รวม วิจัยผู้สุงอายุระยะยาว ปี 2558

บทท่ี 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ตารางที่ 5.27 (ตอ่ ) รายไดข้ องครอบครวั ของกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ่ีพึ่งพิงตนเองได้ รายไดข้ องครอบครวั จานวน รอ้ ยละ 2.4 - 25,001-30,000 บาท 28 0.4 1.2 - 30,001-35,000 บาท 5 0.3 1.5 - 35,001-40,000 บาท 14 0.8 - 40,001-45,000 บาท 4 100.0 - 45,001-50,000 บาท 18 - 50,001 ขน้ึ ไป 9 รวม (N=1,184) 1,184 ตารางที่ 5.28 ความพอเพียงของรายไดใ้ นการใชช้ วี ิตประจาวนั ขอ้ มลู พื้นฐาน จานวน รอ้ ยละ 59.1 - ไมเ่ พียงพอ 700 40.9 100.0 - เพียงพอ 484 รวม (N=1,184) 1,184 3.ขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพ (ภาวะโรค/เจ็บป่ วย, สิทธิในการรกั ษาพยาบาล) โรคที่เป็ นอยใู่ นปัจจบุ นั ผสู้ งู อายทุ ่ีพ่ึงพิงตนเองไดท้ ่ีเป็ นผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 89.1 มีโรคที่เป็ นอย่ใู นปัจจบุ ัน และรอ้ ย ละ 10.9 ไมม่ ีโรคท่ีเป็ นอย่ใู นปัจจบุ นั โดยโรคท่ีผสู้ งู อายุเป็ นอย่ใู นปัจจบุ ัน รอ้ ยละ 18.3 เป็ นโรค กระดกู และขอ้ รองลงมา รอ้ ยละ 16.3 เป็ นโรคเบาหวาน และ รอ้ ยละ 14.3 โรคอื่นๆ ตามลาดบั (ตารางที่ 5.29) สทิ ธิในการรกั ษาพยาบาล ผูส้ งู อายุกลุ่มที่พ่ึงพิงตนเองได้ ที่เป็ นผู้สูงอายุ ร้อยละ 80.0มีสิทธิการรักษาบัตร หลกั ประกนั สขุ ภาพถว้ นหนา้ และ รอ้ ยละ 13.7 มีสทิ ธิรกั ษาพยาบาลของขา้ ราชการ รอ้ ยละ 3.2 มสี ิทธปิ ระกนั สงั คมและรอ้ ยละ 3.1 มปี ระกนั ชีวิต (ตารางที่ 5.30) หนา้ 137

บทท่ี 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ตารางท่ี 5.29 โรคที่เป็ นอย่ใู นปัจจบุ นั ของกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ี่พ่ึงพิงตนเองได้ โรคที่เป็ น จานวน รอ้ ยละ 10.9 - ไมเ่ ป็ นโรค 224 18.3 - เป็ น 16.3 14.3 - โรคกระดกู และขอ้ 377 10.8 - โรคเบาหวาน 334 10.5 - โรคอ่ืนๆ 293 6.5 - โรคที่เกย่ี วกบั สายตา (ตอ้ หิน ,ตอ้ กระจก ฯลฯ) 222 5.6 - โรคหลอดเลอื ดและไขมนั อดุ ดนั ในเสน้ เลอื ด 216 3.6 - โรคหตู งึ หหู นวก 134 2.4 - โรคหวั ใจ 115 0.5 - โรคหอบ หืด 73 0.3 - อาการควบคมุ การขบั ถ่ายไมไ่ ด้ 49 100.0 - โรคมะเร็ง 11 - โรคตบั 7 รวม (N=2,055) 2,055 ตารางท่ี 5.30สิทธิการรกั ษาของกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ี่พึ่งพิงตนเองได้ สิทธิการรกั ษาพยาบาล จานวน รอ้ ยละ - บตั รหลกั ประกนั สขุ ภาพถว้ นหนา้ 951 80.0 - ขา้ ราชการ 163 13.7 - ประกนั สงั คม 38 3.2 - ประกนั ชวี ิต 37 3.1 รวม (N=1,189) 1,189 100.0 4.รปู แบบการดแู ล (รปู แบบการอยอู่ าศยั ในครอบครวั , เครอื ขา่ ยการดแู ล) บคุ คลที่อาศยั อยดู่ ว้ ยในครอบครวั ผสู้ งู อายกุ ลมุ่ ที่พ่ึงพิงตนเองได้ รอ้ ยละ 2.6 อาศยั อย่คู นเดยี วสว่ นกลมุ่ ที่อย่อู าศัยร่วมกบั ผอู้ ื่นมีมีรปู แบบการอย่อู าศัยในครอบครัว รปู แบบท่ีพบมากท่ีสดุ คือ รอ้ ยละ 10.1 ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา และค่สู มรสรองลงมา รอ้ ยละ 9.8ผสู้ งู อายุ และค่สู มรส และ รอ้ ยละ 9.0ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา คสู่ มรส และบตุ รตามลาดบั (ตารางที่ 5.31) หนา้ 138

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน เครอื ข่ายการดแู ล ผสู้ งู อายกุ ล่มุ ที่พึ่งพิงตนเองได้ ท่ีเป็ นผสู้ งู อายุ มีเครือข่ายท่ีพึ่งพาในการดแู ล รอ้ ยละ 37.5 เป็ นญาติ รองลงมา รอ้ ยละ 23.1 เป็ นเพื่อนบา้ น และรอ้ ยละ 22.0เป็ นกลมุ่ อาสาสมคั รใน ชมุ ชน (ตาราง 5.32) ตารางท่ี 5.31 บคุ คลที่อาศยั อย่ดู ว้ ยในครอบครัว จานวน รอ้ ยละ - ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา และคสู่ มรส 499 10.1 - ผสู้ งู อายุ และคสู่ มรส 485 9.8 - ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา คสู่ มรส และบตุ ร 446 9.0 - ผสู้ งู อายุ คสู่ มรส และบตุ ร 446 9.0 - ผสู้ งู อายุ บตุ ร และ หลาน 429 8.7 - ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา และบตุ ร 433 8.7 - ผสู้ งู อายุ และบตุ ร 425 8.6 - ผสู้ งู อายุ คสู่ มรส บตุ ร และ หลาน 423 8.5 - ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา คสู่ มรส บตุ ร และ หลาน 423 8.5 - ผสู้ งู อายุ บิดา/มารดา และหลาน 404 8.2 - ผสู้ งู อายุ และ หลาน 390 7.9 - อาศัยอย่คู นเดียว 128 2.6 - ผสู้ งู อายุ และบิดา/มารดา 24 0.5 รวม (N=4,955) 4,955 100.0 ตารางที่ 5.32 เครือขา่ ยการดแู ล จานวน รอ้ ยละ 37.5 - ญาติ 883 23.1 22.0 - เพื่อนบา้ น 544 14.2 - กลมุ่ อาสาสมคั รในชมุ ชน 517 3.1 - ทีมอนามยั สขุ ภาพ 334 100.0 - กลมุ่ ผดู้ แู ล 74 รวม (N=2,352) 2,352 หนา้ 139

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน สว่ นที่ 2 ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายทุ ่ีพ่ึงพิงตนเองไดต้ ่อบรกิ ารทางสงั คมและบรกิ าร การดแู ลระยะยาว 2.1 บคุ คลท่ีใหค้ าดว่าจะการดแู ลและค่าใชจ้ ่ายในการดแู ล (1) ผทู้ ี่ดแู ลผสู้ งู อายใุ นอนาคต ผสู้ งู อายกุ ลมุ่ ที่พึ่งพิงตนเองได้ คาดว่าในอนาคตเมอื่ พง่ึ พิงตนเองไมไ่ ดผ้ ทู้ ่ีจะเป็ นผดู้ แู ล รอ้ ยละ 32.8 คาดหวังใหบ้ ตุ รสาวเป็ นผดู้ แู ล รองลงมา รอ้ ยละ 23.3 เป็ นบตุ รชาย และรอ้ ยละ 15.6เป็ นหลาน ตามลาดบั (ตารางท่ี 5.33) ตารางที่ 5.33 ความคาดหวงั ผทู้ ี่ดแู ลผสู้ งู อายใุ นอนาคต เมื่อพ่ึงตนเองไมไ่ ด้ จานวน รอ้ ยละ - บตุ รสาว 684 32.8 - บตุ รชาย 485 23.3 15.6 - หลาน 325 14.4 - คสู่ มรส 300 8.0 - บตุ รเขย 167 5.6 0.3 - บตุ รสะใภ้ 117 100.0 - บิดา/มารดา(ของผสู้ งู อาย)ุ 6 รวม (N=2,084) 2,084 (2)เหตผุ ลที่ตอ้ งการผดู้ แู ล ผสู้ งู อายพุ ่ึงพิงตนเองได้ ใหเ้ หตผุ ลที่ตอ้ งการผดู้ แู ลในกรณีที่ดแู ลตวั เองไม่ได้ (กรณี เจ็บป่ วยเร้ือรัง/ ทพุ พลภาพ) รอ้ ยละ 29.9 คนในครอบครัวมีเวลาดแู ลนอ้ ย รองลงมา รอ้ ยละ 28.6 ไม่อยากเป็ นภาระของบตุ รหลาน และรอ้ ยละ 21.6 ตอ้ งการผดู้ แู ลช่วยเหลือในการปฏิบตั ิ กจิ วตั รประจาวนั ตามลาดบั (ตารางที่ 5.34) หนา้ 140

บทท่ี 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ตารางท่ี 5.34 เหตผุ ลที่ผสู้ งู อายตุ อ้ งการผดู้ แู ลในกรณีที่ดแู ลตวั เองไมไ่ ด้ (กรณีเจ็บป่ วยเรื้อรงั /ทพุ พลภาพ) จานวน รอ้ ยละ - คนในครอบครวั มเี วลาดแู ลนอ้ ย 520 29.9 28.6 - ไมอ่ ยากเป็ นภาระของบตุ รหลาน 496 21.6 - ตอ้ งการผดู้ แู ลชว่ ยเหลอื ในการปฏิบตั กิ จิ วัตรประจาวนั 375 14.1 - ท่ีบา้ นไมม่ ีผดู้ แู ล 245 5.8 100.0 - อื่นๆ 101 1,737 รวม (N=1,737) (3) ผทู้ ่ีจะออกค่าใชจ้ ่ายใหใ้ นการดแู ลดา้ นต่างๆ ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายใุ นการออกคา่ ใชจ้ ่ายกรณีพึ่งพิงตนเองไมไ่ ดเ้ มื่อตอ้ งการ ใชบ้ ริการในสถานบริการทางการแพทย์ หรือโรงพยาบาลท่ีจัดใหบ้ ริการ รอ้ ยละ 31.3 บตุ รสาว รองลงมา รอ้ ยละ 22.1บตุ รชาย และรอ้ ยละ 14.6ผสู้ งู อายรุ ับผิดชอบค่าใช่จ่ายเอง ตามลาดบั (ตารางท่ี 5.35) ตารางที่ 5.35 ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายตุ อ่ บคุ คลท่ีจะออกคา่ ใชจ้ ่าย กรณีพ่ึงพิงตนเองไมไ่ ด้ บคุ คลที่ผสู้ งู อายคุ าดหวังในการออกคา่ ใชจ้ า่ ย จานวน รอ้ ยละ - บตุ รสาว 656 31.3 - บตุ รชาย 462 22.1 - ผสู้ งู อายเุ อง 305 14.6 - สามี/ภรรยา 261 12.5 - หลาน 198 9.5 - บตุ รเขย 126 6.0 บคุ คลที่ผสู้ งู อายคุ าดหวังในการออกคา่ ใชจ้ า่ ย จานวน รอ้ ยละ - บตุ รสะใภ้ 85 4.1 - บิดา/มารดา (ของผสู้ งู อาย)ุ 2 0.1 รวม (N=2,095) 2,095 100.0 หนา้ 141

