คู่มือการบริหารโรงเรียนในโครงการพัฒนาการบริหารรูปแบบนิติบุคคล

คมู ือการบรหิ ารโรงเรียน ในโครงการพฒั นาการบริหารรูปแบบนติ บิ ุคคล กลุม วิจัยและพัฒนานโยบาย สำนักนโยบายและแผนการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

®”π«πæ‘¡æå Ú, ‡≈à¡ ®”π«πÀπâ“ Òˆ Àπâ“ ®—¥∑”‚¥¬ °≈ÿà¡«‘®—¬·≈–æ—≤π“π‚¬∫“¬  ”π—°π‚¬∫“¬·≈–·ºπ°“√»÷°…“¢—Èπæ◊Èπ∞“π  ”π—°ß“π§≥–°√√¡°“√°“√»÷°…“¢—Èπæ◊Èπ∞“π °√–∑√«ß»÷°…“∏‘°“√ ‚∑√. -ÚÚ¯-ııÛ ‡Õ° “√ ”π—°π‚¬∫“¬·≈–·ºπ°“√»÷°…“¢—Èπæ◊Èπ∞“π ‡≈¢∑’Ë Ù/Úııˆ æ¡‘ æå∑Ë’ ‚√ßæ‘¡æå™ÿ¡πÿ¡ À°√≥å°“√‡°…µ√·Ààߪ√–‡∑»‰∑¬ ®”°—¥ ˜˘ ∂ππß“¡«ß»å«“π ·¢«ß≈“¥¬“« ‡¢µ®µÿ®—°√ °√ÿ߇∑æ¡À“π§√ Ò˘ ‚∑√. -ÚıˆÒ-Ùıˆ˜ ‚∑√ “√ -Úı˜˘-ıÒÒ π“¬‚™§¥’ ÕÕ ÿ«√√≥ ºâŸæ‘¡æåºâŸ‚¶…≥“

คำนำ คูมือการบริหารโรงเรียน ในโครงการพัฒนาการบริหารรูปแบบนิติบุคคล เลมนี้ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานจัดทำขึ้น เพื่อใหโรงเรียนในโครงการพัฒนาการบริหาร รูปแบบนิติบุคคล ตามประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ลงวันที่ ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ไดใชเปนแนวทางการบริหารและจัดการสถานศึกษาในรูปแบบนิติบุคคล ท้ังการบริหาร ดานวิชาการ ดานงบประมาณ ดานการบริหารงานบุคคลดานการบริหารท่ัวไป เน้ือหาสาระของคูมือ ประกอบดวย บทท่ี ๑ บทนำ บทท่ี ๒ แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการบริหารสถานศึกษานิติบุคคล บทท่ี ๓ แนวทางการบริหารวิชาการ บทท่ี ๔ แนวทางการบริหารงบประมาณ บทที่ ๕ แนวทาง การบริหารงานบุคคล บทที่ ๖ แนวทางการบริหารทว่ั ไป บทที่ ๗ ขอ เสนอ ความรับผดิ ชอบ และบทสรุป ภาคผนวก สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานขอขอบคุณคณะทำงานจัดทำคูมือการบริหาร โรงเรียน “ในโครงการพฒั นาการบริหารรปู แบบนิติบุคคล” ที่รว มกนั จดั ทำคูมือฉบบั นี้ ใหมคี วามสมบรู ณ เพ่อื เปน ตนแบบในการปฏบิ ัตติ อ ไป (นายชินภทั ร ภมู ิรัตน) เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน



สารบญั คำนำ หนา บทท่ี ๑ บทนำ ๑ บทท่ี ๒ แนวคดิ และทฤษฎีเก่ยี วกบั การบรหิ ารสถานศึกษานติ ิบุคคล ๑๓ บทที่ ๓ แนวทางการบรหิ ารวิชาการ ๓๙ บทที่ ๔ แนวทางการบรหิ ารงบประมาณ ๕๗ บทท่ี ๕ แนวทางการบริหารงานบคุ คล ๗๓ บทที่ ๖ แนวทางการบริหารท่วั ไป ๙๑ บทท่ี ๗ ขอเสนอ ความรับผิดชอบ และบทสรปุ ๑๐๕ บรรณานกุ รม ๑๑๕ ภาคผนวก ๑๑๗ ๑๑๘ ๑. กฎกระทรวงกำหนดหลกั เกณฑแ ละวิธีการกระจายอำนาจการบรหิ าร ๑๒๕ และการจัดการศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๐ ๑๓๗ ๒. ประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน เรื่อง การกระจายอำนาจ การบริหารและการจัดการศึกษาของเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน ๑๔๐ ไปยงั คณะกรรมการ สำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษา และสถานศกึ ษา ๑๔๖ ในสงั กดั สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ. ๒๕๕๐ ๓. ระเบียบกระทรวงศกึ ษาธิการวาดวยการบรหิ ารจดั การและขอบเขต การปฏบิ ัติหนา ท่ขี องสถานศกึ ษาขั้นพืน้ ฐานท่ีเปนนติ ิบคุ คล ในสังกดั เขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๔๖ ๔. ประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน เรื่อง รายช่ือ “โรงเรียนในโครงการพัฒนาการบรหิ ารรูปแบบนติ บิ ุคคล” ๕. คำสัง่ สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน ที่ ๑๙๖๙/๒๕๕๕ เรอื่ ง แตงตง้ั คณะทำงานจัดทำคมู อื แนวทางการบรหิ าร “โรงเรยี นในโครงการพฒั นาการบรหิ ารรปู แบบนิติบคุ คล”



๑บทท่ี บทนำ พระราชบญั ญัติการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และท่แี กไขเพมิ่ เติม (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดกำหนดสาระสำคัญใหกระทรวงศึกษาธิการกระจายอำนาจการบริหารและ การจัดการศึกษา ทั้งดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการ สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา และสถานศึกษาโดยตรง เพ่ือใหการจัดการศึกษาเปนไป เพื่อพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยท่ีสมบูรณ เปนคนดี มีความสามารถ และอยูรวมกับสังคมอยางมีความสุข มาตรา ๓๕ แหงพระราชบญั ญตั ิระเบยี บบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ และท่แี กไ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดกำหนดใหสถานศึกษาที่จัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐานมีสถานะเปน “นิติบุคคล” เพื่อใหสถานศึกษามีความเขมแข็ง คลองตัว และสามารถบริหารจัดการไดอยางเปนอิสระ แตสถานศึกษา นิติบุคคลในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน ไมมีพระราชบัญญัติจัดตั้ง และไมมีกลไก ทางกฎหมายที่กำหนดใหดำเนินการโดยเฉพาะ เพียงแตอาศัยอำนาจจากผูบังคับบัญชาระดับเหนือขึ้นไป มอบอำนาจใหสถานศึกษา ทำใหกระบวนการบริหารจัดการยังคงอยูภายใตหลักเกณฑที่กำหนดโดย กระทรวงศึกษาธิการ และสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน หรือตองผานความเห็นชอบ หรือการอนมุ ตั ขิ องคณะกรรมการเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษา ตามเงือ่ นไขท่มี กี ารมอบอำนาจ จงึ เปนเหตุใหสถานศึกษา ไมมีอำนาจในการตัดสินใจไดดวยตนเองโดยอิสระ นอกจากน้ีจากรายงานสรุปผลความคิดเห็นของ ผูบริหารสถานศึกษายังพบวา ขาดการรับรู ความเขาใจในหลักเกณฑ ความเปนอิสระแลว กฎระเบียบ ขอบังคับเก่ียวกับการบริหารสถานศึกษานิติบุคคลที่มีอยูมิไดเอื้อตอความเปนอิสระ กฎระเบียบที่วางไว ขาดความยืดหยนุ ไมเพยี งพอ ไมเหมาะสม ซึง่ เปน อปุ สรรคของการบรหิ ารสถานศึกษานติ บิ คุ คลอยา งชัดเจน เมื่อพิจารณาจากกฎหมายท่ีมีผลใชบังคับอยูในปจจุบัน ที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการการศึกษา โดยสถานศึกษานิติบุคคลในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานนั้นพบวา นอกเหนือจาก หลักเกณฑการบริหารจัดการการศึกษาตามกฎหมายหลัก ซึ่งไดแก พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ พระราชบัญญัติ ระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๓ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผน ดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ และทแ่ี กไขเพม่ิ เตมิ (ฉบบั ที่ ๘) พ.ศ. ๒๕๕๓ และ 1ค‹มู อื่ การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนติ บิ ุคคล”

พระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๒ และท่ีแกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี ๖) พ.ศ. ๒๕๔๓ แลว การบริหารจัดการการศึกษาของสถานศึกษานิติบุคคล ยังอยูภายใตเง่ือนไขของกฎหมายลำดับรอง อีกหลายฉบับ เชน กฎกระทรวงกำหนดหลกั เกณฑ และวิธีการกระจายอำนาจการบริหารและการจดั การศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๐ ประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเรื่องการกระจายอำนาจการบริหาร และการจัดการศึกษาของเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐานไปยังคณะกรรมการ สำนักงานเขตพน้ื ที่ การศึกษา และสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ. ๒๕๕๐ ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการบริหารจัดการ และขอบเขตการปฏิบัติหนาท่ีของสถานศึกษา ขั้นพื้นฐานที่เปนนิติบุคคลในสังกัดเขตพ้ืนท่ีการศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๖ ซึ่งกฎหมายและระเบียบขอบังคับเหลาน้ี ถูกตราข้ึนเพ่ือเปนกรอบแนวทางในการบริหารจัดการการศึกษาของสถานศึกษานิติบุคคลท้ังสิ้น แตสถานศึกษาก็ยังคงไมสามารถบริหารไดอยางเปนอิสระ คลองตัว เพราะกฎหมายตาง ๆ มิไดกำหนดกลไก เพื่อรองรับอำนาจหนาท่ีในฐานะนิติบุคคลของสถานศึกษาไว มีเพียงบัญญัติรองรับสถานะทางกฎหมาย ใหสถานศึกษาเปนนิติบุคคลเทาน้ัน สถานศึกษาไมมีอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาดวยตนเอง ยังคงตองบริหารงานภายใตอำนาจท่ีรับมอบจากปลัดกระทรวงศึกษาธิการ และเลขาธิการคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ตามท่ีกฎหมายกำหนดเทานั้น และเมื่อพิจารณาจากความหลากหลายของสถานศึกษา ท่ีมีความแตกตางกันทั้งขนาดของสถานศึกษา จำนวนนักเรียน จำนวนครู และบุคลากรทางการศึกษา ตลอดจนลักษณะภูมิศาสตรและวัฒนธรรมของแตละทองถิ่น ทำใหสถานศึกษาเกิดความไมคลองตัว ในการบริหาร สงผลตอ คณุ ภาพในการจัดการศกึ ษาอีกดวย นอกจากน้ีเม่ือพิจารณาอำนาจหนาท่ีที่สถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานไดรับมอบหมายในปจจุบัน ตามกฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑและวิธีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๐ ระเบียบ และคำสัง่ ตา ง ๆ สถานศกึ ษายงั คงมปี ญหาและอุปสรรคในการบริหารจดั การทงั้ ๔ ดาน ดังน้ี ดานการบริหารวิชาการ มีปญหาการจัดทำและพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา ซ่ึงข้ึนกับศักยภาพ ของครูในโรงเรียน เม่ือทุกโรงเรียนตองจัดทำหลักสูตรของตัวเองทำใหเกิดการคัดลอกระหวางโรงเรียนเกิดขึ้น และยังขาดการพัฒนา/จัดหลักสูตรเฉพาะทางที่หลากหลายเพ่ือสงเสริมผูเรียนที่มีความเปนเลิศใหเทียบเคียง ระดับนานาชาติ รวมถึงปญหาดานการบริหารและการจัดกิจกรรมสงเสริมการเรียนรู เชน การนำนักเรียนไป ทัศนศึกษานอกสถานท่ี การนิเทศการศึกษา การแนะแนว ปญหาดานมาตรฐานและคุณภาพการจัดการศึกษา ปญหาดานการวัดผล ประเมินผล และดำเนินการเทยี บโอนผลการเรียน 2 คม‹ู ่อื การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรปู แบบนติ บิ คุ คล”

ดานการบริหารงบประมาณ มีปญหาการจัดสรรงบประมาณ ในปจจุบันไมเพียงพอ ไมสอดคลอง กับความเปนจริง และไมเอื้อตอการจัดหองเรียนที่เปดสอนตามโครงการพิเศษ การไดรับงบประมาณสำหรับ การปรับปรุงอาคาร การซอมแซมวัสดุที่ชำรุดเสียหายมีความลาชา งบประมาณในสวนคาสาธารณูปโภค ท่ีไดรับไมตรงกับความเปนจริง ปญหาดานการจัดหาพัสดุ ซ่ึงอยูภายใตเงื่อนไขของกฎหมายหลายฉบับ ขาดความคลองตัวในการดำเนินการจัดหาพัสดุครุภัณฑที่เหมาะสมและรวดเร็ว การกำหนดเกณฑมาตรฐาน คุณลกั ษณะเฉพาะของพัสดุครภุ ัณฑไ มส อดคลอ งตอความตอ งการของสถานศกึ ษา ดา นการบรหิ ารงานบคุ คล มปี ญ หาการกำหนดอตั รากำลงั การสรรหา การบรรจแุ ตง ตงั้ การโยกยา ย ขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา การพิจารณาดานศักยภาพของขาราชการครูไมสอดคลองกับ ความตอ งการและความจำเปนของโรงเรยี น การเปลยี่ นตำแหนง ใหสูงขน้ึ การประเมินวทิ ยฐานะของขา ราชการ ครูและบุคลากรทางการศึกษา ตลอดจนขาดบุคลากรที่ทำหนาท่ีสนับสนุนการจัดการศึกษา เชน เจาหนาที่ แนะแนว เจาหนา ที่การเงินและพสั ดุ ฯลฯ ดานการบริหารทั่วไป มีปญหาดานการดำเนินการพื้นฐาน การรับนักเรียน การกำหนดระยะเวลา การเปด-ปดภาคเรียน การเปดหองเรียนพิเศษ การระดมทรัพยากรเพ่ือการศึกษา ไมสอดคลองกับบริบท ของโรงเรียน ไมเปนอิสระและคลองตัว การกำหนดสัดสวนและองคประกอบของคณะกรรมการสถานศึกษา ข้ันพื้นฐาน การเชิญบุคคลที่มีความรู ความสามารถเปนกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และอำนาจหนาท่ี ที่เหมาะสมของคณะกรรมการสถานศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน สภาพปญหาอุปสรรคดังกลาว สอดคลองกับผลการวิจัยของสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาแหงชาติ (๒๕๔๒ : ก-ธ) พบวา การบริหารจัดการศึกษาของโรงเรียนในกำกับของรัฐตามรูปแบบ โรงเรียนนิติบุคคล ควรดำเนินการในโรงเรียนนำรองในลักษณะของการวิจัยและพัฒนาจากโรงเรียน ที่มีความพรอม เพื่อทดลองรูปแบบและใชมาตรการเชิงรุก เรงดำเนินการเผยแพรแนวคิด และรวมผลักดัน ใหเกิดการเปล่ียนแปลงระบบการจัดการศึกษาท่ีสงเสริมการกระจายอำนาจที่ชัดเจนในเร่ืองวิชาการ บคุ คล บริหารทัว่ ไป และงบประมาณไปยังระดบั สถานศกึ ษา โดยใหมคี วามสมดุลระหวางการไดรับอำนาจอิสระ ในการบริหารท่ีแทจริง และการมีระบบการแสดงความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได โดยรัฐควรเปดโอกาส และใหความสนใจในการออกกฎหมายที่เกี่ยวของ ปรับกฎระเบียบท่ีเอื้อตอการจัดหาทรัพยากรจากแหลงอ่ืน นอกเหนือจากงบประมาณที่รัฐจัดสรรให เพื่อใหหนวยปฏิบัติไดมีอำนาจอยางอิสระอยางแทจริง และมี การใหค วามชว ยเหลอื สนบั สนนุ ใหค ำปรกึ ษาจากผทู รงคณุ วฒุ ใิ นดา นการรา งและพจิ ารณากฎหมายทเี่ กย่ี วขอ ง 3ค‹มู ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนติ ิบุคคล”

ตลอดจนการกำกับดูแลใหมีระบบการตรวจสอบท่ีสามารถขับเคลื่อนการดำเนินการบริหารจัดการศึกษา ใหเ กิดประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผลตามวัตถปุ ระสงค การกำหนดใหสถานศึกษาเปนนิติบุคคล มีจุดมุงหมายสำคัญที่จะทำใหสถานศึกษามีอิสระ มีความเขมแข็งในการบริหาร เพื่อใหการบริหารเปนไปอยางคลองตัว รวดเร็วและสอดคลองกับความตองการ ของผูเรียน สถานศึกษา ชุมชน ทองถิ่น และประเทศชาติโดยรวม โดยใหมีการกระจายอำนาจการบริหาร จัดการศึกษาทางดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการ สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาและสถานศึกษาโดยตรง การจัดองคกรท่ีมีสถานะเปนนิติบุคคลตามกฎหมาย มหาชน ที่จัดบริการสาธารณะยอมจะมีอิสระในการบริหารทั้งดานทรัพยากรบุคคลและอำนาจหนาที่ ในกรอบท่ีกฎหมายกำหนดไว แตจากสภาพปญหาและอุปสรรคของการบริหารจัดการสถานศึกษานิติบุคคล ท่ียังไมเปนนิติบุคคลอยางแทจริง สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานจึงไดคัดเลือกโรงเรียน ระดับประถมศึกษา จำนวน ๕๗ โรงเรียน ระดับมัธยมศึกษา จำนวน ๕๗ โรงเรียน เพื่อเขาโครงการ พัฒนาการบริหารรูปแบบนิติบุคคล และใหเปนตนแบบของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ในการพัฒนาการบริหารโรงเรียนใหสามารถบริหารจัดการในรูปแบบของโรงเรียน นิตบิ คุ คลไดอ ยางสมบรู ณ มีความรบั ผิดชอบ มคี ณุ ภาพ และมปี ระสิทธภิ าพสงู สุด โดยมีรายชอื่ โรงเรียน ดงั น้ี รุนท่ี ๑ ระดับประถมศึกษา ๑. โรงเรียนอนบุ าลสามเสน สำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร ๒. โรงเรยี นราชวินติ สำนกั งานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาประถมศึกษากรุงเทพมหานคร ๓. โรงเรียนพญาไท สำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร ๔. โรงเรยี นพระตำหนกั สวนกุหลาบ สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษากรงุ เทพมหานคร ๕. โรงเรยี นอนบุ าลพิบูลเวศม สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร 4 คมู‹ อื่ การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนติ ิบคุ คล”

