ชีวิตปลอดขยะง่ายกว่าที่คิด

151 ลงุ มากำ� ลังดูแปลงผัก ซง่ึ ปกตเิ ขาจะเปน็ วทิ ยากรประจ�ำฐานเกษตรอนิ ทรยี  ์ เพื่อให้ความรเู้ รื่องการทำ� น้ำ� หมัก และการจดั การแปลงผกั อย่างงา่ ย

152 สงิ่ ทถ่ี อื เปน็ จดุ เดน่ ในการดำ� เนนิ งานชมุ ชนปลอดขยะของ ชมุ ชนบา้ นหนองสะแกกวน  นน่ั คอื ความมงุ่ มน่ั ตงั้ ใจของเทศบาลและชาวบา้ น ในการสรา้ งชมุ ชนปลอดขยะ ขณะทส่ี มาชกิ ในชมุ ชนทกุ คนกใ็ หค้ วามรว่ มมอื และมสี ว่ นรว่ มอยา่ งเตม็ ท ่ี  โดยมโี ครงการหลายอยา่ งทช่ี ว่ ยลดขยะ เชน่ ครอบครวั คดั แยกขยะทกุ ครวั เรอื น  ชมุ ชนมกี จิ กรรมการลดปรมิ าณขยะอยา่ งชดั เจน เชน่  รา้ นคา้ เขา้ รว่ มกจิ กรรมรา้ นคา้ เพม่ิ ทรพั ย ์ วดั มสี ว่ นรว่ ม นำ� ปน่ิ โตออกบณิ ฑบาต อบรมการจดั การขยะอนิ ทรยี  ์ ขยะประเภทตา่ งๆ โดยทำ� รว่ มกบั โครงการลดใชพ้ ลงั งาน และการทำ� เกษตรผสมผสาน กอ่ นจะ เชอ่ื มโยงขยายเครอื ขา่ ยไปยงั กลมุ่ อน่ื ๆ เชน่  โรงเรยี น กลมุ่ เยาวชน อยา่ งตอ่ เนอื่ ง  จากการดำ� เนนิ กจิ กรรมชมุ ชนปลอดขยะตงั้ แตป่  ี 2556 ถงึ ปจั จบุ นั ชาวบา้ นในชมุ ชนมคี วามร ู้ เขา้ ใจ สามารถนำ� ขยะกลบั มาใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ แบง่ เปน็ ขยะอนิ ทรยี ร์ อ้ ยละ 48 ขยะรไี ซเคลิ รอ้ ยละ 20 ขยะทวั่ ไปรอ้ ยละ 31  อกี ทงั้ ชมุ ชนยงั เปน็ แหลง่ เรยี นรกู้ ารเลย้ี งไสเ้ ดอื นกำ� จดั ขยะอนิ ทรยี  ์ ธนาคารขยะเพมิ่ ทรพั ย ์ ศนู ยเ์ ศรษฐกจิ พอเพยี ง การปลกู พืชผักจากปุ๋ยมูลไส้เดือน  ให้หน่วยงานต่างๆ เข้ามาศึกษาดูงาน  ท่ีส�ำคัญเป็นแบบอย่างให้ชุมชนใกล้เคียงพัฒนาชุมชนของตัวเองให้เป็นชุมชน ปลอดขยะด้วย   ความโดดเดน่ ในการจดั การสง่ิ แวดลอ้ มของชมุ ชนหนองสะแกกวน ไมใ่ ชแ่ คก่ ารลดขยะเทา่ นนั้  แตย่ งั มโี ครงการสรา้ งปา่ ชมุ ชน ซงึ่ เรม่ิ จาก นโยบายการเพม่ิ พ้นื ท่สี เี ขียวดว้ ย พชื สวนครวั รมิ ร้ัว ไปจนถงึ การปลกู ต้นไม้ในป่าชมุ ชน เพื่อใช้ประโยชนร์ ่วมกัน “ปา่ ชมุ ชนเรมิ่ จากการสำ� รวจกอ่ นวา่  ตน้ ไมป้ ระเภทใดมปี ระโยชน ์ แตข่ าดแคลน ทางชมุ ชนกป็ ลกู เสรมิ  เพอ่ื สรา้ งปอดใหช้ มุ ชน  นอกจากนนั้ ยังมีการสร้างฝายเก็บน�้ำชุมชนเพื่อใช้ในยามแล้งด้วย” นายสมชัยเพ่ิมเติมถึงแนวทางการจัดการสิ่งแวดล้อมแบบองค์รวม ตามศาสตร์พระราชา ในเร่ืองท่ีดิน น้�ำ และป่า ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นประโยชน์ในการแก้ปัญหาส่ิงแวดล้อมและความเป็นอยู่ในชุมชน  ช่วยปลูกส�ำนึกในการอนุรักษ์ ทรพั ยากรธรรมชาติท่ีในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงคิดคน้ พัฒนาและเป็นแบบอย่างไว้นานหลายทศวรรษ  “ชุมชนของเราไม่มีถังขยะนะคะ เราแยกขยะกันเองและไม่สามารถเอาขยะบ้านตัวเองมาให้คนอ่ืนรับผิดชอบได้ เว้นแต่เป็นขยะรีไซเคิล และขยะอันตรายเท่านั้น” นางสาว พันณิตา สิงหาระโท ผู้ใหญ่บ้าน “หนองสะแกกวน” ในเขตเทศบาล ต.โนนดินแดง  ออกปากย�้ำถึงเจตนา การพฒั นาหมู่บ้านสู่ชุมชนปลอดขยะ 100 เปอร์เซ็นต์ ชมุ ชนหนองสะแกกวนเปน็ ชมุ ชนขนาดกลางมปี ระชากรอาศยั อย ู่ 150 ครวั เรอื น การจดั การขยะทชี่ มุ ชนแหง่ นเี้ รม่ิ จากการเกบ็ ขอ้ มลู ขยะ โดยพบว่ามีสัดส่วนขยะอินทรีย์ครึ่งหนงึ่ ของขยะท้งั หมด ขณะทีข่ ยะรีไซเคลิ  พวกขวดพลาสตกิ  ขวดแกว้  กเ็ พ่ิมขนึ้ ตามสินคา้ ที่ขายในร้านคา้ หลงั ฤดเู กบ็ เกยี่ ว ชมุ ชนจะมารว่ มกนั การจดั การ แตล่ ะบา้ นมคี อกทง้ิ ขยะ 3 ชอ่ ง หลงั จากนนั้ จะถกู จดั การตอ่ โดยอาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจ�ำหมูบ่ ้าน (อสม.) ออกรับซือ้ ขยะทุกๆ เดอื น และเก็บเป็นเงนิ เขา้ สู่ธนาคารเพ่ิมทรพั ย์ หรือกองทุนขยะของหมบู่ า้ น เพ่อื สะสมส�ำหรบั สมาชกิ ในหมบู่ า้ น

153 สำ� หรบั ขยะอนิ ทรยี  ์ สว่ นหนง่ึ จะถกู นำ� ไปทำ� เปน็ ปยุ๋ หมกั  และเปน็ อาหารไสเ้ ดอื นเพอ่ื กลบั มาเปน็ ปยุ๋ ใหก้ บั ผลผลติ ทางการเกษตร รา้ นคา้ ทน่ี ีย่ งั มีส่วนลดการใชถ้ ุง  จากทข่ี ยะเตม็ หมบู่ า้ น ก็กลายเปน็ ชุมชนปลอดขยะ ผู้ใหญ่บ้านหนองสะแกกวน ย้อนความว่า  เดิมทีตนท�ำงานในโรงงาน พื้นท่ีจังหวัดชลบุรี จากนั้นก็ตระหนักได้ว่าต้องลาออกมาอยู่บ้าน เกิดเพราะความคิดถึงบ้าน โดยเร่ิมจากการเป็นอาสาสมัครในหมู่บ้านและต่อมาสมัครเป็นผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน และลงสมัครผู้ใหญ่บ้านจนได้รับ คัดเลือกในปัจจุบัน  โดยช่วงแรกเข้ามาบริหาร ได้เดินทางร่วมกับเจ้าหน้าที่เทศบาล ต.โนนดินแดง และศึกษาแนวทางจัดการขยะอย่างต่อเนื่อง ในหลายพื้นท่ีพร้อมส่งประกวดโครงการชุมชนปลอดขยะ 2 ปีซ้อน คือ ปี 2558 กับ 2559  ปีแรกได้รับรางวัลรองชนะเลิศ และปีต่อมาได้รับ รางวลั ชนะเลศิ   และไดร้ บั ถว้ ยพระราชทานจากในหลวงรชั กาลท ่ี 9  ตอ่ มากส็ ง่ ประกวดโครงการลดโลกรอ้ นดว้ ยมอื เราของ โตโยตา้  กไ็ ดร้ บั รางวลั พระราชทานอีกคร้ัง  จากนั้นก็มีการชิงรางวัลของกองทัพไทย เร่ืองเศรษฐกิจพอเพียงตามรอยเท้าพ่ออีกคร้ัง  ส่งรอบแรกก็ได้รับรางวัลชนะเลิศ นำ� มาซ่งึ ความภาคภมู ใิ จของชุมชนอย่างมาก  

