เล่มจบ

101 ประชากร ไดแก ผูปวยเบาหวานอว นลงพุง ในอาํ เภอบานไร จงั หวดั อทุ ัยธานี จาํ นวน 30 คน กลุมตัวอยาง คือ ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ท่ีไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวาเปน โรคเบาหวานชนิดท่ี 2 รับการรักษาในคลินิกเบาหวานของโรงพยาบาลบานไร จังหวัดอุทัยธานี เปน ผูปวยท่ีไมใชกลุมตัวอยาง และไมซํ้ากับผูปวยเบาหวานที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลในระยะท่ี 1 จํานวน 30 คน โดยการเลือกกลุมตัวอยาง เปนการคัดเลือกตัวอยาง แบบเจาะจง (Purposive Sampling) ผูวิจยั ไดท ําการคัดเลือกผปู ว ยเบาหวานอวนลงพุง โดยวิธกี ารอาสาสมคั ร และมีคุณสมบัติ ตามเกณฑการคัดเลือกผูเขารวม โดยกลุมตัวอยางท่ีมีความเต็มใจใหความชวยเหลือ และรวมมือใน การวิจยั ตลอดการดาํ เนินการศกึ ษาวิจยั เกณฑก ารคดั เลอื กผูเขารวม (Inclusion criteria) 1. เปนผูที่ไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวาเปนโรคเบาหวานชนิดท่ี 2 และมีคาดัชนีมวลกาย มากกวาหรือเทากับ 23 กิโลกรัมตอ ตารางเมตร และมีเสนรอบเอวมากกวาหรือเทา กับ 90 เซนตเิ มตร ในเพศชาย และ 80 เซนติเมตรในเพศหญิง ของคลินิกเบาหวานโรงพยาบาลบานไร จังหวัดอทุ ยั ธานี 2. ไมม ีโรคแทรกซอน เชน โรคหัวใจโรค ไตวาย เปนตน 3. มกี ารดแู ลตอ เนอื่ งเปนประจํา ที่คลนิ กิ เบาหวานโรงพยาบาลบา นไร จงั หวัดอุทัยธานี 4. การรบั รสู ติ สมั ปชัญญะทีด่ ี สามารถใหข อ มูลดวยตนเอง และอานออกเขียนได 5. สามารถเขา รว มกิจกรรมไดค รบตามกําหนด 6. มกี ารรกั ษาคงท่ี ผูปวยรักษาดวยยารับประทานเพยี งอยา งเดียว ไมม ีการปรับขนาดยา เพ่ิม ภายใน 3 เดือนกอ นเขา รวมงานวิจัย เกณฑการคดั ออก (Exclusion criteria) 1. ผูมีภาวะแทรกซอนรุนแรง จากกลุมอาการเมตาบอลิก ทีไ่ มสามารถเขารวมกิจกรรมกลุม ได เชน โรคหลอดเลอื ดสมอง กลามเนอื้ หวั ใจขาดเลือด หรอื หวั ใจวาย เปนตน 2. ความดันซิสโตลิก ไมเกิน160 มิลลิเมตรปรอท และความดันไดแอสโตลิก ไมเกิน 100 มิลลิเมตรปรอท 3. ระดับน้ําตาลขณะอดอาหารมากกวา หรอื เทา กับ 250 มิลลกิ รัมตอ เดซิลติ ร 4. ดชั นมี วลกายมากกวา หรือเทา กบั 40 กโิ ลกรมั ตอตารางเมตร 5. เขารับการรักษาในโรงพยาบาล หรอื ไดรับการผาตัดภายในระยะเวลา 3 เดือนกอนเขา รวมงานวจิ ยั ระยะท่ี 3 ประเมินผลรูปแบบฯ กลุมภาคีเครือขาย จํานวน 10 คน ท่ีรว มกันคิด วางแผนกิจกรรมฯ และดาํ เนินการตามแผน กจิ กรรมฯ รวมทัง้ ประเมินผลการทดลองใชแ ผนกิจกรรมฯ

102 3.2 เครือ่ งมอื ท่ีใชใ นการเก็บรวบรวมขอมูล ระยะท่ี 1 วินิจฉัยปญหา (Problem Diagnosis) และความตองการรปู แบบฯ 1. แบบสอบถามความรอบรูสุขภาพ สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง เพื่อรวบรวม ปญหาของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง เคร่ืองมือสรางเองโดยผูวิจัย ในการรวบรวมปญหา ใช แบบสอบถามการสรางเสริมความรอบรูดานสุขภาพ สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง กับกลุม ตัวอยาง ประกอบดวย 3 สว น ดังน้ี สว นท่ี 1 แบบสอบถามขอมูลท่ัวไป เปนขอ คําถามแบบปลายเปด และปลายปดประกอบดวย เพศ อายุ สถานภาพ สมรส ระดับการศึกษา อาชีพ รายได นํ้าหนัก สวนสูง BMI รอบเอว จํานวน 9 ขอ สวนที่ 2. แบบสอบถามความรอบรูดานสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง 6 ทักษะของความรอบรูสุขภาพ ซึง่ มีจํานวน 35 ขอ ประกอบดวย ดรู ายละเอียดของแนวคาํ ถามในภาคผนวก หนา - ทักษะการเขาถึงขอมูล และบริการสุขภาพ (Access skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะคําถาม เปนการประเมินตนเองถึงความสามารถในการเขาถึงขอมูล และบริการสุขภาพมี 5 ตัวเลือก ใน ลักษณะของมาตราสว นประมาณคา 5 ระดบั คะแนนตง้ั แต 1-5 คะแนน - ทักษะความรูความเขาใจ (Cognitive skill) จํานวน 10 ขอ ลักษณะคําถาม เปนขอคาํ ถาม ที่มีตัวเลือก 4 ตัวเลือก มีคําตอบท่ีถูกตองเพียงคําตอบเดียว ตอบถูกได 1 คะแนน ตอบผิดได 0 คะแนน - ทักษะการสื่อสารขอมูลสุขภาพ (Communication skill) จํานวน 6 ขอ ลักษณะคําถาม เปนการประเมินตนเองถึงความสามารถในการส่ือสารขอมูลสุขภาพ รวมถึงการโนมนาวใหผูอ่ืน ยอมรับมี 5 ตัวเลอื กในลักษณะของมาตราสว นประมาณคา 5 ระดับ คะแนนต้งั แต 1-5 คะแนน - ทักษะการตัดสินใจ (Decision skill) จํานวน 4 ขอ ลักษณะคําถามเปนการประเมินตนเอง ถงึ ความสามารถในการจดั การตนเอง มีตวั เลือก 4 ตัวเลอื ก โดย มีคะแนนตง้ั แต 1-4 คะแนน - ทกั ษะการจดั การตนเอง (Self-management skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะคาํ ถามเปนการ ประเมินตนเองถึงความสามารถในการตัดสินใจ โดยใชกระบวนการคิดวิเคราะห ในการเลือกอยางมี เหตุผลจากทางเลอื กทีม่ ีอยู 5 ตัวเลือก ในลักษณะของมาตราสว นประมาณคา 5 ระดับ คะแนนต้ังแต 1-5 คะแนน - ทักษะการรูเทาทันสื่อ (Media literacy skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะคําถามเปนการ ประเมินตนเองถึงความสามารถการรูเทาทันสื่อ โดยใชความรู ความเขาใจ และความสามารถของ

103 บุคคลในการใชทักษะ ในการคิดทําความเขาใจวิเคราะหวิพากษ เนื้อหา หรือส่ิงท่ีส่ือนําเสนอ และ สามารถตคี วามเนื้อหานัยที่แฝงอยูในส่ือ และสามารถประเมินตัดสินคุณคาในสิ่งท่ีส่ือนําเสนอ ไดจาก ทางเลือกที่มอี ยู 5 ตัวเลือก ในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบั คะแนน สวนที่ 3 พฤติกรรมการดูแลตนเองเก่ียวกับ 3อ.2ส. จํานวน 20 ขอ ลักษณะคําถาม เปน การถามถึงการปฏิบัติตัว ในการปองกันการเกดิ ภาวะแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง จาก ทางเลือกท่ีมีอยู 5 ตัวเลือกในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ มีขอคําถามทั้งทางบวก และทางลบ โดยมีคะแนนตั้งแต 1-5 คะแนน ดูรายละเอียดของแนวคําถามในภาคผนวก หนา 2. แนวคําถามเพื่อสัมภาษณเชิงลึก เพื่อรวบรวมความคิดเห็นเกี่ยวกบั ปญหา การแกปญหา กิจกรรมที่เคยไดทํา ผลสําเร็จ โดยใชแนวคําถามเพ่ือสัมภาษณเชิงลึก กับภาคีเครือขายสุขภาพ ใน การศกึ ษาปญหา (Problem Diagnosis) และความตองการเสรมิ สรางความรอบรดู า นสขุ ภาพ สําหรับ ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ประกอบดวย คําถามปลายเปด จํานวน 9 ขอ ดูรายละเอียดของแนว คําถามในภาคผนวก หนา ระยะท่ี 2 การพัฒนารูปแบบฯ ขัน้ ตอนท่ี 1 การพฒั นารปู แบบฯ ประกอบไปดว ย 1. แผนการประชุม เปนการประชุมรว มกับภาคีเครือขาย ผูวิจัยไดทําเสนอปญหาที่ สรปุ ไดจ ากระยะท่ี 1 รวมถึงขอมูลอื่นๆท่ีเก่ียวของ นาํ ขอ มลู ที่ไดมาพฒั นาแผนกิจกรรมท่ีสรา งขึ้น โดย ใชเ ทคนิคเอไอซี (AIC) มวี ัตถุประสงค เพ่ือพัฒนาแผนปฏบิ ัติการสรา งรูปแบบการเสรมิ สรา งความรอบ รูดานสุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยการมีสวนรวมของชุมชน อาํ เภอบานไร จังหวดั อทุ ยั ธานี ประกอบดวย 3 ขัน้ ตอน ไดแก 1) ข้นั ตอนซาบซึ้งคุณคาตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปนการเขาใจ สถานการณที่แทจริง การสรางนโยบายหรือกําหนดเปาหมายที่ทกุ คนยอมรับรวมกัน แบงเปน 2 สวน คือ A1: การเขา ใจสถานการณสภาพท่แี ทจ รงิ ของชมุ ชน A2: การกาํ หนดเปา หมายสภาพทีค่ าดหวงั ในอนาคต 2) ขั้นตอนคนหาปจจัยที่มีอิทธิ (Influence) เปนการคนหา กลวิธีกําหนด กจิ กรรมทจ่ี ะทาํ ใหบรรลเุ ปาหมาย และจัดลาํ ดบั ความสาํ คัญของกิจกรรม แบง เปน 2 สว น คือ I1: การคิดคนหาวิธี หรือกลวิธีที่จะทาํ ใหบรรลุเปาหมาย I2: การคัดเลือก รวมถึงการจดั ลําดับความสาํ คัญของกิจกรรม และ 3) ขัน้ ตอนการควบคุม (control) การสรางแผนปฏบิ ัตกิ าร และการติดตาม ประเมนิ ผล แบง เปน 2 สว น คือ C1: การวางแผนหาผรู บั ผดิ ชอบ

104 C2: การตกลงในรายละเอียดของการดําเนนิ กิจกรรม โดยจดั ประชุมกลมุ ท้งั หมด 4 คร้ัง ตามแผนการประชุม ดงั นี้ การประชุมคร้ังที่ 1 ข้ันตอนซาบซึ้งคุณคาตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปน การเขาใจสถานการณปญหา เพื่อสรางความตระหนัก และความรูสึกอยากมีสวนรวมในการกําหนด เปาหมาย และมีสวนรวมในการพัฒนา โดยมีการแลกเปล่ียนประสบการณ แลกเปล่ียนความคิดเห็น กาํ หนดความคาดหวัง ที่จะทําใหเปาหมายท่ีรวมกาํ หนดเปนจริงได การประชุมครั้งท่ี 2 ข้ันตอน คนหาปจจัยที่มีอิทธิพล เปนการกําหนดกิจกรรม วิธีการที่จะทําใหบรรลุเปาหมายที่กําหนดไว เพื่อคนหาแนวคิด วิธีการแกปญหา (ที่ไดจากการประชุม ครั้งที่ 1) เพ่ือใหไดแนวทางในการสรางแผนกิจกรรมฯการเสรมิ สรางความรอบรูสุขภาพ เพื่อปองกัน โรคแทรกซอ นในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัดอุทยั ธานีท่ีเหมาะสม การประชุมครั้งท่ี 3 ข้ันตอนการควบคุมเปนการสรางแผนกิจกรรมฯ เพ่ือให ผูเขารวมประชุมไดรวมกันสรางแผนกิจกรรมฯ โดยการนํากิจกรรม/วิธีการตางๆ (ท่ีไดจาการประชุม ครั้งที่ 2) มากําหนดเปนแผนปฏิบัติการ ในการสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูสุขภาพ เพ่ือ ปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี รวมท้ัง มอบหมายผูรับผิดชอบ และนัดหมายดําเนินการตามแผนกิจกรรมฯ และติดตามประเมินผลการ ดําเนนิ งานตามแผนกจิ กรรมฯ การประชุมคร้ังที่ 4 เปนการประชุม เพื่อประเมินผลภายหลังจากท่ีกลุมภาคี เครอื ขาย ในการสรางแผนกิจกรรมฯไดดําเนินการตามแผนกิจกรรม เพื่อประเมินผลการดําเนินงาน จากการใชแผนกิจกรรม (ที่ไดจาการประชุมคร้งั ท่ี 3) โดยใหผูรวมประชุมกลุมไดรวมกันอภิปรายการ นําแผนปฏิบัตกิ ารไปใช รวมทั้งอภิปรายเก่ียวกับปญหา และอุปสรรคในการปฏิบัติตามแผนกิจกรรมฯ พรอมใหขอเสนอแนะในการแกไขปญหา และรวมกันปรับปรุงแผนกิจกรรมฯ ที่สามารถนําไป ดําเนินการไดจ รงิ และเหมาะสมกบั ชุมชน ไดแ ผนกจิ กรรมฯ 3 แผน โดยใชเ วลา 12 สปั ดาห ดังน้ี กิจกรรมท่ี 1 รูเขารูเรา โดยใชทฤษฎีแรงจูงใจเพ่ือปองกันโรค (Protection Motivation Theory) กิจกรรมท่ี 2 การสรางการรอบรูดานสุขภาพ 6 ทักษะ โดยการสงเสริมการรับรู สมรรถนะแหงตน (Self-Efficacy Theory) กิจกรรมที่ 3 การสรา งพลังชุมชนเสรมิ การรอบรู - ผูวิจัย และอาสาสมัครสาธารณสุข ออกเยีย่ มบาน โดยเนน การใชแรงสนับสนุนทาง สงั คม 2. เครือ่ งบนั ทกึ เสยี งดิจิตอล ใชส าํ หรบั บันทกึ เสยี งขณะทําการประชุม 3. แบบบันทึกภาคสนามผูวิจัยทําข้ึน ใชสําหรับบันทึกรายละเอียดในกิจกรรมตาม

105 แผนการประชุมกลุม โดยบันทึกรายช่ือผูเขารวมกิจกรรมประชุมแตล ะครั้ง บันทกึ สถานการณในการ ประชมุ กลุม และบรบิ ทตางๆของผเู ขารวมประชมุ กิจกรรมแตล ะครงั้ ขั้นตอนท่ี 2 การทดลองใชแผนกิจกรรมฯ นําแผนกิจกรรมที่สรางขึ้นในขั้นตอนที่ 1 มา ทดลองใชก ับลุมตัวอยาง โดยใชเครือ่ งมือ ดงั น้ี 1. แบบสอบถามการสรางเสริมความรอบรูดานสุขภาพ สําหรับผปู วยเบาหวานอว น ลงพงุ แบบสอบถาม โดยใชแบบสอบถามชุดเดยี วกบั ระยะที่ 1 2. แบบสอบถามความคิดเห็นของกลุมตัวอยางในชวงทดลองใชแผนกิจกรรมฯ ลักษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดับ คะแนนตั้งแต 1-5 คะแนน รายละเอยี ดของแนวคาํ ถามในภาคผนวก หนา 3. คูมือการสรางเสริมความรอบรูสุขภาพ สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สราง โดยภาคีเครือขาย ประยุกตใชทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อปองกันโรค (Protection Motivation Theory), การสงเสริมการรับรูสม รรถนะแห งตน (Self-Efficacy Theory) การจัดการตน เอง (Self- management) 4. เครื่องชงั่ นา้ํ หนกั ในการวเิ คราะหองคป ระกอบของรา งกาย ระยะท่ี 3 ประเมินผลรปู แบบฯ แบบสอบถามความคดิ เห็นของกลุมภาคีเครือขายในการมีสวนรวมการพัฒนารูปแบบการ เสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยชมุ ชน อาํ เภอบานไร จงั หวดั อุทัยธานี จํานวน 3 ขอ เปนแบบสอบถามกึ่งโครงสรา ง เขยี นคําถามใหตรง และ ครอบคลมุ ประเด็นคาํ ถามหลกั สรา งโดยผูวจิ ัย รายละเอยี ดของแนวคําถามในภาคผนวก หนา 3.3 ขัน้ ตอนการดําเนินการวิจยั และสรางเคร่ืองมอื เพ่ือดําเนนิ การวิจัย ผวู ิจัยดําเนนิ การวิจัยและสรางเครื่องมือ ตามขั้นตอน ดงั ตอไปนี้ ระยะท่ี 1 วนิ จิ ฉัยปญหา (Problem Diagnosis) และความตองการรปู แบบฯ กลุมที่1 แบบสอบถามการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลง พุง 1. ผูวิจัยไดประยุกตแบบวัดความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคอวนของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบรกิ ารสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข รวมกับสถาบนั วิจัยพฤติกรรมศาสตรม หาวิทยาลัย ศรนี ครินทรวิโรฒ และแบบวัดความรูแจงแตกฉานดานสุขภาพ สําหรบั ผปู วยโรคเบาหวาน และความ

