คลังความรู้ชุมชน เปิดกรุองค์ความรู้ มทร.ล้านนา สู่การใช้ประโยชน์ (สถาบันถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา, 2556)

การทดลองที่ 2 ปที่ 1 การศึกษาผลของระดับการตดิ ผล เปนปแ รกของการทดลอง แมวา วิธีการตัดแตง แบบเปด แกนกลาง ในระดบั ที่ติดผลมาก ติดผลปานกลาง ติดผลนอยและไมมกี ารตดิ ทำใหเ พม่ิ จำนวนยอดใหมต อ กง่ิ และยอดใหมตอ ตน ซ่งึ ตนไมผ ลท่ี ผล กรรมวิธีที่ไมมีการติดผลมีอัตราการใชน้ำสูงกวากรรมวิธีที่มี มีการตัดแตงกิ่งจะกระตุนการแตกยอดใหม สำหรับสรางสมดุล การติดผล ในตนทม่ี กี ารตดิ ผลมีคา อัตราการสงั เคราะหแสงสูงกวา ระหวางยอดตอราก และการเจริญเติบโตของรากลดลง (Mika, ตนทไี่ มม ีผลผลติ ในชว ง 120 150 และ 180 วนั หลงั การติดผล ซ่ึง 1986) อยางไรกต็ าม ผลของการตดั แตง ก่งิ ตอการเจริญเติบโตของ ตนสมเกลี้ยงมีการติดผลเพิ่มขึ้นมีผลทำใหผลผลิตของสมเกลี้ยงมี ลำตน น้นั สามารถสงผลมากจากปริมาณการตัดแตง กิง่ ซ่ึงการตัด ปรมิ าณเพ่มิ ขนึ้ แตต น ท่มี กี ารติดผลเพ่มิ ขน้ึ ทำใหขนาดผลและนำ้ แตงก่ิงเพยี งเลก็ นอยมีผลเล็กนอ ยตอ การเจริญเตบิ โต ในขณะทถี่ า หนักผลลดลง ในดานการเปล่ยี นปรมิ าณธาตอุ าหารในใบ พบวา มีการตัดแตงกิ่งมากจะทำใหการเจริญเติบโตลดลง (Kozlowski ตนสมเกลี้ยงที่ติดผลมากมีผลทำใหปริมาณโพแทสเซียม และ Pallardy, 1997) ในการทดลองน้ี การตัดแตง กิง่ ไมมีผลตอ แคลเซยี ม และแมกนเี ซียมในใบลดลง สว นปริมาณ ไนโตรเจน ประสิทธภิ าพการทำงานของคลอโรฟล ล ปริมาณคลอโรฟล ล การ และฟอสฟอรัสในใบมีคาใกลเคียงกัน สวนในปที่ 2 ของการ แลกเปลี่ยนกา ซ CO2 การยอมใหกา ซผานของปากใบและการคาย ทดลอง การเปลี่ยนแปลงอัตราการเติบโตของลำตนใกลเคียงกัน นำ้ เนอ่ื งมาจากตน สมเกลย้ี งมาอายนุ อยในชว ง 1-2 ป และมที รง กรรมวิธีที่ไมมีการติดผลมีอัตราการใชน้ำสูงกวากรรมวิธีที่ติดผล พมุ ขนาดเลก็ จากงานของ Kozlowski และ Pallardy (1997) มาก ติดผลปานกลาง ตดิ ผลนอ ย กรรมวิธที ี่ติดผลมากมีผลผลติ รายงานวาถามีการตัดแตงใบออกเพียงเล็กนอยมีผลทำใหใบที่ และจำนวนผลสูงที่สุด แตม ีทำใหมขี นาดผลเลก็ การติดผลไมมีผล เหลือมีการสังเคราะหแสงเพิ่มขึ้น แตไมมีผลตอการเจริญเติบโต ตอปรมิ าณไนโตรเจนในใบ แตป ริมาณฟอสฟอรสั โพแทสเซียม การตัดแตงกิ่งไมมีผลตอปริมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและ และแคลเซียมในใบมีคาสูงในกรรมวิธีที่ไมมีผลผลิตและมีคาลดลง แมกนีเซียมในใบ แตตนที่มีการตัดแตงกิ่งมีผลทำใหปริมาณ ตามปริมาณการติดผลที่เพิ่มขึ้น และกรรมวิธีที่ติดผลมากมี แคลเซยี มในใบเพิ่มขน้ึ ปริมาณแมกนีเซยี มตำ่ ทสี่ ดุ ตน สม เกล้ยี งท่ไี มมีผลมีอตั ราการใชน้ำสงู ทีส่ ดุ เพราะวา การทดลองท่ี 3 ในปท ี่ 1 ผลของการตัดแตง ก่ิงและการ ตนสมเกลี้ยงมีการแตกยอดใหมทำใหพื้นที่ใบเพิ่มขึ้น กรรมวิธีที่ ติดผล ตอ อตั ราการเติบโตทางลำตน และอัตราการใชนำ้ มีคา ใกล ไมมีผลผลิตทำใหประสิทธิภาพการทำงานของคลอโรฟลลต่ำลง เคียงกนั การเปลยี่ นแปลงประสทิ ธิภาพการทำงานของคลอโรฟลล กวาตนทมี่ ีผลผลิตในชวง 120 และ 180 หลงั การตดิ ผล และตนทม่ี ี ในชวงหลังการติดผลพบวากรรมวิธีที่ไมตัดแตงกิ่งไมมีผลมีคาต่ำ การตดิ ผลมกี ารแลกเปลี่ยนกาซคารบ อนไดออกไซดช ว ง 120 วนั ท่ีสดุ ผลของการตัดแตงก่งิ รว มกับการตดิ ผลพบวา ตนสม เกล้ยี งที่ หลงั การตดิ ผล ซึง่ Wünsche และคณะ (2005) รายงานวาอตั รา ไมตัดแตง มจี ำนวนผลเฉล่ยี สูงกวาตน ทมี่ กี ารตดั แตง กงิ่ ในขณะที่ การสังเคราะหแสงของตนแอปเปลที่ไมมีผลผลิตมีคาลดลงในชวง ตนที่มีการตัดแตงกิ่งมีขนาดผลสูงกวากรรมวิธีที่ไมตัดแตงกิ่ง 75 วันหลงั ดอกบานและชวงเกบ็ เกี่ยว ซึง่ ตน ท่ีติดผลนอ ยและไมม ี กรรมวิธีที่ตัดแตงกิ่งไมมีผลและตัดแตงกิ่งมีผล มีคาโพแทสเซียม ผลทำใหการสังเคราะหแ สงและกจิ กรรมของ rubisco ลดลง ซ่ึงมี และแคลเซียมสูงกวา ไมตดั แตง กิ่งไมม ีผลเลก็ นอย และกรรมวิธไี ม ผลในการยับยง้ั ประสทิ ธิภาพการทำงานของคลอโรฟล ล ตดั แตก ิง่ มผี ลมีคา ต่ำทส่ี ุด สว นในปท่ี 2 ของการทดลอง การ ในระยะเก็บเกี่ยวพบวาปริมาณผลผลิตและจำนวนผลตอ เปลยี่ นแปลงอัตราการเตบิ ในดา นความสูงของตน ความกวางของ ตน เพ่ิมขึน้ ตามการติดผล ในขณะทก่ี ารตดิ ผลนอยและปานกลางมี ทรงพุม เสนผาศูนยกลางของลำตนใกลเคียงกันและอัตราการใช ขนาดผลใหญก วา ตนทตี่ ดิ ผลมาก ซ่งึ ตนท่มี กี ารการติดผลมากมขี อ นำ้ มกี ารเปลีย่ นแปลงอัตราการใชนำ้ ใกลเ คยี งกัน ในดานผลผลติ จำกัดในการใชคารโบไฮเดรทในชวงที่มีการเจริญและพัฒนาการ ไมม คี วามแตกตางกนั สวนในดานคุณภาพของผลผลติ พบวา การ ของผล โดย Palmer (1992) ศกึ ษาในตนแอปเปลรายงานวา การไว ตดั แตงกิ่งมผี ลมีคาเฉลย่ี สูงกวาไมตัดแตง มีผล ผลเพม่ิ ขึ้นนำไปสกู ารเพมิ่ น้ำหนกั แหง ตอ พ้นื ท่ใี บ ซงึ่ ทำใหลดขนาด การทดลองท่ี 4 การเจริญเติบโตในของตนพบวาไมมี ผลและนำ้ หนกั ผล การตผิ ลนอ ยทำใหม ีขนาดผล ความแนนของ ความแตกตางกัน ผลของการตัดแตงกิ่งและการใสปุยตอการ ผลและความหวานมากกวา การตดิ ผลมาก (Wünsche และคณะ, เจริญเติบโตของชอใหมพบวา การแตกยอดใหม ความยาวยอด 2005). อยางไรก็ตามในการทดลองน้ีการติดผลไมม ผี ลตอ ปรมิ าณ เสนผาศูนยกลางยอด จำนวนใบ น้ำหนักใบตอชอ พื้นที่ใบและ กรดและปรมิ าณของแข็งทล่ี ะลายนำ้ ได กรรมวธิ ีท่มี กี ารติดผลมาก ปริมาณคลอโรฟลลในใบไมมีความแตกตางกัน ในดานผลผลติ มปี รมิ าณโพแทสเซียม แคลเซียมและแมกนีเซยี มในใบต่ำลง เน่อื ง พบวาสมเกลี้ยงชวงอายุ 1-5 ปไมมีผลผลิต สวนชวงอายุ 6-10 มีการเคลื่อนยายการสะสมของธาตุอาหารไปสูผลผลิตในชวงที่มี ปและชวงอายุ 11-15 ป ทกุ กรรมวธิ ีใหผลผลิไมแ ตกตางกัน การพัฒนาของผล ซึ่งไดผลเชนเดียวกับการทดลองในลำไยที่ ปรมิ าณโพแทสเซยี ม แคลเซยี มและแมกนีเซียมในใบของลำไยลด อภิปรายผลที่ไดจากงานวิจัยเมื่อเชื่อมโยงกับงานที่เคยทำมา ลงเมื่อมีการติดผลเพิม่ ขึ้น กอ น ผลของการตัดแตงกิ่งและการติดผลพบวาการเจริญ วิธีการตัดแตงกง่ิ ทีแ่ ตกตา งกัน ของการทดลองไมมีผลตอ เติบโตทางลำตนและการใชน้ำของตนสมเกลี้ยงในแตตนที่ไมตัด อัตราการใชน้ำและการเติบโตทางลำตนของสมเกลี้ยง เนื่องจาก แตงกิ่งไมมีผลมีประสิทธิภาพการทำงานของคลอโรฟลลต่ำที่สุดใน 93

ชว ง 120 และ 180 วนั หลังการตดิ ผล ตนทไ่ี มต ดั แตง คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน กิ่งมีผลทำใหไดผลผลิตสูงแตมีขนาดผลลดลง การ เปลี่ยนแปลงปริมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและ แมกนีเซียมไมแตกตางกนั ในขณะทต่ี น ตดั แตงกง่ิ ไมม ี ผลผลิตมีปริมาณโพแทสเซียมและแคลเซียมเพิ่มขึ้น ขณะที่ตนไมตัดแตงกิ่งมีผลมีคาลดลง การตัดแตงกิ่ง ทำใหมีขนาดผลเพิ่มขึ้น การตัดแตงกิ่งชวยเพิ่มขนาด ผล การตัดแตงกิ่งในชว งหนา รอน (Summer pruning) สามารถเพิ่มการทะลุผานของแสงภายในทรงพุมและมี ผลทำใหตาใบมีการแตกภายในทรงพุม (Li, 2001) Toylor and Ferree (1984) รายงานวา การตัดแตง กิ่ง ในชว งหนา รอน ไมม ีผลตอ การเจรญิ เติบโตของลำตน โดยการตัดแตงกิ่งนอกจากเพิ่มการสองผานของแสง แลว ยงั เพมิ่ ปรมิ าณแสงจากธรรมชาติ มผี ลทำใหข นาด ผลเพม่ิ ขึ้น (Jackson และ Palmer, 1997; Robinson และคณะ, 1983) การทดลองในแปลงเกษตรกรพบวาการ เจริญเติบโตทางลำตนและปริมาณคลอโรฟลลไมแตก ตา งกนั ซง่ึ ตนอายุ 1-5 ปไ มม ผี ลผลติ สวนตน อายุ 6-10 ป และ 11-15 ป ปริมาณผลผลไมแ ตกตา งกัน “ ผลสมเกลี้ยงที่ สมบรู ณ และ ออกผลดี ,, 94

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ ถั่วเหลืองเปน เมล็ดพืชที่มี คุณคาทาง โภชนาการ เปนแหลงที่ดี ของไขมันและ โปรตีนที่มี ประโยชนตอ สขุ ภาพ ” เมล็ดพนั ธถุ ่ัวเหลือง โดย สภุ าพรรณ สุตาคำ สถาบันวิจัยเทคโนโลยีเกษตร มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลานนา ! การผลติ เมล็ดพนั ธคุ ดั และเมลด็ พันธหุ ลกั ถว่ั การปลูกในฤดูฝน ซึ่งสวนใหญเปนการปลูกในที่ดอน เหลอื งพนั ธุร าชมงคล ๑ ถว่ั เหลอื งพนั ธุราชมงคล ๑ ควรทำการไถดะแลวตากดินไวประมาณ 1 สัปดาห เปนพันธุถั่วเหลืองที่ไดจากการวิจัยและปรับปรุงพันธุ เพื่อกำจัดวัชพืชและทำใหวัชพืชตายและยอยสลาย ของสถาบันวจิ ยั ฯ ลำปาง มาตัง้ แตป 2531 จนไดสาย เปน ปยุ อนิ ทรยี  แลวจึงไถแปรเพือ่ ยอ ยดินใหกอนเล็กลง พันธุแท เปนที่ยอมรับของเกษตรกร มีลักษณะเดน เพื่อจะไดสัมผัสกับเมล็ดพันธุไดดีทำใหเมล็ดงอกดี หลายประการ เชน ใหผ ลผลิตสูงท้งั ในฤดูฝนและฤดู สำหรับการปลูกในหนาแลงหรือการปลูกหลังนา ไม แลง (350-450 กโิ ลกรัมตอไร) ตานทานโรคใบจดุ นนู จำเปนตองไถพื้นที่กอนแตตองเปดรองเพื่อใหน้ำและ และโรครานำ้ คา งไดดี ลำตน มีขนาดใหญ ตั้งตรง จงึ เปน รอ งระบายนำ้ ดวย หากน้ำทว มขังนานไป จะทำให ตานทานการหักลมไดดี ติดฝกดกทุกขอ ฝกมีความ ตนถั่วเหลืองแคระแกรน อาจปลูกในตอซังหรือตัดตอ เหนยี วไมแ ตกงาย และเมล็ดขนาดใหญ สีเหลอื งทอง ซงั กอ นปลูกก็ได ถึงฟางขาว สีของตามีสีน้ำตาลเขม การเตรียมพื้นที่ 95

การปลกู การเกบ็ รักษาเมล็ดพนั ธุ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ! 1. ชว งเวลาปลกู ถัว่ เหลอื ง ควรกะระยะให ! การเก็บรักษาเมล็ดใหมีความแข็งแรงและ ปลอดฝนหรอื มฝี นนอยในชวงเกบ็ เกย่ี ว ความงอกไวไดนาน เสื่อมความงอกชาจะตองปฏิบัติ ! 2. การปลกู ควรคลุกเช้อื ไรโซเบยี มกอ นปลกู ดงั นี้ อาจปลกู เปน หลมุ ระยะปลกู 40-50 x 20 ซม. 3-4 ! 1. กอนเก็บเมล็ดไวในภาชนะจะตองตาก เมล็ดตอ หลมุ โรยเปนแถวหรอื ปลูกโดยวธิ ีหวา น อัตรา เมล็ดใหแ หง สนทิ มีความชื้นในเมลด็ ประมาณ 8-10% เมล็ด 15-20 กก. ตอไร แลว คราดกลบเมล็ดลงดนิ ควร คัดเมลด็ เสียที่ถกู แมลงทำลาย เมลด็ ทเี่ ปน โรค เมลด็ ปลูกเม่อื ดินมีความชื้นพอควรเพอ่ื ใหเ มล็ดถว่ั งอกดี ลบี เมล็ดสเี ขียวออกท้ิงไป ทำความสะอาดไมใหม ีเศษ ! 3. การใหน ำ้ ควรใหน ้ำบางในชว งฝนท้ิงนาน ดนิ เมล็ดวัชพชื และเปลือกถว่ั เหลอื งตดิ ไปกบั เมล็ด เกิน สัปดาห จนกวา ตนถวั่ เหลืองจะเตบิ โตจนถงึ พันธุ 2 ระยะฝกเรม่ิ เปลี่ยนสี หากฝนตกชกุ เกินไป ควรทำรอง ! 2. ภาชนะที่ใชบรรจุเมล็ดพันธุ ควรเปน ระบาย อยาปลอ ยใหนำ้ ทว มขัง ภาชนะที่น้ำและอากาศไมสามารถถายเทได เชน ! 4. การเก็บเกี่ยว ควรเก็บเกี่ยวเมื่อฝกเริ่ม กระปอ งนำ้ ดมื่ ไห ถุงพลาสตกิ หนาที่ปดปากใหสนทิ เปลี่ยนเปนสีน้ำตาล ประมาณ 95% แมวาตนถั่ว เพ่อื ปองกนั การแลกเปลย่ี นความช้ืนในอากาศ ถาเก็บ เหลืองจะยงั สดอยูก ็ตาม ตากแดดไว 1-2 แดดใหม ี ในภาชนะที่สามารถแลกเปลี่ยนความชื้นในอากาศได ความชืน้ เหลือประมาณ 14-16% จึงทำการนวด หาก เมล็ดจะดูดความชื้นในอากาศและเสื่อมความงอกเร็ว ใชเครื่องนวด ตองตั้งความเรว็ รอบใหต่ำ เพื่อลดความ ข้ึน เสียหายตอ เมลด็ (เมล็ดราวภายใน) และไมควรปลอ ย ตนถ่วั ทิ้งไวในแปลงนานเกินไป จะทำใหค วามแข็งแรง ของเมล็ดลดลงไดม าก “ ถั่วเหลืองพันธุ ราชมงคล ๑ ถวั่ เหลืองพันธุราช มงคล ๑ เปน พันธุถั่วเหลืองที่ ไดจากการวิจัย และปรับปรุง ,, 96

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ต  น พ ร ิ ก ท ี ่ สมบูรณจะมี กิ่งแตกขึ้นมา จากตนที่ระดับ ดินหลายกิ่ง จนดูคลายกับ วามีหลายตน อยูรวมที่ เดยี วกัน ” โรคพรกิ ชี้ฟาและการปอ งกันกำจดั โดย กัลลวี ลั ย สขุ ชวย และ จินันทนา จอมดวง สถาบนั วิจัยเทคโนโลยเี กษตร มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลานนา ! เชื้อรา คอลเลตโคตรคิ ัม โรคใบดาง ซง่ึ เกิด จากเช้ือไวรัส โรคใบจดุ ตากลม เกดิ จากเชือ้ ราเซอโคส ปอรา โรคเห่ยี วฟวซาเรียม เกดิ จากเช้ือราฟว ซาเรยี ม โรครากเนาโคนเนา เกิดจากเชอ้ื ราสเครอโรเตยี ม โรค เหีย่ วเขยี วพริก เกิดจาเชอ้ื แบคทเี รี ซโู ดโมแนส โรคยอด เนา หรือโรคเนาเปย ก เกิดจากเชือ้ รา โชอะเนฟฟอรา ! โรคเหลานี้ทางอาจารยผุเชี่ยวชาญใหแนะนำ ใหใชส ารชีวภณั ฑแ ทนสารเคมีคือ เชอ้ื ราไตรโคเดอรม า ซึ่ง เปนจุลินทรียเชื้อราที่เปนปฏิปกษตอเชื้อราโรคพืช สามารถขยายพันธุโดยการสรางสปอร เมือ่ นำมาเพาะ เลีย้ งจะสรา งเสนใยสีขาวและสปอรส ีเขยี ว สามารถพบ ทั่วไปในดินที่มีความอุดมสมบูรณและมีอินทรียวัตถุสูง โดยเชื้อราไตรโคเดอรมาจะเขาไปลด รบกวนกิจกรรม การดำรงชีวิตของเชอื้ ราโรคพชื เชน ยับยง้ั การเจรญิ เตบิ โต ยับยัง้ การขยายพันธุ ชว ยกระตนุ ใหพ ชื สรา งภูมิ ตานทานตอเชื้อโรค กระตุนใหรากและลำตนเจริญ เตบิ โตและแข็งแรง 97

วิธกี ารใช กอ นใชใหน ำหวั เชอ้ื ราไตรโคเดอรม า ใน คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน รปู เชื้อสดผสมกับอนิ ทรยี วตั ถุ เชน รำ หรอื ปุย หมัก เช้อื รา ไตรโคเดอรมาทีข่ ยายเพิ่มปรมิ าณแลว สามารถนำไปใชไ ด โดยตรงและควรใชใ หห มดภายใน 1-2 วนั รปู แบบและ อตั ราการใช สามารถใชก ับ พชื ผัก พืชไร ไมดอก ไมประดับ และไมผล โดยรองกนหลุม หรอื โรยรอบโคนตนหลังปลูกพชื -พืชผกั ไมด อก ไมประดบั ตนเล็ก อัตราการใช 1 ชอ นแกง/ ตน หรือ ตอหลมุ -ไมผ ลปลูกใหมต น ใหญ อัตราการใช 4-5 ชอนแกงตอ หลุม/ตารางเมตร จากน้ันใชว ัสดคุ ลมุ ดนิ เชน ฟางขา ว หญา แหง ฯลฯ และใหความชน้ื โดยการรดน้ำให กบั พชื อยา ใหด นิ แหง “ โรคเหี่ยวฟวซา เรยี ม เกดิ จาก เชื้อราฟวซา เรยี ม ,, 98