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน 2.2 ความคาดหวงั ต่อบริการสขุ ภาพและสงั คมเมื่อผสู้ งู อายเุ ขา้ ส่ภู าวะพึ่งพิง ตนเองไม่ได้ 2.2.1 ความคาดหวงั ต่อบริการสขุ ภาพเมื่อผสู้ งู อายเุ ขา้ ส่ภู าวะพึ่งพิงตนเอง ไม่ได้ (1)ความคาดหวงั บรกิ ารดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีบา้ น ความคาดหวังของผสู้ งู อายตุ อ่ บริการดแู ลสขุ ภาพที่บา้ นผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 41.3 มีความคาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 35.1มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ19.2 มี ความคาดหวังระดบั ปานกลาง คา่ เฉลี่ยของความคาดหวังตอ่ การดแู ลสขุ ภาพที่บา้ น X = 4.05 แสดงว่าผสู้ งู อายมุ ีความคาดหวังระดับมาก ความคาดหวังของผสู้ งู อายตุ ่อบริการบริการดแู ลกลางวัน ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 38.7 มคี วามคาดหวงั ระดบั มาก รอ้ ยละ 27.5 มีความคาดหวังระดบั มากที่สดุ และรอ้ ยละ 26.3 มคี วามคาดหวงั ระดบั ปานกลาง คา่ เฉลยี่ ของผสู้ งู อายตุ อ่ บริการดแู ลกลางวัน X = 3.84แสดงว่า ผสู้ งู อายมุ คี วามคาดคาดหวังระดบั มาก เม่ือพิจารณาค่าเฉล่ียต่อบริการดูแลผู้สูงอายุที่บ้านค่าเฉล่ียรวม 3.95 แสดงว่ามีความคาดหวังระดบั มาก (ตารางท่ี 5.36) ตารางที่ 5.36 ความคาดหวังตอ่ บริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีบา้ น ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อาย(ุ รอ้ ยละ) ความคาดหวังตอ่ บริการ มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย S.D. แปลผล ที่สดุ กลาง ท่ีสดุ - การดแู ลสขุ ภาพที่บา้ น 35.1 41.3 19.2 3.0 1.5 4.05 .89 มาก - บริการดแู ลกลางวัน 27.5 38.7 26.3 5.2 2.4 3.84 .97 มาก รวม 3.95 .86 มาก (2)สถานบรบิ าล/ศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อาย ุ ความคาดหวังต่อศนู ย์บริการให้ยืม/เช่าอปุ กรณ์ ผูส้ งู อายุ ร้อยละ 38.0 มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ รอ้ ยละ 37.8 มีความคาดหวังระดับมาก และรอ้ ยละ 17.5 มีความคาดหวังระดบั ปานกลาง ค่าเฉล่ียของความคาดหวังต่อศนู ยบ์ ริการใหย้ ืม/เช่าอปุ กรณ์ X= 4.04 แสดงว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังศนู ย์ฟื้ นฟูสมรรถภาพทางร่างกาย ผู้สงู อายุ ร้อยละ 39.1 มีความคาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 33.4 มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 21.5 มีความคาดหวังระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยของความคาดหวังศนู ยฟ์ ้ื นฟูสมรรถภาพทางร่างกาย X = 3.99 แสดงว่ามคี วามคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังสถานบริการคนชรา ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 38.9มีความคาดหวัง ระดบั มาก รอ้ ยละ 32.7มีความคาดหวังระดบั มากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 19.8มีความคาดหวังระดบั ปานกลาง ค่าเฉล่ียของความคาดหวังสถานบริการคนชรา X= 3.92แสดงว่ามีความคาดหวัง ระดบั มาก หนา้ 142

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ความคาดหวังศนู ย์บริการดแู ลกลางวัน และดแู ลในชมุ ชน ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 36.7 มคี วามคาดหวงั ระดบั มาก รอ้ ยละ 29.1มีความคาดหวังระดบั มากที่สดุ และรอ้ ยละ 25.8 มีความคาดหวงั ระดบั ปานกลาง คา่ เฉลี่ยของความคาดหวังศนู ยบ์ ริการดแู ลกลางวัน X= 3.84 แสดงว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังศนู ย์ดแู ลผูป้ ่ วยสมองเส่ือม ผูส้ งู อายุ รอ้ ยละ 32.3มีความ คาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 30.1 มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 26.6มีความ คาดหวังระดับปานกลาง ค่าเฉล่ียของความคาดหวังศนู ยด์ แู ลผปู้ ่ วยสมองเส่ือม X = 3.77 แสดงว่ามีความคาดหวังระดบั มาก เมื่อพิจารณาค่าเฉลี่ยต่อสถานบริการ/ศนู ย์ดแู ลผสู้ งู อายุ ค่าเฉลี่ยรวม 3.91 แสดงว่ามคี วามคาดหวังระดบั มาก (ตารางที่ 5.37) ตารางท่ี 5.37 ความคาดหวงั ตอ่ สถานบริบาล/ศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อายุ ระดบั ความคาดหวังของผสู้ งู อายุ ความคาดหวงั ตอ่ (รอ้ ยละ) S.D. แปลผล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย ท่ีสดุ กลาง ที่สดุ - ศนู ยบ์ ริการใหย้ ืม/เชา่ 38.0 37.8 17.5 4.1 2.7 4.04 .98 มาก อปุ กรณ์ 33.4 39.1 21.5 4.5 1.4 3.99 .93 มาก - ศนู ยฟ์ ้ื นฟูสมรรถภาพทาง 32.7 38.9 19.8 4.6 3.9 3.92 1.03 มาก กาย - สถานบริบาลคนชรา - ศนู ยบ์ ริการดแู ลกลางวนั และ 29.1 36.7 25.8 6.1 2.4 3.84 .99 มาก ดแู ลในชมุ ชน - ศนู ยด์ แู ลผปู้ ่ วยสมองเสือ่ ม 30.1 32.3 26.6 6.1 4.9 3.77 1.09 มาก รวม 3.91 .80 มาก (3)บรกิ ารดแู ลผสู้ งู อาย ุ ความคาดหวังบริการดแู ลผปู้ ่ วยระยะสดุ ทา้ ย ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 35.5 มีความ คาดหวัง ระดบั มาก รอ้ ยละ 34.6มคี วามคาดหวงั ระดบั มากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 21.1มีความคาดหวังระดบั ปานกลาง ค่าเฉลี่ยของความคาดหวังบริการดแู ลผปู้ ่ วยระยะสดุ ทา้ ย X = 3.92 แสดงว่า มีความคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังบริการดแู ลระยะกลาง ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 39.7 มีความคาดหวัง ระดบั มาก รอ้ ยละ 28.2มีความคาดหวงั ระดบั มากที่สดุ และรอ้ ยละ 23.6มีความคาดหวังระดบั ปานกลาง ค่าเฉล่ียของความคาดหวังบริการดแู ลระยะกลาง X = 3.85แสดงว่ามีความ คาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังบริการดแู ลชัว่ คราว ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 34.7 มีความคาดหวัง ระดบั มาก รอ้ ยละ 29.7มีความคาดหวังระดบั มากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 26.4มีความคาดหวังระดบั หนา้ 143

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ปานกลาง ค่าเฉลี่ยของความคาดหวังบริการดแู ลชวั่ คราว X= 3.81แสดงว่ามีความคาดหวัง ระดบั มาก เม่ือพิจารณาค่าเฉลี่ยต่อบริการดแู ลผสู้ งู อายุ ค่าเฉลี่ยรวม 3.86 แสดงว่ามี ความคาดหวงั ระดบั มาก (ตารางที่ 5.38) ตารางที่5.38 ความคาดหวังตอ่ บริการดแู ลผสู้ งู อายุ ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายุ ความคาดหวังตอ่ (รอ้ ยละ) แปล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย S.D. ผล ท่ีสดุ กลาง ท่ีสดุ - บริการดแู ลผปู้ ่ วยระยะ 34.6 35.5 21.1 5.3 3.5 1.04 มาก สดุ ทา้ ย 3.92 - บริการดแู ลระยะกลาง 28.2 39.7 23.6 6.0 2.5 3.85 .98 มาก - บริการดแู ลชวั่ คราว 29.7 34.7 26.4 5.7 3.5 3.81 1.04 มาก รวม 3.86 .90 มาก 2.2.2 ความคาดหวงั ต่อบรกิ ารสงั คม เม่ือผสู้ งู อายเุ ขา้ สภู่ าวะพ่ึงพิงตนเองไมไ่ ด้ (1)ผใู้ หบ้ รกิ ารวิชาชีพ ความคาดหวังผจู้ ัดการดแู ลท่ีทาหนา้ ที่วางแผนและประสานการดแู ลผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 34.9 มีความคาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 34.6 มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 21.0มีความคาดหวงั ระดบั ปานกลาง คา่ เฉล่ียความคาดหวงั ผจู้ ดั การดแู ลท่ีทาหนา้ ที่ วางแผนและประสานการดแู ล X = 3.91แสดงว่ามีความคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังการฝึ กอบรมผู้ดูแลผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุ ร้อยละ 35.6 มีความคาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 31.2มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 25.5 มีความคาดหวังระดบั ปานกลางคา่ เฉล่ียความคาดหวงั การฝึ กอบรมผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ X = 3.88 แสดงว่ามีความคาดหวงั ระดบั มาก เมื่อพิจารณาค่าเฉลี่ยต่อผูใ้ ห้บริการวิชาชีพ ค่าเฉล่ียรวม 3.89 แสดงว่า มีความคาดหวงั ระดบั มาก (ตารางท่ี 5.39) ตารางที่ 5.39 ความคาดหวังตอ่ ผใู้ หบ้ ริการวิชาชพี ความคาดหวังตอ่ ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อาย(ุ รอ้ ยละ) แปล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย S.D. ที่สดุ กลาง ท่ีสดุ ผล ผจู้ ดั การดแู ลที่ทาหนา้ ท่ีวางแผน 34.6 34.9 21.0 5.7 3.7 3.91 1.06 มาก และประสานการดแู ล การฝึ กอบรมผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ 31.2 35.6 25.5 5.5 2.3 3.88 .99 มาก รวม 3.89 .93 มาก หนา้ 144