106 ดันโลหิตสูง ของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุขรวมกับ มหาวิทยาลัยมหิดล ซงึ่ แบบสอบถามการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพของผูปว ยเบาหวานอวนลง พุง สําหรับผูปวยเบาหวาน ในการวิจัยคร้ังน้ี ตองการสํารวจสภาพปจจบุ ันของปญหาความรอบรดู า น สขุ ภาพ สาํ หรบั ผปู ว ยเบาหวานอวนลงพงุ เทา น้ัน ซงึ่ แบบสอบถามประกอบดวย 3 สว น ดงั นี้ สวนท่ี 1 แบบสอบถามขอมูลทั่วไป เปนขอคําถามแบบปลายเปด และปลายปด ประกอบดวย เพศ อายุ สถานภาพ สมรส ระดับการศกึ ษา อาชีพ รายได นํ้าหนัก สวนสูง BMI รอบ เอว จาํ นวน 9 ขอ สวนที่ 2 แบบสอบถามการเสริมสรางความรอบรูดา นสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สําหรับผปู วยเบาหวานอว นลงพงุ ประกอบดว ย 1. ทักษะการเขาถึงขอมูล และบริการสุขภาพ (Access skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะ คําถาม เปนการประเมินตนเองถึงความสามารถในการเขาถึงขอมูล และบริการสุขภาพมี 5 ตัวเลือก ในลักษณะของมาตราสว นประมาณคา 5 ระดบั คะแนนตั้งแต 1-5 คะแนน 2. ทักษะความรูความเขาใจ (Cognitive skill) จํานวน 10 ขอ ลักษณะคําถาม เปนขอ คําถามทมี่ ีตัวเลือก 4 ตัวเลือก มีคําตอบท่ีถูกตองเพียงคาํ ตอบเดียว ตอบถกู ได 1 คะแนน ตอบผิดได 0 คะแนน 3. ทักษะการส่ือสารขอมูลสุขภาพ (Communication skill) จํานวน 6 ขอ ลักษณะ คาํ ถามเปนการประเมินตนเองถึงความสามารถในการสือ่ สารขอมูลสุขภาพ รวมถึงการโนมนา วใหผูอื่น ยอมรบั มี 5 ตัวเลอื กในลักษณะของมาตราสว นประมาณคา 5 ระดบั คะแนนตั้งแต 1-5 คะแนน ดงั นี้ 4. ทักษะการตัดสินใจ (Decision skill) จํานวน 4 ขอ ลักษณะคําถามเปนการประเมิน ตนเองถึงความสามารถในการจัดการตนเอง โดยใชทักษะ และกลยุทธระดับบุคคลที่สงผลตอ ความสําเร็จโดยตรง เชน วัตถุประสงคการตั้งเปาหมาย การตัดสินใจ การมุงเนน การวางแผน กําหนดการการประเมินตนเอง การพัฒนาตนเอง และอื่นๆท่ีนําไปสูกระบวนการปฏิบัติ ลักษณะ คําถามเปน แบบสถานการณ มีตวั เลอื ก 4 ตัวเลือก โดย มีคะแนนตงั้ แต 1-4 คะแนน 1. คะแนนสําหรับการตอบตัวเลอื กทมี่ ีระดบั เหตผุ ลจากการใชความรูความเขาใจท่ีมี 2. คะแนนสาํ หรับการตอบตัวเลือกท่ีมีระดับเหตุผลจากการใชความรูความเขาใจท่ีมี รวมกบั การวิเคราะหเปรยี บเทียบขอ ดี-ขอเสยี 3. คะแนนสาํ หรับการตอบตัวเลือกท่ีมีระดบั เหตุผลจากการใชความรูความเขาใจท่ีมี รวมกบั ทักษะการปฏิเสธ เพอื่ ประโยชนข องตนเอง 4. คะแนนสาํ หรับการตอบตัวเลือกท่ีมีระดบั เหตุผลจากการใชความรูความเขาใจที่มี รว มกบั ทักษะการปฏิเสธ เพ่ือประโยชนของตนเอง ทักษะการเจรจาตอรอง เพื่อรักษาสัมพันธภาพกับ ผูอืน่

107 5. ทกั ษะการจัดการตนเอง (Self-management skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะคําถามเปน การประเมินตนเองถึงความสามารถในการตัดสินใจ โดยใชก ระบวนการคิดวิเคราะห ในการเลือกอยาง มีเหตุผลจากทางเลือกที่มีอยู 5 ตัวเลือก ในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ คะแนน ตง้ั แต 1-5 คะแนน 6. ทักษะการรูเทาทันสื่อ (Media literacy skill) จํานวน 5 ขอ ลักษณะคําถามเปนการ ประเมินตนเองถึงความสามารถการรูเทาทันส่ือ โดยใชความรู ความเขาใจ และความสามารถของ บุคคลในการใชทักษะ ในการคิดทําความเขาใจวิเคราะหวิพากษ เน้ือหา หรือสิ่งที่ส่ือนําเสนอ และ สามารถตคี วามเน้ือหานัยท่ีแฝงอยูในสือ่ และสามารถประเมินตัดสินคุณคาในสิ่งที่สื่อนําเสนอ ไดจาก ทางเลือกที่มีอยู 5 ตัวเลือก ในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับคะแนน ต้ังแต 1-5 คะแนน สวนท่ี 3 พฤติกรรมการดูแลตนเองเกี่ยวกับ 3อ.2ส. จํานวน 20 ขอ ลักษณะคําถามเปนการ ถามถึงการปฏิบัติตัว ในการปองกันการเกิดภาวะแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง จาก ทางเลือกท่ีมีอยู 5 ตัวเลือกในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ มีขอคําถามท้ังทางบวก และทางลบ โดยมคี ะแนนตั้งแต 1-5 คะแนน ดงั นี้ ขอความดานบวก (Positive statement) 1 คะแนน หมายถงึ ไมไ ดป ฏิบตั ิ 2 คะแนน หมายถึง ปฏิบัติ 1-2 วนั /สัปดาห 3 คะแนน หมายถึง ปฏิบตั ิ 3 วนั /สปั ดาห 4 คะแนน หมายถึง ปฏิบตั ิ 4-5 วัน/สปั ดาห 5 คะแนน หมายถึง ปฏิบัติ 6-7 วนั /สปั ดาห ขอ ความดานลบ (Negative statement) 5 คะแนน หมายถงึ ไมไ ดป ฏิบตั ิ 4 คะแนน หมายถึง ปฏิบตั ิ 1-2 วนั /สัปดาห 3 คะแนน หมายถงึ ปฏิบัติ 3 วนั /สปั ดาห 2 คะแนน หมายถงึ ปฏิบัติ 4-5 วัน/สปั ดาห 1 คะแนน หมายถึง ปฏบิ ัติ 6-7 วนั /สัปดาห การจดั ลาํ ดับคะแนนเพือ่ แบง ระดบั คะแนนการปฏิบตั ติ วั ใชว ิธอี งิ กลมุ Best (1981) (x28.56± S.D.2.23 ใชว ิธกี ารอิงสุมของBest (1981) (x28.56± S.D.2.23) ระดบั การรบั รสู งู มคี ะแนนมากกวา31 คะแนนขึ้นไป (x+S.D) ระดับการรบั รูป านกลาง มคี ะแนนระหวาง 27-30 คะแนน (x±S.D) ระดบั การรับรตู ํา่ มคี ะแนนนอยกวา 27 คะแนน (x-S.D) 2. นําแบบสอบถามที่สรางขึ้นไปใหอาจารยที่ปรึกษาวิทยานิพนธ พิจารณาตรวจสอบความ

108 ครอบคลุมในเนื้อหาการใชภาษา ความเหมาะสมถูกตอง และปรับปรุงแกไขแบบสัมภาษณตาม ขอเสนอแนะขอทปี่ รึกษาวทิ ยานพิ นธ 3. จัดพิมพเปนแบบสอบถามและแนวคําถามเชิงลึก เพื่อวินิจฉัยปญหา และความตองการ รปู แบบการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยการมสี ว นรวมของชมุ ชน ฉบับสมบูรณ กลุมท่ี 2 แนวคาํ ถามเพื่อสัมภาษณเชงิ ลึกกบั ภาคีเครือขายสุขภาพ ผูวิจยั มวี ธิ กี ารสราง และหาคณุ ภาพแบบสมั ภาษณ ดงั นี้ 1. กําหนดจดุ มงุ หมายของการสมั ภาษณ 2. ศึกษาเอกสาร และงานวิจัยท่ีเก่ียวของกับประเด็นที่จะสัมภาษณ เพ่ือนํามาเปน กรอบในการสรา งแนวการสัมภาษณ และกาํ หนดประเดน็ คาํ ถาม 3. กําหนดรูปแบบของการสัมภาษณ เปนแบบสัมภาษณก่ึงโครงสราง (Semi- structure interview) แลวเขียนขอคําถามใหตรง และครอบคลุมประเด็นท่ีตองการ มีลักษณะเปน คําถามแบบปลายเปด ประกอบไปดว ย 2 สวน คือ สว นท่ี 1 ขอ มลู ทัว่ ไป เกย่ี วกับผูใหข อมูล สวนที่ 2 แนวคําถามเชิงลึก เก่ียวความรอบรูดานสุขภาพเพ่ือปองกันโรค แทรกซอ นในผูปว ยเบาหวานอวนลงพุง ประกอบดวย ขอคําถาม 9 ขอ 4. นําแบบสอบถามที่สรางข้ึนไปใหอาจารยที่ปรึกษาวิทยานิพนธ พิจารณา ตรวจสอบความครอบคลุมในเน้ือหาการใชภาษา ความเหมาะสมถูกตอง และปรับปรุงแกไขแบบ สัมภาษณต ามขอเสนอแนะขอทป่ี รึกษาวทิ ยานิพนธ 5. จัดพิมพเ ปนแนวคําถามเชงิ ลึก เพ่ือวินิจฉัยปญหา และความตองการรูปแบบการ เสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยการมี สวนรว มของชุมชน ฉบับสมบรู ณ ระยะท่ี 2 การพฒั นารูปแบบฯ ขนั้ ตอนที่ 1 การพัฒนารูปแบบฯ ประกอบไปดวย การสรางเครื่องมือท่ีใชใน ขัน้ ตอนท่ี 1 การพัฒนารปู แบบฯ ประกอบไปดวย การสราง และการตรวจสอบคุณภาพของการพัฒนารูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดาน สุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัด อุทัยธานี นําแผนการประชุมกลุมโดยใชเทคนิคเอไอซี (A-I-C) มาเขียนโครงรางรูปแบบฯ โดย ประยุกตผสมผสานทฤษฎีพฤตกิ รรมสขุ ภาพ มาใชเปนกรอบแนวคิดในการพัฒนารปู แบบฯ ประกอบ ไปดวย ดงั น้ี 1. ขอมูลพ้ืนฐานในการสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือปองกันโรค

109 แทรกซอ นในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี ในข้ันตอนน้ีผูวิจัย ไดศึกษา ความรอบรูดานสุขภาพ เกี่ยวกบั โรคเบาหวาน และโรคอวน โดยประยุกตแบบวัดความรอบ รูดานสุขภาพ เพ่ือปองกันโรคอวนของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวง สาธารณสุขรวมกับสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตรมหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ และแบบวัดความรู แจงแตกฉานดานสุขภาพสําหรับผูปวยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงของกองสุขศึกษา กรม สนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุขรวมกับมหาวิทยาลัยมหิดล และการตอบแนวคําถาม เชิงลึกของบุคคลที่เก่ียวของกับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง จํานวน 12 คน (ผูวิจัยไดอธิบายไวแลวใน ข้ันตอนท่ี 1 ของกระบวนการวิจัย) เพื่อใหไดขอมูล 2 สวน คือ 1) สภาพปจจุบันของความรอบรดู าน สุขภาพ เพอ่ื ปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง และ 2) แนวทางการสรางรูปแบบการ เสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ขอมูล ดงั กลา วจะนําไปใชในการจดั กิจกรรม แนวการใชสอื่ และประเมินผล 2. กําหนดสภาพปญ หา และความตองการของรปู แบบ เปน การนําขอมูลพนื้ ฐานที่สังเคราะหไดม าพิจารณากาํ หนดสภาพปญ หา และความตอ งการ ของรปู แบบเปน อยางไร ท่ีสมควรจะพัฒนารูปแบบการเสริมสรางความรอบรดู านสุขภาพ เพื่อปอ งกนั โรคแทรกซอนในผูป วยเบาหวานอว นลงพงุ โดยชุมชนอาํ เภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี 3. กําหนดแผนกิจกรรมของรูปแบบฯ เปน การนาํ ขอมลู พ้ืนฐาน มากาํ หนดแผนการประชุม กลมุ ท่ผี ูวิจัยสรางข้ึนตามแนวคดิ ของ วิลเลย่ี ม อีสมิธ โดยใชเทคนคิ เอไอซี (A-I-C) 3 ข้นั ตอน ไดแ ก 1) ขั้นตอนซาบซึ้งคุณคาตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปนการเขาใจสถานการณที่ แทจริง การสรางนโยบาย หรอื กําหนดเปาหมายท่ีทุกคนยอมรับรวมกันแบงเปน 2 สว น คือ A1: การ เขาใจสถานการณสภาพท่ีแทจ รงิ ของชุมชน และA2: การกาํ หนดเปาหมายสภาพที่คาดหวงั ในอนาคต 2) ขัน้ ตอนคนหาปจจัยท่ีมีอิทธิ (Influence) เปนการคนหากลวิธี กําหนดกิจกรรมทีจ่ ะทํา ใหบรรลุเปา หมาย และจัดลาํ ดับความสําคัญของกิจกรรม แบงเปน 2 สวน คอื I1: การคิดคนหาวิธหี รอื กลวิธที ี่จะทาํ ใหบรรลุเปาหมาย และI2: การคดั เลอื ก รวมถึงการจัดลําดับความสําคญั ของกิจกรรม 3) ข้ันตอนการควบคุม (control) การสรางแผนปฏิบัติการ และการติดตามประเมินผล แบง เปน 2 สว น คือ C1: การวางแผนหาผูรบั ผิดชอบ และ C2: การตกลงในรายละเอียดของการดาํ เนิน กจิ กรรม การตกลงในรายละเอียดของการดําเนินกิจกรรมโดยจัดประชุมกลุมท้ังหมด 4 คร้ังตาม แผนการประชุมดงั นี้ การประชุมคร้ังท่ี 1 ขั้นตอนซาบซ้ึงคุณคาตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปน การเขาใจสถานการณปญหา เพ่ือสรา งความตระหนัก และความรูสกึ อยากมีสวนรวม ในการกําหนด เปาหมาย และมีสวนรวมในการพัฒนา โดยมีการแลกเปลี่ยนประสบการณ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น