๖. โรงเรยี นพระยาประเสรฐิ สนุ ทราศรยั สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร ๗. โรงเรยี นอนุบาลวดั ปรินายก สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษากรุงเทพมหานคร ๘. โรงเรียนอนุบาลกระบ่ี สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษากระบ่ี ๙. โรงเรียนอนุบาลชลบรุ ี สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาชลบุรี เขต ๑ ๑๐. โรงเรียนอนบุ าลชมุ พร สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาชุมพร เขต ๑ ๑๑. โรงเรียนอนุบาลเชียงราย สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศึกษาเชยี งราย เขต ๑ ๑๒. โรงเรียนอนุบาลเชียงใหม สำนกั งานเขตพ้นื ที่การศกึ ษาประถมศึกษาเชียงใหม เขต ๑ ๑๓. โรงเรยี นอนุบาลนครปฐม สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๑ ๑๔. โรงเรียนอนุบาลนครพนม สำนกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษานครพนม เขต ๑ ๑๕. โรงเรยี นอนบุ าลนครราชสมี า สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศึกษานครราชสมี า เขต ๑ ๑๖. โรงเรียนอนุบาลนครสวรรค สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษานครสวรรค เขต ๑ ๑๗. โรงเรียนอนุบาลประจวบคีรีขนั ธ สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศกึ ษาประจวบคีรขี ันธ เขต ๑ ๑๘. โรงเรียนอนุบาลพระนครศรีอยุธยา สำนักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาพระนครศรอี ยธุ ยา เขต ๑ 5ค‹ูมอื่ การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนติ บิ คุ คล”

๑๙. โรงเรยี นอนุบาลพะเยา สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาพะเยา เขต ๑ ๒๐. โรงเรียนอนุบาลบางมูลนาก “ราษฎรอ ทุ ศิ ” สำนกั งานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาพิจติ ร เขต ๒ ๒๑. โรงเรยี นอนบุ าลพิษณุโลก สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต ๑ ๒๒. โรงเรียนอนบุ าลยะลา สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศึกษายะลา เขต ๑ ๒๓. โรงเรยี นอนบุ าลระนอง สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาระนอง ๒๔. โรงเรยี นอนุบาลระยอง สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาระยอง เขต ๑ ๒๕. โรงเรียนอนุบาลสมทุ รสงคราม สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาสมุทรสงคราม ๒๖. โรงเรียนอนบุ าลสระบุรี สำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศึกษาสระบุรี เขต ๑ ๒๗. โรงเรยี นอนุบาลสรุ ินทร สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาสุรินทร เขต ๑ ๒๘. โรงเรียนอนุบาลอบุ ลราชธานี สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาอบุ ลราชธานี เขต ๑ รนุ ที่ ๒ ระดับประถมศึกษา ๑. โรงเรียนอนบุ าลกาญจนบุรี สำนกั งานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษากาญจนบรุ ี เขต ๑ ๒. โรงเรยี นอนุบาลขอนแกน สำนักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาขอนแกน เขต ๑ 6 คม‹ู อ่ื การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนติ บิ ุคคล”

๓. โรงเรยี นสฤษดิเดช สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาจนั ทบุรี เขต ๑ ๔. โรงเรยี นอนุบาลวดั ปต ลุ าธริ าชรังสฤษฎิ์ สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาฉะเชิงเทรา เขต ๑ ๕. โรงเรียนอนบุ าลชยั ภมู ิ สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาชยั ภูมิ เขต ๑ ๖. โรงเรียนบา นสนั โคง (เชยี งรายจรูญราษฎร) สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งราย เขต ๑ ๗. โรงเรยี นอนุบาลตรงั สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาตรัง เขต ๑ ๘. โรงเรยี นอนรุ าชประสิทธ์ิ สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษานนทบรุ ี เขต ๑ ๙. โรงเรยี นอนบุ าลนนทบุรี สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษานนทบุรี เขต ๑ ๑๐. โรงเรียนอนุบาลบุรรี ัมย สำนักงานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาบรุ ีรัมย เขต ๑ ๑๑. โรงเรยี นประถมศึกษาธรรมศาสตร สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาปทมุ ธานี เขต ๑ ๑๒. โรงเรียนอนุบาลปทุมธานี สำนักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาปทมุ ธานี เขต ๑ ๑๓. โรงเรียนอนบุ าลปตตานี สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษาปตตานี เขต ๑ ๑๔. โรงเรียนอนุบาลพงั งา สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศกึ ษาพงั งา ๑๕. โรงเรยี นอนุบาลพจิ ิตร สำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาพจิ ติ ร เขต ๑ 7คม‹ู ื่อการบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนติ บิ คุ คล”

๑๖. โรงเรียนจาการบุญ สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาพิษณโุ ลก เขต ๑ ๑๗. โรงเรียนอนุบาลเพชรบุรี สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาเพชรบุรี เขต ๑ ๑๘. โรงเรยี นอนุบาลเพชรบรู ณ สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาเพชรบรู ณ เขต ๑ ๑๙. โรงเรียนอนบุ าลแมฮอ งสอน สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาแมฮ อ งสอน เขต ๑ ๒๐. โรงเรยี นอนบุ าลลพบุรี สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาลพบุรี เขต ๑ ๒๑. โรงเรียนอนุบาลลำพูน สำนักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาลำพนู เขต ๑ ๒๒. โรงเรียนอนุบาลศรีสะเกษ สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาศรสี ะเกษ เขต ๑ ๒๓. โรงเรยี นอนุบาลสกลนคร สำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาสกลนคร เขต ๑ ๒๔. โรงเรยี นอนบุ าลสตลู สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษาสตลู ๒๕. โรงเรยี นอนบุ าลสโุ ขทัย สำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุโขทัย เขต ๑ ๒๖. โรงเรียนอนบุ าลสรุ าษฎรธานี สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ านี เขต ๑ ๒๗. โรงเรียนอนบุ าลวัดอา งทอง สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาอา งทอง 8 ค‹มู ือ่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนติ บิ ุคคล”

๒๘. โรงเรยี นอนบุ าลอุดรธานี สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาอุดรธานี เขต ๑ ๒๙. โรงเรียนอนุบาลอุตรดิตถ สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาอตุ รดิตถ เขต ๑ รนุ ท่ี ๑ ระดับมัธยมศกึ ษา ๑. โรงเรียนเตรยี มอดุ มศึกษา กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑ ๒. โรงเรียนสามเสนวทิ ยาลัย กรุงเทพมหานคร สำนักงานขตพ้นื ทีก่ ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑ ๓. โรงเรยี นสวนกหุ ลาบวทิ ยาลัย กรุงเทพมหานคร สำนักงานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑ ๔. โรงเรียนสตรวี ทิ ยา กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๕. โรงเรียนศกึ ษานารี กรุงเทพมหานคร สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๖. โรงเรยี นเทพศริ ินทร กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑ ๗. โรงเรยี นโยธนิ บูรณะ กรงุ เทพมหานคร สำนกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑ ๘. โรงเรียนมัธยมวดั นายโรง กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑ ๙. โรงเรยี นบดินทรเดชา (สงิ ห สิงหเสน)ี กรงุ เทพมหานคร สำนกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๒ ๑๐. โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาพฒั นาการ กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๒ ๑๑. โรงเรยี นเตรียมอดุ มศกึ ษานอมเกลา กรงุ เทพมหานคร สำนกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๒ ๑๒. โรงเรยี นหอวัง กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๒ ๑๓. โรงเรียนสตรวี ดั มหาพฤฒาราม กรงุ เทพมหานคร สำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๒ ๑๔. โรงเรยี นสวนกหุ ลาบวิทยาลยั นนทบุรี จงั หวดั นนทบุรี สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๓ 9ค‹มู ือ่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนติ บิ คุ คล”

๑๕. โรงเรยี นสวนกุหลาบวิทยาลัย รังสิต จงั หวัดปทมุ ธานี สำนกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๔ ๑๖. โรงเรียนเบญจมราชรงั สฤษฎ จงั หวดั ฉะเชิงเทรา สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๖ ๑๗. โรงเรียนสตรีสมทุ รปราการ จงั หวดั สมทุ รปราการ สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๖ ๑๘. โรงเรยี นสุราษฎรธานี จงั หวดั สุราษฎรธ านี สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑๑ ๑๙. โรงเรยี นเบญจมราชูทศิ นครศรธี รรมราช จังหวดั นครศรธี รรมราช สำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑๒ ๒๐. โรงเรยี นภเู กต็ วิทยาลยั จังหวดั ภูเก็ต สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑๔ ๒๑. โรงเรียนหาดใหญวทิ ยาลยั จงั หวดั สงขลา สำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑๖ ๒๒. โรงเรยี นศรยี านสุ รณ จงั หวัดจนั ทบุรี สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑๗ ๒๓. โรงเรยี นชลกนั ยานุกูล จงั หวัดชลบรุ ี สำนกั งานเขตพื้นทีก่ ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๘ ๒๔. โรงเรยี นระยองวิทยาคม จังหวดั ระยอง สำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๘ ๒๕. โรงเรยี นเบญ็ จะมะมหาราช จังหวดั อุบลราชธานี สำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๒๙ ๒๖. โรงเรยี นสรุ นารวี ทิ ยา จังหวัดนครราชสมี า สำนักงานเขตพื้นท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๓๑ ๒๗. โรงเรียนยพุ ราชวิทยาลยั จังหวดั เชยี งใหม สำนกั งานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๓๔ ๒๘. โรงเรยี นบุญวาทยวทิ ยาลัย จังหวดั ลำปาง สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๓๕ ๒๙. โรงเรียนเฉลมิ ขวัญสตรี จังหวดั พิษณุโลก สำนักงานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๓๙ ๓๐. โรงเรียนนครสวรรค จงั หวัดนครสวรรค สำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๔๒ 10 ค‹ูมอ่ื การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนิตบิ ุคคล”

รนุ ท่ี ๒ ระดบั มธั ยมศึกษา ๑. โรงเรยี นนวมนิ ทราชูทศิ สตรวี ทิ ยา พทุ ธมณฑล สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑ ๒. โรงเรยี นเบญจมราชาลยั ในพระบรมราชูปถัมภ สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๓. โรงเรยี นโพธิสารพทิ ยากร สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑ ๔. โรงเรียนวัดนวลนรดิศ สำนกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๕. โรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห สงิ หเสนี) ๒ สำนักงานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๒ ๖. โรงเรยี นสตรีวทิ ยา ๒ สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๒ ๗. โรงเรียนสตรีศรีสรุ โิ ยทยั สำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๒ ๘. โรงเรียนจอมสรุ างคอุปถัมภ สำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๓ ๙. โรงเรียนสระบรุ วี ทิ ยาคม สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๔ ๑๐. โรงเรียนกาญจนานุเคราะห สำนักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๘ ๑๑. โรงเรียนเบญจมราชูทศิ ราชบุรี สำนักงานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๘ ๑๒. โรงเรียนศรยี าภัย สำนกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑๑ ๑๓. โรงเรียนกลั ยาณศี รธี รรมราช สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๒ ๑๔. โรงเรยี นพทั ลงุ สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑๒ ๑๕. โรงเรียนสภาราชินี สำนักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๓ ๑๖. โรงเรียนสตรภี เู ก็ต สำนกั งานเขตพ้ืนท่กี ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๔ 11คม‹ู ่ือการบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรปู แบบนติ บิ ุคคล”

๑๗. โรงเรยี นมหาวชิราวุธ จังหวัดสงขลา สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑๖ ๑๘. โรงเรียนหาดใหญว ทิ ยาลัยสมบูรณกุลกนั ยา สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๖ ๑๙. โรงเรียนพนสั พทิ ยาคาร สำนักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑๘ ๒๐. โรงเรยี นอุดรพิทยานุกูล สำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๒๐ ๒๑. โรงเรียนขอนแกนวิทยายน สำนกั งานเขตพื้นทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๒๕ ๒๒. โรงเรยี นสตรีศึกษา สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๒๗ ๒๓. โรงเรียนบรุ รี มั ยพ ิทยาคม สำนกั งานเขตพื้นท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๓๒ ๒๔. โรงเรยี นสริ นิ ธร สำนกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๓๒ ๒๕. โรงเรียนสตรศี รนี า น สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๓๗ ๒๖. โรงเรยี นนารรี ัตนจงั หวดั แพร สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๓๗ ๒๗. โรงเรียนอุตรดิตถดรณุ ี สำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๓๙ ดังนั้นเพ่ือใหสถานศึกษา ๑๑๔ แหง มีหลักในการบริหารจัดการใหเปนไปในทิศทางเดียวกัน สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานจึงไดจัดทำคูมือการบริหารโรงเรียนในโครงการพัฒนา การบริหารรูปแบบนิติบุคคล เพื่อใหสถานศึกษาทั้ง ๑๑๔ แหง ไดใชเปนแนวทางในการปฏิบัติภารกิจเกี่ยวกับ การจัดการและการสงเสริมการศึกษาขั้นพื้นฐานใหมีประสิทธิภาพ และสามารถพัฒนาการบริหารจัดการศึกษา ข้ันพื้นฐานใหเ ต็มตามศกั ยภาพ ตามหลักเกณฑ และรูปแบบของสถานศึกษานิตบิ คุ คลตอไป 12 คม‹ู อื่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรปู แบบนติ บิ คุ คล”

๒บทท่ี แนวคดิ และทฤษฎเี กยี่ วกับการบรหิ ารสถานศึกษานิตบิ คุ คล การจัดทำคูมือการบริหารโรงเรียนในโครงการพัฒนาการบริหารรูปแบบนิติบุคคล ครั้งน้ี คณะทำงานไดศึกษาแนวคิด ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยทเ่ี กีย่ วขอ งกบั การบริหารสถานศึกษานิติบคุ คล ดงั นี้ ๑. ระเบียบและกฎหมายท่เี กีย่ วขอ งกับการบริหารสถานศกึ ษานิตบิ ุคคล ๒. สถานศกึ ษานติ ิบุคคล ๓. การกระจายอำนาจทางการศกึ ษา ๔. ความรบั ผิดชอบตอสงั คม ๑. ระเบยี บและกฎหมายท่ีเกีย่ วของกบั การบริหารสถานศึกษานิติบุคคล ภายใตกระแสโลกาภิวัตนที่เนนการกระจายอำนาจ โดยเฉพาะอำนาจการบริหารและการจัดการ ในดานตาง ๆ ไดนำไปสูการผลักดันใหทุกประเทศตองเกิดการเปลี่ยนแปลงข้ึนในองคกรระดับตาง ๆ รวมถึงองคกรทางดานการศึกษา สำหรับประเทศไทยไดมีความพยายามท่ีจะเปลี่ยนแปลงการบริหารการศึกษา จากการรวมอำนาจเขาสูสวนกลางใหกระจายอำนาจไปสูหนวยปฏิบัติ ดังจะเห็นไดจากแผนการศึกษาแหงชาติ ฉบบั ปรับปรุง (พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๙) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ ฉบับที่ ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) แผนพัฒนาการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ฉบับท่ี ๑๑ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ท่ีไดกำหนดนโยบาย การกระจายอำนาจการจัดการศึกษาไวชัดเจน แตก็พบวาไมสามารถนำไปสูการปฏิบัติได มีความซ้ำซอน ของการจัดการศึกษาระดับจังหวัดและระดับอำเภอ ขาดความเปนเอกภาพ ไมสามารถใชทรัพยากรรวมกันได ประชาชนมีสวนรวมนอยมาก ทำใหการจัดการศึกษาไมสอดคลองกับความตองการของผูเรียนและชุมชน ขาดความตอ เนอื่ ง รวมทงั้ ขาดการบรู ณาการระหวางการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม (สมศักด์ิ ดลประสิทธิ์, ๒๕๔๔) กระทรวงศึกษาธิการไดกำหนดใหมีการกระจายอำนาจดานนโยบายและแผน ดานการบริหาร งบประมาณ ดา นการเงินและพสั ดุ ดานบุคลากร และดานวชิ าการ ตอ มาจงึ ไดน ำสาระทางการศกึ ษามาบญั ญัติ ไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และ พระราชบัญญัติกำหนดแผนและข้ันตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ่ิน พ.ศ. ๒๕๔๒ 13คมู‹ ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรูปแบบนติ ิบุคคล”

ใหมีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาไปยังองคกรปกครองสวนทองถ่ิน นับจากน้ันมา การกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาจึงเปนรูปธรรมมากยิ่งขึ้น และพัฒนาสูความเปน สถานศึกษานิตบิ คุ คล ภายใตร ะเบียบและกฎหมายท่เี ก่ยี วของ ดังนี้ ๑.๑ พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และแกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และแกไขเพิม่ เตมิ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนกฎหมายฉบบั แรกที่วา ดว ยการศึกษาแหงชาติ ใชเปนหลักในการปฏิรูปการศึกษาทั้งระบบ ไดกำหนดรายละเอียดสำหรับการนำไปปฏิบัติใหเกิดผลเปน รูปธรรมไวอยางชัดเจน ในมาตรา ๓๙ ใหกระทรวงกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษา ทั้งดาน วิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารท่ัวไป ไปยังสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาและ สถานศึกษาในเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาโดยตรง (สำนักงานเลขาธิการสภาการศกึ ษา, ๒๕๔๙ : ๑๘) ๑.๒ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ และแกไข เพ่ิมเติม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนกฎหมายที่จัดระเบียบบริหารราชการของกระทรวงศึกษาธิการ เพ่ือใหเปนไปตามหลักการที่กำหนดไวในกฎหมายวาดวยการศึกษาแหงชาติ ไดกำหนดรายละเอียด สำหรับการนำไปปฏิบัติใหเกิดผลเปนรูปธรรมไวอยางชัดเจน ในมาตรา ๓๔ (๒) การแบงสวนราชการภายใน สถานศกึ ษาที่จัดการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐานหรือสว นราชการท่ีเรียกชอ่ื เปน อยางอน่ื และอำนาจหนาท่ีของสถานศึกษา ที่จัดการศึกษาข้ันพื้นฐานหรือสวนราชการท่ีเรียกช่ือเปนอยางอื่น ใหเปนไปตามระเบียบท่ีคณะกรรมการ เขตพื้นท่ีการศึกษาแตละเขตพื้นที่การศึกษากำหนด และมาตรา ๓๕ ใหสถานศึกษาที่จัดการศึกษาข้ันพื้นฐาน ตามมาตรา ๓๔ (๒) เฉพาะทเ่ี ปน โรงเรยี นมฐี านะเปน นติ บิ คุ คล (สำนกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา, ๒๕๔๙ : ๑๕) ๑.๓ พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๗ และ ทีแ่ กไ ขเพิม่ เติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ (ฉบบั ท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ เปน กฎหมายหลักในการบริหารงานบุคคล ของขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา โดยกำหนดใหมีองคกรท่ีทำหนาท่ีบริหารงานบุคคล ของขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในรูปของคณะกรรมการ เรียกวา “คณะกรรมการขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา” เรียกโดยยอวา ก.ค.ศ. และใหมีสำนักงานคณะกรรมการขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาทำหนาที่สนับสนุนการทำงานของ ก.ค.ศ. สวนการบริหารงานบุคคลของขาราชการ ครูและบุคลากรทางการศึกษาระดับเขตพื้นท่ีการศึกษา กำหนดใหมีคณะอนุกรรมการขาราชการครู 14 ค‹ูม่อื การบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนิตบิ คุ คล”