154 “เราดใี จทไี่ ดร้ บั คดั เลอื กใหเ้ ปน็ ชมุ ชนตน้ แบบ และไดร้ บั รางวลั มากมาย  เพราะเรามแี รงใจในการทำ� งาน และพฒั นาสโู่ ครงการอนื่ ๆ เดมิ ที เราเดนิ ตามรอยพอ่ หลวงรชั กาลท ี่ 9 แคเ่ รอื่ งจดั การสงิ่ แวดลอ้ ม  แตต่ อ่ มาผลจากการทำ� ดคี รงั้ นนั้ ทำ� ใหเ้ ราเหน็ ทางสวา่ งของการสรา้ งพนื้ ทเ่ี กษตร ผสมผสาน และเศรษฐกจิ พอเพยี ง และประโยชนท์ ไี่ ดร้ บั คอ่ ยๆ พอกพนู ขน้ึ มา  อนั ดบั แรก คอื  การปลกู จติ สำ� นกึ คนในชมุ ชนใหร้ จู้ กั  เขา้ ใจปญั หาขยะ ท่ีเป็นปัญหาระดับโลก ลดลงมาเป็นระดับประเทศ ชุมชน และครอบครัว  แต่ต่อมาชุมชนกลับประเมินปัญหาขยะให้กลายเป็นเรื่องของปัจเจก คือ ร่วมคัดแยกของตัวเอง กลายเป็นว่า การจัดการขยะ เป็นเร่ืองปกติและยังได้สานต่อพระปณิธานของในหลวงไปในตัว และผลตอบรับ คือ เรามคี นมาเรยี นรปู้ ระสบการณแ์ ละความสำ� เรจ็ ทเี่ ราไดท้ ำ� ดว้ ย และหากศกึ ษาแนวทางของทา่ นดๆี  เขา้ ไปเราจะรวู้ า่  หากจดั การสง่ิ แวดลอ้ มอยา่ ง มคี ณุ ภาพ ผลตอบรบั  ทม่ี ากกวา่ ความสะอาด อากาศบรสิ ทุ ธ ์ิ กค็ อื  ความอม่ิ ใจทไี่ ดท้ ำ� เพอ่ื ตวั เอง เพอ่ื ชมุ ชน และเพอ่ื คนอนื่ ” ผใู้ หญบ่ า้ นกลา่ วถงึ แรงบนั ดาลใจในภาพรวมของชมุ ชน หลังจากได้รับรางวัลมามากมาย ชุมชนหนองสะแกกวน กลายเป็นชุมชนตัวอย่างที่เป็นห้องเรียนขนาดใหญ่ โดยแบ่งฐานการเรียนรู้ การจดั การขยะอย่างเป็นสดั สว่ นและลงตัว อาท ิ กรณฐี านเกษตรอนิ ทรยี  ์ ชวี ปี ลอดภัย นัน้  รบั ผิดชอบโดย “มา ฉีกกระโทก” เกษตรกรวยั  64 ปี เดิมที “มา” หรือ “ลุงมา” แห่งหมู่บ้านสะแกกวน เป็นชาว อ.โชคชัย จ.นครราชสีมา แต่พ่อแม่พาย้ายครอบครัวมาประจ�ำที่ จ.