110 กาํ หนดความคาดหวัง ทจี่ ะทําใหเปา หมายที่รวมกาํ หนดเปนจริงได การประชุมครั้งท่ี 2 ข้ันตอน คนหาปจจยั ที่มีอทิ ธิพล เปนการกําหนดกิจกรรมวิธกี าร ท่ีจะทําใหบรรลุเปาหมายทก่ี ําหนดไว เพ่ือคนหาแนวคิดวิธีการแกปญหา (ท่ีไดจากการประชุม คร้ังท่ี 1) เพ่ือใหไดแนวทางในการสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือปอ งกันโรคแทรก ซอนในผปู ว ยเบาหวานอวนลงพุง โดยชมุ ชนอําเภอบานไร จงั หวัดอทุ ัยธานีที่เหมาะสม การประชุมคร้ังที่ 3 ข้ันตอน การควบคุมเปนการสรางแผนปฏิบัติการ เพื่อให ผูเขารวมประชุม ไดรวมกันสรางปฏิบัติการ โดยการนํากิจกรรม/วิธีการตางๆ (ท่ีไดจาการประชุมคร้ัง ที่ 2) มากําหนดเปนแผนปฏิบัติการในการสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือ ปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยชุมชนอําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี รวมทั้ง มอบหมายผูรับผิดชอบ และนัดหมายดําเนินการตามแผนปฏิบัติการ และติดตามประเมินผลการ ดาํ เนนิ งานตามแผน การประชุมคร้ังท่ี 4 เปนการประชุม เพ่ือประเมินผลภายหลังจากท่ีกลุมแกนนําใน การสรางรปู แบบฯไดดาํ เนินการตามแผนปฏิบัติการ (ที่ไดจาการประชุมคร้งั ท่ี 3) โดยใหผูรว มประชุม กลุมไดรวมกันอภิปรายการนําแผนปฏิบัติการไปใช รวมท้ังอภิปรายเก่ียวกับปญหา และอุปสรรคใน การปฏิบัติตามแผนการสรา งรปู แบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอน ในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี พรอมใหขอเสนอแนะในการ แกไขปญหา และรวมกันปรับปรุงแผนปฏิบัติการในการสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดาน สุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัด อุทัยธานี ท่สี ามารถนําไปดําเนนิ การไดจ รงิ และเหมาะสมกบั ชมุ ชน 3.2.1.2 แผนปฏิบัติ และคูมือการในการสรา งรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดาน สุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัด อุทยั ธานี (ท่ีไดจากการประชุมกลุมตามข้ันตอนของเทคนิคเอไอซี ตามขั้นตอนในขอ1.1) เพ่ือสงเสริม ใหบุคคลการผูปวยเบาหวานและชุมชนมีความรอบรูดานสุขภาพผูปวยเบาหวานท้ัง 6 ทักษะ ซ่ึง ประกอบไปดว ย แผนปฏิบัติการท่นี ํามาเปนโครงการทัง้ หมด 3 กจิ กรรม ดังนี้ 1) กิจกรรมรเู ขารูเรา 2) กจิ กรรมการสรางการรอบรูดวย 6 ทักษะ 3) กจิ กรรมการสรา งพลังชมุ ชนเสริมการรอบรู ใชเ วลาในการทดลองใชแผนกิจกรรม เปนเวลา 12 สปั ดาห

111 แผนกิจกรรมการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือปองกันโรคแทรกซอนในผูปวย เบาหวานอว นลงพุง โดยชุมชนอาํ เภอบานไร จังหวดั อทุ ยั ธานี สําหรับแผนกิจกรรมในแตละคร้ัง ความรูท่ีไดจากการศึกษาในบทที่ 2 มาประยุกตใชให เหมาะสมกับพฤติกรรมรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือปองกันโรคแทรกซอนใน ผูป ว ยเบาหวานอว นลงพุง คดั เลอื กส่อื และแหลงเรียนรใู หเหมาะกบั กิจกรรม กิจกรรมที่ 1 รูเขารูเรา โดยใชทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อปองกันโรค (Protection Motivation Theory) มาจดั กิจกรรมในสปั ดาหท ี่ 1 กจิ กรรมท่ี 2 การสรา งการรอบรดู วย 6 ทักษะ โดยสงเสรมิ การรับรูสมรรถนะแหงตน (Self- Efficacy Theory) มาจดั กจิ กรรมในสัปดาหท ่ี 2 กิจกรรมท่ี 3 การสรางพลังชุมชนเสริมการรอบรู มี โดยใชการจัดการตนเองมาจัดกิจกรรม นํากิจกรรมตางๆไปใชในชีวิตจริง เปนการบูรณาการไปใชในวิถีชีวิต รณรงคใหบุคคลรอบขางไดรบั รู และหรอื ปฏิบัติตามตนเอง โดยผูวิจัยกระตนุ อยางสมํ่าเสมอ เพ่ือใหผูปวยไดลงมือไปใชในชีวิตจรงิ ใช เวลาการดําเนินการ 9 สัปดาห ต้ังแตสัปดาหท่ี 3-11 การติดตามตนเอง (self-monitoring) โดยมี วตั ถปุ ระสงค เพ่อื ติดตามประเมินผล ใหคาํ แนะนํา เสรมิ แรงจูงใจ 1) การสังเกต ตดิ ตาม และบันทึกพฤติกรรมของตนเอง 2) เปรยี บเทยี บการปฏบิ ัติ พฤตกิ รรมของตนเองกบั เปา หมายท่ตี นเองกาํ หนดไว 3) การใหแ รงเสริมตนเอง (self-reinforcement) 4) เย่ียมบา นและติดตามรวมกบั ทมี ชมุ ชน สัปดาหท่ี 12 ทาํ กจิ กรรมกลุมที่คลนิ กิ ในโรงพยาบาล การประเมนิ ตนเอง (self- evaluation) กับตวั อยาง โดยมวี ัตถปุ ระสงค เพื่อประเมนิ หลังการทดลอง (Post-test) ดงั นี้ 1) การวิเคราะหสุขภาพของรา งกายตนเอง 2) ประเมนิ สถานะสุขภาพ 3) ประเมนิ ความรอบรสู ุขภาพ 4) ประเมินความคิดเหน็ ของกลุมผูท ดลองที่มตี อ แผนกิจกรรม 3. นําแบบสอบถามความคิดเห็นทีส่ รางข้ึนไปใหอาจารยท ่ีปรึกษาวิทยานิพนธตรวจสอบความ ถกู ตองเหมาะสม จากนัน้ ปรับปรงุ แกไขตามคําแนะนําของอาจารยท่ปี รกึ ษาวิทยานพิ นธ 4. จัดพมิ พเปนแบบสอบถามความคดิ เห็นของกลุมผพู ฒั นารูปแบบฯ ขัน้ ตอนที่ 2 การทดลองใชร ปู แบบฯ ผวู จิ ัยใชแบบสอบถาม 2 ชดุ ไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สําหรบั ผูปว ยเบาหวานอว นลงพงุ ชดุ เดยี วกับระยะที่ 1

112 ชดุ ที่ 2 แบบสอบถามความคดิ เหน็ ของกลุมตัวอยางในชว งทดลองใชแผนกจิ กรรม 1. ผูวิจัยกําหนดจุดมุงหมายของแบบสอบถาม เพ่ือศึกษาความคิดเห็นของกลุมตัวอยาง ในชวงทดลองใชแ ผนกิจกรรม โดยใชส อบถามหลังเขา การทดลองใชแ ผนกิจกรรม 2. ศึกษาเอกสาร และตําราท่ีเก่ียวของกับการประเมินแผนกิจกรรม และการสราง แบบสอบถาม 3. นําแบบสอบถามท่ีสรางขึ้นไปใหอาจารยท่ีปรึกษาวิทยานิพนธตรวจสอบความถูกตอง เหมาะสม จากนัน้ ปรับปรุงแกไ ขตามคําแนะนําของอาจารยทป่ี รกึ ษาวิทยานิพนธ 4. จัดพิมพเปน แบบสอบถามความคดิ เห็นของกลมุ ผพู ัฒนารูปแบบฯ ระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบฯ แบบสมั ภาษณ ผวู ิจัยดาํ เนินการสรา ง และตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือตามขั้นตอน ดงั นี้ 1. กําหนดจดุ มงุ หมายของแบบสัมภาษณ เพื่อประเมินความคิดเหน็ ของกลมุ ผพู ัฒนา รปู แบบฯ 2. ศึกษาเอกสาร และตําราท่ีเกี่ยวของกับการประเมินรูปแบบ และการสรางแบบ สมั ภาษณ 3. กําหนดรปู แบบของแบบสมั ภาษณ เปนแบบสัมภาษณกึ่งโครงสรา ง แลวเขียนขอ คาํ ถามท่ีมตี อ รปู แบบฯและครอบคลุมประเดน็ ทีต่ องการ มีประเดน็ คําถามหลัก คอื 1) ทา นคดิ วารปู แบบท่ีรว มกนั พัฒนาขนึ้ มีขอดี-ขอเสยี สงผลกระทบอยางไร 2) ทา นมขี อ เสนอแนะตอการปรบั ปรงุ แกไ ขรปู แบบฯอยางไร 4. นําแบบสอบถามความคิดเห็นท่ีสรางขึ้นไปใหอาจารยท่ีปรึกษาวิทยานิพนธ ตรวจสอบความถูกตองเหมาะสม จากนั้นปรับปรุงแกไขตามคําแนะนําของอาจารยท่ีปรึกษา วิทยานพิ นธ 5. จดั พิมพเปนแบบสอบถามความคิดเห็นของกลมุ ผพู ัฒนารปู แบบฯ 3.4 การตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือวจิ ัย ระยะท่ี 1 วนิ ิจฉัยปญหา (Problem Diagnosis) และความตองการรูปแบบ กลุมท่ี1 แบบสอบถามการเสริมสรา งความรอบรูสขุ ภาพ สําหรับผปู วยเบาหวานอวนลงพุง 1. ผูวิจัยเลือกประยุกต ใชแบบสอบถามความรอบรูสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ตามเกณฑมาตรฐาน การจําแนกระดับความรอบรู เพ่ือปองกันโรคอวนของกองสุขศึกษา กรม

113 สนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข รวมกับสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตรม หาวิทยาลัยศรี นครินทรวิโรฒ และแบบวัดความรูแจงแตกฉานดา นสขุ ภาพ สําหรับผูปวยโรคเบาหวาน และความดนั โลหิตสูง ของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณ สุข รวมกับ มหาวิทยาลยั มหิดล มาใชในการวิจยั ครั้งน้ี เพราะ มีความเหมาะสมหลายประการ ดงั น้ี 1.1 กรอบเนื้อหา แบบสอบถามความรอบรูดานสุขภาพ ในการปฏิบัติของผูปวย เบาหวาน ตามเกณฑมาตรฐานการจําแนกระดับระดับความรอบรู เพ่ือปองกันโรคอวนของกองสุข ศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข รวมกับสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และแบบวัดความรูแจงแตกฉานดานสุขภาพ สําหรับผูปวย โรคเบาหวาน และความดันโลหิตสูงของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวง สาธารณสุข รวมกับมหาวิทยาลัยมหิดล เปนการประเมินความรู ความเขาใจ การวัดความคิดเห็นใน เชิงพฤติกรรม และเชิงสถานการณ ทส่ี รา งข้ึน ตามแนวคิดองคประกอบของความฉลาดทางสุขภาวะ ของ Nutbeam (2008) 1.2 แบบสอบถามการสรางเสริมความรอบรูดานสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลง พุง สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีข้ันตอนการสราง และการพัฒนาอยางเปนระบบดวย กระบวนการวิจยั รวมท้ังมผี ลการหาคณุ ภาพของแบบวดั ที่มีคณุ ภาพอยูในเกณฑดี โดยมีคาความยาก งายของแบบวัด และคาอํานาจจําแนกรายขอ กับคะแนนรวมอยูในชวง 0.2-0.8 และคาความเชื่อม่ัน ดวยสมั ประสิทธิแ์ อลฟาของครอนบาค ท้ังฉบบั มีคา 0.6 ขึ้นไป 1.3 มีความทนั สมัยสอดคลอ งกบั สภาพปจจุบัน 1.4 กองสุขศกึ ษา กรมสนับสนนุ บรกิ ารสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข เปนผูมคี วามรู ดา นความฉลาดทางสขุ ภาวะ และโรคอวนเปนอยางดี และสถาบนั วิจัยพฤติกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ เปนหนวยงานท่ีดีมีการทํางานอยางเปนระบบ มีผลการวิจัยในดานพฤติกรรมของ มนุษยท ห่ี ลากหลาย และเปนประโยชนตอ สังคมไทย 2. ผูวิจัยนาํ แบบสอบถามการสรางเสริมความรอบรูดานสุขภาพ สําหรบั ผูปวยเบาหวานอวน ลงพุง ในการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดดําเนินการตรวจสอบความเช่ือมั่นของ แบบสอบถามการสรางเสริม ความรอบรูดา นสุขภาพอีกครัง้ กอนนําไปใชจ ริง โดยใชกลุมตวั อยาง ซึ่งเปนผูปว ยเบาหวานอวนลงพุง ท่ีรับบริการในคลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลบานไร จังหวัดอุทัยธานี จํานวน 30 คน ซึ่งเลือกอยาง เจาะจง (Purposive sampling) พบวา แบบสอบถามความรอบรูดานสุขภาพ มีคาความเช่ือม่ันดวย สัมประสิทธ์ิแอลฟาของครอนบาค ทั้งฉบับ 0.75 เมื่อพิจารณาเปนรายดาน พบวา แบบสอบถามการ เสริมสรางความรอบรูดานสขุ ภาพ มีคาความเชื่อมน่ั ดว ยสัมประสทิ ธิ์แอลฟาของครอนบาค ในแตละ ดานดังน้ี ดานท่ี 1 ความรูความเขาใจทางสุขภาพ เพื่อปองกันภาวะแทรกซอนจาก

114 โรคเบาหวานอว นลงพงุ เทากบั 0.85 ดานท่ี 2 การเขาถึงขอมูล และบริการสุขภาพ เพ่ือปองกันภาวะแทรกซอนจาก โรคเบาหวานอว นลงพงุ เทากับ 0.82 ดานที่ 3 การสื่อสาร เพ่ือเพ่ิมความเชี่ยวชาญในการปองกันภาวะแทรกซอนจาก โรคเบาหวานอวนลงพงุ เทากับ 0.84 ดานที่ 4 การจัดการเง่ือนไขทางสุขภาพของตนเอง เพ่ือปองกันภาวะแทรกซอนจาก โรคเบาหวานอวนลงพงุ เทากับ 0.81 ดานท่ี 5 การรูเทาทันสื่อ และสารสนเทศ เพ่ือปองกันภาวะแทรกซอนจาก โรคเบาหวานอว นลงพุง เทา กบั 0.82 ดานท่ี 6 การตัดสินใจเลือกปฏิบัติท่ีถูกตอง เพื่อปองกันภาวะแทรกซอนจาก โรคเบาหวานอวนลงพุงเทากับ 0.80 สวนที่ 3 พฤติกรรมการดูแลตนเองเกี่ยวกับ 3อ.2ส. จํานวน 20 ขอ ลักษณะคําถามเปนการ ถามถึงการปฏิบัติตัว ในการปองกันการเกิดภาวะแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง จาก ทางเลือกท่ีมีอยู 5 ตัวเลือกในลักษณะของมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ มีขอคําถามทั้งทางบวก และทางลบ โดยมีคะแนนต้งั แต 1-5 คะแนน กลุมท่ี2 แนวคําถามเพ่ือสัมภาษณเชิงลึกกับภาคีเครือขายสุขภาพ เพ่ือหาปญหา และวิธีใน การดูแลผปู วยเบาหวานอวนลงพุง เพือ่ ปองกันโรคแทรกซอ น ผูวจิ ยั มีวิธีการสราง และหาคณุ ภาพแบบสมั ภาษณ ดงั นี้ 1. กาํ หนดจุดมงุ หมายของการสมั ภาษณ 2. ศึกษาเอกสาร และงานวิจัยท่ีเก่ียวของกับประเด็นที่จะสัมภาษณ เพื่อนํามาเปน กรอบในการสรา งแนวการสัมภาษณ และกําหนดประเดน็ คาํ ถาม 3. กําหนดรูปแบบของการสัมภาษณ เปนแบบสัมภาษณกึ่งโครงสราง (Semi- structure interview) แลวเขียนขอคําถามใหตรง และครอบคลุมประเด็นที่ตองการ มีลักษณะเปน คาํ ถามแบบปลายเปด ประกอบไปดว ย 2 สว น คอื สว นที่ 1 ขอ มูลทัว่ ไป เก่ียวกับผูใหข อ มูล สวนท่ี 2 แนวคําถามเชิงลึก เก่ียวความรอบรูดานสุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวย เบาหวานอว นลงพงุ ประกอบดว ย ขอ คาํ ถาม 9 ขอ ขอ 1 โรคอวนลงพุงของผูปวยเบาหวาน ในอําเภอบานไร เปนปญหาหรือไมอยางไร ท้ังตอ ตวั ผปู ว ยครอบครัว ขอ 2 อะไรสาเหตุของการเกิดภาวะแทรกซอนของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ใน อําเภอบานไร ในอาํ เภอบานไร