และบุคลากรทางการศึกษา เรียกโดยยอวา “อ.ก.ค.ศ. เขตพื้นที่การศึกษา” มีอำนาจหนาท่ีที่สำคัญในการ พิจารณากำหนดนโยบาย การบริหารงานบุคคลสำหรับขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในเขตพื้นที่ การศกึ ษา สว นอำนาจหนาทข่ี องผูอ ำนวยการสถานศึกษาจะมีอำนาจและหนา ทโี่ ดยสรุปดงั นี้ ๑. ควบคมุ ดแู ลใหก ารบรหิ ารงานบคุ คลในสถานศกึ ษาสอดคลอ งกบั นโยบาย กฎระเบียบ ขอบังคบั หลกั เกณฑ และวิธีการตามท่ี ก.ค.ศ. และ อ.ก.ค.ศ. เขตพนื้ ทกี่ ารศึกษากำหนด ๒. พิจารณาเสนอความดีความชอบ สงเสริม สนับสนุนขาราชการครูและบุคลากร ทางการศึกษาใหมีการพฒั นาอยา งตอ เน่ือง ๓. จัดทำมาตรฐานและภาระงาน ๔. ประเมินผลการปฏบิ ัตงิ านตามมาตรฐาน นอกจากนั้น อำนาจและหนาที่ของผูอำนวยการสถานศึกษาก็จะปรากฏในฐานะของผูบังคับบญั ชา และในฐานะผูมีอำนาจสั่งบรรจุและแตงต้ังตามมาตรา ๕๓ แหงพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๔๗ และท่แี กไขเพมิ่ เตมิ อยางไรก็ตามอำนาจและหนา ท่ขี องผูอำนวยการ สถานศึกษาจะมีเพิ่มเติมนอกจากที่กฎหมายกำหนด ก็โดยท่ีผูบังคับบัญชาที่มีอำนาจช้ันเหนือข้ึนไป ไดมอบอำนาจของตนที่มีอยูตามกฎหมายใหแกผูอำนวยการสถานศึกษาตามมาตรา ๔๕ (๕) แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ ประกอบกับกฎกระทรวง กำหนดหลักเกณฑและวิธีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๐ (สำนักงาน เลขาธิการสภาการศึกษา, ๒๕๔๙ : ๑๐-๑๓) ๑.๔ กฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑและวิธีการกระจายอำนาจการบริหารจัดการศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยอาศยั อำนาจตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๓๙ วรรคสอง แหง พระราชบญั ญัตกิ ารศึกษา แหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ ซ่ึงแกไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดกำหนดใหปลัดกระทรวงศึกษาธิการ หรือเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน พิจารณาการกระจายอำนาจการบริหารและจัดการศึกษา ในดานวิชาการ ดานงบประมาณ ดานการบริหารงานบุคคล และดานการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการ เขตพ้ืนท่ีการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา หรือสถานศึกษาในอำนาจหนาที่ของตน ใหสำนักงาน ปลัดกระทรวง หรือสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานมีหนาที่สนับสนุน สงเสริม และกำกับดูแล การกระจายอำนาจการบรหิ ารและการจัดการศึกษาตามขอ ๔ สรุปสาระสำคญั ไดด งั นี้ 15คูม‹ ่อื การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนิติบคุ คล”

๑. สงเสริม สนับสนุนใหมีการปฏิบัติงานตามอำนาจหนาท่ีท่ีไดรับการกระจายอำนาจอยางมี ประสทิ ธิภาพ ๒. มีระบบการกำกับดูแล ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผล และนิเทศการกระจายอำนาจ ใหเปน ไปตามกฎหมาย ๓. ใหขอเสนอแนะหรือแนะนำการใชอำนาจ การมีอำนาจยับยั้ง และแกไขอำนาจของ คณะกรรมการเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษา สำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษา และสถานศกึ ษาใหเปนไปตามกฎหมาย ๔. มีการศึกษาวิเคราะห เพ่ือการปรับปรุงพัฒนาระบบการกระจายอำนาจการบริหาร อยางตอเนอื่ ง ๕. รายงานผลการดำเนินงานการกระจายอำนาจ เสนอแนะ ปญหา อุปสรรค และแนวทาง การพัฒนาตอรัฐมนตรีวา การกระทรวงศึกษาธกิ ารทราบอยางนอยปล ะหนึง่ ครง้ั ใหผ อู ำนวยการสำนกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศกึ ษามหี นา ทส่ี นบั สนนุ สง เสรมิ กำกบั ดแู ล และประเมินผล การดำเนินงานของสถานศกึ ษาใหเ ปน ไปตามแนวทางที่ปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หรอื เลขาธกิ ารคณะกรรมการ การศึกษาขนั้ พ้นื ฐานกำหนด กรณที ปี่ ลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ ารหรอื เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานไดรับการรองขอ จากสำนกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศกึ ษา หรอื กลุมสถานศึกษา ปลัดกระทรวงศึกษาธกิ ารหรอื เลขาธกิ ารคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ใหจัดทำประกาศกำหนดรวมกลุมสถานศึกษาท้ังในและตางเขตพื้นที่การศึกษาเขาเปน ระบบเครือขายสงเสริมประสิทธิภาพการศึกษาเพื่อชวยเหลือกันดานการกระจายอำนาจ ตามความพรอม ของแตละสถานศกึ ษา (ราชกจิ จา-นุเบกษา, ๒๕๕๐ : ๒๙-๓๖) ๑.๕ ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบัติหนาที่ ของสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานท่ีเปนนิติบุคคลในสังกัดเขตพื้นท่ีการศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๖ โดยอาศัยอำนาจ ตามมาตรา ๘ และมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ สรปุ สาระสำคญั ทีเ่ กยี่ วขอ งไดด งั น้ี ๑. ใหสถานศึกษามีวัตถุประสงคและอำนาจหนาที่เพ่ือจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตามกฎหมายวาดวยการศึกษาแหงชาติ และกฎหมายวาดวยระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธกิ าร 16 ค‹มู อื่ การบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรูปแบบนิติบคุ คล”

๒. ในกิจการท่ัวไปของสถานศึกษาท่ีเกี่ยวกับบุคคลภายนอกใหผูอำนวยการสถานศึกษา เปนผูแทนนิติบุคคลของสถานศึกษาและสถานศึกษามีอำนาจปกครอง ดูแล บำรุง รักษา ใชและจัดหา ผลประโยชนจากทรัพยสินท่ีมีผูอุทิศใหแกสถานศึกษา เวนแตการจำหนายอสังหาริมทรัพยที่มีผูอุทิศ ใหสถานศึกษาตองไดรับความเห็นชอบจากคณะกรรมการ เมื่อมีการจำหนายอสังหาริมทรัพยแลวใหรายงาน ตอ ผอู ำนวยการสำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาทราบโดยเรว็ กรณีจำเปนเพ่ือประโยชนในการบริหารจัดการทรัพยากรเพื่อการศึกษา เลขาธิการ คณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานอาจวางระเบียบเก่ยี วกับการบริหารจดั การทรัพยส ินทีม่ ผี ูอทุ ศิ ให ๓. การจดทะเบียนสิทธิ์ ข้ึนทะเบียน หรือดำเนินการทางทะเบียนใด ๆ เกี่ยวกับทรัพยสิน ท่ีมีผอู ทุ ศิ ใหแกส ถานศึกษา สถานศึกษาสามารถดำเนนิ การทางทะเบยี นดงั กลา วไดใ นนามนิติบคุ คลสถานศกึ ษา ๔. กรณีนิติบุคคลสถานศึกษาถูกฟองคดี ใหรายงานตอสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา และแจง ใหสำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้นื ฐานทราบ เพือ่ แตงตงั้ ผูรบั ผิดชอบดำเนนิ คดโี ดยเรว็ ๕. สถานศึกษามีอิสระในการบริหารจัดการงบประมาณในสวนของท่ีตั้งไวสำหรับสถานศึกษา ตามท่ีไดรับกำหนดวงเงิน และไดรับมอบอำนาจจากเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน และผูอำนวยการสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาตามหลักเกณฑท่ีเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน กำหนด ท้งั นีย้ กเวน งบประมาณในหมวดเงินเดอื น ๖. สถานศึกษามีอิสระในการบริหารจัดการเก่ียวกับการพัสดุในสวนที่อยูในความดูแล รับผิดชอบหรืออยูในวงเงินงบประมาณที่ไดรับมอบตามหลักเกณฑท่ีเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษา ขน้ั พืน้ ฐานประกาศกำหนด ๗. การรับบริจาคเงินหรือทรัพยสินที่มีผูอุทิศใหแกสถานศึกษา ใหรับบริจาคตามระเบียบ การคลงั วา ดว ยการรบั เงนิ หรอื ทรพั ยส นิ ทมี่ ผี บู รจิ าคใหท างราชการ และตามหลกั เกณฑท ี่คณะกรรมการการศึกษา ขั้นพืน้ ฐานกำหนด ๘. การบริหารจัดการเกี่ยวกับการเงินและบัญชีของสถานศึกษาใหเปนไปตามระเบียบท่ี เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานกำหนด และจัดทำบัญชีแสดงรายการรับจายเงินและทรัพยสิน ท่ีมีผูอุทิศใหไวเปนหลักฐาน และสรุปรายการบัญชีทรัพยสินดังกลาวรายงานตอผูอำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาท่ีสถานศกึ ษานัน้ สงั กัดทราบทกุ ส้ินปงบประมาณ 17คู‹มอื่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนิตบิ คุ คล”

ผูอำนวยการสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาจัดใหมีการตรวจสอบความถูกตองของบัญชีทรัพยสิน แลวรายงานตอเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานทราบโดยเรว็ ๙. การบริหารงานบุคคลของสถานศึกษา ใหเปนไปตามหลักเกณฑท่ีกำหนดในกฎหมายวา ดวยระเบยี บขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษา ๑๐. เม่ือมีการประกาศยุบ รวม เลิกสถานศึกษา ใหสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาจัดการ ตรวจสอบทรัพยสินและชำระบัญชี รวมทั้งดำเนินการโอนหรือจำหนายทรัพยสินท่ียังคงเหลืออยูตามหลักเกณฑ และวิธีการท่ีคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานกำหนด และใหเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน รักษาการใหเปน ไปตามระเบยี บน้ี (ราชกิจจานุเบกษา, ๒๕๔๖ : ๑-๔) ๑.๖ ประกาศสำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน เรอื่ ง การกระจายอำนาจการบรหิ าร และจัดการศึกษาของเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไปยังคณะกรรมการสำนักงานเขตพ้ืนท่ี การศึกษา และสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนการดำเนินการเพื่อใหการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาไปยังคณะกรรมการเขตพ้ืนท่ี การศึกษา หรือคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน โดยมคี วามเปน อสิ ระ ความคลอ งตวั และความสามารถ รบั ผดิ ชอบในการดำเนินการไดอยางมีประสิทธิภาพ สอดคลองกับกฎหมาย กฎระเบียบ หรือมติคณะรัฐมนตรี ท่ีเกย่ี วกบั การกระจายอำนาจ สรปุ สาระสำคัญทเี่ ก่ยี วขอ งไดด ังน้ี ๑. แบงประเภทของสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่จะไดร ับการกระจายอำนาจการบรหิ ารและการจดั การศกึ ษา แบง เปน ๒ ประเภท คือ ๑) สถานศึกษาประเภทท่ีหน่ึง คือ มีนักเรียนจำนวนตั้งแต ๕๐๐ คนขึ้นไป มีผลการประเมินคุณภาพการศึกษาไดมาตรฐานของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องคการมหาชน) ๒) สถานศึกษาประเภทที่สอง คือ สถานศึกษาท่ีไมเขาขายการเปนสถานศึกษา ประเภทที่หนึ่ง 18 ค‹มู อื่ การบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนิติบุคคล”

๒. ใหผูอำนวยการสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามีอำนาจการบริหารและจัดการศึกษา ตามที่กำหนด เปนอำนาจหนาท่ีของตนในดานวิชาการ ดานงบประมาณ ดานการบริหารงานบุคคล และ ดานการบริหารทว่ั ไป ยกเวน เร่อื ง การสงั่ การอนญุ าต การอนมุ ัติ หรอื การตดิ ตอ ประสานงานกบั หนว ยงานอ่ืน หากมีกฎระเบยี บ ประกาศ คำสัง่ กำหนดหลกั เกณฑ และเงอื่ นไขกำหนดไวเ ปน อยางใด ใหเ ปน ไปตามนน้ั ๓. ใหสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาสงเสริม สนับสนุน ระบบเครือขายสงเสริมประสิทธิภาพ การศึกษา เพื่อชวยเหลือกันในการปฏิบัติหนาท่ีในเร่ืองท่ีไดรับการกระจายอำนาจ โดยคำนึงถึงความพรอม ของแตล ะสถานศึกษา ๔. กรณีท่ีสถานศึกษาประเภทท่ีหนึ่งแหงใดแหงหน่ึง ไมสามารถบริหารและจัดการศึกษา ที่จะรองรับการกระจายอำนาจใหสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาดำเนินการประเมิน และเรงสงเสริม สนับสนุน ชวยเหลือ หากไมผานการประเมนิ ใหประกาศถอดถอนรายช่ือจากการเปน สถานศกึ ษาประเภททีห่ น่งึ ๕. กรณีท่ีสถานศึกษาประเภทที่หน่ึง ทั้งในและตางเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ใหรวมกลุม สถานศึกษาในจังหวัดเดียวกันกอน อาจรวมสถานศึกษาเอกชนและสถานศึกษาสังกัดอ่ืน ๆ เขาเปนเครือขาย เพื่อการแลกเปล่ียนเรยี นรูและพฒั นาคุณภาพการศึกษารว มกนั กไ็ ด ๖. การรวมเปนเครือขายสถานศึกษาประเภทที่สอง เพ่ือชวยเหลือ ปรับปรุง และพัฒนา การบริหารและจัดการศึกษาใหพัฒนาสูความเปนสถานศึกษาประเภทที่หน่ึง ทำไดโดยประกาศของสำนักงาน เขตพนื้ ท่ีการศกึ ษา เตรียมความพรอมและความเขม แข็งรองรับการกระจายอำนาจ ๗. ใหสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาจัดระบบการกำกับดูแล ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผล และนิเทศการดำเนินการของสถานศึกษาในการใชอำนาจในการบริหารและจัดการศึกษาใหเปนไป ตามกฎกระทรวงและประกาศฉบับนี้ 19คมู‹ อ่ื การบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนติ บิ คุ คล”

๘. ใหเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานมีอำนาจตีความและวินิจฉัยปญหา อันเก่ียวกับการปฏิบัติหรือการดำเนินการใหเปนไปตามประกาศน้ี (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา ข้ันพ้ืนฐาน, ๒๕๕๐) จากการศึกษาระเบียบและกฎหมายที่เกี่ยวของกับการบริหารสถานศึกษานิติบุคคล ดังกลาวขางตน จะเห็นไดวาการบริหารสถานศึกษานิติบุคคลของประเทศไทยมีแนวทางท่ีชัดเจนท่ีเก่ียวกับ การกระจายอำนาจการจัดการศึกษาเพื่อใหผูมีสวนเกี่ยวของมีอำนาจตัดสินใจและสนับสนุนใหผูมีสวนได สวนเสียไดมีสวนรวมในการดำเนินงานโดยใหความสำคัญกับการดำเนินงานในลักษณะขององคคณะบุคคล ในการดำเนนิ งานเพอื่ เนนการมสี วนรว มและความรบั ผดิ ชอบรวมกัน ๒. สถานศกึ ษานิตบิ คุ คล สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (๒๕๕๐:๓-๕) ไดกลาวถึงที่มาและการเปน สถานศึกษานิติบุคคลไววา สถานศึกษานิติบุคคลเกิดจากพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ มาตรา ๓๔ (๒) และมาตรา ๓๕ กำหนดใหจัดระเบียบบริหารราชการ ของเขตพ้ืนที่การศึกษา ใหสถานศึกษาท่ีจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานเฉพาะท่ีเปนโรงเรียนมีฐานะเปนนิติบุคคล ดังน้ันสถานศึกษาในเขตพ้ืนท่ีการศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงมีฐานะ เปนนติ ิบคุ คล สถานศึกษานิติบุคคล หมายถึง โรงเรียนที่กฎหมายกำหนดใหสามารถทำกิจการใด ๆ ไดดวยตนเองภายในขอบเขตวัตถุประสงค มีสิทธิและหนาที่ตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย ระเบียบ บริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ ประมวลกฎหมายแพงพาณิชย และกฎหมายอื่น ๆ ซึ่งกำหนดสิทธิ และหนาที่ของสถานศึกษาเปนนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชนประเภททั่วไป ซึ่งเปนองคกรท่ีกฎหมายกำหนด ใหเปนนิติบุคคลแตมิไดกำหนดกฎหมายไวโดยเฉพาะ การบริหารจัดการจึงตองอยูภายใตกรอบท่ีกฎหมาย บางฉบับกำหนดอำนาจหนาท่ีให แตสวนใหญจะบริหารจัดการภายใตกรอบการมอบอำนาจของผูมีอำนาจ เพ่ือใหดำเนินการบริหารจัดการได จึงจำเปนตองคำนึงถึงกฎหมาย กฎกระทรวง ระเบียบ ประกาศ ขอบังคับ มติคณะรัฐมนตรี ซ่ึงตางกับโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ ที่เปนนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน ประเภทเฉพาะ จะมีพระราชบญั ญตั เิ ฉพาะของแตล ะองคก ร ทำใหสามารถบรหิ ารจดั การตามท่กี ฎหมายขององคกรกำหนดได 20 คูม‹ ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนิตบิ คุ คล”

