วัดป่าบา้ นตาด อำ�เภอเมอื ง จังหวดั อุดรธานี112ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ท่านปัญญาวัฑโฒเป็นพระชาวอังกฤษ เรียบร้อยมากทีเดียว ตั้งแต่มาอยู่ด้วยกันไม่เคยได้ดุได้ว่ากันอะไรเลยถ้าเป็นนักมวยก็เรียกวา่ ตอ่ ยท่านไม่ถกู ทา่ นอาจจะตอ่ ยเราหงายไปหลายหมัดก็ได้ ดีไม่ดีอาจสลบ คือท่านเรยี บร้อยทุกอย่างไม่มีที่ต้องติ การดุด่าว่ากล่าวก็ไม่มีความหมาย เพราะเอามาใช้ชะล้างส่ิงไม่ดีทั้งหลาย เช่นแนะนำ�ส่ังสอนดุด่าว่ากล่าวตามขั้นภูมิของความผิดที่มีหนักเบามากน้อย เพราะฉะน้ันจึงว่าแนะนำ�สั่งสอนดุด่าว่ากล่าว มีหนักลงไปๆ ถ้าทำ�ผิดเบาๆ ธรรมดา แต่จะปล่อยไว้ไม่ได้ก็ต้องเตือนต้องแนะนำ� ถ้าหนักมากกว่าน้ันก็ดุด่าว่ากล่าวจากนั้นอัปเปหิ ขับจากวัด เป็นเน้ือร้ายแล้วอยู่กับหมู่เพ่ือนไม่ได้ พระประเภทเน้ือร้ายอยู่กับหมู่กับเพ่ือนดีๆ ไม่ได้เรียกว่าประเภทเน้ือร้าย อย่างท่านปัญญานี่ไม่เคย เราจึงอดพูดไม่ได้ว่า เราไม่เคยได้ดุได้แนะน�ำ ดุด่าท่านในทางท่ีผิดธรรมผิดวินัยอะไรเลย ไม่มี ในขณะเดียวกันถ้าเป็นนักมวยก็เราต่อยท่านไม่ถูก แต่ท่านอาจต่อยเราหงายไปหลายหมดั ก็ได้ ทา่ นสุขมุ มาก เมอ่ื วนั ที่ ๑๗ สงิ หาคม พุทธศักราช ๒๕๕๐ พระชาวอังกฤษ ท่านปัญญาไปตอนไหน (ไปตอนโมงกว่าครับ) ท่านไปบอกเมื่อวานนี้ พระฝร่ังสอนฝร่ัง สนิทดีกว่าคนไทยสอนฝร่ัง เพราะภาษาพื้นเพนิสัยกลมกลืนกันมาแล้วสอนกันได้ง่าย ให้ท่านปัญญาไปแล้ววันนี้ สอนพวกพระฝรั่งซ่ึงมาอยู่ในเมืองไทยเรามีเยอะ บางทีก็ไปวัดนานาชาติบ้าง อะไรบ้าง เอาพระวัดนี้แหละไปสอน ท่านปัญญาวันน้ีไปแล้วแต่เช้า ฝรั่งสนใจมาก วัดเราก็รับไม่ได้เพราะมากแล้ว ยิ่งต้องส่งพระของเราไปอบรมสั่งสอนพระฝรั่งท่านปัญญาเป็นพระที่แยบคายอยู่นะในวงกรรมฐาน สำ�หรับพระต่างชาติท่านปัญญาเป็นพระสำ�คัญองค์หน่ึงอยู่ พอที่จะให้อรรถให้ธรรมแก่ชาวเมืองนอกได้เป็นอย่างดี เพราะฉะนั้นเราถึงปล่อยให้ไป วันน้ีไปแล้วออกแตเ่ ชา้ เมื่อวันท่ี ๕ มิถนุ ายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๕ เป็นพระตอ้ งมีคำ�สัตยค์ ำ�จริง 113ชาติสดุ ท้าย

““นี่สำ�คญั มากนะ ชอ่ื เสถียร…... น่ีเพชรน้ำ�หน่งึ มหี ลายองค์นะน่ี ท่านสำ�เร็จเรียบรอ้ ยแลว้ ถา้ เปน็ สมยั ครัง้ พุทธกาล เป็นพระอรหนั ต”์ เมือ่ วนั ท่ี ๓๐ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๒ ครั้งพทุ ธกาลเรยี กผสู้ ิน้ กิเลสเปน็ พระอรหนั ต์ พระอาจารยเ์ สถียร สมาจาโร วัดวาชคู ุ อำ�เภอสงั ขละบรุ ี จงั หวดั กาญจนบรุ ี114ชาตสิ ุดท้าย

นั่นองค์หน่ึงพระภาวนา ชื่อเสถียร ท่านเป็นคนอุดรแล้วท่านไปภาวนาอยู่ทางเขตต่อพม่า เมืองไทย-พม่าเขตต่อ น่ีสำ�คัญมากนะช่ือเสถียร บ้านเดิมท่านอยู่อุดร พาพ่อพาแม่ไปอยู่ทางนู้นมีท่ีสะดวกสบาย การทำ�มาหาเล้ียงชีพก็สะดวก ทุกอย่างสงบสงัดทั้งด้านธรรมท้ังดา้ นโลก ทา่ นเลยชวนพอ่ แมท่ า่ นไป ท่านเข้าทา่ อยนู่ ะ แล้วไดป้ ระโยชน์ทางนู้น ช่ือเสถียร นู่นอาจารย์ชา ท่านบุญมี ท่านอุทัย ท่านวันชัยหลวงพ่อตัน ท่านปัญญา น่ีเพชรน้ำ�หน่ึงมีหลายองค์นะน่ี ท่านสำ�เร็จเรียบร้อยแล้ว ถ้าเป็นสมัยคร้ังพุทธกาลเป็นพระอรหันต์ ทุกวันนี่เทวทัตมันขวางหูขวางใจ ว่าอรหันต์ไม่ได้ เทวทัต คือพระที่ท่านจะรู้กันต้องเป็นนักภาวนาด้วยกัน ได้สนทนากันในวงภายในๆ รู้กันแต่ว่าภายใน นอกนั้นไปท่านเหมือนไม่รู้ไม่ชี้ เพราะฉะน้ันวงกรรมฐานกันมองเหน็ กนั รกู้ นั ทนั ทๆี เพราะทราบจากใจ เมื่อวนั ที่ ๓๐ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๒ คร้ังพุทธกาลเรยี กผู้สิ้นกเิ ลสเป็นพระอรหันต์ 115ชาตสิ ดุ ทา้ ย

““เรว็ อยนู่ ะ ๙๕ แกผ่านได้ แกมรณะลงไปอฐั ิของแก กก็ ลายเปน็ พระธาตุ รวดเร็วมากนะ” เมื่อวันที่ ๙ กันยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐ ความรู้พสิ ดารมากคอื แมช่ ีแก้ว แมช่ แี ก้ว เสียงล้�ำ สำ�นกั ปฏิบัติธรรมบา้ นห้วยทราย อำ�เภอคำ�ชะอี จังหวดั มกุ ดาหาร116ชาตสิ ดุ ทา้ ย