115 ขอ 3 ผลกระทบจากการเกิดภาวะแทรกซอนของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ใน อําเภอบานไร เปน อยางไร ขอ 4 ทา นเคยไดยินคําวา“การเสริมสรา งการรอบรูดา นสุขภาพหรอื ไมถ าเคยไดยินมี ความหมายวา อยาไร ขอ 5 ขอคิดเห็นอื่นๆในการการเสริมสรางการรอบรูดานสุขภาพ ของผูปวย เบาหวานอว นลงพงุ ในอาํ เภอบา นไร ขอ 6 ความรู และการปฏิบัติของผูปวยเบาหวานในอําเภอบานไรความรูและความ ชาํ นาญ ในการปฏิบตั อิ ะไรบาง ทผี่ ูปวยเบาหวานควรไดเ รียนรทู าํ ไดอยางชํานาญ และถกู ตอง ขอ 7 แนวทางการจัดกจิ กรรมสงเสริมความรูโรคอวนลงพงุ ของผูปว ยเบาหวาน และ นาํ ไปปฏิบตั ไิ ดถ กู ตองในการปรบั เปล่ียนพฤตกิ รรมสขุ ภาพควรมลี กั ษณะอยางไร ขอ 8 การวัดและประเมินผล เพ่ือตรวจสอบวา ผูปวยเบาหวานที่อวนลงพุงมีวิธีการ อยางไร ขอ 9 ขอคิดเห็นอื่นๆ เกี่ยวกับการชวยใหผูปวยรอบรู และนําไปปฏิบัติ เพ่ือลดพุง ควรทําอยางไร 4. นําแบบสอบถามท่ีสรา งขึ้นไปใหอาจารยท่ีปรึกษาวิทยานิพนธ พิจารณาตรวจสอบความ ครอบคลุมในเนื้อหาการใชภาษา ความเหมาะสมถูกตอง และปรับปรุงแกไขแบบสัมภาษณตาม ขอ เสนอแนะขอท่ีปรกึ ษาวิทยานพิ นธ 5. จัดพิมพเปนแนวคําถามเชิงลึก เพื่อวินิจฉัยปญหา และความตองการรูปแบบการ เสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยการมี สว นรว มของชุมชน ฉบับสมบูรณ ระยะที่ 2 การพัฒนาปรับปรุง และทดลองใชรปู แบบฯ 3.5 การเก็บรวบรวมขอมลู

116 1. หนังสือแนะนําตัวผูวิจัย และขออนุญาตเก็บรวบรวมขอมูล เพ่ือการวิจัยจากบัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยเวสเทิรน ถึงหนวยงานท่ีเก่ียวของ เพื่อความรว มมือในการขอความอนุเคราะห ในการเกบ็ รวบรวมขอมลู 2. ผูวิจัยนําแบบสอบถามความรอบรูสุขภาพผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ไปเก็บรวบรวมขอมูล จากกลุมตัวอยาง ท้ังหมดดวยตนเอง โดยเก็บรวบรวมขอมูลจากกลุมตัวอยาง เปนผูปว ยเบาหวานใน อาํ เภอบานไร จงั หวัดอทุ ัยธานี จาํ นวน 351 คน กลุมท่ี 2 การวเิ คราะหขอ มูลจากการสมั ภาษณเชงิ ลึก ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูล โดยทําการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) และ วิเคราะหขอมูล โดยการสรางขอสรุปแบบอุปนัย (Inductive Analysis) คือ การสรางขอสรุปของ ขอมูลจากส่ิงท่ีปรากฏข้ึนจากการสัมภาษณ และนําเสนอผลการวิเคราะหในรูปแบบรายงานเชิง พรรณนาวเิ คราะห (Descriptive Analysis) ระยะท่ี 2 การพัฒนารูปแบบฯ ขัน้ ตอนท่ี 1 ขน้ั ตอนท่ี 2 3.6 การวิเคราะหขอ มูล และสถิติท่ีใชในการวเิ คราะหขอ มูล ระยะท่ี 1 วินจิ ฉัยปญหา (Problem Diagnosis) และความตองการรูปแบบ กลุมที่ 1 การวิเคราะหขอมลู จากแบบสอบถามการเสรมิ สรา งความรอบรูดานสขุ ภาพของ ผปู วยเบาหวานอวนลงพุง สาํ หรบั ผปู วยเบาหวานอวนลงพุง ดาํ เนนิ การตามลาํ ดับ ดงั น้ี 1. ตรวจสอบความสมบูรณ ของแบบสอบถามการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ ของผูปวยเบาหวานอวนลงพุงสําหรับผูปวยเบาหวาน และทําการคัดเลือกเฉพาะแบบสอบถามการ เสรมิ สรา งความรอบรดู านสขุ ภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สําหรบั ผูปว ยเบาหวานอวนลงพุง ทม่ี ี ความสมบรู ณเ ทา นั้น 2. ตรวจใหคะแนนทดสอบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพ ของผูปวยเบาหวาน อว นลงพุง แตล ะฉบับ แลว รวมคะแนน จําแนกตามทกั ษะของความรอบรดู านสุขภาพโดยใชโปรแกรม SPSS

117 3. แปลผลขอมลู โดยเปรยี บเทียบ กับเกณฑมาตรฐานจําแนกระดับคะแนนความรอบรู ดา นสขุ ภาพในภาพรวมทัง้ 6 ทักษะ กลุม ท่ี 2 การวเิ คราะหขอ มูลจากการสัมภาษณเชิงลึก ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูล โดยทําการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) และ วิเคราะหขอมูล โดยการสรางขอสรุปแบบอุปนัย (Inductive Analysis) คือ การสรางขอสรุปของ ขอมูลจากส่ิงท่ีปรากฏข้ึนจากการสัมภาษณ และนําเสนอผลการวิเคราะหในรูปแบบรายงานเชิง พรรณนาวเิ คราะห (Descriptive Analysis) สถิติทใ่ี ชห าคุณภาพของเครอ่ื งมือ ไดแก สัมประสิทธ์ิแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coeffcient) ขอมูลท่ัวไป วิเคราะหดวยคา ความถี่ รอ ยละ คาเฉล่ีย สวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน คาสูงสุด ต่ําสุด ผูวิจัยดําเนินการ คาํ นวณคา เฉล่ีย และคา ความเบยี่ งเบนมาตรฐานแลว ดําเนินการแปลความหมายตามเกณฑ โดยเกณฑ ท่ีใชในการประเมินความเหมาะสมของรูปแบบ และความคิดเห็นของผูปวยเบาหวานอวนลงพุงใน ชุมชนทมี่ ีตอ การเขา รวมรูปแบบฯ ผวู จิ ยั ใชเ กณฑการประเมินคาเฉล่ีย ระยะที่ 2 การพฒั นารูปแบบฯ การวเิ คราะหขอมูล 1. ขอมูลท่ัวไป วิเคราะหดวยคา ความถี่ รอยละ คาเฉล่ีย สวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน คาสูงสุด ต่ําสดุ 2. เปรียบเทียบความแตกตางของความรอบรูสุขภาพ กอนและหลังการทดลองของกลุม ตวั อยาง โดยใชสถติ ทิ ดสอบ (t-test dependent) คาํ นวณดวยโปรแกรมสาํ เร็จรูป 2. เปรยี บเทียบคาเฉลี่ยของรอบเอว BMI HbA1c กอนและหลังการทดลองของกลมุ ตัวอยาง โดยใชสถิติทดสอบ (t-test dependent) คาํ นวณดว ยโปรแกรมสําเร็จรปู สถติ ทิ ีใ่ ชในการวิเคราะห 1. วิเคราะหขอมูลโดยคํานวณคา เฉลี่ย (X¯) คาเบยี่ งเบนมาตรฐาน (SD) ของนาํ้ หนักตัว และ เปอรเซน็ ตไขมันโดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอร 2. ทดสอบความแตกตางของคาเฉลี่ยน้ําหนกั ตวั และเปอรเ ซ็นตไ ขมนั กอ นและหลงั การ ทดลองของกลมุ ทดลอง ดว ยการทดสอบคา ที (Paired Sample t-test) โดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอร ทรี่ ะดับนยั สาํ คัญทางสถิติ .05

118 3.7 การพจิ ารณาจริยธรรมการวจิ ยั ในมนุษย การวิจัยในคร้ังน้ี ไดผานการพิจารณาจากคณะกรรมการการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย มหาวิทยาลัยเวสเทิรน ในการประชุมคณะกรรมการพิจารณาจริยธรรม เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2560 ต า ม ร หั ส โ ค ร ง ก า ร เ ล ข ที่ HE-WTU542674 ต า ม ร า ย ล ะ เอี ย ด ใ น ภ า ค ผ น ว ก [พิมพอักษรของภาคผนวกทแ่ี ทรกหนังสือรับรองจริยธรรมการวจิ ยั ในมนษุ ยท่นี ่ี]แลว จึงดําเนินการวิจยั โดย ผูวิจัยเขาพบกลุมตัวอยาง เพื่อแนะนําตัวเอง ช้ีแจงวัตถุประสงคของการศึกษา และข้ันตอนการ เก็บรวบรวมขอมูลใหกลุมตัวอยางทราบ เพ่ือขอความรว มมือในการเขารวมการวิจัยดวยความสมัครใจ ของกลุมตัวอยาง โดยกลุมตัวอยางมีสิทธ์ิตัดสินใจเขารวม และถอนตัวจากการวิจัยไดตลอดเวลา ขอมูลทั้งหมด ผูวิจัยจะนําไปวิเคราะหในทางการศึกษาเทาน้ัน พรอมเก็บเปนความลับและนํา ผลการวิจัยเสนอในภาพรวมทางวิชาการเทาน้ัน โดยไมใหเกิดผลกระทบ หรือเกิดความเสียหายใด ๆ กับกลุมตวั อยาง หรือผทู เ่ี กย่ี วขอ ง 3.8 การพทิ ักษสิทธิของกลุมตวั อยาง 1. ชี้แจงใหผ ูเ ขารว มวิจยั ทราบถึงวิธกี าร และตอบขอของใจตางๆ รวมถึงประโยชนที่อาจ เกดิ ขน้ึ ขณะทําการวิจยั 2. การเขา รวมโครงการวิจัย ผูย ินยอมตนจะเขา รวมดวยความสมัครใจ และตองไดรับ ความยนิ ยอมตนทกุ ราย โดยลงนามในเอกสารยนิ ยอมตนเปน ลายลักษณอ ักษร 3. ผูยนิ ยอมตนสามารถบอกเลิกการเขา รว มโครงการวิจยั ไดทุกเมือ่ โดยไมต องอธบิ าย เหตุผล มีสิทธ์ิปฏิเสธหรือเลือกท่ีจะไมตอบคําถามในแบบสอบถามขอใดขอหนึ่งก็ได โดยไมมี ผลกระทบใดๆ ตอ ผูยินยอมตนทง้ั ส้นิ การรักษาความลบั ของขอ มูลโครงการวิจยั นี้เปน การใหผ ยู นิ ยอมตอบแบสอบถาม จะไมมกี าร เปดเผยช่ือผูยินยอมตน โดยหลังจากท่ีผูยินยอมตนลงนามในใบยินยอมตนแลว ผูวิจัยจะแยกใบ ยินยอมตนออกจากแบบสอบถามไวคนละสวนกนั เพ่อื ปอ งกันการเชือ่ มโยงกนั ของแบบสอบถามกับใบ ยินยอมตนใหทําการวิจัย เปนการวิเคราะหขอมูลในลักษณะภาพรวม โดยเหตุผลทางวิชาการเทาน้ัน และไมนําขอมูลหรือความลับของกลุมตัวอยางมาเปดเผยหรือนําเสนอผลการวิจัยเปนรายบุคคล สว นขอ มูลอ่ืนท่ีไมเ กย่ี วของกับการวจิ ัยจะไมมกี ารเปดเผยท้ังส้ิน

119

120 บทที่ 4 ผลการวเิ คราะหข อ มลู การวิจัยเรอ่ื งพฒั นารูปแบบการเสรมิ สรางความรอบรูดานสุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอน ในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมีสวนรวมของชุมชนอําเภอบานไรจังหวัดอุทัยธานี มีผลการ วิเคราะหขอมูลนําเสนอตามวัตถุประสงคของการวิจัยและการทดสอบสมมติฐานการวิจัย ในการ วเิ คราะหขอมูลครั้งน้ีผูวิจยั ไดทาํ การวิเคราะหขอมลู ตามลําดับดังนี้ 4.1 สญั ลกั ษณที่ใชในการวเิ คราะหข อ มูล เพ่อื ใหเกิดความเขา ใจตรงกนั ชัดเจนในการแปลความหมายของผลการวิเคราะหขอ มลู ผูวิจยั ไดกาํ หนดสัญลกั ษณท ่ีใชในการแปลผล ดงั นี้ X แทน คาเฉลี่ยของกลุมตัวอยา ง (Average) Mdn แทน คา มัธยฐาน (Median) N แทน จํานวนประชากรทง้ั หมด n แทน จาํ นวนประชากรในกลุม ตวั อยา ง p แทน คา p (คา Significance ทีป่ รากฏในผลการวิเคราะหคา สถิติ) SD แทน คาเบย่ี งเบนมาตรฐานของกลุมตัวอยา ง(Standard Deviation) t แทน คาสถิติที่คาํ นวณจากt-test  แทน คา เฉลีย่ ของกลมุ ประชากร  แทน คา เบยี่ งเบนมาตรฐานของกลุมประชากร 4.2 ผลการวิเคราะหข อมลู ระยะท่ี 1 วินจิ ฉยั ปญหา (Problem Diagnosis) และความตอ งการ ขั้นตอนน้ี เปนการมุงหาคําตอบของการวิจัยที่วา ปญหาและความตองการรูปแบบการ เสริมสรางความรอบรูสุขภาพ เพื่อปอ งกันโรคแทรกซอ นในผูปวยเบาหวานอว นลงพุง เปนอยางไร โดย การรวบรวมขอมลู จาก กลุมผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ในอําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี จํานวน 351 คน โดยใช แบบสอบถาม 1. ลักษณะทว่ั ไปของกลมุ ตัวอยา ง

121 ตารางท1่ี จํานวนและรอยละของผปู ว ยเบาหวานอวนลงพงุ แยกตามลกั ษณะทั่วไป (N=351) ขอความ จาํ นวน รอยละ เพศ 36.47 65.53 ชาย 128 100 หญงิ 223 0.57 4.56 รวม 351 16.24 28.21 อายเุ ต็มปของผูใหขอ มลู (ป) 50.42 21-30 2 13.68 78.92 31-40 16 7.40 41-50 57 7.69 4.56 51-60 99 80.91 6.84 60 ปข ้ไึ ป 177 13.39 X 61 1.42 38.19 X ±SD 12.20 2.84 44.16 Min - Max 26-88 41.89 สถานภาพสมรส 45.29 12.82 โสด 48 100 คู 277 หมา ย แยก หยาราง 26 ระดับการศึกษา ไมไดศ กึ ษา 27 ประถมศึกษา 16 มธั ยมศึกษา 284 อุดมศึกษา 24 อาชีพ ไมไดประกอบอาชีพ 47 รับราชการ 5 รบั จาง 134 คาขาย 10 เกษตรกรรม 155 ระยะเวลาในการเปน โรคเบาหวาน (ป) 1-5 147 6-10 159 มากกวา 11 ปข้ึนไป 45 X ±SD 3.86 Min - Max 1-23 รวม 351 กลุมผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สวนใหญเปนเพศหญิง จํานวน 223 คน คิดเปนรอยละ 65.53 อายุ สวน ใหญอยูในชวง 60 ปขึ้นไป จํานวน 177 คน คิดเปนรอยละ 50.42 รองลงมา 51-60 ป จํานวน 99 คน คิดเปนรอย

122 ละ 28.21 อายุเฉลี่ย เทากับ 61 ป อายุต่ําสุด 26 ป สูงสุด 88 ป สถานภาพสวนใหญ คู 277 คน คิดเปนรอยละ 78.92 ระดับการศึกษา สวนใหญ จบการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา จํานวน 284 คน คิดเปนรอยละ 80.91 สวน ใหญประกอบอาชีพ เกษตรกรรม จาํ นวน 155 คน คิดเปนรอยละ 44.16 ระยะการเปนเบาหวาน สวนใหญอ ยูในชว ง 6-10 ป จาํ นวน 159 คน คดิ เปน รอ ยละ 45.29 2. ความรอบรูส ุขภาพเพ่อื ปองกันโรคแทรกซอ นในผูปว ยเบาหวานอวนลงพุง ตารางที่ 2 แสดงจาํ นวน และรอ ยละของกลุมตัวอยาง จําแนกตามระดบั ความรอบรูสุขภาพ (N=351) ทกั ษะความรอบรูสขุ ภาพ ระดับความรอบรูสขุ ภาพ จาํ นวนผปู วย รอ ยละ เบาหวาน (คน) การเขาถงึ ขอมลู และบริการสุขภาพ ไมดพี อ 337 96.01 พอใช 14 3.99 ดีมาก 0 0 X 9.74 SD 2.51 ความรคู วามเขาใจ ไมดพี อ 237 67.52 พอใช 113 32.19 ดีมาก 1 0.28 X 9.74 SD 2.51 การสื่อสารขอมูลสุขภาพ ไมด พี อ 200 56.70 พอใช 124 35.60 ดมี าก 27 7.70 X 9.74 SD 2.51 การตัดสินใจ ไมดีพอ 281 80.06 พอใช 168 19.37 ดีมาก 2 0.57 X 15.14 SD 5.77 การจดั การตนเอง ไมดีพอ 96 27.35 พอใช 185 52.71 ดมี าก 68 19.37 X 9.66 SD 3.49 การรูเทาทันส่ือ ไมด พี อ 96 27.35 พอใช 185 52.71 ดีมาก 68 19.37 X 9.66 SD 3.49 โดยภาพรวม 351 100