ความมีอิสระในการบริหารจัดการเปนลักษณะเดนของสถานศึกษานิติบุคคล ซ่ึงมีการบริหาร จัดการท่ีเปนอิสระจากระบบและกฎหมายระเบียบแบบด้ังเดิม ซ่ึงผูรับมอบอำนาจจำเปนตองเขาใจหลักการ และอำนาจหนาที่ที่ไดรับมอบอำนาจอยางถองแท ปฏิบัติราชการท่ีไดรับมอบหมายอยางเต็มท่ี ใชดุลยพินิจ ของตนและองคคณะบุคคลท่ีเกี่ยวของในการตัดสินใจ โดยเนนผลงานท่ีเกิดข้ึนเปนหลัก มีเปาหมาย เพือ่ พฒั นาคุณภาพการศึกษา และพรอมที่จะใหผูมอบอำนาจตรวจสอบผลการปฏบิ ตั งิ านเสมอ ๓. การกระจายอำนาจทางการศึกษา การกระจายอำนาจทางการศกึ ษาเปน การทอ่ี ำนาจการตดั สนิ ใจในการดำเนนิ งานตา ง ๆ กระจายจาก สว นกลางไปยงั หนวยงาน รองลงไป มี ๒ ลกั ษณะ คือ ๑) แบบมอบอำนาจ หมายถงึ การมอบอำนาจตดั สนิ ใจ บางสวนใหแกหนวยงานรองลงไปตัดสินใจ และ ๒) การกระจายอำนาจแบบเบ็ดเสร็จ คือ หนวยงานยอย มีความเบ็ดเสร็จในการตัดสินใจในการบริหารและรับผิดชอบตอผลการปฏิบัติภารกิจของตนเอง มีอิสระ ในเชิงบริหารและการจัดการ สวนกลางควบคุมเชิงกฎหมายหรือเชิงนโยบายเทานั้น ในทางการศึกษา การกระจายอำนาจมีลักษณะของการมอบอำนาจและความรับผิดชอบในการบริหารและการจัดการ จากสวนกลางไปยังสถานศึกษา เพื่อใหสามารถตัดสินใจในระดับของหนวยปฏิบัติ ไดแก เขตพ้ืนที่การศึกษา องคกรปกครองสวนทองถิ่น และสถานศึกษา ทั้งน้ี เพ่ือใหสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการศึกษา ทั้งในดานปริมาณ และดานคุณภาพ นำไปสูการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของชาติ (โกวิท กระจาง, ๒๕๔๐ : ๑๒๒; สมศักดิ์ ดลประสิทธ์ิ, ๒๕๔๔) เชน เดยี วกับ เสรมิ ศักด์ิ วศิ าลาภรณ (๒๕๔๐) ไดใหค วามหมาย ของการกระจายอำนาจทางการศึกษาวา เปนการถายโอน (Transfer) อำนาจ (Power) อำนาจหนาท่ี (Authority) และความรับผิดชอบจากศูนยกลางหรือศูนยรวมอำนาจไปยังพื้นท่ีหรืออาณาเขตรอบ ๆ จากระดับบนไปสูระดับลาง หรือจากระดับชาติไปสูทองถิ่น เปนการถายโอนอำนาจหนาท่ีในการตัดสินใจ ทงั้ หมดหรอื บางสวนก็ได กลาวไดวาการกระจายอำนาจทางการศึกษาเปนการกระจายอำนาจจากหนวยงานสวนกลาง ไปยังสถานศึกษา ใหสถานศึกษามีอิสระในการตัดสินใจใหมากที่สุด และใหผูมีสวนเกี่ยวของมีสวนรวม ในการบริหารและการจัดการศึกษาอยางแทจริงตามระบบการบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐาน (School-Based Management : SBM) การบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐาน (SBM) เปนรูปแบบการบริหารและจัดการศึกษาท่ีไดรับ อิทธิพลจากแนวกระแสการบริการแนวใหมในทางธุรกิจ ท่ีเนนความพึงพอใจของผูรับบริการ โดยผลักดัน ใหมีการกระจายอำนาจไปสูหนวยปฏิบัติใหมากท่ีสุด ปจจุบันการบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐาน (SBM) เปนรูปแบบการบริหารโรงเรียนท่ีไดรับความสนใจในวงการบริหารโรงเรียนในปจจุบันเปนอยางมาก มีความผูกพันใกลชิดกับเร่ืองการกระจายอำนาจในการบริหารจัดการศึกษา การบริหารสถานศึกษา ตามแนวคิดน้ีจะเปนการยกอำนาจหนาท่ีในการตัดสินใจและความรับผิดชอบในการบริหารจัดการศึกษา ไปจากสว นกลาง และจากเขตพน้ื ที่การศกึ ษาไปยงั สถานศกึ ษาโดยตรง โดยการมอบอำนาจไปยงั คณะกรรมการ 21ค‹ูมื่อการบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนิติบคุ คล”

สถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานและสถานศึกษา ซ่ึงกระทรวงศึกษาธิการถือเปนนโยบายสำคัญท่ีมุงหวังให การกระจายอำนาจทางการศึกษา เปนเครื่องมือที่จะชวยเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการจัดการศึกษา ไปสกู ารปฏบิ ัติ (สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐาน, ๒๕๕๐ : ๑๓) จากการศึกษาการบริหารและการกระจายอำนาจทางการศึกษาทั้งในประเทศและตางประเทศ พบวา มีรูปแบบการบริหารจัดการที่แตกตางกันออกไป ไมมีแบบใดแบบหนึ่งเปนมาตรฐานสากล รูปแบบ การบริหารจดั การจะเปลยี่ นแปลงไปตามบรบิ ท หรือมีการปรบั เปลี่ยนในตวั เองตลอดเวลา การศึกษาเร่ืองการกระจายอำนาจทางการศึกษาในประเทศไทย การศึกษาเร่ืองการกระจายอำนาจทางการศึกษาในประเทศไทย โดยทั่วไปพบวาจะเปนการศึกษา เกี่ยวกับสภาพการดำเนินงานบริหารสถานศึกษานิติบุคคล เชน สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน (๒๕๔๙ : ๘๙) ไดศึกษาเกี่ยวกับการสงเสริมการบริหารสถานศึกษาท่ีเปนนิติบุคคล สรุปไดวา การบริหาร จดั การของสถานศึกษาซึ่งมหี นาท่ใี หบริการการศึกษาแกป ระชาชน และเปน สถานศึกษาของรฐั ตองนำหลักการ วาดวยการบริหารกิจการบานเมืองและสังคมที่ดี ซึ่งเรียกโดยทั่วไปวา “ธรรมาภิบาล” มาบูรณาการ ในการบริหารและจัดการศึกษา เพ่ือเสริมสรางความเขมแข็งใหกับโรงเรียนในฐานะท่ีเปนนิติบุคคล ไดแก ๑) หลักนิติธรรม ๒) หลักคุณธรรม ๓) หลักความโปรงใส ๔) หลักการมีสวนรวม ๕) หลักความรับผิดชอบ และ ๖) หลักความคุมคา โดยบูรณาการเขากับการดำเนินงานดานตาง ๆ ของสถานศึกษา ซ่ึงไดแก การดำเนินงานดานวิชาการ งบประมาณ บรหิ ารงานบคุ คลและบรหิ ารท่ัวไป นอกจากนี้ยังพบการศึกษาเก่ียวกับปญหาการดำเนินงานบริหารสถานศึกษานิติบุคคล เชน สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (๒๕๕๕ : ๑๕-๑๖) ไดศึกษาเก่ียวกับการบริหารจัดการสถานศึกษา นิติบุคคล และปญหาเฉพาะของสถานศึกษาขนาดใหญ สรุปสภาพปญหาและอุปสรรคในการบริหารจัดการ สถานศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐานนติ บิ ุคคลไวดังนี้ ๑) ดานวชิ าการ พบวา หลกั สูตรสถานศึกษาของแตล ะโรงเรียนข้นึ อยกู ับ ศักยภาพของครูในโรงเรียน มีการคัดลอกหลักสูตรระหวางโรงเรียน ๒) ดานงบประมาณ พบวา การจัดสรร งบประมาณในปจจุบันไมเพียงพอ ไมสอดคลองกับความจริง และไมเอ้ือตอการจัดหองเรียนท่ีเปดสอน ตามโครงการพเิ ศษ การไดร บั งบประมาณในการปรบั ปรงุ อาคาร หรือซอมแซมวสั ดทุ ี่ชำรุดเสยี หายมคี วามลา ชา งบประมาณในสวนคาสาธารณูปโภคที่ไดรับไมตรงกับความเปนจริง สถานศึกษาควรไดงบประมาณอุดหนุน เปนกอน (Block Grant) เพ่ือสะดวกตอการบริหารจัดการโรงเรียน ๓) การบริหารงานบุคคล พบวา การกำหนดอัตรากำลัง การสรรหา การบรรจุแตงต้ัง การโอนยาย การพิจารณาความดีความชอบ ฯลฯ ของขา ราชการครูไมส อดคลอ งกับความตอ งการและความจำเปน ของโรงเรียน ขาดบคุ ลากรที่ทำหนา ท่สี นับสนุน การจัดการศึกษา สำหรับการจางครูอัตราจาง พบวา ระบบท่ีมีอยูในปจจุบันไมจูงใจครูที่มีความสามารถสูง เขามาทำงานในโรงเรียน ควรใหอิสระโรงเรียนในการจาง การกำหนดคาตอบแทน และการจัดสวัสดิการ ควรใหครูอัตราจางสามารถนับอายุการทำงานเพ่ือเปนพนักงานราชการได และ ๔) ดานบริหารทั่วไป พบวาการดำเนินการพื้นฐานตาง ๆ เชน การรับนักเรียน การกำหนดระยะเวลาการเปดและปดภาคการศึกษา การเปดหองเรียนพิเศษ การระดมทรัพยากรเพ่ือการศึกษา การพานักเรียนไปนอกสถานศึกษาไมสอดคลอง กับบริบทของแตละโรงเรียน ควรใหอิสระแกโรงเรียนในการกำหนดเองตามความเหมาะสม โดยความเห็นชอบ ของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน สอื่ และอปุ กรณมจี ำกัด และลาสมัย 22 ค‹ูม่ือการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนติ ิบคุ คล”

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ (๒๕๔๒ : ก-ธ) ไดดำเนินการวิจัยแนวทาง การจัดโรงเรียนในกำกับของรัฐ (Charter Schools) : บทเรียนในตางประเทศ โดยมีวัตถุประสงค เพือ่ ศกึ ษาแนวทางการจดั โรงเรยี นในกำกบั ของรัฐทเี่ หมาะสมกับประเทศไทย ผลการวิจยั สรปุ ได ดงั น้ี ผลการวิจัยท่สี รุปจากขอมลู การจัดโรงเรยี นในกำกบั ของรัฐในประเทศสหรฐั อเมริกาเปน หลัก ๑. ดานความเปนมาของโรงเรียนในกำกับของรัฐ พบวา เปนการปฏิรูปการศึกษาของ ประเทศสหรฐั อเมริกา การผลกั ดันระดับนโยบายอยา งชัดเจน ตอ เน่ือง ในการแสวงหารูปแบบการจัดการศกึ ษา ทบี่ รรลผุ ลสำเร็จไดมากขึน้ และคาดหวังนำไปสคู วามเปลย่ี นแปลงระบบการจัดการศึกษาของรัฐ ๒. ดานหลักการแนวคิดเกี่ยวกับโรงเรียนในกำกับของรัฐ พบวา โรงเรียนในกำกับของรัฐ เนนหลักการกระจายอำนาจ ซ่ึงเนนการนำชุมชน/ประชาชนเขามามีสวนรวมและมีอำนาจในการตัดสินใจ หลักการเสมอภาค และการมที างเลือกทีห่ ลากหลาย ๒.๑ คำจำกัดความโรงเรียนในกำกับของรัฐ (Charter School) มีความหมายวา เปนโรงเรียนที่ไดรับเงินอุดหนุนจากรัฐ มีฐานะเปนองคกรนิติบุคคล ดำเนินการเปนอิสระจากกฎระเบียบ ท่ีใชกับโรงเรียนทั่วไป โดยเฉพาะความเปนอิสระในเรื่องการจัดการดานวิชาการ การเงิน บุคคล โดยโรงเรียน ตอ งแสดงความรับผิดชอบตอผลการดำเนินงานตามกฎบัตรทีไ่ ดทำไวก ับหนวยงานท่มี ีอำนาจอนมุ ัติ ๒.๒ ดานความคาดหวังเก่ียวกับโรงเรียนในกำกับของรัฐ พบวา โรงเรียนในกำกับของรัฐ ไดรับการคาดหวังใหเปนเคร่ืองมือสำคัญในการปฏิรูปการศึกษา โดยจะทำใหเกิดการเปล่ียนแปลงระบบ การจัดการศึกษา และเปนตัวการผลักดันใหโรงเรียนรัฐบาลตองปรับปรุงระบบการจัดการศึกษาและ พัฒนาตนเอง ลดการสูญเสียทรัพยากร และตอบสนองความตองการของผูเรียน ผูปกครอง และชุมชน อยา งแทจรงิ ๒.๓ ดานองคประกอบและลักษณะของโรงเรียนในกำกับของรัฐ พบวา โรงเรียนในกำกับ ของรัฐมีลักษณะรวมของโรงเรียนในกำกับของรัฐท่ีสำคัญ ไดแก การมีกฎหมายรองรับการจัดตั้ง มีอิสระ ในการดำเนินงาน มีการจัดการในลักษณะท่ีเปนองคกรนิติบุคคล มีผูจัดต้ัง/ดำเนินการหลากหลาย การยึดผลลัพธในชวงเวลาท่ีกำหนดเปนสำคัญ การเปนตนแบบในการเปลี่ยนแปลง การไดรับการยกเวน ในกฎระเบียบที่เปนอุปสรรค การไดรับเงินจัดสรรจากรัฐเปนคาใชจายรายหัวตามจำนวนนักเรียน และเปนโรงเรียนทางเลือก ๓. ดานแนวทางการจัดและดำเนินงานโรงเรียนในกำกับของรัฐ พบวา แนวทางสำคัญ ที่รัฐบาลกลางเสนอแนะใหระบุไวในกฎหมาย ไดแก โรงเรียนในกำกับของรัฐเปนโรงเรียนรัฐบาลท่ีไดรับ การยกเวนจากกฎระเบียบท่ีสำคัญของรัฐและทองถ่ิน อาจเปนโรงเรียนต้ังใหมหรือปรับจากโรงเรียนที่มีอยูเดิม ดำเนินการตามวัตถุประสงคของผูจัดต้ังโดยความเห็นชอบของหนวยงานที่มีอำนาจในการอนุมัติการจัดต้ัง อาจจัดการศึกษาระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา หรือท้ังสองระดับ ตองไมมีการแบงแยกศาสนา ไมเ กบ็ คา เลา เรียน ตองดำเนนิ การโดยไมขดั ตอ กฎหมายวาดว ยสทิ ธิมนุษยชน และตอ งดำเนินการใหเปน ไปตาม กฎหมายของรฐั 23คมู‹ ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนติ ิบคุ คล”

๔. ดานผลการจัดโรงเรยี นในกำกบั ของรฐั พบวา ๔.๑ ผลสำเร็จในการจัดโรงเรียนในกำกับของรัฐ ประสบความสำเร็จในเชิงปริมาณ แตใ นดา นคุณภาพควรปรับปรงุ ลกั ษณะของกฎหมายใหเ ปน กฎหมายท่ีแข็ง (Strong Law) ๔.๑.๑ ดานพัฒนาการของผูเรียน พบวา ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูงขึ้นโดยเฉพาะ ในกลุมเด็กที่ดอยโอกาส กลุมเสี่ยง มีความบกพรองหรือเคยลมเหลวมากอน นักเรียนมีความเปลี่ยนแปลง ในเชิงความคิดและพฤตกิ รรมท่ีดขี ้นึ มีความภาคภูมใิ จในตนเอง มีความเช่ือวาตนประสบความสำเร็จได ๔.๑.๒ ดานความพึงพอใจของผูเก่ียวของ พบวา โรงเรียนเปนที่นิยมของนักเรียน ผูปกครอง และครู มีผูสมัครเขาเรียนเกินกวาจำนวนท่ีรับ เด็กดำรงอยูในระบบได มีความรูสึกเชิงบวก ตอโรงเรียน ผูปกครองมีความเห็นวา โรงเรียนในกำกับของรัฐดีกวาโรงเรียนที่เรียนอยูเดิม สวนครู มีความพึงพอใจตอวสิ ยั ทศั นท างการศึกษาหลกั สูตรและเพอื่ นรว มงาน ๔.๑.๓ ดานผลกระทบตอระบบ พบวา โรงเรียนในกำกับของรัฐทำใหเกิด การเปล่ียนแปลงในระดับการจัดการศึกษาท้ังในระบบรวมและระบบยอย เปนเครื่องมือสรางความเสมอภาค และโอกาสของผูเรียน สามารถจัดการศึกษาท่ีมีคุณภาพใหแกผูดอยโอกาส เปนกลไกกดดันการเปลี่ยนแปลง และทำใหเ กิดระบบการแขง ขนั ในการจัดการศกึ ษาทม่ี ีคณุ ภาพ ๔.๑.๔ ดานปญหา อุปสรรค พบวา โรงเรียนในกำกับของรัฐมีปญหาดานทรัพยากร จำกดั การตอ ตานทางการเมือง และปญ หาดานกฎระเบียบ ๔.๑.๕ ดานปจจัยท่ีสง ผลตอ ความสำเรจ็ พบวา - ดานปจจัยภายนอก ในดานเศรษฐกิจที่ทำใหรัฐสนับสนุนทรัพยากร ในการจัดตั้ง การดำรงและขยายโรงเรียนในกำกับของรัฐ กลุมคนดอยโอกาสตองการโรงเรียนที่ตอบสนอง ความตองการเฉพาะกลุม ปจจัยดานสังคม พบวา คนในสังคมพึงพอใจและแสวงหาแนวทางการปรับเปลี่ยน ระบบการศึกษา ยอมรับความหลากหลาย การมีทางเลือก ความเสมอภาค และการเปนสังคมแหงการเรียนรู ปจจัยดานการเมืองและการบริหาร พบวา มีการสนับสนุนที่ชัดเจนจากผูบริหารระดับสูง นักวิชาการ นักการเมือง การมีกฎหมายที่แข็งและเกื้อหนุน และการกระจายอำนาจท่ีโรงเรียนมีอิสระในการบริหาร ดานการจัดการศึกษา และปจจัยในดานเทคโนโลยี พบวา เทคโนโลยีท่ีเปนวัสดุอุปกรณ และวิธีการ ทำใหโ รงเรียนประสบความสำเร็จในการจัดการเรยี นรเู ฉพาะ - ดานปจจัยภายใน ในดานทรัพยากร พบวา ผูบริหารและครูมีลักษณะ เปนมืออาชีพ มีความพรอมดานเจตคติ ความรู ความสามารถดานวิชาชีพและการจัดการ มีความเขาใจ ถองแทในแนวทางการดำเนินงานของโรงเรียนในกำกับของรัฐใหนำไปสูความสำเร็จได ในดานปจจัยการจัดการ พบวา มีลักษณะเดนดานการจัดโครงสรางองคกรที่เกื้อหนุนการจัดการเรียนการสอน การบริการ ตามความตองการของนักเรียน การสรางเสริมความสามารถครูในการใชนวัตกรรม การวิจัยพัฒนา และ การใหผ ูปกครองมสี วนรว ม 24 คมู‹ ื่อการบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรปู แบบนิตบิ ุคคล”

