9 เรียนรู้ตามคำพ่อสอน

และสัมผัสวิถีชนบท ตามแบบฉบบั ของชาวตะวนั ตก a western country lifestyle. Tนshึกhtahaวtekา่ leฮohาoadเkrลalsenม็ mclเiชek็ค.e ตัวนน้ี ่าจะโอเคครับ This onoekashyo. uld be เขาค่อนขา้ งจะเขา้ ใจ พูดรูเ้ ร่ือง อารมณด์ ีกวา่ ตัวอ่ืน ผมวา่ นา่ จะรับแขกได้ เอามาไว้ข้างหนา้ ไวค้ อยรับนกั ท่องเท่ียว She seems to understand and has a better mood than others. I think she can entertain the visitors. Let’s move her to the front. 51

ตvวั isอBi่ืนtuoๆtrsกoสt็thoำ� teมคhbrาญัeeเyจcนอoiะmwwวผัวopsไuมrมaelอd่เrsยลnesาน่e’กtaดdใlbห.้วseoนย้Ifกั hiเtmทขahาอ่pepจงpyoะเทyrไmtม่ียaaส่วenbเนetขo.าt้กุ uมIเbt’อาdoแiาtrl.ลiiknว้ ปegรtcะhoทewับsใจ, ครับ Yes sir. ขนาดวัวยงั คตณุ ้อโงชเคลนอื แ่ีกกวา่ดจแู ะลเอลาะตเอวั ียไหดนเนมอายะืนข้างหน้า Mr.Choak is so meticulous., He even chooses which cows will be in the front row. ใช่ เพราะงานบริการทุกส่วนส�ำคัญหมด ดBารeาsสt มSทuบpยpอoดrtเiยnย่ีgม แกเรียกววั แถวหน้าว่าวัวดารานะ ร้เู ปล่าเนย่ี เป็นดาราไปหมดแลว้ Actress. Yes, every part of our services is equally important. He calls the cows in the front row “superstars”, They all are superstars. ดารานำ� ยอดเยย่ี ม Best Actress. Sอoย,่าyงoนuั้น’rนeายthกe็เปd็นiผre้กู cำ� tกoบั rนtะhซeิ n? 52

เออ ใชๆ่ ๆ นเี่ ดี๋ยวอาทติ ยห์ นา้ กป็ ระชุมทีมงานอกี แลว้ แลว้ โจทยค์ อื อะไร แกใหก้ ารบา้ นไปคดิ แผนธรุ กจิ วา่ ตอ่ ไปจะทำ� อะไร What’s the topic? Yeah, I guess. And next week, we’ll have มนั เปน็ ยงั ไง our team meeting again. How? He gave us homework to come up 53 with a business plan. อะไรก็ไดท้ ี่ตอ่ ยอดจากสงิ่ ท่ีเรามอี ยู่ แตแ่ กจะบอกเสมอวา่ Anything that can be built upon what we already had. But he always tell us to กเ็ ดก็ คดิ อะไรกจ็ ะใชจ้ ินตนาการไง แลว้ กต็ อ้ งไมค่ ดิ เอาเปรยี บใคร Well, kids use their imagination to think and don’t seek to gain personal advantage. คดิ ไดแ้ ลว้ กเ็ อามาทำ� แผน มาบริหารจัดการแบบมอื อาชีพ บริหารความเสยี่ ง mAafkpteerorafefbpiaseglsnafuiodonrrn.iคenmaWำ� glaนpekaวroeoณnuacdltทaseolกุwrelอihdscnยkaiaenา่ tleงgcmtกduoaอ่fluantนdotraทiotoghtำ�,nheewsimrn.ekentahtbseonut นคี่ อื การทำ� แบบผ้ใู หญ่ เขา้ ใจหรอื ยงั This is what “acting like a grown-up” means. Do you understand now?

เออ เขา้ ใจแลว้ เพราะฟารม์ โชคชยั ของเรา กเ็ กดิ จากการคดิ แบบเดก็ และทำ� แบบผ้ใู หญข่ องคณุ โชคนั่นเองเนอะ I see. Our Farm Chokchai also originated from Mr.Choak’s model of “thinking like a kid, acting like a grown-up.” สวสั ดีครบั คณุ โชค ผมนวิ ตั คิ รบั ฝา่ ยบคุ คลบอกวา่ คณุ โชค How do yตoอ้ uงกdารoพ, บsiผrม. I’m Niwat. HR said you wanted to see me. ทำ� อะไรไปบา้ งแลว้ ? คนรนุ่ ใหมๆ่ อยา่ งคณุ ผมไดจ้ ัดทำ� แผนการตลาดมาใหค้ ณุ โชค มแี ผนในการพัฒนาฟารม์ โชคชยั ยงั ไงบา้ ง ดดู ว้ ยครบั ทั้งแผนงานเรง่ ดว่ นและ Wa hyaotudnigd gyeonuerdaotioson fliakre? yoWuhaptladnoetos แผนงานรายปี คณุ โชคลองดนู ะครบั I’ve prepared marketing plans including improve Farm Chokchai? immediate and annual action plans. Please take a look sir. 54

อมื มม ก็โอเค Uเปmน็ ,กthารeเsขeียนaแreผนfiกnาeร,ตTลhาeดyตาwมeหrลeกั wกาrรitทte่ีเรnยี fนoมrmาเลalยly just like what we were taught to write in school. คุณโชคมีวิธีการบริหารงานบุคคลที่ไม่เหมือนใคร เขามักจะให้พนักงานได้เริ่มต้นกับวิกฤติก่อนเสมอ Mr.Choak had a very uniqไuมe่ใชs่เรty่ิมlทeี่คoวาfมhสuบmายan resources management. He always got his staff to start off with a difficult situation, not comfort. เอาอยา่ งนน้ี ะ เด๋ียวคณุ ไปพบกบั คณุ เชน ท่ีแผนกปศสุ ตั ว์ ผมบอกเขาแลว้ ละวา่ เดี๋ยวจะมี พนกั งานการตลาดคนใหมม่ าหา ชว่ งนผี้ มอยากใหค้ ณุ ไปเรยี นรกู้ ารเลย้ี งววั กบั คณุ เชนกอ่ น ผมอยากใหค้ ณุ ศกึ ษาท้ังระบบวา่ เขาเลยี้ งววั กนั อยา่ งไร? ผลผลติ เปน็ อยา่ งไร? มปี ญั หาอะไรบา้ ง? แลว้ ทำ� รายงานมาใหผ้ มดอู กี ที Hfrehorimem’sMthwiranh.tcaClatuhdIne’idennwglaikbtmehoaeuyrtokceuohtwoitnwogradtoisosti.arnfagfYi,sowetuihlclegocowpormsmo. edeIue’tdctotwslsiiekatehendyMhoitmruh. e.CtohpI’erdsontublidakleteymLytsihvoeaeunsettdooncttifhkri.eresntsI’yvlesetaertmonl,d write me another report. เออ่ ออ ขอโทษนะครบั คณุ โชค คอื ผมมาทำ� งานฝา่ ยการตลาดนะครบั ผมขออนญุ าตถามได้ไหม วา่ ทำ� ไมผมตอ้ งไปเรยี นรวู้ ิธกี ารเลยี้ งววั ?! I…I’m sorry, Mr. Choak. I’m working in the marketing. May I ask you why I need to learn how to raise cows? 55

ไมใ่ ช่แคเ่ ล้ยี งววั หรอกคุณนวิ ัติ คุณยังต้องเรียนรกู้ ารท�ำเกษตร การทำ� งานบริการท่องเท่ียว การบริหารงานโรงแรม รา้ นอาหาร คณุ ตอ้ งรู้ให้ครบว่า ธุรกิจของเราท�ำอะไรบา้ ง และต้องรู้แบบรู้จริงด้วย ถ้าคณุ ไม่รู้จริง ผมก็ไม่เช่ือวา่ คณุ จะสามารถวางแผนการตลาดได้ Not just raising cows, Mr.Niwat. You also need to learn about farming, tourism, hotel management, and restaurant., you need to understand everything about our business. You need to obtain a true understanding otherwise I don’t think you will be able to develop a marketing plan. ออ๋ ครับ ผมพอจะเข้าใจแลว้ ครับ ผมจะตั้งใจและพยายามเรียนรู้ ใหม้ ากท่ีสุดครับ Well, I think I understand what you mean. I’ll try my utmost to learn, sir. ๑๐ ปี ผ่านไป ฟาร์มโชคชัยประสบความส�ำเร็จกับธุรกิจ ภาคการเกษตร และท่องเท่ียว ท่ีเป็นแบบฉบับเฉพาะตัวยากท่ีจะหาใครท�ำได้ Ten years had passed. Farm Chokchai became successful. Its agricultural and tourism businesses were so unique that they couldn’t be found anywhere else. 56

วันหน่ึงขณะให้สัมภาษณ์ผู้สื่อข่าวหนังสือพิมพ์ข่าวธุรกิจ One day, during the interview for a business newspaper. คณุ โชคคิดว่าการท�ำธรุ กจิ แบบ ที่คณุ โชคทำ� อย่นู ้ี สอดคลอ้ งกบั หลักเศรษฐกจิ พอ เพียงของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั อยา่ งไรครับ Mmor.dCehlocaokn, fdoormysoutothHiinskMhaojwestyyouthrebKusininge’sss spurifnficciipelnec?y economy ผมทำ� แบบไม่เกินตวั มีเปา้ หมาย และมีเหตุผล อย่างธุรกจิ ฟาร์มโชคชัย ผมรู้ว่าเรานา่ จะเร่ิมจากส่งิ ท่ีเรารู้จริง และรักที่จะทำ� อะไรก็แลว้ แต่ท่ีเราทำ� ดว้ ยความรักสว่ นใหญ่ I don’t overestimate จmะyทsำ� eไlดf้ดaี nd I’m goal-oriented lhaonavddedtro.eIabfseoynosautabrlloeev.deAwswitFhhaartwmyhoaCuthIdotokrc,uhylyaoiu,u’nIlldkdenoreswgtorotehdaatt.anitd 57

ผมจึงไมท่ �ำอะไรที่ใหญ่ท่ีสดุ มมี ากที่สดุ แต่จะทำ� ให้สอดคล้องกับจุดแข็งของเรา ประเทศเรา มจี ุดแขง็ ภาคการเกษตรและการทอ่ งเท่ียว I have never tried to create “the largest” or have more than others. I focus on the strength I have and our country’s strength lies in agriculture and tourism. แลว้ ฟารม์ โชคชยั ก็น้อมน�ำพระราชด�ำรัสพระองคท์ ่าน มาปฏิบตั ิ ผมพดู ชดั เจนถา้ ฟาร์มโชคชัย ไม่ทำ� อาชีพพระราชทานแลว้ ใครจะทำ� And Farm Chokchai puts His Majesty the King’s speech into action. I’ve said that if Farm Chokchai didn’t work in this royally bestowed profession, who would. แสดงวา่ ฟาร์มโชคชยั จะไมก่ ระโจน เขา้ ไปส่ธู รุ กิจอ่ืนๆ แนน่ อน เชน่ ทีวดี ิจิตอล โทรศพั ทม์ ือถอื So that means Farm Chokchai will not jump into other businesses like digital TV and mobile phone. ไมม่ ีทาง น่ันไม่ใชแ่ นวทางของผม ผมตโี จทย์เรื่องเศรษฐกจิ พอเพียงชัดเจน คือ ท�ำในสงิ่ ท่ีตวั เองรจู้ ริงๆ แลว้ เอาส่ิงนัน้ มาขยายผล สรา้ งมลู คา่ ไปเร่ือยๆ ท�ำแบบค่อยเป็นค่อยไป ถ้าของเราดี เดี๋ยวคนก็เข้ามาซอ้ื เอง No way. That’s not my style. My interpretation of the sufficiency economy is clear, do what you truly know and use it to expand business and create value. If our products are good, people will buy them. 58

คำ� ถามสดุ ทา้ ยนะครับ มอี ะไรที่อยากจะทำ� ตอ่ ไปในอนาคตบ้างครับ Last question, what else do you want to do in the future? ผมอยากท�ำตามความประสงค์ ของทา่ นประธาน กค็ ือคณุ แมข่ องผม อยากให้องค์กรแหง่ นเี้ ปน็ สถาบนั ใหค้ วามรู้ รับใช้สังคม I’d like to fulfill the wish of the President, my mother, to develop this farm into a learning center. 59

การหยดุ และลองฟงั เสยี งหัวใจตัวเองเต้นช้าๆ มองลงไปบนผืนดนิ ทเ่ี ดนิ อยู่ แล้วกอ็ าจจะร้วู า่ ควรท�ำ อะไรทรี่ ใู้ นสิง่ ทท่ี ำ� ทำ�ในสง่ิ ที่รู้ ความส�ำ เร็จเรมิ่ ตน้ ได้จากความรูต้ น เชน่ คุณโชค บูลกลุ กรรมการผ้จู ดั การกล่มุ บริษัทฟารม์ โชคชยั When you stop and listen to your heartbeats, look at the land you’re walking on, you may realize that you should do what you really can, what you really know. Success starts from self-awareness, just like Mr. Choak Bulakul, Managing Director of Farm Chokchai Group. Dairy farm – ฟารม์ โคนม ค�ำศพั ท์ – ความเสี่ยง Settle – ปลดหน,ี้ ชำ� ระ – ปรับปรงุ inheritance,legacy – มรดก Risk – แผนการตลาด Industry – อุตสาหกรรม Improve – วกิ ฤติ Unique – ความเปน็ เอกลกั ษณ์ Marketing plan – ปศสุ ัตว์ Milk a cow – รดี นมวัว Crisis – ประสบผลสำ� เร็จ Country – เกยี่ วกบั ชวี ติ ชนบท Livestock – มีเปา้ หมาย Suitable – เหมาะสม Successful – การเตน้ ของหัวใจ Tourist – นักทอ่ งเที่ยว Goal-oriented Imagination Heartbeat 60 – จนิ ตนาการ

คุณธรรม ๔ : คนเราจะตอ้ งรบั และจะตอ้ งให้ Virtue 4 : To Give and Receive คนตน้ แบบ : คุณโชคดี ปรโลกานนท์ ปราชญเ์ กษตรของแผน่ ดนิ สาขาเศรษฐกจิ พอเพยี ง อ�ำเภอวังนำ้� เขยี ว จงั หวดั นครราชสีมา Role model : Mr. Chokedee Poralokanon National Agricultural Scholar in Sufficiency Economy Wang Nam Khiao District, Nakhon Ratchasima Province 61

ทา่ มกลางความรม่ รน่ื ของสวนปา่ เนอ้ื ทก่ี วา่ ๑๐๐ ไรท่ บ่ี า้ นคลองทเุ รยี น อำ� เภอวงั นำ้� เขยี ว จงั หวดั นครราชสมี า ลงุ โชคดใี นวยั ๖๐ ปี พานกั ศกึ ษาดงู านในสวนปา่ ทล่ี งุ สรา้ งมาดว้ ยสองมอื หลายเรอ่ื งทล่ี งุ เลา่ ใหน้ กั ศกึ ษาฟงั สรา้ งแรงบนั ดาลใจใหพ้ วกเขาไดไ้ มน่ อ้ ย Under the shade of the forest that encompassed over 100 rai in Ban Khlong Thurian, Wang Nam Khiao District, Nakhon Ratchasima Province, Uncle Chokedee, a 60-year- old agricultural scholar, was leading a group of students on a study tour of the forest farm that he himself built. The students were truly inspired as they listened to his stories. ร้จู ักไหมวา่ ตน้ อะไรบ้าง หนรู จู้ ักต้นหนง่ึ ค่ะ ต้นนธ้ี ปู ฤๅษี Do you know any of these plants? เคยเห็นเขาขายตามตลาดต้นไม้ I know that one. It’s cattail. They sell it in many plant markets. 62 1 rai = 0.395 acres

ถูกตอ้ ง แล้วคนอื่นๆ ละ ไมม่ ี ใครรเู้ ลยหรือว่าตน้ อะไรบ้าง That’s correct. Anyone else knows any of these plants? นอกจากธูปฤๅษแี ลว้ นะ ต้นน้ีชื่อบางคลา้ ต้นน้ีช่ือต้นคลมุ้ Besides cattaแiลl,ะtนhนั้ isชื่อoสnังeขรiัsกษCาalathea, this is “Donax canniformis”, and that is Water Canna. ท�ำไมลุงไม่ตัดมันท้ิงละครับ มันไม่ขวางทางไหลของน�ำ้ หรือครับ Why do you keep these plants? Don’t they block the water flow? ตัดทำ� ไมละ กล็ งุ ปลกู มันเอง มนั มปี ระโยชน์นะ เอาไว้ท�ำไมรู้ไหม ใครตอบได้บ้าง Don’t thpelDayWnotbheylyodocudtkhoketnhymoeowuhwewkaretheeea.rpt fTttlhhoheweeysy?eaarpIre’elmaunusttsshee?edfu.ol.ne who 63