บุรีรัมย์ ตั้งแต่เด็ก  จากน้ันเม่ือโตขึ้นและมีงานท�ำในวัย 24 ปี นายมาก็ตัดสินใจเข้ามารับจ้างและลงหลักปักฐานท่ีบ้านหนองสะแกกวน โดยสะสมเงิน ซอื้ ท่ีดิน ประกอบอาชีพท�ำไร่ ท�ำนาในเนื้อที่รวมกว่า 17 ไร ่  และสง่ ต่อทีด่ นิ ให้ลูกหลานเพ่อื ท�ำกนิ ตอ่ ไป หลงั จากเข้าสู่วยั สงู อายุ ลงุ มาจึงหนั มาสู่ชีวติ การทำ� งานเพ่อื ชุมชนมากขึ้น และเปลี่ยนแปลงอย่างชดั เจน เม่อื ชุมชนกลายเปน็ ตน้ แบบจัดการขยะอย่างย่งั ยนื “เมอื่  10-15 ปที แ่ี ลว้  บา้ นหนองสะแกกวนมถี งั ขยะราว 20 กวา่ ถงั ไดน้ ะครบั  อยตู่ ามถนนในหมบู่ า้ น ซง่ึ เมอื่ กอ่ นเราตอ้ งจา่ ยคา่ กำ� จดั ขยะ โดยเสียเงินหลังละ 10 บาทต่อเดือน เป็นเงินไม่เยอะ แต่มันก็สกปรกมาก คนก็ทยอยคืน ตอนน้ันใครที่คืนถังขยะโดนชาวบ้านกลุ่มหนึ่งไม่พอใจ ตอ่ ตา้ นและหาวา่ เทศบาลไมร่ บั ผดิ ชอบ เสยี งคดั คา้ นมเี ยอะ คนทไี่ มค่ นื กถ็ กู ชาวบา้ นรายอน่ื หอบขยะมาทง้ิ กดดนั ใหเ้ ขาคนื ถงั และจดั การขยะในบา้ นเรอื น ทำ� ใหบ้ า้ นหลงั ทม่ี ถี งั ขยะตอ้ งแบกรบั กลนิ่ และปรมิ าณขยะมหาศาล  ระยะหลงั กค็ นื กนั หมดเพราะทนไมไ่ หว สว่ นผมนน้ั คนื ได ้ 2 ปแี ลว้  และชาวบา้ น รายอนื่ ก็คนื ครบ 100 เปอรเ์ ซ็นต ์  กลายเป็นว่าไม่มใี ครแบกรบั คา่ ใช้จ่ายก�ำจัดขยะ ทุกคนพรอ้ มใจกนั คนื ” นายมาเลา่ ความเปน็ มาของโครงการ  ปจั จบุ นั หนา้ ทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบของ “ลงุ มา” คอื  การคดั แยกขยะประจำ� บา้ นตวั เอง โดยแยกขยะอนั ตราย ขยะรไี ซเคลิ ทง้ั ขวดพลาสตกิ กระดาษ และขยะทวั่ ไป แลว้ มกั จะเอาไปขายใหก้ ลมุ่  อสม. สว่ นขยะอนิ ทรยี จ์ ะหมกั ไวใ้ ชใ้ นแปลงผกั และทนี่ าของตนเอง โดยปลกู ผกั  ไรน่ าสวนผสม แบบอนิ ทรยี ์ ปลอดสารพิษแลว้ ฝากลกู เขยไปขายในตลาดใหญ่ ทุกคร้ังเวลามีผู้สนใจมาเย่ียมชมชุมชน ลุงมาจะประจ�ำฐานเกษตรอินทรีย์ อธิบายข้ันตอนของการทำ� น้�ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยชีวภาพจาก เศษอาหารและหอยเชอรี่ รวมท้ังการจัดการแปลงผักแบบง่าย  ใครมาเย่ียมชมลุงมาจะแจกจ่ายให้ไปลองใช้ น�้ำหมักบางส่วนก็เอาใช้ไล่แมลงใน แปลงผกั   บางสูตรเอาไปบ�ำรุงพชื  โดยระยะเวลาหมกั ปยุ๋ เฉล่ยี สูตรละ 2 เดอื น จึงจะสามารถนำ� ไปใชไ้ ด้

155 “คนมาดูมีทั้งนักเรียน นักศึกษาและคนสนใจทั่วไป เราท�ำตรงนี้ก็เพื่อตัวเราเอง เพื่อประโยชน์ในครัวเรือน ผมไม่หวังว่าจะมีรายได้อะไร หรอก  แค่ทุกวันนี้ชุมชนเราไม่มีใครเผาขยะ แต่หันมาจัดการอย่างเป็นระบบ ผมว่ามันคุ้มค่าแล้ว  นี่คือการลดโลกร้อนง่ายๆ ที่ใครๆ ก็ท�ำได้ จรงิ ๆ แลว้ ขยะบางสว่ น อยา่ ง ขวด ถงุ  กระดาษนนั้ ขายไดก้ จ็ รงิ  แตข่ ายไดร้ าคาถกู มาก ไมค่ อ่ ยมใี ครสนใจขายขยะหรอก ผมเองไมค่ อ่ ยมขี ายหรอก บางครั้งสะสมกระดาษคร่ึงปี จึงได้ขายออกที แต่ขยะประเภทถัง แกลลอน ยางรถยนต์เก่าๆ พวกนี้ผมเอามาปลูกผักสวนครัวหมดเลย ผักผม งามไปหมด ไม่ต้องซ้ือใครเลยนะ มันสบายใจตรงนี้ รายจ่ายน้อยมาก พอท�ำๆ ไปกลายเป็นว่าหมู่บ้านน่าอยู่ขึ้น เราก็สุขใจไปด้วยกัน” ลุงมา เล่า อยา่ งมีความสุข ประสบการณ์ที่ลุงมาได้ส่ังสมมา เท่ากับได้น้อมน�ำหลักของในหลวงรัชกาลท่ี 9 มาประยุกต์ใช้อย่างเต็มที่ ไม่ต่างจากอีกหลายชีวิต ในชมุ ชนท่พี ร้อมใจกนั แตง่ แต้มร้วั บ้านด้วยผกั หลากหลายชนดิ

156 สอดคลอ้ งกบั พระราชดำ� รสั  เมอื่ วนั ท ี่ 4 ธนั วาคม พ.ศ. 2540 ความตอนหนงึ่ วา่  “…เกบ็ ผกั เกบ็ ปลากนิ  ปลกู พชื สวนครวั ไวก้ นิ เองบา้ ง ปลูกไม้ผลไว้หลังบา้ น 2-3 ตน้  พอท่ีจะมไี วก้ ินเองในครวั เรอื น เหลือจงึ น�ำไปขาย ไมฟ่ ุม่ เฟอื ยไปซือ้ ของแพงๆ มาใช…้ ” นายจรญู  บญุ นาน อดตี ผใู้ หญบ่ า้ นหนองสะแกกวน และผทู้ ค่ี ลกุ คลกี บั วงการคดั แยกขยะมาเนนิ่ นาน เลา่ วา่  การคดั แยกขยะจะตอ้ งแยก เป็นเวลา ไมเ่ ผา ไมท่ ิ้งพร่�ำเพรอ่ื  ทัง้ นี้เปน็ ไปเพ่ือความมรี ะเบียบ และมีเวลาใหช้ มุ ชนได้เตรียมตัว “เหตผุ ลทเี่ ราตอ้ งแยกขยะในชว่ งแรก โดยใช ้ อสม. เพราะเรารดู้ วี า่ สว่ นมากคนทอ่ี ยปู่ ระจำ� บา้ นในชมุ ชนเปน็ คนสงู อาย ุ บางทอี าจจะประสบ ปญั หา เราจงึ เขา้ ไปอำ� นวยความสะดวก แตต่ อ่ มาคนเขา้ ใจมากขนึ้ กเ็ รม่ิ มบี ทบาทและหนมุ่ สาวทจี่ ากบา้ นเมอื งไปทำ� งานไกลๆ กเ็ รม่ิ ทยอยกลบั มา เพราะเหน็ วา่ ชมุ ชนนา่ อยู่กว่าเดมิ  ตรงน้ีเป็นเหมอื นผลพลอยได้” เม่ือชุมชนเร่ิมเข้าใจเรื่องการคัดแยกขยะ อีกท้ังตระหนักเรื่องปัญหาสิ่งแวดล้อมก็เริ่มท�ำพันธะสัญญาร่วมกัน เช่น ไม่เผาขยะ ไม่ใช้โฟม และลดการใช้พลาสตกิ  เป็นตน้ จากวยั ผใู้ หญ ่ วยั สงู อายทุ ท่ี ำ� กนั ในบา้ น ทางชมุ ชนไดพ้ ฒั นาแนวคดิ ชมุ ชนปลอดขยะสวู่ ยั รนุ่  วยั เรยี น โดยสรา้ งศนู ยเ์ รยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี ง ประจ�ำชุมชน  แล้วเชิญชวนโรงเรียน ในและนอกพื้นท่ี เพื่อสร้างกลุ่มเป้าหมายที่เป็นเด็กและเยาวชนเข้ามาร่วมกิจกรรมเพ่ิมข้ึน โดยนอกจาก จะเปิดหลักสูตรเรียนรู้การจัดการขยะแล้ว ยังเปิดหลักสูตรการจัดการส่ิงแวดล้อม