ອົງຄະທາດ 1

ແຮງຍລະຫວາງເອເລກັ ຕຣົງໃນ SP 2 ອອກບຕີ ານທງັ ສາມໃຫຢຫາງກັນ ແລະ ເກດີ ເປນມມ 120° ພນັ ທະຄລະຫວາງ C-C ປະກອບດວຍພນັ ທະ σ ແລະ ພັນທະ π ໂດຍທ່ີກາກບອນທງັ ສອງຈະຕອງເປນ SP 2 − ກາກບອນດງັ ຮບ. ກ. ພັນທະຊກິ ມາລະຫວາງ C − C ແລະ C − H ຂ. ອອກບີຕາລ P2 ຂອງ C ທງັ ສອງອາໂຕມ ໃຊທຂ່ີ າງຄຽງກັນເຮັດໃຫເກດີ ພນັ ທະປ (π ) ຄ. ເມື່ອຮວມການເກີດພນັ ທະ σ ແລະ ພນັ ທະ π ຢເບອື້ ງເທງິ ແລະ ເບອ້ື ງລມຂອງໂມເລກນ 1.2. ການອານຊ່ື ການອານຊ່ືອາລແກນມີ 2 ລະບບົ ຄ:ື ກ. ການອານຊສື່ າມນັ ໃຊອານຊອ່ື າລແກນ ທີ່ມຂີ ະໜາດໂມເລກນນອຍ ໂດຍອານຕາມຊອື່ າລການທີ່ມີ ຈານວນກາກບອນເທົາກນັ ແຕປຽນລົງທາຍຈາກ -xານ (ane) ເປນ -ແxນ (ylene) ອາລການ ອາລແກນ CH3 − CH3 CH 2 = CH 2  ethane  ethylene CH3 − CH 2 − CH3 CH 2 = CH − CH3  Pr opane  Pr opylene ພວກໂມເລກນນອຍໆຊະນດິ ໜ່ງຶ ເຊງ່ິ ມັກຈະອານຊ່ືສາມນັ ເປນອະນພນັ ຂອງເອຕແີ ລນເຊນັ : ເຕຕຣາເມຕລີ ເອຕີແລນ ຕຣກີ ຼໂໍ ຣ ເອຕຕແີ ລນ ທີມ່ ີຈເຮັດໜາທສີ່ ະເພາະອືນ່ ມາເກາະຫອຍຈະອານເປນຈວນິ ລີ ສາລບັ ອະນພນັ ຂອງເອຕແີ ລນ (vinyl group) ເຊັນ: 87

CH2 = CH − Cl CH2 = CH −O −CH3 vinyl chloride   Methylvinylether  ຂ. ການອານຊຕ່ື າມລະບບົ IUPAC ການອານຊືອ່ າລແກນ ຕາມລະບບົ IUPAC ຄາຍຄື ກບັ ການອານຊ່ື ອາລແກນ ແຕມກີ ານປຽນແປງ ພຽງເລັກນອຍເຊນັ : • ເລືອກສາຍກາກບອນທີຍ່ າວທ່ີສດ ແລະ ມພີ ັນທະຄເປນຕອງໂຊຫກັຼ ອານຊຕ່ື ອງໂຊຫັກຼ ຕາມອາລ ການ ທີມ່ ຈີ ານວນກາກບອນໃນໂຊເທາົ ກນັ ໂດຍປຽນຕົວທາຍຈາກ xານ (− ane) ເປນ ແxນ (− ene) ເຊນັ : CH 2 =CH 2 ເອແຕນ (ethene) , CH 2 = CH − CH 3 ໂປຣແປນ ( propene) , CH 3 − CH 2 − CH = CH 2 ບແຕນ (butene). • ໃສໝາຍເລກສະແດງຕາແໜງຂອງກາກບອນ ໃນຕອງໂຊຫກັຼ ໂດຍເລມີ່ ຈາກຕົວເລກ ທໃ່ີ ກກບັ ພັນທະຄກອນເຊັນ: ບແໍ ມນ • ການອານຊື່ທາດ ໃຫບອກຕາແໜງເລກທຂ່ີ ອງອາໂຕມ ທ່ີມີໝວດອາໂຕມນນັ້ ມາເກາະຫອຍໃຊຕວົ ເລກ ແລະ ມຂີ ດີ ຕາມມານາໜາຂອງຊື່ໝວດ, ສວນຕາແໜງຂອງພນັ ທະຄໃຫໃຊຕົວເລກກບັ ຂດີ ນາໜາຊ່ື ຕນົ້ ຕໍເຊັນ: 6 - ເມຕລີ - 2 - ເຮບັ ແຕນ 4, 5 - ດເີ ມຕລີ - 1 - ເຮັກແຊນ 1 2 34 5 6 CH 3 − CH 2 − CH = CH − CH 2 − CH 3 3 ເຮກັ ແຊນ 88

• ການອານຊ່ືຊໂິ ກຣອາລແກນໃຊຫັຼກການດຽວກນັ ກບັ ຊິໂກຣອາລການ, ແຕປຽນລວົ ທາຍຈາກ xານ ເປນ ແxນ ແລະ ບຕໍ ອງໃສຕາແໜງຂອງພັນທະຄແຕຕອງມີຕາແໜງເປນ 1 ແລະ 2 ສະເໝເີ ຊັນ: C yclopentene C yclohexene ຖາມຈີ ແທນບອນການໃສໝາຍເລກຂອງກາກບອນໃນວງົ ໃຫເລີມ່ ຕນົ້ ທີ່ກາກບອນຂອງພນັ ທະຄ ແລວນບັ ວຽນໄປໃນທດິ ທາງທເ່ີ ຮັດໃຫຕາແໜງຂອງຈແທນທເີ່ ປນຕວົ ເລກຕາສດເຊນັ : CH3 CH3 33 4 24 1 5 15 2 66 3-M ethyl-cyclohexene ບໍແມນ 6-M ethyl-cyclohexene 12 34 56 CH3 C C CH2 CH2 CH CH3 Cl CH3 7 CH 2 8 CH 3 2-C hloro-3,6-dim ethyl-oct-2-ene ຕາຕະລາງ 1 ການອາຊືອ່ າລແກນບາງທາດໃນລະບບົ ສາມນັ ແລະ IUPAC ອາລແກນ ຊື່ສາມັນ ຊ່ື IUPAC CH 2 = CH 2 ເອຕີແລນ ເອແຕນ CH 3 − CH = CH 2 ໂປຣປແລນ ໂປຣແປນ CH 3 − CH 2 − CH = CH 2 ບຕແີ ລນ 1 - ບແຕນ CH 2 = C − CH 3 ອີໂຊບຕແີ ລນ 2 - ເມຕລີ ໂປຣແປນ CH 3 CH 2 = CH Br ວິນລີ ໂບຣມົວ ໂບຣໂມເອແຕນ CH 2 = CH − CH 2 Cl ອາລລີລກໍຼຣົວ 3 - ກໍຼໂຣ - 1 - ໂປຣແປນ ວິນລີ ຊໂິ ກີຣເຮກັ ຊານ ຊີໂກຣ ເຮັກຊີລ ເອແຕນ 89

CH CH2 2. ຄນລກັ ສະນະຂອງອາລແກນ ຕາຕະລາງ 2 ຄນລກັ ສະນະຟຊກິ ຂອງອາລແກນ ຈານວນອາ ອາລແກນ ຈດຮອນເປອຍ C ຈດຟດ ຄວາມໜາແໜນ ໂຕມຂອງກາກ C ບອນ 2 ເອແຕນ C2H4 -169,0 - 103,7 3 ໂປຣແປນ C3H 6 -185,2 - 47,4 4 ບແຕນ C4 H 8 -185,3 - 6,3 5 ແປນແຕນ C5 H10 -138,0 - 30,0 0,643 6 ເຮັກແຊນ C6 H12 -139,8 -63,0 0,675 7 ເຮັບແຕນ C7 H14 -119,0 - 93,6 0,698 8 ອົກແຕນ C8 H16 -101, 7 - 121,3 0,716 ເມື່ອສັງເກດຈາກຕາຕະລາງ ຈະເຫນັ ວາ: ອາລແກນມຈີ ານວນກາກບອນຕັງ້ ແຕ 2-4 ອາໂຕມມີ ສະພາວະເປນອາຍ, ອາລແກນທີມ່ ຈີ ານວນກາກບອນແຕ 5-8 ອາໂຕມມີພາວະເປນທາດແຫວຼ ແລະ ອາລ ແກນທໃ່ີ ຫຍກວາ 8 ຂນື້ ໄປຈະມພີ າວະເປນທາດແຂງ. ອລແກນເປນທາດປະສມົ ທບ່ີ ມໍ ີຂວັ້ນ ຈຶງ່ ບໍສາມາດລະລາຍໃນນາໄດ ແຕລະລາຍໄດໃນຕົວພາລະລາຍ ທບ່ີ ມໍ ີຂວ້ນັ ເຊັນ: ແບນແຊນ ຫຼື ເຕຕຣາກຣໍຼ ວົ ກາກບອນ CCl4. 2.1. ຄນລກັ ສະນະທາງເຄມີ ກ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າເຜາົ ໄໝ C2 H 4 + 2 O2 → 2CO2 + 2 H 2O ລກັ ສະນະຂອງການລກໄໝ ແຕກຕາງຈາກເມຕານ ຍອນເອຕີແລນໄໝ ເກີດແປວໄຟແຈງກວາເມ ຕານ ຍອນມນັ ບນັ ຈກາກບອນຫາຼ ຍກວາ, ຖາເອຕແີ ລນປະສມົ ກບັ ອາກາດ ຕາມອດັ ຕາສວນທເ່ີ ໝາະສົມ ເມືອ່ ຈດໄຟຈະເກີດລະເບດີ ແຮງກວາການລະເບດີ ຂອງເມຕານກັບອົກຊີ. 90

ຂ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າສມົ ຮວມກບັ ໂບຣມ ເມື່ອຢອດໂບຣມທ່ລີ ະລາຍໃນກາກບອນ ເຕຕຣາກຼໍຣົວລົງໃນອາລແກນທີ່ມອີ ນຫະພມໃນຫອງ ທາດ ລະລາຍສີແດງຊາຂອງໂບຣມຈະປຽນແປງຢາງໄວວາ ກາຍເປນທາດບມໍ ີສີ ເນື່ອງຈາກການສມົ ຮວມລະຫວາງ ໂມເລກນໂບຣມກຂອງອາລແກນ. CH3 − CH = CH 2 + Br2 Cl4 → CH3 − CH − CH 2 Br Br ໂປຣແປນ 1, 2 - ດໂີ ບຣໂມ-ໂປຣປານ ຄ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າສມົ ຮວມກບັ ຮໂີ ດຣແຊນ ເມ່ືອນາເອາົ ຮີໂດຣແຊນປະສົມກບັ ອາລແກນ ໂດຍມີທາດ Pb, Ni, Pt ເປນທາດເລັງກະທບົ ແລວເຜາົ ດວຍອນຫະພມ, ມນັ ຈະເກດີ ປະຕິກລິ ິຍາສມົ ຮວມຂນ້ື ເຊິ່ງຕະໄດອາລການເຊນັ : Pt CH3 CH CH2 + H2 CH3 CH2 CH3 Propene Propane ງ. ປະຕກີ ລີ ຍິ າກບັ ຮໂີ ດຣຮາໂລແຊນນວົ HX CH3 − CH = CH2 + HBr → CH3 − CH2 − CH2 Br Br CH3 − CH2 − C = CH2 + HBr → CH3 − CH2 − C − CH3 CH3 CH3 ຈ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ນາໃນທາດລະລາຍທມີ່ ອີ າຊດິ ເກດີ ປະຕກິ ິລຍິ າສມົ ຮວມແລວກາຍເປນເຫຼົ້າ. C H 2 C H 2 + H 2O acid C H 3 C H 2 O H ສ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າຟອກສກີ ບັ KMnO4 C H 2 C H 2 + 2 K M nO 4 + 4H 2O H 2C C H 2 + 2M nO 2 + 2K O H OH OH E thane-1,2-diol (ເອຕີແລນກຣໂີ ກລ) ຊ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າໂປລແີ ມ ຖາເພມີ່ ອນຫະພມໃຫເອຕແີ ລນສງ ພາຍໃຕຄວາມດນັ ລຫວາງ 1500 at ບນັ ດາໂມເລກນເອຕີ ແລນຈະຕໍກນັ ເປນພນັ ທະດຽວສາຍຍາວ. ຫືຼ CH 2 = CH2 → − CH2 − CH2 − −)n n CH2 = CH2 → (− CH 2 − CH2 91

3. ການປງແຕງ ແລະ ການນາໃຊອາລແກນ ອາລແກນສາມາດປງແຕງໄດ 2 ວທິ ີຄ:ື ກ. ປງແຕງຈາກເຫາຼົ້ . HH HH H C C H H 2SO 4 H C C H + H 2O HH ຂ. ປງແຕງຈາກອາລກລີ ຮາໂລແຊນນວົ HH HH HCCH KOH C C H +HX alcohol H HX ໃນການນາໄປໃຊ ຈະເຫັນວາ ອາລແກນມຄີ ນປະໂຫຍດຫາຼ ຍຢາງ ໂດຍສະເພາະແມນເອແຕນ ແລະ ໂປຣແປນ ຍອນເປນທາດຕັງ້ ຕນ້ົ ໃນການສັງເຄາະທາດອື່ນໆເປນຈານວນຫວຼ ງຫຼາຍ. ນອກຈາກນນັ້ ຍັງສາມາດໃຊປະໂຫຍດໂດຍກງົ ເຊັນ: ນາໃຊເປນຕວົ ທາລະລາຍ, ເອແຕນ ແລະ ໂປຣ ແປນຍັງສາມາດນາໄປເຮດັ ໂມເລກນທ່ມີ ີໂຄງສາງເປນຕອງໂຊ ແລະ ມີນາໜັກສງ ເຊ່ິງເອ້ີນວາ: ໂປລີແມ Polymere ເຊິ່ງເປນປຣາສຕກິ ທ່ສີ າຄນັ ແລະ ນາໃຊເຂົາ້ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ . 4. ໂປລແີ ມ ຄາວາໂປລແີ ມ ໄດມາຈາກພາສາເກຣກັ ສງຄາຄ:ື Poly ແປວາຫຼາຍໆ ແລະ mer ແປວາໜວຍ ຫືຼ ສວນ. ດັງນນັ້ ໂປລີແມຈ່ງິ ເປນທາດທມີ່ ໂີ ມເລກນຍາວຫາຼ ຍ ມີນາໜັກໂມເລກນສງ ແລະ ໂມເລກນເຫົາຼ ນນັ້ ປະກອບດວຍສວນທີ່ຄກື ນັ ເປນຈານວນຫວຼ ງຫາຼ ຍ. ຕົວຢາງເ ໂປລີແມຈາກໂປລເີ ອຕແີ ລນ ເຊິ່ງເປນວດັ ຖຸທ່ີ ໃຊເຮດັ ຖົງພຣາສຕິກ, ໂປລີເອຕແີ ລນ ໄດມາຈາກເອຕີແລນ ຫືຼ ເອແຕນດັງນ້:ີ n CH 2 = CH 2 → (− CH 2 − CH 2 −)n 92