ผมคิดว่าเอาไว้ชะลอการไหลของน�ำ้ เหมอื นฝายชะลอน้�ำ แตอ่ ันนเี้ ป็นต้นไม้ I think they help slow down the water flow, like a check dam, but made of plants. ก็ถกู สว่ นหน่ึง แต่จริงๆแลว้ ที่ลงุ ปลูกไวก้ ็เพอ่ื ใหเ้ ปน็ ตวั ช่วยกรองสารพษิ ดดู ซบั สารเคมที ่ีอาจไหลปะปนมากับไรใ่ กล้ๆ ที่เขายงั ใช้สารเคมี วิธีนเี้ ปน็ การใช้ธรรมชาตบิ ำ� บัดไง That’s partially correct. But in fact, I planted them to filter toxic and absorb chemicals in the water from nearby farms that still use chemicals. It’s called natural remedy. ไป เราไปพักดื่มน้�ำกันกอ่ น Take a rest. Let’s get some water. 64

heSrabpwนapal้�ำatฝdnerwาri!งno!koidng heSrabpwaนpalaำ้� tdnฝerwrาi!nงo!koidng สวนลงุ ไม่มนี ำ�้ แขง็ น�้ำอดั ลม ไม่มกี าแฟนะ heSrabpwaนpala้ำ� tdnฝerwrาi!nงo!koidng เราบริการคนมาดูสวนป่าดว้ ยน�ำ้ ฝาง My forest farm doesn’t have ice, soda or coffee. We only have sappanwood herbal drinking water. ฝางเป็นสมุนไพร ปลกู อยู่ในสวนนแ่ี หละ ดีตอ่ สขุ ภาพ เอ้า!! ดื่มๆ grSgoaowpopdtahnfeowmrdoroyhidnoekuriersuhapaen.nadhlttehhr.ebSy.o’Ire กอ่ นท่ีลุงจะพาไปดูจุดต่อไป ใครมีอะไรจะถามลุงไหม Does anyone have any questions before we move on? ลุงเริ่มมาทำ� สวนป่า ได้ยังไงครับ How did you start building this forest farm? 65

ถามแบบนค้ี งตอ้ งเลา่ ย้อนไปไกลเลย เอาอย่างน้ี ลงุ จะเล่าใหฟ้ งั สั้นๆ นะ ตอนนน้ั จ�ำไดว้ า่ ปี ๒๕๒๕ It’s a long story but to make it short. It was in the year 1982. ปีนั้นลงุ จบเกษตรพืชไร่จากแมโ่ จม้ าใหมๆ่ รอ้ นวชิ าอยากทดสอบความรูท้ ่ีไดเ้ ล่าเรยี นมา ลุงพยายามหาท่ดี นิ เพื่อปลกู พืช กะว่าจะเปน็ เกษตรกรเต็มตัว จนมาพบท่ีบา้ นคลองทเุ รยี น ท่นี ี่เม่อื กอ่ นเปน็ ปา่ นะ แตห่ ลงั จากมีการเปดิ สมั ปทานปา่ ไม้ ไม่ก่ีปีปา่ ทเี่ คยเขยี วๆ ก็เลยี่ นเตยี นโลง่ That year, I just graduated from Maejo University with a degree in agronomy and was eager to use the knowledge that I had studied. I tried to find a land to farm and really wanted to become a real farmer. I eventually came across Ban Khlong Thurian. It used to be a forest, but just a few years after the outbreak of forest concessions, the area became denuded of trees. ลงุ ตดั สนิ ใจซอื้ ทด่ี นิ ตรงนรี้ าวๆ รอ้ ยไร่ ลงทนุ ปลกู ขา้ วโพด กะวา่ สำ� เรจ็ แน่ ความรกู้ ม็ ี ทดี่ นิ กม็ ี I decided to buy roughly 100 rai of land here to grow corn. I simply thought it would be successful with just the land and the knowledge I had. 66

แตท่ ำ� ไปทำ� มา มนั ไมเ่ ปน็ อยา่ งทห่ี วงั การทำ� ไรข่ า้ วโพดตอ้ งใชท้ งั้ ปยุ๋ เคมี สารเคมี ยาฆา่ แมลง But it didn’t turn out the way I expected. Corn farming required chemical fertilizers and pesticides. ในทส่ี ดุ ดนิ กเ็ สอื่ มคณุ ภาพ ภาษาโคราชเขาเรยี กวา่ “ดนิ ตกละโรค” คอื ฝนตกชกุ ดนิ กแ็ ฉะ ฝนไมม่ กี แ็ ขง็ โปก๊ โครงสรา้ งดนิ พงั พนิ าศ And eventually, the soil became degraded. It was soaking wet during heavy rain and dried and hardened from lack of rain. ตอนนน้ั ลงุ เหมอื นคนอกหกั ลม้ เหลวจากการทำ� ไรข่ า้ วโพด แบบไมเ่ ปน็ ทา่ เลยตดั สนิ ใจหยดุ ทำ� ไร่ ปลอ่ ยใหด้ นิ ฟน้ื ตวั I was disheartend by the failure of my corn farming. So I decided to stop to give the soil time to recover. 67

แลว้ เขา้ ไปทำ� งานกบั มลู นธิ คิ มุ้ ครองสตั วป์ า่ ทำ� งานฟน้ื ฟผู นื ปา่ เขาแผงมา้ ๒๒,๐๐๐ ไร่ ทถี่ กู ทำ� ลายจาก สมั ปทานปา่ ไมเ้ หมอื นกนั เขาทำ� โครงการปลกู ปา่ ถาวรเฉลมิ พระเกยี รติ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ฯ I joined the Wildlife Fund to restore 22,000 rai of Khao Phaengma forest which was also destroyed by the forest concessions. The permanent forest establishment project was implemented in honor of His Majesty the King. ช่วงที่ทำ� งานปลกู ป่า ลงุ กก็ ลับมาทำ� สวนป่าที่น่ีไปพรอ้ มๆ กนั WhileทุกIอwยaา่ sงกw็เรoิ่มrkฟin้นื gตวั on the refhoerreesttaotiobnuipldrotjheicst,foIrecsatmfearbma.ck Things started to get better. ตอนท่ีลุงบอกว่าเลกิ ทำ� ไรข่ า้ วโพดเพราะดินเสีย ลงุ ทงิ้ ไปเลยหรือ ปลูกต้นไมอ้ ื่นๆ อกี บา้ งครับ tWhehedneygoraudseadsidtislolthiglardtoiywdoysuooqmuuesittoofptahrefmarrinmcgrioncpgosr?cnombepcleatueslye oorf พอหยดุ ท�ำไรข่ ้าวโพด ลุงหยดุ ไถดินเลย ปล่อยให้หญ้ามนั ขน้ึ ไป แต่ลงุ เร่ิมปลกู กล้วย ไม่มีการใสป่ ุ๋ย ปลอ่ ยให้มันเตบิ โตเองตามธรรมชาติ แล้วกป็ ลกู ผักไวก้ นิ เหลอื ก็เอาไปขาย When I quit my corn farm, I stopped plowing and allowed the grass to freely grow. I also started to plant banana without using fertilizer and let them grow naturally. I grew my own vegetables and sold some of them too. 68

๑๘ ปี ท�ำอยู่นานไหมคะกว่าจะกลายมาเปน็ สวนป่า 18 years. ท่ีอุดมสมบรู ณ์อยา่ งที่พวกหนูเหน็ ในวันน้ี How long does it take to become the abundant forest farm that we see today? Wหhา๊ a!t!!?๑๘18ปyีเลeยaหrsร!ือ! ตอนท่ีลุงทำ� งานอนรุ ักษ์ที่มูลนธิ ิ ลงุ ก็ทำ� สวนป่าไปดว้ ย จนวนั หนึ่งมูลนธิ ิปดิ ตวั ลง ลุงกห็ นั มาดูสวนป่าของตัวเองแลว้ พบวา่ ไอส้ ง่ิ ที่เราท�ำมาสิบกวา่ ปีมันเร่ิมเห็นผลแลว้ พอดีมนี อ้ งๆ จากมูลนธิ ิมาอยดู่ ้วยกเ็ ลยคดิ ตรงกนั วา่ เราน่าจะเปดิ ท่ีนเี่ ป็นศนู ย์การเรียนรู้ SfaWormmhei.leWoIfhewthnaesthswteaofoFrfnkutfinhrntodhigsmiswafotaftorhsterehcseetlsFotuFfsanuberdnedmdgad,ailonnsIowtoatnolds,aeosIchlecifodoaowerunndntsiidnnotuogmtehewcdaeotrtnreomtkseyuwrwl.ot1istr0h.k ymoenearmtsoyodffeoevrfeeflosotrpt จากตอนแรกท่ีลุงปลกู แคก่ ลว้ ยกับผัก เอาไว้กิน แลว้ ลุงปลูกอะไรอีกบ้างครับ ถึงจะเรียกได้ว่ามันเปน็ สวนปา่ Other than banana and vegetables, what else did you grow to be called a forest farm? 69