๕. บทเรียน/ขอเสนอแนะเชงิ นโยบายสำหรับประเทศไทย ๕.๑ ประเทศไทยควรนำรูปแบบโรงเรียนในกำกับของรัฐมาเปนทางเลือกในการจัด การศึกษา ๕.๒ การนำแนวคิดมาใชใ นประเทศไทย ควรทำเปนโครงการนำรอ งในลกั ษณะของการวจิ ัย และพัฒนา และควรเลือกทดลองดำเนินการในลักษณะพ้ืนท่ี องคกร และผูรับผิดชอบที่มีความแตกตางกัน เพ่ือศึกษาผลสำเร็จและปญหาที่เกิดขึ้นในหลายสถานการณในชวงเวลาเดียวกัน และไดขอสรุปที่หลากหลาย ในระยะเวลาอนั สั้น ๕.๓ ในระยะแรกของการทดลอง ควรเลือกดำเนินการพิจารณาความสมัครใจและ ความพรอมในระดบั ท่ีเพียงพอ ๕.๔ หนวยงานหลักดานนโยบายการศึกษา ควรเผยแพรความคิดไปยังผูบริหารระดับสูง ผูบริหาร นักวิชาการ และประชาชนทั่วไป เพ่ือผลักดันใหเกิดการเปล่ียนแปลงระบบการจัดการศึกษา รปู แบบใหม ๕.๕ การจัดโรงเรียนในกำกับของรัฐ ตองใหความสำคัญกับการกระจายอำนาจ เรื่องวิชาการ การเงิน และบุคคลไปยังระดับโรงเรียนใหมีความสมดุลระหวางอิสระในการบริหารจัดการ อยา งแทจ ริงกับการมีระบบทร่ี ับผดิ ชอบและตรวจสอบได ๕.๖ หนวยงานหลักดานนโยบายการศึกษาและหนวยงานที่เกี่ยวของ ตองใหความสนใจ กับการออกกฎหมายที่แข็ง (Strong Law) เพ่ือใหหนวยปฏิบัติมีอำนาจอิสระอยางแทจริง และกำกับดูแล ใหมกี ารบังคับใชกฎหมาย เพ่อื ปองกนั หรอื ลดปญ หาอนั อาจเกิดขน้ึ ๕.๗ การจัดทำโครงการนำรอง ควรออกแบบใหมีการวิจัยและติดตามผลในชุดเดียวกัน โดยมรี ะยะเวลาตอ เน่อื งอยา งนอย ๒-๔ ป และควรใหผ เู กย่ี วของไดศ กึ ษาดงู านโรงเรยี นทป่ี ระสบความสำเร็จ ๕.๘ รัฐควรเปดโอกาสและปรับกฎระเบียบใหเอ้ือตอการที่โรงเรียนจะจัดหาทรัพยากร จากแหลงอ่ืน เชน เงินจากงบประมาณสนับสนุนโครงการพิเศษ การหารายไดจากการจัดกิจกรรม หรือขาย การบริการของโรงเรียนโดยไมต อ งนำรายไดส ง กระทรวงการคลงั ๕.๙ รัฐควรยอมรับระบบคูขนาน คือ การใหเอกชนที่มีความสามารถในการลงทุน และมีจุดมุงหมายแสวงหานวัตกรรมเพื่อความเปนเลิศ ไดมีโอกาสจัดการศึกษาในรูปแบบโรงเรียนในกำกับ ของรฐั โดยรฐั ตอ งดูแลกำกับการแสวงหากำไรเพ่อื ใหมคี วามเปนธรรมแกผ รู ับบริการ ๕.๑๐ หนวยงานสวนกลางตองจัดระบบสนับสนุนในเร่ืองจำเปน เชน การเผยแพร ความรู การออกแบบระบบท่ีแสดงความรับผิดชอบชัดเจน ตรวจสอบไดแตไ มเ ปน ภาระแกโรงเรยี นมากเกนิ ไป การจัดใหมีศูนยนวัตกรรมเพ่ือการคนควาวิจัยและเผยแพรความรูการใหบริการดานการพัฒนาบุคลากร ของโรงเรียน ๕.๑๑ การนำแนวคิดโรงเรียนนิติบุคคลมาใชต้ังแตโครงการนำรองจนถึงการดำเนินการ จำเปน ตอ งอาศยั ผูเ ช่ยี วชาญสาขาตา ง ๆ หนวยงานทรี่ บั ผดิ ชอบจงึ ควรรวบรวมและจดั ตง้ั ข้ึน เชน ผูทรงคุณวฒุ ิ ดา นกฎหมาย 25คูม‹ ่ือการบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรูปแบบนิตบิ คุ คล”

๖. แนวทางการดำเนินการนำรูปแบบไปใช ประกอบดวย กระบวนการดำเนินงานเพื่อพัฒนา รูปแบบสมบูรณของโรงเรยี นในกำกบั ของรัฐ ไดแก ๖.๑ กระบวนการดำเนนิ งานเพ่ือพฒั นารูปแบบสมบูรณ สวนท่ี ๑ การทดลองรูปแบบ ประกอบดวย ๑) การจัดทำรายละเอียดของรูปแบบ เพื่อทดลอง ๒) การทดลองรูปแบบ ๓) การประเมินผล ๔) การปรับรูปแบบ ๕) การจัดทำคูมือเผยแพร แกผเู ก่ยี วขอ งและผทู สี่ นใจนำรูปแบบไปใช สวนท่ี ๒ การเผยแพรแนวคิดและผลการดำเนินงานแตละขั้นตอนสูสาธารณชน และรับขอมูลปอนกลบั สวนที่ ๓ การรางและเสนอกฎหมายวาดวยโรงเรียนในกำกับของรัฐ และกฎหมาย ทเ่ี กยี่ วขอ ง ๖.๒ กระบวนการจัดต้ังโรงเรียนในกำกับของรัฐ ผูขอจัดต้ังตองจัดทำคำขอจัดตั้งตามแบบ ท่ีองคกรกำหนด เอกสารกฎบัตรที่มีรายละเอียดชัดเจน โดยเฉพาะอยางยิ่งประเด็นพันธกิจ วัตถุประสงค ของโรงเรียน วิธีการตรวจสอบ แผนการเงิน แผนบุคคล และแผนการบริหารจัดการท่ีมีความชัดเจน เชื่อถือได และระบบการแสดงความรับผิดชอบ ควรมีการช้ีแจง ประชาสัมพันธ การบริการใหความชวยเหลือ ใหค ำปรึกษาแนะนำ ๗. เงือ่ นไขในการนำรปู แบบไปใช ๗.๑ เรง ดำเนนิ การและเสนอกฎหมายท่ีเกีย่ วของ ๗.๒ เผยแพรขอมลู ใหกบั บุคคลทวั่ ไปอยางกวา งขวาง ตอ เนือ่ ง และสรางความรคู วามเขา ใจ กับกลุมเปา หมาย ๗.๓ ดำเนนิ การโครงการนำรอ งเพอื่ ทดลองรปู แบบ โดยใหค วามสำคญั และใชม าตรการเชงิ รกุ ๗.๔ มอบหมายหรือแตง ตง้ั บคุ คล/คณะบคุ คลทเี่ หมาะสมเพอื่ ใหคำปรึกษา ๗.๕ จัดใหมีงบประมาณสำหรบั การศึกษาวจิ ยั เพ่ือติดตามผลตอเนอ่ื ง ๒-๔ ป ๗.๖ ดำเนินกิจกรรมที่เกี่ยวของคูขนานกันไป เพื่อลดเวลาในการดำเนินงานและเปนโอกาส ในการแลกเปลีย่ นขอ มลู ระหวา งกลมุ งานตาง ๆ ๗.๗ กรณีที่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสรางระบบบริหารและการปรับปรุงแกไขประเด็น กฎหมายทเ่ี กี่ยวของจะตอ งมีการปรับปรงุ แกไขรปู แบบของโรงเรียนในรายละเอียดที่เกยี่ วขอ งดวย รัชนิดา สิงหมณี (๒๕๕๒ : บทคัดยอ) ไดศึกษาเก่ียวกับการดำเนินงานในสถานศึกษานิติบุคคล ของผูบริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษากาญจนบุรี พบวาสภาพการดำเนินงาน ในสถานศึกษานิติบุคคลของผูบริหารสถานศึกษา โดยภาพรวมและรายดานมีการดำเนินงานอยูในระดับมาก เมอ่ื จำแนกตามขนาดของสถานศกึ ษามคี วามแตกตา งกนั ทัง้ ๔ ขนาด สำหรับปญ หาและแนวทางการแกไขปญหา การดำเนินงานในสถานศึกษานิติบุคคลของผูบริหารสถานศึกษาในแตละดาน พบวา ดานการบริหารงาน วิชาการ คือ บุคลากรขาดความรูเรื่องงานวิชาการ งานวิจัย ดานการบริหารงบประมาณ พบวา ไดรับงบประมาณไมสอดคลองกับแผนกลยุทธ และมีงบประมาณในการจัดกิจกรรมตามโครงการคอนขางนอย 26 คมู‹ ่ือการบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรปู แบบนิตบิ ุคคล”

สวนดานการบริหารงานบุคคล พบวา ขาดแคลนครูและบุคลากรทางการศึกษาที่ตรงตามวิชาเอก ความรู ความสามารถ และประสบการณในการปฏิบัติงาน บุคลากรไมตรงกับงาน ดานการบริหารงานท่ัวไป พบวา ขาดแคลนบคุ ลากรดานธรุ การ และบคุ ลากรทมี่ ีกข็ าดความรู ความชำนาญเฉพาะงาน สุรพล นิติไกรพจน และคณะ (๒๕๕๔ : ๑-๑๐) ไดศึกษาโครงการวิจัยและพัฒนากฎหมาย เพ่ือการบริหารจัดการโรงเรยี นจฬุ าภรณราชวทิ ยาลยั รปู แบบใหม สรุปไดด ังน้ี ๑. ปญ หาและอปุ สรรคในการบรหิ ารและจดั การสถานศกึ ษาของกลมุ โรงเรยี นจฬุ าภรณราชวทิ ยาลยั ประกอบดวยปญหาและอุปสรรคในการบริหารและจัดการสถานศึกษาของกลุมโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย ไดแ ก การขาดความเปน อสิ ระของนติ ิบุคคลในการบรหิ ารจัดการอยา งแทจรงิ เนือ่ งจากกระบวนการบริหารงาน ยงั คงตอ งอยูภายใตหลักเกณฑที่กระทรวงศกึ ษาธิการกำหนด ๒. ปญหาและอุปสรรคในการบริหารจัดการของกลุมโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยโดยเฉพาะ ที่ขาดความเปนอิสระ ดานวิชาการ ไดแก จำนวนครูผูสอนขาด/เกิน เม่ือจำแนกตามกลุมสาระการเรียนรู ทตี่ อ งจดั การเรยี นการสอน ครู มคี วามรู ความสามารถไมตรงกับวชิ า/งานท่รี บั ผิดชอบ ดานงบประมาณ ไดแ ก การจัดสรรงบประมาณไมเพียงพอ โรงเรียนมีอำนาจการเก็บรักษาเงินนอย ไมเพียงพอตอการจายจริง ดา นการบรหิ ารงานบคุ คล ไดแ ก การไมม สี ว นรว มในการคัดเลือกขาราชการครู การจดั จา งบคุ ลากรและวิทยากร ท่ีมคี วามสามารถพเิ ศษ ทั้งน้ีมีขอเสนอเพ่ือหารูปแบบท่ีเหมาะสมในการจัดการศึกษาของโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย ในฐานะสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานสำหรับผูมีความสามารถพิเศษอยางมีประสิทธิภาพ โดยเห็นควรกำหนดให โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยในรูปแบบของโรงเรียนนิติบุคคลท่ีเปนสวนราชการในสังกัดของสำนักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน ซง่ึ เปนรปู แบบทยี่ ังคงเปน สว นราชการในกระทรวงศึกษาธิการ และมีฐานะ เปน นติ บิ คุ คลโดยปรบั ปรงุ หลกั เกณฑแ ละกฎระเบยี บตา ง ๆ ทเ่ี ปน อยใู นปจ จบุ นั ของโรงเรยี นจฬุ าภรณราชวทิ ยาลยั ข้ึนใหม เพ่ือใหโรงเรียนยังคงเปนสวนราชการที่เปนโรงเรียนนิติบุคคลในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ เหมือนเดิม แตมีระบบการบริหารงานที่แยกออกจากระบบกลางของกระทรวงศึกษาธิการและเขตพ้ืนท่ี การศึกษา โดยอาศัยกฎระเบียบของฝายบริหารที่ข้ึนตรงเปนการเฉพาะ ไมตองปรับเปล่ียนโครงสราง ไปเปนหนวยงานรูปแบบอื่น และยังคงสามารถท่ีจะบริหารจัดการศึกษาไดดวยตนเอง โดยมีความเปนอิสระ ตามกฎหมายไดโดยไมกระทบตอการจัดการศึกษาที่มีลักษณะพิเศษ หรือสงผลกระทบตอสถานภาพ ของบุคลากรที่ปฏิบัติงานในโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย และเพื่อใหกลุมโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย มีระบบการบริหารและจัดการศึกษาที่เหมาะสมกับการจัดการศึกษา สำหรับบุคคลที่มีความสามารถพิเศษ ภายใตก รอบของกฎหมายท่เี ปนอยูใ นปจจบุ ัน จงึ แบง การดำเนนิ การออกเปน ๒ ระยะ คอื ระยะท่ี ๑ เปน การดำเนินการในลกั ษณะโครงการนำรอง ควรดำเนินการดงั น้ี ๑.๑ เสนอใหกระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ออกระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ เรียกวา “ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการบริหารโครงการ โรงเรยี นนติ บิ คุ คล นำรอ ง เฉพาะกลมุ โรงเรยี นจฬุ าภรณราชวทิ ยาลยั พ.ศ. ....” มผี ลบงั คบั ใชเ ฉพาะกลุมโรงเรียน จุฬาภรณราชวทิ ยาลัย 27ค‹ูมื่อการบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนิตบิ คุ คล”

๑.๒ เสนอให ก.ค.ศ. มมี ติ แตง ต้ัง อ.ก.ค.ศ. วสิ ามญั เก่ียวกบั การพฒั นาระบบบริหารงานบุคคล สำหรับกลุมโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยเปนการเฉพาะกิจทำหนาที่แทน ก.ค.ศ. ในการกำหนดนโยบาย การบรหิ ารงานบคุ คลของขา ราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาเฉพาะกลมุ โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลยั ระยะท่ี ๒ (ระยะยาว) เปนระยะท่ีกลุมโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยพัฒนาระบบบริหารงาน บุคคลจนมีความพรอมแลว ควรกำหนดใหมี “เขตพ้ืนที่การศึกษาโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย และมี ก.ค.ศ. เขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาโรงเรียนจุฬาภรณราชวทิ ยาลยั ” ขน้ึ และดำเนนิ การตามกฎหมายท่เี ก่ียวของ พิศาล สรอยธุหร่ำ และคณะ (๒๕๕๑ : บทสรุปผูบริหาร) ไดศึกษาเรื่องแนวทางการบริหาร โรงเรยี นนิติบุคคลเพ่ือเสนอสำนกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร ผลการศกึ ษาสรุปไดด ังน้ี ๑. ในกรณีของโรงเรียนนิติบุคคลในกำกับของรัฐในประเทศตาง ๆ นั้น พบวาโดยท่ัวไปแลว โรงเรียนในลักษณะเชนนี้มีอำนาจในการบริหารวิชาการ โดยเนนการตอบสนองความตองการของชุมชน โรงเรียนมีหลักสูตรของตนเอง สามารถจัดโปรแกรมการเรียนใหตรงกับความตองการของโรงเรียน ในเขตพ้ืนที่นั้น ๆ ดำเนินงานโดยผูมีสวนไดสวนเสีย มีโอกาสเขารวมโปรแกรมการศึกษาจะออกแบบรวมกัน โดยคณาจารย ผูปกครอง และผูบริหาร มีความเปนอิสระจากกฎเกณฑและการควบคุมแบบโรงเรียนท่ัวไป สถานศึกษามีความเปนอิสระในการบริหารจัดการงบประมาณ โดยมีการมอบอำนาจไปยังคณะกรรมการ สถานศึกษาซึ่งจะทำหนาท่ีตัดสินใจวาจะใชงบประมาณอยางไร กำหนดเปนระเบียบของโรงเรียนขึ้น การใชเงินเปนไปตามระเบียบ ที่โรงเรียนกำหนด ผูบริหารมีอิสระในการบริหารบุคคล โดยใชกฎระเบียบ ท่ีมีความยืดหยุนมากขึ้น สถานศึกษาเปนผูคัดเลือกครู สรรหาบุคลากรที่มีประสิทธิภาพตามมาตรฐาน ท่ีสถานศึกษาน้ัน ๆ เปนผูกำหนด มีการสรางระบบความรับผิดชอบตอผลการปฏิบัติงาน จัดประเมินภายใน เพื่อกระตุนใหมีการสอนท่ีมีคุณภาพและบรรลุจุดมุงหมายตามมาตรฐานโรงเรียนโดยมีตัวบงชี้ท่ีชัดเจน โดยมีคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานเปนผูกำหนดนโยบายและกฎระเบียบตาง ๆ รวมท้ังทำหนาท่ี ตัดสนิ ใจวา โรงเรยี นควรจะมีบุคลากรอยางไร บทบาทสำคญั ย่งิ ในการบรหิ ารจัดการโรงเรยี นนิติบุคคลอยทู ี่ ๑) ผูกำกับดูแล คือ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานที่จะตองรับผิดชอบตอ การจดั ทำกฎบตั รของโรงเรยี น กำหนดนโยบายของโรงเรยี น ออกระเบยี บ กำหนดหลกั เกณฑต า ง ๆ ๒) ผูบริหารสูงสุด (ผูอำนวยการโรงเรียน) ซึ่งมีบทบาทท่ีขยายกวางมากขึ้น จึงมี การกำหนดความเปน ผนู ำและความรบั ผดิ ชอบในการจดั การของผอู ำนวยการไวอ ยา งชดั เจน ในฐานะของผบู รหิ าร โรงเรียนท่ีตองรับผิดชอบตอการนำนโยบายของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพื้นฐานไปปฏิบัติ ซ่ึงรวมถึง การสรางความมั่นใจในการจัดโปรแกรมการศึกษาท่ีครอบคลุมใหแกนักเรียนไดก ารจดั การและบรู ณาการ ทรัพยากรที่มอี ยูในโรงเรียน การจัดการในเรื่องของการประเมนิ ผลการปฏิบตั งิ านและผลสัมฤทธขิ์ องโรงเรยี น ๒. ในกรณีของโรงเรียนนิติบุคคลในกำกับของรัฐ กรณีของประเทศไทยที่ไดมีการดำเนินงาน เปนผลสำเร็จเปนท่ียอมรับกันทั่วไปในระดับหน่ึง คือ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณน้ัน โรงเรียนไดมีการกำหนด อำนาจหนาที่อยางชัดเจนไวเปนลายลักษณอักษร มีการใหอำนาจแกโรงเรียนอยางเพียงพอในการกำหนด นโยบายและควบคุมดูแล คณะกรรมการบริหารโรงเรียนมีอำนาจในการกำหนดระเบียบขอบังคับไดเอง โดยไมตองอยูภายใตระเบียบที่หนวยงานอื่นกำหนด ทำใหสามารถสรางขอบังคับใหมีความยืดหยุน เหมาะสม 28 ค‹มู อ่ื การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนติ ิบคุ คล”