ບົດເຝກຫດັ 1. ຈົງອານຊື່ທາດປະສມົ ຕໍໄປນ້ຕີ າມລະບບົ IUPAC CH3 a. C H 3 C H 2 C C H C H C H C H 2C H 3 Cl CH3 C H 2C H 3 b. H 3C d. C H 2 C H B r e. C H 3 C H C H C H C H 2 C H C H 2 CH3 2. ຈົງຂຽນສດອໂີ ຊແມຂອງ C4 H 8 , C6 H12 ພອມທັງອານຊືຕ່ າມລະບບົ IUPAC 3. ຈົງຂຽນສດໂຄງສາງຂອງທາດຕໄໍ ປນີ້ ກ. 3 - ເຮບັ ແຕນ ຂ. ຊິໂກຣ ບແຕນ ຄ. 1, 4 - ເຮັກຊາດແີ ອນ ງ. ວນິ ີລ ໂບຣມວົ ຈ. 2, 3 - ດກີ ໍຼໂຣ - 1 - ຊິໂກຣ ເຮັກແຊນ ສ. 1, 3 - ດີໂບຣມໂມ - 2 - ບແຕນ 93

ບົດທີ 4 ອາລກີນ 1. ການປະກອບສາງ ແລະ ການອານຊອື່ າລກີນ 1.1. ການປະກອບສາງ ອາລກນີ ແມນທາດປະສົມຮໂີ ດຣກາກບອນຊະນດີ ບອໍ ມ່ີ ຕົວ ມີພນັ ທະສາມຢາງນອຍໜ່ຶງແຫງ (≡) ເຊງ່ິ ມີສດໂມເລກນເປນ Cn H2n−2 ເຊັນ: C2H 2 , C3H 4 , C4H 6 Κ ທາດປະສົມອາລກີນທີມ່ ີຂະໜາດໂມເລກນນອຍທ່ີສດ ແມນທາດເອເຊຕແີ ລນ (acetylene) ເຊິ່ງມີ ສດໂມເລກນເປນ C2H 2 ໃນຫົວທຜ່ີ ານມາໄດ ເວ້ົາເຖງິ ການສາງພນັ ທະຂອງອາລແກນ ໂດຍໃຫເກດີ ໄຮບຣິດດີຊາຊົງຊະນິດ sp ມາແລວ, ໄຮບຣິດດຊີ າຊົງ ເຊິ່ງປະກອບດວຍ 2 ອອກບີຕາລທເ່ີ ກດີ ຂນື້ ເມື່ອເອ ເລັກຕຣງົ 1 ຕົວໃນ 2s − ອອກບີຕາລ ເລ່ອື ນລະດັບໄປຫາ 2 p − ອອກບີຕາລທຫ່ີ ວາງຢ. ອາໂຕມກາກ ບອນຈະຢໃນພາວະກະຕນ C ຈາກນນ້ັ ຈຶ່ງເກີດເປນ 2 p − ໄຮບຣິດດຊີ າຊົງ ເຊິ່ງແມນ 2s ປະສມົ ກບັ 2PX , ສວນ 2PY − ແລະ 2PZ − ອອກບຕີ າລບເໍ ກີດໄຮບຣິດດຊີ າຊົງດງັ ຮບ 1. ພະລັງງານ ໄຮບຣດິ ພ/ງ ແຮງຍລະຫວາງເອເລັກຕຣົງໃນ SP − ອອກບຕີ າລຢຫາງກັນຫຼາຍ ດັງນນ້ັ SP − ອອກບຕີ າລຈງ່ຶ ຊ້ີ ປາຍໄປທາງກົງກນັ ຂາມກນັ ເກດີ ມີມມ 180℃ ຕໍກັນກັບແກນຂອງ SP − ອອກບຕີ າລທັງສອງຢເທງິ ເສນັ້ ຊ່ື ດຽວກນັ ຄ:ື ແກນ X ແລະ ອອກບີຕາລ S ເລອ່ື ມກບັ ອອກບີຕາລ P ເກດີ ເປນພັນທະຊກິ ມາ δ. ສວນ 2PY ແລະ 2PZ ຈະເລອ່ື ມກັນຢເບ້ອື ງເທິງ ແລະ ລມຂອງແກນ X ເກດີ ເປນພນັ ທະປ π ດັງ ຮບ: 94