บทท่ี 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน (2)บรกิ ารเขา้ ถึงบา้ น ความคาดหวงั ระบบอาสาสมคั รช่วยดแู ลที่บา้ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 37.7 มีความ คาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 33.8 มีความคาดหวังระดบั มากที่สดุ และรอ้ ยละ 22.7 มีความ คาดหวังระดบั ปานกลาง คา่ เฉลย่ี ความคาดหวังการฝึ กอบรมผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ X= 3.88 แสดง ว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังการจัดส่งยาไปที่บา้ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 37.5 มีความคาดหวัง ระดับมาก ท่ีสดุ รอ้ ยละ 32.9 มีความคาดหวังระดับมาก และรอ้ ยละ 21.4 มีความคาดหวัง ระดับปานกลาง ค่าเฉล่ียความคาดหวังการจัดส่งยาไปที่บา้ น X = 3.97 แสดงว่ามีความ คาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังการบริการนวดแผนไทยที่บา้ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 34.6มีความ คาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ 31.4มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 22.5มีความ คาดหวังระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยความคาดหวังการบริการนวดแผนไทยที่บา้ น X = 3.81 แสดงว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังการสนับสนนุ ปรับปรงุ บา้ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 29.8 มีความ คาดหวังระดับมาก รอ้ ยละ26.9 มีความคาดหวังระดับมากที่สดุ และรอ้ ยละ 28.2 มีความ คาดหวังระดบั ปานกลาง คา่ เฉลี่ยความคาดหวงั การสนบั สนนุ ปรบั ปรงุ บา้ น X = 3.64 แสดง ว่ามีความคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังการชว่ ยเหลืองานบา้ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 36.3มีความคาดหวัง ระดบั ปานกลาง รอ้ ยละ27.9มีความคาดหวงั ระดบั มาก และรอ้ ยละ 19.6มีความคาดหวังระดบั มากท่ีสดุ คา่ เฉล่ยี ความคาดหวังการชว่ ยเหลอื งานบา้ น X = 3.46แสดงว่ามีความคาดหวัง ระดบั มาก ความคาดหวังการจดั สง่ อาหารบางมื้อ ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 31.0มีความคาดหวัง ระดบั ปานกลาง รอ้ ยละ 26.6มีความคาดหวังระดบั มาก และรอ้ ยละ 19.8มคี วามคาดหวงั ระดบั มากท่ีสดุ คา่ เฉล่ียความคาดหวังการจัดสง่ อาหารบางม้ือ X = 3.35แสดงว่ามีความคาดหวัง ระดบั ปานกลาง เม่อื พิจารณาคา่ เฉลี่ยตอ่ บริการเขา้ ถึงบา้ น คา่ เฉล่ียรวม 3.70 แสดงว่ามีความ คาดหวงั ระดบั มาก (ตารางที่ 5.40) ตารางท่ี 5.40 ความคาดหวังตอ่ บริการเขา้ ถึงบา้ น ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อาย(ุ รอ้ ยละ) แปล ผล ความคาดหวังตอ่ มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย S.D. มาก ท่ีสดุ กลาง ที่สดุ มาก มาก - ระบบอาสาสมคั รชว่ ยดแู ลที่ 33.8 37.7 22.7 4.2 1.6 3.98 .94 มาก บา้ น มาก - การจดั สง่ ยาไปท่ีบา้ น 37.5 32.9 21.4 5.8 2.4 3.97 1.02 - การบริการนวดแผนไทยที่ 31.4 34.6 22.5 6.3 5.2 3.81 1.11 บา้ น - การสนบั สนนุ ปรบั ปรงุ บา้ น 26.9 29.8 28.2 10.1 4.9 3.64 1.13 - การชว่ ยเหลอื งานบา้ น 19.6 27.9 36.3 11.1 5.2 3.46 1.08 หนา้ 145

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ความคาดหวงั ตอ่ ตารางท่ี 5.40 (ตอ่ ) S.D. แปล - การจดั สง่ อาหารบางม้อื ความคาดหวงั ตอ่ บริการเขา้ ถึงบา้ น ผล ปาน รวม ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อาย(ุ รอ้ ยละ) กลาง มาก 19.8 26.6 31.0 13.9 8.8 3.35 1.19 3.70 .82 (3) บรกิ ารรถรบั สง่ ความคาดหวังหน่วยบริการเคล่ือนท่ีกรณีฉุกเฉิน ผูส้ งู อายุ รอ้ ยละ 45.4 มีความคาดหวังระดับมากท่ีสดุ รอ้ ยละ 37.2 มีความคาดหวังระดับมาก และรอ้ ยละ 13.3 มีความคาดหวังระดับปานกลางค่าเฉล่ียความคาดหวังหน่วยบริการเคลื่อนที่กรณีฉกุ เฉิน X= 4.23แสดงว่ามีความคาดหวงั ระดบั มากท่ีสดุ ความคาดหวังการบริการบคุ คลช่วยพาไปกลับระหว่างบา้ นกับสถานบริการ ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 38.3 มีความคาดหวงั ระดบั มากที่สดุ รอ้ ยละ 37.1 มีความคาดหวังระดบั มาก และรอ้ ยละ 19.9 มีความคาดหวงั ระดบั ปานกลาง คา่ เฉลี่ยความหวังคาดการบริการบคุ คลชว่ ย พาไปกลบั ระหว่างบา้ นกบั สถานบริการ X= 4.07 แสดงว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก ความคาดหวังการบริการรถรับส่ง ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 38.8มีความคาดหวัง ระดบั มากที่สดุ รอ้ ยละ 37.2มีความคาดหวังระดบั มาก และรอ้ ยละ 17.7มีความคาดหวังระดับ ปานกลาง ค่าเฉล่ียความคาดหวังการบริการรถรับส่ง X= 4.06แสดงว่ามีความคาดหวัง ระดบั มาก เมื่อพิจารณาค่าเฉล่ียระดับความคาดหวังต่อบริการรถรับส่ง ค่าเฉล่ียรวม 4.12 แสดงว่ามีความคาดหวงั ระดบั มาก (ตารางท่ี 5.41) ตารางท่ี 5.41 ความคาดหวงั ตอ่ บริการรถรบั สง่ ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายุ ความคาดหวงั ตอ่ (รอ้ ยละ) แปล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย S.D. ผล ท่ีสดุ กลาง ที่สดุ - หนว่ ยบริการเคลื่อนท่ีกรณี 45.4 37.2 13.3 2.8 1.3 4.23 .87 มาก ฉกุ เฉิน ท่ีสดุ -การบริการบคุ คลชว่ ยพาไป 38.3 37.1 19.9 2.9 1.8 4.07 .92 มาก กลบั ระหว่างบา้ นกบั สถาน บริการ - การบริการรถรบั สง่ 38.8 37.2 17.7 3.9 2.4 4.06 .96 มาก รวม 4.12 .80 มาก หนา้ 146

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน (4) การสนบั สนนุ ทางการเงินและรายได้ ความคาดหวังการสนบั สนนุ เงิน ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 53.9 มีความคาดหวังระดับ มากที่สดุ รอ้ ยละ 29.6 มีความคาดหวังระดับมาก และรอ้ ยละ 11.5 มีความคาดหวังระดับ ปานกลาง ค่าเฉลี่ยความคาดหวังการสนบั สนนุ เงนิ X= 4.30 แสดงว่ามีความคาดหวังระดบั มากท่ีสดุ ความคาดหวงั การสนบั สนนุ คา่ ใชจ้ า่ ยในการดแู ล ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 44.7 มีความ คาดหวังระดบั มากท่ีสดุ รอ้ ยละ 35.7มคี วามคาดหวังระดบั มากและรอ้ ยละ13.4มคี วามคาดหวัง ระดบั ปานกลาง คา่ เฉลี่ยความคาดหวังการสนบั สนนุ ค่าใชจ้ ่ายในการดแู ล X= 4.16 แสดงว่ามี ความคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังการสนบั สนนุ รายไดแ้ ละการส่งเสริมงานใหแ้ ก่ผดู้ แู ล ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 37.8 มีความคาดหวังระดบั มากที่สดุ รอ้ ยละ 37.5 มีความคาดหวังระดบั มาก และรอ้ ย ละ 18.0 มีความคาดหวังระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยความคาดหวังการสนบั สนนุ รายไดแ้ ละการ สง่ เสริมงานใหแ้ กผ่ ดู้ แู ลX= 4.04 แสดงว่ามีความคาดหวงั ระดบั มากท่ีสดุ เมื่อพิจารณาค่าเฉลี่ยต่อการสนับสนุนทางการเงินและรายได้ ค่าเฉลี่ยรวม 4.1แสดงว่ามคี วามคาดหวังระดบั มาก (ตารางท่ี 5.42) ตารางท่ี 5.42 ความคาดหวังตอ่ การสนบั สนนุ ทางการเงนิ และรายได้ ระดบั ความคาดหวังของผสู้ งู อายุ ความคาดหวัง (รอ้ ยละ) S.D. แปลผล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย มากทส่ี ดุ ท่ีสดุ กลาง ที่สดุ มาก มาก - การสนบั สนนุ เงนิ 53.9 29.6 11.5 2.6 2.4 4.30 .94 มาก - การสนบั สนนุ คา่ ใชจ้ า่ ยในการดแู ล 44.7 35.7 13.4 3.7 2.4 4.16 .96 - การสง่ เสริมงานใหแ้ ก่ผดู้ แู ล 37.8 37.5 18.0 4.9 1.9 4.04 .96 รวม 4.17 .83 (5) การสนบั สนนุ ต่างๆ ท่ีไมใ่ ชเ่ งิน ความคาดหวังการให้คาปรึกษาเบื้องตน้ กับครอบครัว การประสานงาน ช่วยเหลือกบั หนว่ ยงานตา่ งๆ ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 40.7 มีความคาดหวังระดบั มาก รอ้ ยละ 27.0 มีความคาดหวังระดบั ปานกลาง และรอ้ ยละ 25.8 มีความคาดหวังระดบั มากท่ีสดุ คา่ เฉล่ียความ การใหค้ าปรึกษาเบ้ืองตน้ กบั ครอบครวั การประสานงานช่วยเหลือกบั หนว่ ยงานตา่ งๆ X= 3.84 แสดงว่ามีความคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังการสนบั สนนุ ต่างๆท่ีไม่ใช่เงิน ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 35.5 มีความ คาดหวังระดับมากที่สดุ รอ้ ยละ 31.1 มีความคาดหวังระดับมาก และรอ้ ยละ 21.3 มีความ คาดหวังระดบั ปานกลาง คา่ เฉล่ียความคาดหวงั การสนบั สนนุ ตา่ งๆท่ีไมใ่ ชเ่ งนิ X= 3.86 แสดง ว่ามคี วามคาดหวังระดบั มาก ความคาดหวังการสนบั สนนุ อปุ กรณแ์ ละวัสดสุ ินเปลืองที่จาเป็ น ผสู้ งู อายุ รอ้ ยละ 33.6 มคี วามคาดหวงั ระดบั มาก รอ้ ยละ 30.2 มคี วามคาดหวงั ระดบั มากท่ีสดุ และรอ้ ยละ 25.4 หนา้ 147

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน มีความคาดหวังระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยความคาดหวังการสนับสนนุ อปุ กรณ์และวัสดสุ ิน เปลอื งท่ีจาเป็ นX= 3.81 แสดงว่ามคี วามคาดหวงั ระดบั มาก เม่อื พิจารณาคา่ เฉลย่ี ตอ่ การสนบั สนนุ ตา่ งๆท่ีไมใ่ ชเ่ งนิ คา่ เฉลย่ี รวม 3.84 แสดงว่ามี ความคาดหวังระดบั มาก (ตารางที่ 5.43) ตารางที่ 5.43 ความคาดหวงั ตอ่ การสนบั สนนุ ตา่ งๆ ที่ไมใ่ ชเ่ งนิ ระดบั ความคาดหวงั ของผสู้ งู อายุ ความคาดหวงั (รอ้ ยละ) S.D. แปลผล มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย ที่สดุ กลาง ท่ีสดุ - การใหค้ าปรึกษาเบื้องตน้ 25.8 40.7 27.0 5.2 1.4 3.84 .91 มาก กบั ครอบครวั - การประสานงานชว่ ยเหลอื 35.5 31.1 21.3 8.0 4.1 3.86 1.11 มาก กบั หนว่ ยงานตา่ งๆ - การสนบั สนนุ อปุ กรณแ์ ละ 30.2 33.6 25.4 8.2 2.5 3.81 1.04 มาก วัสดสุ นิ้ เปลืองท่ีจาเป็ น รวม 3.84 .83 มาก ความตอ้ งการในการรบั บรกิ าร ผสู้ งู อายมุ ีความตอ้ งการในการรบั บริการ มากที่สดุ รอ้ ยละ 78.5 ตอ้ งการรบั บริการฟรีแตไ่ ดร้ บั บริการระดบั พ้ืนฐาน รองลงมา รอ้ ยละ 14.6 ตอ้ งการรบั บริการรว่ มจา่ ย แต่ ไดร้ บั บริการระดบั ดี (ตารางท่ี 5.44) ตารางท่ี 5.44 ความตอ้ งการในการรบั บริการ ความตอ้ งการ จานวน รอ้ ยละ 78.5 - บริการฟรี แตไ่ ดร้ บั บริการระดบั พ้ืนฐาน 929 14.6 6.9 - บริการรว่ มจา่ ย แตไ่ ดร้ บั บริการระดบั ดี 173 100.00 - จา่ ยบริการเองทง้ั หมด ถกู กว่าเอกชน ไดร้ บั 82 บริการระดบั ดีมาก รวม (N=1,184) 1,184 หนา้ 148