สอดคลองกับความเปนไปไดในเชิงปฏิบัติสำหรับโรงเรียน เมื่อไดรับอำนาจอยางชัดเจนในการปฏิบัติหนาท่ีแลว คณะกรรมการบริหารโรงเรียนไดใชอำนาจนั้นดำเนินการในระดับนโยบายและการกำกับดูแลเพ่ือใหบรรลุ วัตถุประสงคของโรงเรียน คือ จัดทำขอบังคับของโรงเรียน กำหนดกฎเกณฑตาง ๆ โดยมีการกำหนดไว อยางชัดเจนในเร่ืองของความโปรงใส เปนธรรม และตรวจสอบได และการดำเนินการของโรงเรียน เปนไปตามแผนงานและกฎเกณฑตามท่ีคณะกรรมการโรงเรียนกำหนด โดยใหอำนาจในการบริหารจัดการ แกผูอำนวยการอยางเพียงพอและชัดเจน ทำใหสามารถดำเนินการบริหารโรงเรียนตามแผนงาน ภายใตกฎระเบียบ ขอบังคับของโรงเรียนไดอยางคลองตัวและไดผลตามวัตถุประสงคของโรงเรียน นอกจากนี้ ยังมีความยืดหยุนในการบริหารกิจการของโรงเรียนในกรณีท่ีมีปญหาในเชิงปฏิบัติ เม่ือประสบกับสถานการณ ท่ีผูอำนวยการไมอาจตัดสินเองไดก็มีการกำหนดใหเปนอำนาจของคณะกรรมการบริหารโรงเรียนที่สามารถ เขามามีบทบาท ในการวินิจฉัยตัดสิน เพื่อมิใหเกิดอุปสรรคในการบริหารกิจกรรมของโรงเรียน ทำใหโรงเรียน สามารถดำเนินงานไดอยางมีประสิทธิภาพ เมื่อประกอบเขากับการที่มีทรัพยากรอยางพอเพียง ทำใหโรงเรียน สามารถบริหารกิจการอยางไดผลบรรลุตามวตั ถุประสงคของโรงเรยี นท่ีไดตัง้ ไว ๓. จากการศึกษาวิเคราะหในกรณีของโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ พบวามีความสอดคลองกัน กับขอมูลที่ไดจากกรณีศึกษาโรงเรียนนิติบุคคลในตางประเทศ เก่ียวกับบทบาทสำคัญของบุคคล/คณะบุคคล ผูมีหนาท่ีรับผิดชอบในระดับของการกำกับดูแลกำหนดนโยบาย คือ คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน กับผูมีหนาท่ีรับผิดชอบงานบริหารในระดับปฏิบัติ คือ ผูอำนวยการโรงเรียน อันอาจเรียกไดวาเปนปจจัยชี้ขาด ถึงความสำเร็จของการบริหารกิจการของโรงเรียน ท้ังน้ีคณะกรรมการบริหารโรงเรียนจะตองประกอบดวย ผูทรงคุณวุฒิท่ีมีความรูความสามารถสูง มีประสบการณกวางขวาง สามารถกำหนดนโยบายใหผูอำนวยการ เสนอแผนปฏิบัติ สามารถวิเคราะหแผนและนโยบายไดถูกตองชัดเจน สามารถใหการกำกับดูแลการดำเนินงาน ตามแผนและสนับสนุนผูอำนวยการในการบริหารจัดการศึกษาของโรงเรียน ตลอดจนสามารถประเมินผล การดำเนินงานตามแผนไดอยางเท่ียงตรง สวนผูบริหารสูงสุดของโรงเรียน คือ ผูอำนวยการโรงเรียนน้ัน จะตองเปนผูมีความสามารถสูง ท้ังในดานบริหารและดานวิชาการ มีความสามารถในการวิเคราะหนโยบาย การคดิ /ออกแบบโครงการ และการดำเนินงานตามโครงการอยา งมีประสทิ ธผิ ลและประสทิ ธภิ าพ ๔. จากการสำรวจความคิดเหน็ และความพึงพอใจของครแู ละผบู รหิ ารระดับตาง ๆ ผปู ฏิบตั งิ าน อยูในโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ พบวา โดยทั่วไปแลวผูมีสวนไดสวนเสียเหลาน้ี มีความพึงพอใจในการ ดำเนนิ งานของโรงเรยี น ในระดับมากถึงมากท่สี ดุ ในท้ัง ๔ ดาน คอื การบริหารวชิ าการ การบรหิ ารงบประมาณ การบริหารบุคลากร และการบริหารทั่วไป ประเด็นท่ีผูมีสวนไดสวนเสียมีความเห็นวาเปนส่ิงสำคัญยิ่ง สำหรับการบริหารงบประมาณ คือ การตรวจสอบ ติดตาม และรายงานการใชงบประมาณท่ีโปรงใส การจัดทำแผนงบประมาณและการปฏิบัติการใชจายเงินอยางรัดกุมและรอบคอบ การระดมทุนและทรัพยากร เพื่อการจัดการศึกษา และความเปนอิสระในการวางแผนงบประมาณท่ีเอ้ือตอการพัฒนาผูเรียน สำหรับการบริหารบุคลากร คือ การวางแผนอัตรากำลังและการจัดสรรบุคลากรที่พอเพียงและเหมาะสม การประเมินผลงานของบุคลากรเพ่ือพิจารณาความดีความชอบ การวางแผนอัตรากำลังและการจัดสรร บุคลากรท่ีพอเพียงและเหมาะสม การประเมินผลงานของบุคลากรเพื่อพิจารณากำหนดส่ิงตอบแทน/ 29คม‹ู ่อื การบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรูปแบบนิติบคุ คล”

เปล่ียนตำแหนงใหสูงข้ึน การดำเนินการเกี่ยวกับอัตราคาจางสวัสดิการ และการเล่ือนข้ันเงินเดือนท่ีเหมาะสม และการสงเสรมิ บคุ ลากรใหไดรบั การพฒั นาอยางตอ เนอื่ งสม่ำเสมอ สำหรับการบริหารวิชาการ คือ การสง เสริม การวิจัยและพัฒนาการเรียนการสอน การประสานความรวมมือในการพัฒนาวิชาการกับสถานศึกษา และองคกรอื่น และการจัดใหมีการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาท่ีเหมาะสมกับบริบทของสถานศึกษา และสำหรบั การบริหารทวั่ ไป คือ การจัดใหท ุกฝายมีสว นรว มในการวางแผนปฏบิ ัติงานของโรงเรยี น การควบคุม การพัฒนามาตรฐาน การปฏบิ ตั งิ านขององคก รอยา งเปน ระบบ และการจดั ระบบสารสนเทศและประชาสมั พนั ธ ทเี่ อื้อตอ การพฒั นา ๕. เม่ือเปรียบเทียบกับการบริหารจัดการของโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ กับการบริหารจัดการ ของโรงเรียนนิติบุคคลท่ัวไปในประเทศไทยที่เปนอยูในขณะนี้แลว พบวามีความแตกตางอยางสำคัญ แมวา ในการบริหารวิชาการน้ันโรงเรียนนิติบุคคลท่ัวไปจะมีอิสระในการจัดหลักสูตรใหผูเรียนเลือกเรียนได ตามความถนัดไดก็จริง แตในเร่ืองของการบริหารงบประมาณนั้นโรงเรียนไมมีอำนาจในการอนุมัติงบประมาณ ของตน ตอ งขอไปยังหนวยงานเจาสงั กัดตามกฎระเบียบทีก่ ำหนดโดยสว นกลาง ในเร่ืองของการบรหิ ารบคุ ลากร โรงเรียนไมสามารถสรรหาผูบริหารเองได การโยกยาย บรรจุ แตงต้ังเปนไปตามระเบียบ โดยอำนาจ เปนของผูท่ีอยูเหนือระดับโรงเรียนขึ้นไป การบรรจุครูยังคงเปนไปตามกรอบอัตรากำลังที่กระทรวงศึกษาธิการ กำหนด สรุปไดวาในกรณีของโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ คณะผูวิจัยยังมีขอเสนอวาควรตองมีพระราชบัญญัติ กฎกระทรวง หรือขอบังคับ ที่กำหนดเกี่ยวกับอำนาจหนาที่ และความรับผิดชอบ ท้ังในระดับนโยบาย และระดับปฏิบัติที่ชัดเจนในเรื่องดังกลาวเหลานี้ เพื่อเอ้ืออำนวยใหโรงเรียนนิติบุคคลสามารถดำเนินงาน ของตนเองโดยอสิ ระอยางไดผ ลและมปี ระสทิ ธิภาพ ๖. ความสำเร็จในการบริหารจัดการโรงเรียนนิติบุคคล ไมไดอยูท่ีวาเปนโรงเรียนนิติบุคคล ท่ีเปนสวนราชการ โรงเรียนนิติบุคคลในกำกับของรัฐ โรงเรียนนิติบุคคลท่ีเปนองคการมหาชน หรือโรงเรียน นิติบุคคลในช่ืออ่ืน ๆ ท่ีอาจมีการกำหนดข้ึนมา หากแตอยูท่ีวาการมีปจจัยหลักแหงความสำเร็จอยางพรอมมูล กลาวคือ มีคณะกรรมการบริหารโรงเรียนท่ีประกอบดวยผูมีความรูความสามารถสูงในระดับของ การกำหนดนโยบายและการกำกับดูแล ดำเนินการกำกับดูแลอยางมีประสิทธิผลและประสิทธิภาพสูง ผูอำนวยการของโรงเรียนตองมีความสามารถรอบรูในงานบริหารและงานวิชาการ การวิเคราะหนโยบาย การคิดโครงการและดำเนินงานตามโครงการ โรงเรียนมีบุคลากรจำนวนเพียงพอตอการปฏิบัติงาน มีความรู ความสามารถในกิจการท่ีเปนวิชาชีพของตน มีความรูสึกเปนเจาของงานที่ทำ โรงเรียนมีอำนาจเต็ม ในการกำหนดนโยบายออกขอบังคับ กำกับดูแล ผูอำนวยการมีอำนาจเบ็ดเสร็จในการบริหารงาน ใหเปนไป ตามที่คณะกรรมการบริหารโรงเรียนใหความเห็นชอบ ท้ังในดานของการบริหารวิชาการ การบริหาร งบประมาณ การบริหารบุคลากร การบริหารท่ัวไป ทุกอยางเบ็ดเสร็จภายในโรงเรียนในรูปแบบ ที่โรงเรียนเปนฐานในการบริหารจัดการอยางแทจริง เมื่อเปนเชนนี้ ไมวาจะเปนโรงเรียนนิติบุคคลในกำกับ ของหนวยงานใดก็ตาม ในรูปแบบใดก็ตาม ก็จะสามารถดำเนินงานไดอยางมีประสิทธิภาพ สงผลตอการ พฒั นากิจการของโรงเรยี นไดอ ยา งเต็มที่ตามวัตถุประสงค 30 ค‹มู ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนิติบคุ คล”

การศึกษาเร่อื งการกระจายอำนาจทางการศกึ ษาในตางประเทศ การศกึ ษาเรื่องการกระจายอำนาจทางการศกึ ษาในตางประเทศ เปนการศกึ ษาแนวทางการบรหิ าร โรงเรียนนิติบุคคล จากการศึกษาของสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (๒๕๕๑) โดยพบวา เมื่อพิจารณา แนวทางประการสำคัญท่ีโรงเรียนในกำกับของรัฐ แตละแหงใชเปนกลยุทธในการบริหารน้ัน ลวนใชหลักการ บริหารท่ีใชโรงเรียนเปนฐานท้ังสิ้น จึงอาจกลาวไดวาหลักการนี้เปนพื้นฐานอันสำคัญหรือเปนหัวใจของ การบริหารจดั การโรงเรียนในกำกับของรัฐทเี ดียว จากการศึกษาพบวา การบริหารที่ใชโรงเรียนเปนฐานนั้น มีอยูถึง ๔ รูปแบบ ไดแก ๑) ผูบริหารโรงเรียนเปนหลัก เชน ท่ีมลรัฐยูทาห สหรัฐอเมริกา ๒) ครูเปนหลัก โดยมผี แู ทนครจู ำนวนมาก แตผูบริหารยังคงเปนประธาน เชนท่ีมลรัฐโอไฮโอ และลอสแองเจลิส สหรัฐอเมริกา ๓) ชุมชนมีบทบาทเปนหลัก โดยมีผูแทนชุมชนเปนประธาน เชน ท่ีชิคาโก มลรัฐอิลลินอยส สหรัฐอเมริกา และนิวซีแลนด และ ๔) ครูและชุมชนมีบทบาทหลัก โดยมีตัวแทนผูปกครอง/ ชุมชนเปนประธาน เชน ท่ีมลรัฐยูทาห สหรัฐอเมริกา ดังนั้นท่ีใดจะใชรูปแบบใดของการบริหารที่ใชโรงเรียนเปนฐานจึงอยูกับ ความเหมาะสมกับบรบิ ทของแหง น้ัน ๆ โดยสรปุ ผลการศกึ ษาจำนวน ๖ ประเทศ ไดด ังนี้ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า โรงเรยี นในกำกบั ของรฐั ในประเทศสหรฐั อเมรกิ าใชช อ่ื วา Charter Schools ซ่ึงเหตุผลของการเกิดโรงเรียนแบบน้ี คือ เกิดจากความไมพอใจในระบบการศึกษาของรัฐ บุคคลภายนอก วิพากษวิจารณ เรียกรอง ผูปกครองเองก็ไมพอใจกับมาตรฐานทางวิชาการท่ีต่ำของโรงเรียนในทองถิ่น จึงตองการแสวงหารูปแบบการจัดการศึกษาท่ีสามารถบรรลุผลไดมากขึ้น ทำใหนักเรียนมีมาตรฐานที่สูงขึ้น มีทางเลือกมากข้ึน และใหโอกาสในการเลือก จากปญหาดังกลาวโรงเรียนในกำกับของรัฐจึงเกิดข้ึนบนพื้นฐาน ของหลักการกระจายอำนาจ การใหประชาชนมีสวนรวม การใหสิทธิ เสรีภาพ โอกาสที่เทาเทียมกัน และทางเลือกท่ีหลากหลายกับนักเรียนทุกคน ภายใตการบริหารจัดการท่ีเปนอิสระ โดยโรงเรียนจะตองแสดง ความรับผิดชอบตอผลการดำเนนิ งานภายในกฎหมายท่ที ำไวก บั หนว ยงานทีม่ ีอำนาจอนุมัติ ประเทศอังกฤษ โรงเรียนในกำกับของรัฐในประเทศอังกฤษจะใชช่ือวา Grant- maintained Schools ซ่ึงมีเหตุผลของการเกิดโรงเรียนแบบนี้ คือ ผูปกครองออกเสียงใหโรงเรียนออกจากการควบคุม ขององคกรบรหิ ารการศึกษาทอ งถ่ิน โรงเรยี นบริหารกิจการของตนเองโดยมีความเปนอิสระ ไดร ับเงินสนับสนุน จากรฐั บาล ประเทศนิวซีแลนด โรงเรียนในกำกับของรัฐในประเทศนิวซีแลนดอยูภายใตโครงการท่ีใชช่ือวา Tomorrow’s Schools เหตุผลของการเกิดโรงเรียนแบบนี้ คือ ภายหลังการปฏิรูปการศึกษา ป ๑๙๘๙ ประเทศนิวซีแลนดมีระบบการบริหารและจัดการศึกษาแบบกระจายอำนาจ ลดทอนหนวยงานและขั้นตอน ที่ไมจำเปนและปรับโครงสรางองคกรในกระทรวงศึกษาธิการทั้งหมด เนนการมีสวนรวมของประชาชน มีการทำสัญญาและวัดผลการปฏิบัติ และเปนการปรับปรุงโอกาส และสัมฤทธิ์ผลทางการศึกษา เพ่ือกลุมที่ ไมไ ดรบั ประโยชนและเด็กจากครอบครัวทมี่ ีรายไดตำ่ 31คม‹ู ่ือการบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนิติบุคคล”

ประเทศออสเตรเลีย โรงเรียนในกำกับของรัฐในประเทศออสเตรเลียภายใตโครงการที่ใชชื่อวา School of the Future ซึ่งเหตุผลของการจัดตั้งโรงเรียนแบบน้ี คือ ปญหาทางเศรษฐกิจถดถอย และอัตราคนวางงานอยูในระดับสูง ซึ่งสงผลตอการจัดสรรงบประมาณของรัฐบาลกลาง และเกิดความหวงใย ในมาตรฐานการศึกษาของมลรัฐ จึงมีการปฏิรูปการศึกษาซ่ึงดำเนินการอยางเปนระบบครั้งแรกในป ๑๙๘๗ โดยรัฐบาลออสเตรเลียไดชูประเด็นการปฏิรูปการศึกษา ใน ๒ ประเด็นหลัก คือ โรงเรียนแหงอนาคต (School of Future) และการศึกษาที่มคี ุณภาพ ฮองกง โรงเรียนในกำกับของรัฐในฮองกงจะใชชื่อวา School-Based Management (SBM) เหตุผลของการจัดตั้งโรงเรียนแบบน้ี คือ มีการปฏิรูประบบการศึกษา เพ่ือใหโรงเรียนมีอำนาจในการตัดสินใจ และมีความยืดหยุนในการใชทรัพยากรมากข้ึน สามารถบริหารจัดการดานบุคลากร ดานการเงิน และกำหนด หลักสตู รดวยตวั เอง ไดม กี ารทดลองใช School Management Initiative (SMI) เม่ือป ๑๙๙๑ ประเทศสิงคโปร โรงเรียนในกำกับของรัฐในประเทศสิงคโปร ใชชื่อวา Independent Schools เหตุผลของการจัดตั้งโรงเรียนแบบน้ี คือ เปนการใหทางเลือกอีกทางหน่ึงสำหรับโรงเรียน โดยใหโรงเรียน มีความเปนอิสระ สามารถดำเนินการภายในโรงเรียนไดอยางอิสระ ตั้งแตการเลือกรับครู เลือกรับนักเรียน จัดทำหลักสูตร ดำเนินโครงการตาง ๆ และปรับโครงสรางการบริหารโรงเรียนใหม โดยใหเห็นวา โรงเรียนมี การบริหารอิสระจะตองรับผิดชอบในผลการดำเนินการดวย Erin Dillon (๒๐๑๑) ไดศึกษาการใหอิสระในการปกครองแกโรงเรียนในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยใช Autonomy เปนเครื่องมือใหสามารถพัฒนาคุณภาพของโรงเรียนไดมากขึ้น ทำใหเกิด Charter Schools ซึ่งพบวาไมใชทุกโรงเรียนท่ีมีอิสระในการปกครองตนเอง จะมีศักยภาพในการพัฒนา หรือเติมเต็มในสวนท่ีขาดไดเสมอไป โดยเฉพาะในเร่ืองคุณภาพการจัดการเรียนการสอน และงานวิจัย หลายยุคหลายสมัย ก็ช้ีใหเห็นวา หากโรงเรียนไมมีศักยภาพพอในการใชอำนาจตัดสินใจไดดี อิสระในการปกครองตนเองทม่ี อบให กไ็ มส ามารถชว ยใหโรงเรียนสามารถยกระดับผลสัมฤทธิ์ของนักเรยี นได จากกรณศี กึ ษาในเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาโคลมั เบยี พบวา Autonomy เปน เสมอื นรางวลั ทค่ี วรมอบให เฉพาะโรงเรยี นท่ีประสบความสำเรจ็ เทาน้ัน โรงเรยี นที่มีคณุ ภาพตำ่ ควรใช Autonomy เปน ตัวเรง หรือกระตนุ ใหคุณภาพดีขึ้น โดยการเขาไปดูแลชวยเหลือในการดำเนินงานทุกขั้นตอน สวนกลางตองทำความเขาใจ ใหทกุ หนว ยงานทีเ่ กย่ี วขอ งปรับบทบาทของตนเอง Gustavo Arcia และคณะ (๒๐๑๑) ไดทำการศกึ ษารูปแบบการบรหิ ารจัดการโรงเรยี นที่มีอำนาจ ในการตัดสินใจ (School Autonomy) ทำใหโรงเรียนแสดงความรับผิดชอบในผลการปฏิบัติงาน (Accountability) เกิดขึ้นในระบบ Accountability หมายถึง การยอมรับ หรือการรับผิดชอบ และสามารถ อธิบายหรือมีคำตอบในทุกเรื่อง หรือตามความหมายด้ังเดิม อาจหมายถึง ๑) การทำตามกฎระเบียบ ของระบบการปกครองที่ดีของโรงเรียน ๒) มีการรายงานตอผูมีอำนาจเหนือโรงเรียน และ ๓) มีการใหรางวัล และเขา แทรกแซง เพื่อใหไดมาซึง่ ผลลัพทท ี่คาดหวัง 32 คู‹มื่อการบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรปู แบบนติ บิ คุ คล”