123 จากตาราง ที่ พบวา ผูป วยเบาหวานในอาํ เภอบานไร สว นใหญรอบรูสุขภาพ ดา นการเขาถึงขอมลู และบริการสขุ ภาพ ความรูความเขา ใจ การสอื่ สารขอมูลสขุ ภาพ การตัดสินใจ อยูในระดับ “ไมด พี อ” ยกเวน “การจัดการตนเอง การรูเทาทันสื่อทผี่ ูป วยเบาหวานสวนใหญอ ยูในระดับ “พอใช” ระดบั ความรอบรสู ุขภาพ เพื่อปอ งกนั โรคแทรกซอ นในผปู วยเบาหวานอวนลงพุง ตารางท่ี 3 จํานวนและรอยละของผปู วยเบาหวาน จําแนกระดับความรอบรสู ุขภาพ/ประเภทความรอบรูดาน สุขภาพ ประเภทความรอบรดู านสุขภาพ/ระดับ SD จํานวนผูปว ย รอ ยละ ความรอบรูสุขภาพ เบาหวาน (คน) X ความรอบรูพื้นฐาน ไมดพี อ 17.75 2.22 128 36.47 173 49.29 พอใช 24.11 2.07 50 14.24 270 76.92 ดมี าก 29.00 0.85 81 23.08 0 0.00 ความรอบรดู า นปฏสิ ัมพันธ ไมดพี อ 26.03 3.17 78 21.49 210 57.85 พอใช 35.75 2.30 75 20.66 351 100 ดมี าก 0.00 0.00 ความรอบรดู านวิจารณญาณ ไมดพี อ 20.69 1.97 พอใช 27.51 2.67 ดีมาก 37.81 4.20 โดยภาพรวม จากตารางท่ี พบวา ผูปวยเบาหวาน สวนใหญมีประเภทความรอบรูพื้นฐานอยูในระดับ พอใช คิดเปนรอยละ 49.29 รองลงมาอยูในระดับไมดีพอ คิดเปนรอยละ 36.47 และอยูในระดับดี มาก คดิ เปน รอยละ 14.24 ประเภทความรอบรูสขุ ภาพดา นปฏสิ ัมพันธอยูในระดบั ไมดีพอ คดิ เปนรอ ย ละ 76.92 และรองลงมาอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 23.08 ประเภทความรอบรูสุขภาพดาน วิจารณญาณอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 57.85 รองลงมาอยูในระดับไมดีพอ คิดเปนรอยละ 21.49 และอยูในระดบั ดมี าก คดิ เปน รอยละ 20.66 3. พฤติกรรมการดแู ลตนเองเกี่ยวกับ 3อ.2ส. ตารางที่ จาํ นวนและรอยละของผปู วยเบาหวาน จาํ แนกตามระดบั พฤติกรรมการดูแลตนเองเก่ียวกับ 3อ.2ส. ระดับพฤติกรรมการดูแลตนเอง X SD จํานวนผูปว ยเบาหวาน (คน) รอยละ เก่ียวกับ 3อ.2ส. สอ่ื และแหลง เรียนรู 4.52 0.63

124 โดยภาพรวม ขอ มูลการสมั ภาษณเชิงลกึ กลุมภาคีเครือขาย อําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี ผลจากการสัมภาษณเชงิ ลึกกลมุ ภาคีเครอื ขายแตล ะคน เม่ือนํามาวิเคราะหรวมกนั ทาํ ใหเห็นภาพและ ความเขา ใจบรบิ ทเชิงพฤตกิ รรม สรปุ โดยภาพรวม ไดทําการสมั ภาษณกลมุ ภาคีเครือขา ยตามเกณฑ คดั เขา จาํ นวน 12 คน ประเด็นท่ี 1 โรคอว นลงพุงของผปู ว ยเบาหวานในอําเภอบา นไร เปน ปญหาหรอื ไม อยา งไรท้งั ตอตัว ผปู วย ครอบครวั ตารางที่ สรปุ ขอ คน พบจากการสมั ภาษณเชิงลึก กลุมภาคีเครือขา ย ประเด็น ขอ คน พบ 1. โรคอว นลงพุงของผูปว ยเบาหวานในอาํ เภอบา นไร เปน ปญหาหรอื ไม อยางไรท้ังตอตวั ผูปวย ครอบครัว 2. อะไรสาเหตขุ องโรคเบาหวาน 3. ผลกระทบจากการปว ยเปนเบาหวาน เปนอยา งไร 4. ทานเคยไดยินคาํ วา “การเสรมิ สรา งการรอบรูดาน สขุ ภาพหรอื ไม ถา เคยไดยิน มคี วามหมายวา อยา ไร 5. ขอ คดิ เห็นอ่ืนๆในการการเสริมสรางการรอบรดู า น สุขภาพ 6. ความรู และการปฏบิ ัติของผูปว ยเบาหวานในอาํ เภอ บา นไร ความรแู ละความชํานาญในการปฏิบัติอะไรบา งท่ี ผูป ว ยเบาหวานควรไดเ รียนรู ทําไดอยางชาํ นาญและ ถูกตอ ง 7. แนวทางการจัดกิจกรรมสงเสรมิ ความรโู รคอวนลงพุง ของผปู วยเบาหวาน และนาํ ไปปฏบิ ตั ิไดถูกตอ งในการ ปรบั เปลย่ี นพฤติกรรมสุขภาพควรมีลักษณะอยา งไร 8. การวัดและประเมนิ ผลเพอื่ ตรวจสอบวาผปู วยเบาหวาน ท่ีอว นลงพุง มีวิธีการอยางไร 9. ขอคิดเห็นอ่ืนๆเก่ียวกับการชว ยใหผูปวยรอบรู และ นําไปปฏิบัติเพ่อื ลดพุงควรทําอยา งไร ระยะท่ี 2 การพัฒนารปู แบบฯ ขัน้ ตอนที่1 การพัฒนารปู แบบฯ ประกอบไปดว ย กําหนดแผนกิจกรรมของแผนกิจกรรมฯ เปนการนําขอมูลพ้ืนฐาน มากําหนดแผนการ ประชุมกลมุ ท่ีผูวจิ ยั สรา งขึน้ โดยใชเทคนิคเอไอซี (AIC) 3 ขั้นตอน ไดแ ก

125 1. ข้นั ตอนซาบซ้ึงคุณคาตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปนการเขาใจสถานการณที่ แทจริง การสรา งนโยบาย หรอื กาํ หนดเปาหมายทีท่ กุ คนยอมรับรว มกนั A1: การเขาใจสถานการณสภาพที่แทจริงของชุมชน การประชุมครัง้ ท่ี 1 ขั้นตอนซาบซง้ึ คณุ คา ตระหนักถึงปญญา (Appreciation) เปน การเขาใจ สถานการณปญหา เพ่ือสรางความตระหนัก และความรูสึกอยากมีสวนรวม ในการกําหนดเปาหมาย และมีสวนรวมในการพัฒนา โดยมีการแลกเปลี่ยนประสบการณ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกําหนด ความคาดหวัง ทีจ่ ะทาํ ใหเปาหมายท่ีรว มกําหนดเปน จรงิ ได จากการสัมภาษณภ าคเี ครือขาย สรปุ ประเดน็ โดยรวม ดังน้ี 1. เขา ใจสถานการณปญหา เพือ่ สรา งความตระหนัก และความรูส กึ อยากมีสว นรวม ดงั น้ี จากสถิติขอ มูลโรคเบาหวานอวนลงพุง มีแนวโนมเพิม่ มากขึ้น เน่อื งจากพฤติกรรมบริโภคสวน ใหญของประชาชนในอาํ เภอบานไร เนื่องจากวิถกี ารดาํ เนนิ ชีวิตที่เปลีย่ นแปลงไป สงผลกระทบตอการ รบั ประทานอาหาร การออกกาํ ลังกาย ทาํ ใหอัตราการเกดิ โรคเบาหวานอวนลงพุงสูงข้ึน “โลกเดี๋ยวนี้มันเปล่ยี นไปมาก ตลาดนดั มีเกือบทุกวัน หาของกินงาย เซเวนกม็ าอยูใกล เวลา จะกินอะไรก็งา ย และตอนนี้ตอ งทาํ งานมาก หาเงนิ ไมมเี วลาทาํ กบั ขา วเองตอ งซ้ือแกงถุง เลือกไมไ ด” “เครื่องทุนแรงในการทํางานก็มีเยอะ เมื่อกอนจับจอบจับเสี่ยมขุดดิน แตเดี๋ยวน้ีใชรถขุดแทน แทบไมไดใ ชแ รง” “อยางเม่ือกอนหุงขาวตองหาฟน กอไฟ กวาจะไดหุงขาว แตเดี๋ยวน้ีสบายมีหมอหุงขาว ไฟฟา” “เปนเบาหวานกแ็ ยแลว จะกนิ อะไรก็กนิ ไมได ถา เปนโรคไตอีกสงสัยไมตองกินอะไรแลว” “พอเริ่มมีคลินิกโรคเร้ือรัง คนไขก็เยอะขึ้น มีคลินิกทุกวัน เริ่มมีคลินิกไตวายเร้ือรัง คนไข เพ่ิมข้นึ มีเวลาใหค วามรนู อย” “การใหค วามรูก บั ผูปวยสวนมากก็ใหเปนกลุม ไมคอ ยรูปญหาท่แี ทจริงของแตล ะคน” “มาคลินิกคนไขเ ยอะไมกลาถามหมอ เห็นยุงๆตลอด เวลามีปญหาก็จําจากหมอสอน ถูกบาง ไมถ ูกบา ง” (สนทนากลมุ ภาคีเครอื ขา ย) A2: การกาํ หนดเปาหมายสภาพท่คี าดหวงั ในอนาคต จดั ทาํ กระบวนการ “ภาพฝน” ในการสรา งความรอบรสู ุขภาพ “คนไขในคลินิกนอ ยลง ดแู ลไดท ั่วถึง” “เจาหนาท่เี ยอะกวา น้ี”

126 “คนไขด แู ลตวั เองไดเ อง หรือลูกหลานชวยดแู ล อยา งใกลช ิด” “มีกจิ กรรมการดูแลเหมาะกบั บรบิ ทของผูป ว ย” (สนทนากลมุ ภาคเี ครอื ขา ย) 2. กําหนดเปาหมาย และมีสวนรวมในการพัฒนา “ตอนน้ีทางกระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายใหสรางความรอบรูสุขภาพในกลุมผูปวย เพื่อให ผูปว ยดูแลตัวเองได” “สรา งความรอบรูส ุขภาพ ทําอยางไรไมเขา ใจ” “คนไขเบาหวานจะทําไดหรือปาว เร่ือง สรางความรอบรูสุขภาพ ถาใชไดกับวิถีชีวิตก็จะดี นะ” “ทีมสุขภาพก็ไมเขาใจ เรื่อง สรา งความรอบรสู ขุ ภาพ” (สนทนากลมุ ภาคเี ครอื ขาย) 3. กาํ หนดความคาดหวัง ที่จะทาํ ใหเปา หมายที่รวมกําหนดเปน จริง “เราตอ งเริ่มใหท กุ คนกลมุ เขาใจความรอบรสู ุขภาพกอน” “เราจะไดเขา ใจตรงกนั ” (สนทนากลมุ ภาคเี ครอื ขาย) 2. ข้ันตอนคนหาปจจัยที่มีอทิ ธิ (Influence) เปนการคนหากลวิธี กําหนดกิจกรรมท่ีจะทํา ใหบ รรลเุ ปา หมาย และจดั ลําดับความสาํ คัญของกิจกรรม I1: การคดิ คน หาวิธีหรือกลวธิ ที จ่ี ะทําใหบ รรลุเปาหมาย การประชุมครง้ั ที่ 2 คนหาปจจัยทม่ี ีอิทธิพล เปนการกําหนดกจิ กรรมวิธีการที่จะทําใหบรรลุเปาหมาย ท่ีกําหนดไว เพ่ือคนหาแนวคิดวิธีการแกปญหา (ท่ีไดจากการประชุม คร้ังที่ 1) เพื่อใหไดแนวทางใน การสรา งแผนกิจกรรมฯ “อยากใหมีการแบงความรับผิดชอบ พยาบาลคนเดียวดูแลไมท่ัวถึง อยากใหแบงมีผูดูแลใน หมบู า น “ถา เปน คนไขท ี่สามารถควบคุมอาการได เรากอ็ ยากใหม ีคนมารว มชวยดแู ลกนั ” (สนทนากลุม ภาคีเครือขาย) การประชุมครั้งที่ 3 ขั้นตอน การควบคุมเปนการสรางแผนปฏิบัติการ เพ่ือใหผูเขารวมประชุม ได รว มกันสรางปฏิบัตกิ าร โดยการนํากิจกรรม/วิธีการตา งๆ (ท่ไี ดจาการประชุมคร้ังที่ 2) มากาํ หนดเปน แผนปฏิบัติการในการสรางรูปแบบการเสรมิ สรางความรอบรูดานสุขภาพ เพ่ือปองกันโรคแทรกซอน ในผูปวยเบาหวานอวนลงพงุ โดยชุมชนอําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี รวมท้ังมอบหมายผูรับผิดชอบ และนดั หมายดาํ เนนิ การตามแผนปฏิบัติการ และตดิ ตามประเมนิ ผลการดาํ เนนิ งานตามแผน I2: การคดั เลือก รวมถึงการจดั ลาํ ดับความสาํ คญั ของกิจกรรม

127 3. ข้นั ตอนการควบคุม (control) การสรางแผนปฏิบตั ิการ และการตดิ ตามประเมินผล C1: การวางแผนกจิ กรรมฯหาผูรับผดิ ชอบ C2: การตกลงในรายละเอียดของการดาํ เนินกิจกรรม จัดคลินิกการสรางการรอบรูสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวาน อว นลงพุงในหมู 9 บานศาลาคลอง จดั กิจกรรมท่ีศาลากลางบาน กิจกรรมท่ี 1 รูเขารูเรา โดยใชทฤษฎีแรงจูงใจเพ่ือปองกันโรค (Protection Motivation Theory) มาจดั กิจกรรมในสปั ดาหที่ 1 ซง่ึ มี 4 ขัน้ ตอน การดําเนินการดงั น้ี โดยพยาบาลประจาํ คลนิ กิ ระยะเวลา กจิ กรรม ทฤษฎีทีน่ ํามาใช เครื่องมือท่ีใช การประเมนิ

128 สัปดาหที่ 1 - สรางสัมพันธภาพระหวาง- ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อ1. เครื่องช่ังนํ้าหนัก และภาวะสขุ ภาพ ( ใ ช เ ว ล า 1และผูวิจัยจัดบรรยากาศท่ีป อ ง กั น โ ร ควดั เปอรเ ซ็นตไขมัน - วัดระดบั HbA1c ช่ั ว โ ม ง 30เอือ้ อํานวย และผอ นคลาย (Protection 2. สมดุ บันทกึ ในเลอื ด นาที) Motivation Theory) - HbA1c - ดั ช นี ม ว ล ก า ย - การรบั รคู วามรนุ แรง - ดัชนีมวลกาย (BMI) (BMI) - เสนรอบพุง - เสน รอบพุง - แบบทดสอบ - การรับรูความเส่ยี ง - สื่ อ ก ร ะ ตุ น ให ผู ป ว ย- สังเกตการณ มี เบ าหวานต่ืนตัว อยากสวนรวมในการทํา เรี ย น รู เร่ื อ ง ค ว า ม รูกิจกรรม โรคเบาหวานท่ีสัมพันธกับ โรคอวนลงพุง, ผลกระทบ ขอ งโรคอ วน, การดูแล - ส น ท น า ก ลุ ม เกี่ ย ว กั บ รักษาโรคอวน, วางแผน พฤตกิ รรมที่เหมาะสม ชี วิ ต ไ ร โ ร ค อ ว น ส่ื อ - ประชุมกลุมโดยนัดครง้ั ตอ ไป ออนไลน สัปดาหท่ี 2 - การเสนอตวั แบบดา นบวก - ก า ร รั บ รู ค ว า ม- ก า ร ก ร ะ ตุ น ให เกิ ด- สังเกตการณ มี ( ใ ช เ ว ล า 1- การเสนอตัวแบบดานลบคาดหวัง ทั ศ น ค ติ ท่ี ดี แ ล ะ แ ร งสวนรวมในการทํา ช่ั ว โ ม ง 30โ ด ย ใ ช ส่ื อ อ อ น ไ ล น สนับสนุนเชิงบวกจากตัวกจิ กรรม นาท)ี ประสบการณของผูที่ประสบ แบบที่ประสบความสําเร็จ ค ว า ม สํ า เร็ จ จ า ก ก า รล ด ในลดน้าํ หนัก น้าํ หนกั - ใหกลุมบอกถึงผลกระทบ หลงั จากดสู อ่ื ออนไลน - เน นยํ้าความ รุนแรงขอ ง ภาวะแทรกซอ น - ประชุมกลมุ โดยนัดครง้ั ตอไป กิจกรรมที่ 2 การสรางการรอบรูดานสุขภาพ 6 ทักษะ กระตุนใหเกิดพฤติกรรมการปองกัน โรคแทรกซอน ดานโภชนาการสาํ หรับผูป ว ยเบาหวานอว นลงพุง ดานการออกกําลังกาย สําหรับผูปวย เบาหวานอวนลงพุงโดย เภสัชกร นักกายภาพ นักโภชนากร พยาบาลประจําคลินิก และอาสาสมคั ร สาธารณสุข ระยะเวลา กจิ กรรม ทฤษฎีทน่ี าํ มาใช เครื่องมือที่ใช การประเมิน