เร็วอยู่นะ ๙๕ แกผ่านได้ แกมรณะลงไปอัฐิของแกก็กลายเป็นพระธาตุ รวดเร็วมากนะ เพราะผ่านไปแล้วต้ังแต่ ๒๔๙๕ จนกระท่ัง พ.ศ.เท่าไรแกถึงตาย อัฐิกลายเป็นพระธาตุเรียบร้อยแล้ว น่ีละที่แกว่า ปีนี้จะมีคนมาแนะนำ�ส่ังสอนพวกเรา คล้ายคลึงกับหลวงปู่ม่ัน พระเณรจะมีมากคลา้ ยคลงึ กนั ปีน้ีแหละคอยดูนะ แลว้ ก็เปน็ จรงิ ๆ ปนี ั้นเรากไ็ ป เวลาแกเลา่ ให้ฟังนี้ พวกดงพวกดาวดวงเลก็ ดวงใหญเ่ หาะมาจากบนฟ้า สงา่ งามมา ดวงใหญ่ก็มีดวงเล็กก็มี มาลงห้วยทรายหมด ดาวทั้งหลายก็คือบรรดาครูบาอาจารย์และพระเณรแกว่า ก็ลงที่นนั่ ละหว้ ยทราย สร้างวัดเลก็ ๆ น้อยๆ ตามน้นั ทเ่ี ราไปอยู่นั้น ๔ ปี เราไปอยหู่ ้วยทราย ๔ ปี ไปอย่ปู ีที่หนึง่ ปีที่ ๒ แมช่ ีแก้วก็ผา่ นได้ ไปอยู่นนั้ ได้ ๔ ปี ออกจากนนั้ แล้วกล็ งไปจำ�พรรษาที่จันทบุรี ยอ้ นกลับมาก็มาอยทู่ ี่นีจ่ นกระทั่งปา่ นน้แี หละ เมื่อวันที่ ๙ กนั ยายน พุทธศักราช ๒๕๕๐ ความรพู้ สิ ดารมากคือแมช่ ีแกว้ 117ชาตสิ ุดท้าย

118ชาตสิ ุดท้าย

เสาหลกั พระกรรมฐาน ในสมยั ปัจจบุ ัน 119ชาตสิ ดุ ทา้ ย

““อาจารย์ศรที า่ นก็มีนสิ ัยกวา้ งขวาง” เมอ่ื เช้าวันที่ ๒๖ สิงหาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐ (บ่าย) จิตนส้ี ูญไปไหน หลวงปู่ศรี มหาวโี ร วัดปา่ ประชาคมวนาราม อำ�เภอศรสี มเดจ็ จังหวัดรอ้ ยเอด็120ชาตสิ ดุ ทา้ ย

อาจารย์ศรีท่านก็มีนิสัยวาสนากว้างขวาง ไปคนละทิศละทาง คือเร่ืองนิสัยวาสนาใครจะมาปรุงมาแต่งให้เป็นไม่ได้นะ ต้องเป็นขึ้นตามหลักธรรมชาติ คือเจ้าของเป็นผู้สร้างข้ึนมาเอง นิสัยวาสนากว้างแคบขึ้นอยู่กับตัวเองเป็นผู้สร้าง ใครคับแคบตีบตันคนนั้นก็นิสัยวาสนาคับแคบตีบตัน ไปที่ไหนก็ไม่ค่อยสมบูรณ์พูนผล ผู้ใดมีนิสัยกว้างขวางเฉลี่ยเผื่อแผ่ การทำ�บุญให้ทานไม่อัดไม่อั้น ไปท่ีไหนก็ตามบริษัทบริวารก็มีมาก ว่าอะไรก็เป็นอันน้ันขึ้นมาๆ เรียกว่าเป็นไปตามนิสยั วาสนา อย่างอาจารย์ศรีท่านก็มีนิสัยวาสนากว้างขวาง เก่ียวกับเรื่องฝ่ายประชาชนพระเณรมาดั้งเดิม ท่านมีนิสัยกว้างขวางไปท่ีไหนว่าอะไรลูกศิษย์ลูกหาเต็มบ้านเต็มเมือง ฮือพร้อมกันหมดๆ นี่ท่านก็ไม่ได้มา แต่บริษัทบริวารลูกศิษย์ลูกหาของท่านมาจำ�นวนมากมายเต็มศาลา เห็นไหมล่ะ น่ีละถือเอาท่านเป็นเหตุ การสร้างบุญสร้างกุศลท่านไมม่ าบริษทั บริวารทง้ั หลายก็มาเพราะทา่ นแก่ ท่านรูส้ กึ ว่าอายุจะออ่ นกวา่ เราหนอ่ ย แตจ่ ะช�ำ รุดมากกวา่ เรา ท่านเคยอยู่กับเรามา เมอ่ื วันท่ี ๒๖ สิงหาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐ (บ่าย) จติ น้ีสูญไปไหน 121ชาติสดุ ทา้ ย

““ท่านเหลา่ นป้ี ฏิบัติดีปฏบิ ัตชิ อบ ไม่มีทีต่ ้องตนิ ะ” เม่ือเช้าวนั ที่ ๔ กรกฎาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๒ อฐั ิเป็นพระธาตุสององค์ หลวงปบู่ ญุ มี ปริปุณโณ วดั ป่านาคณู อ�ำ เภอบ้านผอื จังหวัดอุดรธานี122ชาติสดุ ท้าย

ท่านบญุ มีที่ตดิ สอยหอ้ ยตามเรามาแตต่ น้ เลย เราละเป็นคนไลอ่ อกมาน่ี มันควรจะเปน็ พ่อตาแมย่ ายได้แล้วเราว่าอย่างน้ัน แล้วเป็นลูกเขยใหม่อยู่อย่างไร ไป เลยไล่มา ท่านเพียรมาทางน้ี ท่านบุญมีก็มาด้วยกัน อยู่กับเราร่วม ๓๐ ปี ท่านเพียร-ทา่ นบญุ มีเรยี บร้อยเหมอื นกันหมด ไมม่ ีด่างพร้อย เรียบร้อยการปฏบิ ัติของท่าน ท่านเพียรกบัทา่ นบุญมที า่ นปฏบิ ตั เิ อาจรงิ เอาจงั เหมือนกัน เมอื่ วนั ท่ี ๒๓ มถิ นุ ายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๒ ท่านเพียรปฏบิ ตั ิเรียบมาก ท่านบุญมีก็อยู่นาคูณ อันนี้ก็ดูว่า ๒๘ ปีอยู่กับเรา มีแต่เราไล่ออกไป ให้ไปต้ังรากฐานภาวนาสะดวกสบายอยู่กับผู้ใหญ่มันเกรงอกเกรงใจท่านตลอด ถ้าอยู่โดยล�ำ พังเรามีสิทธิท่ีจะภาวนาได้ท้ังวันทั้งคืน จึงให้ท่านเพียรไปอยู่หนองกอง ทา่ นบญุ มีกอ็ ย่นู าคูณ นอี่ ยู่กบั เรามานานนะ ท่านเหลา่ นป้ี ฏิบตั ิดีปฏบิ ตั ิชอบ ไมม่ ีที่ต้องตนิ ะ เม่อื เชา้ วนั ที่ ๔ กรกฎาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๒ อฐั ิเป็นพระธาตุสององค์ 123ชาติสดุ ทา้ ย

““จากน้ันรองลงมาก็เป็นทา่ นแบน” เม่อื วนั ที่ ๙ สิงหาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๖ ความรักชาติดังไปทั่วโลก หลวงป่แู บน ธนากโร วดั ดอยธรรมเจดีย์ อำ�เภอโคกศรสี พุ รรณ จงั หวดั สกลนคร124ชาตสิ ดุ ทา้ ย

วันนี้ก็วัดดอยธรรมเจดีย์ กรรมฐานใหญ่ก็จะมา วัดดอยธรรมเจดีย์เป็นวัดใหญ่บรรจุพระได้ตั้ง ๗๐ กว่าองค์มีท่านอาจารย์กงมาเป็นหัวหน้าและเป็นผู้สร้างวัดนั้นขั้นเร่ิมแรก ท่านอาจารย์กงมาก็เป็นลูกศิษย์ก้นกุฏิของหลวงปมู่ ัน่ จากน้ันรองลงมาก็เป็นท่านแบน รักษาวัดให้เป็นมรดกมาตลอดจนกระทั่งทุกวันนี้ วันนี้ท่านก็จะพาคณะเข้ามาในวัดน้ี เพื่อแสดงความรักชาติ ในฐานะท่ีพระเจ้าพระสงฆ์เป็นลูกที่มีพ่อมีแม่ด้วยกัน จึงต้องกระเทือนถึงกันหมดท้ังประชาชนญาติโยมพระเณร พร้อมหน้าพร้อมตากันมาบริจาคเพื่อหนุนชาติไทยของตน ซ่ึงเท่ากับหนนุ พอ่ หนนุ แมข่ องตนซึ่งเปน็ แดนเกดิ น้นั ใหเ้ หน็ ชดั เจนขน้ึ มาวา่ พระเจ้าพระสงฆ์เหลา่ นแ้ี ม้จะหวั โลน้ ๆ ผา้ เหลืองก็มีพ่อมีแม่ กระทบกระเทือนถึงพ่อถึงแม่ เรียกว่าเป็นผลบวก เป็นสิริมงคล น่ีท่านพร้อมหน้าพร้อมตากันจะมาในวันน้ีมาอนุโมทนาสาธกุ าร พรอ้ มกบั การบริจาคกบั บรรดาเราท้ังหลายท่ไี ด้เรม่ิ กนั มาเรือ่ ยๆ อยา่ งน้ี เมื่อวนั ท่ี ๙ สิงหาคม พุทธศกั ราช ๒๕๔๖ ความรักชาติดังไปท่วั โลก 125ชาตสิ ุดทา้ ย

““สำ�หรับทา่ นลไี ม่พูดอะไรมาก พดู เพียงเลก็ น้อยวา่ ธรรมลี เศรษฐีธรรมบอกเทา่ นั้น” เมอื่ วนั ที่ ๕ มิถนุ ายน พุทธศักราช ๒๕๔๕ เป็นพระต้องมีค�ำ สัตย์คำ�จริง หลวงป่ลู ี กสุ ลธโร วัดภูผาแดง อำ�เภอหนองวัวซอ จงั หวัดอดุ รธานี126ชาตสิ ุดท้าย

ส�ำ หรบั ทา่ นลไี มพ่ ดู อะไรมาก พดู เพยี งเล็กน้อยว่า ธรรมลเี ศรษฐธี รรมบอกเท่านัน้ บอกว่าเศรษฐธี รรมอยู่ท่ีน่ันนะ ไม่ค่อยได้จับจ่ายไปไหน เราพูดเพียงเท่าน้ีแหละ พูดว่าเศรษฐีธรรม แต่ไม่ค่อยได้จับจ่ายไปไหนแหละเพราะนิสัยท่านไม่ชอบเก่ียวข้องกับแขกกับคนเทศนาว่าการ จึงเรียกว่าเศรษฐีธรรมอยู่ท่ีนั่น แต่ไม่ได้แจกจ่ายไปไหนคือท่านไม่เทศน์ท่ีไหน นอกจากท่านอาจเทศน์นะ คร้ันโยมเข้าไป นี่หลวงตาเราก�ำ ลังหาทองคำ�นะ อาจเป็นได้นะตรงนี้ ท่านไม่เทศน์ช่องอน่ื อาจเทศน์ช่องน้ี เหน็ ทองค�ำ มาเรือ่ ย นม่ี นั เทศนแ์ บบนเี้ หรอ คงจะอยา่ งนนั้ พอใครเขา้ ไปพอมองเหน็ ทางน้นู น่หี ลวงตาเรากำ�ลงั หาสมบัติเขา้ คลังหลวงนะ คนนน้ั มากล็ ้วงกระเป๋า คนนม้ี าลว้ งกระเป๋า เหน็ เอาทองค�ำ มาใหเ้ ราเรอ่ื ยมันอดคิดไมไ่ ด้ นี่ที่เราพูดนะ เหล่าน้ันท่านก็ดี แต่ผู้ใดเด่นทางไหนท่ีพอจะทำ�ประโยชน์ได้มากน้อยต่างกัน เราก็แย็บออกมาๆ เราไม่ได้ตำ�หนิว่าเหล่านั้นไม่ดีนะ ดี อย่างพระพุทธเจ้า ทรงต้ังสมณศักด์ิให้สาวก องค์น้ันเด่นทางนั้นทางนี้ ไม่ใช่ท่านไม่รู้ รู้ แต่ผู้น้ีสูงกว่าเพื่อนหน่อยนึงก็ยกกันขึ้นเสีย ท้ังที่ท่านเหล่าน้ันก็ดีเหมือนกัน อันน้ีเราก็พูดแบบเดียวกัน แต่มันเป็นยังไงไม่ทราบ นิสัยวาสนาของเรารู้สึกมันจะอาภัพอยู่นะ พอแย็บไปปุ๊บท่ีตรงไหนมักมีเร่ืองเสมอ ไม่มากก็มีให้เป็นข้อรับกันเป็นผลลบจนได้น่ันแหละ ท�ำ ประโยชน์ให้โลกได้ต้องเป็นผู้ท�ำ ประโยชน์ให้เจ้าของได้หลักใหญ่อยู่ตรงนี้ ถ้าไม่มีในน้ีแล้วไปที่ไหนไม่มีความหมายทั้งนั้นแหละ ถ้าเจ้าของไม่สร้างความหมายให้เต็มตัวเมื่อสร้างความหมายเจ้าของให้เต็มตัวแล้ว ใครจะนับถือไม่นับถือความหมายก็เต็มตัวของตัวเองอยู่แล้ว ย่ิงออกแจกจา่ ยทางโลกก็ยิ่งชมุ่ เยน็ กระจายไปหมด มันต่างกนั นะ น่ีนิสัยวาสนา มนั หากเป็นขึน้ อยู่กับผูน้ ้นั เอง เมือ่ วนั ที่ ๕ มิถุนายน พุทธศกั ราช ๒๕๔๕ เป็นพระต้องมคี �ำ สัตยค์ ำ�จรงิ 127ชาติสุดทา้ ย