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน สรปุ ความคาดหวงั ต่อบริการสขุ ภาพและสงั คมเม่ือผสู้ งู อายเุ ขา้ ส่ภู าวะพ่ึงพิง ตนเองไมไ่ ด้ เมื่อนาคา่ เฉลี่ยโดยรวมของแตล่ ะตวั ชี้วดั มาพิจารณา พบว่า ค่าเฉลี่ยในภาพรวมของความคาดหวงั ต่อบรกิ ารสขุ ภาพ ในประเด็นความคาดหวัง ต่อบริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีบา้ น X= 3.95 ความคาดหวังต่อสถานบริบาล/ศนู ย์ดแู ลผสู้ งู อายุ X=3.91 และ ความคาดหวังต่อบริการดแู ลผสู้ งู อายุ X= 3.86 ซึ่งค่าเฉลี่ยท้งั หมดอย่ใู นระดับ มากเทา่ กนั ค่าเฉลี่ยในภาพรวมของความคาดหวงั ต่อบรกิ ารทางสงั คม พบว่า ค่าเฉลี่ยของ ความคาดหวังตอ่ การสนบั สนนุ ทางการเงนิ และรายได้ X= 4.17 เป็ นคา่ เฉลี่ยในระดบั มากและสงู กว่าค่าเฉลี่ยอื่นๆ รองลงมาเป็ นค่าเฉล่ีย ความคาดหวังต่อบริการรถรับส่ง X= 4.12 ความ คาดหวังตอ่ ผใู้ หบ้ ริการวิชาชีพ X= 3.89 ความคาดหวังตอ่ การสนบั สนนุ ตา่ งๆ ท่ีไมใ่ ช่เงนิ X= 3.84 ความคาดหวังตอ่ บริการเขา้ ถึงบา้ น X= 3.70 ซึ่งคา่ เฉล่ียทง้ั หมดอย่ใู นระดบั มากเท่ากนั (ตารางที่ 5.45) ตารางที่ 5.45 ความคาดหวังตอ่ บริการสขุ ภาพและสงั คมเม่อื ผสู้ งู อายเุ ขา้ สภู่ าวะพ่ึงพิงตนเองไมไ่ ด้ ความคาดหวัง S.D. แปลผล ความคาดหวงั ต่อบรกิ ารสขุ ภาพ 3.95 .86 มาก บริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ น 3.91 .80 มาก สถานบริบาล/ศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อายุ 3.86 .90 มาก บริการดแู ลผสู้ งู อายุ 4.17 .83 มาก ความคาดหวงั ต่อบรกิ ารสงั คม 4.12 .80 มาก การสนบั สนนุ ทางการเงนิ และรายได้ 3.89 .93 มาก บริการรถรบั สง่ 3.84 .83 มาก ผใู้ หบ้ ริการวิชาชีพ 3.70 .82 มาก การสนบั สนนุ ตา่ งๆ ท่ีไมใ่ ช่เงนิ บริการเขา้ ถึงบา้ น หนา้ 149

บทท่ี 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน จากการสนทนากล่มุ ผทู้ ่ีมีส่วนเก่ียวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นและใน ชมุ ชน ใหข้ อ้ มลู เพิ่มเตมิ เกย่ี วกบั ความตอ้ งการบริการการดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนว่า 1. ตอ้ งการเพิ่มรายไดใ้ หแ้ ก่ผสู้ งู อายรุ ายไดเ้ ป็ นปัจจัยหน่ึงที่มีผลต่อการมี คณุ ภาพชีวิตที่ดี ซ่ึงหลายพื้นท่ีใหค้ วามเห็นว่า ผสู้ งู อายบุ างรายที่ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจ การไดร้ ับเบ้ียยงั ชีพตามขน้ั บันไดในปัจจบุ นั ยงั นอ้ ยไป ไม่เพียงพอต่อการดารงชีพ ควรเพิ่มเบี้ย ยงั ชีพผสู้ งู อายเุ พ่ือใหผ้ สู้ งู อายสุ ามารถพ่ึงพาตนเองได้ นอกจากนี้ ควรจดั กิจกรรมใหค้ วามรแู้ ละ ฝึ กอบรมอาชีพใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ ครอบครัวผสู้ งู อายุ และผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ เพื่อใหม้ ีรายไดส้ ามารถ พ่ึงตนเองได้ การนาหลกั เศรษฐกิจพอเพียงมาปรบั ใชโ้ ดยใหผ้ สู้ งู อายปุ ลกู ผกั ขาย และหนว่ ยงาน ตา่ งๆ รบั ซ้ือ เพ่ือเป็ นการชว่ ยเหลอื ทางหนง่ึ 2. ตอ้ งการมีฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อาย ุ การสารวจรวบรวมขอ้ มลู สภาพความเป็ นอยู่ ปัญหา และความตอ้ งการของผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เพื่อนาไปสกู่ ารชว่ ยเหลอื และดแู ลจากหนว่ ยงาน ทกุ ภาคสว่ น ใหต้ รงกบั ความตอ้ งการของผสู้ งู อายใุ นพื้นท่ี 3. ตอ้ งการใหผ้ สู้ งู อายรุ วมกลม่ ุ กิจกรรมการสรา้ งแรงจงู ใจใหผ้ สู้ งู อายไุ ดเ้ ขา้ มา มสี ว่ นรว่ มในการทากจิ กรรมตา่ งๆของชมุ ชน และสง่ เสริมการจดั ตง้ั กล่มุ ชมรมใหค้ รอบคลมุ ทกุ พ้ืนท่ี เพ่ือการใหช้ มุ ชนสามารถจัดการตนเองตลอดจนแนวทางแกป้ ัญหา โดยการขอรับ สนับสนุนความรหู้ รืองบประมาณจากหน่วยงานภายนอกชมุ ชน มีการจัดกิจกรรมเพ่ือให้ ผสู้ งู อายแุ ละผดู้ แู ลผสู้ งู อายไุ ดเ้ ขา้ ร่วมกิจกรรมอย่างต่อเน่ือง ตัวอย่างกิจกรรมท่ีจัดไดแ้ ก่ รอ้ งเพลง คาราโอกะ กจิ กรรมภายในชมุ ชน เป็ นตน้ 4. ต้องการให้มีศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนหลายพื้นที่ไดน้ าเสนอว่า ควรจดั ตง้ั ศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เพื่อเป็ นสถานท่ีสาหรบั ผสู้ งู อายไุ ดม้ ารวมกลมุ่ ทากิจกรรม ร่วมกนั ในชมุ ชน ตวั อยา่ งเชน่ การจัดตง้ั ศนู ยด์ แู ลผสู้ งู อายชุ ว่ งกลางวันในชมุ ชน หรือ ศนู ยด์ แู ล ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เป็ นศนู ยแ์ บบ Day Care เพ่ือใหเ้ กดิ การพฒั นาในการรกั ษา ดแู ลสขุ ภาพ และจัด สวัสดิการผสู้ งู อายใุ นเขตเทศบาล เช่น การกีฬา นนั ทนาการ ศาสนา การศึกษาเรียนรู้ และ วัฒนธรรม เป็ นตน้ หรือมบี า้ นกลางหรือศนู ยร์ วมผสู้ งู อายุ เพ่ือใหผ้ สู้ งู อายไุ ดพ้ บปะพดู คยุ โดย มเี จา้ หนา้ ท่ีดแู ล จดั หาสถานที่ และของบสนบั สนนุ กจิ กรรม ทงั้ นี้ อาจมีบคุ ลากรดา้ นสขุ ภาพ เช่น พยาบาลวิชาชพี นกั กายภาพบาบดั มาประจาท่ีศนู ยน์ ด้ี ว้ ย กล่าวโดยสรปุ จากผลการศึกษา ในส่วนของขอ้ มลู พ้ืนฐานของกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ่ีพึ่งพิง ตนเองได้ พบว่า กล่มุ ตวั อย่างส่วนใหญ่เป็ นเพศชาย รอ้ ยละ 63.7 มีอายอุ ย่ใู นชว่ ง 60-64 ปี รอ้ ยละ 27.7 และชว่ งอายุ 70-74 ปี รอ้ ยละ 21.5 สถานภาพสมรสส่วนใหญ่เป็ นสมรสและเป็ น หมา้ ย รอ้ ยละ 49.5 และรอ้ ยละ 39.7 ตามลาดบั และนบั ถือศาสนาพทุ ธเป็ นสว่ นใหญ่ รอ้ ยละ 94.1 ในดา้ นเศรษฐกิจนัน้ รายไดข้ องกล่มุ ตวั อย่าง มีรายได้ 1,001-5,000 บาท รอ้ ยละ 39.3 รองลงมา มีรายได้ 5,001-10,000 บาท รอ้ ยละ 20.8 ซ่ึงในดา้ นความพอเพียงของ รายไดส้ ว่ นใหญร่ ะบวุ ่ารายไดร้ วมไมเ่ พียงพอตอ่ การดแู ลผสู้ งู อายมุ ากถึง รอ้ ยละ 59.1 ส่วนดา้ นสขุ ภาพน้ัน กล่มุ ตัวอย่างส่วนใหญ่มีโรคประจาตัว รอ้ ยละ 89.1 ซ่ึงโรคที่ เป็ นมากท่ีสดุ คอื โรคกระดกู และขอ้ รอ้ ยละ 18.3 และโรคเบาหวาน รอ้ ยละ 16.3 ในส่วนของการ ใชส้ ิทธิการรกั ษาพยาบาล สว่ นใหญใ่ ชบ้ ตั รหลกั ประกนั สขุ ภาพถว้ นหนา้ รอ้ ยละ 80 หนา้ 150