และการใช้ชีวิตแบบพอเพียงเพ่ือถ่ายทอดสู่เด็กอีกด้วย เช่น  การเพาะช�ำกล้าไม ้ การเลีย้ งปลา ในศูนยก์ ารเรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี ง  จนทกุ วนั น้ีชุมชนกลายเปน็ ห้องเรียนขนาดใหญ่ใหค้ นร่นุ ใหมไ่ ดศ้ กึ ษา   “เรื่องการเล้ียงปลา การปลูกพืชผสม ผสานนั้น เม่ือเราท�ำได้ เราก็ได้กิน ได้ขาย โดยไม่ต้องไปซื้อมาจากตลาดเพราะส่วนมากของขาย จากรา้ นมกั มบี รรจภุ ณั ฑ ์ หากเราซอ้ื บอ่ ยๆ เรากจ็ ะกลายเปน็ เพมิ่ ขยะใหช้ มุ ชน ดว้ ยการนำ� เขา้ บรรจภุ ณั ฑเ์ หลา่ นนั้  เราจงึ ปลกู ฝงั เดก็ ใหท้ ำ� เอง บรโิ ภคเอง ทำ� ให้ชุมชนเรามคี วามยั่งยนื ” นายจรูญ ชแ้ี จง นายจรูญ เล่าด้วยว่า อกี หน่งึ โครงการทโ่ี ดดเด่นของชาวหนองสะแกกวน คือ การส่งเสริมอาชพี ทอเส่ือกก และสานตะกรา้ ไมไ้ ผ ่ ซึง่ หาก น�ำมาใชแ้ ทนเสือ่ และตะกรา้ พลาสตกิ จะเป็นอีกหนทางในการลดขยะในชมุ ชน อีกทัง้ ยงั สร้างความเปน็ อยูอ่ ยา่ งพอเพยี งตามรอยพระราชดำ� ริดว้ ย คนไทยจำ� นวนไมน่ อ้ ยจดจำ� เรอื่ งหลกั เศรษฐกจิ พอเพยี ง แตม่ ไี มม่ ากนกั ทนี่ ำ� ไปใช ้  กรณชี มุ ชนหนองสะแกกวน คอื  ชมุ ชนตน้ แบบทม่ี กี าร ประยกุ ตใ์ ชศ้ าสตรพ์ ระราชาอยา่ งเหมาะสม ทำ� ใหว้ นั นชี้ มุ ชนมรี วั้ ผกั เขยี วขจ ี มอี าชพี ทม่ี นั่ คง และสรา้ งรายไดเ้ ฉลย่ี ไมต่ ำ่� กวา่ ครวั เรอื นละ 3,000 บาท ต่อเดอื น การจะวัดรายได้ด้านเดียวคงไม่สามารถอธิบายความม่ังคั่งของชุมชนได้ แต่หากย้อนวัดรายจ่ายท่ีจ่ายออกไปเพียงไม่ก่ีบาทต่างหาก ทไี่ ดส้ ะทอ้ นถงึ ความคมุ้ คา่ ของชมุ ชนหนองสะแกกวน เพราะพวกเขาสว่ นใหญจ่ า่ ยเงนิ ไปเพอื่ รกั ษาตวั ยามเจบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ เทา่ นน้ั  แตถ่ า้ มองหาความ ฟมุ่ เฟอื ยแลว้ แทบไมม่  ี เวน้ แตก่ ารจา่ ยเพอ่ื สนิ คา้ อปุ โภคบางอยา่ งเทา่ ทจี่ ำ� เปน็  และเปน็ ตวั ชวี้ ดั ความคมุ้ คา่ ตามแบบบา้ นๆ ของชาวหนองสะแกกวน รวมถงึ ประโยชนท์ ตี่ ามมาสง่ ผลใหม้ สี ภาพแวดลอ้ มความเปน็ อยทู่ ด่ี  ี บรรยากาศชมุ ชนทนี่ า่ อย ู่ วตั ถดุ บิ และแหลง่ อาหารทปี่ ลอดภยั  ลดความเสย่ี ง ของการกอ่ โรคภยั ไข้เจบ็  นบั เป็นก�ำไรอย่างแทจ้ ริงหลงั สรา้ งกจิ กรรมทีเ่ ปน็ มติ รกบั ส่ิงแวดล้อมของชมุ ชนในทกุ มติ ิของทน่ี ี่