““ทา่ นอุทัย... นี่เพชรน้ำ�หนึ่ง มีหลายองค์นะน่ี” เมอ่ื วนั ท่ี ๓๐ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๒ คร้ังพทุ ธกาลเรียกผู้ส้ินกเิ ลสเปน็ พระอรหันต์ หลวงพ่ออุทัย สริ ธิ โร วดั เขาใหญเ่ จรญิ ธรรมญาณสัมปันโน อ�ำ เภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา128ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ทางนู้น ชอ่ื เสถยี ร นนู่ อาจารยช์ า ทา่ นบญุ มี ทา่ นอุทัย ทา่ นวันชัย หลวงพ่อตัน ทา่ นปัญญา นเี่ พชรน้ำ�หนง่ึมีหลายองค์นะน่ี ท่านสำ�เร็จเรียบร้อยแล้ว ถา้ เป็นสมัยคร้ังพุทธกาลเป็นพระอรหันต์ ทุกวันนี่เทวทัตมันขวางหูขวางใจ ว่าอรหันต์ไม่ได้ เทวทัต คือพระที่ท่านจะรู้กันต้องเป็นนักภาวนาด้วยกัน ได้สนทนากันในวงภายในๆ รู้กันแต่วา่ ภายใน นอกนน้ั ไปทา่ นเหมอื นไมร่ ไู้ ม่ชี้ เพราะฉะนน้ั วงกรรมฐานกนั มองเหน็ กันรู้กันทนั ทๆี เพราะทราบจากใจ เมอ่ื วนั ท่ี ๓๐ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๒ ครงั้ พทุ ธกาลเรียกผสู้ ้ินกเิ ลสเป็นพระอรหนั ต์ 129ชาตสิ ดุ ท้าย

““ท่านจนั ทรเ์ รียนออกจากนี้ กไ็ ปอยู่ถ้ำ�สหาย” เมอื่ วนั ท่ี ๑๓ พฤษภาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๕ แพย้ า หลวงปจู่ ันทรเ์ รยี น คณุ วโร วดั ถ้ำ�สหาย อ�ำ เภอหนองวัวซอ จังหวดั อุดรธานี130ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ท่านอินทร์ ท่านลี ท่านเพียร ท่านบุญมี เหล่านี้มีแต่พระออกจากวัดป่าบ้านตาดท้ังนั้น เหล่านี้ออกท้ังน้ันบริเวณนี้มีแต่ออกจากวัดนี้ทั้งนั้น วัดภูสังโฆ วัดถำ้�สหายฯ ท่านจันทร์เรียนออกจากนี้ก็ไปอยู่ถ้ำ�สหาย ตอนไปสร้างทีแรกเราก็ไปเย่ียมเหมือนกัน จากน้ันมาไม่ค่อยได้ไป ส่วนมากมีแต่พระออกจากวัดป่าบ้านตาดมากนะ ผาแดงภูสังโฆ หนองกอง นาคูณ นาคำ�น้อย จากวัดน้ีทั้งนั้น จากโน้นไปก็ป่าแก้วชุมพล สำ�หรับวัดภูวัวท่านอุทัยน่ีเป็นลูกศิษย์ของท่านอาจารย์ฝ้ัน ไม่ได้มาอยู่กับเราแต่มันเก่ียวโยงกัน เราจึงไปสงเคราะห์วัดภูวัว พระตั้ง ๓๐ กว่า๓๐ กวา่ ตลอดมาวัดนี้ เราไปสงเคราะห์เรือ่ ยมาจนกระทั่งบดั นแ้ี หละ เมื่อวนั ที่ ๑๓ พฤษภาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๕ แพ้ยา 131ชาติสดุ ท้าย

““ท่านมกั นอ้ ยสันโดษมาก ทา่ นยดึ หลกั ปฏปิ ทาของ ครูบาอาจารย์ไวไ้ ดด้ นี ะ” เม่อื เชา้ วนั ท่ี ๑๓ ธนั วาคม พุทธศักราช ๒๕๔๙ ไม่วา่ นกิ ายใดมสี ิทธิได้มรรคผลนพิ พาน ดว้ ยการปฏิบตั ิของตน พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต วัดญาณสังวรารามวรวหิ าร อ�ำ เภอบางละมุง จงั หวดั ชลบรุ ี132ชาตสิ ดุ ท้าย

ทา่ นสชุ าติเป็นคนพทั ยา แต่เปน็ พระวดั ป่าบ้านตาด ไปอยวู่ ดั ปา่ บา้ นตาดหลายปี พอออกจากวดั ป่าบา้ นตาดแลว้ ก็มาอยู่วัดญาณสงั วรฯ ท่านปฏบิ ตั แิ บบสนั โดษมักน้อยตลอดมา อยทู่ ีน่ ั่น ทา่ นอย่หู ลายปีแล้ว พอออกจากวดั ป่าบ้านตาดมากเ็ ข้าน้ันเลย เขา้ อยูท่ ี่วัดญาณสังวรฯในปา่ นน้ั ละ ปีที่แล้วก็ดูไปนะ ไปพบท่านอยู่ท่ีนั่น ดีอยู่ ท่านเป็นคนพัทยา แต่เป็นพระวัดป่าบ้านตาด พอออกจากวัดป่าบ้านตาดมาก็เข้าวัดญาณสังวรฯเลย จนกระท่ังป่านนี้ไม่ไปไหนละ ท่านมักน้อยสันโดษมาก ท่านยึดหลักปฏิปทาของครูบาอาจารย์ไว้ได้ดีนะ ลูกศิษย์วัดป่าบ้านตาดน้ีมากนะ ถ้าหากว่าจะยึดเอาหลักของครูบาอาจารย์ไปปฏิบัติก็รู้สึกจะชุ่มเย็นทั่วๆ ไป แต่นี้มันยึดได้น้อยมาก สายพ่อแม่ครูอาจารย์มั่น ถือพ่อแม่ครูอาจารย์มั่นเป็นหลักใหญ่แตกกระจายไปกเ็ ป็นก่ิงแขนง ทีน้ีก็มารุ่นลูกรุ่นหลานแล้วแหละ เราจะว่าเป็นลูกก็ไม่เชิง เป็นรุ่นหลานไปละเรา ครูบาอาจารย์ที่เป็นผูใ้ หญๆ่ ซึ่งเปน็ เพชรน�้ำ หนึง่ ๆ จากหลวงปมู่ ั่นเรานี้มนี อ้ ยเมือ่ ไร เพชรนำ�้ หนง่ึ กค็ ือเปน็ พระอรหันต์น่นั เอง เมอื่ เชา้ วนั ท่ี ๑๓ ธันวาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๙ ไม่ว่านิกายใดมสี ทิ ธิไดม้ รรคผลนพิ พานด้วยการปฏบิ ัตขิ องตน 133ชาติสดุ ท้าย