บทที่ 5 ความตอ้ งการและความคาดหวงั ตอ่ การดแู ลทางสงั คม และการดแู ลระยะยาวของผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน สาหรับรปู แบบการอย่อู าศัยในครอบครวั นนั้ กล่มุ ตวั อย่างส่วนใหญ่อาศัยอย่กู บั บิดา/ มารดา และค่สู มรส รอ้ ยละ 10.1 โดยมีเครือขา่ ยท่ีพ่ึงพาในการดแู ลเป็ นญาติมากท่ีสดุ รอ้ ยละ 37.5 รองลงมาคือเพ่ือนบา้ นและกลมุ่ อาสาสมคั รในชมุ ชนรอ้ ยละ 23.1 และ 22.0 ตามลาดบั ดา้ นความคาดหวังของผสู้ งู อายทุ ่ีพึ่งพิงตนเองไดต้ อ่ บริการทางสงั คมและบริการการดู และระยาว คอื ความคาดหวงั ใหบ้ ตุ รสาวเป็ นผดู้ แู ล รอ้ ยละ 32.8 รองลงมาตอ้ งการใหบ้ ตุ รชาย ดแู ล รอ้ ยละ 23.3 ซึ่งในกรณีของกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ่ีตอ้ งการใหม้ บี ริการดแู ลท่ีบา้ นเนอื่ งดว้ ยเหตผุ ล ท่ีผสู้ งู อายดุ แู ลตัวเองไม่ได้ และใหเ้ หตผุ ลว่า คนในครอบครัวมีเวลาดแู ลนอ้ ย รอ้ ยละ 29.9 รองลงมาใหเ้ หตผุ ลว่า ไม่อยากเป็ นภาระของบตุ รหลาน รอ้ ยละ 28.6 ซึ่งในการจ่ายคา่ ใชจ้ า่ ยเพื่อ การดแู ลนนั้ คาดหวังจะใหบ้ ตุ รสาวและบตุ รชายรบั ผิดชอบค่าใชจ้ ่าย รอ้ ยละ 31.2 และ รอ้ ยละ 22.1 ตามลาดบั เมื่อศึกษาถึงความคาดหวงั ตอ่ บริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นซึ่งเป็ นบริการสขุ ภาพและสงั คม เพื่อผสู้ งู อายเุ ขา้ สภู่ าวะพึ่งพิงตนเองไมไ่ ดน้ นั้ กล่มุ ตวั อย่างคาดหวังตอ่ การบริการดแู ลสขุ ภาพท่ี บา้ น รอ้ ยละ 41.3 และตอ้ งการบริการดแู ลกลางวัน รอ้ ยละ 38.7 โดยที่ตอ้ งการใหม้ ีบริการ ดา้ นสขุ ภาพต่างๆ เช่น ตอ้ งการใหม้ ีศนู ยบ์ ริการยืม/เช่าอปุ กรณ์ รอ้ ยละ 38.0 บริการฟื้ นฟู สมรรถภาพทางกาย รอ้ ยละ 39.1 และบริการสถานบริบาลคนชรา รอ้ ยละ 38.9 เป็ นตน้ ส่วน ของความคาดหวงั ตอ่ บริการดแู ลผสู้ งู อายนุ น้ั กลมุ่ ตวั อย่างตอ้ งการใหม้ ีบริการดแู ลผปู้ ่ วยระยะ สดุ ทา้ ย รอ้ ยละ 35.5 และบริการระยะกลางและบริการดแู ลชวั่ คราว รอ้ ยละ 39.7 และ 34.7 ตามลาดบั ดา้ นความคาดหวังต่อบริการสังคม เมื่อผสู้ งู อายเุ ขา้ ส่ภู าวะพ่ึงพิงตนเองไม่ได้ พบว่า กล่มุ ตวั อย่าง มองว่า การมีผจู้ ดั การดแู ลที่ทาหนา้ ที่วางแผนและประสานการดแู ลผสู้ งู อายเุ ป็ น สงิ่ จาเป็ นซึ่งจะตอ้ งเป็ นผใู้ หบ้ ริการวิชาชีพ รอ้ ยละ 34.9 สว่ นบริการเขา้ ถึงท่ีบา้ นนน้ั ตอ้ งการให้ มรี ะบบอาสาสมคั รชว่ ยดแู ลท่ีบา้ นมากที่สดุ รอ้ ยละ 37.7 รองลงมาคือตอ้ งการบริการจัดสง่ ยา ท่ีบา้ น บริการนวดแผนไทย และการปรบั ปรงุ บา้ น เป็ นตน้ โดยท่ีบริการส่วนใหญ่นน้ั ตอ้ งการให้ เป็ นบริการฟรีแตไ่ ดร้ ับบริการระดบั พ้ืนฐาน มากถึงรอ้ ยละ 78.5 มีเพียงสว่ นหนึ่งที่ตอ้ งการ บริการที่จา่ ยเองทง้ั หมด แตถ่ กู กว่าเอกชนและไดบ้ ริการในระดบั ดีมาก หนา้ 151

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและการดแู ลระยาว สาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ผลการศึกษาเชิงคณุ ภาพโดยวิธีการสนทนากล่มุ ไดแ้ นวทางการจดั ระบบการดแู ลทาง สังคมและการดแู ลระยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ซึ่งเป็ นความคิดเห็นของผทู้ ่ีมี สว่ นเก่ียวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีบา้ นและในชมุ ชนตอ่ รปู แบบบริการดแู ลทางสังคมและ การดแู ลระยะยาวในครอบครวั และชมุ ชน ผลการศึกษาไดน้ าเสนอครอบคลมุ เนอ้ื หา 5 ตอน ดงั นี้ ตอนที่ 1 สถานการณแ์ ละปัญหาในการดแู ลผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่ ตอนที่ 2 บริการสาหรบั ผสู้ งู อายทุ ี่อยใู่ นชมุ ชน ตอนที่ 3 บทบาทหนา้ ท่ีของหนว่ ยงานรบั ผิดชอบงานดา้ นผสู้ งู อายุ ตอนที่ 4 การกาหนดนโยบาย และมาตรการการดแู ลผสู้ งู อายุ ตอนที่ 5 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและการดแู ลระยาวสาหรบั ผสู้ งู อายุ ในครอบครวั และชมุ ชน ตอนที่ 1 สถานการณแ์ ละปัญหาในการดแู ลผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่ 1.1 สถานการณผ์ สู้ งู อายใุ นพ้ืนที่ ผทู้ ่ีมีส่วนเกี่ยวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นและในชมุ ชนไดใ้ หข้ อ้ มลู เก่ียวกับ สถานการณ์ผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่มีความคลา้ ยคลึงกันในทกุ พื้นที่ กล่าวคือส่วนใหญ่มีจานวนผสู้ งู อายุ เพ่ิมข้ึนมากเรื่อยๆ โดยพบว่า ส่วนใหญ่ในชมุ ชนไม่มีผสู้ งู อายทุ ่ีถกู ทอดทิ้งไรค้ นดแู ล แต่มีผสู้ งู อายุ บางรายซึ่งอย่ใู นชมุ ชนไดถ้ กู ทอดทิ้งใหอ้ ย่ตู ามลาพังสืบเน่ืองจากไม่มีญาติ ดังนั้น ชมุ ชนจึงมีการ ช่วยเหลือโดยการให้อาศัยภายในวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้ความช่ วยเหลือ ดา้ นเครื่องอปุ โภค วดั ใหค้ วามชว่ ยเหลือดา้ นเคร่ืองบริโภคและอาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจาหมบู่ า้ น ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ในการดแู ลดา้ นสขุ ภาพรา่ งกาย นอกจากนผี้ สู้ งู อายสุ ว่ นใหญ่เป็ นผสู้ งู อายุที่อย่กู บั บา้ น ผสู้ งู อายทุ ี่ไปร่วมกิจกรรมทางสังคมมีจานวนนอ้ ยกล่มุ ท่ีมีจานวนนอ้ ยท่ีสดุ คือกล่มุ ติดเตียง ตวั อยา่ งสถานการณผ์ สู้ งู อายใุ นชมุ ชน เชน่ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ ตาบลคคู ต อาเภอลาลกู กา จังหวัดปทมุ ธานี มีประชากรท้งั หมด 62,752 คน มีผสู้ งู อายุ จานวน 6,523 คน คิดเป็ นรอ้ ยละ 10.40 ของประชากรทง้ั หมด แสดงให้ เห็นว่าเทศบาลเมืองลาสามแกว้ ไดก้ า้ วเขา้ ส่สู งั คมผสู้ งู อายุ ผสู้ งู อายทุ ่ีป่ วยเร้ือรัง มีจานวนประมาณ 600 คน ในจานวนนนั้ มผี สู้ งู อายตุ ดิ เตยี ง 80 คน นบั จากผทู้ ่ีเขา้ มาตดิ ตอ่ ลงทะเบียนกบั เทศบาล ตาบลสระกะเทียม อาเภอเมือง จังหวัดนครปฐม มีผสู้ งู อายทุ ัง้ หมด 1,036 คน เป็ นผสู้ งู อายุ พิการ 143 คน ตาบลนคิ มสรา้ งตนเองพิมาย อ.พิมาย จ.นครราชสมี า มีจานวนผสู้ งู อายทุ ้งั หมด 1,225 คน ในจานวนดงั กล่าวเป็ นผสู้ งู อายพุ ิการจานวน 44 คน ผสู้ งู อายภุ าวะพึ่งพิงจานวน 25 คน และ ผสู้ งู อายทุ ่ีสามารถพึ่งพิงตนเองได้ จานวน 1,166 คน หนา้ 152

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน สาหรบั พ้ืนท่ีตาบลบ่อยาง อาเภอเมือง จงั หวัดสงขลา เม่ือปลายปี 2557 มีผสู้ งู อายจุ านวน 8,384 คน ประกอบดว้ ยผสู้ งู อายปุ ระเภทท่ีสามารถพ่ึงพิงตนเองได้ (กลมุ่ ท่ี1) จานวน 8,175 คน ผสู้ งู อายปุ ระเภทท่ีอยใู่ นภาวะพ่ึงพิง (กลมุ่ ที่ 2) จานวน 138 คน และผสู้ งู อายปุ ระเภทที่พ่ึงพิงตนเอง ไมไ่ ดเ้ ลย (กลมุ่ ท่ี 3) จานวน 71 คน 1.2 สภาพปัญหาผสู้ งู อายใุ นพ้ืนท่ี ผทู้ ่ีมสี ว่ นเกี่ยวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นและในชมุ ชนไดใ้ หข้ อ้ มลู เกี่ยวกบั ปัญหา ผสู้ งู อายใุ นพื้นที่ มีดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ปัญหาดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายผุ สู้ งู อายสุ ว่ นใหญจ่ ะมีโรคประจาตวั เม่ืออายมุ ากขึน้ ก็จะมี ปัญหาสขุ ภาพเพ่ิมขึน้ และมีการเจ็บป่ วยหลายๆ โรคมากขึ้น หลงั จากอายุ 70 ปี ขึ้นไป สว่ นใหญ่จะ อยบู่ า้ น ไมไ่ ดท้ างาน เดนิ ไปมาบริเวณบา้ นและบริเวณไมไ่ กลจากบา้ นเนอ่ื งจากสขุ ภาพเร่ิมเส่ือมถอยมี โรคชรา เบาหวาน ความดนั 2.ปัญหาดา้ นสขุ ภาพจิตผสู้ งู อายจุ านวนหนงึ่ มีปัญหาดา้ นจิตใจบา้ ง เชน่ การนอ้ ยใจลกู หลาน (เทศบาลนครแหลมฉบงั ) บางรายมีอาการซึมเศรา้ (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) กล่าวคือ บางคนลกู หลานใหพ้ ่อแม่ไปอย่ดู ว้ ยในต่างจังหวัดหลายเดือน ทาใหผ้ สู้ งู อายมุ ีความเป็ นห่วงบา้ น คิดถึงบา้ น ไม่สดชื่น อยากกลับมาดแู ลบา้ นตัวเอง นอนไม่หลับ(ตาบลนิคมสรา้ งตนเองพิมาย อ.พิมาย จ.นครราชสีมา) 3. ปัญหาการตอ้ งรบั ภาระดแู ลครอบครวั หรือรับภาระในการดแู ลหลานของตนเองมากขึ้น เพราะลกู จะตอ้ งออกไปทางานนอกบา้ น (เทศบาลสบเตยี๊ ะ อ.จอมทอง จ.เชยี งใหม)่ 4. ปัญหาการขาดสิทธิดา้ นสวัสดิการ ในเขตเทศบาล อาเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี มผี สู้ งู อายทุ ่ีเป็ นประชากรแฝง เชน่ ยา้ ยมาอยกู่ บั ลกู หลาน แตไ่ มส่ ามารถเบิกคา่ รกั ษาพยาบาลได้ 5. การขาดแคลนบคุ ลากรในการดแู ล เนอ่ื งจากมีจานวนผสู้ งู อายเุ พิ่มขนึ้ ทาใหก้ ารดแู ลยงั ไม่ ทัว่ ถึง เช่น อสม. 1 คน จะรับผิดชอบดแู ลผสู้ งู อายุ จานวน 30 ครัวเรือน ทาใหไ้ ม่สามารถเขา้ ลง ตรวจเยี่ยมหรือดแู ลไดท้ วั่ พ้ืนที่ หรือเขา้ ไมถ่ ึง เพราะไมไ่ ดข้ ้นึ ทะเบียน อีกทัง้ อสม. ยงั มีไม่เพียงพอตอ่ การดแู ลผสู้ งู อายุ (เทศบาลเมืองบา้ นสวน) เช่นเดียวกับพ้ืนท่ี ต.หนองแขม อ.โคกสาโรง จ.ลพบรุ ี และ ต.หนองโก อ.กระนวน จ.ขอนแกน่ ท่ีมีผสู้ งู อายจุ านวนเพ่ิมขน้ึ ทง้ั ในกลมุ่ ท่ีชว่ ยเหลือตนเองไดแ้ ละ ชว่ ยเหลือตวั เองไม่ไดเ้ ลย ขาดผดู้ แู ลมากกว่า 10 รายในหม่บู า้ น แตก่ ารดแู ลไม่ทวั่ ถึง ดงั นน้ั ในการ ประชมุ แตล่ ะครงั้ จึงตอ้ งการใหอ้ าสาเขา้ ร่วมประชมุ บา้ งเพราะอาสาท่ีอย่ใู นพื้นที่จะรวู้ ่าผสู้ งู อายคุ นใด เดอื ดรอ้ นจริงๆ เชน่ ต.พงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ ที่มีการจดั ระบบการดแู ลผสู้ งู อายใุ นครอบครวั กรณีของผสู้ งู อายตุ ดิ เตียงและถกู ทอดทิ้งนนั้ เจา้ หนา้ ที่จะออกเย่ียมไดเ้ พียงปี ละ 1 ครัง้ ตอ่ ผสู้ งู อายุ 1 คน โดยจะพิจารณาเลือกลงไปเยี่ยมบา้ นตามสภาพอาการป่ วยของผสู้ งู อายุ 6. ปัญหาครอบครัว เช่น ลกู หลานไล่ออกจากบา้ น ไม่มีที่อย่อู าศัย ตอ้ งอาศัยอย่กู บั สอบต. ที่มีเมตตาใหพ้ กั อาศยั รว่ มดว้ ย (ต.พงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ ) 7. ไม่มีระเบียบรองรับในการดาเนินงานของท้องถิ่น เช่น เทศบาลเมืองลาสามแก้ว ตาบลคคู ต อาเภอลาลกู กา จงั หวัดปทมุ ธานี ตอ้ งชว่ ยเหลือเป็ นเงินสงเคราะหค์ รอบครวั ยากจน แต่ เกิดปัญหาสานกั งานตรวจเงินแผ่นดินหา้ มเบิกจ่าย เพราะซา้ ซอ้ นกับเงินสงเคราะหค์ รอบครัวของ พัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนษุ ยจ์ ังหวัด เช่นเดียวกับ เทศบาลนครสงขลาที่ตอ้ งการมอบ ส่ิงของใหก้ บั ผสู้ งู อายใุ นวันสงกรานต์ แตไ่ มส่ ามารถดาเนนิ การได้ หนา้ 153