เอาแล้วหายเหนื่อยกนั หรือยงั ละ Hagfasoไriปemnลvgeุงisจrtoyะaพonsแnาhdลไeoปะwwปgดhoูวลya่าtูกoสtอeuวwะnนไoewรปuบhา่gg้าaมrhงtนัoawคreือfhsoอterะ?erไรesI’t.m สวนปา่ หรือวนเกษตร กค็ อื การท�ำเกษตรแบบย่งั ยืน ไมต่ อ้ งมที ี่เยอะ แตห่ ัวใจคอื การจัดการ หวั ใจหลกั ของวนเกษตรคอื การสร้างปัจจัย ๔ ตอ้ งปลกู ไม้เพื่อการด�ำรง Forest farm ชoีวrิตaใgหr้oไดfo้ rคeือstตry้อแงisมตaีท่เรั้งsาuไกมsม็tก้aีสiินnจี aาไbมกleธ้ใชรf้aรสrมmมชุนiาnตไgพ.ิยรYอ้ oมอuผยd่าา้ oงเอnเส’งtไ้ือnดผe้ า้eเdราaไมlaไ่ rดgท้eอaเrอeงa of land, but what is important is the management. The key to agroforestry is to build the four requisites. To grow plants that are necessary for living a life , including edible, usable and medicinal plants. We can make natural dyes from plants to dye our cloth. แล้วเอารายได้มาจากไหนคะ หมายถึงอะไรครับ eaArnndyhoouwr idnocoymoue? What do you mean? มานม่ี าดูนี่ รู้ไหมว่านต่ี ้นอะไร คำ� ถามนล้ี งุ เจอบอ่ ยมาก ลงุ ไมม่ ีรายได้หรอก Do Hyoeurekcnoomwewlhoaotk.this? I’ve oIfteeanrnbeมmeแี onตnae่รsyาkยebเdyกบ็ tphiicskiqnuge.stion. It’s aตl้นaจdั๋งyคะ่ palm. 70

ใชล่ งุเชไ่ือดไ้เหงนิมวสา่ง่ ลลงุูกตสดั อใงบคจนั๋งเทรีย่ีปนลจูกบในมสหวานวิไทปยขาาลยยั ใบแลละ้วบนาะท Yems.yWlatiwdllyoypcoahulimlbderleleineavvteeosmcfoeolrliefogIneetebblylayhsoet ulalintlhgeaattfh?Iesseent นล่ี กู ตะเคียน มันตกลงมาจาก ตน้ ตะเคยี นทองนแ่ี หละ These are ironwood seeds. They fall off from the ironwood tree. 71

เกบ็ เอาไปใสถ่ ุงเพาะตน้ กล้าขาย แทบจะไมต่ ้องลงทุนเพาะเม็ดมันตกลงมาเอง เพาะขายได้เปน็ หมื่นๆตน้ นแี่ หละท่ีลงุ เรียกวา่ รายเก็บไม่ใช่รายได้ I collect these seeds and grow sprouts for sale. It barely costs anything since I just pick them up from the ground. I grow and sell thousand of thousand of these sprouts. This is what I call “making money by picking.” แปลงนาข้าวทดลอง Rice field trial ทกุ วันนเี้ รากนิ ขา้ วเปน็ อาหารหลักใชไ่ หม แล้วรู้ไหมวา่ ข้าวท่ีเรากนิ พันธ์อุ ะไร ปลูกท่ี ไหน Ricsepeiscioeusrymouaienafto, oadn.dBwuthedroeytohueyknaorew gwrhoawtnr?ice 72

แต่ลสมือนว่าใหตค้วั เนอหไงมมน่ราชี ู้ใจนชา่ไบหกทไมหไปนนอแี่ ทยหูเ่กุ ลมคะอื นคงเวกรานัียมหนลมรม้ ู้แดเหตแลเ่ รถว่ือมขงอยไงกังรไลดะตบ้รัวบับกกแาาตรรล่ ศยมื กึกเษยร่ืออ่างงไทงดา่ยว้ ยยๆนใะกวลา่ ๆ้เกต่งัวไป You have no idea, haven’t you? It’s a failure of Thailand’s education system, which makes us move away from rural to urban areas. We may be praised for successes but we forget our roots. We study the subjects that are not directly relevant and forget the simple matters that are close to us. ลุงเลยมาท�ำเรื่องขา้ วดว้ ย That’s wthoyfayromu arliscoe.decided ใช่ ลุงท�ำใหค้ นท่ีมาดูงานดูว่าเราสามารถพงึ่ พาตนเองได้ อย่างข้าวแทนท่ีเราจะปลูกขาย แลว้ เอาเงินไปซื้อขา้ วกิน เราก็ปลกู แลว้ เก็บไวก้ ินเองเหลือกข็ าย ข้าวถกู ขา้ วแพงไม่ใชป่ ญั หาของลงุ เพราะเราปลูกกินเองได้ Yes. I want to show the vนiแี่siหtoลrะsทt่ีเhขาaเtรียwกeวา่cคaวnามbยeั่งsยeนื lf-reliant. Take rice as an example. I grow my own rice and sell what we don’t eat instead of selling it all. I am not troubled by rice price fluctuation because I grow my own rice. This is called “sustainability”. สวนเกษตรที่ลงุ ท�ำอยู่นก้ี ับการปลกู ปา่ ท่ีลงุ เคยทำ� ต่างกนั อยา่ งไรครับ How does this agroforestry differ from the ruesfoerdestotatdioon? work you เราใชค้ ำ� ว่า “ฟนื้ ฟปู า่ ” เราไม่ใช้ค�ำวา่ “ปลูกป่า” เพราะมนษุ ยป์ ลกู ป่าไมไ่ ดห้ รอก Wraethuhesuremttahhnaencta“enrrenmfoot“rfecorsreteaasttiteonrfe”osrbteoesrctasat.iuosne” 73

ป่ามนั ลึกซ้ึงจะตาย เราทำ� ได้แค่ฟืน้ ฟรู ะบบ ฟ้นื ฟดู นิ ดูแลสายน�้ำ เมอ่ื ฟื้นฟูแล้วจงึ อนรุ ักษ์ แตส่ วนเกษตรของลงุ ไม่ใช่การอนรุ ักษแ์ บบนั้น แตค่ ือการอนรุ ักษ์ ในวิถี อนรุ ักษ์แบบครบทกุ มติ ิ คอื มีเริ่องปจั จัย ๔ เข้ามาเกย่ี วขอ้ งด้วยอย่างท่ีลุงบอกไปแล้ว Forests are complex systems. We can only restore a forest’s structure, soils, and water streams to their original states to be conserved. But my forest farm is not that type of conservation. It is rather a conservation practice that focuses on every dimension and involves the four requisites that I told you before. แล้วอย่างลงุ นเ่ี ขาเรียกวา่ นกั อนรุ ักษ์ เรียกวา่ “นักอนรุ ักษ์ในวิถี” ดีกว่า So, daoceosหntรshือeaเrtปvลma่าteiคoaะnnisyt?ou’re คอื ลงุ ไม่ได้อนรุ ักษส์ ายลม แสงแดด ป่าไม้ สายน�้ำปา่ เขา แตใ่ ชช้ ีวิตแบบนักอนรุ ักษ์ ทั้งเรื่องกนิ เร่ืองที่อยอู่ าศยั หรือแมแ้ ตเ่ ส้อื ผา้ ที่ใส่ ลงุ กจ็ ะพยายามเบียดเบียนธรรมชาติใหน้ ้อยท่ีสดุ I ratheอrยs่าeงeเสือ้mผy้าsทe่ีลlfุงใaสsน่ aี่ไง“lifeway conservationist” . That is I don’t try to conserve nature, but I strive to live a conservative lifestyle. I try to minimize my impact on nature in my daily life, including the food I eat, the house I live in, and even the cloth I wear. 74

อย่างเส้อื ผา้ ฝ้ายท่ีลงุ ใส่อยู่ใชไ่ หมครับ ใชแ่ ลว้ Like the cotton cloth That’s right. that you’re wearing, right? มีคนมาดูงานท่ีสวนลุงเยอะไหมครับ ก็มาเร่ือยๆ Do you have a lot of visitors coming Yes, I do. to your forest farm? แล้วลุงตอ้ งพาเขามาเรียนรมู้ าอธิบายแบบนบี้ อ่ ยๆ เหมอื นอธิบายให้พวกเราฟัง ลงุ ไมเ่ บื่อหรือคะ Are you tired of explaining the same thing to the visitors over and over again? ไมเ่ บื่อหรอก ลุงถือคุณธรรมตามพระราชดำ� รัสของในหลวงที่วา่ คนเราจะต้องรับและจะต้องให้ ลงุ ได้รับความรู้จากครูบาอาจารย์ที่ให้มา ก็ถา่ ยทอดใหค้ นท่ีเขาอยากรตู้ อ่ ไป No, I am not. I follow His Majesty the King’s speech that says people need to learn to give and receive. I have received my knowledge from my teachers and want to pass this knowledge on to others. 75

ก็เหมือนป่าไมต้ ้นไมค้ ือผู้ให้ มนษุ ย์เป็นผรู้ ับ เมอ่ื ปา่ ถูกท�ำลายแทบไม่เหลือ ผรู้ ับมาโดยตลอดอย่างเรา กค็ วรจะเป็นผู้ให้บา้ ง แม้การให้ของเราจะไม่สามารถทดแทนส่ิงท่ีสญู เสียไป แลว้ ได้ท้ังหมดกต็ าม Humans like us humans who have enjoyed what the forest has given. When the forest is destroyed, we who have been the ones to receive must give back, even though what we give will not fully replace what has already been lost. เปา้ หมายในชีวิตของลุงไมใ่ ช่ความร่ำ� รวยนะ ลุงขอแค่มีกนิ มี ใช้ สูงสดุ ของวนเกษตรคือความสุข ความสุขกบั การใชช้ ีวิตแบบพอเพียง ความสุขจากการไดค้ นื ความสมบรู ณ์ให้ธรรมชาติ และความสขุ จากการได้ให้ความรู้ และมมุ มองใหมๆ่ กบั คนท่ีสนใจ My purpose in life is not to create wealth. My simple wish is to make enough to live comfortably. To achieve happiness is the ultimate goal of agroforestry. To be happy with a sufficient life. To be happy to give back to nature. To be happy to pass knowledge and new 76 perspectives on to others.

วนั นพี้ วกเราอาจจะยงั ไม่ได้เอาความร้เู หล่าน้ีไปใช้ วันหนงึ่ ขา้ งหน้าอาจมโี อกาสดึงความรู้ที่ลุงให้ออกไปใช้ก็ได้ Today, you may not know what to do with this knowledge, but it may be of great use to you in the future. ใครจะไปรู้วันหนึ่งหนูอาจจะไปเป็นรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงเกษตร แล้วนึกข้นึ ไดว้ ่าลุงเคยบอกอะไรไว้ กเ็ อาความร้เู หล่าน้ี Wonhetohdekmanyowtaosn,dไdปyrเaroขefuียtmนmaeแmanผyabนteพbioreัฒncwaนolhาmadปeteรvะIaeเทtloMoศlpdiกnm็ไiyดseot้ neuจtrรtpิงooไlfdaหnaมAy,grraiignchudtlt?uusree ที่ลุงทำ� ไว้ ปลกู ไว้ ท้ังหมดน้ี มนั คือมรดกท้ังนนั้ ลงุ เรียกมันว่า “มรดกแผน่ ดิน” Everything that I’ve done and grown here is heritage “natiothnaatlI hcealrl iatage”. 77

วันนี้ลงุ โชคดียงั คงมคี วามสขุ กบั ทุกสงิ่ ทท่ี ำ� เป็นปราชญเ์ กษตรของแผ่นดนิ พร้อมทำ�ทกุ บทบาท ไม่ว่าจะเปน็ การเป็นผูร้ บั และผู้ให้ เพื่อสืบสานพระราชด�ำ รสั ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ทว่ี ่า “คนเราจะต้องรบั และจะต้องให้” Today, Uncle Chokedee is happy with everything he has done. He’s a national agricultural scholar who is ready to take on any role, whether giving or receiving, to carry on His Majesty the King’s speech : “People need to learn to give and receive.” Forest – ปา่ คำ� ศัพท์ – มูลนิธิคุม้ ครองสัตวป์ ่า Inspiring – ท่ีสรา้ งแรงบันดาลใจ – ทำ� ลาย Plant market – ตลาดตน้ ไม้ Wildlife Fund – สมั ปทาน Natural remedy – ธรรมชาตบิ ำ� บัด Destroy – ทอดทง้ิ , ละทง้ิ Herb – สมุนไพร Concession – ศนู ยก์ ารเรียนร ู้ Pesticide – ยาฆ่าแมลง Abandon – วนเกษตร Soil – ดิน Learning center – ตน้ จัง๋ Corn – ขา้ วโพด Agroforestry Lady palm 78

คุณธรรม ๕ : ออ่ นโยนแตไ่ มอ่ ่อนแอ Virtue 5 : Gentle, But Not Weak คนต้นแบบ : แมห่ ญิงพิมพ์ โถตนั คำ� ปราชญ์เกษตร แมห่ ญงิ แกร่งแห่งวิถพี อเพยี ง Role model : Aunt Pim Thotankum Sufficiency Economy Farmer 79

ทบ่ี ้านนาขาม ต�ำบลนาม่อง อ�ำเภอกดุ บาก จงั หวดั สกลนคร At Ban Na Kham, Namong Sub-district, Kudbak District, Sakon Nakhon Province. แมห่ ญิงพมิ พ์ โถตนั คำ� ในวัยกวา่ ๕๐ ปี ยนื มองทนี่ าเนอ้ื ที่ ๒๐ ไร่ ของตัวเองอย่างมคี วามสุข ๑๐ กว่าปีมาแลว้ ทเี่ ธอทมุ่ ทง้ั ชีวติ ลงไปในผนื ดนิ แหง่ นี้ พลิกท่ีนาแห้งแล้งใหเ้ ป็นสวนเกษตรผสมผสาน เล้ียงครอบครวั ใหอ้ ยู่อยา่ งมคี วามสุขมาจนถึงวนั น้ี Aunt Pim Thotankum, aged 50, was looking pleasedly at her 20-rai rice field. She had spent over 10 years of her life trying to turn this barren land into an integrated farm to support her family. คดิ อะไรอยเู่ หรอแม่ What are you thinking, mom? 80 1 rai = 0.395 acres

คิดถึงวันแรกที่พ่อของลูกๆ จากไป ตอนน้ันแม่มืดแปดด้าน ไมร่ ูว้ ่าจะเล้ยี งลูก ๓ คน ใหร้ อดได้ยังไง SI’umrrtohuinnkdienIdgwboayfs wdghaoreinkngneytsoosu,rraIfisraeethaaelllryl jodufisdynpo’auts.ksendowawhaoyw. แต่แมก่ ็ทำ� ได้ และก็ท�ำไดด้ ีดว้ ย แมก่ ็ไม่เคยคิดเลยวา่ จะทำ� ได้ But you raviseerดdyีทutี่สhsุดaเwnลkeยflจul ๊ะla. nd we are I nevehravtehoduognhet iIt.could แม่จำ� ได้ตอนน้ันประมาณปี ๓๙ ลูกยังอย่ชู ัน้ ประถมอยเู่ ลย ไม่รู้ลูกจะจ�ำได้หรือเปลา่ I remember, it was 1996. You were still in elementary school. I don’t know if you remember. 81

นอ้ งๆ ยงั เรียนอยู่ แตห่ นูจำ� ไดว้ ่าตอนน้ันแม่ไม่ทำ� นา แมท่ �ำไร่อ้อยใช่ไม๊จะ๊ My yoสuว่nนgหerนูจsบisteปr.๖s wแeลrว้ e, but I remembered you didn’t grow rice back then I already finished grade 6. but farmed sugar cane. Isn’t that right mom? ใช่ แมไ่ ปกเู้ งิน ธ.ก.ส. มาแสนห้า เอามาลงทุนท�ำไรอ่ ้อย แคป่ แี รกก็เจ๊งเลย เป็นหนเ้ี ปน็ สนิ ตอ้ งกูเ้ งนิ เถ้าแกม่ าจ่ายค่าเทอม Yes, I took out a loan of 150,000 baht from the Bank for Agriculture and Agricultural Co-operatives to build a sugarcane farm, and went broke within the first year. I needed to borrowed more money to pay for your tuition fees. หนจู ำ� ได้มีช่วงหนึง่ ที่แมไ่ ปท�ำงานกรุงเทพ แมก่ ็เหมือนกัน ทิง้ พวกเราใหอ้ ยูก่ บั ป้า หนูไม่ชอบเลย Me neither. I remember that there was one time that you went to work in Bangkok and left us with aunty. I didn’t like it at all. 82