““ตอ่ ไปน้ที ่านวนั ชยั ละจะเป็น กำ�ลงั ของศาสนาองค์หน่ึง เราพดู ชี้นวิ้ ไมม่ สี อง ถ้าลงได้พูดแลว้ นะ” เมอื่ วนั ที่ ๖ กรกฎาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๒ ก�ำ ลงั สำ�คัญของศาสนา พระอาจารยว์ ันชัย วิจิตโต วดั ปา่ ภสู ังโฆ อ�ำ เภอหนองววั ซอ จงั หวดั อดุ รธานี134ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ไม่ค่อยได้วัดนั้นวัดน้ีเรา เวลาไม่พอ และกำ�ลังก็ไม่พอด้วย วัดท่านวันชัยก็ได้ไป นานๆ ไปที ธรรมลีก็ไปวัดท่านวันชัยใหญ่ พระเยอะ วัดธรรมลีก็เยอะเหมือนกัน แถวนั้นมีท่ีไหนบ้างน้า ท่านวันชัยทีแรกเราไปกรุงเทพไปพบอยู่ที่มูลนิธิ ไปถามอาการเคลื่อนไหวของท่าน ลักษณะเป็นเร่ๆ ร่อนๆ ไม่มีหลัก เราก็ไม่เคยบอกใครให้เป็นอย่างน้ันนะ เราบอกถ้าอย่างน้ันไปวัดผม เราว่าอย่างน้ัน ไม่เคย เราเลยบอกให้ไปอยู่วัดผม เราสอนต้ังหลักใหม่ท่านเลยมาเลย กไ็ ดห้ ลักจริงๆ มาจากนีก้ ไ็ ปอยู่ทนี่ นั่ นะ ทุกวันนน้ี ะ เรยี กว่าภสู ังโฆ คือความต้ังใจมีแต่หาที่เกาะที่ยึดไม่ถูก มันก็ไม่มีประโยชน์นะ เพราะเราเห็นโทษของเรา เราจึงบอกเลยท่านอยู่ที่มูลนิธิพ่อแม่ครูอาจารย์มั่นตอนต้น เห็นท่านไปอยู่ที่น่ันถามเหตุถามผล หลักเกณฑ์ยังไม่ได้ เร่ๆ ร่อนๆเราก็เลยบอกเลย เอาถ้าอย่างน้ันไปวัดป่าบ้านตาด ท่านก็เลยมาท่ีนี่ มาได้หลักท่ีน่ีนะ เด๋ียวน้ีท่านได้หลักแล้วไดห้ ลกั มน่ั คง คือทา่ นพูดเอง เราไมไ่ ด้แนะไปก่อน ทา่ นพดู เอง แล้วตรงกบั ความจรงิ ๆ ตามขนั้ ของธรรม เราบอกเออใชไ้ ด้ๆ เร่ือยๆ ไป นีก่ เ็ ป็นพระสำ�คัญละเดย๋ี วนีท้ ่านวนั ชัยดี ได้หลักเกณฑด์ ี ภาคปฏิบัติเป็นของเล่นเมื่อไร สอนกันสุ่มส่ีสุ่มห้าไม่ได้นะ จิตสอนจิตน้ีตรงแน่วๆ ข้ันธรรมนี่..เช่นเสกตัวเป็นครเู ป็นอาจารยเ์ ขา เขานอ้ ยกวา่ แต่ความรเู้ ขาสงู กวา่ เราสอนไม่ได้นะ อาจารยน์ ่ะสอนลูกศษิ ยไ์ ม่ได้ ทา่ นวันชยั กม็ าอยทู่ น่ี ่ี เราก็บอกใหม้ าวดั ปา่ บา้ นตาดเราบอกเลยนะ ซง่ึ เราไมเ่ คยบอกใคร เห็นเรๆ่ รอ่ นๆ อยู่มูลนิธิหลวงปู่มั่นฝ่ันธน ตอนเราไปน้ัน ถามจะไปไหนมาไหน โลเลโลกเลกอยู่ ไม่ได้หลักได้เกณฑ์ เราเลยบอกเลยมาอยู่ที่นี่แล้วมีอะไรก็จะพูดกันให้ได้หลักได้เกณฑ์ มาก็ได้จริงๆ แน่ะอย่างน้ันแล้ว ท่านมาเล่าจุดไหนๆ ถูกต้องเรายอมรับๆ แล้วอธิบายต่อๆ ท่านก็ยอมรับ เป็นพระท่ีมีหลักเกณฑ์อยู่มากท่านวันชัย มาอยู่ที่น่ี เราล่ะให้มาต้ังแต่มูลนิธิหลวงปู่ม่ันท่ีฝั่งธน เห็นไปเร่ๆ ร่อนๆ อยู่นั้น เราดูลักษณะไม่มีหลักมีเกณฑ์ เราเลยบอกเลย ธรรมดาเราจะไมบ่ อกใครงา่ ยๆ ใหม้ าอยูว่ ัดป่าบา้ นตาด 135ชาติสุดท้าย

น่ีความตั้งใจท่านมีแต่หาหลักยึดไม่ได้ ความหมายว่าอย่างนั้น เราเลยบอกให้มาวัดป่าบ้านตาดเลย มาก็ถามถึงเรื่องจิตใจ จากนั้นก็อธิบายให้ฟัง ท่านก็ท�ำ ด้วยความตั้งใจ ท่านมาพูดให้เราฟังตรงไหนถูกต้องๆ แล้วออกจากน้ีก็ไปอยู่ที่ภูสังโฆ ท่านก็ดี ท่านได้หลักใจดี ธรรมลีก็เหมือนกัน ธรรมลีน้ีเป็นเศรษฐีธรรมมานานแล้วนะ เรียกว่าเศรษฐีธรรม ถา้ ธรรมเตม็ เมด็ เต็มหนว่ ยเรียกวา่ เศรษฐีไดแ้ ล้ว เศรษฐธี รรม ธรรมภายในหวั อก ใจกับธรรมเปน็อนั เดยี วกนั แลว้ ไม่จม เมอื่ วันท่ี ๔ มิถนุ ายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๒ เปน็ พระมหี ลกั เกณฑอ์ ยู่มาก ท่านวันชัยก็ดี มีหลักใจเรียบร้อยแล้ว มาพูดเรื่องจิตตภาวนาให้ฟังทุกอย่างๆ เราก็เพียงคอยแนะๆ เท่านั้นกผ็ า่ นไปได้ เรียกวา่ ผ่านได้แลว้ ทา่ นวันชัย ผ่านได้โดยสมบูรณ์ ไมม่ อี ะไรละ กิเลสตณั หาตวั ไหนไม่มี เรียกว่าขาดสะบัน้ไปเลย ครองแตธ่ รรมเตม็ หวั ใจ ถา้ ธรรมครองใจแลว้ สบายมาก ถา้ กิเลสครองใจเป็นไฟไปเลย มันตา่ งกนั เมอื่ วันท่ี ๔ กุมภาพันธ์ พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ทา่ นวนั ชัยครองแตธ่ รรมเต็มหวั ใจ วดั ภสู ังโฆก็ดี วดั ผาแดงกด็ ี นี่เปน็ วดั ทองคำ� เพชรน้ำ�หนึ่ง ท้งั สองวดั นะ เป็นแต่เพยี งนสิ ยั วาสนาที่มาใช้ในแดนสมมตุ นิ ตี้ า่ งกันเท่านัน้ สว่ นวิมุตตนิ ้ันเหมือนกัน ลูกศิษยข์ องเราทง้ั สองเลยนะ ธรรมลี จะไม่พูดเตม็ ปากได้ยังไง ทา่ นวันชัยก็มาพูดต่อปากต่อคำ� เรื่องการภาวนาเป็นยังไงๆ ขัดข้องตรงไหนเราเป็นผู้แก้ไขให้ท้ังน้ันๆ จนกระทั่งทะลุ นี่อันหน่ึง แล้วธรรมลีก็ต้ังแต่วันบวชแล้ว บวชวันถวายเพลิงหลวงปู่มั่น บวชวันน้ันท่ีวัดป่าสุทธาวาส ต้ังแต่บวชแล้วติดสอยห้อยตามเราตลอดเหมือนเด็กนะ ธรรมลีนี้เหมือนเด็ก ไม่มีธรรมวินัยอะไรเลย เอาพ่อแม่กับลูกเข้าเลย เป็นใหญ่กว่า เราจะไปไหนติดตาม คือไม่ต้องขออนุญาตนะ เห็นไหมไปกรุงเทพด้วย ด้อมตาม ถ้าไปขออนุญาตท่านจะไม่ให้ไป ต้องขโมยไปแบบน้ีแหละ เห็นไหมละ่ เป็นอยา่ งนั้น136ชาติสุดท้าย