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน กล่าวโดยสรปุ สภาพปัญหาของผสู้ งู อายใุ นแต่ละพื้นท่ีท่ีไดล้ งไปสารวจน้ัน ทาใหเ้ ห็นว่า ปัญหาโดยมากเก่ียวขอ้ งกับการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่ไม่สามารถพ่ึงพิงตนเองได้ และขาดผดู้ แู ล ซ่ึงส่วน ใหญ่เป็ นปัญหาท่ีเกิดจากปัญหาของสขุ ภาพกาย มากกว่าปัญหาทางดา้ นสงั คม แตใ่ นการบริหาร จัดการการดแู ลหน่วยงานท่ีเก่ียวขอ้ งยังมีขอ้ จากัดในเรื่องบุคลากรที่จะลงไปดแู ลไดอ้ ย่างทัว่ ถึง จึงใชก้ ระบวนการทางานของอาสาสมคั ร ท่ีมีจิตอาสาลงไปใหค้ วามชว่ ยเหลอื ในดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายุ ที่บา้ น ซึ่งก็ถือว่ายงั มีจานวนไมเ่ พียงพอตอ่ จานวนผสู้ งู อายทุ ่ีมจี านวนเพ่ิมมากขนึ้ ในทกุ ๆพื้นท่ี ตอนท่ี 2 บรกิ ารสาหรบั ผสู้ งู อายทุ ี่อยใู่ นชมุ ชน จากการสนทนากล่มุ กับผทู้ ี่มีส่วนเกี่ยวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นและใน ชมุ ชน ตา่ งระบถุ ึงบริการท่ีหน่วยงานของตนจัดใหแ้ ก่ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน ท้ังกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ่ีมีภาวะ พ่ึงพิงและกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ี่พ่ึงพิงตนเองได้ สามารถแบ่งเป็ น 2 ประเภทคือ บริการดา้ นสขุ ภาพ และบริการดา้ นสงั คม โดยมีรายละเอียดดงั น้ี 2.1 บรกิ ารดา้ นสขุ ภาพ บริการดา้ นสขุ ภาพท่ีมีอยใู่ นชมุ ชนไดแ้ ก่ (1) โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพประจาตาบล/ศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ เป็ นหน่วย บริการสาธารณสขุ ระดบั ตาบลหรือระดบั หมบู่ า้ นทวั่ ไปที่อย่ใู กลช้ ิดชมุ ชนมากท่ีสดุ ใหบ้ ริการเนน้ การ สง่ เสริมสขุ ภาพ ป้ องกนั โรค และรกั ษาพยาบาล รพ.สต.พังทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ รับผิดชอบดแู ลดา้ นสขุ ภาพผสู้ งู อายุ 13 หม่บู า้ น ไดม้ ีการจัดระบบการดแู ลผสู้ งู อายใุ นครอบครัวของผสู้ งู อายตุ ิดเตียงและถกู ทอดท้ิง โดยการให้ คาปรึกษาการดแู ลรักษาผสู้ งู อายุ เช่น การแนะนาการดแู ลผลกดทับ การใชท้ ่ีนอนลม การสอนให้ ผดู้ แู ลช่วยผสู้ งู อายอุ อกกาลงั บริหารแขนและขา รวมถึงมีการจัดหน่วยออกเย่ียมผสู้ งู อายทุ กุ เดือน (ปี ละ 1 ครงั้ /คน) ซึ่งจะพิจารณาการลงเย่ียมตามสภาพผสู้ งู อายุ รพ.สต.หว้ ยเตย อ.ซาสงู จ.ขอนแก่น มีการเก็บรวบรวมขอ้ มลู ประชากรสงู อายแุ บ่งเป็ น 3 กล่มุ คือกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ี่ติดเตียง ติดบา้ น และติดสงั คม โดยมีการเก็บขอ้ มลู กล่มุ เส่ียงเบาหวาน ความดนั การคดั กรองความเสี่ยงโดยการเจาะเลือด ซึ่งแบ่งการลงพื้นที่เยี่ยมบา้ นทกุ กลมุ่ เป้ าหมาย โดยใชง้ บประมาณจาก สป.สช. ในกรณีกล่มุ ที่ติดบา้ น มีการออกเย่ียมโดยทีม รพ.สต.ปี ละ1 ครั้ง กลมุ่ ตดิ เตยี งมีอยู่ 14 ราย มีการลงเย่ียมตามระดบั ปัญหา ซึ่งปัญหาสขุ ภาพที่พบ เชน่ ผสู้ งู อายหุ ก ลม้ ในหอ้ งนา้ เป็ นโรคเสน้ เลอื กในสมองตบี เป็ นตน้ ทง้ั น้ี ทีมท่ีลงเยี่ยมจะมีการวางแผนการใชก้ ารทา กายภาพบาบดั รว่ มกบั การบาบดั ดว้ ยแพทยแ์ ผนไทย ร่วมกบั ทีมพยาบาลและเภสชั กร (ทีมสหวิชาชีพ ของรพ. ร่วมลงเย่ียมบา้ น ท้งั กลมุ่ ผสู้ งู อายุ ผดู้ อ้ ยโอกาส และผพู้ ิการ) ในกรณีที่มีปัญหาจะทาการ สง่ ตอ่ ไปยงั โรงพยาบาลอาเภอซาสงู จงั หวดั ขอนแกน่ รพ.ซาสงู จ.ขอนแกน่ มีโครงการคลินกิ เบาหวานเคล่ือนที่ ใหบ้ ริการในพ้ืนที่ ต.หว้ ยเตย อ.ซาสงู จ.ขอนแก่น โดยจัดใหบ้ ริการทกุ วันอังคารที่ 4 ของเดือน โดยลงพื้นท่ี ณ ท่ีทาการของบา้ น สว่าง ต.หว้ ยเตย ใหบ้ ริการตรวจเบาหวาน วัดความดนั และแบ่งช่วงการบริการ 2 ช่วงคือ ชว่ งเชา้ ใหบ้ ริการตรวจโรค ชว่ งบ่ายเป็ นการเยี่ยมบา้ นผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน รพ.สต.คคู ต รับผิดชอบดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายใุ นพื้นท่ี หม่ทู ี่ 4 – หม่ทู ่ี 6 เช่น การออกหนว่ ยพื้นท่ีหรือประสานใหก้ องสาธารณสขุ ชว่ ยเหลอื คดั กรอง ตรวจสขุ ภาพ ใหค้ วามรู้ หนา้ 154

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม ใหก้ ารดแู ลสขุ ภาพ เยี่ยมเยียน รักษา ฟ้ื นฟู สมรรถภาพผปู้ ่ วย ผพู้ ิการ โรคเร้ือรงั โดยมรี ายละเอียดการใหบ้ ริการ ดงั นี้ 1) ให้การส่งเสริมสุขภาพ ด้านการออกกาลังกาย และการให้ความรู้ ดา้ นสขุ ภาพ 2) การจัดการดา้ นอาหาร มีการประชมุ วางแผน เพ่ือความเหมาะสมใหก้ ับ ผสู้ งู อายุ โดยจดั อาหารใหค้ รบ 5 หมู่ 3) การเยี่ยมเยียนผปู้ ่ วยท่ีเจ็บป่ วยตดิ เตยี ง เพื่อเสริมสรา้ งกาลงั ใจ และการให้ ของเยี่ยมในโครงการเพ่ือนชว่ ยเพ่ือน 4) มีการจดั ทาฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายแุ ยกเป็ นรายหมู่ และตามการประเมิน ADL (การประเมินสมรรถภาพเชิงปฏิบัติ) โดยทะเบียนผสู้ งู อายุ แบ่งผสู้ งู อายอุ อกเป็ น 3 กล่มุ คือกล่มุ ที่ พึ่งพิงตนเองไดท้ ั้งหมด กล่มุ ท่ีพึ่งพิงตนเองไม่ไดเ้ ลย และกล่มุ ท่ีพึ่งพิงตนเองไม่ไดเ้ ลย เพ่ือใชเ้ ป็ น ขอ้ มลู ในการตดิ ตามเยี่ยมเยียนตามกล่มุ เป้ าหมาย รวมไปถึงการดแู ลสง่ เสริมสขุ ภาพตามกลมุ่ วัยได้ อย่างถกู ตอ้ ง และเหมาะสม โดยมรี ายละเอียดการดาเนนิ งานของแตล่ ะกลมุ่ ดงั นี้ 4.1) กล่มุ ท่ีพึ่งพิงตนเองไดม้ ีงบประมาณโครงการชมรมผสู้ งู อายุ ท่ีไดร้ บั การสนบั สนนุ จาก อบต.สมาชิกชมรม ผบู้ ริจาคนอกชมรม และการทอดผา้ ป่ าเพื่อนาเงินเขา้ ชมรม ในการดาเนินกิจกรรม โดยชมรมผสู้ งู อายรุ ่วมกับ รพ.สต. ในการวางแผนดาเนินกิจกรรม ร่วมกนั มีการประชมุ ผสู้ งู อายรุ ่วมกนั ทกุ วันพฤหัสบดีแรกของเดือน มีกิจกรรมบริการดา้ นสขุ ภาพ เชน่ การวดั ความดนั การชงั่ นา้ หนกั เป็ นตน้ 4.2) กล่มุ ท่ีพึ่งพิงตนเองไดบ้ า้ งเจา้ หนา้ ที่ของ รพ.สต. อสม. และ ชมรมผสู้ งู อายุ ลงเย่ียมเยียน พดู คยุ ใหก้ าลงั ใจ 4.3) กล่มุ ที่พึ่งพิงตนเองไม่ไดเ้ ลย เจา้ หนา้ ที่ของ รพ.สต.เขา้ ฟื้ นฟู บาบดั เพิ่มฟ้ื นฟู กายภาพบาบดั รพ.สต.นิคมสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสีมา มี อสม.คอยดแู ลตรวจวัดความดนั ชัง่ นา้ หนัก วัดส่วนสงู เพ่ือหาค่าดัชนีมวลกาย และการแนะนาผสู้ งู อายทุ ่ีป่ วยเบาหวานในการกิน อาหารว่าควรหลีกเลี่ยงอาหารรสจัด หวาน มัน เค็ม ใหน้ อ้ ยลง เพื่อป้ องกันการเกิดอันตรายต่อ ผสู้ งู อายุ รพ.สต.นา้ ริด อ.เมือง จ.อตุ รดิตถ์ ดแู ลผสู้ งู อายใุ นเร่ืองสขุ ภาพ การตรวจสขุ ภาพ โดย มอี าสาสมคั ร อสม.เป็ นผดู้ แู ลอยา่ งใกลช้ ิดในระดบั ครวั เรือนและรายงานผลการลงเยี่ยมบา้ นผสู้ งู อายุ ศนู ย์บริการสขุ ภาพ กรงุ เทพมหานคร ดแู ลในเร่ืองสขุ ภาพกายและใจใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ โดยมีการดาเนนิ ทงั้ เชิงรบั และเชิงรกุ (เชิงรับ ศนู ยบ์ ริการตรวจโรค รกั ษา และเชิงรกุ กคือการเยี่ยม บา้ น) และสนบั สนนุ ชมรมผสู้ งู สงู อายุ ศนู ยจ์ ะมีการตรวจรักษาใหก้ บั ผปู้ ่ วยที่ขอรับบริการโดยทีม แพทยแ์ ละพยาบาล มีแพทยแ์ ละพยาบาลประจาท่ีศนู ยเ์ สมอ และในวันเวลาราชการ ซึ่งในแต่ละศนู ย์ ก็จะมีคลินิกรักษาโรคเฉพาะทางที่แตกต่างกับไป เช่น ศนู ย์บริการสาธารณสขุ 15 มีคลินิกหู คอ จมกู ศนู ยบ์ ริการสขุ ภาพ 68 มีคลนิ กิ กายภาพบาบดั เป็ นตน้ ศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ มีบทบาทการตรวจรกั ษา ส่งเสริม สขุ ภาพ งานแพทยฉ์ กุ เฉิน(รถบริการฉกุ เฉิน) การสง่ เสริมควบคมุ โรค และงาน อสม. ศนู ย์บริการสาธารณสขุ เทศบาลนครแหลมฉบัง มีการใหบ้ ริการคลินิกเบาหวาน โดยมีการป้ องกันและเฝ้ าระวังภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ในผมู้ ารับบริการคลินิกเบาหวาน มีบริการ ส่งเสริมตรวจช่องปากใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ มีการตรวจสขุ ภาพประจาปี โดยมีพยาบาลเขา้ มาช่วยดแู ล มีการสง่ เสริมอบรมใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั การสง่ เสริมสขุ ภาพอนามยั และการปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ หนา้ 155