ຮບ 1 ການເກດີ ພນັ ທະຊິກມາ ແລະ ພັນທະປໃນ C2H2 1.2. ການອານຊ່ືທາດ ການອານຊອ່ື າລກນີ ສາມາດອານໄດ 2 ລະບົບຄືກັບການຊຂື່ ອງທາດເຄມີປະເພດອືນ່ , ການອານຊື່ ອະນພັນຂອງອາເຊຕແີ ລນ. ສວນການອານຊື່ຕາມລະບບົ IUPAC ນນ້ັ ເປນການອານຊຕື່ າມຈານວນຂອງ ອາໂຕມກາກບອນຄື: ກັບການອານຊ່ືຂອງອາລການແຕຕອງປຽນຄາລົງທາຍຈາກ -Xານ − ane ເປນ ອີນ − yne ເຊິ່ງເປນຊຫ່ື ກຼັ ແລະ ບອກຕํາແໜງຂອງພັນທະສາມດວຍຕົວເລກທາງໜາ. ຕາຕະລາງ 5.1 ການອານຊ່ືຕາມລະບົບ ແລະ ລະບົບສາມນັ ຂອງອາລກີລ ສດ ຊ່ືລະບົບ IUPAC ຊລ່ື ະບົບສາມນັ HC ≡ CH ethyne acetylene HC ≡ C − CH3 propyne ເມຕລີ ອາເຊຕີແລນ HC ≡ C − CH 2 − CH 3 1 − Butyne ເມຕລີ ອາເຊຕີແລນ H3C − C ≡ C − CH3 2 − Butyne ດີເມຕລີ ອາເຊຕີແລນ ອໂີ ຊໂປຣປລ-ອາເຊຕີແລນ CH3 3 - ເມຕລີ - 1 - ບຕນີ H3C − CH − C ≡ CH ຖາໃນໂມເລກນຂອງທາດປະສົມຮີໂດຣກາກບອນ ມີພັນທະຄ ແລະ ພັນທະສາມໃຫໃຊອາລກລີ ເປນ ຊລ່ື ົງທາຍ ພອມທັງໃສເລກບອກຕາແໜງຂອງພນັ ທະສາມ ດວຍຕວົ ເລກນອຍກວາ ແລະ ອານຕາແໜງຂອງ ອາລແກນກອນ ຈ່ຶງອານຕາແໜງຂອງອາລກລີ . ຕວົ ຢາງ: CH CH C CH CH3 Pent-3-en-1-yne CH3 C C CH2 C CH CH3 CH3 4,5-D im ethyl-hex-4-en-1-yne 95

ແຕຖາຕາແໜງຂອງພນັ ທະຄກັບພນັ ທະສາມ ຫາງຈາກປາຍໂຊເທາົ ກນັ ການດົ ໃຫພນັ ທະຄ ສາຄັນ ກວາພນັ ທະສາມ ອານຕາແໜງ ແລະ ອາລແກນກອນ ຈງຶ່ ອານຕາແໜງຂອງອາລກີນ. ຕວົ ຢາງ: CH CH2 C CH CH 2 Pent-1-en-4-yne ໃນກລໍ ະນທີ ມີ່ ຈີ ເຮດັ ໜາທສີ່ ະເພາະສອງຈຮວມໂມເລກນດຽວກນັ ເຊນັ : ມທີ ງັ ຈຮດີ ຣກົ ຊດິ ແລະ ຈ ອາລກລີ ຢນາກນັ ດງັ ນນ້ັ ຈງິ່ ມຄີ າວາ − yne ແລະ − ol ຢໃນຊດ່ື ຽວກນັ ສາລບັ ໃນກລໍ ະນນີ ້ໃີ ຫໃຊ − ol ເປນຕວົ ເລກຕາແໜງຂອງຈຮດີ ຣົກຊດິ ແລະ ໃຊຕວົ ເລກຄານອຍ ໄວທາຍດັງນີ້: HC ≡ C − CH 2 − CH 2 − OH HOCH2 − C ≡ C − CH 2 − OH 3 − Butyne− 1 − ol 2 − Butyne− 1 , 4 − diol ຕວົ ຢາງ: ຈົງຂຽນສດໂຄງສາງຂອງ 5 - ກໂໍຼ ຣ - 2 - ເຮັກຊີນ. 2. ຄນລກັ ສະນະຂອງອາລກນີ ອາລກນີ ມີລັກສະນະທາງຟຊິກຄາຍຄກື ັບອາລແກນ ແລະ ອາລການ, ອາລກນີ ບລໍ ະລາຍໃນນາ, ລະລາຍໄດໃນຕົວລະລາຍທາດອົງຄະທາດເຊັນ: ແບນແຊນ ຫືຼ ເຕຕຣາກໍຣຼ ົວກາກບອນ CCl4 ໂມເລ ກນນອຍໆຂອງອາລກນີ ມີກນ່ິ ສະເພາະຕົວ ແລະ ເປນອາຍຈດຟດຕາ ເມ່ອື ໂມເລກນໃຫຍຂນ້ື ຈະຄອຍປຽນ ສະພາວະເປນທາດແຫຼວ ແລະ ແຂງ ພອມທັງຈດຟດຄອຍໆເພ່ີມຂ້ນື ຕາມລາດັບ.  