จากการศึกษาเร่ืองการกระจายอำนาจทางการศึกษาท้ังในและตางประเทศขางตน แมจะพบวา การบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐาน จะมีความแตกตางกันไปตามบริบท แตอยางไรก็ตาม พบวา การกระจายอำนาจทางการศกึ ษามหี ลักการสำคัญ ๖ ประการ ดงั นี้ ๑. หลักการนิติบัญญัติ หมายถึง การกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาตองมี กฎหมายรองรับ เพ่ือเปนหลักประกันในการมีสวนเกี่ยวของนำไปปฏิบัติใหบรรลุผล เปนการกระจายอำนาจ การจัดการศึกษา (Decentralization) จากกระทรวงและสวนกลางไปยังสถานศึกษาใหมากที่สุด โดยมีความเชื่อวาสถานศึกษาเปนหนวยปฏิบัติการท่ีสำคัญในการเปล่ียนแปลงและพัฒนาการศึกษา จึงควรมีอำนาจมีอิสระในการตัดสินใจดำเนนิ การ ๒. หลักการมีสวนรวม หมายถึง การเปดโอกาสใหประชาชนหรือผูมีสวนไดสวนเสีย (Participation or Collaboration or Involement) ไดม สี ว นรว มในการบรหิ าร การตดั สนิ ใจ และการมสี ว นรว ม จัดการศึกษาในรูปของคณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พน้ื ฐานและภาคเี ครือขา ยที่เกยี่ วของ ๓. หลักความเปนกลางทางการเมือง มีความเปนอิสระ ปลอดการแทรกแซงทางการเมือง เปนการคืนอำนาจจัดการศึกษาใหแกประชาชน (Return Power to People) เน่ืองจากการจัดการศึกษา โดยสวนกลางเริ่มมีขอจำกัด เมื่อประชากรเพิ่มมากขึ้น ความเจริญตาง ๆ รุดหนาไปอยางรวดเร็ว เกิดความลาชาและไมตอบสนองความตองการของชุมชนอยางแทจริง จึงตองมีการคืนอำนาจใหทองถิ่น และประชาชนไดจ ัดการศกึ ษาเองอกี ครัง้ ๔. หลกั ความเปนมืออาชีพ โดยใชการบรหิ ารตนเอง (Self-managing) บคุ คลท่ีเขามามบี ทบาท ทางการศึกษาตองมาจากบุคคลท่ีมีประสบการณและมีทักษะทางอาชีพ เปนสมาชิกขององคกรวิชาชีพ ทางการศึกษา และไดรับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพครูหรือบุคลากรทางการศึกษาอื่น ๆ ในระบบการศึกษา ท่ัวไปจะกำหนดใหโรงเรียนเปนหนวยปฏิบัติการตามนโยบายของสวนกลาง โรงเรียนไมมีอำนาจอยางแทจริง แตสำหรับการบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐานน้ัน ไมไดปฏิเสธเรื่องการทำงานใหบรรลุเปาหมายและ นโยบายของสวนรวม แตมีความเช่ือวาวิธีการทำงานใหบรรลุเปาหมายน้ันทำไดหลายวิธีขึ้นอยูกับบริบท ของแตล ะโรงเรยี น ๕. หลักความเปนอิสระในการบริหารจัดการ (Autonomy) เปนการมอบอำนาจการตัดสินใจ ใหก บั คณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน เพอ่ื ใหการบริหารและการจัดการศึกษามีประสิทธิภาพสูงสดุ ๖. หลักการตรวจสอบและถวงดุล (Check and Balance) สวนกลางมีหนาที่กำหนดนโยบาย และควบคุมมาตรฐาน มีองคกรอิสระทำหนาท่ีตรวจสอบการศึกษาเพ่ือใหมีคุณภาพและมาตรฐาน เปนไปตามนโยบายของชาติ ซึ่งก็คือการประกันคุณภาพการศึกษา โดยจัดใหมีระบบการประกันคุณภาพ การศึกษา ท้ังการประกันคุณภาพการศึกษาภายใน และจัดใหมีองคกรภายนอกเขามาประเมินคุณภาพ เพ่ือสรางความเชื่อมั่นในการจัดการศึกษาและจัดทำรายงานประจำปไปยังผูปกครอง ชุมชน และหนวยงาน ทเี่ กยี่ วขอ ง 33คู‹ม่ือการบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนิติบคุ คล”

กลาวโดยสรุปไดวา การกระจายอำนาจการจัดการศึกษาเปนแนวทางการบริหารและจัดการศึกษา ท่ีสอดคลองกับรัฐธรรมนูญท่ีตองการใหมีการกระจายอำนาจการตัดสินใจไปยังหนวยปฏิบัติและเปดโอกาส ใหประชาชนเขามามีสวนรวมในทุก ๆ ดาน รวมทั้งดานการศึกษา โดยกำหนดใหมีกฎหมายและตอมา มีการประกาศใชพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ มีหลักการและกระบวนการจัดการศึกษา ท่ีเนนใหมีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาไปสูเขตพื้นท่ีการศึกษา สถานศึกษา และ องคกรปกครองสวนทองถิ่น ทั้งในดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารงานท่ัวไป และกระทรวงศึกษาธิการมีหนาท่ีกำกับดูแลเฉพาะดานการกำหนดนโยบาย แผน และมาตรฐานการศึกษา สนับสนุนทรัพยากรและติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรมเทานั้น ถาเปนสถานศึกษาที่จัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐานและอุดมศึกษาระดับต่ำกวาปริญญา จะมีการกระจายอำนาจ แบบมอบอำนาจการตัดสินใจและความรับผิดชอบไปยังสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษาโดยตรง แตถาเปนสถานศึกษาระดับอุดมศึกษา ระดับปริญญา และสถานศึกษาเอกชน จะมีความเปนอิสระ ตามกฎหมาย การจัดต้ังสถานศึกษานั้น ๆ เปนการกระจายอำนาจแบบเบ็ดเสร็จและมีอิสระมากกวา สถานศึกษาประเภทอน่ื ๆ ทัง้ นเ้ี พ่อื พฒั นาคนไทยใหม ีคณุ ภาพตามเปาหมายของการปฏริ ปู การศึกษา ๔. ความรับผดิ ชอบตอ สังคม ปจจุบันน้ีแนวคิดความรับผิดชอบของสถานศึกษา โดยเฉพาะแนวคิดดานความรับผิดชอบ ตอสังคมถือเปนเครื่องมือสำคัญในการบริหารจัดการองคกรใหมีการเติบโตและพัฒนาอยางย่ังยืน ดังท่ีศุภรัตน รัตนมุขย (๒๕๕๔) กลาววาสังคมปจจุบันมีปญหาทุจริตในการบริหารจัดการ ความไมเปนธรรม กับบุคลากร ความเพิกเฉยตอผูมีสวนไดสวนเสีย ขาดการสื่อสารขอมูล จึงทำใหทุกภาคสวนสนใจแนวคิด ดา นความรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม (Social Responsibility) เพื่อแสดงความรับผิดชอบตอผลกระทบท่ีจะเกิดขึ้น ตอเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดลอมซึ่งกระทรวงศึกษาธิการไดนำการบริหารจัดการอยางมีความรับผิดชอบ ตอสังคมมาเปนแมบทและแรงบันดาลใจใหกับสังคมไทย ใหมีจิตสำนึกดานความรับผิดชอบตอสังคม และเปนหลักประกันใหสถานศึกษา รวมถึงสรางความเช่ือมั่นใหกับผูมีสวนไดสวนเสียในดานการบริหารจดั การ และการสรา งความสมั พนั ธก บั ชมุ ชนรอบขา งดว ย โดยนำแนวคดิ ดา นความรบั ผดิ ชอบตอ สงั คมเขาสูสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ซึ่งเปนองคกรรากฐานของสังคมไทยในการบมเพาะเด็กและเยาวชนใหเปน ประชากรทม่ี คี ุณภาพ และพรอมเปนกำลงั ในการพัฒนาประเทศในอนาคต ดงั น้ี ๔.๑ ความรับผิดชอบของสถานศึกษา การดำเนินธุรกิจในอดีตท่ีผานมามุงที่ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและผลกำไร การแขงขัน และสรางความม่ังค่ัง สงผลใหทรัพยากรขาดแคลน เกิดของเสีย และกากสารพิษในน้ำ พื้นดิน และอากาศ การลดตนทุนการผลิตดานแรงงานโดยการกดคาจางแรงงาน การใชแรงงานเด็กทำใหเกิดการ เอารดั เอาเปรยี บ เม่อื พิจารณาในระยะยาว พบวา หากธุรกิจทำใหคนในสังคมไดรับผลกระทบในทางลบมากขึ้น ธุรกิจเองก็ไมสามารถดำรงอยูไดเชนกัน แนวคิดในการสรางความตระหนักในเร่ืองความรับผิดชอบตอสังคม ไดขยายวงกวางขึ้น ไมเพียงแตองคกรภาคธุรกิจ แตทุกภาคสวนในฐานะท่ีเปนพลเมืองสวนหน่ึงในสังคม 34 คู‹ม่ือการบร�หารโรงเรย� น “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรปู แบบนิตบิ ุคคล”

จึงเปนที่มาของการนำเร่ืองความรับผิดชอบตอสังคม (Social Responsibility : SR) สูการปฏิบัติงาน โดยองคกรระหวางประเทศวาดวยการกำหนดมาตรฐานการผลิตภัณฑอุตสาหกรรม (International Organization for Standardization : ISO) มีสมาชิกกวา ๑๕๐ ประเทศ เปนผูขับเคลื่อน และเห็นชอบ ใหกำหนด ความรับผิดชอบตอสังคมเปนมาตรฐานสากล คือ ISO 2600 ท่ีเขาไปดูแลรูปแบบการจัดการ กฎระเบยี บ หลักจริยธรรม สุขภาพ ส่งิ แวดลอ ม ความปลอดภยั และการใชแ รงงานขององคก รใหเ หมาะสม ระดับขั้นกจิ กรรมดา นความรบั ผิดชอบตอสังคม สามารถประยกุ ตใ ชใ นสถานศกึ ษา ไดดังน้ี ขั้นที่ ๑ Mandatory Level : ขอกำหนดตามกฎหมาย (Legislation) หมายถึง การทมี่ หี นา ท่ตี องปฏบิ ตั ิ ข้ันที่ ๒ Elementary Level : ประโยชนทางเศรษฐกิจ (Economic Profit) หมายถึง การท่ีสถานศึกษาคำนึงถึงความสามารถในการอยูรอดขององคกรในดานเศรษฐกิจ ทั้งในเชิงรายรับ-รายจาย และผลประโยชนดานงบประมาณ ขั้นที่ ๓ Preemptive Level : จรรยาบรรณ (Code of Conduct) หมายถึง การท่ีสถานศึกษาสรางความสามารถในการอยูรอดขององคกรดานเศรษฐกิจ และในขณะเดียวกัน ก็ใหความสำคัญในการตอบแทนแกส งั คมมากขนึ้ โดยเฉพาะสงั คมใกลท ีอ่ ยรู อบขาง ข้ันที่ ๔ Voluntary Level : ความสมัครใจ (Voluntary Action) หมายถึง การดำเนินการจัดการบริหารสถานศึกษาควบคูกับการปฏิบัติตามแนวของความรับผิดชอบตอสังคม ดวยความสมัครใจ การประกอบการของสถานศึกษาอยูบนพ้ืนฐานของการมุงประโยชนของสังคมเปนสำคัญ สมควรไดรบั ความยกยอ งช่นื ชมจากสังคมอยางแทจริง ๔.๒ ประโยชนของการบรหิ ารสถานศึกษาอยา งมีความรบั ผิดชอบตอสังคม แนวคิดดานการบริหารสถานศึกษาอยางมีความรับผิดชอบตอสังคมเปนแนวคิดใหม ที่ผูบริหารสถานศึกษาใหความสำคัญ เนื่องจากเปนแนวคิดท่ีชวยสรางสรรคองคกรวัฒนธรรมใหม และสามารถ ตอบรับการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษท่ี ๒ วาดวยการที่องคกรแสดงความรับผิดชอบตอผลกระทบ จากการดำเนินการขององคกรตอผูมีสวนไดสวนเสียท้ังภายในและภายนอกองคกร สิ่งแวดลอม และ สังคม ชุมชนที่อยูรอบดาน แนวคิดนี้ไดรับการยอมรับเน่ืองจากชวยใหการบริหารงานโปรงใส คำนึงถึง สิ่งแวดลอมและมีสวนรวมกับชุมชน เกิดความนาเชื่อถือและความไววางใจ ทำใหไดรับการสนับสนุนจากชุมชน รวมถงึ ความเตบิ โตอยางย่งั ยนื ขององคก รในอนาคต สถานศึกษาเปนองคกรสำคัญและใกลชิดชุมชนและสังคมไทย มีหนาท่ีพัฒนาคนไทย ใหเปนมนุษยที่สมบูรณท้ังรางกาย จิตใจ สติปญญา ความรู และคุณธรรม มีจริยธรรม และวัฒนธรรม ในการดำรงชีวิต สามารถอยูรวมกับผูอื่นไดอยางมีความสุขตามความมุงหมายของพระราชบัญญัติการศึกษา แหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และแกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ จึงควรนำเอา แนวปฏบิ ตั ทิ ด่ี ใี นการบรหิ ารมาผสมผสานกบั การบรหิ ารจดั การสถานศกึ ษาในปจ จบุ นั เพอ่ื สรา งความเจรญิ เตบิ โต อยางย่งั ยืนใหกบั โรงเรยี นและตอบสนองกบั วิถชี วี ติ ความเปน อยูของชมุ ชน 35คมู‹ ือ่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรูปแบบนิตบิ คุ คล”

๔.๓ บทบาทของสถานศกึ ษาอยางมคี วามรับผดิ ชอบตอสังคม สามารถแบง ไดเปน ๒ ระดบั คอื ๑. ระดับภายในองคกร ผูบริหารสถานศึกษาบูรณาการแนวคิดความรับผิดชอบตอสังคม เขากับการบริหารจัดการภายในองคกร จะสามารถเพ่ิมประสิทธิภาพในการบริหารงานขององคกร การสรางความนิยมดานความรับผิดชอบตอสังคมใหกับบุคลากรในองคกร คุณลักษณะท่ีพึงประสงค ในระดับนักเรียน องคกรท่ีไมแสวงหากำไรทางดานการศึกษาที่ชื่อวา Education for Responsibility ในประเทศสหรัฐอเมริกา กลาววา การพัฒนาผูบริหารสถานศึกษาอยางมีความรับผิดชอบตอสังคม เพื่อใหนักเรียนไดมีโอกาสเรียนรู และสรางศักยภาพไปสูความฝนของตนเองภายในส่ิงแวดลอมที่เอ้ืออำนวย ตอการเรยี นรแู ละเปน โรงเรยี นท่คี รูอยากสอนอกี ดว ย ๒. ระดับภายนอกองคกร ภารกิจสถานศึกษานอกเหนือจากการจัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ใหนักเรียนไดรับการศึกษาอยางทั่วถึง และมีคุณภาพ เปนคนดี คนเกง และอยูในสังคมไดอยางมีความสุข ความทา ทายทส่ี ำคญั ของผบู รหิ ารสถานศกึ ษา คอื การทผี่ บู รหิ ารสถานศกึ ษา สามารถบรหิ ารจดั การความคาดหวงั ของผูมีสวนไดสวนเสีย กลุมรอง ไดแก ผูปกครอง ชุมชน คณะกรรมการสถานศึกษา เจาหนาที่ภาครัฐ และสื่อมวลชน การบริหารสถานศึกษาอยางมีความรับผิดชอบตอสังคม ไดรับการเช่ือถือวามีสวนชวยในการ ลดความเสี่ยงจากการตอตานการดำเนินงานจากผูมีสวนไดสวนเสียจากภายนอก และยังสรางความนาเช่ือถือ และความสมั พันธท่ดี ยี ง่ิ ข้นึ กับสังคมและชุมชน ๔.๔ ตัวชวี้ ัดความยง่ั ยนื ขององคกร ประกอบดวย ๓ เรอื่ ง คือ ๑. คณุ คา ทางเศรษฐกิจ (Economic) คือ มมุ มองในการสรา งความเติบโตของสถานศึกษา ๒. คณุ คาตอ เรอ่ื งสงิ่ แวดลอ ม (Environment) คอื มมุ มองในการดูแลรักษาส่งิ แวดลอม ๓. คณุ คา ตอ เรอื่ งองคก รทตี่ อ งรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม (Social) คอื มมุ มองในการเกอ้ื กลู ตอ สงั คม ๔.๕ แนวทางปฏิบัตใิ นการบรหิ ารสถานศึกษาอยา งมคี วามรับผิดชอบตอสงั คม จากแนวคิดปฏิรูปการบริหารสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานใหเปนนิติบุคคล จะทำใหผูบริหาร สถานศึกษาไดรับอำนาจในการตัดสินใจเพื่อการบริหารการศึกษามากข้ึน และจำเปนตองใชภาวะผูนำและ ความเปนมืออาชีพทางการบริหารที่สูงข้ึน ผูบริหารสถานศึกษาจำเปนตองรู เขาใจ และประยุกตใชทฤษฎี หลักการทางการบริหารเพ่อื บรหิ ารจดั การในระบบบริหารและระบบสนับสนนุ การเรียนรูอ่นื ๆ ของสถานศกึ ษา สามารถท่ีจะชวยขับเคลื่อนการพัฒนาสถานศึกษาสูความเปนเลิศ กอใหเกิดคุณภาพและความพึงพอใจ ในการจดั การศกึ ษาของนกั เรยี น ผปู กครอง และผมู สี ว นเกย่ี วขอ งอน่ื ๆ การกระจายอำนาจการบรหิ ารจากสว นกลาง ไปยังสถานศึกษาตามแนวคิดในการปฏิรูประบบบริหารการศึกษาท่ีมุงกระจายอำนาจการตัดสินใจไปใหกับ ผูบริหารสถานศึกษา ครู ผูปกครอง และชุมชน ใหมากท่ีสุด ทั้งนี้เพื่อใหไดมีการรวมกันตัดสินใจ ในการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 36 คมู‹ อื่ การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพัฒนาการบรห� ารรปู แบบนิติบคุ คล”