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน โรงพยาบาลสงขลา มีการตรวจเยี่ยมผสู้ งู อายทุ ี่มีปัญหาทางดา้ นสขุ ภาพจิตตามแผนที่ ไดก้ าหนดไว้ ซ่ึงปัญหาทางดา้ นสขุ ภาพจิตของผสู้ งู อายใุ นพื้นท่ีจะมีไม่มาก สว่ นใหญ่เกิดกบั ผสู้ งู อายุ ที่เริ่มป่ วยเป็ นโรคอัมพฤกษห์ รืออัมพาตที่ไม่สามารถยอมรับไดห้ ากตอ้ งกลายเป็ นจากผสู้ งู อายทุ ่ี ช่วยเหลือตนเองไดบ้ า้ งและช่วยเหลือตนเองไม่ไดเ้ ลย ดังนั้นพยาบาลทางดา้ นสขุ ภาพจิตของ โรงพยาบาลสงขลาประสานงานผ่านอาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจาหม่บู า้ นท่ีดแู ลผสู้ งู อายรุ ายนัน้ เพื่อตดิ ตามอาการ และนดั หมายในการตรวจเยี่ยมใหก้ าลงั ใจแกผ่ สู้ งู อายุ (2) ศนู ยบ์ รกิ ารผสู้ งู อายแุ ละคนพิการ ศนู ยฟ์ ้ื นฟคู ณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายแุ ละคนพิการ ในชมุ ชน เป็ นศนู ยท์ ี่จดั ตง้ั ขนึ้ เพ่ือพฒั นาคณุ ภาพชีวิตของผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ ส่งเสริมใหผ้ สู้ งู อายผุ ู้ พิการมีความรใู้ นการดแู ลตนเอง และญาตผิ ดู้ แู ลและแกนนามีความรู้ มีทักษะในการดแู ลผสู้ งู อายแุ ละ ผพู้ ิการท่ีมีภาวะเจ็บป่ วยเรื้อรัง บริการสาคัญของศนู ยค์ ือ บริการกายภาพบาบัด การใหย้ ืมกาย อปุ กรณ์ ในศนู ย์มีอปุ กรณ์เคร่ืองนวดไฟฟ้ า เคร่ืองทานา้ วนสาหรับผ่อนคลายใหผ้ สู้ งู อายแุ ละ ประชาชนทวั่ ไปเขา้ ไปใชบ้ ริการ (เทศบาลนครแหลมฉบงั , เทศบาลเมืองหนองปรือ) (3) กองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพในระดบั พ้ืนท่ีหรอื ตาบล องคก์ ารบริหารส่วนตาบลและ เทศบาล หลายแห่ง ไดจ้ ัดสรรงบประมาณเงินอดุ หนนุ กองทนุ ฯ เพื่อนามาใชใ้ นกิจกรรมที่เก่ียวกับ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ การป้ องกันโรค และการฟื้ นฟูสมรรถภาพของผสู้ งู อายใุ นพื้นที่ เช่น พื้นท่ี อบต.หว้ ยเตย อ.ซาสงู จ.ขอนแกน่ ที่ สป.สช. ไดท้ ากจิ กรรมกบั กลมุ่ ผสู้ งู อายุ และผพู้ ิการ โดยรว่ มกบั อบต.หว้ ยเตย ในการดแู ลกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ่ีเร่ิมช่วยเหลือตนเองไม่ได้ โดยประสานกับ รพ.สต. อสม. เก็บขอ้ มลู ผสู้ งู อายโุ ดยใชง้ บจาก สป.สช. เช่น กรณีผสู้ งู อายุ หม่ทู ่ี 6 ต.หว้ ยเตย ที่มีผสู้ งู อายพุ ิการ อายุ 70 ปี (พิการครึ่งท่อน) และผสู้ งู อายุ หม่ทู ี่ 5 ต.หว้ ยเตย เป็ นผสู้ งู อายพุ ิการเดินไมไ่ ด้ ก็ใหก้ าร ชว่ ยเหลอื เป็ นรถเขน็ (4) บริการป้ องกนั โรค ส่งเสริมสขุ ภาพ และการรกั ษาพยาบาล กิจกรรมท่ีจัดใหแ้ ก่ ผสู้ งู อายุ เชน่ - การตรวจสขุ ภาพประจาปี - การจดั หนว่ ยสาธารณสขุ เคล่ือนท่ีใหบ้ ริการแกป่ ระชาชน - การใหบ้ ริการคลนิ กิ เบาหวานท่ีศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ - บริการสง่ เสริมตรวจชอ่ งปากใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ - การส่งเสริมอบรมใหค้ วามร้เู ก่ียวกับการส่งเสริมสขุ ภาพอนามัยและการ ปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ - การศึกษาดงู าน ฝึ กอบรมดา้ นการรกั ษาโรคเบื้องตน้ ตา่ งๆ - กายภาพบาบัดโดยทีมสหวิชาชีพ โดยโรงพยาบาล และมีการบริการเยี่ยมบา้ น ทกุ เดือน - บริการเยี่ยมบา้ นกรณีผสู้ งู อายมุ ีโรคเรื้อรัง หรือมีการช่วยเหลือตนเองไดน้ อ้ ย หรือไมไ่ ดเ้ ลย จะมีการเย่ียมตดิ ตามและแนะนาครอบครวั ใหด้ แู ลผสู้ งู อายไุ ดอ้ ยา่ งเหมาะสม (5) บริการรถพยาบาลฉกุ เฉิน เป็ นบริการรับ-ส่งผสู้ งู อายุ เพ่ือเขา้ รับบริการยังสถาน บริการสขุ ภาพ กรณีเกดิ เจ็บป่ วยฉกุ เฉิน โดยตวั อย่าง การดาเนินงานดา้ นรถบริการฉกุ เฉินในชมุ ชน ไดแ้ ก่ หนา้ 156

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน กองสาธารณสขุ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี ในชมุ ชนมีรถ บริการฉกุ เฉิน 1 คนั มีเจา้ หนา้ ท่ีรบั ผดิ ชอบ 6 คน บริการในกรณีอบุ ตั เิ หตุ เร่ืองฉกุ เฉิน การขอความ ช่วยเหลือ สาหรับผสู้ งู อายใุ นการใหบ้ ริการกรณีช่วยเหลือตนเองไดน้ อ้ ยหรือเป็ นผพู้ ิการ สามารถ เขยี นคารอ้ งขอใชบ้ ริการหรือจองคิวไวท้ ่ีงานแพทยฉ์ กุ เฉิน เทศบาลนครแหลมฉบัง มีการจัดระบบบริการสาหรับผู้สงู อายุ เช่น มีสายด่วน 1669 (รบั ทกุ เรื่องรวมทง้ั เรื่องผสู้ งู อาย)ุ ตลอด 24 ชวั่ โมง องคก์ ารบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม ใหก้ ารบริการรับ – ส่ง ผสู้ งู อายุ เพ่ือเขา้ รับ บริการยงั สถานบริการสขุ ภาพกรณีเกดิ เจ็บป่ วยฉกุ เฉิน องคก์ ารบริหารส่วนตาบลพังทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแก่น มีการจัดระบบการบริการ สาหรบั ผสู้ งู อายุ โดยรถบริการที่เกิดจากชมุ ชนร่วมกบั อบต. จดั รถ EMS ภายใตร้ ะบบ 1669 ซ่ึง เป็ นรถท่ีไดจ้ ากการรวมเงินกันซ้ือเองของชมุ ชน โดยมีบริการรถตลอด 24 ชม. พรอ้ มเจา้ หนา้ ที่ ประจารถ 2 ทา่ น ซ่ึงเป็ นเจา้ หนา้ ที่ท่ีผา่ นการอบรมการดแู ลปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ มาแลว้ (6) บริการดา้ นกายอปุ กรณเ์ พื่อช่วยเรื่องการเคลื่อนไหว เช่น ไมเ้ ทา้ , รถเข็น, ไมค้ ้า ยนั ฯลฯ ผสู้ งู อายบุ างรายตอ้ งการอปุ กรณ์เพื่อใชใ้ นการอานวยความสะดวกในการดารงชีวิต โดยตวั อยา่ ง การดาเนนิ งานเพ่ือใหบ้ ริการดา้ นกายอปุ กรณท์ ี่มีในชมุ ชน ไดแ้ ก่ 1. บริการมอบกายอปุ กรณ์ เพ่ือช่วยเหลือผสู้ งู อายหุ รือผพู้ ิการ(เทศบาลเมือง บา้ นสวน อ.ศรีราชา จ.ชลบรุ ี) 2. ธนาคารอปุ กรณ์ สาหรับการใหย้ ืมอปุ กรณ์ตา่ งๆ ในการดารงชีวิต เชน่ เตยี งลม ยาง รถเข็น 4 ขา ไมเ้ ทา้ เตียงนอน (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม; เทศบาลสบเต๊ียะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม)่ 3. การประสานขอสนบั สนนุ กายอปุ กรณ์ เชน่ รถโยกหรือรถเข็นนงั่ จากหนว่ ยงานที่ เก่ียวขอ้ ง สานักงานพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย์ประจาจังหวัด (อบต.หนองแขม อ.โคกสาโรง จ.ลพบรุ ี) 4. สมาคมโรตารี ร่วมกบั นกั สงั คมสงเคราะห์ และนกั กายภาพบาบัด รพ.สต.พังทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ สารวจความตอ้ งการและขอสนบั สนนุ กายอปุ กรณ์ เชน่ walker ,แว่นตา, หฟู ัง สาหรบั ผสู้ งู อายุ และรถเขน็ (7) บริการกายภาพบาบดั ผสู้ งู อายทุ ่ีมีปัญหาทางการเคล่ือนไหว บริการหนึ่งที่สาคัญใน การชว่ ยเหลือดแู ลผสู้ งู อายคุ ือ การทากายภาพบาบัด เพ่ือใหผ้ สู้ งู อายมุ ีความสามารถท่ีจะเหลือชว่ ย ตวั เอง และมีคณุ ภาพชีวิตใกลเ้ คียงปกติมากที่สดุ โดยมีนกั กายภาพ เขา้ ไปสอน วิธีการดแู ล รักษา ร่างกาย ตามวิธีการทางกายภาพบาบัด ตัวอย่างการบริหารจัดการดา้ นบริการกายภาพบาบัด ไดแ้ ก่ 1. การจัดบริการกายภาพบาบัด โดยศนู ย์บริการสาธารณสขุ มีระบบการทา กายภาพบาบดั ใหแ้ กผ่ สู้ งู อายทุ ่ีมปี ัญหาการเคลอื่ นไหว (ศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ มาลยั ทอง เทศบาล เมืองบา้ นสวน) 2. การจัดบริการกายภาพบาบัด โดยทีมสหวิชาชีพ โรงพยาบาล มีพ้ืนที่ออกกาลัง กายที่ใหบ้ ริการสาหรบั ผสู้ งู อายุ และผพู้ ิการเพื่อฝึ กทากายภาพ ทาใหผ้ สู้ งู อายมุ ีความสามารถที่จะ ช่วยเหลือตัวเอง และมีคุณภาพชีวิตใกลเ้ คียงปกติมากท่ีสดุ (โรงพยาบาลนครปฐม อ.เมือง จ.นครปฐม, รพ.สต.พงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ ) หนา้ 157