เปดกรอุ งคความรู มทร.ลา นนา สกู ารใชประโยชน ดานวิศวกรรมศาสตร 99

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ น้ำมันพืชเหลือ ใชในครัวเรือน มาผลิตไบโอ ดีเซล ,, การศกึ ษาคุณสมบัติทางกายภาพและชีวภาพน้ำมันทอด ใชแ ลวในจงั หวัดลำปางเพ่ือนำไปผลติ ไบโอดีเซล โดย ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ ดรณุ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลานนา ลำปาง ! ประเทศไทยตอ งพง่ึ พิงการนำเขา นำ้ มนั จากตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงิ่ กบั นำ้ มันดีเซลท่ีถูกใชเ ปน แหลง พลงั งานในกจิ การสำคญั ๆ เปนตนวาโรงงานผลิตไฟฟา รถไฟตลอดจนระบบขนสงตา งๆในเมอื งไทยลว น แลว แตใ ชน้ำมนั ดีเซลในการขบั เคล่ือนกิจการนั้นๆ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลา นนา เขตพ้ืนทลี่ ำปางเล็งเหน็ ถงึ ศักยภาพของนำ้ มันไบโอดเี ซลใน การทดแทนนำ้ มนั ดเี ซล เนื่องจากสามารถผลติ ไดจ ากนำ้ มนั พชื เหลือใชในครวั เรอื นมาผลิตไบโอดเี ซล นอกจาก เปน การลดปจ จยั ดานตนทุนแล ยงั เปนอกี แนวทางปองกนั การนำนำ้ มนั พืชไปใชซ ้ำซึง่ จะเปนสาเหตุของการเกดิ มะเร็ง ! นักวิจัยไดดำเนินการวิจัยโดยพิจารณาถึงคุณภาพของน้ำมันพืชที่ใชแลวในการนำไปผลิตไบโอดีเซล ดงั น้ี ! - น้ำมันพชื ทผ่ี านการทอดอาหารตา งชนิดกนั ! - จำนวนการทอดซ้ำ ! - ดชั นี้ชีว้ ดั คณุ ภาพของนำ้ มนั แตละชนิด ! โดยนักวจิ ยั ไดผลวยั จยั วา ในเขตพน้ื ทลี่ ำปางนำ้ มนั ทใี่ ชทอดอาหารเปนน้ำมันพืชกวา 73 เปอรเซนต ขณะท่นี ้ำมันหมู อยทู ่รี าว 27 เปอรเ ซนต ขณะเดียวกนั อุปสรรคท่ีนกั วิจัยพบคอื รานคาอาหารทอดไมใ หค วาม รวมมือในการเกบ็ ขอมลู เปน รายละเอียดเทา ท่คี วร กลา วคือ รา นคาเกรงกลวั โทษทางกฎหมายหากหนว ยงานรฐั ตรวจพบวาใชน้ำมันทอดซ้ำหลายครั้ง จึงใหขอมูลที่ไมเปนความจริงและสงผลใหขอมูลบางสวนคลาดเคลื่อน ขณะทส่ี ภาพการใชงานจรงิ ของน้ำมันไบโอดีเซลท่ผี ลติ จากนำ้ มันทอดอาหารนน้ั นกั วจิ ยั พบวา นำ้ มันไบโอดเี ซล จากกระบวนการดงั กลา วมักทำใหเ คร่อื งยนตส ะดดุ ซึง่ สาเหตเุ กดิ จากการใชน ำ้ มนั ท่ที อดซำ้ หลายครง้ั จนมนั น้ำ ดังกลา วมสี ดี ำและเกดิ ตะกอนเปน จำนวนมาก 100

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ แตสิ่งที่ตอง คำนึงถึงคือ การที่ผลผลิต จะดี ตองมี การใสปุยเพื่อ บำรุงดินใหพืช เจริญงอกง,า,ม เคร่อื งปน เม็ดปุยชีวภาพแบบจานสำหรับครัวเรอื น โดย สมบัติย มงคลชยั ชนะ และวทิ ยา พรหมพฤกษ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลานนา พษิ ณโุ ลก ! การศึกษาวิจัยเรื่องเครื่องปนเม็ดปุยชีวภาพ เกษตรกรที่มีตอเครื่องปนเม็ดปุยชีวภาพแบบจาน แบบจานสำหรับครัวเรือนมีวัตถุประสงคเพื่อใหไดมา สำหรับครัวเรือนใชกลุมตัวอยางเลือกสุมแบบจงกับ ซึ่งเครื่องปนเม็ดปุยชีวภาพแบบจานสำหรับครัวเรือน ประชากรทมี่ อี าชีพเพาะปลกู ตำบล บานกรา ง อำเภอ เพื่อหาประสิทธิภาพเชิงผลผลิตเครื่องปนเม็ดปุย เมือง จงั หวัด พษิ ณโุ ลก ตอบแบบสอบถามจำนวน 30 ชีวภาพแบบจานสำหรับครัวเรือน เพื่อหาระดับความ ทา น เก็บขอ มลู หาระดบั ความพึงพอใจ และขอเสนอ พึงพอใจของเกษตรกรที่มีตอเครื่องปนเม็ดปุยชีวภาพ แนะจากผูต อบแบบสอบถาม จากผลการทดลองพบวา แบบจานสำหรับครัวเรือน โดยทดสอบกับเครื่องปน มมุ เอียง 600 ของเพลาจานปน กับระนาบแนวนอนท่ี เม็ดปุยชีวภาพแบบจานสำหรับครัวเรือนที่มีขนาดเสน ความเร็วรอบ 100 รอบตอ นาทที ี่เพลาจานปน ผลิตปยุ ผานศูนยกลางจานปนวงใน 0.80 เมตรขอบจานสูง ชวี ภาพเฉล่ีย 66.22 กโิ ลกรัมตอ ชว่ั โมง ขนาดความโต 0.15 เมตรและจานปนวงนอก 1.20 เมตรขอบจานสูง ของเมด็ ปยุ ชีวภาพทเ่ี หมาะสมระหวา ง 3-6 มลิ ลิเมตร จากขอบ 0.20 เมตร หาประสิทธิภาพเชงิ ผลผลติ ที่มุม เฉล่ีย 65.97 % ขนาดความโตใหญก วา 6 มลิ ลิเมตร เอียง 300 ท่ีเพลาจานปน กบั ระนาบในแนวนอน ความ เฉลีย่ 9.24 % ขนาดความโตเลก็ กวา 3-1 มิลลเิ มตร รอบทีเ่ พลาจานปน เร่ิมตนที่ 50 รอบตอ นาที จนถึง เฉลี่ย 26.30 % และขนาดความโตเล็กกวา 1 ความเร็วรอบที่ 500 รอบตอนาที หรอื ความเรว็ รอบที่ มลิ ลิเมตร-เปนผงเฉลีย่ 0.49 % ปรมิ าณน้ำทใ่ี ช 72.52 ไมสามารถปนเปนเม็ดปุยได และทดลองซ้ำกับมุม ลูกบาศกเซนติเมตรตอกิโลกรัม มีประสิทธิภาพเชิง เอียง , 450 และ 600 ตามลำดับ เกบ็ ขอ มลู ปรมิ าณน้ำ ผลผลิตดีที่สุด ระดับความพึงพอใจของเกษตรกรที่มี ท่ีใช ความสามารถในการผลิต และขนาดความโตของ ตอเครื่องปนเม็ดปุยชีวภาพแบบจานสำหรับครัวเรือน เม็ดปุย สำหรับการหาระดับความพึงพอใจของ ในทุกขอ และโดยภาพรวมอยูในระดบั ดี ปจจัยท่สี ง ผล 101

ตอขนาดความโตและผลผลติ ทีม่ ากขนึ้ คือ ความสามารถในการ วธิ ีทำปยุ ชวี ภาพแหง คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ปนเมด็ ปยุ ปรมิ าณการใหนำ้ เปน ตน เกษตรกรใหความสำคญั นำมลู สตั วแ หง 1 ปบ , แกลบดำ 1 ปบ รำละเอยี ด ในเร่ืองคุณภาพปยุ ชีวภาพ และการกระจายของเม็ดปุยเม่ือนำไป 1กิโลกรัม ผสมคลุกเคลากับวัสดุเหลือใชทางการเกษตรที่หาได หวานในแปลงเพาะปลูก งา ยในทองถ่ิน เชน เปลอื กถว่ั ฟางขาว เศษใบไม แกลบ กากออย ดิน ข้เี ลอ่ื ย ซงั ขา วโพด ฯลฯ ปริมาณ 1 ปบ นำนำ้ 10ลิตร ผสมปุยน้ำ N ปญหาดินขาดความอุดมสมบูรณนับเปนปญหาสำคัญ ชวี ภาพ 2 ชอ นแกง กากนำ้ ตาล 2 ชอ นแกง นำสว นผสมรดบน ที่มสี าเหตมุ าจากหลายปจ จัย ไดแก การปลกู พชื ชนดิ เดียวอยาง สวนผสม ผสมคลุกเคลา ใหเขา กันนำสว นผสมกองบนพ้ืนซิเมนต ตอ เนือ่ ง การใชป ยุ เคมอี ยา งเดยี วมาเปนเวลานาน การไถพรวนท่ี สูงจากพน้ื 1 คบื คลมุ ดวยกระสอบปา นทิ้งไว 3 วัน ก็นำไปใชได ผดิ วธิ ฯี ลฯ ทำใหผ ลผลิตตอ ไรตำ่ ตน ทุนการผลติ ของเกษตรกรสูง ลกั ษณะปุย ท่ดี ี มรี าขาว มกี ลิ่นรา หรอื เหด็ ไมรอนมนี ้ำหนักเบา ขึ้นเพราะตองนำปุยเคมีมาใชในปริมาณที่มาก สูญเสียเงินตรา วิธีการใชป ุย ชวี ภาพแหง ตางประเทศเพราะตองนำเขาจากตางประเทศ แนวทางแกไข ก.ใชผ สมดินปลกู ในอตั รา ปยุ ชวี ภาพแหง: ดินปลูก 1:1 ปญหานี้ คือทำใหเกษตรกรตระหนักถงึ การปรับปรุงบำรงุ ดนิ ดว ย หรอื 1:2 การใชปยุ อินทรียรว มกับปยุ เคมี เชนการใชป ยุ ชวี ภาพ ข.ใชปรับปรุงบำรุงดนิ กอนปลูกพชื โดยใชปุย ชีวภาพ แหง 1กโิ ลกรมั ตอ พ้นื ที่ 1ตารางเมตร ปยุ ชีวภาพ ค.ใชรองกนหลุมปลกู พืชผัก เชนกะหล่ำปลี ถวั่ ฝก ยาว N ปุยชีวภาพ (Biofertilizer) มีการเรียกชื่อแตกตางกัน แตง ฟกทอง ในอตั รา 1 กำมอื ตอ 1 หลุมปลูก ออกไป เชน น้ำสกัดชีวภาพ ปุยน้ำชีวภาพ น้ำหมักพืช ง.ใชรองกน หลมุ ปลกู ไมผ ลไมยนื ตน ในอัตรา 1-2 บงุ กี้ (Fermented Plant Juice-FPJ) และปยุ ชีวภาพแหงหรอื ปุยหมกั ตอ 1 หลุมปลกู ชีวภาพ สว นความหมายของปยุ แตละชอ่ื เรยี กจะคลายคลงึ กนั มี จ.ไมด อกไมป ระดับ ไมก ระถาง ควรใชป ุยชีวภาพแหง 1 สวนที่แตกตางคือ วิธีการทำและสภาพปุยที่ผลิตออกมาความ กำมอื ทุก 7 วัน หมายของปุยแตล ะชื่อมดี งั น้ี วิธีการเกบ็ รักษา น้ำสกัดชีวภาพคือของเหลวสีน้ำตาลไหมที่ไดรับการนำ ปุยชีวภาพแหงใหบรรจุไวในกระสอบหรือถุงที่แหงเก็บ สว นตางๆของพชื มาหมกั กบั กากน้ำตาล(Molasses) ประมาณ 7 ในทร่ี ม ไมเ ปย กชื้น วันจะไดของเหลวที่มีทั้งจุลินทรียและสารอินทรียหลายชนิดที่เปน ขนาดของเม็ดปุยชีวภาพ (http://www.geocities.com/ ประโยชนต อการเกษตรคอื มจี ลุ ินทรยี ท ีท่ ำการยอ ยสลายอนิ ทรยี fftkorat/biofertilizer.html) วัตถุในดินใหเปนปุยและสารอินทรียที่มีอยูในของเหลวจะเปนปุย ! ขนาดของเมด็ ปยุ (Particle Size) ขนาดของเม็ดปยุ มี โดยตรง ความสัมพันธอยางใกลชิดกับการละลายไดของปุยโดยเฉพาะปุย ปุยน้ำชีวภาพ เปนปุยน้ำที่ไดจากการยอยสลายเศษ ที่ละลายไดนอย เชน ปุยหินฟอสเฟตที่มีเม็ดเล็กจะสามารถ วัสดุเหลือใชจากสวนตางๆ ของพืช หรือสัตว โดยผาน ละลายน้ำและเปนประโยชนตอพืชมากกวาปุยหินฟอสเฟตที่มี กระบวนการหมักในสภาพที่ไมมีออกซิเจน มีจุลินทรียทำหนาที่ เม็ดใหญ นอกจากน้ขี นาดของเมด็ ปยุ ยงั มผี ลตอการจับตัวกันเปน ยอยสลายเศษซากพืชและซากสัตวเหลานั้นใหกลายเปน กอ นของปยุ เคมี (Caking) และการแยกตัวของแมปยุ ในปุยผสม สารละลายจุลินทรียที่พบในปุยน้ำชีวภาพมีทั้งที่ตองการ แบบคลกุ เคลา (Bulk Blending Fertilizer) กลาวคือ ปยุ ทม่ี ีเม็ด ออกซเิ จนและไมต อ งการออกซเิ จน เล็กมีแนวโนมที่จะเกิดการจับตัวกันเปนกอนไดมากกวาปุยชนิด น้ำหมักพืช(Fermented Plant Juice-FPJ) ผลิตภัณฑนี้ เดยี วกนั ท่มี ีเมด็ ใหญกวา และปยุ ผสมที่ประกอบดว ยแมปยุ ชนิด ทำงาย มสี รรพคุณหลากหลาย เชน เดยี วกบั สาร อี-เอม็ การหมัก ตางๆ โดยที่มีขนาดของเม็ดปุยแตกตางกัน จะเกิดการแยกตัว จะใชเศษพชื กบั กากนำ้ ตาล ในการนำไปใชจะใชน้ำหมักพืชรวม ของสว นผสมมากกวา ปยุ ผสมทปี่ ระกอบดวยแมป ุยชนิดตา ง ๆ ท่ี กบั การปรบั ปรงุ ดินกบั ปยุ คอกจากมูลสตั ว มขี นาดเม็ดเทากนั ปยุ ชีวภาพแหงหรอื ปยุ หมกั ชีวภาพแหง คือปุยอินทรียท ่ี ! ขนาดของเม็ดปุย แมปุยที่ใชตองมีขนาดเม็ดปุยใกล ไดจากการหมักวัสดุอนิ ทรยี  โดยใชหัวเช้อื ปยุ ชีวภาพทีม่ จี ลุ นิ ทรีย เคียงกันและมีการกระจายขนาดของเม็ดปุยที่สม่ำเสมอ เพราะ เปนจำนวนมากชวยยอยสลาย การหมักมีการเพิ่มอาหารให เมื่อนำมาผสมกันแลวจะไดปุยผสมที่มีคุณภาพดี ไมมีปญหา จลุ นิ ทรยี โ ดยใช รำละเอยี ด และกากน้ำตาล เพ่ือใหก ระบวนการ เกีย่ วกับการแยกตัวของแมป ุย แตล ะตวั เชน ปยุ โพแทสเซียมคลอ หมกั เกดิ ไดรวดเรว็ ใชเวลาในการหมกั ประมาณ 3-7 วัน คุณภาพ ไรค(0-0-60) ชนิดเม็ดจะเหมาะสมกับการนำมาผสมปุยใชเอง ของปุยชวี ภาพทไ่ี ดข ้นึ กับวัสดุทใี่ ช มากกวาชนิดผง เพราะวา เมื่อนำมาผสมกบั แมปยุ ชนดิ อน่ื มักจะ ตกอยูใตกองและไมเขากัน เปนตน (http:// courseware.rmutl.ac.th/courses/53/unit1503.htm#head5) 102

สำหรับการวิจยั เครอ่ื งปน เมด็ ปุยชวี ภาพแบบจานสำหรบั ครัวเรือน กำหนดขนาดของเม็ดปยุ ดงั น้ี คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ขนาดความหมาย 1.ขนาดความโตใหญก วา 6 ม.ม. ขนาดใหญเ กินไป 2.ขนาดความโตระหวาง 3 ม.ม.- 6 ม.ม.ขนาดทเี่ หมาะสม (ขนาดตามทอ งตลาด) 3.ขนาดความโตนอ ยกวา 3 ม.ม. - 1 ม.ม.ขนาดเลก็ เกนิ ไป 4.ขนาดความโตเล็กกวา 1 ม.ม. - เปนผง ไมสามารถปนเปน เม็ดได ปญหาของเกษตรเกยี่ วการใชป ุย ชวี ภาพ N เศรษฐกจิ ในปจจบุ นั ยอมรับวาภาคการเกษตรมีความสำคัญ แตสิ่งท่ตี องคำนงึ ถงึ คือการที่ผลผลติ จะดี ตอ งมกี ารใสปยุ เพอื่ บำรงุ ดินใหพ ืชเจริญงอกงาม การใชป ยุ เคมอี ยางเดยี ว เมอื่ ใชไปนานๆ จะสงผลตอการเสอ่ื มสภาพของดิน นอกจากนยี้ ังประสบปญหา ปยุ เคมมี รี าคาแพง ปุยปลอมและปยุ ไมไ ดคุณภาพ ทางเลอื กหนงึ่ ท่เี กษตรกร ต.บา นกรา ง อ.เมือง จ.พษิ ณุโลกใหความสนใจ คอื การ “ ปุยชีวภาพ แหงหรือปุย หมักชีวภาพ แหง คือปุย อินทรียที่ได จากการหมัก ,, 103

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ เช้อื เพลงิ ท่ี เปนชีวมวล (Biomass) จึงเปนทาง เลือกหนึ่งที่ จะนำมาใช เปนพลังงาน ทดแทน ,, การออกแบบและสรางเตาเผาแกลบแบบไซโคลนขนาดเล็กใชรวมกับ เตาอบลำไยแบบไตห วัน โดย ชรู ัตน ธารารกั ษ และวรพจน โพธาเจริญ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา ! เนื่องจากปจจุบันไดเกิดสภาวะวิกฤติทางดานพลังงาน ขาวโพด หรือ อ่ืนๆ) สามารถนำมาใชเปนเชื้อเพลงิ ในการอบแหง ได อยางรุนแรงทำใหเกิดผลกระทบตอเกษตรกรที่ทำการอบแหงลำไย แตต อ งมีเตาเผาท่ีดีมคี ุณภาพ เชน เตาเผาแบบไซโคลนซึ่งสามารถ อยางมากเพราะราคาคากาซหุงตม (LPG) มีราคาแพงจึงทำให เผาไหมไดสมบูรณใหความรอนไดสูงใชไดกับเชื้อเพลิงหลายอยาง ตน ทุนในการอบแหง ลำไยสูงขึน้ มาก ประมาณ 4-5 บาทตอกิโลกรัม เชน แกลบ ขี้เลื่อย หรือซงั ขา วบดก็สามารถใชง านไดดี แตม ีขอเสยี ลำไยสด ในปจจุบันเกษตรกรรายยอยทำการอบลำไยดวยเตาอบ คือราคาเตาคอนขางแพง และขนาดใหญมากไมเหมาะกับ แบบไตหวนั ใชกาซหงุ ตม (LPG) เปนเช้อื เพลิงซึง่ ขณะนี้ราคากาซ เกษตรกรรายยอย ดังนั้น จึงมีแนวคิดที่จะออกแบบเตาไซโคลน หุงตมมรี าคาสงู ขึ้น ทางทมี งานผวู ิจัยจึงมแี นวความคดิ ทต่ี อ งการจะ ขนาดเลก็ ท่ใี ชร ว มกับเตาอบไตหวนั (เกษตรกรมีอยูแ ลว ) ไดโดยใช ลดคาใชจายดานเชื้อเพลิงใหต่ำลง ดังนั้นเชื้อเพลิงที่เปนชีวมวล แหลงความรอนจากเตาเผาแบบไซโคลนโดยใชแกลบเปนเชื้อเพลิง (Biomass) จึงเปน ทางเลอื กหน่ึงทจ่ี ะนำมาใชเปนพลงั งานทดแทน จะทำใหตนทุนการอบแหงลำไยลดลงเหลอื ประมาณ 1-1.50 บาท ได เชน แกลบ ขเ้ี ล่ือย หรอื วสั ดุการเกษตรทเ่ี หลอื ทงิ้ ตางๆ (ซงั ตอ กิโลกรัมลำไยสด ดังน้นั โครงการน้จี ะเปน โยชนต อ เกษตรกรอยา ง 104

การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ (Information) ที่ การอบลำไยระหวางและการอบที่ใชอบในปจจุปน โดย คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน เกีย่ วขอ ง เปรียบเทียบคุณภาพลำไยหลังการอบในเรื่องเปอรเซ็นต N ลำไย เปนพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของภาคเหนือ ความชื้น สี คา Water activity (Aw) รสชาติ เนื้อสมั ผสั และ โดยเฉพาะในกลมุ จังหวัดลา นนา ไดแ กจ ังหวัด เชียงใหม ความพอใจของผูบริโภค โดยไดทดสอบเปรียบเทียบ ลำพนู ลำปาง เชียงราย พะเยา และแมฮองสอน ซึ่งในป ระหวางวิธีใหมของเครื่องอบแหงที่มีการออกแบบปรับปรุง พ.ศ. 2547 มีผลลำไยสดออกสตู ลาดไมต ำ่ กวา 550,000 กระบะเพื่อพัฒนาวิธีการกลับลำไย จากผลการทดลองพบ ตัน ในจำนวนนี้ประมาณ 40-50% ถกู นำมาแปรรปู ดว ยการ วา ในการปรับปรุงกรรมวธิ ีการกลบั ในระหวางการอบ ทำให อบแหง โดยใชเครื่องอบแหงแบบกระบะหรือแบบที่ มีความสะดวกและมีความสะดวกและมีความคลองตัวใน เกษตรกรเรียกกันท่ัวไปวา “แบบไตห วนั ” ซึง่ เตาอบแหง การทำงานมากกวาเดิม สามารถทำงานไดอยางตอเนื่อง แบบดงั กลา วใชน้ำมันดีเซล หรือแกส็ LPG เปนเช้อื เพลิง โดยใชเวลาในการกลับนอยลง คุณภาพลำไยสม่ำเสมอไม โดยในหนงึ่ เตาจะมีหัวเผา 1 ชดุ ในภาคเหนือมีเตาอบแหง แตกตางจากแบบเดิมแตคาใชจายในการอบตอครั้งนอย แบบไตหวัน ไมต ่ำกวา 10,000 เตา ในแตล ะครง้ั สามารถ กวา วธิ เี ดิม อบแหงลำไยได 2,000 กิโลกรัม ใชเวลาอบแหงนาน ! เตาเผาไหมโดยใชเชื้อเพลิงแกลบ ELEPANO ประมาณ 48-50 ชัว่ โมง สน้ิ เปลืองนำ้ มนั ดีเซล 250-300 A.R. and SATAIRAPAN K.T. (ม.ป.ป.) ไดศึกษาเตาเผา ลิตร แกส็ LPG ขนาด 48 กิโลกรัม จำนวน 4-5 ถัง คดิ โดยใชแกลบเปนเชื้อเพลิง เพื่ออบแหงเซรามิค โดยได เปน ตน ทนุ ดา นเชอื้ เพลิงประมาณ 8-9 บาท/กโิ ลกรมั ลำไย ออกแบบและประดิษฐคิดคนถึงตัวอบแหงและเตาแกลบมี แหง หรอื ประมาณ 20-25% (จักรพงษ และคณะ 2547) การปอนแกลบสม่ำเสมอ อัตราสว นของอากาศปฐมภมู แิ ละ ของราคาลำไยแหงในปจจุบัน ซึ่งจะเห็นวาเปนตนทุนที่สูง ทุตยิ ภมู ิ คอื 25/75 ถงึ 35/65 ท่ีปรมิ าณอากาศสวนเกิน มาก จึงมีการเริ่มหันมาใชเชื้อเพลิงชีวมวลในการอบแหง มากกวา รอยละ 60 เตาเผามพี น้ื ท่ีตะแกรง 0.203 ตาราง มากขึ้น ปจจุบันมีการใชเชื้อเพลิงชีวมวลในการอบแหง เมตร ปรมิ าตรหองเผาไหม 0.514 ลูกบาศกเ มตร หนา 12.7 ลำไยใน 2 รูปแบบ คือ 1) การใชเ ช้อื เพลิงชีวมวลไปเผาแลว เซนตเิ มตร ความหนาของเหล็ก 0.48 เซนตเิ มตร อัตราการ เอาแกส็ รอ นไปใชในการอบแหง 2) นำแก็สรอ นท่ไี ดไ ปตม ปอ นแกลบเปนแบบอตั โนมตั ทิ ่ี 2.55 ลกู บาศกเ มตรตอนาที นำ้ รอ นกอ น ซึง่ ท้ัง 2 ระบบพบวา สามารถลดตนทนุ ในดา น โดยใชพ ัดลมเปาอากาศที่ 4.53 ลูกบาศกเมตรตอ นาที ท้ัง 3 เช้อื เพลงิ ลงไดมากกวา 60% ( ณัฐวุฒิ และคณะ 2547, กร สว น ผลการทดลองพบวา การนำเชือ้ เพลิงไปอบแหง เซรามิค ยทุ ธ 2547) แตใ นระบบดังกลาวมีการใชงานในเครอื่ งอบ น้ัน จะใชแ กลบเปน เชือ้ เพลงิ ในอตั รา 39 กิโลกรมั ตอ ชว่ั โมง ดัดแปลงที่เกษตรกรสรางขึ้นเพื่อใชงานเอง ไมมีการนำมา ประสิทธิภาพทางความรอนรอยละ 61 คาเฉลี่ย ประยุกตใ ชก ับเครอ่ื งอบแหง แบบไตหวันแตอ ยา งใด ประสทิ ธภิ าพการเผาไหมรอ ยละ 96.7 และพบวา ประสทิ ธิ ! ไดมีการศึกษาแนวทางการปรับปรุงเครื่องอบ ภาพในการเผาไหมที่สูงอาจตองมีเวลาที่ยาวนานและ ลำไยแบบไมแกะเปลือกจากเครื่องอบแหงแบบไตหวันเพื่อ อากาศตองเพยี งพอ ในการควบคมุ ใชเ วลา 30 นาที และ สะดวกในการใชงานและเปรียบเทียบคุณภาพพรอมทั้ง ปรับอัตราการใหอากาศสวนที่หนึ่งและสวนที่สองเพื่อให ประเมินความคุมคาการปรับปรุงวิธีการกลับลำไยระหวาง เกิดการเผาไหมในตัวของมันเอง โดยที่ 30 นาทีแรกพบวามี “ใชแหลงความ รอนจากเตา เผาแบบ ไซโคลนโดยใช แกลบเปนเชื้อ เพลิงจะทำให ตนทุนการอบ แหงลำไยลด ”ลง 105