ไปทีไร อยากไปไปเลยนะ ปั๊บ ขโมย​​ไปเลย เป็นอย่างนั้น น่ีเป็นนิสัยอันหนึ่ง เราก็ทราบ นีก่ ต็ ้ังแตต่ ้นมา เราสอนตง้ั แต่ ก.ไก่ ก.กาเร่ือยมา ท่านวันชัยน้ีก็มาอยู่กับเราหลายปีเวลาท่านอยู่ที่มูลนิธิหลวงปู่มั่นที่ฝ่ังธนฯ พอดีเราไปนวดเส้น ก็ไปเจอท่านวันชัยท่ีน่ัน ถามเหตุถามผล จะไปไหนมาไหนหลักเกณฑ์ไม่ค่อยมี เราก็ไม่เคยได้บอกใครให้มาอยู่กับเราน่ีได้บอกเลย พอได้ความว่า เหมือนว่าหลักลอย ว่างั้นเถอะน่ะ จะไปไหนมาไหน พูดยากๆตอบยากๆ ลำ�บากการตอบ น่ีแสดงให้เห็นว่าหลักลอย เราก็บอกว่า ถ้าง้ันให้ไปอยู่วัดป่าบา้ นตาดกับผมทีว่ ัด พอเรามาทา่ นกต็ ามมา มาอย่ทู นี่ ีแ่ ลว้ เข้าๆ ออกๆ จากน้ีก็ไปตง้ั ทีว่ ดั นนั้ เรากใ็ ห้ไปอยทู่ ว่ี ัดภูสงั โฆเร่อื ยมา สกั เท่าไรปีแลว้ มาอย่กู ับเราตง้ั แตป่ ี ๒๕๒๓ มนั ก็ ๒๓ ปแี ล้วตง้ั แต่เกย่ี วข้องกันมา ใกล้ชิดตดิ พนั จริงๆ ๒๓ ปี นี่เราก็สอนมาต้ังแต่ต้นเหมือนกันกับทา่ นลี ต่อปากต่อคำ�เราเอง เราเป็นคนสอนเอง เลา่ เร่ืองอะไรมาใหเ้ ราฟังเองๆ เพราะฉะน้นั เราถึงพูดไดเ้ ต็มปาก นี่เราฟังแล้ว ว่าทง้ั สองนี้เป็นเพชรนำ�้ หนงึ่ ดว้ ยกัน ตา่ งกนั แต่นิสัยวาสนาท่ใี ชใ้ นแดนสมมตุ นิ ้เี ท่าน้นั ส่วนวมิ ตุ ตินนั้ เหมือนกนั หมด กรุณาทราบเอาไว้ เมื่อวันที่ ๒ มิถุนายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๖ เปน็ ตามนสิ ัยวาสนา 137ชาตสิ ดุ ท้าย

ธรรมะออกจากใจพระธรรมเทศนาเรือ่ ง(ฉบับยอ่ )138ชาติสุดทา้ ย

“ในครั้งพุทธกาลท่านเป็นแบบเป็นฉบับจริงๆ บวชเข้ามาเพ่ือความพ้นทุกข์จริงๆ ไม่ว่าจะออกมาจากสกุลใดชาติชั้นวรรณะใดก็ตาม เมื่อก้าวเข้ามาสู่วงกาสาวพัสตร์แล้ว ทุกส่ิงทุกอย่างเปล่ียนหมด ความคิดความปรุงการพูดการจา กิริยาความเคลื่อนไหวไปมาต่างๆ หมุนเข้าเพ่ืออรรถเพื่อธรรมทั้งน้ัน ไม่ได้หมุนเพ่ือไปเป็นกิเลส เพราะท่านสลัดมาแล้ว และท่านก็มุ่งหน้ามุ่งตาต่อการบำ�เพ็ญ เพ่ือชำ�ระสะสางกิเลสซึ่งมีอยู่ภายในจิตใจของท่านให้จางลงไปๆดว้ ยความพากเพียร สติติดแนบกับตัว ดูหัวใจเจ้าของตลอดเวลา น่ีช่ือว่าผู้มีความเพียร ในอิริยาบถใดก็ตามถ้ามีสติก�ำ กับใจอยู่เรียกว่าเป็นความเพียรทุกๆ อิริยาบถ จะเดินจงกรมไม่เดินจงกรมความเพียรคือสติจับกันกับจิตซึ่งเป็นตัวภัยออกมาจากกิเลสปรุงแต่งออกมาน้ัน จับตลอดเวลาไม่ละเว้น น่ีคือผู้มีความเพียร นอกจากนั้นจะพิจารณาทางด้านปัญญาแยบคายไปในแง่ใดภูมิใด สติก็ไม่ปราศจาก มีสติครอบอยู่เสมอ เรียกว่าเป็นความเพียรท้ังด้านสติทั้งด้านปัญญากำ�หนดอยู่น้ัน โลกอันน้ีเหมือนไม่มี เพราะโลกนี้เป็นโลกของกิเลสท้ังมวล ไม่ว่าสัตว์ตัวใดบุคคลใดสร้างแต่กเิ ลสเขา้ สภู่ ายในใจ เผาลนจิตใจใหร้ มุ่ รอ้ นท่ัวถึงกนั หมด นี่เป็นเร่อื งของกเิ ลส เพราะฉะนั้นท่านจึงไม่ให้คิดออกไปหาเร่ืองโลกเร่ืองสงสาร เพราะเป็นเรื่องของกิเลสทั้งมวล ให้คิดเข้ามาสู่จติ ใจดูจติ ใจ ผู้ทีจ่ ะเสาะแสวงหาผลประโยชน์แก่ตนจงมีสติทุกเวลา เพราะอ�ำ นาจของกเิ ลสผลักดันออกไปนนั้ มนั มีอยู่ทกุ ขณะๆ จงึ ไม่ให้มันคดิ ออกไป ผู้ก�ำ หนดค�ำ บรกิ รรมภาวนาท่ียงั ไม่ได้หลักได้เกณฑเ์ ป็นสมาธเิ ลย กใ็ ห้ถอื คำ�บริกรรมภาวนาน้ันเป็นหลักเกณฑ์ ด้วยสติต้ังติดแนบอยู่กับคำ�บริกรรมที่ติดกันอยู่กับความรู้น้ัน นี่เรียกว่าผู้มีความเพียรไม่ปล่อยปละละเลยไปไหนเลย น่เี รียกว่าความเพียร ขอใหท้ า่ นท้งั หลายจ�ำ เอาไว้ ผมได้ด�ำ เนินมาอยา่ งนี”้ “คำ�บริกรรมอย่าปล่อย ปล่อยไม่ได้ ฟัดกันให้เต็มเหนี่ยวเลย ยืนเดินน่ังนอนอย่าไปสนใจย่ิงกว่าสติกับจิตกับคำ�บริกรรมใหต้ ดิ แนบกัน เมื่อถึงขัน้ ท่ีจติ สงบเดน่ ดวงแลว้ ค�ำ บรกิ รรมก็คอ่ ยจางไปเอง ถอื ความเดน่ ดวงของความร้นู น้ั 139ชาตสิ ดุ ท้าย