ຄນລກັ ສະນະທາງເຄມີ ກ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າເຜາົ ໄໝ ເອຕນີ ເປນທາດທ່ໄີ ວໄຟ ແລະ ເມ່ອື ເຜາົ ໄໝຈະໃຫຄວາມຮອນຢາງຫຼວງຫາຼ ຍ ເມ່ືອນາໄປເຜົາໄໝກບັ ອົກຊີແຊນຈະໃຫຄວາມຮອນເຖງີ 1000℃ ຈຶງ່ ເປນປະໂຫຍດໃນການເຊອື່ ມ ຫືຼ ໂລຫະ. 2C2H2 + 5O2 t.→ 4 CO2 + 2 H2O + ຄວາມຮອນ ຂ. ປະຕກິ ລິ ຍິ າສມົ ຮວມ ອາລກນີ ເກດີ ປະຕິກລິ ຍິ າສົມຮວມຄກື ັບ ອາລແກນ ເຊງິ່ ຖາໂມລຕໂໍ ມລ ອາລກນີ ກບັ ທາດທເີ່ ຂາົ້ ຮວມ ເປນ 1:1 ຈະໄດອາລແກນ ແຕຖາຫາກອດັ ຕາສວນໂມລຕໂໍ ມລ ເປນ 1:2 ຈະໄດທາດປະສມົ ທອີ່ ີມ່ ຕົວ. 96

ຕວົ ຢາງ: HC ≡ CH + H 2 Ni → H 2 C = CH 2 H2 → H 3C − CH 3 ເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ຮາໂລແຊນ: Cl2 , Br2 CH CH + C l2 N i C H C H C l2 Cl Cl CC Cl Cl 1,2-D ichloro-ethene Cl Cl 1,1,2,2-T etrachloro-ethene ເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ຮໂີ ດຣແຊນນວົ HCl , HBr CH CH + B r2 Ni CH CH Br Br 1,2-D ichloro-ethene H Br CH CH + HBr HC CH Br Br H Br CH3 C CH + HBr 1,1-D ibrom o-ethane H 3C H C C Br H 2-B rom o-propene 3. ການປງແຕງ ແລະ ການນາໃຊ ກ. ການປງແຕງອາລກີນໃນຫອງທດົ ລອງ ອາລກນີ ສາມາດປງແຕງໃນຫອງທົດລອງຈາການຫຖຼ ດຮີໂດຣແຊນ ກບັ ຮາໂລແຊນ ຈາກອາລກນີ ຮາ ໂລແຊນນວົ ໂດຍໃຊບາເຊແີ ຮງເຊັນ: H 2C C H 2 K O H HC CH2 CH CH + HCl Cl Cl Cl ຂ. ການປງແຕງ ອາລກນີ ໃນອດສາຫະກາ 1) ປງແຕງຈາກເມຕານ (ຈາກອາຍທາມະຊາ) ໂດຍໃຫເມຕານເກີດປະຕິກລິ ິຍາກັບອກົ ຊີແຊນຈານວນ ຈາກດັ ທໃີ່ ຊອນຫະພມສງ. 6 CH 4 + O 2 1500. → 2 HC ≡ CH + 2 CO + 10 H 2 97