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ โทรศัพทมือ ถอื เทคโนโลยี พื้นฐานที่เปน สิ่งจำเปนใน ชีวติ ประจำว,,นั พัฒนาเครื่องรบกวนระบบโทรศัพทเคล่ือนทแ่ี บบรังผ้งึ ชนิดพกพา โดย ณฐั วฒุ ิ พานชิ เจริญ อัญชลี พานิชเจรญิ และธนพงศ คมุ ญาติ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลานนา ตาก ความสำคัญและทมี่ าของปญหา ชนวนระเบดิ จากสถานการณพบวา กลมุ คนรา ยมกั จะ นิยมใชโทรศัพทมอื ถอื ซ่งึ หาซ้ือไดง า ยเปนตัวจุดชนวน N จากเหตุการณความไมสงบใน 3 จังหวัด ระเบิด สวนซิมการด จะนิยมซื้อจากตัวแทนหรือ ชายแดนภาคใต ขาวการวางระเบิดเกิดขึ้นอยางตอ เจาของเครือขายใดก็ได การนำระเบิดที่มีเชื้อปะทุ เนอ่ื ง นับเปน จุดเร่มิ ตนทีท่ ำใหร ับรกู ันวา กลุมคนรา ยที่ ไฟฟาไปเชื่อมกับวงจรโทรศัพทมือถือ ซึ่งอาศัยหลัก ปฏิบัติการในพื้นที่ชายแดนใตไดใช “โทรศัพทมือ การทางไฟฟาเบื้องตน โดยปกติเมื่อมีการโทรเขา ถือ”เทคโนโลยีพื้นฐานที่เปนสิ่งจำเปนในชีวิตประจำวัน โทรศพั ทม ือถือ วงจรภาครบั จะทำการจายแรงดัน จาก ไดถกู นำมาดัดแปลงใหเ ปน ตัวจดุ ชนวนระเบิด ตอ จาก หลักการน้เี องรา ยจงึ นำ ไปเปนเช้ือปะทรุ ะเบิด การ นั้นสัญญาณโทรศัพทมือถือ ก็ถูกผูกโยงเขาเปนสวน ปฏบิ ตั ิการของคนรา ยยงั คงพฒั นารูปแบบขน้ึ เม่ือเกิด หนึ่งของการระเบิดในหลาย ๆ สถานที่และหลาย เหตกุ ารณว างระเบิดเกดิ ขน้ึ ทางเจา หนาทีต่ ำรวจและ เหตุการณเ ชน กรณวี างระเบิดพรอมกนั 3 จดุ ท่เี มอื ง ทหารก็จะเขาเคลียรพื้นที่และเก็บกูระเบิด ก็มักจะมี หาดใหญ-สงขลา ท้ังสนามบินนานาชาติ หางคารฟู การลอบวางระเบดิ ซำ้ ดวยโทรศัพทม อื ถืออกี ครั้ง ทำให และโรงแรมกรีนเวิรลพลาเลซ หรืออยางกรณีคาร เจา หนาท่ตี องสูญเสียชีวติ และทรัพยสินอยูบอยคร้ัง บอมบขางโรงแรมกลางเมืองสไุ หงโกลก ลวนใชเ ปน วิธี การเดียวกันคือ การใชโทรศัพทมือถือเปนเครื่องจุด 106

! การใชบริการเครื่องรับโทรศัพทมือถือในประเทศได การสะทอนกลับของคลื่นสัญญาณลวนมีผลตอการทำงานหรือ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน เพมิ่ จำนวนอยางรวดเร็ว สามารถดูไดจากยอดผลกำไรของผู ให การรบกวนสัญญาณโทรศพั ทเคลือ่ นที่ท้ังส้ิน บริการทไี่ ดเพ่มิ สงู ข้ึนในแตล ะป เม่ือทกุ คนกส็ ามารถมโี ทรศัพท รายงานนแ้ี สดงใหเ หน็ การออกแบบ การพฒั นา และทดสอบ มือถอื ใช งานไดแ ละผใู ชก็ไมจำเปนตอ งมีวุฒภิ าวะใดๆ ดว ย เครื่องรบกวนระบบโทรศัพทเคลื่อนที่แบบรังผึ้งแบบรังชนิดพก เหตุผลเหลานี้ จึงนำไปสูปญหาสังคมที่นักวิชาการหลายทาน พา ซึ่งเครื่องรบกวนระบบโทรศัพทเคลื่อนที่แบบรังผึ้งชนิดพก ไดออกมาแสดงความเปนหวงตอพฤติกรรมการใชงานโทรศัพท พานี้ มกี รอบท่ใี ชส ำหรับการพัฒนาใชกบั ระบบ GSM 900 และ อยางไมส นใจกาลเทศะ เชน การใชโทรศัพทในหอ งเรยี นของ GSM 1800 ซึ่งสอดคลองกับระบบในประเทศไทยที่มีผูให นักเรียน หรือการใชโทรศพั ทในหอ งประชุม โรงภาพยนตรโรง บริการ 3 ผูใหบรกิ ารดวยกันคอื เอไอเอส ดีแทค และทรูมฟู พยาบาล เปนตน จงึ เปน ทมี่ าของแนวความคิดการสรา งเครื่อง โครงการนี้มีลำดับขั้นในการพัฒนา เริ่มจากการศึกษาระบบจี รบกวนสัญญาณโทรศัพทมือถือชนดิ พกพา จะสรางความถี่เปน เอสเอ็ม เพื่อเทคนิคของการสรางระบบการรบกวนไดอยางมี สญั ญาณรบกวน เพ่อื ระงับการใชงานเครอ่ื งโทรศัพท ในบรเิ วณ ประสิทธิภาพ รวมไปถึงการเลือกอุปกรณใหเหมาะสม การ ที่ตองการ หรือในชวงเวลาที่ตองการความสงบเรียบรอยจาก จัดหาอุปกรณในการดำเนินโครงการ การดำเนินการเกี่ยวกับ ความสามารถขา งตน ของเครือ่ งรบกวนโทรศพั ทม ือถอื ไดถกู นำ วงจร การสรา งแผงวงจร การประกอบวงจรที่มคี วามละเอยี ด มาใชงานในยุทธการเก็บกูวัตถุตองสงสัยหรือวัตถุระเบิดเมื่อได ออ น ทดลอบวงจรแตละสว น แลว จึงทดสอบการทำงานจากการ รับแจงขาวการลอบวางระเบิดหรือพบวัตถุตองสงสัย ทดลอบในสภาวะแวดลอมของสถานที่ตางๆ กระบวนการกอนเขาเคลียรพื้นที่เจาหนาที่ ตองเปดเครื่อง ผลการทดสอบพบวา เครื่องรบกวนระบบโทรศัพทเคลือ่ นทแ่ี บบ รบกวนสัญญาณโทรศัพทมือถือหรือสัญญาณวิทยุ โดยตัว รังผึ้งชนิดพกพา มรี ัศมที ำการทำไดดกี วา 13 เมตร จากจุด เครื่องจะสรางความถ่ี สญั ญาณรบกวนแพร กระจายออกไปใน กำเนดิ สัญญาณ เปน ไปตามจุดมุง หมายของโครงการ รัศมีขึ้นอยูกับกำลังของเครื่องสงผลที่เกิดขึ้น คือการติดตอของ ขอเสนอแนะในการพัฒนา ภาครับ-สง ของเคร่ืองโทรศัพทม อื ถือกับสถานยี อยในบริเวณน้นั ! (1) เครื่องรบกวนสัญญาณโทรศัพทเคล่ือนท่ี สามารถ ไดถกู ตดั ขาดไป มอื ถือกจ็ ะไมส ามารถรบั สายเขาและโทรออก นำไปปรับปรุงทางดานกำลังสงใหสูงขึ้นเพื่อสามารถที่จะใชใน ไดเ ชน กนั อนั เปน การปอ งกนั การโทรเขา เพื่อไปจุดชนวนระเบิด พ้นื ทที่ ่กี วางกวาทกี่ ำหนดไวได ผานทางโทรศัพทมอื ถอื และปองกันการระเบิดซ้ำ ในกรณีทเี่ จา ! (2) เครอื่ งรบกวนสัญญาณโทรศัพทเ คล่อื นที่ สามารถ ทเี่ ขาเก็บกวู ตั ถุในเหตกุ ารณตา ง ๆ ที่จะนำไปประยุกตใชง านกบั โทรศัพทระบบอืน่ ๆ ได เชน ยาน สรปุ ผลการวจิ ัยและขอเสนอแนะ 1900 หรือระบบ ซดี เี อม็ เอ เปนตน N สรปุ ผลการวจิ ัย ! (3) ในการใชง านในพื้นท่จี รงิ อาจควรเพิม่ จำนวนของ เครื่องรบกวนสัญญาณโทรศัพทเคลื่อนที่แบบรังผึ้งชนิดพกพา เครือ่ งรบกวนสัญญาณโทรศพั ทเ คล่ือนที่ เปน 2-4 เครือ่ งเพอื่ ผล คุณสมบัติทั่วไปของระบบและผลการทำลองโดยรวม รวมทั้ง ความแนน อนในการตดั สญั ญ ปญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้นระหวางการทำโครงงาน จากผล การทดสอบเครื่องรบกวนสัญญาณโทรศัพทเคลื่อนที่จีเอสเอ็ม 900 และ 1800 สามารถรบกวนสัญญาณโทรศพั ทเ คลอ่ื นทที่ ้ัง ในระบบของจีเอสเอม็ 900 และ 1800 เมกะเฮิรตซ ไมวาจะเปน ระบบของ เอไอเอส ดแี ทค ทรูมูฟ การทดสอบระบบ จเี อสเอ็ม 900 และ1800 จะเหน็ ไดวาระยะ ทางในการรบกวนสัญญาณโทรศัพทเคลื่อนที่จะถูกรบกวน สัญญาณโทรศัพทไดมากหรือนอยขึ้นอยูปจจัยหลักคือเครื่อง รบกวนสัญญาณโทรศัพทอยูใกลหรือไกลกับสถานีฐาน ใน แตละสถานที่จะรบกวนไดไมเทากันเวลาก็มีสวนสำคัญกับการ รบกวนถาอยูใกลกับสถานีฐานจะรบกวนไดชาและถาอยูไกล จากสถานีฐานจะรบกวนสัญญาณโทรศัพทไดเร็วขึ้นอันเนื่องมา จากความแรงของกำลังสงของสถานีฐานลดลง ปจจัยรองคือ หองหรือสถานที่ที่ติดตั้ง เครื่องรบกวนสัญญาณโทรศัพท เคล่ือนท่ีประกอบไปดว ย โตะ ตู อาคาร ตกึ ฯลฯ จะทำใหเกดิ 107

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ เพื่อ ใหการ กำหนดการ ทำงานระบบ สำรอง ขอมูลทาง อินเตอรเน็ต ทำไดอยาง สะดวกโดย ไมตองทราบ ถงึ คำสง่ั ,, ระบบสำรองขอ มลู ทางอินเตอรแ บบยสู เซอรอ นิ เตอรเ ฟส บนระบบปฏิบตั กิ ารโอเพนซอรส โดย วษิ ณุ ชา งเนียม และนราวิชญ ความหมน่ั มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลา นนา ลำปาง งานวิจัยที่นำเสนอในโครงการวิจัยนี้เปนการ ขั้นตอนการทำงานดังกลาวจัดใหมาอยูในรูปแบบของ พัฒนาโปรแกรมเพื่อใหการกำหนดการทำงานระบบ กราฟกอินเตอรเฟส สำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตใหอยูในรูปแบบของ ! การกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูล กราฟกอินเตอรเฟส เพื่อใหการกำหนดการทำงาน ทางอนิ เตอรเ น็ต ไดแ ยกสว นในการกำหนดการทำงาน ระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตทำไดอยางสะดวก ออกเปนสามสวน คือสวนที่หนึ่งเปนสวนในการลง โดยไมต อ งทราบถงึ คำส่งั หรือลำดบั ในการกำหนดการ โปรแกรมและกำหนดการทำงานโปรแกรมที่ใชงาน ทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ต ก็สามารถ ระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเ นต็ สวนที่สองเปนสวน ติดตั้งระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตไดอยาง ในการกำหนดขอมูลที่จำเปนสำหรับการกำหนดการ สมบูรณ ทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ต และสวน ! ในการพัฒนาระบบสำรองขอมูลทาง สุดทายเปนรายงานการใชงานระบบสำรองขอมูลทาง อินเตอรเน็ตแบบยูสเซอรอินเตอรเฟส ตามโครงการ อินเตอรเน็ตแบบเว็บเพจ และการจำกัดเว็บไซตที่ไม วิจัยไดเริ่มจากทำการกำหนดการทำงานระบบสำรอง เหมาะสมในการเขาถึงของลูกขาย ซึ่งในการ ขอมูลทางอินเตอรเน็ต ดวยวิธีการพิมพคำสั่งในการ กำหนดการทำงานผูนำไปใชงานเพียงคลิกและปอน กำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ต ขอมูลตามที่กำหนดก็สามารถมีระบบสำรองขอมูลทาง ใหมีผลการทำงานที่สมบูรณ และนำคำสั่งและลำดับ อินเตอรเน็ตที่สมบูรณใ นการใชง าน 108

! ปจจุบันการใชงานอินเตอรมีการใชงานกันอยางแพร ! ผลการพัฒนาและการใชงานระบบสำรองขอมูลทาง คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน หลายทั้งในหนวยงานราชการองคกรเอกชนและบานพักอาศัย อนิ เตอรเ น็ตแบบยสู เซอรอ ินเตอรเฟส ผนู ำระบบไปใชงานไมตอ ง เมื่อผูใชงานเครือขายทำการคนหาขอมูลจากเว็บไซตใดเว็บไซต ทราบถงึ คำส่งั ของระบบสำรองขอ มูลทางอินเตอรเนต็ คอื Squid หนึ่งระบบเครือขายคอมพิวเตอรจะทำการนำขอมูลเว็บไซตกลับ และระบบปองกนั เครือขายคอมพิวเตอรคือ IPTables เพียงแตผู มาใหผูงานที่ทำการรองขอ และเมื่อมีผูใชงานอีกคนหนึ่งเขาไป ทำการเลือกไฟลในการกำหนดการทำงานและปอนขอมูลที่ เยี่ยมชมเว็บไซตเดิมที่ผูใชเคยเขาไปเยี่ยมชมแลว ระบบเครือ จำเปนตองใชในการกำหนดการทำงานของระบบก็สามารถ ขายก็จะนำขอมูลเว็บไซตเดิมนี้กลับมาใหผูใชที่ทำการรองขอ ทำการตดิ ตั้งระบบสำรองขอ มลู ทางอินเตอรเน็ตไดอ ยา งสมบูรณ รายใหม ถา ผใู ชมีการใชงานเครอื ขายอยางมาก และเขาไปเว็บ แนวทางในการแกป ญ หา ไซตเดิมๆ ระบบเครือขายก็ตองทำงานมากขน้ึ โดยนำขอ มูลเดิม กลับมาใหผูใชงานตามรองขอ ซึ่งจากปญหานี้ทำการแกไขได N ศึกษาโครงสรางและการกำหนดการทำงานของสควิต โดยใชระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ต โดยระบบสำรอง ซึ่งเปนระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตใหสามารถทำงานได ขอมูลทางอินเตอรจำทำงานเมื่อมีผูรองขอการเขาไปดูขอมูล อยางสมบูรณดวยวิธีการกำหนดการทำงานดวยการพิมพคำสั่ง เว็บไซตที่ไมเคยเก็บไวในระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ต ตางใหระบบทำงานไดอ ยางสมบรู ณ ระบบจำทำการสำรองขอมูลเว็บไซตนี้ไว และเมื่อมีผูใชงานคน นำคาตางที่ในการกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทาง ใหมทำการรองขอเขาเว็บไซตที่ทำการเก็บขอมูลไวในระบบ อินเตอรที่ทำงานไดอยางสมบูรณจัดใหมาในรูปแบบการรวมคำ สำรองขอมูลแลวนั้น ระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็นจะนำ สั่งตางใหอยูในรูปแบบกราฟกอินเตอรเฟส ใหมีลำดับขั้นตอน ขอมูลทมี่ ีอยูน้นั กลบั ไปใหผทู ่ที ำการรอ งขอขอ มูลเว็บไซตนน้ั ๆ สง การทำงานตามการกำหนดการทำงานตามการทำงานแบบการ ผลการใชงานเครือขายมีประสิทธิภาพมากขึ้นเนื่องจากไมตอง กำหนดคำสั่ง นำขอ มูลมากจากภายนอกมากมายมาใหกับผูที่ทำการรอ งขอ วัตถุประสงคของโครงการวจิ ัย ! ระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรที่นิยมใชคือ สควิต N N 1. สามารถกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทาง (Squid) เปนระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรที่ทำงานบนระบบ อนิ เตอรแ บบกราฟกอินเตอรเฟส ปฏิบัติการโอเพนตซอรตซึ่งเปนระบบปฏิบัติการที่นิยมใช โดย ! ! 2.ผูใชงานที่ไมมีความชำนาญในการกำหนดการ การกำหนดการทำงานของสควิตนั้นตองทำการพิมพตัวขอมูลใน ทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรสามารถกำหนดการ รูปแบบของตัวอักษร (Text Mode) ในไฟลสำหรับในการ ทำงานไดส ะดวก กำหนดการทำงานของสควิต โดยในการกำหนดการทำงาน ! ! 3. ใหผูกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทาง ภายในไฟลที่ใชสำหรับการทำงานงานนั้นตองทำการกำหนดรูป อินเตอรเน็ตไมตองจำรูปการกำหนดระบบสำรองขอมูลทาง แบบการทำงานมากมาย และเมือ่ ทำการกำหนดหรอื ปอนขอมูล อนิ เตอรเ น็ต ไมถูกตองสงผลทำใหสควิตไมทำงานได จึงจำเปนตองใหผู ! ! 4. ลดการใชงบประมาณในการซื้ออุปกรณทำหนา เชี่ยวชาญเฉพาะดานทำหนาที่ในการกำหนดการทำงานของสค ระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเนต็ วติ  นอกจากนน้ั ระบบสำรองขอ มูลทางอนิ เตอรย งั มีอยูในรปู แบบ ! ! 5. สามารถทำรายงานการใชงานระบบสำรองขอมูล ของอุปกรณที่ทำหนาที่ในการสำรองขอมูลทางอินเตอรโดย ทางอินเตอรเ นต็ ของลูกขา ยได เฉพาะแตร าคาคอ ยขา งสูง จึงสงผลใหหนวยงานตา งๆ จงึ ยังนิ ยมใชสควติ เ ปน ระบบสำรองขอ มูลทางอนิ เตอรเน็ต ประโยชนท ี่ไดร ับจากการศกึ ษา เชิงทฤษฏี และเชงิ ประยุกต ! ดังนั้นจึงไดจัดทำโครงการระบบสำรองขอมูลทาง N N 1. เปนตน แบบในการพฒั นาโปรแกรมดว ยภาษาจาวา อินเตอรแบบกราฟกอินเตอรเฟสระบบการโอเพนเซอรสขึ้นมา ในการพฒั นาระบบสำรองขอมลู ทางอนิ เตอรเ น็ต เพื่อใหผูใชงานที่ไมมีความเชี่ยวชาญในการกำหนดการทำงาน ! ! 2. ทุกองคกรสามารถนำไปใชงานโดยไมตองเสียคา ระบบสำรองขอ มูลทางอินเตอรเน็ตสามารถกำหนดการทำงานได ลิขสทิ ธ์ิเน่อื งในการพัฒนาใชโ ปรแกรมแบบโอเพนสซอรต เพยี งคลกิ เลอื ก และเติมขอมลู ทจี่ ำเปน ในการกำหนดการทำงาน ผานโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นมาก็สามารถใชงานระบบสำรองขอมูล ขอบเขตการทำวิจัย ทางอินเตอรเน็ตได และภายในโครงการวิจัยสามารถทำงาน N 1. สามารถกำหนดการงานของสควิตแบบกราฟก รายงานการใชงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตของลูก ยสู เซอรอ ินเตอรเฟสได ขายได โดยในการพัฒนาโปรแกรมไดท ำการพัฒนาบนโปรแกรม ! 2. สามารถรายงานการใชงานอนิ เตอรข องลกู ขา ยได ที่เปนแบบฟรแี วรทำใหผูนำระบบไปใชงานไมต อ งเสียคาลิขสทิ ธิ์ 109