เป็นจดุ ทตี่ ้ังของสติ จบั อยู่ตรงนัน้ เรือ่ ยๆ เลย ทีนีไ้ ดห้ ลักเข้าไปเร่อื ยๆ ความสงบนน้ั ก็จะแน่นเข้าไปเรอ่ื ย เพราะสติจอ่ตลอดแทนค�ำ บรกิ รรมอันแน่นหนามั่นคง จากน้ันให้พิจารณาทางด้านปัญญา เม่ือจิตสงบแล้วจิตย่อมอ่ิมตัว ไม่อยากคิดถึงทางรูป ทางเสียง ทางกลิ่นทางรส ซ่ึงเคยวุ่นวายก่อกวนเรามาเป็นเวลานานแล้ว พอมีสมถธรรมคือความสงบเป็นอาหารเครื่องหล่อเลี้ยงจิตใจใจก็ได้ด่ืมความสงบนี้แล้วไม่คิดวุ่นวายกับอารมณ์ภายนอก เรียกว่าอิ่มอารมณ์ ทีน้ีพาพิจารณาทางด้านปัญญาปญั ญาพิจารณาแยกธาตแุ ยกขนั ธ์แยกสกลกายทกุ สัดทุกสว่ น ตั้งแต่ผม ขน เลบ็ ฟนั หนงั เนื้อ เอน็ กระดกู พิจารณาไปหมดในสรรพางคร์ า่ งกายของเรา จะเปน็ ร่างกายภายนอกภายในไดท้ ้งั นน้ั ขอให้สตจิ ับตลอดเวลาก็แล้วกนั ” “เมื่อมีความเหน็ดเหน่ือยเม่ือยล้าในการพิจารณา เพราะการพิจารณานี้เป็นงานของจิตทางด้านปัญญา ย่อมทำ�งานตลอดไป เม่ือทำ�งานมากๆ แล้วย่อมมีความเหน็ดเหน่ือยเม่ือยล้า ถอยเข้ามาพักในทางสมาธิเพ่ือเอากำ�ลังจิตเมื่อเข้าสู่สมาธิแล้วย่อมปล่อยวางงานทั้งหลายเข้าสู่ความสงบตัวสบายเย็น ปล่อยวางภาระ เหมือนถอดเสี้ยนถอดหนามเวลาน้ัน อยู่กับความสงบนั้นเสียไม่ต้องยุ่งกับงาน เวลาให้สงบให้สงบจริงๆ ไม่ต้องยุ่ง อย่าให้มาเก่ียวข้องกันเวลาให้สงบ ให้สงบจริงๆ น้ีเรียกว่าสมาธิ พอตัวแล้วถอยข้ึนมาพิจารณาทางด้านปัญญาอีก ทีนี้ไม่ต้องยุ่งกับสมาธ”ิ “ทีน้ีเม่ือชำ�นาญถึงขนาดน้ันแล้ว เอา ตั้งข้ึนดูมัน ต้นเหตุของอสุภะมาจากไหน ให้ตั้งเอาไว้ตรงนั้นให้เพ่งดูมนั จะเคล่อื นไหวไปไหนให้ดู นล่ี ะตวั สำ�คญั ที่จะจับเง่ือนมนั ได้ เอาตรงนีเ้ ป็นจุดสุดท้ายของการพิจารณาร่างกาย เมอ่ืชำ�นาญเต็มที่แล้วให้เอามาต้ังไว้ท่ีหน้าเรานี้ คือไม่ท�ำ ลาย ถ้าเป็นกองอสุภะก็ให้มันเป็นกองอสุภะอยู่น้ัน ให้จ้องดูความเคลื่อนไหวของอสุภะท่ีประจักษ์อยู่ต่อหน้าต่อตาเราน้ี มันจะเคล่ือนไหวไปไหน เอ้า จ้องดูอยู่น้ันมันจะเคลื่อนไปที่ไหน เอา พิจารณาให้ชัดเจน ถ้ายังไม่ชัดเจนพิจารณาอีก เอาจนกระทั่งแตกกระจัดกระจายเหมือนอย่างท่ีเคยเป็นมา140ชาตสิ ดุ ทา้ ย

เมื่อพิจารณามีความชำ�นาญแล้วต้ังอีกดูอีก กำ�หนดดูความเคลื่อนไหวของมัน มันจะไปไหนมาไหน เอาจนกระทั่งถึงรู้ต้นเหตุของมันว่าออกมาจากไหน อสุภะอสุภังน้ีออกมาจากไหน ใครเป็นผู้มาปรุงมาแต่ง ใครเป็นผู้มาสำ�คัญม่ันหมายว่าเป็นสุภะอสุภะ จับไว้ให้ดี แล้วมันจะหมุนเข้าสู่ใจทีเดียว นั่นละรากฐานท่ีจะถอนกามกิเลสถอนตรงนีน้ ะ พอก�ำ หนดเข้าไปแลว้ มันจะหมนุ ตวั เขา้ มาเอง โดยไม่มีใครบอกกต็ าม ไหลเข้ามาสูใ่ จ ตรงนีล้ ะตรงทจ่ี ะตัดสินกันระหวา่ งกามกเิ ลสกบั เรอ่ื งของรา่ งกาย จะตดั สนิ กันทต่ี รงนี”้ “เอาขั้นน้ีให้ดีนะ กายคตาสติอย่าปล่อย เอาให้หนักให้ทำ�งานกับอันน้ี ออกจากน้ันให้เข้าสู่สมาธิ ต้ังหน้าตั้งตาทำ� จากนั้นปัญญาอัตโนมัติจะไม่ต้องบอกแหละ เร่ิมต้ังแต่ข้ันกามกิเลสขาดสะบ้ันลงไป ปัญญาอัตโนมัติน้ีจะหมุนตัวเป็นเกลียวลื่นไปเลย ได้ยับย้ังเอาไว้นะความเพียรข้ันนี้ ข้ันสติปัญญาอัตโนมัติ ส่วนข้ันกายคตาสติการพิจารณาอสุภะอสุภังนี้เป็นปัญญาชุลมุนวุ่นวาย จะว่าอัตโนมัติหรือไม่อัตโนมัติ มันก็ชุลมุนของมันด้วยความชำ�นิชำ�นาญในสุภะอสุภะนั้นโดยลำ�ดับลำ�ดา หมุนติ้วกันอยู่ในนั้น จะว่าอัตโนมัติก็ไม่ผิด แต่ธรรมไม่ได้สนใจแล้วว่าอัตโนมตั ิไมอ่ ตั โนมัติ ใหส้ งิ่ เหลา่ นีไ้ ดข้ าดสะบ้ันลงจากหัวใจแล้วเปน็ ทพ่ี อใจ” “พิจารณาอสุภะอสุภัง เอากิเลสตัวน้ีเป็นเคร่ืองฝึกซ้อมไปเร่ือยๆ ไม่ใช่เสร็จแล้วแล้วนะ มันหากฝึกซ้อมไปในตัวของมันเอง ฝึกซ้อมเรื่องกามกิเลสท้ังๆ ที่มันรู้แล้วขาดสะบั้นไปแล้วก็ตาม มันเอานี้ฝึกซ้อมเสียก่อน นิมิตนอกนิมิตในมนั เอามาฝึกซ้อมภายในจิตใจ จนกระทง่ั นมิ ิตน้ีไม่มเี หลอื สว่ นรา่ งกายนี้มันหมดปญั หาของมนั ไปแล้ว แตย่ ังมีนิมิตอนั หน่ึงทอ่ี ย่ภู ายในจติ ที่จะใหเ้ ป็นเครอื่ งเล่นของปญั ญาข้ันนี้ ใหก้ ามกิเลสนีล้ ะเอียดลออสดุ ขดี เขา้ ไป ข้นั ล�ำ ดบั ท่ีสอบไดม้ ี เช่นอย่างเราสอบได้ ๕๐% เรียกวา่ สอบได้ นี้ขั้นกเิ ลสขาดลงไป ๕๐% ไดแ้ ล้วท่ีน่ี ระดับของอนั นีจ้ ะละเอยี ดเข้าไป เหมอื นที่วา่ อนาคามี นัน่ ละละเอียดขนึ้ ไปอย่างนน้ั 141ชาติสดุ ท้าย