129 สปั ดาหท ี่ 3 - ทบทวนความรู และแนะนํา- ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อ- โมเดลอาหาร - สังเกตการณ มี ( ใ ช เ ว ล า 1การป ฏิ บั ติ ใน ก ารเป ล่ี ย นป อ ง กั น โ ร ค- ดําเนินการโดยพยาบาลสวนรวมในการทํา ช่ั ว โ ม ง 30พ ฤ ติ ก ร ร ม ท า ง ด า น ก า ร(Protection วิชาชีพ และอาสาสมัครกิจกรรม นาที) รับประทานอาหาร การออกMotivation Theory) สาธารณสขุ กําลงั กาย - การสนั บสนุนทาง - อภิปรายกลุมรวมวางแผนสั ง ค ม (Social แ น ว ท า ง ก า ร ดู แ ล ต น เอ ง ท่ีsupport) เหมาะสมของแตละบุคคล - การจัดการตนเอง - กําหนดเปาหมาย ท่ีจะทํา(Self- สงั เกตการณเ ปลี่ยนแปลง management) - อาสาสมัครสาธารณสุข ให กําลงั ใจ - แจกเอกสารคูมือความรอบรู สุขภาพของผูปวยเบาหวาน อว นลงพุง - ต้ั ง เป า ห ม า ย ใน ก า รล ด นาํ้ หนัก (goal-setting) - ฝกบันทึ กพ ฤติกรรมการ บริโภคอาหารของตนเองทุก วนั รวมถงึ การฝกวิเคราะห - ตั้ง line - สรางคิวอารโคด ท่ีซองยา และเปล่ียนช่ือยาหนาซองเปน ภาษาไทย และเพิ่มรูปภาพใน เวลาใชย า กจิ กรรมท่ี 3 การสรา งพลงั ชุมชนเสริมการรอบรู โดยใชการจัดการตนเองมาจัดกิจกรรม นาํ กิจกรรม ตางๆไปใชในชีวิตจริง โดย เภสัชกร นักกายภาพ นักโภชนากร พยาบาลประจําคลินิก และ อาสาสมคั รสาธารณสขุ ระยะเวลา กจิ กรรม ทฤษฎีท่ีนํามาใช เครื่องมือที่ใช การประเมนิ

130 สัปดาหท ่ี 4-11 - เย่ียมบาน โดย อาสาสมัคร)- การสนับสนุนทาง- คูมอื - สังเกตการณ มี สุขภาพ และพยาบาลประจําสั ง ค ม (Social- ดําเนินการโดยพยาบาลสวนรวมในการทํา คลนิ ิก สปั ดาหละ 1 คร้งั support) วิชาชีพ และอาสาสมัครกจิ กรรม - ติ ด ต าม ก า รบั น ทึ ก แ ล ะ- การจัดการตนเองสาธารณสขุ - การจดบันทึกใน เป รี ย บ เที ย บ ก า ร ป ฏิ บั ติ(Self- คูมอื พ ฤ ติ กรรม ข อ งต น เอ งกั บmanagement) - เปรียบเทียบการ เปาหมายทตี่ นเองกาํ หนดไว ปฏิบัติ พฤติกรรม ข อ ง ต น เอ ง กั บ เปาหมายที่ตนเอง กาํ หนดไว - สัปดาหที่ 12 - อภิปรายกลุมถึงปญหาใน- การสรางเสริมความ- แบบประเมินความรอบรูภาวะสขุ ภาพ ( ใ ช เ ว ล า 1การเสริมสรางความรอบรูรอบรูสุขภาพ (Healthสุ ข ภ า พ (Health- วดั ระดบั HbA1c ชั่ ว โ ม ง 30สุขภาพ Literacy) Literacy) 6 mydKt ในเลอื ด นาที) - ดั ช นี ม ว ล ก า ย (BMI) - เสนรอบพงุ - แบบประเมนิ ข้ันตอนท่ี 2 การทดลองใชแผนกจิ กรรมฯ 1. แผนกิจกรรมฯความรอบรูสุขภาพ เพ่ือปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลง พงุ โดยชุมชน ทไี่ ดจ ากขัน้ ตอนท่ี 1 ตามกระบวนการ AIC 2. แบบสอบถามความรอบรูสุขภาพ สําหรับผูปวยเบาหวานอวนลงพุง แบบสอบถาม ประกอบดว ย 3 สวนดังนี้ กลุมผูปวยเบาหวานอวนลงพุง ในอําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี จํานวน 30 คน โดยใช แบบสอบถาม 1. ลกั ษณะท่วั ไปของกลุม ตัวอยาง ตารางท4ี่ จาํ นวนและรอยละของผปู ว ยเบาหวานอว นลงพุง แยกตามลกั ษณะทั่วไป (N=30) ขอความ จาํ นวน รอ ยละ เพศ 6 20 ชาย 24 80 หญิง 30 100.00 รวม อายุเต็มปของผูใหขอมลู (ป)

131 20-29 1 3.33 30-39 1 3.33 40-49 11 36.67 50-59 17 56.67 X 47.50 3 10.00 25 83.33 SD 6.48 2 6.67 Min – Max 26-56 13 43.33 สถานภาพสมรส 17 56.67 โสด คู 16 56.67 หมาย แยก หยาราง 2 6.67 12 40.00 ระดับการศึกษา ประถมศกึ ษา 15 50 มัธยมศึกษา 13 43.33 2 6.67 อาชีพ รับจา ง คาขาย เกษตรกรรม ประสบการณในการเปนเบาหวาน (ป) นอ ยกวา 5 ป 6-10 มากกวา 11 ปขึ้นไป X 5.27 SD 2.86 Min – Max 1-11 รวม 30 100 กลุมผปู วยเบาหวานอวนลงพุง สวนใหญเ ปน เพศหญิง จาํ นวน 24 คน คิดเปนรอ ยละ 80 อายุ สว นใหญอยู ในชวง 50-59 ป จํานวน 17 คน คิดเปนรอยละ 56.67 รองลงมา 40-49 ป จํานวน 11 คน คิดเปนรอยละ 36.67 อายุเฉลี่ย เทากับ 61 ป อายุตํ่าสุด 26 ป สูงสุด 56 ป สถานภาพสมรสสวนใหญ คู 25 คน คิดเปนรอยละ 83.33 ระดับการศึกษา สวนใหญ จบการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา จํานวน 17 คน คิดเปนรอยละ 56.67 สวนใหญ ประกอบอาชพี รับจา ง จาํ นวน 16 คน คิดเปน รอยละ 56.67 ระยะการเปนเบาหวาน สวนใหญอยูในชวง นอ ยกวา 5 ป จํานวน 15 คน คิดเปน รอ ยละ 50 2. ผลการเปรยี บเทียบจํานวน และรอยละจําแนกตามระดบั การเสริมสรางความรอบรูสุขภาพ ตารางท่ี 5 แสดงจาํ นวน และรอยละจําแนกตามระดบั การเสริมสรา งความรอบรูดา นสุขภาพ (N=30) กอนใชแผน หลงั การใชแผน ทักษะความรอบรูสขุ ภาพ n กจิ กรรมฯ กิจกรรมฯ t sig การเขาถึงขอ มูลและบริการสุขภาพ X S.D. X S.D. 30 15.9 4.34 19.77 3.18 4.939 0.0000

132 ความรคู วามเขาใจ 30 6.32 1.22 7.71 1.53 6.197 0.0000 การส่ือสารขอมูลสขุ ภาพ 30 17.19 4.45 24.48 3.39 7.678 0.0000 การตดั สินใจ 30 10.74 2.27 12.94 3.00 3.857 0.0001 การจัดการ 30 13.42 3.36 19.81 3.94 7.777 0.0000 การรูเทา ทันสื่อ 30 13.29 3.84 20.90 3.38 0.125 0.0000 30 76.13 10.15 105.61 11.71 22.537 0.0000 โดยภาพรวม df=30, p<.05 จากตาราง ท่ี พบวา กอนการทดลองใชแผนกิจกรรมฯ พบวา โดยภาพรวมผปู วยเบาหวาน อวนลงพุง มีความรอบรูสุขภาพเกี่ยวกับโรคแทรกซอน หลังเขารวมแผนกิจกรรม สูงกวากอนอยางมี นัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ .05 และเมื่อพิจารณาเปรียบเทียบความรอบรูสุขภาพเกี่ยวกับโรคแทรก ซอน ระหวางกอนเขารวมแผนกิจกรรม และหลังเขารวมแผนกิจกรรม ใน 6 องคประกอบ คือ การ เขาถึงขอมลู และบรกิ ารสุขภาพ ความรูค วามเขาใจ การส่ือสารขอมูลสุขภาพ การตัดสินใจ การจัดการ การรูเทาทันส่ือ ตามลําดับ พบวา ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีความรอบรูสุขภาพเก่ียวกับโรคแทรก ซอนใน 6 องคประกอบ หลังเขารวมแผนกิจกรรม สูงกวากอนเขารวมแผนกิจกรรม อยางมีนัยสําคัญ ทางสถติ ิทรี่ ะดับ .05 ทกุ องคป ระกอบ 3. ผลการเปรยี บเทียบประเภทความรอบรูสุขภาพกอนเรียนและหลงั เรียน ตารางที่ 6 แสดงจาํ นวน และรอยละจาํ แนกตามประเภทการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ (N=30) กอนใชแผน หลงั การใชแผน ประเภทของความรอบรูสุขภาพ n กจิ กรรมฯ กิจกรรมฯ t sig X S.D. X S.D. พ้ืนฐาน 30 21.48 4.90 27.48 3.71 7.348 0.0000 ปฏิสมั พันธ 30 27.94 4.60 37.42 4.88 9.568 0.0000 วจิ ารณญาณ 30 26.71 5.34 40.71 6.30 11.354 0.0000 โดยภาพรวม 30 76.13 10.15 105.61 11.71 22.537 0.0000 df=30, p<.05 จากตารางท่ี กอนการทดลองใชแผนกิจกรรมฯ ผูปวยเบาหวานอวนลงพุงที่ เม่ือ เปรียบเทียบประเภทความรอบรูสุขภาพ พบวา ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีประเภทความรอบรู สุขภาพ หลังเขารวมแผนกิจกรรม สูงกวากอนอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ .05 และประเภท ความรอบรูสุขภาพ ระหวางกอนเขารวมแผนกิจกรรมฯ และหลังเขารวมแผนกิจกรรม พบวา ผูปวย เบาหวานอวนลงพุง มีประเภทความรอบรูสุขภาพ หลังเขารวมแผนกิจกรรม สูงกวากอนเขารวมแผน กิจกรรม อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทั้ง 3 ประเภทความรอบรูสุขภาพเกี่ยวกับโรคแทรก

133 ซอนในผปู ว ยเบาหวานอวนลงพุง 4. ประเภทของความรอบรูสุขภาพเก่ียวกับโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงกอนเขารวม แผนกจิ กรรมฯทสี่ รางขนึ้ และหลงั เขา รวมแผนกิจกรรมฯ ตารางท่ี 7 การเปรยี บเทียบประเภทความรอบรูสุขภาพเก่ียวกับโรคแทรกซอนกอนเขารวม และหลังเขารวม แผนกิจกรรมฯ เพือ่ ปอ งกนั โรคแทรกซอ นในผปู ว ยเบาหวานอวนลงพงุ (N=30) ระดบั พฤติกรรมความรอบรูสขุ ภาพ n กอนใชแผน หลงั การใชแผน t sig เกี่ยวกบั โรคแทรกซอน กิจกรรมฯ กจิ กรรมฯ - - X S.D. X S.D. ระดับไมดีพอ 30 41.65 4.64 59.00 0.00 ระดบั พอใช 30 0 0 69.33 4.79 - - ระดบั ดีมาก 30 0 0 80.00 0.00 - - โดยภาพรวม 30 41.65 4.64 68.68 5.83 20.215 0.0000 df=30, p<.05 จากตารางท่ี พบวา ผปู วยเบาหวานอว นลงพงุ ที่ทดลองใชแผนกิจกรรม การสรางเสริมความ รอบรูสุขภาพ เพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง กอนเรียน และหลังเรียนมี คะแนนเฉลี่ยของระดับพฤติกรรมความรอบรูสุขภาพเกี่ยวกับโรคแทรกซอน กอนเขารวมแผนกิจกรรม เทากับ 41.65 คะแนน และหลังเรียนเทากับ 68.68 คะแนน ตามลําดับ และเมื่อเปรียบเทียบระดับ พฤติกรรมความรอบรูสุขภาพเก่ียวกับโรคแทรกซอน ระหวางกอนเขารวมแผนกิจกรรม และหลังเขา รว มแผนกิจกรรม พบวา ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีระดับพฤติกรรมความรอบรูสุขภาพเกี่ยวกับโรค แทรกซอน หลังเขารวมแผนกิจกรรม สูงกวากอนเขารวมแผนกิจกรรม อยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี ระดับ .05 ตารางท่ี แสดงจํานวนและรอยละของผูปวยเบาหวาน จําแนกตามระดับพฤติกรรมการดูแล ตนเองเก่ยี วกับ 3อ.2ส. ระดบั พฤติกรรมการดูแลตนเอง X S.D. จาํ นวนผปู วยเบาหวาน รอยละ เกี่ยวกับ 3อ.2ส. (คน) โดยภาพรวม จากตารางที่ พบวา ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สวนใหญมีระดับพฤติกรรมการเสริมสราง

134 ความรอบรูดานสุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงในระดบั พ้ืนฐานอยูใน ระดบั พอใช คดิ ผลการประเมนิ ความคิดเหน็ ของผปู วยเบาหวานอวนลงพงุ ที่มีตอ แผนกิจกรรมการเสริมสรางความ รอบรดู า นสุขภาพเพื่อปอ งกนั โรคแทรกซอนในผูป วยเบาหวานอว นลงพงุ โดยการมสี ว นรว มของชุมชน ปรากฏ ดงั ตาราง ตารางที่ แสดงคาเฉลี่ย และคาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานจากการประเมินความคิดเห็นของ ผูปวยเบาหวานอวนลงพุงตอแผนกิจกรรมการเสริมสรางความรอบรูสุขภาพเพ่ือ ปองกนั โรคแทรกซอ นในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยการมสี วนรวมของชุมชน รายการประเมนิ X S.D. ระดบั ความคิดเห็น สื่อ และแหลง เรียนรู 1. สอ่ื ตา งๆทใ่ี ชใ นแผนกจิ กรรมกระตุนในยากเรียนรู 4.52 0.63 มากท่ีสุด 2. แหลงเรยี นรทู ใ่ี ชในแผนกิจกรรม 4.35 0.75 มาก รวมเฉลยี่ 4.43 0.69 มาก การจัดแผนกิจกรรม 3. กิจกรรมท่ีจัดเหมาะสมกับความรู ความสามารถ 4.65 0.49 มากที่สุด 4. กิจกรรมที่จัดมีความหลากหลายนาสนใจ 4.61 0.62 มากที่สุด 5. กจิ กรรมท่ีจดั ชวยทําใหมคี วามรอบรูสุขภาพมากข้ึน 4.58 0.56 มากที่สุด เก่ียวกับภาวะแทรกซอน 6. กิจกรรมท่ีจดั ทาํ ใหไดเรียนรูส่งิ ใหมๆ 4.13 0.85 มาก 7. กจิ กรรมทําใหมีความมั่นใจในปองกันโรคแทรกซอน 4.77 0.62 มากทส่ี ุด 8. ชอบกิจกกรมการเรียนรูจากการปฏิบตั ิจริง 4.45 0.68 มาก รวมเฉล่ีย 4.43 0.69 มาก