! 3. สามารถใสรหัสผานกอนเขากำหนดการทำงานของระบบและตองใสรหัสผานสำหรับบันทึกหรือแกไขกอนแกไขขอ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน กำหนดใหม ! 4. ใชซอฟตแวรท เ่ี ปนฟรีแวรในการพฒั นาโปรแกรมตามโครงการ วิธกี ารทำวจิ ยั N 1. ศึกษาโปรแกรม Java ในการพัฒนาบนระบบปฏิบตั กิ ารลีนกุ ส ! 2. ศกึ ษาการกำหนดการทำงานระบบเครือขายคอมพวิ เตอร การทำงานแบบกราฟกอนิ เตอรเฟส ! 3. ศึกษารปู แบบการกำหนดการทำงานของ Squid N 4. ทดลองกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตแบบการกำหนดการทำงานดวยการพิมพคำสั่งให สามารถทำงานไดอ ยา งสมบูรณ N 5. พฒั นาโปรแกรมใหเปนไปตามขอบเขตตามโครงการวิจัย N 6. ทดสอบและแกไขขอบกพรองของโปรแกรมตามโครงการวจิ ยั เครอื่ งมอื ในการพัฒนา N 1. เครอื่ งคอมพวิ เตอรแมข า ยทำหนาเปนระบบสำรองขอมูลเครือขายคอมพวิ เตอรทางอนิ เตอรเ น็ต ! 2. เคร่ืองคอมพิวเตอรลูกขา ยและใชพฒั นาโปรแกรมใหเ ปน ไปตามโครงการวิจัย สรปุ ผลการวิจัย ! ภายในบทนจี้ ะกลาวถงึ บทสรุปสาระสำคัญของงานวิจัย สว นสำคญั ของงานวจิ ยั วิเคราะหง านวจิ ยั และขอเสนอแนะและ งานวิจัยในอนาคต สรปุ สาระสำคญั ของงานวิจัย N ภายในงานวิจัยในไดทำการพัฒนาโปรแกรมเพื่อใหการกำหนดการทำงานของระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรทำไดอยาง สะดวกมากขน้ึ โดยที่ผูใ ชไ มทราบถึงคำส่ังทเ่ี ก่ียวขอ งกับระบบสำรองขอมูลทางอนิ เตอรก ็สามารถทำการติดต้งั ระบบสำรองขอ มูลทาง อินเตอรไ ดอยา งสมบูรณ สวนสำคญั ของงานวิจยั N ภายในโครงการวิจัยนี้ไดทำการพัฒนาสวนในการทำงานออกเปนสามสวนคือ สวนที่หนึ่งคือสวนการลงโปรแกรม และ กำหนดการทำงายของโปแกรมที่จำเปนตองใชในการทำงานของระบบ สวนที่สองเปนสวนในการทำการขอมูลที่เปนขอมูลที่จำเปน ตองใชในการทำงานของระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรซึ่งในสวนนี้เมื่อทำการปอนขอมูลครบถวน และเปนขอมูลที่ถูกตองตาม มาตรฐานแลวโปรแกรมที่ทำการพัฒนาขึ้นมาตามโครงการวิจัยจะทำการกำหนดการทำงานในไฟลที่เกี่ยวของกับระบบสำรองขอมูล ทางอินเตอรใ หเ อง เพอื่ ใหร ะบบสำรองขอมลู ทางอนิ เตอรทำงานไดอยางสมบรู ณ และในสว นสดุ ทา ยคอื สว นรายงานการใชงานระบบ สำรองขอมูลทางอนิ เตอรเ น็ตและกำหนดการปอนกนั เวบ็ ไซตท ีไ่ มเหมาะสมแบบเว็บเพจ เพือ่ เพ่ิมความสะดวกใหกับผดู ูแลระบบทไ่ี ม ตอ งมาดูรายงานการใชร ะบบสำรองขอ มลู เครือขา ยทเ่ี ครอื ขายคอมพิวเตอรแ มขายทที่ ำหนา เปน ระบบสำรองขอมลู ทางอนิ เตอรเ นต็ วเิ คราะหงานวจิ ัย ในการทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตแบบยูสเซอรอินเตอรเฟส เปนสวนในการกำหนดคำสั่งที่จำเปนตองใชในการ ทำงานระบบสำรองขอมูลทางอินเตอรเน็ตสามารถทำงานไดอยางสมบูรณ โดยประสิทธิภาพการทำงานของระบบสำรองขอมูลทาง อนิ เตอรเน็ตขึน้ อยกู ับโปรแกรมท่ีทำหนา ทเี่ ปน ระบบสำรองขอ มูลทางอินเตอรเน็ตคือ Squid โดยระบบท่ที ำการพัฒนาขน้ึ ตามโครงการ วิจัยเปนเพียงทำการกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลไดงายขึ้นโดยไมตองรูคำสั่งในการกำหนดการทำงานระบบสำรองขอมูลทาง อนิ เตอรเน็ต 5.1 ขอเสนอแนะและงานวิจยั ในอนาคต ในการพฒั นาโครงการวิจยั ในอนาคตควรทำการพัฒนาระบบปองกันเครอื ขา ยคอมพวิ เตอรท ่ที ำงานดวยโปรแกรม IPTables ให อยูในรูปแบบยูสเซอรอินเตอร ซึ่งเปนสวนในการกำหนดสิทธิ์ในการใชงานเครือขายคอมพิวเตอรเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน ระบบสำรองขอมลู ทางอนิ เตอรมปี ระสทิ ธภิ าพมากข้ึน 110

เปดกรอุ งคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชประโยชน ดา นศลิ ปกรรมและ สถาปตยกรรมศาสตร 111

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ปจจุบันความนิยมในตัวเสนใยฝายเริ่มลดลง เนื่องจากถึงจุดอิ่มตัว ในดานวัตถุดิบ ผูประกอบการสินคาหัตถกรรมสิ่งทอจึง แสวงหาเสน ดา ยชนิดใหม รวมถงึ ผูบริโภค เร่ิม ใหความสนใจหรือมีความตองการในตัวสินคาที่ ”มีความแปลกใหมในดา นวตั ถุดิบมากข้ึน การพัฒนาเสน ดา ยผสมดว ยเสน ใยฝา ยและเสนใยขนแกะ โดย ญาณศิ า โกมลสริ โิ ชค มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลานนา ! สินคา หัตถกรรมสงิ่ ทอไทยในเขตภาคเหนือตอนบนสว นมากผลติ จากเสน ดายฝา ยเปน วัตถดุ ิบหลัก เพื่อจาํ หนา ยใหแกลกู คาทง้ั ในประเทศและตา งประเทศ ซง่ึ เปน กลุม ลกู คา ที่ชื่นชอบ ในความเปน เสน ใยธรรมชาติ แตปจ จบุ นั ความนิยมในตวั เสน ใยฝายเริ่มลดลง เนอื่ งจากถงึ จดุ อม่ิ ตัว ในดานวัตถุดิบ ผูป ระกอบการสนิ คา หัตถกรรมสิง่ ทอจงึ แสวงหาเสน ดา ยชนิดใหม รวมถงึ ผบู รโิ ภค เริม่ ใหค วาม สนใจหรือมคี วามตอ งการในตัวสนิ คา ที่มีความแปลกใหมในดา นวัตถดุ ิบมากขึ้นประกอบกับในเขตภาคเหนอื ตอนบนสมเด็จพระนางเจา สริ ิกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ไดส ง เสรมิ ให หนวยงานราชการทเ่ี ก่ยี วขอ งรวมกบั กลุมชาวบานบนที่สงู ทําการเพาะเลีย้ งแกะ เพ่ือนาํ ขนแกะ มา ผลติ เปนสนิ คาส่งิ ทอตาง ๆ แหลงเพาะเลย้ี งแกะแหลงใหญข องจงั หวดั เชยี งใหม คอื สถานที ดลอง เกษตรท่ีสูงดอยมอ นลา น อ.พราว จ.เชยี งใหม ลกั ษณะของขนแกะท่ีไดจ ะมีลกั ษณะยาวและหยาบกระดาง เมือ่ ผลติ เปนเสน ดา ยจะไดเสน ดายทมี่ ีลักษณะหยาบและแขง็ ใหผวิ สัมผัสท่ไี มนมุ นวล ! ดังน้ันเพื่อเปนการพัฒนาวัตถุดบิ สงิ่ ทอชนิดใหมและปรบั ปรงุ สมบตั ขิ องเสน ดา ยขนแกะทแี่ ข็งและหยาบ จงึ ไดนําเสน ใยฝายและ เสนใยขนแกะมาผสมและปน เปน เสนดายโดยกรรมวธิ ปี นมือ โดยมี อตั ราสว นผสมระหวา งเสนใยฝา ย : เสน ใยขนแกะ ตามลําดบั ดังนี้ 100 : 0, 80 : 20, 65 : 35, 50 : 50 และ 0 : 100 โดยนา้ํ หนัก เมือ่ ไดเสนดา ยผสมจงึ นาํ เสน ดา ยไปทาํ การทดสอบสมบตั ิดา นอตั รา สวน ผสม, ความสมํา่ เสมอของเสน ดาย, ขนาดของเสน ดาย, ความแขง็ แรง-การยืดตวั และการดูด ซึมความช้ืน จากนน้ั ผลิตเปน ผนื ผา ดว ยกี่ ทอผา พน้ื เมอื ง 112

สินคาหัตถกรรมสิ่งทอไทยในเขตภาคเหนือตอนบนสวน ราชินีนาถไดสงเสริมใหสํานักงานปศุสัตวจังหวัด คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน มากผลิตจากเสนดา ยฝา ยเปน วตั ถุดิบหลกั เนอ่ื งจาก เชียงใหม กรมปศสุ ัตว ,กระทรวงเกษตรและสหกรณ เสนใยฝายเปนเสนใยที่เปนตัวนําความรอนที่ดีจึงไมสะ สมความรอน ดูด ความเปยกชื้นไดด ีและระเหยไปไดเ รว็ ผลการทดลอง ผาจึงดูดซับความเปยกชื้นไดอยูเรื่อย ๆ ไมสะสม N สําหรับการหดตัวตามแนวเสน ดายพุง ผาทอใย ประจุไฟฟาสถิต (มณฑา จันทรเ กตุเลย้ี ด, 2541: 67) จึง ผสมที่มีการหดตัวมากที่สุด คือ ผาทอใย ผสมจาก ทําใหสวมใสสบาย สามารถใชเปนเส้อื ผาในฤดรู อ นและ เสนดายพุงซงึ่ เปนเสนดา ยขนแกะ มีการหดตวั 8.30% เปนที่นิยมของคนที่อาศัยอยูในเขตรอนหรือเขตอบอุน รองลงมา คือ ผาทอใยผสมจาก เสนดายพุงซึ่ง (ลลิ ี่ โกศัยยานนท, 2541: 25) ซงึ่ เสนดา ยฝายทนี่ าํ มา เปน เสน ดายฝาย มกี ารหดตัว 5.88% ผาทอใยผสมจาก ผลิตเปนผืนผามีทั้งเสนดายฝายที่ผลิตในระบบ เสนดายพงุ ซ่ึงเปนเสน ดาย ผสมระหวางเสนใยฝา ยและ หัตถกรรมคือเสนดายฝายปนมือและเสนดายฝายที่ผลิต เสนใยขนแกะในอตั ราสว น 80 : 20 มีการหดตวั 5.86% ในระบบอุตสาหกรรม เสนดา ยฝายปนมอื กลุมผผู ลติ จะ และผาทอใย ผสมจากเสนดายพุงซึ่งเปนเสนดายผสม ทําการปลูกฝายและทําการปนใหเปนเสนดายโดยควบ ระหวางเสนใยฝายและเสนใยขนแกะในอัตราสว น 50 : คุมใหมีขนาดที่แตกตางกันออกไปตามความสามารถ 50 มีการหดตัว 5.78% ตามลาํ ดบั สว นผาทอใยผสม และความ ชํานาญของแตละบคุ คล และทอดว ยกพี่ ้ืน ซงึ่ เปนเสนดายผสมระหวางเสน ใยฝา ยและเส นใย ขน เมืองออกจําหนา ยในลกั ษณะของผาผืน ผา พันคอ ผา ปู แกะในอัตราสวน 65 : 35 มกี ารหดตวั นอยทสี่ ดุ คอื หด โตะและแปรรูปออกเปนเครื่องแตงกายหรือ ตวั 4.14% สาเหตุทเี่ ปนเชนนี้ เนื่องจาก เสน ใยขนแกะ ผลติ ภณั ฑสงิ่ ทออ่นื ๆ เพือ่ จําหนา ยใหแกลกู คาทัง้ ในประ เปนเสนใยที่มีความหยิกงอสูงกวาเสนใยฝาย จึงสง เทศและตางประเทศ ซึ่งเปนกลุมลูกคาที่ชื่นชอบใน ผลใหผ าทอใยผสมท่ีใช เสน ดายพุงเปน เสน ดายขนแกะ ความเปน เสนใยธรรมชาติ ดงั นนั้ จึงมกี าร รวมกลุมกนั ม ี ก า ร ห ด ต ั ว ส ู ง ก ว  า ผ  า ท อ ท ี ่ ใ ช  เ ส  น ด  า ย ทอผาเพอื่ จาํ หนา ยมากมายหลายกลุมดว ยกนั แตปจจุ พงุ เปนเสนดายฝาย บันความนิยมในตัวเสนใยฝายเริ่มลดลงเนื่องจากถึงจุด ! จากเหตุผลดังกลาวจึงสงผลใหผาทอใยผสม อิม่ ตัวในดานวัตถดุ บิ รวมถงึ ผบู รโิ ภคเร่มิ ใหความสนใจ จากเสนดายพุงซึ่งเปนเสนดายผสมระหวางเสนใยฝาย หรือมีความตองการ ในตัวสินคาที่มีความแปลก และเสน ใยขนแกะเกิดการหดตัวดวยเชนกัน แตการหด ใหมในดานวัตถุดิบมากขึ้น ประกอบกับในเขตภาค ตวั นนั้ จะหดตวั นอยกวาผาทอที่ใชเสนดา ยขนแกะและ เหนือตอนบนสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรม เสน ดายฝา ยเปน เสน ดา ยพงุ “ล ู ก ค  า ท ั ้ ง ใ น ประเทศและ ตางประเทศ ซงึ่ เปน กลุมลูกคาที่ ชื่นชอบ ใน ความเปนเสน ใยธรรมชาติ ” 113

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ ภาพแทนความหลากหลายของวิถีชีวิต กลุมสังคมวัฒนธรรมที่มีอยูอยางคับคั่งใน เชยี งใหมในยุคสมยั นัน้ อยา งลงตัว ” กรณศี กึ ษาจิตรกรรมฝาผนังลา นนาวัดพระสงิ ห จงั หวัดเชียงใหม โดย สมหมาย พันธุบา นแหลม มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา จิตรกรรมฝาผนังในวิหารลายคำวัดพระสิงคอำเภอเมือง ความเปนอยูของชาวบานชาวเมืองหรือชนชั้นเจานายการเกี้ยว จังหวัดเชียงใหมแสดงออกลักษณะเดนทางศิลปะและสามารถ พาราสีการละเลนของเด็กตลอดจนสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ สะทอ นภาพความเปนเชียงใหมใ นชว งตนพทุ ธศตวรรษที่ 25 เปน และบานเมืองเปนตน กรณีศึกษาที่มีความสำคัญแสดงใหเห็นถึงความเปนเอกลักษณ จากการศึกษาที่ผานมาเปนความรูที่มีความหลากหลาย เฉพาะของจิตรกรรมฝาผนังแหงนี้ทั้งในระดับโครงสรางหรือภาพ ในดา นของการศึกษาพทุ ธศิลปของลานนา ยังขาดการรวบรวมการ รวมแสดงใหเห็นอิทธิพลทางศิลปะหลากหลายเชนแบบศิลปะจีน จัดแบงประเภท หมวดหมูของลวดลายประดับอาคารทางศาสนา ไทยภาคกลางพมาและแบบพื้นบานมีการผสมผสานและสรางใหม ลานนาและความหมายของสัญลักษณตางๆอยางชัดเจน ดังนั้น เปนแบบฉบับเฉพาะของตนเองนับเปนภาพแทนความหลากหลาย โครงการ กรณศี กึ ษา จิตรกรรมฝาผนงั ลา นนา วดั พระสงิ ห จังหวัด ของวิถีชีวิตกลุมสังคมวัฒนธรรมที่มีอยูอยางคับคั่งในเชียงใหมใน เชียงใหม จึงไดจัดทำขึ้นเพื่อศึกษาเรียนรูภูมิปญญางานชางที่มี ยุคสมัยนั้นอยางลงตัวแสดงออกผานตัวละครจากวรรณกรรมที่ คุณคา จัดทำรวบรวมขอ มลู จดั แบง ประเภท หมวดหมูข องตวั ภาพ นิยมในยุคนั้นคือเรื่องสังขทองและสุวรรณหงสภาพที่แสดงใหเห็นมี จิตรกรรมอยางเปนระบบจากภาพถายเปนภาพลายเสนไวเพื่อ ลักษณะตรงไปตรงมาในลกั ษณะเหมอื นจรงิ (realistic) อาทิชีวิต ประโยชนในการศึกษา และอนุรักษมรดกทางศิลปกรรมและ 114

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ การพัฒนาผลิตภัณฑสิ่งทอใหเปนที่รูจักและ เปนเอกลักษณภูมิปญญาทองถิ่น รวมทั้ง รกั ษา ความเปนศลิ ปวัฒนธรรมประเพณขี อง กลมุ ใหค งอยูอยา งยั่งยนื ” การพัฒนาผลิตภัณฑสิ่งทอกลุมทอผา บานดอยแกว ตำบลดอยแกว อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม โดย รติรส บุญญะฤทธิ์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลา นนา ! โครงการผลิตภัณฑชุมชนทองถิ่นเปนนโยบายหลักของรัฐบาลในการเพิ่มอาชีพและรายได เปนการกระจายรายไดสูชุมชน การสงเสรมิ ใหประชาชนของประเทศมงี านทำ และสรางเศรษฐกจิ และสังคมทด่ี ตี อประเทศชาติ สรา งความเขม แขง็ แกชมุ ชน สง เสรมิ ภูมิปญญาทองถิ่นและการพัฒนาทรัพยากรมนุษย การที่ภาครัฐบาลและเอกชนเขาไปมีสวนรวมในการชวยพัฒนากลุมชุมชน กลุม หมูบา น ทั้งหลายโดยเฉพาะอยางยงิ่ ในเขตพน้ื ทีจ่ งั หวัดเชียงใหม ไดมกี ารประกอบอาชีพทางดานงานหัตถกรรมผาทอพืน้ เมืองทมี่ ชี อ่ื เสยี งและสรา งรายไดใ หก บั กลมุ ชมุ ชนตา ง ๆ เพอ่ื ใหประชาชนมอี าชพี ทีม่ นั่ คงและย่ังยนื กลุมทอผาบานดอยแกว ตำบลดอยแกว อำเภอจอมทอง จงั หวดั เชียงใหม เปน แหลง ผลิตผา ทอและผลิตสนิ คาประเภทเสอ้ื ผา สภุ าพบรุ ุษ สุภาพสตรี รวมทงั้ การผลติ ผลิตภัณฑสงิ่ ทอขายสงและขายปลีกทัง้ ในประเทศและตา งประเทศ เปนหมบู านท่ีมีชอื่ เสียงของ อำเภอจอมทอง จงั หวดั เชียงใหมกลมุ ทองผา บานดอยแกว จัดตงั้ ขึ้นเมอ่ื ป พ.ศ.2540 โดยมี นางลักษณา สุตาคำ เปนประธานกลมุ ทอ ผา คนแรกจนถึงปจจบุ ัน มสี มาชกิ ทัง้ หมด 15 คน ไดเ กิดขน้ึ จากการอบรมสมั มนาจากองคก รตา งๆ และไดเล็งเหน็ ภมู ิปญ ญาชาวบาน และปญ หาเศรษฐกิจในชุมชประกอบกับการไดร บั การกระตนุ จากเจา หนา ทีพ่ ัฒนาชมุ ชน ในการแกไ ขปญหาดา นเศรษฐกจิ ทำใหเกิด รายได จึงไดจัดตัง้ กลมุ เปนกลมุ ทอผา พ้ืนเมอื งขึ้นมา อาชพี หลกั ของชุมชน คอื กลุมทำการเกษตรกรรม ไดแก ทำสวน ทำไร ทำนา อาชีพรองของชมุ ชน คือ กลุมทำหัตถกรรมการทอผา 115