แตว่ ันนเ้ี ราทุกคนไดม้ าอย่ดู ้วยกนั แลว้ พวกหนูมคี วามสุขท่ีสดุ But today, We arแeมvเ่ eกr่งyที่สhุดappy and you’re the best mom ever. we’re all here together. ย้อนกลับไปเม่ือปี ๒๕๔๒ แมห่ ญงิ พมิ พต์ ดั สนิ ใจกลบั จากกรุงเทพมาท�ำนาและท�ำงาน รบั จ้างท่วั ไปเพ่อื จะได้อยูก่ ับลกู ๆ แลว้ วันทที่ ำ� ให้ชวี ิตของเธอเปลย่ี นไปตลอดกาลก็มาถึง Back to 1999, Aunt Pim decided to leave Bangkok and return home to find work so that she could be with her children. And on one particular day, her life would change forever. คนมาทำ� อะไรกันเยอะแยะ what are these people doing here? วันนน้ั เธอไปรบั จา้ งตัดหญ้าซงึ่ อยขู่ ้างศนู ย์เรียนร้เู ศรษฐกิจพอเพยี ง ของพอ่ เขยี น ศรมี กุ ดา ผนู้ ำ� เครอื ขา่ ยอนิ แปง แมห่ ญงิ พมิ พม์ องเหน็ คนมากมายเขา้ มาทศ่ี นู ย์ On that day, she was hired to prune away grasses near the Sufficiency Economy Center run by Uncle Khian Srimukda, an In-Paeng network leader. Aunt Pim saw a large group of people visiting the center. 83

วันต่อมา แม่หญงิ พิมพ์กย็ ังเหน็ คนเข้ามาท่ีศูนยอ์ ินแปงอกี หลายคน เสรจ็ งานรบั จา้ งตัดหญ้าวันน้ัน เธอจงึ ตัดสนิ ใจเดินเข้าไปหาพอ่ เขียน The next day, Aunt Pim also saw a lot of people visiting the In-Paeng Center. After she finished her job, she decided to walk toward Uncle Khian. ศนู ย์เรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี ง อินแปง In-Paeng Sufficiency Economy Center สวสั ดจี ะ๊ ฉันเหน็ คนเขา้ มาท่ีนท่ี ุกวัน เขามาท�ำอะไรกันหรือจ๊ะ Hello. I saw a lot of people coming here every day. What are they doing here? ที่นเี่ ปน็ ศนู ย์เรียนร้เู ศรษฐกจิ พอเพียง เราสอนใหค้ นพ่ึงพาตนเอง This is a Sufficiency Economy Center. We teach people to be self-reliant. ฉันมาเรียนได้ไหมจ๊ะ ฉนั อยากลองทำ� บ้าง เพราะตอนนลี้ �ำบากเหลอื เกิน 84 toCgainveI aictohamarterdyatnimdbeelceraaiurgnshettoInooa.wm.I hwaavnintg

ตอนนที้ ่ีบา้ นท�ำอะไรละ ท�ำนาจะ๊ วา่ งจากนาก็ไปรับจ้างที่กรุงเทพ What do you do for a living? แตต่ อนน้ีไม่ได้ไปแล้ว ก็เลยมารับจา้ งตดั หญา้ Rice farming. I also went to work in Bangkok during off-season. But I don’t go any more. Right now, I’m hired to cut down grasses. มที ่ีเปน็ ของตัวเองหรือเปล่า มจี ๊ะ มี ๒๐ ไร่ Do you own any land? Yes, I own a 20 rai of land. นแ่ี หละปญั หาของเรา คอื มที ่ีแต่ไมร่ ้จู ักสร้างแหล่งอาหารเป็นของตวั เอง หาเงนิ ไดเ้ ทา่ ไหรก่ ต็ ้องใชซ้ ื้อกนิ หมด แตถ่ ้าเรามที ี่อยู่ที่กนิ ถึงจะมีเงนิ น้อย เราก็อยไู่ ด้ แถมจะมีเงนิ เหลอื เก็บเสยี ด้วยถ้าร้จู ักท�ำกนิ เนย่ี แหละที่เขาเรียกว่าแนวทาง เศรษฐกิจพอเพียงของพอ่ หลวง มาเรียนแล้วฉนั จะสอนให้ That’s the problem. That we have the land but don’t know how to build it into a source for food. We spend all the money we make to buy food. If we can use our land to produce our own food, we won’t make much money but we can survive. And we even have some money to save if we know how to manage. This is what we call sufficiency economy guideline given by His Majesty the King. Please come, I’ll teach you. ขอบคุณจ๊ะพอ่ ใหญ่ Thank you so much. 85

หลงั จากวนั น้นั แมห่ ญงิ พิมพ์ก็ไดเ้ ข้าไปเรยี นรวู้ ิถเี ศรษฐกิจพอเพยี ง การปลูกพชื แบบผสมผสาน และการอยู่แบบพง่ึ พาตนเอง จากพอ่ เขียน ศรีมุกดา ผูน้ ำ� เครอื ขา่ ยอินแปง จนมนั่ ใจว่าสามารถนำ� ความรไู้ ปใช้ในพน้ื ที่ของตนเองได้ After that day, Aunt Pim came to learn about the sufficiency economy, integrated farming, and self-reliant lifestyle from Uncle Khian Srimukda, an In-Paeng network leader, until she could apply what she learnt to her farm. แม่จะกู้ ธกส. อีกแล้วหรือ คราวนแี้ มม่ ั่นใจว่าเรารอดแน่ หนเี้ กา่ ยังไม่หมดเลยนะแม่ แมจ่ ะเอามาท�ำคันนาให้ใหญข่ น้ึ แล้วแม่จะกู้มาปลูกอะไร พอ่ เขียนบอกวา่ เราตอ้ งปลูกทกุ อย่างท่ีกนิ Are you going to take out another กนิ ทกุ อย่างท่ีเราปลกู มีทั้งไม้ใชส้ อย ไม้ผล loan from the Bank? We’re still rpaniwdInlea’ogdmenredtkesp.uatriotsneIa’etpblttlvhyllไaeesueมnhrssป้wytuoefatrรroehrettะov-hmiดnedleti.ghrบั,vyilefsotUtrไdhhauมntainiin้อcpmttsgาllteaw,eยontefุสKhitlbtosั้นha’pu.swtiliaalegidnnsrotibsin.enaigdggiWidgbateelnowe’rdl,el repaying the old one. And what is the new loan for? 86

Whแaลt ว้ aนbาoลuะt ในนาเราก็ปลูกข้าวเหมอื นเดิม rice farming? แต่ถมคนั นาให้ใหญ่ขน้ึ เพื่อท่ีเราจะไดป้ ลูกไม้อ่ืนๆ ได้ We will still grow rice, but we will make the ridges bigger, so we can grow other plants along the ridges. แลว้ คราวนแี้ ม่จะกู้เท่าไหร่ ๘๐,๐๐๐ บาท How much will you take out? 80,000 baht. หลังจากถมคันนา แมห่ ญงิ พมิ พต์ ดั สินใจยา้ ยมาอยู่ในท่นี าของตนเอง ปลูกบ้านใหม่หลงั เล็กๆ เพือ่ จะได้มเี วลาดแู ลผลผลติ อย่างใกลช้ ดิ After enlarging the ridges, Aunt Pim decided to move to live on her farm. She built a small house so she could look after her farm. ไหวเหรอพิมพ์ ออกไปปลกู บา้ นอยู่ในนาแบบน้นั Pim, are yonouthseurfearamb?out living 87