135 การเปล่ียนแปลงที่เกดิ จากการทดลองใชแผนกิจกรรม 9. มคี วามรูความเขา ใจเกีย่ วกับการปองกันภาวะแทรกซอ นในผปู ว ย 4.55 0.62 มากที่สุด เบาหวานอวนลงพุงมากข้ึน 4.68 0.48 มากทีส่ ุด 10. ฉันสามารถนาํ ความรไู ปประยุกตใ ชในชวี ติ ประจาํ วันได 0.69 มาก 0.65 มาก รวมเฉลย่ี 4.43 โดยภาพรวม 4.53 จากตารางท่ี พบวา ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีความคิดเห็นตอ แผนกิจกรรมการ เสรมิ สรางความรอบรูสขุ ภาพ เพ่ือปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุง โดยภาพรวมอยู ในระดับมากที่สุด X = 4.53 S.D.=0.65 เม่ือพิจารณารายขอ พบวา กิจกรรมทําใหมีความม่ันใจใน ปอ งกันโรคแทรกซอน คา เฉล่ียมากท่ีสุด X = 4.77 รองลงมา ไดแ ก กิจกรรมทจ่ี ดั เหมาะสมกับความรู ความสามารถ ตามลําดับ และพบวา กิจกรรมที่จัดทําใหไดเรียนรูสิ่งใหมๆ มีคาเฉล่ียนอยท่ีสุด X = 4.13 ระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบฯ ผลการประเมินความคดิ เห็นของกลุมผพู ัฒนารูปแบบไดด าํ เนนิ การตามแผนกิจกรรมฯโดยใหก ลุมภาคี เครือขายรวมกันอภิปรายการนําแผนกิจกรรมฯ รวมท้ังอภิปรายเก่ียวกับปญหา และอุปสรรคในการ ปฏิบัติตามแผนกิจกรรมฯ การสรางรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรก ซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยชุมชน อําเภอบานไร จังหวัดอุทัยธานี พรอมใหขอเสนอแนะใน การแกไขปญหา และรวมกันปรบั ปรงุ แผนกิจกรรมฯ ท่ีสามารถนําไปดาํ เนินการไดจริง และเหมาะสม กับชุมชน

136 บทท่ี 5 สรปุ อภปิ รายผลและขอเสนอแนะ การวิจัยเร่ือง พัฒนารูปแบบการเสริมสรางความรอบรดู านสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรก ซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมีสวนรวมของชุมชนอําเภอบานไรจังหวัดอุทัยธานี มี วัตถุประสงค เพื่อพัฒนารูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดานสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอนใน ผปู ว ยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมสี วนรวมของชมุ ชนอําเภอบา นไรจังหวัดอุทัยธานี ประชากรท่ีใชใน การวิจัยครงั้ น้ีสรุปผลการวิจัย 7. ผลการศกึ ษาปญ หาและความตองการรปู แบบการเสริมสรา งความรอบรดู านสุขภาพเพอ่ื ปองกนั โรคแทรกซอ นในผปู วยเบาหวานอว นลงพุงโดยการมสี ว นรว มของชุมชน 1.1 ผลการสาํ รวจสภาพปจจุบันของความรอบรดู านสุขภาพเพ่ือปองกนั โรคแทรกซอน ในผปู วยเบาหวานอวนลงพงุ โดยการมีสวนรว มของชมุ ชนพบวา 1.1.1 ผูปวยเบาหวานสวนใหญมีระดับความรอบรูดานสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรก ซอน ภาพรวมท้ัง 6 องคประกอบ อยูในระดับไมดีพอ คิดเปนรอยละ 50.69 ผูปวยเบาหวานสว นใหญ มีระดับความรอบรูดานสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอนดานทักษะการเขาถึงขอมูลและบริการ สุขภาพ ทักษะการส่ือสารขอมูลสุขภาพ ทักษะการตัดสินใจ ทักษะการจัดการตนเอง และทักษะการ รเู ทาทันส่ืออยูในระดับไมดีพอ ยกเวนทักษะความรู ความเขา ใจท่ีผปู วยเบาหวานสวนใหญอยูใ นระดับ พอใช 1.1.2 ผูปวยเบาหวานสว นใหญมีระดับพฤติกรรมความรอบรูดานสุขภาพเพ่อื ปองกัน โรคแทรกซอนในระดับพื้นฐานอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 49.31 ระดับปฏิสัมพันธอยูในระดับ ไมดพี อคิดเปน รอ ยละ 76.58 ระดบั วิจารณญาณอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 57.85 1.1.3 ผูปวยเบาหวานสวนใหญมีระดับพฤติกรรมการดูแลตนเองเกย่ี วกับ 3อ.2ส.อยู ในระดับไมดีพอคิดเปนรอยละ 50.96 รองลงมาอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 35.26 และอยูใน ระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 13.77 8. ผลการศึกษาแนวทางการพัฒนา และทดลองใชรูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดาน สุขภาพเพ่ือปอ งกันโรคแทรกซอนในผูป ว ยเบาหวานอวนลงพงุ โดยการมีสวนรวมของชมุ ชนพบวา 8.1.1 การพัฒนารูปแบบ 8.1.2 ผลการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณจากการทดลองใชรูปแบบการเสริมสราง ความรอบรูด านสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมีสวนรวมของ ชุมชน

137 9. ผลการประเมนิ ผลการใชรูปแบบการเสรมิ สรา งความรอบรดู า นสุขภาพเพอ่ื ปองกันโรค แทรกซอนในผูป วยเบาหวานอวนลงพงุ โดยการมสี วนรว มของชุมชน 9.1.1 ผูปวยเบาหวานอวนลงพุง มีความคิดเห็นตอการเขารวมกิจกรรมการ เสรมิ สรา งความรอบรูดานสุขภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอน โดยภาพรวมอยูในระดบั มากท่ีสดุ 9.1.2 ผูมีสวนเกี่ยวของมีความคิดเห็นวา รูปแบบการเสริมสรางความรอบรูดาน สุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมีสวนรวมของชุมชน มีความ เหมาะสมอยูในระดับดีมาก โดยเห็นวาเปนรูปแบบที่มีจุดมุงหมายที่สอดคลองกบั สภาพปญหาปจจุบัน ปญ หาของสงั คมท้ังในระดบั โลก ระดบั ประเทศ รวมถงึ ระดบั ชมุ ชน 5.1 อภิปรายผล จากการศึกษาผลการวิจัยและการพฒั นารูปแบบการเสรมิ สรา งความรอบรูดานสขุ ภาพเพ่ือ ปอ งกนั โรคแทรกซอนในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมีสว นรวมของชมุ ชน ผวู ิจัยนําประเดน็ ท่ี คนพบมาอภปิ รายผลดงั นี้ 1. จากผลการศกึ ษาขอมลู พ้ืนฐานในการเสรมิ สรา งความรอบรูดานสขุ ภาพเพ่ือปองกนั โรค แทรกซอนในผปู วยเบาหวานพบวา ผูป วยเบาหวาน สวนใหญมีระดับความรอบรูดา นสขุ ภาพเพื่อปองกนั โรคแทรกซอ นภาพรวม ท้ัง 6 องคประกอบ อยูในระดับไมดีพอ คิดเปนรอยละ 50.69 ผูปว ยเบาหวานสวนใหญมีระดับความ รอบรดู านสุขภาพเพ่ือปองกันโรคแทรกซอนดานทักษะการเขาถึงขอมลู และบริการสุขภาพ ทักษะการ ส่ือสารขอมูลสุขภาพ ทักษะการตัดสินใจ ทักษะการจัดการตนเอง และทักษะการรูเทาทันสื่ออยูใน ระดับไมดีพอ ยกเวน ทักษะความรู ความเขา ใจทีผ่ ูปว ยเบาหวานสวนใหญอยูในระดบั พอใช 2. จากการพัฒนารปู แบบการเสรมิ สรา งความรอบรูดานสขุ ภาพเพื่อปองกันโรคแทรกซอน ในผูปวยเบาหวานอวนลงพุงโดยการมสี ว นรวมของชมุ ชน 5.2 ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยคร้ังน้ี 3. จากการวิจยั พบวา ผูปวยเบาหวานมีความคดิ เหน็ ตอเน้ือหาสาระทสี่ ามารถนาํ สิง่ ทไ่ี ด เรยี นรไู ปประยุกตใชในชีวิตประจําวัน สามารถปฏบิ ตั ิไดจริงอยา งตอเนื่อง 5.3 ขอ เสนอแนะสําหรับการวจิ ยั ครง้ั ตอไป 4. ควรมีการศกึ ษาวิจัยระยะยาว เพื่อทจ่ี ะไดรับทราบถึงผลลพั ธข องการเกดิ โรคแทรกซอน

138 จากโรคเบาหวานอวนลงพุง 5. จากผลการวิจยั พบวา การที่ชมุ ชนเขามามีสวนรว ม สนับสนนุ และสง เสรมิ ใหม ีการจดั กจิ กรรม โดยวิธที ่หี ลากหลาย และตอ เน่ือง เชน การรณรงค การเยย่ี มติดตามเสรมิ แรง



140 บรรณานกุ รม 1. สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2554). สถิติสาธารณสุขพ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ: องคก ารสงเคราะหทหารผานศึกในพระบรมราชปู ถัมภ. 2. ชัยชาญดีโรจนวงษ. (2006). Metabolic Syndrome (โรคอวนลงพุง). สารราชวิทยาลัย อายรุ แพทย 3. Rippe, J.M. (2007). “American Journal Lifestyle Medicine”The Rational for Intervention to Reduce the Risk of Coronary Heart Disease.1, 1. 4. กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข. (2550).โรคอวนลงพุง.นนทบุรี: โรงพิมพชุมนุมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย. 5. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2552). รายงานการสํารวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการ ตรวจรา งกายคร้ังท่ี4 พ.ศ. 2551-2552. กรุงเทพฯ: เดอะกราฟโ กซสิ เตม็ ส. 6. กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข. (2553). ฐานขอมูลดานโภชนาการการประเมนิ รอบเอว ประชาชนอายุ15ปขึ้นไป(Obesity)กลุมประชากรทั่วไปปพ.ศ.2552-2553.สืบคนจาก http://www.anamai.moph.go.th/download/Statistics/09.xls. 7. โรงพยาบาล 8. สภาปฏิรูปแหงชาติ. (2558). วาระปฏิรูปท2ี่ 2: การปฏิรูประบบบริการสุขภาพวาระปฏิรูป ที่23: การปฏิรปู การสง เสรมิ สุขภาพปอ งกันควบคุมโรคและภัยคุหกคามสุขภาพวาระปฏริ ูป ที่24:การปฏิรูประบบบริการจัดการและการเงินการคลังดานสุขภาพ. กรุงเทพฯ: สํานัก เลขาธิการสภาผแู ทนราษฎร. 9. World Health Organization, (1999).Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus and its Complications.Retrived January 20, 2010, from http://onlinelibrary. wiley.com/doi/10.1111/j.1464-5491.2006.01858.x/full. 10. Nutbeam, D. (2008). Health Literacy and adolescent: a framework and agenda for future research. Health Education Research 23 (5). 11. Bains, S. S. &Egede, L. E.(2011). Associations between health literacy, diabeters knowledge, self – care behaviors, and glycemic control in a low income population with type 2 diabetes.Diabetes Technology & Therapeutics. 12. กองสุขศึกษากองสนับสนุนบริการสุขภาพกระทรวงสาธารณสุข. (2554). ความฉลาดทาง สขุ ภาพ. พิมพคร้ังท่ี1. กรุงเทพฯ: นวิ ธรรมดาการพิมพ.

141 13. Nutbeam, D. (2000). Health Literacy as a public health goal: a Challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International,15(3),259-267. 14. Wallerstein, Bernstein E. (1994). Powerlessness, Empowerment, and Health: Implication for Health Promotion Programs. American Journal of Health Promotion 6, 3. 15. Bains, S. S. &Egede, L. E.(2011). Associations between health literacy, diabeters knowledge, self – care behaviors, and glycemic control in a low income population with type 2 diabetes.Diabetes Technology & Therapeutics. 16. World Health Organization.(2011).Obesity and Overweigth and overweight.Redefining obesity and its treatment. 17. World Health Organization. Obesity and overweight. {on line}, 2009 Feb 1 <URL> http://www. WHO.int/dietphysicalactivity/publication/facts/obesity/en/. 18. ชนวนทองธนสุกาญจนและนรีมาลยนีละไพจิตร. (2559). การสํารวจความรูแจงแตกฉาน ดานสุขภาพ(Health Literacy) (ปวยเบาหวานและความดันโลหิตสูง. สารราชวิทยาลัย อายุรแพทย.ธงชัยประฏิภาณวัตร.(2550). กลุมอาการอวนลงพุง.กรุงเทพฯ: กระทรวง สาธารณสุข. 19. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2552). รายงานการสํารวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการ ตรวจรางกายครง้ั ท่ี4 พ.ศ. 2551-2552. กรงุ เทพฯ: เดอะกราฟโ กซสิ เตม็ ส. 20. สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย, สมาคมตอมไรท อแหงประเทศไทย, กรมการแพทย, สานักงานหลังประกันสุขภาพแหงชาติ. แนวทางเวชปฏิบัติสาหรับโรคเบาหวานพ.ศ. 2554. กรงุ เทพมหานคร: บรษิ ัทศรเี มืองการพิมพจากดั ; 2554. 21. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes 2013. Diabetes Care. 2013;36(Suppl. 1):S11-S66. 22. วิทยาศรีดามา, สมพงษสุวรรณวลัยกร, สารัชสุนทรโยธิน, ธิติสนับบุญ, วีรพันธุโขวิฑูรกิจ, ปฏิณัฐบูรณะทรัพยขจร. แนวทางการวินิจฉัยและรักษาโรคเบาหวาน. ใน: วิทยาศรีดามา. Clinical Practice Guideline 2010. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพแหงจุฬ าลงกรณ มหาวิทยาลยั ; 2553. หนา . 159-72.

142 23. สิริชี่ยวชาญวิทย, บุษยามาสชีวสกุลยง, ชัยยุทธเจริญธรรม, ขจรศกั ด์นิ พคุณ, เมตตาภรณ พรพฒั นก ุล. อายุรศาสตรป ระยกุ ตเลม 6. เชียงใหม: รา นทรคิ ธิงค; 2551. 24. Stratton I.M., Adler A.I., Neil H.A.W., Matthews D.R, Manley S.E., Cull C.A., et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ. 2000;321(7258):405-12. 25. Boussageon R, Bejan-Angoulvant T, Saadatian-Elahi M L. S., Bergeonneau C, Kassaï B, Erpeldinger S, et al. Effect of intensive glucose lowering treatment on all cause mortality, cardiovascular death, and microvascular events in type 2 diabetes: meta-analysis of randomised controlled trials BMJ. 2011;342::d4169 26. International Association of Diabetes Pregnancy Study Groups Consensus Panel. International association of diabetes and pregnancy study groups recommendations on the diagnosis and classification of hyperglycemia in pregnancy. Diabetes Care. 2010;33(3):676-82. 27. Sriwijitkamol A., Moungngern Y., Vannaseang S. Assessment and Prevalences of Diabetic Complications in 722 Thai Type 2 Diabetes Patients. J Med Assoc Thai 2011;94(Suppl. 1):S168-S74. 28. Chatterjee S., Riewpaiboon A., Piyauthakit P., Riewpaiboon W., Boupaijit K., Panpuwong N., et al. Cost of diabetes and its complications in Thailand: a complete picture of economic burden. Health Soc Care Community. 2011;19 (3): 289-98. 29. Srivanichakorna S., Sukpordeea N., Yanaa T., Sachchaisuriyab P., Schelpb F. P. Health status of diabetes type2 patients in Thailand contradicts their perception and admitted compliance. Prim Care Diabetes. 2011;5(3):195- 201. 30. Deerochanawong C., Ferrario A. Diabetes management in Thailand: a literature review of the burden, costs, and outcomes. Global Health. 2013;14(9):11-28. 31. วรรณีนิธิยานันท. การปฏิบัติเพื่อปูองกันโรคเบาหวานชนิดท่ี 2. สารราชวิทยาลัยอายุร แพทยฯ. 2547;21(3):19-28.