การบูรณาการดานแนวคิดความรับผิดชอบตอสังคมสูแผนปฏิบัติการ เปนเรื่องสำคัญ ที่ผูบริหารสถานศึกษาตองมีความรู ความเขาใจในแนวทางความรับผิดชอบตอสังคม ปจจุบันแนวทางปฏิบัติ ดานความรับผิดชอบตอสังคมเปนท่ียอมรับและนำไปปฏิบัติใชในองคกรไดแก แนวทางความคิด ISO 2600 มาตรฐานสากลวาดวยความรับผิดชอบตอสังคม (ISO 2600-SR) เปนแนวทางการดำเนินการตามหลัก ความรับผิดชอบตอสังคม โดยมาตรฐานน้ีสามารถนำไปปรับใชไดกับองคกรและหนวยงานทุกประเภท เนอื่ งจากการดำเนนิ งานขององคก รเหลา นจี้ ะสงผลกระทบตอ ชุมชน สังคม และสงิ่ แวดลอม ซง่ึ มาตรฐานฉบบั นี้ ตองการชวยใหองคกรประสบความสำเร็จในการสรางความไววางใจกับผูมีสวนไดสวนเสียขององคกร ดวยการปรับปรงุ การดำเนินงานขององคกรที่เกี่ยวขอ งกับความรับผิดชอบตอสังคม ดงั แผนภาพ ๑ การกำกับและสงเสริม สนับสนุนกิจการของสถานศึกษาและจัดทำสาระของหลักสูตร ในสวนที่เกี่ยวกับสภาพปญหาในชุมชนและสังคมภูมิปญญาทองถ่ิน คุณลักษณะอันพึงประสงค คณะกรรมการ สถานศึกษาข้ันพื้นฐาน ประกอบดวย ผูแทนผูปกครอง ผูแทนครู ผูแทนองคกรชุมชน ผูแทนองคกรปกครอง สวนทองถิ่น ผูแทนศิษยเกา และผูทรงคุณวุฒิ และใหผูบริหารสถานศึกษาเปนกรรมการและเลขานุการ ท้ังน้ีใหกระทรวงกระจายอำนาจ ท้ังดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ไปยังคณะกรรมการและสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา และสถานศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษาโดยตรง โดยมีโครงสรางการบรหิ ารสถานศกึ ษาดังน้ี แนวทางการปฏิบตั สิ ู SR School กำหนดให SR ทำความเขา ใจ บูรณาการ อยใู นแผน เขา กบั วสิ ัยทัศน ยทุ ธศาสตร กำหนดโครงสรา ง บริบทของ SR พันธกจิ นโยบาย สอ่ื สารและ Road Map หนาทผี่ ูรบั ผิดชอบ และการทบทวน และกลยทุ ธ ประสานงานกับ เบือ้ งตน/วิเคราะห ผมู สี วนไดส ว นเสยี ขององคกร ผมู สี วนไดส วนเสีย แผนภาพ ๑ แนวทางการปฏบิ ตั ิ Social Responsibility School 37คมู‹ ่ือการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนติ ิบคุ คล”

กิจกรรมหลกั ในการบรหิ ารการศกึ ษา เพม่ิ คุณคาแนวคดิ มีความรบั ผิดชอบตอ สงั คม ดานงานวชิ าการ สง เสรมิ การเรียนการสอน สอดแทรกเนือ้ หาการมี จติ สาธารณะและการมีความรบั ผิดชอบตอสังคม ดานงานบรหิ ารงบประมาณและแผนงาน การบรหิ ารอยางโปรงใส พัฒนาสงิ่ แวดลอ ม ในสถานทที่ ำงาน ดแู ลดา นสขุ อนามยั รกั ษาสงิ่ แวดลอ ม ดานงานบรหิ ารงานบุคคล สง เสรมิ ดา นการศึกษาและการฝก อบรม ไมม กี ารเลือกปฏบิ ตั ิ ดา นงานบริหารทว่ั ไป กจิ กรรมสงเสรมิ คุณธรรมความดี กจิ กรรมชว ยเหลือ พัฒนาความเปน อยูของชมุ ชนใกลเ คยี ง 38 คูม‹ ่ือการบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรูปแบบนติ ิบุคคล”

๓บทท่ี แนวทางการบรหิ ารวิชาการ ความเปนมา การปฏิรูปการศึกษามีจุดมุงหมายท่ีจะจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยท่ีสมบูรณ เปนคนดี มีความสามารถ และมีความสุข การดำเนินการใหบรรลุเปาหมายอยางมีพลังและมีประสิทธิภาพ จำเปนท่จี ะตองมกี ารกระจายอำนาจ โดยใหทุกภาคสวนมีสวนรว ม ซ่ึงสอดคลอ งกบั เจตนารมณของรัฐธรรมนูญ แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ และเปนไปตามหลักการของพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ซ่ึงใหมีการจัดระบบโครงสรางและกระบวนการ จัดการศึกษาของไทยมีเอกภาพเชิงนโยบาย และมีความหลากหลายในทางปฏิบัติ มีการกระจายอำนาจ ไปสูเขตพื้นท่ีการศึกษาและสถานศึกษา พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. ๒๕๕๓ มาตรา ๓๕ กำหนดใหสถานศึกษาท่ีจัดการศึกษาข้ันพื้นฐาน มีสถานะเปนนิติบุคคล ก็เพื่อที่จะใหสถานศึกษามีความเขมแข็ง คลองตัว และสามารถบริหารจัดการศึกษา ไดอยางอิสระ อยางไรก็ดีเม่ือพิจารณากฎหมาย ตลอดจนการบริหารจัดการสถานศึกษานิติบุคคล สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานในปจจุบัน พบวา แมสถานศึกษาจะมีความเปนนิติบุคคล แตเน่ืองจากกระบวนการบริหารจัดการยังคงอยูภายใตหลักเกณฑท่ีกำหนดโดยกระทรวงศึกษาธิการ หรือตองผานความเห็นชอบหรือการอนุมัติของคณะกรรมการเขตพ้ืนท่ีการศึกษาตามเง่ือนไขที่มีการมอบอำนาจ จึงเปนเหตุใหสถานศึกษาไมมีอำนาจในการตัดสินใจไดดวยตนเองโดยอิสระ เปนปญหาและอุปสรรค ในการพัฒนาสถานศึกษาเปนอยางมาก ขาดความคลองตัวและไมสามารถบริหารจัดการการศึกษาที่สอดคลอง กบั ศักยภาพของสถานศกึ ษาได อนั สงผลตอคณุ ภาพในการจัดการศกึ ษา การบริหารงานวิชาการเปนงานหลักของสถานศึกษา มีความสำคัญอยางยิ่งยวดตอการจัด การศึกษาใหบรรลุเปาหมายตามที่กำหนดไว มาตรฐานคุณภาพการศึกษาจะปรากฏเดนชัดเมื่อการ บริหารงาน วิชาการประสบผลสำเร็จ การบริหารงานวิชาการจึงนับวามีบทบาทสูงสุดตอความสำเร็จหรือลมเหลว ของการบริหารสถานศึกษาใหไดคุณภาพ (บุญทิพย สุริยวงศ, ๒๕๔๔ : ๖๕) งานวิชาการเปนภารกิจหลัก ของสถานศึกษา ท่พี ระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแ่ี กไ ขเพมิ่ เตมิ (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ 39คู‹มอ่ื การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรูปแบบนิติบคุ คล”

มุงใหกระจายอำนาจในการบริหารจัดการไปใหสถานศึกษาใหมากท่ีสุด ดวยเจตนารมณที่จะใหสถานศึกษา ดำเนินการไดโดยอิสระ คลองตัว รวดเร็ว สอดคลองกับความตองการของผูเรียน สถานศึกษา ชุมชน ทองถ่ิน และการมีสวนรวมจากผูมีสวนไดสวนเสียทุกฝาย ซึ่งจะเปนปจจัยสำคัญทำใหสถานศึกษามีความเขมแข็ง ในการบริหาร และการจัดการสามารถพัฒนาหลักสูตรและกระบวนการเรียนรู ตลอดจนการวัดผล ประเมินผล รวมท้ังการจัดปจจัยเก้ือหนุนการพัฒนาคุณภาพผูเรียน ชุมชน และทองถ่ิน ไดอยางมีคุณภาพ และมปี ระสิทธภิ าพ (กระทรวงศกึ ษาธิการ, ๒๕๔๖ : ๓๓) เพื่อแกปญหาดังกลาว กลุมสถานศึกษานิติบุคคลภายใตการสนับสนุนของสภาการศึกษา ไดเสนอแนวคิดในการปรับระบบบริหารจัดการของสถานศึกษาดานการบริหารวิชาการใหมีอิสระ และคลอ งตวั ยิง่ ขนึ้ โดยมีวัตถปุ ระสงค ดงั น้ี ๑. เพ่ือใหสถานศึกษาบริหารงานดานวิชาการไดโดยอิสระ คลองตัว รวดเร็ว และสอดคลอง กบั ความตอ งการของผเู รยี น สถานศึกษา ชุมชน และทองถ่นิ ๒. เพื่อใหการบริหารและการจัดการศึกษาของสถานศึกษาไดมาตรฐานและมีคุณภาพ สอดคลองกับระบบประกันคุณภาพการศึกษา และการประเมินคุณภาพภายใน เพ่ือพัฒนาตนเอง และการประเมนิ จากหนว ยงานภายนอก ๓. เพื่อใหสถานศึกษาพัฒนาหลักสูตรและกระบวนการเรียนรู ตลอดจนจัดปจจัยเกื้อหนุน การพัฒนาการเรียนรูท่ีสนองตามความตองการของผูเรียน ชุมชน และทองถ่ิน โดยยึดผูเรียนเปนสำคัญ ไดอ ยางมคี ุณภาพและประสิทธภิ าพ ๔. เพ่ือใหสถานศึกษาไดประสานความรวมมือในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา และของบคุ คล ครอบครัว องคกร หนว ยงาน และสถาบันอื่น ๆ อยางกวางขวาง หลกั การและแนวคดิ ๑. ใหสถานศึกษาจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาเปนไปตามกรอบหลักสูตรแกนกลางการศึกษา ขนั้ พน้ื ฐาน สอดคลอ งกับสภาพปญ หา ความตองการของชมุ ชนและสังคมอยางแทจรงิ โดยไดร ับความเห็นชอบ จากคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน ๒. มุง สงเสริมสถานศึกษาใหจ ดั กระบวนการเรียนรโู ดยยดึ ผเู รียนเปน สำคญั 40 ค‹ูมือ่ การบร�หารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบร�หารรปู แบบนติ ิบคุ คล”

๓. มุงสงเสริมใหชุมชนและสังคมมีสวนรวมในการกำหนดหลักสูตรกระบวนการเรียนรู รวมท้ัง เปนเครือขายและแหลงการเรยี นรู ๔. มุงจัดการศึกษาใหมีคุณภาพและมาตรฐาน โดยจัดใหมีดัชนีช้ีวัดคุณภาพการจัดหลักสูตร และกระบวนการเรยี นรู สามารถตรวจสอบคณุ ภาพการจัดการศึกษาไดทกุ ชัน้ ป ๕. มงุ สงเสริมใหม คี วามรว มมอื กับทกุ ภาคสว นเปนเครอื ขา ย เพือ่ เพ่มิ ประสิทธภิ าพ ประสทิ ธิผล ในการจัดและพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา ขอบขาย/ภารกจิ ดานการบรหิ ารวชิ าการ ๑. การพฒั นาหรอื การดำเนนิ การเกยี่ วกบั การใหค วามเหน็ การพฒั นาสาระหลกั สตู รทอ งถนิ่ ๒. การวางแผนงานดา นวชิ าการ ๓. การจัดการเรียนการสอนในสถานศึกษา ๔. การพัฒนาหลกั สูตรของสถานศึกษา ๕. การพัฒนากระบวนการเรยี นรู ๖. การวัดผล ประเมนิ ผล และดำเนนิ การเทยี บโอนผลการเรียน ๗. การวจิ ัยเพอ่ื พัฒนาคุณภาพการศึกษาในสถานศึกษา ๘. การพัฒนาและสงเสรมิ ใหมแี หลง เรยี นรู ๙. การนิเทศการศกึ ษา ๑๐. การแนะแนว ๑๑. การพัฒนาระบบประกนั คุณภาพภายในและมาตรฐานการศึกษา ๑๒. การสง เสริมชมุ ชนใหมคี วามเขมแข็งทางวิชาการ ๑๓. การประสานความรวมมอื ในการพฒั นาวิชาการกบั สถานศึกษาและองคก รอื่น ๑๔. การสงเสริมและสนับสนุนงานวิชาการแกบุคคล ครอบครัว องคกร หนวยงาน สถานประกอบการ และสถาบันอื่นทจี่ ัดการศึกษา ๑๕. การจัดทำระเบียบและแนวปฏิบัติเก่ยี วกบั งานดานวิชาการของสถานศกึ ษา ๑๖. การคดั เลือกหนงั สือ แบบเรยี นเพอ่ื ใชใ นสถานศกึ ษา ๑๗. การพัฒนาและใชส ื่อเทคโนโลยเี พื่อการศกึ ษา 41คมู‹ ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรูปแบบนิตบิ คุ คล”

ขอบขา ย/ภารกจิ การดำเนนิ งานดานการบรหิ ารวิชาการของสถานศกึ ษาในระบบเดมิ ขอบขาย/ภารกิจการดำเนินงานดานการบริหารวิชาการของสถานศึกษาในระบบเดิม มีรายละเอียดดังน้ี ๑. การพฒั นาหรอื การดำเนนิ การเกย่ี วกบั การใหค วามเหน็ การพฒั นาสาระหลกั สตู รทอ งถน่ิ ๑.๑ วเิ คราะหก รอบสาระการเรยี นรทู อ งถนิ่ ทสี่ ำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาจดั ทำไว ๑.๒ วิเคราะหหลักสูตรสถานศึกษาเพื่อกำหนดจุดเนนหรือประเด็นท่ีสถานศึกษา ใหค วามสำคัญ ๑.๓ ศึกษาและวิเคราะหขอมูลสารสนเทศของสถานศึกษาและชุมชนเพื่อนำมาเปนขอมูล จัดทำสาระการเรียนรูทอ งถิ่นของสถานศกึ ษาใหสมบรู ณย ิ่งขนึ้ ๑.๔ จัดทำสาระการเรียนรูทองถิ่นของสถานศึกษาเพ่ือนำไปจัดทำรายวิชาพ้ืนฐาน หรือรายวิชาเพิ่มเติม จัดทำคำอธิบายรายวิชา หนวยการเรียนรู แผนการจัดการเรียนรู เพ่ือจัดประสบการณ และจัดกจิ กรรมการเรียนการสอนใหแ กผ เู รยี นประเมนิ ผลและปรับปรุง ๑.๕ ผูบริหารสถานศกึ ษาอนมุ ัติ ๒. การวางแผนงานดานวชิ าการ ๒.๑ วางแผนงานดานวิชาการโดยการรวบรวมขอมูลและกำกับดูแล นิเทศ และติดตาม เก่ียวกับงานวิชาการ ไดแก การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา การพัฒนากระบวนการเรียนรูการวัดผล ประเมินผล และการเทียบโอนผลการเรียน การประกันคุณภาพภายในและมาตรฐานการศึกษา การพัฒนา และใชส่ือและเทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา การพัฒนาและสงเสริมใหมีแหลงเรียนรู การวิจัยเพ่ือพัฒนาคุณภาพ การศกึ ษา และการสง เสรมิ ชุมชนใหมีความเขมแข็งทางวชิ าการ ๒.๒ ผูบริหารสถานศึกษาอนุมัติโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสถานศึกษา ขัน้ พ้ืนฐาน ๓. การจดั การเรียนการสอนในสถานศึกษา ๓.๑ จัดทำแผนการเรียนรทู ุกกลมุ สาระการเรียนรู ๓.๒ จัดการเรียนการสอนทุกกลุมสาระการเรียนรู ทุกชวงช้ัน ตามแนวปฏิรูปการเรียนรู โดยเนนผเู รียนเปน สำคญั พฒั นาคณุ ธรรมนำความรตู ามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ๓.๓ ใชสื่อการเรียนการสอนและแหลงเรียนรู 42 คม‹ู อ่ื การบรห� ารโรงเร�ยน “ในโครงการพฒั นาการบรห� ารรูปแบบนติ ิบุคคล”

๓.๔ จดั กจิ กรรมพฒั นาหองสมดุ หอ งปฏิบัตกิ ารตาง ๆ ใหเอ้ือตอ การเรียนรู ๓.๕ สงเสรมิ การวจิ ยั และพฒั นาการเรยี นการสอนทกุ กลุมสาระการเรยี นรู ๓.๖ สงเสริมการพัฒนาความเปนเลิศของผูเรียนและชวยเหลือผูเรียนพิการ ดอยโอกาส และมคี วามสามารถพเิ ศษ ๔. การพัฒนาหลกั สูตรของสถานศกึ ษา ๔.๑ จดั ทำหลกั สตู รสถานศกึ ษาเปนของตนเอง โดย ๔.๑.๑ จัดใหมีการวิจัยและพัฒนาหลักสูตรขึ้นใชเองใหทันกับการเปลี่ยนแปลง ทางดา นเศรษฐกิจและสงั คม และเปนตน แบบใหก ับสถานศกึ ษาอืน่ ๔.๑.๒ จัดทำหลักสูตรท่ีมุงเนนพัฒนาผูเรียนใหเปนมนุษยที่สมบูรณท้ังรางกาย จิตใจ สติปญญา มีความรแู ละคุณธรรม สามารถอยูรวมกับผอู นื่ ไดอ ยางมีความสุข ๔.๑.๓ จัดใหมีวิชาตาง ๆ ครบถวนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ๔.๑.๔ เพิ่มเติมเนื้อหาสาระของรายวิชาใหสูงและลึกซ้ึงมากข้ึน สำหรับ กลุมเปาหมายเฉพาะ ไดแก การศึกษาดานศาสนา ดนตรี นาฏศิลป กีฬา อาชีวศึกษา การศึกษาท่ีสงเสริม ความเปน เลศิ ผูบกพรอง พกิ าร และการศกึ ษาทางเลือก ๔.๑.๕ เพิ่มเติมเน้ือหาสาระของรายวิชาที่สอดคลองสภาพปญหา ความตองการ ของผูเรยี น ผปู กครอง ชมุ ชน สงั คม และมงุ สคู วามเปน สากล ๔.๒ สถานศึกษาสามารถจัดทำหลักสูตร การจัดกระบวนการเรียนรู การสอน และอ่ืน ๆ ใหเหมาะสมกบั ความสามารถของผูเรียนตามกลมุ เปา หมายพเิ ศษ ๔.๓ คณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐานใหค วามเหน็ ชอบหลกั สตู รสถานศกึ ษา ๔.๔ นิเทศ ติดตาม ประเมินผล และปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษา และรายงานผล ใหสำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษารบั ทราบ ๕. การพฒั นากระบวนการเรยี นรู ๕.๑ จัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและความถนัดของผูเรียน โดยคำนงึ ถงึ ความแตกตา งระหวางบุคคล 43คม‹ู ื่อการบรห� ารโรงเรย� น “ในโครงการพัฒนาการบร�หารรปู แบบนติ บิ ุคคล”