! จากเหตผุ ลท่กี ลา วมาขา งตน ผูวจิ ัยในฐานะผทู ี่มคี วามรู ปม ไดงา ย ทง้ั สามารถประกอบงายขนสงงาย คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ทางดานงานออกแบบผลิตภัณฑสิ่งทอและการตัดเย็บผลิตภัณฑ 2. ขอ ดีขอ เสยี ของการออกแบบ ศึกษาผลิตภัณฑรูปแบบใหมที่มีการผสมผสานโดยการนำวัสดุใน ! ความสำคัญตอการออกแบบผลิตภัณฑทุกชนิดไมวาจะ ทอ งถ่ินมาปรบั ปรงุ และเพ่ิมเตมิ จงึ เลง็ เห็นถงึ ความสำคญั ของการ เปนผลิตภัณฑทางหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมดังนั้นการออกแบบ ที่จะมีสวนรวมในการสงเสริมและสนับสนุนกระบวนการทองถิ่น ผลิตภัณฑแตละชนิดแตละประเภทยอมมีความสำคัญตอผูผลิต มาในการพัฒนาผลิตภัณฑสิ่งทอใหเปนที่รูจักและเปนเอกลักษณ ปละผูจำหนายและตองขึ้นอยูกับภาวะตลาดของผลิตภัณฑนั้นๆ ภูมิปญญาทองถิ่น รวมทั้งรักษา ความเปนศิลปวัฒนธรรม ฉะนั้นการออกแบบทดี่ ีนนั้ นกั ออกแบบจะตองคำนงึ ถงึ พ่อื ใหผล ประเพณีของกลุมใหคงอยูอยางยั่งยืน และเพื่อเปนแนวทางการ ทอ่ี อกแบบมามีลกั ษณะทีจ่ ะใชเ ปนเครื่องประดับ พัฒนาผลิตภัณฑสิ่งทอจากผาทอ ใหมีความสอดคลองกับ ตกแตง หรือประโยชนใชส อย ศกั ยภาพการผลติ ของกลมุ ตามความตองการของตลาด งานวจิ ยั ! -.ความยากงา ยของแบบ ในการผลติ ของผูผลิตวา ดังกลาวจะเปนประโยชนความรูดานอาชีพการผลิตผลิตภัณฑสิ่งทอ เวลาการออกแบบไปแลว ผูผ ลิตทำไดห รือไม แกช ุมชนและผสู นใจทวั่ ไปรวมทง้ั เปน การเผยแพรอาชพี สง่ิ ทอ - ความรูความชำนาญของชางฝมือ ในการผลิต ! จากการวิจัยเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของในเรื่อง ตาม การพัฒนาผลิตภัณฑสิ่งทอกลุมทอผาบานดอยแกว ตำบลดอย แบบของผลติ ภัณฑว ามมี ากนอยเพียงใด แกว อำเภอจอมทอง จังหวดั เชยี งใหม ผูวจิ ยั ไดร วบรวมแนวคดิ - เครื่องจกั รทันสมยั หรอื ไมถ าใชเ ครอื่ งจักรจะทำได ทฤษฎีและงานวิจยั ทเ่ี กี่ยวของดงั นี้ หรือไม ! 1. ศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑและกระบวนการ -ผลิตภณั ฑที่ออกแบบมาน้ันจะใชเ ปนประโยชนใ น ออกแบบผลติ ภัณฑ ประเทศรอ นหรอื ประเทศทีม่ ีอากาศหนาว 2. ศึกษาความรูเกี่ยวกับกระบวนการผลิตภัณฑสิ่ง - ความเคลือ่ นไหวของตลาด ของสนิ คา ผลติ ภณั ฑ ทอ! แตล ะประเภทและชนดิ มีความเคลือ่ นไหวมากนอยเพยี งใด ! 3. ศกึ ษาเทคนิคการตกแตง ผลติ ภณั ฑส ิ่งทอ ! จะเห็นไดวาการออกแบบนั้นมีความสำคัญกับสินคา ! 4. ศกึ ษาแนวโนม ของผลิตภณั ฑส่งิ ทอ ผลติ ภณั ฑท กุ ชนิด รวมถงึ ผลิตภณั ฑผาทอ ผลติ ภัณฑสง่ิ ทอ ท้งั ! 5. ศกึ ษาทิศทางการตลาดของสนิ คาผลติ ภัณฑช ุมชน ขอดีขอเสียจะมีเพียงเล็กนอย เพราะนักออกแบบยอมรูภาว ทองถิ่น การณตางๆ ไดดีและมีความใกลชิดอยูกับผูผลิตและผูจำหนาย เปน อยางดีโดยอาศัยฝม อื การออกแบบ รปู ราง รูปทรง ของส่ิงท่ี ศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑและกระบวนการออกแบบ ผลิตขน้ึ ผลิตภณั ฑ 3. การออกแบบผลิตภัณฑจากผา ทอมอื ! นวลนอย บญุ วงศ (2539) ไดสรุปความหมายของการ ! (สถาบันพัฒนาอุตสาหกรรมสิ่งทอ ,ระบบออนไลน, ออกแบบวา งานออกแบบ หมายถึงส่ิงท่มี นษุ ยส รางข้ึนเทา น้ัน 2552) จากบทความขอมูลโครงสรางการทอและผลิตภัณฑจาก การออกแบบเปนความพยายามสรางใหเกิดความเปลี่ยนแปลง ผาทอมือ โดยสิริพิชญ เหลืองสุวรรณ กลาวถึงการออกแบบ โดยการจัดระเบียบดวยความมุงหมายที่จะแกปญหา และเพื่อ ผลิตภัณฑจากผาทอมือ ในปจจุบันคนไทยใหความสำคัญกับ สนองประโยชนทั้งตนเองและคนในสังคมคุณสมบัติของนัก ภูมิปญญาชาวบานมากขน้ึ หันมาบรโิ ภคสินคา ไทย นิยมแตง กาย ออกแบบควรเปนผูที่มีความรู ความชำนาญ ตลอดจน ดวยผาไทยใชผลิตภัณฑที่ทำจากผาทอมือในโครงการสงเสริม ประสบการณ และท่ีสำคัญคอื เปน ผูม คี วามคิดและจินตนาการ อาชพี งาศลิ ปวฒั นธรรมดา นตา งๆ โดยเฉพาะผา ทอมือของไทยมี 1.ขอคำนงึ ในการออกแบบ เทคนิคการทอลวดลายที่มีความสวยงามเปนเอกลักษณของทอง ! มนตรี ยอดบางเตย (2538 หนา 73) ไดสรปุ ถึงเรอื่ งขอ ถ่นิ ตางๆ มเี สนห ในตัวเอง เปนการสรา งสสี ันใหก บั งานฝม อื ของ คำนึงในการออกแบบไวด ังนี้ ไทย เลือกซ้อื หาไดงา ยไมนอ ยไปกวา ผาทอในระบบอุตสาหกรรม !! - ผลติ ภัณฑตองมีกลไกถกู ตองและไมยงุ ยาก ในรานมีสีสันมากมายใหเลือกใชไดตามความตองการ ผาทอมือ !! - ผลิตภัณฑที่มีกลไกจะตองมีการทดสอบในการ เปนผาทอพื้นบานของไทยสวนใหญจะใชเสนใยจากธรรมชาติทั้ง ทำงานอยางถูกตองและเมื่อใชงานก็มีความสะดวกปลอดภัยม ฝายและไหม ซึง่ ไดรับความนยิ มจากผูบริโภค โดยเฉพาะอยางยิ่ง ซับซอน การดแู ลรักษาไดงาย นกั ทองเทย่ี วชืน่ ชมและหลงใหลเสนห ผาทอมอื ของ ! ! - ผลิตภัณฑตองมกี รรมวิธีการผลติ ทง่ี ายทั้งน้ขี ึน้ อยู ไทย ดงั เห็นไดจากการแสดงแฟชัน่ โชว ผา ทอพ้ืนเมืองไทยในภาค กับรูปแบบ ซึ่งตองมีลักษณะเรียบเพื่อใหสามารถหลอหรือพิมพ ตางๆ การแสดงผลิตภัณฑจากผาทอมอื ภาคตา งๆ มีผใู หความ อดั สนใจเปนอยางมาก โดยทว่ั ไปการทำผลิตภัณฑจ ากผา ทอมือเปน 116

งานที่ใชฝมือในการทำเพราะสวนใหญจะใชเศษผาที่เหลือจากการ ! 2. แหลงวัตถุดิบไดจากผาทอพื้นเมืองในทองถิ่นตางๆ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ตัดเย็บเสื้อผาหรือผาที่เหลือจากการใชประโยชนอื่นๆมาทำเปน อาจจะไดจากเศษหรือผาแถบทีไ่ วส ำหรับการตกแตง เฉพาะ และ ผลิตภัณฑ เนื่องจากมีตนทุนในการผลิตสูงกวาผาใยสังเคราะห นำมาออกแบบ แตบางทองถ่นิ เชน จังหวัดเชียงใหม ผาฝายทอมือเปน ท่ีนิยมทำ ! 3. กำหนดรูปแบบและขนาดของผลิตภณั ฑ เชน กระเปา ผลิตภณั ฑต กแตงบาน เชน ผาฝายทอมือเน้ือหนาไวบ เุ กาอ้ี ผา กลอง กรอบรูป ทรี่ องแกว ทีร่ องจาน ผาคลุมโตะ ผามาน เปน ตน ไหมทอมือนำมาทำเปนผา มาน หมอนจากผาฝา ยยอมสธี รรมชาติ ! 4. เตรียมผนื ผาและเลอื กชนิดของผาใหเหมาะสมกบั ชน้ิ เปนตน งาน เชน ผาไหมไวสำหรบั ทำกลองใสเคร่ืองประดับหรือของมีคา ! (สถาบันพัฒนาอุตสาหกรรมสิ่งทอ ,ระบบออนไลน, เพราะผาไหมจะมีความมันวาวที่ผิวผามีความสวยงามและมี 2552) จากบทความขอ มลู โครงสรา งการทอและผลติ ภณั ฑจากผา คุณคาในตัวเอง สวนผาฝายทอมือนิยมทำเปนหมอนหรือผารอง ทอมือ โดยสิริพิชญ เหลืองสุวรรณ กลาวถึงการออกแบบ จานสำหรบั โตะอาหารไวตกแตงบา น เพราะผาฝา ยเม่อื มองดแู ลว ผลิตภณั ฑจากผาทอมือมีหลกั การดังนี้ ไมนาเบือ่ ดู classic เปน ตน นอกจากนั้นควรคำนึงถึงประโยชน ! 1. สำรวจตลาดผูบริโภคและความตอ งการใชผ ลติ ภณั ฑ ใชสอยเพื่อใหผลิตภัณฑที่ออกแบบนาสนใจ และเปนที่ตองการ จากผา ทอมอื เชน สำรวจกลุมชุมชนท่ที อผา พ้ืนเมอื ง ศึกษาหาจดุ ของกลมุ เปา หมาย รปู แบบของผลติ ภัณฑผา ทอมือ ผา ทอพื้นเมือง เดนของลวดลายการทอแตละทองถิ่น แลวนำมาประยุกตใหเขา ของไทยสามารถนำมาผลิตเปน ผลิตภณั ฑต างๆ ไดมากมายหลาย กับความนิยมในปจ จบุ ัน เชน นำผายกดอกทม่ี ลี วดลายเกาแกมา ชนดิ เชน กรอบรูป กระเปา ถงุ ใสของ กลองแบบตา งๆ เปนตน ผลิตเปนกระเปาถือที่ดูหรูหราและเขากับสมัยนิยมในปจจุบันดัง ในภาพ B“ U ผลิตภัณฑรูปแบบใหมที่มีการผสม ผสานโดยการนำวัสดุในทองถิ่นมาปรับปรุงและ เพ่มิ เตมิ ” 117

118

เปดกรอุ งคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ดา นการบริการวิชาการ 119

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ สรางคน สรางความรู สรา งชุมชน ” “ยกระดับคุณภาพชีวิตของ ชุมชนแบบมสี ว นรวม” “จากผลงานวิจยั สกู ารนำไปใชจ รงิ ” “From Research To Application In The Village” ! ปดโอกาสใหอาจารยนำผลงานวิจัยไปใช ! 1.เปนโครงการทีเ่ ชญิ ชวนให คณาจารย เจา พฒั นาหมบู าน ชมุ ชน หมบู านทอ งเทย่ี ว โดยสรางและ หนาที่ นักศึกษารวมศึกษาปญหาเพื่อหาแนวทางใน หรือพัฒนาอาชีพในหมูบาน/ชุมชน แบบมีสวนรวม การแกไขหรือพัฒนาและยกระดับคุณภาพชีวิตใน อยางแทจริง หมูบา น/ชมุ ชน ! เปนโครงการที่จัดดำเนินกิจกรรมโดยมีการ ! 2.เปนโครงการที่คณาจารย เจาหนาที่ ประกวดโครงการบริการวิชาการโดยไปสรางพัฒนา นักศึกษาไดนำความรูหรือปญหาจากหมูบาน/ชุมชน หรือไปแกปญ หาอาชพี หมูบาน ชุมชน รวมไปถึงการ เขาสูกระบวนการทางวชิ าการ คือ ศกึ ษาวจิ ัยอยางเปน พัฒนาปรบั ปรงุ หมบู าน และ พฒั นาคุณภาพชวี ิตใหดี ระบบท่ีทนั ตอ ความตอ งการ การจัดการศกึ ษาทม่ี ีโจทย ขึ้นรวมถึงใหเกิดความยั่งยืนในชุมชนสามารถพึ่งพา จริง ตลอดจนนำไปสูการวิเคราะหสังเคราะหถอดบท ตนเองได โดยเอาความรูจ ากผลงานวิจัย การบูรณา เรียนเปนองคความรูพรอมใชนำไปถายทอดสูสังคม การศาสรตางๆและดานการปฏิบัติการบริการวิชาการ สบื ไป นำไปแกป ญหาในคอนเซ็ป ! 3.เพื่อใหมีการประกวดกิจกรรมการบริการ “จากผลงานวิจัย สูการนำไปใชจริง ” วิชาการที่สามารถสรางหรือพัฒนาอาชีพในชุมชน/ วตั ถุประสงคโครงการ หมูบาน ภาคเหนือ แบบมีสวนรวมอันเกิดจากการ 120

แนวความคิดโครงการ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน รปู แบบโครงการ N เปน กจิ กรรมที่ นำผลงานวจิ ยั วทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยไี ป สรางงานและ/หรอื พฒั นาอาชีพในหมบู า น/ชุมชน หรือหมูบา น ทองเที่ยวภาคเหนือ โดยกระบวนการมสี วนรวม เพ่อื แกป ญ หาหรือพฒั นาอาชีพในชมุ ชน หรือสง เสรมิ ชุมชนใหเ ปน แหลง ทองเท่ียวทมี่ ี ศกั ยภาพ โดยผูรวมโครงการเปนอาจารยรวมกบั เจา หนาที่และนกั ศกึ ษา จากมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลา นนาในแตล ะเขตพื้นท่ี วงเงนิ งบประมาณสนับสนนุ โครงการละ 300,000 บาท สถานที่ประกวดโครงการ N หมูบา น/ชุมชนในเขตพน้ื ทม่ี หาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลานนา 6 เขตพื้นท่ี และสถาบันวิจยั เทคโนโลยกี ารเกษตรหรือที่ เหน็ เหมาะสม คณุ สมบัตผิ มู ีสทิ ธย์ิ น่ื ขอ เสนอโครงการ 1.เปน อาจารยประจำของมหาวทิ ยาลยั ทมี่ กี ารจา งตั้งแต 6 เดอื นขนึ้ ไป 2.แตล ะโครงการตองมอี าจารย ไมนอ ยกวา 10 คน และตอ งมนี ักศกึ ษา เจา หนา ท่ี รวมดำเนินงานในรูปแบบบรู ณาการศาสตร 3.แตล ะเขตพน้ื ที/่ คณะ/สถาบนั สามารถเสนอโครงการไดไมจำกดั จำนวน บทบาทและหนาท่ีของผูมีสวนรว มในโครงการฯ บทบาทและหนาท่ีสถาบันถา ยทอดเทคโนโลยีสูชุมชน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา มหี นาที่ ! 1.ประสานงานโครงการ ! 2.จัดสรรเงนิ งบประมาณใหก ระจายในแตละโครงการ ! 3.นำโครงการนำเสนอตอคณะกรรมการ ! 4.เขา ไปตรวจโครงการในเขตพื้นที่ ! 5.อำนวยความสะดวกใหกบั ทกุ โครงการ บทบาทและหนา ท่ี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลา นนา ในเขตพื้นท/่ี คณะ/สถาบนั มีหนา ท่ี ! 1.รบั ผดิ ชอบโครงการที่ไดรับการอนุมตั ิและดำเนนิ การใหบ รรลุตามวัตถปุ ระสงค ! 2.บรหิ ารเงินใหอยใู นงบประมาณโครงการ ! 3.ตอ งดำเนินโครงการตามแผนท่กี ำหนดไว ! 4.เมอ่ื โครงการอนมุ ตั ใิ หรบี ดำเนนิ การ ! 5.หวั หนา โครงการมหี นา ทร่ี ับผิดชอบโครงการ 121

ขอ กำหนดในการปฏิบัตกิ าร ! 8.คณะกรรมการผูทรงคุณวุฒิลงพื้นที่เพื่อ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ! 1.ทำการคัดเลือกชุมชน/หมูบานเปาหมาย การตรวจสอบและสง ผลงานใหช มุ ชน ในการจดั ทำโครงการโดยพจิ ารณาจากชมุ ชน/หมูบา น ! 9.สงผลงานของแตละเขตพ้นื ท่ี 10 โครงการ ที่ อยูภายในเขตพื้นที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช จัดนิทรรศการ การประชุม รวบรวมองคความรู มงคลลานนา 6 เขตพื้นที่และสถาบันวิจัย และ (Symposium) 10 โครงการฯ และประกาศผลรางวัล เทคโนโลยกี ารเกษตร โครงการฯทไ่ี ดร ับรางวัลชนะเลิศ ! 2.สำรวจขอมูลชุมชนโดยวิธีการตรวจ ! 10.สรปุ ถอดบทเรียน จดั ทำรายงาน จดั ทำ เอกสาร การสอบถามหรอื การสัมภาษณ และผูจดั ทำ คมู อื โครงการเขียนขอเสนอโครงการ สงมาเพื่อคัดเลือก แนวทางการติดตามและประเมนิ ผล โครงการ ! 1.ตั้งคณะกรรมการและอนุกรรมการในการ ! 3.ผูจัดทำโครงการเขียนขอเสนอโครงการ ดำเนินการตดิ ตาม เพื่อ มีการคัดเลือกใหเหลือในการทำโครงการ 10 N 2.ลงพื้นท่ีตดิ ตามครั้งที่ 1 และ 2 โดยคณะ โครงการ โดยจะมีการตัง้ คณะกรรมการผูทรงคุณวฒุ ิ อนุกรรมการเพื่อตรวจเยี่ยมการดำเนินงานและรวมให มาคัดเลอื ก คำปรึกษาแกคณะทำงานและสรุปผลการติดตามให ! 4.ผูที่เสนอสงโครงการมา มานำเสนอ กับคณะกรรมการทราบ โครงการตอคณะกรรมการผูทรงคุณวุฒิ เพื่อทำการ ! 3.ลงพนื้ ท่ตี ดิ ตามครงั้ ท่ี 3 คณะกรรมการ คัดเลอื ก ใหเ หลอื 10 โครงการเพือ่ ลงพ้ืนท่ีปฏบิ ตั ิงาน ลงพื้นที่เพื่อไปตรวจเยี่ยมและประกาศผลรางวัลโครง จรงิ การฯที่ไดร ับรางวัลชนะเลศิ ! 5.มีการอบรม ช้แี จง ทมี งาน 10 โครงการที่ รางวัล ไดรับการคัดเลือก เพื่อทำความเขาใจในการปฏิบัติ N รางวลั ชนะเลศิ 300,000 บาท พรอ มถว ย จริงในพืน้ ท่ีของโครงการ จากนายกสภามหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลาน ! 6.ทีมงาน 10 โครงการ ลงพ้นื ท่ีปฏบ‚ิ ัตงิ าน นา จริง ! รางวัลรองชนะเลิศ 2 รางวลั ๆ ละ 30,000 ! 7.คณะอนุกรรมการลงพื้นที่ติดตามประเมิน บาท พรอมโลจ ากอธกิ ารบดีมหาวิทยาลยั เทคโนโลยี ผลโครงการฯ 2 ครงั้ คณะอนกุ รรมการจะมาจาก รอง ราชมงคลลานนา อธิการบดี 6 เขตพน้ื ที่ คณะบดี 4 คณะ และ เลขา รางวัลชมเชยรับโลจากอธิการบดี คณะอนุกรรมการเพื่อจัดการเก็บขอมูล (มีการ มหาวิทยาลยั รางวลั ขวญั ใจมหาชน 1 รางวัล ประเมินของคณะอนุกรรมจะมีทำการประเมินไมใช เขตพื้นที่ตัวเอง) “ จากผลงาน วจิ ยั สูการนำ ไปใชจ ริง ” วัตถุประสงค โครงการ ,, 122

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ ทุนทางสงั คม ทุน ทางเศรษฐกิจ และทุนทาง ทรัพยากรธรรม ชาติและสิ่ง แวดลอมใหมีมาก ขึ้นและเชื่อมโยง กันเพื่อประโยชน ในการพัฒนา ” กาซชีวภาพมูลไก่ โดย โครงการยกระดบั คณุ ภาพชีวิตของหมบู า น/ชุมชน แบบมสี วนรว ม ! การพัฒนาประเทศสูความสมดุลยั่งยืน จะ อาชพี เปน ชมรม มกี ตกิ าหกการและกฎเกณฑของการ ตองใหความสำคัญกับการเสริมสรางทุนของประเทศที่ อยูรวมกัน การเสริมสรางใหชุมชนมีการรวมตัวอยาง มอี ยู ทั้งทีเ่ ปนทุนทางสังคม ทุนทางเศรษฐกจิ และทนุ เขมแข็งมารวมคิดรวมเรียนรูสูการปฏิบัติ มี ทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมใหมีมากขึ้น กระบวนการเรียนรูและการจัดการองคความรูในรูป และเชื่อมโยงกนั เพ่อื ประโยชนใ นการพัฒนา ท้ังน้ีการ แบบที่หลากหลายตาม ภูมิสังคม ที่เหมาะสม เสริมสรางทุนทางสังคมจะเปนพื้นฐานหลัก โดยตอง สอดคลองกับการดำเนินชีวิตบนฐานทรัพยากร เริ่มจากการพัฒนาคุณภาพคนใหเปนคนที่มีความรูคู ภูมิปญญา และวิถีวัฒนธรรมชุมชน ดวยความ คุณธรรม  มีจิตสำนึกสาธารณะและรูเทาทันการ รอบคอบและระมดั ระวงั มีคุณธรรม จรยิ ธรรม มีความ เปลี่ยนแปลงเพื่อนำไปสูการพัฒนาชุมชนใหมีความ รักความเออื้ อาทร มคี วามสามัคคี เสียสละ มงุ มัน่ ทจี่ ะ เขมแข็ง ชว ยเหลือเกอื้ กูลกันภายในชมุ ชนและระหวาง พฒั นาตนเองและผอู นื่ จงึ เปน การอญั เชิญพระราชดำ ชุมชน และเปน พลงั ของการพฒั นาประเทศ รัชปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในพระบาทสมเด็จ พระเจา อยูห ัวภมู ิพลอดลุ เดชฯ ในรชั กาลที่ 9 มาเปน ! ชุมชนเกิดจากการรวมตัวของผูคนทั้งใน หลกั ในการดำเนินกิจกรรมรว มกนั ของคนในชุมชน เพื่อ ชนบทและในเมือง ในหมูบานและระหวางหมูบาน  มุงไปสูความสุขที่เกิดจาก ความสมดุล ความพอ อำเภอ จงั หวดั ในอาชพี หนง่ึ หรอื ในความสนใจรว มกัน ประมาณอยางมีเหตุผล และมีภูมิคุมกันที่ดี ของคนหลายอาชีพจากหลายแหงหลายพื้นที่การรวม สามารถพึ่งตนเองได ชมุ ชนสามารถบรหิ ารจดั การใช ตวั กันดงั กลาวมีท้ังท่ีเปน มลู นธิ ิ เปนสหกรณ  สมาคม ประโยชนจากทนุ ทางเศรษฐกจิ ทนุ ทางสังคม ทุนทาง หรอื รปู แบบอ่ืนๆ ท่ีไมไ ดจดทะเบยี น รวมกันเปน กลุม 123

ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมที่มีอยูอยางมีดุลยภาพ ซึ่งมักพบวาการดำเนินการลักษณะดังกลาวไมประสบความ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน สอดคลองเชื่อมโยงกับขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม สำเร็จมากนัก โดยเฉพาะความตอ เนื่องในการดำเนนิ งาน ของ ชุมชน เพิ่มพูนความสัมพันธอันใกลชิดทางสังคมระหวางผูคน กลุมตางๆ โดยทั่วไป กลุมตางๆ เปนกลุมที่จัดตั้งขึ้นตาม ทั้งภายในและภายนอกชุมชน ทัง้ น้ี การรวมตัวกนั อยา งเขมแขง็ โครงการของรัฐ และเมื่อโครงการเสร็จสิ้นตามระยะเวลาที่ ของคนในชุมชนนอกจากจะสามารถปองกันและแกไขปญหาที่ กำหนด กลมุ ก็สลายตัวไปดว ย ดังนน้ั บทเรยี นและคำถาม ยากและสลับซับซอน โดยเฉพาะอยางยง่ิ ปญ หาความยากจนที่ สำคญั ทเี่ กดิ ข้นึ คอื ประเดน็ ความพรอมของชุมชน ความเขม มีความเปนองครวมเกี่ยวพันทั้งในดานเศรษฐกิจ สังคมและ แข็งของกลุมประชาคมวา มีมากนอยเพียงใด กระแสการพัฒนา การเมืองการปกครอง ซึ่งตอ งอาศยั ชุมชนทเ่ี ขมแขง็ เปน เสาหลัก ในระยะเวลาตอมาก็ไดใหความสำคัญกับประเด็นประชาสังคม ในการรวมมือรวมใจดำเนินการใหหลุดพนจากความยากจน เขมแขง็ เพราะเชื่อวา หากประชาคมมคี วามเขม แขง็ ข้นึ ก็จะสง ตลอดไปแลว ยังชวยใหช มุ ชนสามารถพัฒนาอนาคตของชุมชน ผลใหช มุ ชนสามารถเขารวมการพฒั นามากขนึ้ และนำไปสกู าร ไดอ กี ดวย พฒั นาท่ีย่ังยนื ยิง่ ขึ้นดวย วิกฤตเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นสะทอนถึงความไมสมดุลของ ! ปจจบุ ันเปนทีย่ อมรบั กนั วา ชมุ ชนทมี่ คี วามพรอม มี กระบวนการพัฒนาประเทศ  ประกอบกับการทป่ี ระเทศไทย ความเขม แขง็ ในเรอื่ งของการรวมกลมุ เปน ปจ จยั สำคัญยง่ิ ทำให กาวเขา สสู ังคมผสู งู อายอุ ยา งรวดเรว็ ขณะทกี่ ระแสโลกาภวิ ตั น ชมุ ชนหรือสงั คมน้นั ๆ เกดิ การพฒั นา การรวมกลมุ และองคกร ไดนำพาระบบเศรษฐกิจยุคใหมและการสื่อสารไรพรมแดนเขา ของภาคประชาชนนอกจากจะมีบทบาทในการพัฒนาทองถิ่น มา ความรวดเร็วของการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ภาวะ และชุมชนแลว ยังมีบทบาทในการ ตรวจสอบนโยบาย ความเปนเมืองมากขึ้น  และพฤติกรรมการบริโภคเลียนแบบ โครงการพัฒนาตางๆ ของรัฐที่มีผลกระทบกับชุมชนและทอง โลกตะวันตก  ลวนสงผลกระทบตอวิถีชีวิตของคนในชุมชนทั้ง ถน่ิ ปจจุบนั กลมุ ประชาคมไดเ กิดข้ึนมากมาย และไดรบั การ สน้ิ   ปจ จัยดังกลาวจะเปน ภยั คุกคามหากชุมชนขาดความรอบรู สนับสนุนจากฝายตางๆ จนกลายเปนพลังสำคัญใน เทาทนั การเปลยี่ นแปลงท่ีเกิดขึ้น ขณะเดยี วกนั อาจเปน โอกาส กระบวนการกำหนดนโยบายของรัฐ ในการพัฒนาของชุมชนไดเชนกัน หากชุมชนสามารถปรับตัว ! อยางไรก็ดี การเปลย่ี นแปลงดานเศรษฐกิจ สังคมท่ี และใชป ระโยชนจากบริบทการเปล่ยี นแปลงไดอยา งเหมาะสม รวดเร็วและซับซอน ยังตองอาศัย การมีสวนรวมของกลุม ! เพื่อเสริมสรางใหสังคมไทยอยูเย็นเปนสุข ดวยวิถี ประชาสงั คม กลุมประชาสงั คมที่ยังตองเขาไปมสี ว นรว มในการ ปฏิบตั ติ ามปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ชุมชนท่ีเขมแข็ง จึง กำหนดอนาคตและแกไขปญหาของตนเอง ซึ่งพบวามีชุมชน เปนกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชน โดยที่ บางแหงนั้นที่มีประชาสังคมที่เขมแข็ง ในขณะที่ยังมีชุมชนอีก ยุทธศาสตรและแนวทางการพัฒนาจะชวยสนับสนุนสงเสริมให มากมายทีอ่ งคก รภาคประชาชนยงั มคี วามออนแอ นอกจากนั้น ชุมชนสามารถจัดกิจกรรมที่เปนองครวม มีกระบวนการเรียนรู การทำใหเกิดกลุมประชาสังคมแลวทำใหกลุมเกิดความเขม และการจัดการความรูรวมกันของคนในชุมชนดวยทุนทาง แข็งข้นึ ไดนั้นเปนเรอ่ื งทก่ี ระทำไดไมงา ย เนอ่ื งจากวา การจะเกิด ทรัพยากรและศักยภาพของชุมชน มีการผลิตเพื่อเลี้ยงตัวเอง กลุมองคกรชาวบานจะมีเงื่อนไขอยูที่ความพรอมที่แตกตางกัน อยา งพอเพียง พึ่งพาตนเองได ไปของแตล ะชุมชน ! มีการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันทั้งภายในและ ! ดว ยสภาวการณด งั ทก่ี ลา วมาขางตน     ชุมชนทม่ี ี ภายนอกชุมชนบนพื้นฐานการเคารพความหลากหลายทาง ความพรอ มท่ีจะพัฒนาใหเ กิดความเขมแข็ง ถือไดวาเปน ชุมชน วัฒนธรรม  นำไปสูการอยูรวมกันอยางสันติสุข เกิดความ ที่พรอมจะนำไปสูการพัฒนาใหมีความเขมแข็งและยั่งยืนได  สมานฉันท มีการอนุรักษ พัฒนาและใชประโยชนจากความ ชุมชนบานหวยสานดอนจั่นถือเปนชุมชนหนึ่งที่มีศักยภาพ หลากหลายทางชวี ภาพที่มอี ยูไดอยางเหมาะสมย่งั ยืน สามารถ ความพรอม รวมทั้งมีความตองการที่จะพัฒนาชุมชนใหเกิด แกปญหาความยากจนอยางมีบูรณาการ มีภูมิคุมกันสามารถ การพัฒนาที่ยั่งยืน โดยชุมชนไดเสนอโครงการการพัฒนา ตานรับและใชประโยชนจากกระแสการเปลี่ยนแปลงตางๆ ศักยภาพชาวบานในชุมชนมายังมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช อยางรูเทาทัน และมีบทบาทที่เขมแข็งในการพัฒนา มงคลลานนา เชียงราย ดว ยเล็งเห็นถงึ ศกั ยภาพ ในฐานะที่เปน ประเทศ สถาบันอุดมศึกษาในทองถิ่นและมีความพรอมทั้งบุคลากรที่มี อยางไรก็ตามการพัฒนาตามแนวทางของรัฐที่เนนการมีสวน ความรูความสามารถ วิทยาการ ความรู และอุปกรณ ในการ รวม มักพบวาสวนใหญเปนการพัฒนาในลักษณะการนำ ถายทอดองคความรูที่ทันสมัย อันจะนำไปสูการพัฒนา โครงการพฒั นาตา งๆ ของรฐั ลงสพู ้ืนที่หรอื กลุมเปา หมาย โดยที่ ศกั ยภาพคนในชมุ ชนใหมีคณุ ภาพชีวิตท่ดี ขี ้นึ ได ใหช าวบา นใน ใหชุมชนเขามามีสวนรวมเพียงการนำโครงการของรัฐไปปฏิบัติ ชุมชนมีทั้งคุณภาพชีวิตและความที่ดีและเกิดความยั่งยืนตอไป 124

เพอ่ื พฒั นาคนในชุมชนใหสามารถพ่งึ ตนเองในแงของความรูด า นอาชีพ เทคโนโลยีใหมๆ และแนวทางการพัฒนาดา นอน่ื ๆ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน อันเปนแนวทาง/องคความรูในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนใหเกิดความเขมแข็งและยั่งยืนขึ้นไดประกอบกับ “มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เชียงราย มีนโยบายที่นอกเหนือจากการจัดการเรียนการสอนแลว ยังเนนถึงการบริการ วิชาการใหกับชุมชน ประกอบกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เชียงรายมีองคความรูจากการศึกษาวิจัยของบุคลากร ทางการศกึ ษาจำนวนมาก ทง้ั แบบสรา งองคค วามรแู ละวจิ ยั ส่งิ ประดษิ ฐ  และสามารถเผยแพร/ถา ยทอดองคความรเู หลานใี้ หก ับชมุ ชน เพือ่ ตอยอดงานวจิ ยั และสรางประโยชนใหกับชมุ ชนอยา งแทจรงิ ดังนั้น มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา เขตพ้ืนทเี่ ชยี งราย จงึ จัดทำโครงการบรกิ ารวชิ าการ ในโครงการเพอื่ การยก ”ระดับคณุ ภาพชีวติ ชมุ ชนบานหวยสานดอนจ่ันสกู ารพัฒนาทยี่ ง่ั ยืน ในพ้ืนทต่ี ำบลจอมหมอกแกว อำเภอแมลาว จงั หวดั เชียงราย ซ่งึ โครงการดังกลาวเปนโครงการตอยอดจากการดำเนินโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนบานหวยสานดอนจั่นแบบมีสวนรวมใน ปง บประมาณ 2553 เพอ่ื การพัฒนาเพ่ือใหเกดิ ความเขมแข็งและสามารถพง่ึ ตนเองไดอ ยางแทจริง อีกทั้งเพื่อสรา งชมุ ชนตนแบบในการ พฒั นาใหแ กช ุมชนอ่นื ใหเกิดความเขม แข็งตอ ไป ซ่งึ ในโครงการ“การสรา งชุมชนเรยี นรูเพอ่ื การพฒั นาคณุ ภาพชีวิตชุมชนบา นหว ยสา น ดอนจั่นอยางยั่งยืน”นี้ไดเนนการสรางความรวมมือแบบมีสวนรวมจากคนในชุมชน นับตั้งแตกระบวนการคิดการวางแผน การลงมือ ปฏบิ ตั ิ และการสรปุ ผลการ- ปฏิบตั ิรวมกนั เพื่อเกิดกระบวนการเรียนรูท่ีเปนระบบและเปน แนวทางในการพฒั นาดานอ่ืนๆของชมุ ชน รว มกันตอ ไป กาซชีวภาพเกิดจากการหมักของสารอินทรียโดยมีจุลินทรียจำพวกแบคทีเรียเชนจุลินทรียกลุมสรางมีเทน (methane- producing bacteria)หรือเมทาโนเจนและจลุ นิ ทรยี ก ลุมสรา งกรด (acid-producing bacteria) มาชวยยอ ยในสภาวะไรอ ากาศ ใน กระบวนการยอ ยในสภาวะไรอากาศ เปนการท่จี ุลินทรียต า งๆ ทำปฏิกริ ยิ ายอยสลายสารอนิ ทรีย ลงจากส่ิงมีชวี ติ ซ่ึงมโี ครงสรา งทซี่ บั ซอ นลงเปนโครงสรา งที่ซับซอ นนอ ยลงเปนขั้นๆ ไป กระบวนการหมักยอ ยในสภาวะไรอ ากาศแบง เปน 4 ขัน้ ดังนี้ N ไฮโดรลิซสิ (Hydrolysis): สารอนิ ทรยี ( เศษพืชผัก เนอ้ื สตั ว) มีองคประกอบสำคญั คือ คารโ บไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน แบคทเี รียจะปลอ ยเอ็นไซมเ อกซตราเซลลลู าร (extra cellular enzyme) มาชว ยละลายโครงสรางโมเลกุลอนั ซบั ซอ นใหแ ตกลงเปน โมเลกลุ เชงิ เดย่ี ว (monomer) เชนการยอ ยสลายแปงเปน นำ้ ตาลกลูโคส การยอยสลายไขมนั เปนกรดไขมัน และการยอ ยโปรตนี เปน กรด อะมิโน ! แอซดิ ฟิ เคชัน่ หรือ แอซิโดเจเนซสิ (Acidification/ Acidogenesis):การยอ ยสลายสารอินทรียเ ชิงเดี่ยว (monomer)เปน กรด ระเหยงา ย (volatile fatty acid) กรดคารบ อน แอลกอฮอลล คารบอนไดออกไซด แอมโมเนยี และไฮโดรเจน ! อะซิโตเจเนซิส (Acetogenesis) เปลี่ยนกรดระเหยงายเปนกรดอะซิติกหรือเกลืออะซิเทตซึ่งเปนสารตั้งตนหลักในการผลิต มีเทน ! เมทาไนเซชน่ั หรอื เมทาโนเจเนซิส (Methanization/Methanogenesis): กรดอะซิตกิ และอื่นๆ จากข้นั 2 รวมถงึ คารบอนไดออกไซดและไฮโดรเจนบางสวน จะเขาสูก ระบวนการเปล่ยี นเปนมีเทนโดยเมทาโนเจน (methanogen) CH3COOH --> CH4 + CO2 กรดอะซติ กิ มีเทน คารบ อนไดออกไซด 2CH3CH2OH + CO2 --> CH4 + 2CH3COOH เอทานอล คารบ อนไดออกไซด มเี ทน กรดออะซิติก CO2 + 4H2 --> CH44 + 2H2O คารบ อนไดออกไซด ไฮโดรเจน มีเทน น้ำ แบคทีเรียเมทาโนเจนคิ หรอื เมทาโนเจน(Methanogenic bacteria หรือ methanogens) 125

เมทาโนเจน คอื แบคทีเรียท่ดี ำรงชวี ิตภายใตส ภาวะไรอากาศ(anaerobic) ในวงจรชวี ิตของมนั เมทาโนเจน จะยอ ย คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน สารอาหารและปลอยกาซตางๆ ซึ่งรวมถึงมีเทนดวย เมทาโนเจน มีอยูหลายชนิดโดยแบงออกเปนสี่ประเภทหลักๆ ตาม ลักษณะทางเซลลว ทิ ยา (cytology) (Alexander, 1961). Methanogenนั้นพัฒนาและเพิ่มจำนวนไดชา ทั้งยังคอนขางออนไหวตอการเปลี่ยนแปลงอยางกะทันหันทั้งทาง กายภาพ หรอื ทางเคมี ซึ่งหากมีการเปลย่ี นแปลงอยา งกะทนั หันเกิดขน้ึ ก็จะสง ผลกระทบตอ การเพ่มิ จำนวนและการเกดิ กา ซ อยางไรกต็ ามเมทาโนเจนนนั้ สามารถอยไู ดโ ดยไมม อี าหารเพ่ิมเติมไดน านเปนเดือน ปจ จัยและสภาพแวดลอ มตางๆที่มผี ลตอการผลิตกา ซชีวภาพ 126

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ข“ย ะ น ั บ เ ป  น ปญหามลพิษที่ เกิดขึ้นพรอม ความเจริญ เติบโตทางดาน เศรษฐกิจและ สังคม ทำให ขยะในชุมชนทั่ว ประเทศมีแนว โนม เพิ่มข้ึน ,, การจัดการขยะชุมชน โดย โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตของหมูบาน/ชมุ ชน แบบมีสว นรว ม ขยะนับเปนปญหามลพิษที่เกิดขึ้นพรอม สวน จำนวน 10 ครัวเรือน และการทำไร 8 ครัวเรือน มี ความเจรญิ เตบิ โตทางดานเศรษฐกิจและสงั คม ทำให อาชีพเสริม คือ เลี้ยงสัตว 6 ครวั เรือน คาขาย 7 ครัว ขยะในชุมชนทว่ั ประเทศมแี นวโนมเพ่ิมขนึ้ โดยเฉพาะ เรอื น รับจา ง 20 ครัวเรือน รบั ราชการ 3 ครัวเรอื น และ ในเขตพื้นที่ตำบลทรายขาวซึ่งเปนพื้นที่ตั้งของ ทำงานเอกชน 10 ครัวเรือน มีจำนวนกลมุ กิจกรรม/ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพื้นที่ อาชพี จำนวน 2 กลมุ คอื กลุมปยุ อนิ ทรยี ชวี ภาพ เชียงราย เนื่องจากมีการเพิ่มขึ้นของจำนวนนักศึกษา จำนวนสมาชกิ 30 คน และกลุม สมนุ ไพร จำนวน และจำนวนประชากรในชุมชนซึ่งมาจากการยายถิ่น สมาชิก 10 คน (แผนพัฒนาหมูบาน ป พ.ศ. ของแรงงาน สงผลใหอัตราการอุปโภคบริโภคเพิ่มขึ้น 2553-2555, 19 พฤษภาคม 2553) และวิถีชีวิตของนักศึกษาและประชาชนที่มีรูปแบบการ บริโภคเปลีย่ นไป สิ่งเหลา นม้ี ีความสัมพนั ธโ ดยตรงตอ ! จากแผนพฒั นาหมูบา นรอ งธาร หมทู ่ี 9 ป การเพ่มิ ข้ึนของปรมิ าณ และการเปลี่ยนแปลงประเภท พ.ศ.2553-2555 จัดทำโดยคณะกรรมการหมบู านและ หรอื ชนิดของขยะ ไดประชมุ พจิ ารณาแผนพัฒนาหมบู า น มมี ตเิ ห็นชอบ และรับรองแลว เมื่อวันท่ี 19 พฤษภาคม 2553 และได ! ชุมชนขยะสังคมบานรองธารใหม ตั้งอยูใน มีการจัดทำลำดับความตองการ/โครงการ ตามแผน เขตพ้ืนท่ี หมทู ่ี 9 ตำบลทรายขาว อำเภอพาน จงั หวัด ความตอ งการในการพัฒนาหมูบา น นำเสนอดงั ตาราง เชียงราย เขตปกครองขององคการบริหารสวนตำบล ที่ 1-3 ทรายขาว อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย มีจำนวน ประชากรรวมทัง้ สนิ้ 513 คน 141 ครัวเรอื น ประกอบ ! ตารางที่ 1 แสดงแนวทาง/โครงการ/แผน อาชีพหลัก คอื การทำนา จำนวน 65 ครวั เรอื น การทำ พัฒนาหมูบาน รวมทุกดานเรียงตามลำดับความ สำคญั 127

การจัดการขยะชุมชน คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ขยะนบั เปน ปญ หามลพิษทเี่ กิดขึ้นพรอ มความเจรญิ เติบโตทางดานเศรษฐกิจและสังคม ทำใหข ยะในชมุ ชนทัว่ ประเทศมแี นว โนมเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในเขตพื้นที่ตำบลทรายขาวซึ่งเปนพื้นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพื้นที่เชียงราย เนอ่ื งจากมีการเพิม่ ข้ึนของจำนวนนักศึกษาและจำนวนประชากรในชมุ ชนซึ่งมาจากการยายถนิ่ ของแรงงาน สงผลใหอ ตั ราการอปุ โภค บรโิ ภคเพ่มิ ข้ึน และวถิ ชี ีวติ ของนักศกึ ษาและประชาชนทม่ี ีรูปแบบการบรโิ ภคเปลี่ยนไป สง่ิ เหลา น้มี คี วามสมั พันธโ ดยตรงตอการเพ่ิม ขนึ้ ของปริมาณ และการเปลี่ยนแปลงประเภทหรือชนดิ ของขยะ ! ชุมชนขยะสงั คมบานรอ งธารใหม ต้ังอยูในเขตพื้นที่ หมูที่ 9 ตำบลทรายขาว อำเภอพาน จงั หวดั เชียงราย เขตปกครองของ องคการบริหารสวนตำบลทรายขาว อำเภอพาน จงั หวดั เชียงราย มจี ำนวนประชากรรวมทั้งสนิ้ 513 คน 141 ครวั เรอื น ประกอบอาชีพ หลกั คอื การทำนา จำนวน 65 ครวั เรอื น การทำสวน จำนวน 10 ครัวเรอื น และการทำไร 8 ครวั เรอื น มีอาชพี เสรมิ คือ เลี้ยงสัตว 6 ครัว เรอื น คา ขาย 7 ครัวเรือน รับจาง 20 ครวั เรือน รบั ราชการ 3 ครวั เรือน และทำงานเอกชน 10 ครวั เรือน มีจำนวนกลุมกจิ กรรม/อาชพี จำนวน 2 กลุม คอื กลุมปยุ อนิ ทรยี ชีวภาพ จำนวนสมาชกิ 30 คน และกลุม สมนุ ไพร จำนวนสมาชกิ 10 คน (แผนพัฒนาหมูบา น ป พ.ศ. 2553-2555, 19 พฤษภาคม 2553) ! จากแผนพฒั นาหมบู านรอ งธาร หมูท่ี 9 ป พ.ศ.2553-2555 จัดทำโดยคณะกรรมการหมบู านและไดประชมุ พจิ ารณาแผน พัฒนาหมูบา น มมี ตเิ หน็ ชอบและรบั รองแลว เมื่อวันท่ี 19 พฤษภาคม 2553 และไดม กี ารจดั ทำลำดบั ความตองการ/โครงการ ตาม แผนความตอ งการในการพัฒนาหมบู าน นำเสนอดงั ตารางท่ี 1-3 ตารางท่ี 1 แสดงแนวทาง/โครงการ/แผนพัฒนาหมบู า น รวมทกุ ดานเรยี งตามลำดับความสำคัญ ที่มา: ดัดแปลงจากแผนพัฒนาหมบู าน ป พ.ศ. 2553-2555, 19 พฤษภาคม 2553 128

ตารางที่ 2 แสดงแนวทาง/โครงการ/แผนพัฒนาหมูบา น ดา นเศรษฐกจิ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ที่มา: ดดั แปลงจากแผนพัฒนาหมบู า น ป พ.ศ. 2553-2555, 19 พฤษภาคม 2553 ตารางที่ 3 แสดงแนวทาง/โครงการ/แผนพฒั นาหมบู าน ดานทรัพยากรและส่งิ แวดลอ ม 129