143 32. Look AHEAD Research Group, Wing R.R., Bolin P., Brancati FL, Bray G.A., Clark J.M., et al. Cardiovascular effects of intensive lifestyle intervention in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2013; 369(2): 145-54. 33. World Health Organization. Global recommendations on physical activity for health. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2010. 34. Nielsen J. V., Joensson E. A. Low-carbohydrate diet in type 2 diabetes: stable improvement of bodyweight and glycemic control during 44 months follow-up. NutrMetab (Lond). 2008;5(14):doi:10.1186/743-7075-5-14. 35. Holman R. R., Paul S. K., Bethel M. A., Matthews D. R., Neil H. A. W. 10-Year Follow-up of Intensive Glucose Control in Type 2 Diabetes. N Engl J Med 2008; 359: 1577-89. 36. กระทรวงสาธารณสุขกรมอนามัยกองโภชนาการ. คุมือธงโภชนาการกินพอดีสุขีทั่วไทย. นนทบุร:ี โรงพิมพอ งคการสงเคราะหทหารผา นศึก; 2542. 37. Qin R., Chen T., Lou Q. Excess risk of mortality and cardiovascular events associated with smoking among patients with diabetes: meta-analysis of observational prospective studies Int J Cardiol 2013;167(2):342-50. 38. Van Dam R.M., Pasman W.J., Verhoef P. Effects of coffee consumption on fasting blood glucose and insulin concentrations: randomized controlled trials in healthy volunteers. Diabetes Care. 2004; 27(12): 2990-2. 39. Pavlic-Renar, I., Poljicanin, T., &Metelko, Z. (2007). Metabolic syndrome: what, why, how and who?. Acta Med Croatica, 61(3): 335-7. 40. วราภรณ ภูมิสวัสด์ิ. (2548). คูมือแนวทางการดูแลรักษาโรคอวน. กรุงเทพฯ: ชุมชน สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. 41. วิชัยเอกพลากร. (2555). คูมือเคร่ืองวัดภาวะโภชนาการและโรคท่ีเกี่ยวของ. กรุงเทพฯ: องคการสงเคราะหท หารผา นศึกในพระบรมราชปู ถัมภ. 42. เกษนภาเตกาญจนวนิช (2549, มกราคม-เมษายน). โรคอวน.วิชัยยุทธจุลสาร. ฉบับที่33: 27-28 จิราพรวรแสน. (2549). โรคอวน (Obesity). วารสารการพัฒนาทรัพยากรมนุษย. 2(1): 315-317. 43. Simhealth, (2009). Metabolic Syndrom. Bangkok: Simhealth. 44. National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III [NCEP ATP III.] (2001) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of

144 High Blood Cholesterol In Adults. Retrived January 20, 2010, from http://onlinelibrary. wiley.com/doi/10.1111/j.1464-5491.2006.01858.x/full. 45. International Diabetes Federation. (2005). The IDF Consensus WorldwideDefinition of theMetabolic Syndrome. Retrieved January 31, 2010,. from: http://www.idf.org/webdate /docs/MetS_def_FINAL.pdf. 46. Fulop, T., Tessier, D., &Carpentier, A. (2006). The metablic syndrome. Pathologic Biologie, 54, 357-386. 47. นิภา จรูญเวสม. (2551). กลุมโรคอวนลงพุง (Metabolic Syndrome).วารสารบัณฑิต สถาน.33(2), 72-81. 48. กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข. (2550).โรคอวนลงพุง.นนทบุรี: โรงพิมพชุมนุมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย. 49. โฉมยุพา เศรษฐีและสมยศ แสงห่ิงหอย.(2551). การพัฒนารูปแบบการแกไขภาวะอวนลง พุงดวยโปรแกรมพิชิตอวนพิชิตพุงในจังหวัดอางทอง. วารสารโรคและภัยสุขภาพสคร.8, 2(3), 54-68. 50. มงคล กริชติทายาวธุ . (2550). ภาวะไขมนั ในเลอื ดสูง.วนั ท่ีคนขอมลู 28 กุมภาพันธ 2560, เข าถึ งได จ าก http://www.heart.kku.ac.th/ndex.php?option=com_docman & task. 51. ธนินี สหกิจรงุ เรือง. (2550). โรคอวนในเด็กและภาวะดื้อตออินซูลิน.จุฬาลงกรณเวชสาร, 51(1), 49-59. 52. อภริ ดี ศรีวิจิตรกมล. (2546). อายรุ ศาสตรทนั ยุค 9.กรุงเทพฯ:โรงพิมพเรือนแกว การพมิ พ. 53. พรี ะพงศ บุญศริ แิ ละภมร เสนาฤทธิ์. (2545). โภชนาการและการออกกําลังกาย.กรุงเทพฯ: โรงพมิ พไทยวัฒนาพาณิชย. 54. ปวีณา คงศิลป. (2550).ปจจัยคัดสรรที่เก่ียวขอ งกับการเกดิ โรคอวนของผูสูงอายุในจังหวดั ชลบุรี.วิทยานิพนธพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต,สาขาการพยาบาลผูสูงอายุ, บัณฑิต วิทยาลยั , มหาวิทยาลัยบูรพา. 55. สุจิตรา ชัยกิตติศิลป.(2547). โรคอวน: อันตรายผลกระทบและแนวทางการรักษา.วารสาร มหาวทิ ยาลยั หัวเฉียวเฉลิมพระเกยี รตวิ ิชาการ, 7(14), 66-77. 56. รัตนา เฮงสวสั ด.ิ์ (2549). โรคอวน. วารสารรามคําแหง, 23(2), 208-216. 57. รังสรรค ตั้งตรงจิตร. (2550). โรคอวนการเปลี่ยนแปลงทางดานโภชนาการและชีวเคมี. กรงุ เทพฯ:เจริญมัน่ คงการพมิ พ.

145 58. ชัยชาญ ดีโรจนวงษ. (2006). Metabolic Syndrome (โรคอวนลงพุง). สารราชวิทยาลัย อายุรแพทย.ธงชัยประฏิภาณวัตร. (2550). กลุมอาการอวนลงพุง. วารสารอายุรศาสตร อสี าน, 6(3), 207-217. 59. National Institute for Literacy. (1991). The National Literacy Act of 1991. Public Law, 102-173 60. อรพรรณ ลือบุญธวัชชัย (2541). การพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช. กรุงเทพฯ:โรงพิมพ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลยั . 61. กรรณิการ ฉัตรดอกไม. (2546). การสรางกลุมสนับสนุนทางสังคมเสริมสรางพลังอํานาจ ด า น สุ ข ภ า พ . สื บ ค น เ มื่ อ 1 มี น า ค ม 2560 จ า ก http://203.155.199.203/tec/1112312_11.pdf 62. Hawks, J.H, (1992). Empowerment in Nursing Education: Concept Analysis and Application to Philosophy, Learning and Instruction. Journal of Advanced Nursing17, 5 63. Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: Asocial cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. 64. Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Standford University. New York: W.H. Freeman and Company. 65. อังศินันทอินทรกําแหง (2552). การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ3 self ดวยหลัก PROMISE Model. กรงุ เทพฯ:สุขขุมวิทการพมิ พ. 66. Kaplan, B. H. and others. “Social support and health,” Medical Care. 5 (1977) : 15, 47-58. 67. Cobb, S. “ Social Support as a moderator of life Stress,” Psychosomatic Medicine. 38 (1979) : 300-313. 68. Norbeck, K. “ The use of social support in clinical practice,”. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Science. 20, 12 (1982) : 22-29. 69. Thoits, P.A. “ Construal Metrological and Theoretical problem in Studying Social Support as a Buffer Against Life Stress,” Journal of Health and Social Behavior. 23 ( 1982) : 145-159. 70. Barrera, H. Social. “ Support in the Adjustment of Pregnancy Adolescent : Assessment issues,” in Social Network and Social Support. pp.70. G.H.gottltieb. London : SAGE Publications, 1981.

146 71. บุญเย่ียมตระกูลวงษ. จิตวิทยาสังคมกับการสาธารณสขุ . กรุงเทพฯ : ภาควชิ าสังคมวิทยา มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมมาธริ าช, 2528. 72. Israel and others. “An evaluation of enhanced self-regulation training in the treatment of childhood obesity,” J Pediatr Psychol. 19, 6 (1994) : 34-49. 73. Pender, N. J. Health Promotion in Nursing Practice. 3rded. East Norwalls : Appteton& Lange, 1996: 257-259. 74. นติ ยาเพ็ญศิรินภา. (2549). การบรหิ ารจัดการเพื่อการพัฒนางานสาธารณสุข. วทิ ยานิพนธ ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิตสาขาวิชาวิทยาศาสตรมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรมาธิ ราช 75. เฉลิมมีระสิงห. (2556). การพัฒนารูปแบบการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพของ ประชาชนบานปาชาดตําบลหองแซงอําเภอเลิงนกทาจังหวัดยโสธร. วิทยานิพนธปริญญา ส า ธ า รณ สุ ข ศ า ส ต รม ห า บั ณ ฑิ ต ส า ข า วิ ช า ก า รส ง เส ริ ม สุ ข ภ า พ แ ล พ ฤ ติ ก รร ม ศ า ส ต ร มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม. 76. ทระนง ศรีมันตะ. (2556). รูปแบบการสงเสริมการออกกําลังกายโดยการมีสวนรวมของ ประชาชนบานโคกสาราญ ตําบลโคกสําราญ อําเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร. วิทยานิพนธ ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวิชาการสง เสริมสุขภาพ แลพฤตกิ รรมศาสตร มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม. 77. วิโชติ ผาผิวดี. (2556). การพัฒนารูปแบบการสงเสริมสุขภาพผูสูงอายุโดยภาคีเครือขาย ผูสูงอายุในชุมชน บานหนองเสือ ตําบลศรีสุข อําเภอสําโรงทาบ จังหวัดสุรินทร. วิทยานิพนธปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม. 78. บัณฑร ออนดําและสามารถ ศรีจํานงค. (2544). การจัดกระบวนการเรียนรูแบบมีสวน รวม. รายงานการวิจัย. เชียงใหม: สถาบันสงเสริมการเรียนรูเพ่ือการพัฒนาท่ีย่ังยนื มูลนิธิ พฒั นาภาคเหนือเชียงใหม. 79. ถวิล วดีบุรีกุล. (2548). การมีสวนรวมแนวคิดทฤษฎีและกระบวนการ. กรุงเทพฯ: บริษัท พาณิชพระนครจํากัด. 80. จุฬาภรณ โสตะ. (2546). แนวคิดทฤษฎีและการพัฒนาสุขภาพ. ขอนแกน: ภาควิชาสุข ศึกษา คณะสาธารณสุขศาสตรมหาวิทยาลยั ขอนแกน . 81. Kemmis, S. &McTaggart, R. (1990). The Action Research Planner. 3rd ed. Victoria: Deakin University.

147

ภาคผนวก

แบบสอบถาม เลขท่ีแบบสอบถาม............ เครอื่ งมอื ท่ใี ชในการรวบรวมขอมูลระยะท่ี 1 กลุมผปู ว ยเบาหวานในอําเภอบานไร แบบสอบถามการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพของผูปวยเบาหวานอวนลงพุง สาํ หรับผูปว ยเบาหวานอว นลงพุง คําช้ีแจง: กรุณาทําเครื่องหมาย √ ใน ( ) หนาขอความท่ีทานเลือกตรงกับเปนความจริง และเติมขอ ความตามความ เปน จริงลงในชองวา ง สวนที่ 1 ขอ มูลท่วั ไป 1. เพศ ( ) 1. ชาย ( ) 2. หญงิ 2. อายุ...............ป 3. สถานภาพสมรส ( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หมาย แยก หยา รา ง 4. ระดับการศึกษา ( ) 1. ไมไ ดศ กึ ษา ( ) 2. ประถมศึกษา ( ) 3. มธั ยมศึกษา ( ) 4. อดุ มศกึ ษา 5. อาชีพ ( ) 1. ไมไดป ระกอบอาชีพ ( ) 2. รบั ราชการ ( ) 3. รบั จาง ( ) 4. คา ขาย ( ) 5. เกษตรกรรม ( ) 6. อน่ื ๆ.............. 6. ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน.......................... ป สว นที่ 2 แบบสอบถามการเสริมสรา งความรอบรูดานสุขภาพ เพ่อื ดูแลตนเองเก่ียวกบั 3อ.2ส. (อ.อาหาร อ.ออก กําลงั กาย อ.อารมณ (ออกกาํ ลงั ใจ) ส.สูบบุหรี่ และ ส.เสพสุรา) ทักษะการเขา ถงึ ขอมูลและบริการสุขภาพ คําชี้แจง: กรุณาทาํ เครือ่ งหมาย √ ใน ( ) หนาขอความทท่ี า นเลือกตรงกับความเปนจริง รายการ ความถใ่ี นการปฏิบตั ิ ทุกครั้ง บอยครงั้ บางครงั้ นานๆคร้งั ไมไดปฏิบตั ิ (5) (4) (3) (2) (1) 1. เมื่อทานตองการขอมูลการปฏิบัติเพ่ือดูแลตนเองเก่ียวกับ 3อ.2 ทา นสามารถคนหาแหลงขอ มูลไดท ันที 2. เมื่อตองการขอมูลการปฏิบัติเพื่อดูแลตนเองเก่ียวกับ 3อ.2ส. สามารถคนหาขอมูลหรือสอบถามผูอ่ืน จนไดขอมูลท่ีถูกตองจาก หลายๆแหลง 3. เมื่อตองการขอมูลการปฏิบัติเพ่ือดูแลตนเองเกี่ยวกับ 3อ.2ส. สามารถคน หาขอ มลู หรือสอบถามผอู ่ืน จนไดข อมูลทีถ่ กู ตอ ง 4. ผูปวยตรวจสอบขอมูลเพ่ือยืนยันความเขาใจของตนเองใหถูกตอง และนา เช่ือถือ โดยการสืบคนหรอื สอบถามขอ มลู จากหลายแหลง 5. ทานนาํ ขอมูลการปฏิบัติเพอ่ื ดูแลตนเองเก่ียวกับ 3อ.2ส. ทีไ่ ดม า ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของทา น

ทักษะความรูความเขา ใจ คําช้ีแจง: กรณุ าทาํ เครื่องหมาย √ ใน ( ) หนา ขอความทที่ า นเลือกตรงกบั เปน ความจริง 1. ผปู วยเบาหวานท่ีมภี าวะอวนมโี อกาสเสีย่ งตอการเปนโรคใดมากท่ีสดุ ( ) 1. ความจาํ เสื่อม ปวดหลงั ไขมันในเลอื ดสูง ( ) 2. เบาหวาน ความดันโลหติ สงู ไขมันในเลอื ดสูง ( ) 3. หัวใจโต หลอดเลอื ดสมองแตก กระดกู พรุน( ) 3. ปวดหลงั หัวใจหลอดเลอื ด กระดูกพรุน 2. วธิ กี ารท่ดี ที ่สี ุดในการลดความอวนคอื ขอใด ( ) 1. การงดกินอาหารประเภทเนอื้ สตั วทุกชนดิ ( ) 2. การงดกนิ อาหารประเภทไขมันทุกชนิด ( ) 3. การงดกินอาหารประเภทแปงและนํ้าตาล ( ) 4. กนิ อาหารครบ 5 หมูท่ีใหพลังงานตาํ่ 3. การควบคุมนํ้าหนักควรทาํ อยางไร ( ) 1. ออกกาํ ลงั กายอยา งนอ ยวันละ 10 นาที 3 ครงั้ ตอสปั ดาห ( ) 2. รบั ประทานอาหารตามหลักอาหารแลกเปลีย่ นอยา งเครง ครัด ( ) 3. ออกกําลงั กายวันละ 30 นาทที กุ วัน ( ) 4. ออกกาํ ลงั กาย 3-5 วันตอ สัปดาห และรบั ประทานอาหารใหไดค รบทุกหมวดหมูต ามหลักอาหารแลกเปลยี่ น เปนประจําทุกวัน 4. ขอใดเปนคาํ ตอบที่ถูกตองมากทส่ี ดุ สําหรบั ผปู วยโรคเบาหวานเกี่ยวกบั การควบคุมน้าํ หนกั ทม่ี ีตอการควบคุม โรคเบาหวาน ( ) 1. ลดความเส่ียงตอ การเกิดโรคหวั ใจและหลอดเลือด ( ) 2. ลดการเกิดอาการแทรกซอ นที่ตา ไต เทา ( ) 3. สงเสรมิ ภาพลกั ษณใ หสุขภาพดี แขง็ แรง ( ) 4. เพ่ิมความเชือ่ มั่นในตนเอง ในการควบคุมโรคเบาหวาน 5. ผูปว ยเบาหวานและยงั ไมเคยออกกําลังกายมากอนควรเร่ิมดวย ( ) 1. การเดินเบาๆเหนอ่ื ยกห็ ยุด ( ) 2. การเดิน 3 กโิ ลเมตรทุกวันจนรางกายชนิ ( ) 3. การเดินรอบละ 10 นาที 3 รอบ ( ) 4. การวิ่งเหยาะรอบละ 10 นาที 3 รอบ 6. อาการท่ีตอ งหยดุ ออกกาํ ลงั กายทันทมี อี ะไรบาง ( ) 1. รูส ึกหงดุ หงิด ( ) 2. เกิดอาการหวิวระหวา งออกกําลังกาย ( ) 3. ไมม ีแรงออกกําลังกายตอ ( ) 4. มีฝนตัง้ เคา มาแตไกล 7. การออกกาํ ลังกายอยา งไรถึงจะชวยควบคุมน้าํ หนักและลดเสย่ี งตอการเกิดโรคหวั ใจได ( ) 1. ออกกาํ ลงั กายจนเหนื่อยมีเหง่อื ซึมอยางนอ ยสปั ดาหละ 5 วันๆละ 30 นาที ( ) 2. ออกาํ ลังกายตอ เน่ืองจนเหง่อื ออกมาก ทุกวันๆละ 60 นาที ( ) 3. ออกกําลงั กายดว ยการเดนิ ชาๆตอเนือ่ งทุกวันๆละ 20 นาที ( ) 4. ออกกําลงั กายอยางหนัก 10 นาทีวันเวนวัน 8. เมอื่ ทานตอ งเดินทางไปตางจงั หวัดหลายวัน จนเลยวันนดั พบแพทย ทา นควรทาํ อยา งไร ( ) 1. ขาดนดั ในคร้งั นี้และไปตรวจเม่ือกลับ ( ) 2. โทรศัพทข อเลื่อนวันนดั กอนวันเดนิ ทาง ( ) 3. ซ้อื ยามารับประทานเอง ( ) 4. ขาดยา 2-3 วนั ไมมีผลอะไร