ไหวไม่ไหวก็ตอ้ งไหวพี่ ไดเ้ จ้าคนโตไว้ชว่ ยทำ� คนหนึ่ง I have no choice. สองตัวเล็กคงยงั ช่วยไมไ่ ดม้ ากเพราะ แลว้ มี ใครช่วยทำ� ไหม? ต้องไปโรงเรียนจา้ Do you have anyone Mpyrtboehubledtayebtshlhtyeadvnyaeooututgomnhgtgueecorrhtwoohinleslelcpshheaoslriponelc.mee, to help you? ฉนั วา่ มนั ท้ังเก่งทั้งแกรง่ เป็น ชว่ ยแม่เขาด้วยนะลูก ฉนั ไมร่ ้จู ะทำ� แบบมันได้ไหม How nice of you to help She’s a tough woman. If it were me, I wouldn’t know your mother. จะ๊ ปา้ what to do. Yes, aunty. พิมพม์ นั เกง่ เนอ๊ ะ ผหู้ ญงิ ตวั คนเดียว ท�ำงานตัวเปน็ เกลียว เลยี้ งลกู ตงั้ ๓ คน Pim is diligent. She’s a single mom working hard to raise her three children. เราจะเริ่มทำ� อะไร ตรงไหน กอ่ นดีละแม่ Where do we start, mom? 88

เราปลกู ที่จะกินก่อนเหลือแลว้ คอ่ ยขาย พ่อเขียนบอกวา่ ถ้าเราคิดเรื่องขายอยา่ งเดียว ตงั้ แต่เริ่มปลกู มนั กเ็ หมอื นเราข้ึนตน้ ไมส้ ูง ถ้าตกลงมามนั กจ็ ะเจ็บ ใหเ้ ราเร่ิมจากการเดินทีละกา้ ว กนิ ขา้ วทีละคำ� ท�ำแบบนเ้ี ราถึงจะไม่เจบ็ ตัว We’ll grow our own food and sell what we don’t eat. Uncle khian said if we focus only on selling first it would be like climbing a tall tree. We could end up falling and get hurt. We should start off slow, make small steps, and don’t bite more than we can chew. งนั้ เรากป็ ลูกผักไว้กินกอ่ น อืม แมจ่ ะปลูกมะเขือ พริก ผักบงุ้ มะละกอก่อน Then, we should grow ตรงโนน้ จะลงกล้วยเป็นแนวไปเลย vegetables to eat first. สว่ นปลายนาตรงโน้นแมเ่ อาไม้ประดูก่ ับไมพ้ ยุงไปลงไว้ จะได้มีป่าหัวไร่ปลายนาไว้ใช้ไม้ aHnmd mWp,aep’Il’almygaatrgoftowhiiranesBgts.eumtnOroadmvlegleorrfsfooettwrhheaeesnertdegft,igeoSpwlidalueams’nslelotesgsl,aterhtcoearhwrtoilswioa,enewml.ionhooeardvnoeinftrgbeaegnsloarnya. เราเอาไกม่ าเลยี้ งดว้ ย แม่กะว่าจะเลย้ี งไก่ เล้ียงเปด็ แลว้ ตรงนจ้ี ะเลีย้ งกบ Shouldดwีไหeมrแaมis่ e some I plan to rแaลis้วeกท็chำ� บic่อkเeลnย้ี sง,ปdลuาcดkว้ sย, and some chickens, mom? frogs, and we’ll make a fish เราจะทำ� กันไหวหรือแม่ pond there. Do you think we can คอ่ ยๆ ทำ� ไปลูก เหนอ่ื ยกพ็ ัก หายเหน่อื ยก็ลกุ มาท�ำใหม่ do all that? We’ll do it slow. Take a rest when tired and continue after that. 89

แม่หญิงพิมพ์กับลกู สาว ชว่ ยกนั ปลูกพชื ผกั ปลูกตน้ ไม้ ท�ำนา เลี้ยงเปด็ เลีย้ งไก่ เล้ยี งปลา วนั เวลาผ่านไปแรงกายแรงใจท่ีทุ่มเทลงไปเรม่ิ ให้ผลตอบแทน Together, Aunt Pim and her daughter grew vegetables and trees, farmed rice and raised chickens, ducks and fish. As time passed, their efforts started to be rewarded. 90

ป้า ป้า อย่ๆู วา่ ยังไงลูก อยูไ่ หมจ๊ะ Yes, I’m here. Aunty, How are you, my dear? are you home? แมใ่ หห้ นูเอาผักกับไข่ไก่มาใหจ้ ะ๊ สบายดจี ะ๊ Mom asked me to bring you ตอนแรกแม่กะว่าจะแวะมาเยี่ยมปา้ some vegetables and eggs. พอดีต้องรีบเอาผกั ไปสง่ ท่ีตลาด เลยไมไ่ ดม้ า แมบ่ อกวา่ วนั หลังจะชวนปา้ ไปดู เออ ขอบใจลูก แมส่ บายดีนะ Thanks a lot. ท่ีสวนด้วยจะ๊ SBhuettSvo’cssheohsegfmetieonsetpenaa.eisbdbeelyeAedsscehaotdetnuuo’dadrtoltlvhfyaaide,ssrkeimstmlheiyvdealoearurtkwyeeoastrtouon...mteed How is your mom? 91

ได้ๆ วันหลังปา้ จะไปนะ สงสยั ตอ้ งทำ� แบบแมพ่ ิมพ์ บ้างซะแลว้ มผี ักมีปลากินไม่ขาด ไม่ต้องซ้อื ต้องหา แถมยงั เหลอื ขายดว้ ย ทำ� นาอยา่ งเดียวสงสยั ไม่รอด ขน้ึ ไปกินน้ำ� ก่อนไหมละลูก That’s great, I’d love to. Guess I have to do like your mom does so I could have my own vegetables and fish and sell what I don’t eat. Just farming rice is not enough. Would you like to come in? ไมเ่ ปน็ ไรค่ะ หนจู ะรีบตามแมไ่ ปตลาด หนไู ปกอ่ นนะจะ๊ สวัสดจี ะ๊ That’s alright, I need to meet my mom at the market. I’ve got to go. See you, aunty. เสร็จหรือยังลูก เด๋ียวสาย เสรจ็ แล้วจ๊ะ Are you done? Yes, I’m done. We’re going to be late. 92

Leไtป’s เgดo๋ียวbสeาfยore ไมน่ ่าเช่ือเลยนะแม่ วา่ เอาเงนิ ไปให้ ธกส. it’s getting late. งวดนแ้ี ล้ว เราก็หมดหนแี้ ล้วแค่ ๗ ปเี องเนอ๊ ะ เมื่อกอ่ นท�ำนา ทำ� ไรอ่ ้อย แม่มีแต่หนี้ oIffcWaaefnlla’ortomnublreeydllihoeraavidnecsedw. eaIetnbadtornbeslayucfgiktnaoarowlklchyae7npneayw.yeieanrgs. อนั น้ันท�ำแลว้ ได้เงนิ เยอะก็จริง แตร่ ายจา่ ยก็เยอะ ทั้งค่าปุย๋ ค่ายา หกั ลบกนั แล้วแทบไม่เหลอื แถมยังต้องก้มู าลงทนุ รอบใหม่อกี เป็นหนี้ไมส่ ้ินสุด We made a lot of money back then but we also had a lot of expenses, including fertilizers and pesticides. We barely made any profit and even had to take out another loan for a new round of farming. ใครจะเชื่อวา่ ที่ดนิ เทา่ กัน แต่ปลูกผัก ปลูกข้าว เลีย้ งสตั ว์แบบท่ีเราทำ� จะท�ำใหเ้ ราปลดหน้ีได้ ตอ้ งขอบคณุ พอ่ ใหญเ่ ขียนเนอ๊ ะ ท่ีสอนแมท่ ำ� เกษตรผสมผสาน Who’s going to believe that growing rice, vegetables, and animals like this would get us out of debt. We should be grateful to Uncle Khian for teaching you the integrated farming. 93

ต้องขอบคณุ พอ่ หลวงของเราดว้ ยท่ีสอน ใหค้ นไทยรู้จักเศรษฐกจิ พอเพียง MIajmesutsyt tahlseoKbineggwrahtoefhulalstotaHugisht us about the sufficiency economy. ศูนยเ์ รียนรเู้ ศรษฐกิจพอเพียง แมห่ ญงิ พมิ พ์ โถตันคำ� Pim Thotankum Sufficiency Economy Center เตรียมพรอ้ มหมดแล้วนะ พร้อมจ๊ะแม่ คณะท่ีจะเข้ามาดูงานในศูนยข์ องเรา เร่ืองอาหารหนเู ตรียมพรอ้ มหมดแลว้ พรุง่ นมี้ ากันเยอะ แม่ไมอ่ ยากให้มี เด๋ียวเยน็ ๆ ค่อยจับปลาในบ่อเอามา อะไรผิดพลาด เตรียมไว้ก็ไมม่ อี ะไรแลว้ All set? A big group of visitors is Everything’s ready, mom. I’ve coming to our center tomorrow. made all the food preparation and will get the fish from the I don’t want anything to go wrong. pond this evening. ส่วนเอกสารลงทะเบียน เอกสารที่ตอ้ งแจก ผมเตรียมหมดแลว้ Registration papers and handouts are ready. 94