จะเหน็ ไดวา จากตารางท่ี 1-3 เปนการแสดง การกำจดั ขยะโดยการฝงลดลงจาก รอยละ 18.30 เปน คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ถึงความตองการของชุมชนที่ตองการใหมีการพัฒนา รอยละ 14.30 การกำจดั ขยะโดยการนำไปทำปุย เพมิ่ ดานตางๆ ซึ่งคณะดำเนินงานไดมองเห็นถึงความ ขึน้ จากรอ ยละ 9.90 เปนรอยละ 14.60 การจัดการขยะ ตองการของชุมชนที่มีความตระหนักในเรื่องการจัดการ โดยการนำไปขายเพมิ่ ขึ้นจากรอ ยละ 19.80 เปนรอ ย ขยะโดยจะเห็นไดจ ากตารางที่ 3 แสดงใหเ ห็นถงึ ชุมชน ละ 33.40  แสดงถึงสมาชิกในชุมชนมีความรูความ มีความตองการพัฒนาดานทรัพยากรและสิ่งแวดลอม เขาใจและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการกำจัดขยะอยาง ดวยโครงการที่ทิ้งขยะประจำหมูบานเปนลำดับที่1 ถูกวิธีเพิ่มมากขึ้น กอใหเกิดการจัดตั้งกองทุนขยะใน เปนการบงบอกถึงปญหาจากขยะเนื่องจากมีขยะใน ชุมชน โดยมีเงินลงทุนเริ่มตนที่ไดจากการจัดกิจกรรม ชุมชนเปนจำนวนมากขึ้นและทิ้งไมเปนที่ ทำใหเกิด ผา ปาขยะ ไดเงนิ จากการขายขยะจำนวน 25,200 บาท มลพิษในชุมชน ประกอบกบั ตารางท่ี 2 ท่ีแสดงใหเหน็ มีสถานที่ที่ใชในการจัดเก็บขยะรีไซเคิลกอนนำไปขาย ถึงความตองการพัฒนาดานเศรษฐกิจ ดวยโครงการ มีการผลิตชีวภาพจากมูลสัตวสามารถลดคาใชจายใน ตอ ยอดโครงการอบรมปยุ อินทรยี ชวี ภาพ เปนลำดบั ที่ ครวั เรือนไดไมตำ่ กวา 300 บาทตอ ครัวเรือน 2 ซงึ่ เปนการจัดการขยะเปย กท่ีไดจ ากมลู สัตว และถา เปนการแสดงความตองการของชุมชนในภาพรวมทุก การดำเนินการแกปญหาขยะในชุมชนบาน ดาน โครงการที่ทิ้งขยะประจำหมูบานก็ยังจัดอยูใน รอ งธาร หมทู 9ี่ มจี ุดเร่ิมตน มาจากสมาชกิ ชุมชนไดเลง็ ลำดับท่ี 3 เห็นถึงความสำคัญของการพัฒนาชุมชนอยางยั่งยืน และใหสมาชกิ ของชุมชนสามารถพ่งึ พาตนเองได จงึ ใช ! จากการจัดประชุมประชาคมสมาชิกบานรอง แนวคิดในการพัฒนาชุมชนเชิงบูรณาการ โดยไมได ธาร หมทู ่ี 9 จำนวน 97 คน ในวนั ท่ี 10 มถิ นุ ายน 2553 เนนที่การพัฒนาแหลงทุนเพียงอยางเดียว แตมองถึง เพื่อชี้แจงรูปแบบและวิธีการแนวทางการมีสวนรวม ความเปนอยู และคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนดวย ของสมาชิกในชมุ ชน สมาชิกสว นใหญม ีความเหน็ ดว ย ทำใหพบปญ หาเรื่องขยะสังคมชมุ ชนบานรองธาร หมูท่ี ที่จะดำเนนิ โครงการ ขยะสงั คม รว มกบั มหาวิทยาลัย 9 ในเรื่องการบริหารจัดการขยะวาทำอยางไรจะแก เทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพื้นที่เชียงราย (พัน ปญหาไดใ นระยะยาว และเกิดขนึ้ อยา งยงั่ ยืนได คณะ ทพิ า ปนสุวรรณ, 2553) ผูดำเนินงานจึงประสงคเพื่อพัฒนาความเขมแข็งดาน การบรหิ ารจดั การดา นขยะ คน หารูปแบบและแนวทาง จากการเก็บรวบรวมขอมูลผลการดำเนินงาน การบรหิ ารจัดการขยะชมุ ชนบา นรอ งธารหมทู ่ี 9 โดยใช ตามโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหมูบานและชุมชน เทคโนโลยีการกำจัดขยะที่เหมาะสมกับศักยภาพของ ที่ผานมาพบวา สมาชิกในชุมชนบานรองธาร ไดมี ชุมชน มีราคาถูกและชุมชนสามารถบรหิ ารจัดการเอง แนวทางในการจัดการขยะเพื่อแกปญหาขยะในชุมชน ได เพือ่ ใหเ กิดความย่งั ยนื และเกดิ องคค วามรดู านการ อยางเปนรูปธรรม โดยมีขอมูลจากการสำรวจ บริหารจัดการขยะเพื่อเปนตนแบบแหลงเรียนรู และ พฤตกิ รรมกอ นและหลังกิจกรรมพบวา การกำจัดขยะ เปนแหลงศึกษาดูงานของชุมชนอื่นๆ สรางเครือขาย โดยการเผาลดลงจากรอ ยละ 52 เปน รอยละ 25.20 130

“ห ม ู  บ  า น ผ ล ิ ต คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน เครื่องปนดินเผา ที่มีเรื่องราว ประวัตศิ าสตร ,, เครอ่ื งปน ดินเผา หมูบา นหัตถกรรม ตน แบบOTOP บานเหมอื งกงุ อ.หางดง จ. เชยี งใหม โดย โครงการยกระดับคุณภาพชีวติ ของหมูบ าน/ชมุ ชน แบบมีสวนรวม สถานท่ีตงั้ และสถานท่ตี ิดตอ อยหู างจากตวั จงั หวัดเชียงใหม ไปตามเสนทางเชยี งใหม-หางดง ประมาณ 10 กโิ ลเมตร โดยอยูกอนถึงทางแยกตดั ใหมสายหางดง-สะเมิงเพยี งเล็กนอย ! ช่ือผนู ำกลมุ นายวฒุ ิ เตชะแกว ประธานกลมุ เครอื่ งปนดินเผา บา นเหมอื งกงุ บานอยเู ลขที่ 259 หมูท ี่ 7 ตำบล หนองควาย อำเภอหางดง จังหวดั เชยี งใหม จำนวนสมาชิกในกลุมปจ จบุ ันหมูบ านแหงน้ีมปี ระชากรอยอู าศยั 135 ครวั เรอื น ท่ียงั คงทำอาชพี เครอื่ งปนดินเผาอยา งจรงิ ๆ จงั ๆรวมตวั กนั มสี มาชกิ กลุมทัง้ หมด 23 ครัวเรอื นชว งอายุของผผู ลติ ใน กลุม 25-65 ป ! ประวัติความเปนมาประวัติศาสตรอันยาวนานกวา200ปคำบอกเลาตอกันมาจากบรรพบุรุษที่มาตั้งรกรากอยู บานเหมืองกุง เปน คนไทท่ถี กู กวาดตอนมาจากเมอื งปุ เมืองสาด รฐั เชยี งตุง ซง่ึ ปจจุบนั อยใู นเขตรฐั ฉานประเทศพมา แต กอนหนาที่จะมาอยูในพมา บรรพบุรุษของที่นี่นาจะเคยอยูที่แควนสิบสองปนนาทางตอนใตของจีนมากอน จึงคาดวา วิชาชีพดานชางเครื่องปนดินเผาของบานเหมืองกุงนาจะสืบทอดมาจากสิบสองปนนาโดยมีหัตถกรรมที่เปนมรดกชิ้น สำคญั คือ “น้ำตน” หรอื “คนโท” และ“หมอน้ำ”ทเ่ี ปนเอกลักษณทางวฒั นธรรมอยางหนงึ่ ของลา นนา บา นเหมอื งกุงไดร ับ เลอื กจากพฒั นาชุมชน อ.หางดง และการทองเท่ียวแหงประเทศไทย ใหเปน หมบู า นโอทอ็ ปเพือ่ การทองเท่ยี วเม่ือหลายป กอ นเพราะเปนหมูบ า นผลิตเครื่องปนดนิ เผาทมี่ เี ร่อื งราวประวัติศาสตร วิถวี ฒั นธรรมที่สามารถรอ ยเรียงเช่อื มโยงไดอ ยา ง กลมกลืนกบั การทอ งเท่ียว 131

“เครื่องปนดินเผาของบานเหมืองกุง คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน นาจะสืบทอดมาจากสิบสองปนนาโดย มีหตั ถกรรมท่ีเปนมรดกช้ินสำคัญคอื “น้ำตน” หรือ “คนโท” และ“หมอนำ้ ”ที่ เปนเอกลักษณทางวัฒนธรรมอยาง หนงึ่ ของลา นนา ” ีทกี่ อ ตั้งการรวมกลมุ อาชีพ เร่ิมการรวมตวั เปนกลุม เม่ือ พ.ศ. 2546 ! วิธีการขึ้นรูปดวยวิธีการขึ้นรูปดวยบนแปนหมุนไฟฟา รูปแบบผลิตภัณฑผลิตภัณฑคนโทหมอแกงหมอน้ำโคมไฟกระถาง ตามแบบที่ตองการ และใชพิมพปลาสเตอรอัดชิ้นงาน แปะติด แจกันฯลฯการจำหนายจำหนายที่ทำการกลุมของผูผลิต ทั้งปลีก ประกอบกับชิน้ งาน สง รบั ทำตามสง่ั จากคนกลาง นำไปจำหนายตลาดในหมูบาน และ นำจำหนายพรอมการสาธิต ขนาดตลาดรวมปจจุปนมีแนวโนม ! เครื่องมือที่ใชในการผลิตแปนหมุนไฟฟา และเครื่องมือ ขยายตวั มากขน้ึ มลู คาการตลาดรวมประมาณ 500,000 บาท/ป/ ปน (จา ด) กลุม ลักษณะลูกคาในปจจปุ นลกู คาสนใจรูปแบบราคาตำ่ และวิถี ! การตกแตงกอนเผาใชน้ำดินสีแดงทาทับลงบนผิว ผลิตภัณฑบ รเิ วณรอบนอก ชีวิตวฒั นธรรมของกลมุ ! ราคาผลิตภัณฑราคาขายปลีก คนโทราคาเริ่มตั้งแตใบ ! เตาเผาและวิธีการเผาเตาเผาแบบทางเดินลมรอนขึ้น ละ 12 บาท สวนหมอน้ำใบละ 35 บาท ทงั้ น้ขี ึ้นอยูก ับขนาดของช้นิ เตาแบบตะกรับเผาไมเ กิน 1050องศา C งานมาตรฐานผลติ ภัณฑผ ลติ ภัณฑโอทอ็ ป ! โครงการหนวยงานของรัฐที่เคยเขารวมการทองเที่ยวแหง ! วัตถุดิบใชดนิ เหลอื ง ซ้ือดนิ เหนียวมาบดเปนผง     นำไป ประเทศไทย องคก ารบริหารสว นตำบล พัฒนาชมุ ชนจงั หวัด หมกั 1-2 คืน นำไปนวดและปน ชิน้ งาน ! แหลงดินจากอำเภอสันปาตอง โดยการสั่งซื้อจากผู ขายสง 132

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ มุง เนนให ชุมชนเขา มามีสวน รวมในการ จัดการ ”ทอ งเทยี่ ว การทองเที่ยวโดยชุมชนบานปง-หวยลาน ตำบลออนใต อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชยี งใหม โดย โครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ ของหมูบา น/ชมุ ชน แบบมสี วนรวม การทองเทีย่ วโดยชุมชน เปน รูปแบบหนง่ึ ของ ทองเที่ยวที่ผานมาไดมุงสรางการเติบโตทางเศรษฐกิจ การทองเที่ยวที่มุงเนนใหชุมชนเขามามีสวนรวมในการ เพียงอยางเดยี ว ทำใหอ ำเภอสันกำแพงเปน แหลงทอ ง จัดการทองเที่ยว มีการเตรียมความพรอมของชุมชน เที่ยวที่นักทองเที่ยวรูจักเพียงแคหมูบานหัตถกรรม เสริมสรางศักยภาพของบุคลากรในชุมชนใหสามารถ กระดาษสาบานตนเปา หมูบานทำรมบอสราง และ ดำเนินการไดเอง มีการประสานความรวมมือกับผู นำ้ พรุ อน สันกำแพง ในขณะท่สี ถานท่ีท่สี ำคญั ท่อี ยใู น เกย่ี วของฝา ยตา งๆ ทีเ่ ก่ียวขอ งทงั้ ทางตรงและทางออม พนื้ ที่อำเภอสนั กำแพง บางแหงขาดการดูแลเอาใจใส เพื่อเสริมสรางความเขมแข็งใหกับชุมชนเกิดการ บางแหงถูกละเลย ขาดการนำมาใชประโยชนอยาง สนับสนุนใหชุมชนสามารถจัดการการทองเที่ยวใน เหมาะสม เชน แหลงทอ งเที่ยวธรรมชาติปา ดงปงไหว ชุมชนไดเองและเทากับเปนการผลักดันนโยบายของ ตำบลรองววั แดง ซง่ึ ปจจบุ ันมนี ักทอ งเทยี่ วเขาไปเท่ยี ว จังหวัดเชียงใหมที่ตองการพัฒนาการทองเที่ยวเชิง ชมจนเกินขีดความสามารถในการรองรับทำใหการไหว นิเวศใหบังเกิดผลในดานปฏิบัติ อันจะสงผลถึงการ ลดลง ในขณะท่ยี ังมปี าดงปงไหวแหงใหม ชมุ ชนชาว พัฒนาศักยภาพทั้งดานกายภาพและคุณภาพของ ยองและพิพิธภัณฑชาวยอง  พิพิธภัณฑเครื่องถวย คนในชุมชน รวมถึงเศรษฐกจิ ชุมชนใหเขม แข็งและอยู โบราณ  วดั เกา แกสมัยกอตัง้ อาณาจกั รลานนา และ ไดอยา งย่งั ยืน อำเภอสนั กำแพงอีกเปนจำนวนมาก ทไี่ มไ ดรบั การนำ ! อำเภอสันกำแพง เปนแหลงทองเที่ยวที่ มาจดั เปน กิจกรรมการทอ งเทยี่ วอยา งเหมาะสม สำคัญของจังหวัดเชียงใหม แตเนื่องจากการจัดการ 133

เครือขายประชาชนที่สนใจจัดการทองเที่ยวขึ้นในชุมชนตาง ๆ กำหนดความชวยเหลือเรง ดวนออกเปน 3 ระยะ คือ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ของอำเภอสันกำแพง จึงไดรวมกลุมกันและขอรับการบริการ วชิ าการดา นการบริหารจดั การกลมุ การทองเที่ยวโดยชมุ ชน จาก ! ระยะท่ี 1 ระหวางเดือนมถิ นุ ายน – กนั ยายน 2553 เปน สาขาวิชาการจัดการ คณะบริหารธุรกิจและศิลปศาสตร โครงการวิจัยหารูปแบบกิจกรรมการทองเที่ยวที่เหมาะสมกับ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา ภาค ศักยภาพและบริบทของชมุ ชน เพือ่ การพัฒนาธุรกิจการทองเทยี่ ว พายัพ  เชียงใหม  ซึ่งไดจัดกิจกรรมบริการวิชาการตามความ โดยชุมชน 3 ตำบลนำรองในอำเภอสนั กำแพง จังหวดั เชียงใหม ตอ งการของชมุ ชนขึน้ ในระหวา งวันท่ี 22-23 พฤษภาคม 2553 ซึ่ง ! ระยะท่ี 2 เปน การศึกษาแนวทางการบริหารจดั การกลุม นอกจากการสรางความเขาใจถึงหลักการสำคัญของการจัดการ ในแตละพืน้ ที่ การพัฒนาชองทางการตลาด และดา นอื่นๆ ท่ี ทองเที่ยวโดยชุมชนแลว จะตองเริ่มจากการมีสวนรวมโดยการ จำเปนเรงดวนเพื่อการพัฒนาใหเกิดธุรกิจการทองเที่ยวโดยชุมชน รวมกลมุ และแบง บทบาทหนา ทกี่ นั ตามความสมัครใจ จากนนั้ จงึ 3 ตำบลนำรอ งในอำเภอสนั กำแพง จังหวดั เชยี งใหม อยางเปน รปู คน หาของดี หรอื ทุนของชมุ ชน 5 ดา น  ทน่ี ำมาเปนทรพั ยากรใน ธรรม การจัดการทองเที่ยว แลวจึงตัดสินใจกำหนดรูปแบบหรือ ระยะท่ี 3 เปน การตดิ ตาม ปรับปรงุ และสง เสริม รวมถึงการพัฒนา โปรแกรมการทอ งเที่ยว  ท่ีสอดคลอ งกบั บรบิ ทของชุมชน รวมถึง ในสวนอ่ืนๆ ทจี่ ำเปนและเก่ยี วของเพื่อใหธ รุ กิจการทองเท่ยี วโดย จำเปนจะตองมีการบรหิ ารจดั การการทองเท่ียวรว มกนั มีการนำผู ชมุ ชน 3 ตำบลนำรองในอำเภอสันกำแพง จงั หวดั เชยี งใหม เขารวมกิจกรรมไปศึกษาดูงานชุมชนทองเที่ยวเชิงนิเวศบานโปง อำเภอสนั ทราย จังหวดั เชียงใหม จากนน้ั จึงไดสรปุ บทเรยี นจาก ! คณะทำงานไดรับการสนับสนุนเงินผลประโยชนสะสม การเรยี นรู ดูงาน และแบงกลุมผเู ขารวมกจิ กรรมตามบรบิ ทพน้ื ที่ ของสาขาวิชาการจดั การ ปงบประมาณ 2553 ดำเนนิ งานระยะท่ี จำนวน 6 กลุม คือ กลุม ท่ี 1) ชมุ ชนบานรองวัวแดง กลมุ ท่ี 2) 1 เปนการดำเนินโครงการวิจัยเรื่อง “รูปแบบกิจกรรมการทอง ชมุ ชนบา นบวกคางหมู 1 และ หมู 4 กลมุ ท่ี 3) ชมุ ชนบา นบวก เที่ยวที่เหมาะสมกับศักยภาพและบริบทของชุมชน เพื่อการ คา ง หมู 6 หมู 7 และหมู 11 กลุม ท่ี 4) ชุมชนบานบวกคางหมู 5 พัฒนาธุรกิจการทองเที่ยวโดยชุมชนอำเภอสันกำแพง จังหวัด หมู 8 หมู 9 หมู 12 หมู 13 กลุม ที่ 5) บา นหวยทราย นำ้ จำ และ เชียงใหม” ซึ่งดำเนินการวิจัยแลวเสร็จเปนไปตาม ทรายมลู และกลมุ ที่ 6) บานออนใต  แลว จึงระดมความคดิ ที่มตี อ วัตถุประสงค  และผลการวิจัยทำให 1) ทราบศักยภาพที่เปน ทรพั ยากรการทอ งเทย่ี ว ตามกรอบแนวคิดทุนชมุ ชน  5 ดา น โดย ปจจัยภายใน (คน ทุน และระบบการจัดการ) และปจจัย พบวาทุนชุมชนที่มีเอื้อตอการจัดการทองเที่ยวโดยชุมชนได 3 ภายนอก(สภาพแวดลอมชุมชน องคก รภายนอกทีเ่ กย่ี วขอ ง และ กลุม ดงั น้ีคอื 1) การทองเทีย่ วเชงิ นิเวศ  2) การทอ งเทีย่ วเชิง สภาพการแขงขัน) ในการดำเนินธุรกิจการทองเที่ยวโดยชุมชน วฒั นธรรม  และ 3) การทองเท่ยี วเชิงนเิ วศและวฒั นธรรม  ในการ ของอำเภอสันกำแพง  2) ไดรปู แบบการกจิ กรรมการทองเทย่ี วท่ี จัดกิจกรรมบริการวิชาการในครั้งนี้ ผูแทนประชาชนที่เขารวม เหมาะสมกับศักยภาพและบริบทของชุมชน จากฐานขอมูลทุน กิจกรรมยงั สะทอนความคดิ เหน็ วา แทจรงิ แลว ทนุ และศักยภาพ ชุมชนทั้ง 5 ดานและองคประกอบทางการทอ งเที่ยว 5 ดา น ที่ถกู ของชุมชนนนั้ มอี ยเู ปนจำนวนมาก แตประชาชนยงั มขี อ จำกัดทจ่ี ะ ตองและเปน ปจจุบนั   และ 3) ไดแนวทางในการพัฒนาธุรกิจการ ดำเนินการ โดยเฉพาะในสวนทเี่ กี่ยวของกบั การดำเนินธรุ กิจ ยิง่ ทอ งเที่ยวโดยชุมชนอำเภอสนั กำแพง จงั หวัดเชยี งใหม  และคณะ เปนธุรกิจทองเที่ยวที่มีความซับซอนดวยแลว หากปลอยให ทำงานยังไดรับงบประมาณสนับสนุนการวิจัยจากเครือขาย ประชาชนดำเนินการเพยี งลำพังย่งิ เปน ไปไดยาก อยางไรกต็ ามท่ี บริหารการวิจัยภาคเหนือตอนบน เรื่อง การใชเทคนิคกรี ผานมาไดมีสถาบันการศึกษาเขามาทำวิจัยในพื้นที่อำเภอ นแมป(Green map) พฒั นากจิ กรรมการทอ งเทีย่ วโดยชมุ ชนใน สันกำแพงเปนจำนวนมาก พอหมดเงนิ หมดงาน โครงการจบ ทกุ พื้นทภ่ี าคเหนอื กรณศี กึ ษาอำเภอสันกำแพง จงั หวดั เชียงใหม ซึ่ง อยางก็ยุติ ผูเขารับการอบรมจึงไดรองขอใหมหาวิทยาลัย อยูระหวางการดำเนินกิจกรรมวิจัย  โดยการดำเนินการที่ผานมา เทคโนโลยีราชมงคลลานนาเปนพี่เลี้ยงใหกับชุมชนอำเภอ ทำใหคณะทำงานพบวากลุมการทองเที่ยวโดยชุมชน 3 ตำบล สันกำแพงเพื่อใหสามารถดำเนินธุรกิจทองเที่ยวโดยชุมชนได นำรองในอำเภอสันกำแพง ยังไมสามารถจัดตั้งกลุมไดอยางมี อยางจรงิ จงั และย่งั ยนื   คณะทำงานพิจารณารว มกันแลว มีความ สวนรวมของคนในชุมชน ทำใหยังไมเห็นความชัดเจนในการ เหน็ วา ในทางการปฏบิ ตั เิ พ่ือใหเกดิ ธุรกิจการทอ งเทย่ี วโดยชมุ ชน ดำเนินกิจกรรมใหบ ริการการทองเทย่ี ว ไดจ ริงน้นั ยังมีขนั้ ตอนกระบวนการอีกหลายข้นั ตอนมาก  ทงั้ คนใน ! บานปง หมทู ่ี 8 ของตำบลออนใต  เปน ที่ต้ังของอา งเก็บ ชุมชนก็ขาดประสบการณ ตลอดจนความรูความเขาใจทั้งใน น้ำหวยลานตามโครงการพระราชดำริฯ ซึ่งพลิกฟนผืนแผนดิน กระบวนการดำเนินกิจกรรมการทองเที่ยวและระบบการบริหาร แหง นี้จากที่แหง แลง มาเปนพื้นทีอ่ ดุ มสมบูรณไปดว ยปา ไม กลาย จัดการธุรกจิ เปนตนน้ำที่สำคัญในการทำเกษตรของชาวบาน ธรรมชาติที่ สวยงาม ดอยงมทตี่ ้งั ของกูซึง่ บรรอฐั คิ รบู าเจา ศรวี ชิ ยั และยงั ขุด ! คณะทำงานเห็นควรชวยใหเกิดธุรกิจการทองเที่ยวโดย คนพบเตาเผาเครื่องถวยสันกำแพง  สิ่งเหลานี้ซึ่งมีทั้ง ชุมชนในอำเภอสันกำแพงไดอยางเปนรูปธรรมและยั่งยืน  โดย ประวัติศาสตรชุมชนที่นาจารึกจดจำและเทิดพระเกียรติพระบาท 134

สมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุยเดชที่ทรงพระมหากรุณาธิคุณอยางใหญหลวงตอปวงประชาราษฎรของพระองค คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ! ทรพั ยากรทางธรรมชาติ และวฒั นธรรม ท่ีกลาวมาขางตนเปนทนุ ที่สำคญั ในการสรางเปนผลิตภัณฑ การทองเที่ยว ซึ่งจะสามารถใชเปนเครื่องมือในการยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนบานปงแหงนี้ทำใหมี รายไดเสริมจากกิจกรรมการทอ งเท่ียวที่ไดรบั การพฒั นาและสง เสริม และสงผลใหคนในชุมชนเหน็ ความสำคญั ของทรัพยากร วถิ ีชีวิต  วฒั นธรรม และภมู ปิ ญญาด้ังเดมิ ในชมุ ชน จนเกดิ จิตสำนกึ ในการฟน ฟ ู อนุรักษ  และ สบื ทอดทรัพยากรการทองเท่ียวใหเปนมรดกตกทอดสูล กู สูหลานอันจะนำไปสูการพฒั นาท่ยี ง่ั ยนื ตอ ไป  นอกจาก นี้ยังเปนวโรกาสอันดีที่คนในชุมชนและหนวยงานที่เกี่ยวของจะไดถวายความจงรักภักดีและสำนึกในพระ มหากรุณาธิคุณของในหลวงโดยผานโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตกลุมการทองเที่ยวโดยชุมชนบานปง-หวย ลาน ตำบลออนใต อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม นี้ เพื่อเปนการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จ พระเจาอยหู ัว 84 พรรษา ในป พ.ศ. 2554 น้ี “ ศักยภาพที่เปน ปจจัยภายใน (คน ทุน และ ระบบการ จัดการ) และ ปจจัย ภายนอก(สภา พแวดลอม ชุมชน องคกร ภายนอกที่ เกี่ยวของ และ สภาพการ แขงขัน) ในการ ดำเนินธุรกิจ การทองเที่ยว ,, 135

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ ในการทำบาน ดินและรวม กลุมในการ ทำการทอง เที่ยวเชิง อนุรักษ โดย ผูใหญบานมี การปลูกจิต ดสแูำลนปึกาในก,า,ร การบรู ณาการยกระดบั คณุ ภาพชวี ิตบา นดิน บานแมโจ อ.แมแ ตง จ.เชยี งใหม โดย โครงการยกระดับคุณภาพชีวติ ของหมูบา น/ชมุ ชน แบบมสี ว นรวม บา นแมโจ หมูท่ี 1 ตำบลบานเปา อำเภอแมแตง จงั หวัดเชียงใหม มีการบอกเลาสืบเนอ่ื งตอ กันมา ชมุ ชนบานแมโจมกี ารตงั้ รกรากถิ่นฐานต้งั แตอดีตจนถึงปจ จบุ ันประมาณ 200 ป  เดมิ อพยพมาจากบา นแมเ ลิม และบานทุง ตนี เสาบางสวน มาตงั้ เรือนทอ่ี ยูร มิ นำ้ หว ยแมโจ ซึง่ เปน พืน้ ท่ีอุดมสมบรู ณ มีดนิ ท่ีเหมาะสมสำหรบั การประกอบอาชพี มแี มน้ำไหลผานหมูบานตลอด มีปา ท่ีอดุ มสมบรู ณและเปนแหลงอาหาร เร่มิ แรกมกี ารยาย มาตง้ั ถนิ่ ฐานอยูประมาณ 2 – 3 ครัวเรือน ภายหลงั ไดอ พยพยา ยมาอยเู พมิ่ ข้นึ เปน 25 ครวั เรือน จึงต้ังเปน หมูบานตามลำหวยที่ผานกลางหมูบานตอนนั้นวา (บานแมโจ) อาชีพชาวบานประกอบอาชีพทำนา เก็บใบ เมี่ยง  และปลูกผักไวสำหรับรับประทานและแบงปนกินกันในหมูบานและนำออกไปแลกของใชที่หมูบานอื่นมี การดำเนินชวี ิตและพัฒนาชุมชนจนถงึ ปจ จุบัน ! ในป 2546 คณุ โจ จันใด ไดยายทอี่ ยมู าพกั อาศยั ในหมบู า นแมโ จ เปน ผรู เิ รมิ่ ทำบา นดนิ และเรม่ิ จดั เปน หมบู านในการทอ งเที่ยว ในการทำบานดินและรวมกลุมในการทำการทอ งเท่ยี วเชงิ อนรุ กั ษ โดยผใู หญบา นมีการ ปลูกจิตสำนึกในการดูแลปา ตามรอยพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว และการสรางกลุม หัตถกรรมชุมชนในหมบู านเปน 4 กลมุ หลักๆ คอื กลุม การแกะสลกั ไม กลุมการปก ผาและจักรสาน 136

กลุมโฮมสเตยบ า นดนิ กลุม สมนุ ไพรและนวดแผน และการเรียนรูเพิ่มเติม จึงยังไดมีการดำเนินการ คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน โบราณ ซึ่งกลุมที่โดดเดนและนาสนใจคือ กลุม ไมจ ริงจังเทา ใด ซ่ึงปญหาของชมุ ชนนั้น คอ ยขางท่ี โฮมสเตยบานดินเพราะเนื่องจากมีการตอบรับที่ดี จะเนนไปทางดานการฝกฝนตั้งใจทำอยางจริงพจัง จากนักทองชาวตางประเทศที่ตองการพักผอนและ โดยทางคณะบริหารธุรกิจและศิลปศาสตรไดเล็ง สัมผสั วถิ ชี ีวติ ของชุมชนในการทำไร ทำสวน การ เห็นชุมชนเปนชุมชนที่นาสนใจและสามารถที่จะ ทองเที่ยวแหลงธรรมชาติที่ที่นาสนใจไดแก ถ้ำ ยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนนี้ไดอยางตอเนื่อง นำ้ ตกสายรุง อาคารเฉลิมพระเกียรตทิ รงงานของ ซึ่งไดมีการยกระดับทางดานการพัฒนาศูนยเรียนรู พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัว ศาลเจาพอหมูบา น ของชุมชนและการพัฒนาการทางดานการทอง หวยแมเ ลมิ และสถานทีท่ อ งเทีย่ วใกลเ คยี ง เขื่อน เท่ียวโดยการอบรมมัคคุเทศกร ุนเยาว ไปแลว นั้น แมงัด การลองแพ ดูวิถีชีวิตของมูเซดำ และ ประเพณีวัฒนธรรมที่นาสนใจของชุมชนไดแก ! คณะบริหารธุรกิจและศิลปศาสตรและ เลีย้ งผีขนุ น้ำ แขงขันบั้งไฟ มวยทะเลชาวตา งชาติ คณะวิศวกรรมศาสตร คณะวิทยาศาสตรและ การบวชลูกแกว (ภาคฤดูรอน) โดยใชพื้นที่ของ เทคโนโลยีการเกษตร และคณะศิลปกรรมและส ศูนยปฏิบัติธรรมบานดิน ซึ่งในปจจุบันมีนักทอง ถาปต ยกรรรมศาสตร ไดมีการดำเนนิ การยกระดบั เที่ยวเขามาทองเที่ยวในชุมชนในรูปแบบของบาน คณุ ภาพชวี ติ ชุมชนบานดิน บานแมโจ หมูที่ 1 ดนิ เพ่มิ มากขน้ึ ในชมุ ชนเองมีบานดินทด่ี ำเนนิ การ ตำบลบา นเปา อำเภอแมแ ตง จังหวดั เชยี งใหม งบ ปลูกสรางเพียงไมกี่หลังและไมเพียงพอตอการ ประมาณป 2553 นัน้ ยังมโี ครงการทีต่ อบสนอง รองรับนักทองเที่ยว ชาวบานในชุมชนจึงมีความ การตอยอดโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหูบาน ตองการในการปลูกสรา งบานดินเพม่ิ เติม เพื่อการ และชมุ ชน รองรับนักทองเที่ยวที่มาพักบานดิน และในงาน ทางดานหัตถกรรมไดการแกะสลักก็มีชางที่มี ในการพฒั นาชมุ ชนบานดินเพิม่ เติม โดย ความชำนาญและมีฝมือทำใหไดรับความนิยมใน การนำแผนชุมชนที่แสดงความตองการในการ การผลติ จะมกี ารทำตามแบบทีล่ ูกคา กำหนด และ พัฒนาคณุ ภาพชีวติ อยางตอ เน่ือง โดยจะสามารถ การออกแบบผลติ ภณั ฑถ วยรางวลั แกะสลัก ท่ีเปน เสริมสรางศักยภาพและแผนงานที่ดำเนินการเพื่อ ผลิตภัณฑที่ไดรับความสนใจเปนอยางมาก สวน การพัฒนาสมบูรณแบบของบานดิน ใหชุมชน หัตถกรรมทางดานการปกผาและจักรสานไมคอย สามารถเรียนรูและพึ่งตนเองไดอยางยั่งยืนตอไป ในอนาคต เปนที่แพรหลาย เนื่องจากผลิตตามที่ลูกคาสั่ง เทานั้น และหัตถกรรมทางดานสมุนไพรและการ นวดแผนโบราณ ชาวบานยังไมมีความชำนาญ “ หองพัก บา นดิน ,, 137

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน “ เครื่องปนดินเผาที่หมูบานมอน เขาแกวยังสะทอนใหเห็นถึง ภูมิปญญาทองถิ่นของคน ลำปางไดอยางงดงาม ,, การยกระดับคุณภาพชีวิตของหมูบาน บานมอนเขาแกว ต.พชิ ยั  อ.เมือง จ. ลำปาง โดย โครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ ของหมบู าน/ชุมชน แบบมสี ว นรวม หลักการและเหตุผล ตามที่มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลานนา ไดจัดทำโครงการบรกิ ารวชิ าการโดย การบรู ณาการ งานการเรยี น การสอน งานวิจัย  งานอนรุ ักษศลิ ปวฒั นธรรม และการบรกิ ารวิชาการเปน เรื่อง เดียวกัน เพ่อื ทำให ประชาชนมคี วามรู  มอี าชพี มงี านทำ มคี ณุ ภาพชวี ิตท่ดี ี มคี วามมั่นคงและยั่งยืน บนฐาน สังคมแหงการเรียนรูนั้น เปนการยกระดับคุณภาพชีวิตของหมูบาน/ชุมชนแบบมีสวนรวม ทำใหชุมชนมีการ ประกอบอาชพี และความย่ังยนื ในการดำเนินชีวิตโดยยึดหลักเศรษฐกจิ พอเพียง ! หมบู า นมอ นเขาแกว   ต.พชิ ัย อ.เมอื ง จ.ลำปาง เปน อีกหมบู านหน่ึงทม่ี ีความนา สนใจในการทจ่ี ะยก ระดบั คณุ ภาพชวี ิตของหมบู าน/ชมุ ชนแบบมีสวนรว ม  เน่อื งจากหมบู านนี้เปน หมบู านหัตถกรรมเครอื่ งปน ดินเผา ทโ่ี ดดเดน นอกจากน้งี านหัตถกรรมเคร่ืองปน ดินเผาท่ีหมบู านมอนเขาแกว ยงั สะทอ นใหเ ห็นถึง ภมู ิปญ ญาทอง ถิ่นของคนลำปางไดอยางงดงาม ทวาปจจุบันมีปญหาในดานของคุณภาพและการตลาดของผลิตภัณฑ หัตถกรรมเครื่องปนดินเผาและระบบการจัดการ จากการลงพื้นที่ประชุมกลุมยอยกับทางหมูบานพบวา  ใน หมูบานมอนเขาแกวมีการจัดทำใหเปนหมูบานทองเที่ยวแตปรากฏวายังไมมีการจัดการรูปแบบที่แนนอน และ ยงั ไมประสบผลสำเร็จ รวมท้ังชาวบานก็ยังพยายามท่จี ะหาอาชีพเสริมหลงั ฤดูการเก็บเก่ียว  เชน ทำดอกไมจาก ดิน  และจะเห็นวาหมูบานมอนเขาแกวยังตองการนักวิชาการดานตางๆเขามาใหความรูเพื่อยกระดับความเปน อยขู องคนในหมบู า นใหม ีคุณภาพชวี ิตท่ดี ีขน้ึ 138

ประวตั หิ มูบาน คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ! หมบู านมอนเขาแกว  หมทู ่ี 3 ตำบลพิชัย อำเภอเมอื งลำปาง จงั หวดั ลำปาง ในอดีตบานมอนเขาแกว เปนหมบู า นเล็ก ท่ีมีบาน เรอื นเพียงไมก ่หี ลงั คาเรอื นและอาศัยอยหู า งกนั มาก สว นมากพื้นท่ีสว นใหญจ ะเปนปา มีผูอาศัยไมถึง 100 คน แตกอ นหมูบา นจะเปน ภูเขาลูกเล็ก ๆ หรือทีช่ าวบา นเรียกวา “มอน” ทกุ วันพระหรอื วนั สำคญั ทางศาสนา ชาวบา นจะเหน็ ลูกแกว ลอยออกมาจากบรเิ วณมอน จนเปนที่ศรัทธาของชาวบานและมีความเห็นพองตองกันวานาจะยายวัดจากขางลางไปสรางบนมอน  ก็เลยตั้งชื่อวา “วัดมอนเขา แกว” ซึ่งมอ นก็แปลวา เขา ความหมายก็คือ เขาทม่ี ีลกู แกวอยนู นั่ เอง และชาวบานจงึ พากันตัง้ ชื่อหมูบา นตามชือ่ วัด เปน “บา นมอนเขา แกว ” สำหรบั อาชีพดง้ั เดมิ ของชาวบา นมอ นเขาแกว คอื การปน หมอ ท่ีต้ัง ! บา นมอ นเขาแกว ต้ังอยใู นเขตเทศบาลตำบลพิชัย หางจากอำเภอเมืองลำปางไปทางทศิ เหนอื ประมาณ 3 กโิ ลเมตร อาณาเขต ! ทิศเหนอื ตดิ ตอ บา นตน มื่น หมูที่ 14 ตำบลพชิ ยั ทิศใต  ตดิ ตอ  บา นสันตสิ ุข หมทู ี่ 15 ตำบลพิชยั ! ทิศตะวันออก ตดิ ตอ บา นไร หมูท่ี 10 ตำบลพิชัย ทศิ ตะวันตก ติดตอ ทางหลวงแผนดนิ หมายเลข 1 กรุงเทพ-เชยี งราย ลักษณะทั่วไป ! เนื้อที่ 1,846 ไร ใชท ำการเกษตร 650 ไร จำนวนครัวเรือน 338 ครวั เรอื น จำนวนประชากรทั้งหมด 1,128 คน ลกั ษณะการประกอบอาชีพของชุมชน ! - ชาวบา นมอนเขาแกว จะประกอบอาชีพหลักทางการเกษตร ! - หลงั จากทำการเกษตรอาชพี รองเครือ่ งปน ดินเผา จากขอ มลู ท่ัวไปเกย่ี วกบั หมบู านมอ นเขาแกว จะเหน็ วา เปนหมบู านทท่ี ำการเกษตรเปน หลกั และมีจดุ เดนในเร่ืองของการทำเครื่องปน ดินเผาทีส่ ืบทอดตอ กนั มาตงั้ แตบ รรพบุรษุ ซงึ่ เปน เอกลักษณท โี่ ดดเดน ของ หมบู านนอกจากน้ี จากการท่ีไดเ ขาไปประชมุ กับหมบู านมอนเขาแกว ซงึ่ มที มี งานของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลานา  ลำปาง  และมีทีมงานของ นักวเิ คราะหน โยบายและแผนสำนกั พฒั นาเศรษฐกิจและพฒั นาภาคเหนอื สำนักนายกรัฐมนตรี รวมทง้ั ผใู หญบา น  ผชู วยผใู หญบ า น กลุม ผนู ำจากกลุมงานอาชพี ไดแ ก กลุม เคร่อื งปน ดินเผา  กลุมเมลด็ พนั ธุขา ว  กลุมปยุ หมักชวี ภาพ  และกลมุ ของกองทนุ ตา งๆ  ภายใน หมูบาน  ไดร ว มกันปรึกษาหารือเกย่ี วกับแผนพัฒนาชุมชน  ซง่ึ แผนพฒั นาชุมชนบา นมอ นเขาแกว ทมี่ ีอยนู ไี้ ดรบั ความเหน็ ชอบและลง ประชาคมหมูบา น ซึ่งเกิน 70 เปอรเซน็ ต ของประชากร พบวา “ ศักยภาพที่เปน ปจจัยภายใน (คน ทุน และระบบการ จัดการ) และปจจัย ภายนอก(สภาพ แวดลอมชุมชน องคกรภายนอกที่ เกยี่ วขอ ง และสภาพ การแขงขนั ) ในการ ดำเนินธุรกิจการ ,,ทอ งเทีย่ วโดยชมุ ชน 139

แผนพัฒนาชุมชนที่มอี ยูในปจ จุบัน เปน แผนพัฒนาชุมชน โดยแยกตามกลุมงาน ดังน้ี คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน จะเห็นไดวาจากแผนพัฒนาชุมชนของหมูบานมอนเขาแกวยังตองการการพัฒนาและการแกปญหาของแตละกลุมแลว ยัง พบวาปญ หาท่ีเกิดขึ้นในหมูบา นอีกอยางหนง่ึ กค็ อื มลพษิ จากการเผาเคร่ืองปน ดนิ เผา โดยชาวบา นทหี่ มบู านมอ นเขาแกว จะใชว สั ดุ เผา คือ ฟน กบั ฟาง และจะเลอื กเวลาท่ีเผา คือ เวลา 10.00 น. – 13.00 น. เพือ่ ไมใหชาวบา นไดร ับผลกระทบมากข้ึน หากมีการเขา มา ชวยเกี่ยวกับการใหความรูดานสิ่งแวดลอมและมลพิษ ก็จะเปนการชวยลดมลพิษทางอากาศภายในหมูบานและมีสิ่งแวดลอมที่ดีขึ้น ทั้งยงั ปจ จบุ ันหมูบ านมอ นเขาแกว กำลังจะฟน คืนปาชมุ ชน ซ่ึงมีเนื้อทปี่ ระมาณ 1,000 ไร  หากไดร ับความรดู านสิ่งแวดลอ มกจ็ ะทำให ชาวบา นไดเ ขาใจเกย่ี วกบั ส่ิงแวดลอมและมีการพัฒนาดา นสง่ิ แวดลอ มทด่ี ีขนึ้ นอกจากนี้หมูบานมอนเขาแกวยังมีวัดมอนเขาแกว ซึ่งเปนศูนยรวมของชาวบานในการจัดประเพณีและอนุรักษวัฒนธรรม ของหมบู า น  ชาวบา นมีความตองการทจ่ี ะฟน ฟศู ลิ ปวฒั นธรรมดานดนตร(ี สะลอ ซอซึง)และการฟอ นรำของเด็กและหนมุ สาวในหมูบ าน ใหสบื ตอไป เพราะปจ จุบันคนในหมบู า นโดยเฉพาะวยั รุนไมม ีการสบื ทอดวัฒนธรรมทางดา นดนตรแี ละนาฏศิลปพื้นเมือง หากมงี าน ประเพณกี ็จะลงลืมความวัฒนธรรมทีด่ งี ามของคนพ้ืนเมือง 140

คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ชวี ติ หมูบ า น เศรษฐกิจพอ เพียงตนแบบ ระดบั “พออยู พอกิน” บานริมกวาง ตำบลบา นกาด อำเภอแมว าง จงั หวดั เชียงใหม โดย โครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ิตของหมูบา น/ชมุ ชน แบบมีสวนรว ม 141

หลักการและเหตุผล คลงั ความรชู มุ ชน : เปด กรุองคค วามรู มทร.ลา นนา สูการใชป ระโยชน ! จากการที่สำนกั งานพฒั นาชุมชนอำเภอแมว างไดเสนอใหห มูบา นรมิ วาง ตำบลบา นกาด อำเภอแมวาง  จงั หวัดเชยี งใหม ดำเนนิ โครงการหมูบา นเศรษฐกิจพอเพียงตนแบบ ระดับ “พออย ู พอกิน” ของจังหวัดเชียงใหมตามยุทธศาสตรกรมการพัฒนาชมุ ชน ประจำป ๒๕๕๔ และไดรับการอนมุ ตั จิ ากผวู าราชการจังหวดั เชยี งใหมเปน ท่เี รยี บรอ ยแลวนนั้ และตองดำเนนิ การเพ่อื เขาสูหลักเกณฑ การประเมนิ ความสำเรจ็  ดงั นี้ มิติดานสังคม คือ มกี ารสามัคคีและรว มมือกันของคนในหมบู า น สามารถจัดเวทปี ระชาคมเพอื่ แกไ ขปญ หาตาง ๆ ได และมขี อ ปฏบิ ัติรวมกนั ใหคนในชมุ ชนปฏบิ ตั ิ รจู ักรกั ษาสทิ ธิและหนาทต่ี ามระบอบประชาธิปไตย มติ ิดา นเศรษฐกจิ คอื ครัวเรอื นสวนใหญม ีการจดั ทำบญั ชรี ายรับรายจา ย และเขา รวมเปน สมาชกิ ของกลมุ ตา ง ๆ ในหมบู าน มติ ดิ า นอนรุ ักษ คอื  มีขอมลู ของชุมชนท่ีจัดเก็บเปน ศนู ยเรยี นรชู ุมชน ใชเ ทคโนโลยที ่เี หมาะสม และเรียนรูและมกี ารวางแผนอนรุ ักษ จดั การทรพั ยากรธรรมชาติโดยใชก ลุมองคกร ! สอดคลอ งกบั คณะดำเนนิ งานไดเขาพืน้ ทีเ่ พื่อทบทวนปญหาและความตองการของชมุ ชน ผลปรากฏวา ชุมชนบา นรมิ วางมี ปญหาและความจำเปนเรง ดวนในป 2554 นี้ คอื ปญ หานำ้ ทว ม ปญหาของกลุมอาชพี เลยี้ งปลาดกุ ปญหาของศูนยเ รยี นรูเ ศรษฐกจิ พอ เพียง และมคี วามตองการรวมกลมุ อาชพี ปก ผา และฟน ฝา ย จึงไดดำเนินโครงการยกระดับคุณภาพ ชีวติ หมบู า นเศรษฐกิจพอเพียง ตน แบบ ระดับ “พออยู พอกนิ ” บา นรมิ วาง ตำบลบานกาด อำเภอแมว าง จงั หวัดเชียงใหม เพอ่ื ชว ยสงเสริมและสนบั สนนุ ใหก าร ดำเนนิ โครงการฯ ของชุมชนไดบ รรลตุ ามเปา ประสงค โดยอยบู นพื้นฐานความตอ งการและบรบิ ทของชุมชน อนั จะเปนนำไปสูการ พัฒนาท่ยี ง่ั ยืนแกช มุ ชนตอ ไป วตั ถุประสงค เพือ่ สงเสริมและสนับสนนุ โครงการหมบู านเศรษฐกิจพอเพียงตน แบบ ระดับ “พออย ู พอกิน” บานรมิ วาง ตำบลบา นกาด อำเภอแมวาง จงั หวัดเชยี งใหม ตามความจำเปนเรงดวนในป  ๒๕๕๔ ดงั นี้ ! 1. เพอื่ แกไ ขและบรรเทาปญ หาน้ำทว ม ! 2. เพอื่ สง เสรมิ ศูนยเรยี นรเู ศรษฐกิจพอเพยี ง ! 3. เพื่อสงเสรมิ และสนบั สนุนการเลยี้ งปลาดกุ ! 4. เพอ่ื สง เสริมการรวมกลุมปก ผาและกลุมฟนฝาย 142