ປະຕກິ ິລິຍານີ້ ນອກຈາກໄດເອຕນີ ເປນຜະລດິ ຕະພນັ ແລວຍັງໄດອາຍ CO ແລະ H2 ເຊິ່ງອາຍທັງ ສອງຕາງກໍມຜີ ນົ ປະໂຫຍດເຊັນ: ນາໄປສັງເຄາະເຫາ້ົຼ , ສວນຮໂີ ດຣແຊນ ກໍມີຄວາມສາຄັນຫາຼ ຍ ເພາະມນັ ສາມາດນາໄປໃຊທ ເກດີ ປະຕິກລິ ິຍາສົມຮວມກັບອາລແກນໄດ, ຮໂີ ດຣກາກບອນອ່ີມຕວົ ແລະ ຍັງໃຊ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ ນໂີ ຕຣແຊນ N2 ກາຍເປນອາໂມຍກັ ເຊິ່ງເປນທາດທີ່ສາຄັນໃນການຜະລດິ ປຍ ສົມຜນົ ດັງກາວມີການເກດີ ປະຕິກລິ ຍິ າດັງນ້ີ: 400-5000c ດງັ ນນັ້ ຈ່ຶງເວາົ້ ໄດວາ ອາຍທາມະຊາດມີປະໂຫຍດຫາຼ ຍ ຍອນວານອກຈາກຈະເປນແຫຼງທ່ີໃຫເຊ້ືອໄຟ ແລວຍັງໃຊເປນກາສຫງຕມ້ົ ... ໃຊເພື່ອປງແຕງເອຕນີ ເຊງິ່ ເປນທາດເບອື້ ງຕ້ນົ ໃນການຜະລິດທາດອນື່ ໆຕໍໄປ. 2) ປງແຕງຈາກ ກາກບວົ ການຊີ CaC2 ກບັ ນາ, ນອກຈາກນີ້ ອາເຊຕແີ ລນຍັງສາມາດປງແຕງຈາກ ທາດອະນົງຄະທາດ ເຊ່ງິ ແມນວິທກີ ານທີ່ປງແຕງງາຍ ແລະ ໃຊທາດເບອ້ື ງຕນົ້ ທີບໍມລີ າຄາແພງເຊນັ : ນາ ແລະ ການຊກີ າກບວົ . ການຊີກາກບວົ ໄດມາຈາກການເຜາົ ຫນີ ປນ ຫຼື ການຊີກາກໂບນດັ CaCO3 ກບັ ຖານກກົ Coke ໃຊອນຫະພມສງ. C aC O 3 C O 2 + C aO C aO + C C O 2 + C aC 2 C aC 2 H 2O C H C H + C a(O H )2 ຈາກປະຕກິ ລິ ຍິ າລະຫວາງການຊກີ າກບວົ ກັບນາ ໃຊເປນເຊ້ືອໄຟໃຫແສງສະຫວາງ, ອາຍປະສມົ ກັບ ອາຍອົກຊແີ ຊນ ໃນອັດຕາສວນທ່ເີ ໝາະສມົ ເມອ່ື ຕດິ ໄຟຈະໄດແປວໄຟອກົ ຊີອາເຊຕແລນ ເຊິ່ງໃຫຄວາມຮອນ ເຖງີ 2000℃ ໃຊປະໂຫຍດໃນການເຊອື່ ມ ແລະ ຕດັ ໂລຫະ ນອກຈາກນຍີ້ ັງໃຊເປນທາດເລັງການອອກດອກ ພືດບາງຊະນິດເຊນັ : ໝາກນດັ . ນອກຈາກນແີ້ ລວ ອາລກນີ ຍງັ ເປນທາດເບື້ອງຕນົ້ ທສີ່ າຄັນໃນການປງແຕງທາດອື່ນໆ ເຊງິ່ ຜນົ ຜະລດິ ແຕລະທາດລວນແຕມີຄວາມສາຄັນທາງດານອດສາຫະກາເຊັນ: ຊອີ າໂນ ເອຕແີ ລນ ເປນທາດຕັ້ງຕນ້ົ ທ່ປີ ງແຕງ ໂປລີແມ ເຊ່ິງເປນໄຍສັງເຄາະທ່ີສາຄນັ ເອ້ີນວາ ຣາຍົງ Rayon 98