ดีมาก มีลูกๆ กลับมาช่วยงานแบบนแี้ มก่ ส็ บายใจ เด๋ียวแม่จะเดินไปดูนาซะหนอ่ ยไม่รู้ว่าขา้ วจะโตทันเกีย่ ว เอามาทำ� “ขา้ วฮาง” หรือเปลา่ Very good. I’m so relieved to have you come and help me. I’m going to walk to the rice field. I am not sure if the rice is mature enough to be harvested to make the “Hang” parboiled rice. หนไู ปด้วยแม่ I’ll go with you. แม่ว่าอกี สองวันก็ได้ระยะพลบั พลงึ พอดี เกี่ยวทันกับคณะที่จะมาดูงาน จะได้สาธติ การทำ� ข้าวฮางใหเ้ ขาดไู ด้ I think they’ll mature enough in a few days, which should be in time to show the visiting group how to produce the “Hang” parboiled rice. 95

ที่บ้านเราใช้ข้าวเริ่มจะสุก ทำ� ขา้ วฮาง แต่ที่อ่ืนเขาใช้ข้าวแก่จัดๆ กม็ ีนะแม่ We tuhsee “pHreamnga”tupraerbgorailiends rtoicem, ake but dousyeofuulklynomwatoutrheergrpaeionps?le also ได้ทั้งน้ันแหละ จะใช้ข้าวจา้ วหรือขา้ วเหนยี วก็ได้ ขา้ วอะไรกท็ �ำไดห้ มด ข้าวเร่ิมจะสกุ หรือขา้ วแกก่ ็ได้ วิธกี ารท�ำก็ไม่เหมือนกัน อย่างขา้ วฮางของเรานพี่ อเก่ยี วเสรจ็ ก็เอาไปแชน่ �้ำสะอาดสักครึ่งวัน น่งึ อกี สกั 40 นาที แล้วผึง่ ลมใหแ้ หง้ กเ็ อามาสเี กบ็ ไวก้ ินได้แล้ว บางท่ีเขาแชน่ ำ้� ข้ามวนั ขา้ มคนื เลยเพอ่ื ให้ขา้ วงอก แล้วคอ่ ยเอาไปนึง่ กม็ ี แล้วแต่ละบา้ น สมัยก่อนเขาท�ำปลี ะคร้ังสำ� หรับไปถวายปู่ตา We can use either normal rice or sticky rice. Any other rice can also be used. Early or fully mature grains are fine. But they require different methods to make the “Hang” parboiled rice. We soak the grains for half a day, steam them for 40 minutes, let them dry before milling. Some people soak the grains overnight to let them germinate before steaming. In the old days, they made the Hang rice only once a year to offer to the ancestral spirits. แตต่ อนนแ้ี ม่ทำ� ท้ังปี เอาไว้ขาย แถมขายดีซะดว้ ย But now you make them The sale is very good. throughout the year for sale. เขาเรียกวา่ ตอ่ ยอดไงลูก เดี๋ยวนคี้ นนยิ มกินขา้ วฮางเพราะเปน็ ขา้ วท่ีมคี ณุ คา่ ทางอาหารมาก หอมและกอ็ รอ่ ยกวา่ ขา้ วทั่วไป This is what we call build upon what we have. “Hang” parboiled rice becomes popular today because it has higher nutrition, is testier and more aromatic than other rice. 96

หนูไมแ่ ปลกใจเลยว่าท�ำไมแม่ ถงึ ไดร้ ับรางวัลแม่ดีเด่น ๒ ปีซ้อน I’m not surprised why you have been awarded the “Mother of the Year” for two years in a row. ก็แม่เราเก่งไง ท้ังเก่ง ท้ังแกร่ง Because our mom is capable. She is a capable and tough woman. เออนา่ รางวลั อะไรก็ไมส่ ำ� คญั เทา่ กบั ไดเ้ หน็ ลกู ๆ ไดก้ ลบั มาอยดู่ ว้ ยกนั พรอ้ มหนา้ พรอ้ มตา มอี าชีพทำ� กินอยู่แบบพอเพียง เออ้ื เฟอ้ื เกอื้ กูลกันตามสมควร แคน่ แี้ ม่กพ็ อใจแล้ว But no reward is more important for me than being with all my daughters and living a sufficient and generous life. That’s all I ever wanted. 97

ความออ่ นโยนในความเปน็ แม่ และความเขม้ แขง็ ที่ต้องท�ำ หนา้ ทีพ่ ่อ หลอมรวมอยใู่ นทกุ อณขู องผู้หญงิ ตวั เลก็ ๆ ทม่ี รี อยยม้ิ ฉาบอยทู่ ีใ่ บหน้าตลอดเวลา ผหู้ ญิงทีอ่ ่อนโยนแตไ่ มอ่ ่อนแอ แมห่ ญงิ พมิ พ์ โถตันค�ำ ปราชญ์เกษตรแหง่ อ�ำ เภอกุดบาก จงั หวัดสกลนคร A motherly gentleness and fatherly toughness are fused into every cell of this tiny woman with a face that always smiling. Gentle but not weak, she is Pim Thotankum, an agricultural scholar of Kudbak District, Sakon Nakhon Province. Barren land – พ้นื ที่แหง้ แล้ง ค�ำศพั ท์ – สรา้ ง Elementary school – ชั้นประถม – ปีน Sugarcane farm – ไร่ออ้ ย Build – เจ็บ Take out a loan – กเู้ งนิ Climb – ปลกู ผกั Aunty – ป้า Hurt – มะเขอื ยาว Hometown – ภูมิล�ำเนาเดิม Plant vegetable – ผักบ้งุ Hire – จ้าง Eggplant – สกุ เตม็ ที่ Cut the grass – ตดั หญา้ Morning glory – ไมพ้ ยุง Crowd – ฝูงชน, คนมากมาย Fully mature – ผลตอบแทน, รางวลั Decide – ตัดสนิ ใจ Siamese rosewood tree – ขา้ งฮาง Sufficiency Economy Center – ศนู ยเ์ รียนรู้เศรษฐกจิ พอเพียง Reward – เมล็ดขา้ ว Self-reliant – พึ่งพาตนเอง Hang parboiled rice – ขา้ วเหนียว Perhaps – บางที Grain – แช่ Management – การจดั การ Sticky rice – ผปี ตู่ า Integrated farming – ปลกู พืชผสมผสาน Soak – มลู ค่าเพม่ิ Repay – ชำ� ระคืน, ใชห้ นี้ Ancestral spirit – คณุ ค่าทางอาหารมาก Ridge – คนั นา Value added – กล่นิ หอม Higher nutrition Enlarge – ขยาย Aromatic 20 ไร่ = 8 acres 98

คุณธรรม ๖ : พดู จริง ท�ำจรงิ Virtue 6 : A Man of His Words คนต้นแบบ : คณุ สมชาย จริยเจริญ ผูบ้ รหิ ารทอ้ งถนิ่ นอกกรอบ อำ� เภอแกลง จงั หวัดระยอง Role model : Mr. Somchai Chariyacharoen Local Administrative Officer Klaeng District, Rayong Province 99

ที่สวนยางของคณุ สมชาย จรยิ เจรญิ วนั นไ้ี ดต้ อ้ นรบั วินยั พนักงานเทศบาล ที่แวะมาเยย่ี มอดตี นายกเทศมนตรีเทศบาลต�ำบลแกลง ท่หี มดวาระลงเมือ่ สองปีก่อนหลังจาก ท�ำงานการเมอื งรับใช้ชาวแกลงมายาวนานถึง ๑๒ ปี At a rubber farm, Mr. Winai, a municipality officer, was visiting Mr. Somchai Chariyacharoen, a former mayor of Klaeng who retired two years ago after his 12 years of service. สวสั ดีครับนาย Hello boss. สบายดีนะครับ เรียกนายอกี แล้ว How are you? ผมไม่ได้เปน็ นายกเทศมนตรีแลว้ เลกิ เรียกนายไดแ้ ล้ว I’m no longer a mayor, so stop calling me boss. กเ็ รียกมาตัง้ ๑๒ ปแี ลว้ ตามใจ มีธรุ ะอะไรหรือปา่ ว กต็ ดิ ปากนะ่ ครับ ใหผ้ มเรียกเหอะนะนาย ถึงได้มาถึงสวนยางนี่ Well, I’ve been calling you boss for 12 years. It became a habit. Whatever. So what brings you to my rubber farm today? Please just let me. 100