อนาคามีคือผสู้ น้ิ กาม ความละเอยี ดลงไปอกี โดยลำ�ดบั ฝกึ ซอ้ มอนั นี้ใหล้ ะเอยี ดลงไปๆ เรอื่ ยๆ ถึงขั้นกามกิเลสท่ีสิน้ ไปแลว้ นิมิตอันน้ีเปน็ เครื่องฝกึ ซอ้ มจติ ให้มคี วามช�ำ นิชำ�นาญในดา้ นนามธรรม ทีนี้อะไรเกดิ ขึน้ มาๆ เมื่อเวลาเราพิจารณาทางนมิ ติ อนั น้หี มดจริงๆ แลว้ มันไมม่ ีนะ นมิ ติ ตงั้ ข้ึนพับดับพร้อมๆ ตง้ั ข้นึ มนั กร็ ู้เลยว่าต้ังขนึ้ ไปจากภายในใจไปเป็นภาพอะไรขึน้ มามันกอ็ อกจากภายในใจ มันร้แู ลว้ ๆ ทีนีด้ บั ลงๆ จติ ก็มีแต่ความว่างวา่ งๆ เรอื่ ย สัญญาอารมณ์คิดปรุงข้ึนมาอะไรก็ดับพร้อมๆ ตามกันไปเร่ือยๆ นี่ละเชื้อไฟคือสัญญาอารมณ์เกี่ยวกับเรื่องนามธรรม เป็นเชื้อไฟส่วนน้ี สติปญั ญาตามต้อนเขา้ ไปเร่อื ยๆ จนกระทงั่ เขา้ ถงึ จดุ ใหญ่ อย่างนัน้ ซิพจิ ารณา อะไรเกิดข้ึนที่ไหนมันก็ออกมาจากจิตๆ ไม่ว่าปรุงดีปรุงชั่วหมายอะไรๆ มันก็ออกมาจากจิตๆ ตามเข้าไปก็ไปถึงจิตๆ ก็เมื่อเป็นอย่างน้ันแล้วมันก็เข้าถึงจิตจุดใหญ่ล่ะซิ มันออกมาจากอันน้ีๆ หมุนเข้าไปก็ถึง อวิชฺชาปจฺจยาสงฺขารา โอ๋ ตัวใหญ่จริงๆ อยู่ท่ีตรงน้ัน นั่นเห็นชัดเจน เข้าไปถึงน้ันแล้วก็พังกันลงตรงน้ันเลย อ๋อ มันเข้าตรงนี้ๆพิจารณาเข้าในจุดนั้น จุดท่ีมันเกิดของสัญญาอารมณ์ท้ังหลายเหล่าน้ี เมื่อพิจารณาเข้าไปตรงนั้นก็ถึงจุดน้ันๆ พังกันลงแล้วขาดสะบั้นลงไปหมดไม่มีอะไรเหลือแล้ว ถามหาทำ�ไมนิพพาน ก็อันนี้เองปิดนิพพาน พอเปิดจ้าขึ้นมาแล้วนิพพานถามหาอะไร” “พอมาถึงข้ันผึงกิเลสพังขาดสะบั้นลงไป เหลือแต่ธรรมชาตินี้ล้วนๆ แล้ว อ๋อ ท่ีเราเคยคาดว่านิพพานเห็นจะเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ ขาดสะบั้นไปหมดเลย อันน้ีกับนิพพานท่ีเราคาดน้ีกับธรรมชาตินี้เข้ากันไม่ได้เลย แต่ก็ให้ช่ือว่านิพพานนั้นแหละ จากน้ันก็แยกไปอีก ให้มันถนัดใจจริงๆ แล้วคือว่าเป็นธรรมธาตุแล้ว จิตอันนี้เป็นธรรมธาตุพระพุทธเจ้ากระเทือนหมดทั่วแดนโลกธาตุ เป็นอย่างเดียวกันน้ี เป็นธรรมธาตุเรียบร้อยแล้ว พระอรหันต์องค์ไหนตรัสรปู้ ๋งึ เขา้ ไปเป็นธรรมธาตอุ ันเดียวกนั ”142ชาติสุดท้าย

“ธรรมชาติท่ีเป็นอยู่ในหัวใจของเราน้ีกับคำ�ว่านิพพาน นิพพานนั้นรู้สึกว่าหยาบมากนะ ธรรมชาติน้ีคาดไม่ได้เลย แต่ก็ต้องเอาช่ืออันน้ันละมาใส่ มหาวิมุตติมหานพิ พานเลยเปน็ เรอื่ งหยาบไปหมดเลยถา้ วา่ ธรรมธาตุอย่างนน้ั เอ้อ เข้ากันไดส้ นิทนะ นีม่ ันประจกั ษ์ในหวั ใจ พอวา่ ธรรมธาตุเทา่ นั้นเข้ากนั ไดส้ นทิ หมด บรรดาพระพทุ ธเจ้าทุกๆ พระองค์ สาวกอรหัตอรหันต์ทั้งหลายทุกๆ องค์พอถึงข้ันนี้แล้วป๊ับเป็นธรรมธาตุด้วยกันหมด แต่ก็ต้องใช้ชอ่ื เพราะโลกนม้ี สี มมตุ กิ ต็ อ้ งชอื่ วา่ นพิ พานหรอื มหาวมิ ตุ ติมหานิพพาน แต่ถ้าว่าธรรมธาตุไม่ค่อยมีใครพูด เราถอดออกมาพูดโดยไม่สงสัย อ๋อ น่ีธรรมธาตุแล้วเป็นอย่างน้ีน่ีละผลของการปฏบิ ัติ” เทศนอ์ บรมพระเมอ่ื วันที่ ๒๘ กรกฎาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๒ 143ชาตสิ ดุ ทา้ ย

ทีนี้ก็มาชาติสุดท้าย..คำ�ว่าไม่มาเกิดอีกรู้ได้อย่างไร สนฺทิฏฺิโกรู้ประจักษ์เจ้าของ มันต่อกันเยื่อใยมีเข้ามามากน้อย วัฏวน เชื้อของวัฏวนให้พาเกิดพาตายตัดเข้ามาๆ ถอนทั้งรากแก้วรากฝอยขึ้นพรวดทีเดียวหมดเลย ตายหมดต้นไม้ต้นนั้นเมื่อถอนราก ข้ึนมาแล้ว ท้ังรากแก้วรากฝอยถอนข้ึนมาหมดแล้ว ขาดสะบั้น มันตายหมดก่ิงก้านสาขา ดอกใบ เม่ือถอน อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา ออกจากหัวใจแล้วก็หมด เร่ืองที่จะเกิดจะตาย ต่อไปไม่มี หมดเท่านนั้ ละ รูป้ ระจักษ์ใจไม่ต้องถามใคร เมอื่ วนั ท่ี ๑๑ พฤษภาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ สนฺทฏิ ฺฐโิ กรู้ประจกั ษใ์ จ144ชาตสิ ุดท้าย