157 “...ทกุ วันน้ปี ระเทศไทยยังมที รพั ยากรพร้อมมลู ทั้งทรพั ยากรธรรมชาติ และทรัพยากรบคุ คล ซงึ่ เราสามารถน�ำมาใช้เสรมิ สรา้ งความอดุ มสมบูรณแ์ ละเสถียรภาพอนั ถาวร ของบ้านเมอื งได้เป็นอย่างดี ขอ้ สำ� คญั เราจะตอ้ งร้จู ักใช้ทรัพยากรทงั้ นั้นอย่างฉลาด คอื ไม่นำ� มา ทุ่มเทใช้ให้สนิ้ เปลืองไป โดยไร้ประโยชน์ หรือได้ประโยชนไ์ มค่ มุ้ คา่ หากแตร่ ะมัดระวงั ใช้ดว้ ยความ ประหยัดรอบคอบ ประกอบดว้ ยความคดิ พจิ ารณาตามหลกั วิชา เหตุผล และความถกู ต้อง เหมาะสม โดยมงุ่ ถึงประโยชนแ์ ทจ้ ริงที่จะเกดิ แกป่ ระเทศชาติ ทัง้ ในปจั จุบนั และอนาคต อนั ยนื ยาว...” พระราชด�ำรัส ในการเสดจ็ ออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธิ ีเฉลมิ พระชนมพรรษา พ.ศ. 2529 วนั ศุกรท์ ี่ 5 ธันวาคม 2529

หนังสือ Waste Free Living ชีวติ ปลอดขยะ ง่ายกวา่ ที่คิด ท่ปี รึกษา นายรัชฎา สุริยกุล ณ อยุธยา อธิบดกี รมส่งเสรมิ คณุ ภาพสิง่ แวดล้อม นายสรุ ชัย อจลบญุ รองอธบิ ดีกรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพส่ิงแวดล้อม บรรณาธิการบริหาร นางภาวินี ณ สายบุรี ผอู้ �ำนวยการกองสง่ เสริมและเผยแพร่ กองบรรณาธกิ าร นางสาวระเบยี บ ภูผา ผู้อ�ำนวยการกลุ่มสื่อสงิ่ แวดลอ้ มและกิจการพเิ ศษ นายบญุ สม สวุ รรณสขุ นักวชิ าการเผยแพร่ชำ� นาญการ นายวรกร แตน้ �ำชยั นกั วิชาการเผยแพรป่ ฏิบตั ิการ นายสญั ญา จงจติ ร นกั วชิ าการโสตทัศนศึกษาปฏิบัตกิ าร นางสาวภัทรานี บำ� เพญ็ กจิ นกั วิชาการเผยแพรป่ ฏิบตั กิ าร บรรณาธิการภาษาไทย อโนชา พิชัยศริ ิ จารยา บญุ มาก ชิณาภา ลิขิตธรรมรักษ์ บรรณาธกิ ารภาพและชา่ งภาพ เริงชยั คงเมือง ครีเอทฟี กราฟฟกิ ดีไซน์ เกศรา แกว้ หาญ วศนิ นลิ พุ่ม ชินกฤต เมอื งช้าง ออกบบและจัดพมิ พ์ บริษัท ปา่ ฝน เนกซ์สเตป จำ� กดั พมิ พ์คร้ังแรก : มนี าคม 2561 จดั ทำ� โดย กรมส่งเสรมิ คณุ ภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม 49 พระราม 6 ซอย 30 พญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทร 02 2788400-19 อเี มล [email protected] www.deqp.go.th www.enviromnet.in.th © สงวนลิขสทิ ธ์ิ โดยกรมสง่ เสรมิ คุณภาพสิง่ แวดล้อม หา้ มการลอกเลียน ท�ำซ้�ำ หรือดัดแปลง เพ่อื จัดจำ� หน่ายโดยมิได้รับอนญุ าต แตส่ ามารถทำ� ซ้�ำเพอ่ื เปน็ วทิ ยาทาน โดยการขออนญุ าตจากเจ้าของลิขสิทธิ์