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน 3. การจัดบริการกายภาพบาบัด โดยรพ.สต .มีพยาบาลวิชาชีพแนะนาการ ทากายภาพบาบัดใหแ้ ก่ญาติหรือผดู้ แู ลผปู้ ่ วยที่บา้ น เพ่ือใหเ้ ขา้ ใจวิธีการทากายภาพและการดแู ล เบื้องตน้ ที่บา้ น สว่ นผสู้ งู อายทุ ี่อยคู่ นเดยี วไมม่ ีผดู้ แู ลจะมีเจา้ หนา้ ท่ีของ รพ.สต เขา้ ไปดแู ลทากายภาพ ใหอ้ าทิตยล์ ะ 1 ครงั้ และ บางแห่งมีการใหบ้ ริการนวดแผนไทย ลกู ประคบดว้ ย (รพ.สต.ท่งุ อ.ไชยา จ.สรุ าษฎร์ธานี) นอกจากน้ี รพ.สต.พังทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแก่น มีการทางานร่วมกันของ ทีมสหวิชาชีพ ทงั้ นกั กายภาพบาบดั แพทยแ์ ผนไทย และสหสาขาวิชาชีพอ่ืนๆ ร่วมทางานประสานส่ง ตอ่ ในกรณีของผสู้ งู อายทุ ่ีอยใู่ นภาวะพ่ึงพิงและชว่ ยเหลือตนเองไมไ่ ด้ 4. การจดั บริการกายภาพบาบดั ในพื้นท่ีมีศนู ยก์ ายภาพในตาบล และที่ชมรมผสู้ งู อายุ มีการนวดบริการเพ่ือผ่อนคลาย และบาบัดสาหรับผปู้ ่ วย(รพ.สต นิคมสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสมี า) (8) บรกิ ารเยย่ี มบา้ นโดยบคุ ลากรสาธารณสขุ เป็ นแกนนา มีวัตถปุ ระสงค์ เพ่ือตดิ ตามและ ประเมินสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ การใหค้ าแนะนาแก่ญาติและผดู้ แู ลผสู้ งู อายทุ ่ีมีภาวะพึ่งพิง ในเร่ือง การทาความสะอาด อาหาร อาบนา้ โดยมกี ารจดั บริการประเภทนหี้ ลายพ้ืนที่ เชน่ ในเขตเทศบาลเมืองลาสามแกว้ อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี อสม. ลงพื้นท่ีเยี่ยมบา้ น ผสู้ งู อายแุ ละไปใหค้ วามรดู้ า้ นสขุ ภาพ และมกี ารรวบรวมขอ้ มลู สง่ สาธารณสขุ จงั หวดั ศนู ย์บริการสขุ ภาพ กรงุ เทพมหานคร มีการเยี่ยมบา้ น พรอ้ มทีมสหวิชาชีพ เพ่ือให้ ความชว่ ยเหลอื ตา่ งๆ เชน่ ไดแ้ ก่ การตรวจ/รกั ษาโรค กายภาพบาบดั การสนบั สนนุ กายอปุ กรณ์ เทศบาลเมืองบา้ นสวน จัดทาโครงการเย่ียมเยียนผปู้ ่ วยตดิ บา้ น ตดิ เตยี ง ซึ่งส่วนใหญ่ เป็ นผสู้ งู อายทุ ี่ไมส่ ามารถชว่ ยเหลือตวั เองได้ และมีโรคประจาตวั หรือโรคเรื้อรงั โดยมีพยาบาลวิชาชีพ อสม. หรือนกั วิชาการสขุ าภิบาล รับผิดชอบการเยี่ยมบา้ น ร่วมกบั ผนู้ าชมุ ชน รพ.สต. โรงพยาบาล เมืองบา้ นสวน อบต.หนองโก อ.กระนวน จ.ขอนแกน่ มกี ารสง่ ทีมดแู ลผสู้ งู อายตุ ดิ เตยี ง ออกเยี่ยมบา้ น ประสานโรงพยาบาล และอผส. ในการเขา้ ไปประเมินและส่งต่อผปู้ ่ วย และดาเนินการตรวจสอบ บนั ทึกขอความชว่ ยเหลอื ใหก้ บั กลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ่ีตอ้ งการความชว่ ยเหลือ รพ.สต.พงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ มีการจดั กิจกรรมตดิ ตามและเย่ียมบา้ น ร่วมกับ อบต.และชมรมผสู้ งู อายุ โดยของบจากกองทนุ ประกันสขุ ภาพตาบลผ่านการจัดทาโครงการจัดทา ฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการของตาบล เรียกว่างานบรู ณาการทกุ กลมุ่ อายุ โดยมีเครือขา่ ยร่วมคือ อผส. และอสม. ในการช่วยเหลือบาบดั ฟื้ นฟู ออกสารวจติดตามและทาขอ้ มลู และใชโ้ ปรแกรมบันทึก ขอ้ มลู การใหบ้ ริการของ รพ.สต. (JHCIS) ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการออกเย่ียมผปู้ ่ วยติดบา้ น ติดเตียง ร่วมกับ องคก์ ารบริหารสว่ นตาบล โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบล อาสาสมคั รสาธารณสขุ มลู ฐาน ชมรม ผสู้ งู อายุ มีวัตถปุ ระสงคเ์ พื่อติดตามประเมินสขุ ภาพของผสู้ งู อายกุ ารใหค้ าแนะนาแกญ่ าตแิ ละผดู้ แู ล ผสู้ งู อายทุ ี่มีภาวะพึ่งพิง โดยมีการเนน้ ใหค้ วามรกู้ ับญาติในการดแู ลส่งเสริมสขุ ภาพของผู้สงู อายุ นอกจากนยี้ งั มอบหนา้ ที่ใหก้ บั อาสาสมคั รมลู ฐาน ในการดแู ลผสู้ งู อายเุ พิ่มเติม โดยการใหค้ าแนะนา ตรวจสขุ ภาพ ดแู ลโดยทวั่ ไปอย่างทวั่ ถึง หากพบว่ามีผสู้ งู อายทุ ่านใดมีปัญหาสขุ ภาพมาก และเร้ือรัง ใหร้ ีบแจง้ เจา้ หนา้ ท่ีโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบล เพ่ือประสานงานชว่ ยเหลือตอ่ ไป ต.นคิ มสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสีมา นอกจากมีการเย่ียมเยียนแลว้ ยังมีการ ตดิ ตามผลและประเมินอาการของผปู้ ่ วย หนา้ 158

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน อสม. ตาบลเลม็ด อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านี ไดว้ างแผนตรวจเย่ียมบา้ น ตรวจสขุ ภาพ และใหค้ าปรึกษาใหค้ าแนะนา ต.บ่อยาง อ.เมือง จ.สงขลา มีโครงการสาหรับผสู้ งู อายทุ ่ีป่ วยเป็ นเบาหวาน โดยมี การอบรม อสม. ใหไ้ ปสอนผดู้ แู ลผสู้ งู อายใุ นการนวดใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ 2.2 บรกิ ารดา้ นสงั คม (1) การจดั สิง่ แวดลอ้ มท่ีเอ้ือต่อสขุ ภาพผสู้ งู อาย ุ แบ่งไดเ้ ป็ น 3 ลกั ษณะ ไดแ้ ก่ 1.1 การจดั สิ่งอานวยความสะดวกสาหรบั ผสู้ งู อาย ุ เป็ นการการจัดสิ่งแวดลอ้ มในท่ี สาธารณะใหเ้ หมาะสมกบั ผสู้ งู อายุ มีการทาทางลาด ราวบันได ราวจับในหอ้ งนา้ เพ่ือป้ องกนั การล่ืน ลม้ ทาใหผ้ สู้ งู อายสุ ามารถดาเนนิ ชีวิตอยใู่ นสงั คมไดอ้ ยา่ งสะดวกสบายมากขน้ึ 1) การจัดส่ิงอานวยความสะดวกทางกายภาพสถานท่ีที่ไดจ้ ัดสภาพแวดลอ้ มให้ เอ้ือตอ่ ผสู้ งู อายุ ดงั น้ี 1. สถานบริการด้านสขุ ภาพ ได้แก่ โรงพยาบาล รพ.สต. ศูนย์บริการ สาธารณสขุ ส่วนใหญ่มีการจัดการดา้ นการอานวยความสะดวกในภาพรวมตามมาตรฐานบริการ ผสู้ งู อายุ กลา่ วคอื มกี ารจดั หอ้ งนา้ สาหรบั ผสู้ งู อายุ ทางลาดขน้ึ ลง ราวจบั 2. องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ินบางแห่ง มีจัดสิ่งอานวยความสะดวกใหก้ ับ ผูส้ งู อายุ เช่น เทศบาลเมืองหนองปรือ มีการจัดทาทางลาดขึ้นลง หอ้ งน้าสาหรับผู้สงู อายุ ลิฟตโ์ ดยสาร ท่ีจอดรถผพู้ ิการ 3. วัด บางวัด เช่น วัด ในพื้นที่ ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการจัดทา พ้ืนท่ีทางลาดใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ ท้ังในห้องน้าและทางเขา้ วัด มีการสรา้ งหอ้ งน้าสาหรับผูส้ งู อายุ โดยเฉพาะ 2) การบริการอานวยความสะดวก ในท่ีนี้คือ ชอ่ งบริการสาหรับผสู้ งู อายุ เป็ นการ ใหม้ ีช่องทางสาหรบั ผสู้ งู อายแุ ยกจากผรู้ ับบริการทัว่ ไป เพื่อผสู้ งู อายไุ ดร้ บั การบริการที่สะดวกและ รวดเร็ว สว่ นใหญ่พบในสถานบริการดา้ นสขุ ภาพ เชน่ ในพ้ืนที่ของ รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการอานวยความสะดวกใหก้ บั ผสู้ งู อายุ ดงั น้ี 2.1) มีชอ่ งบริการสาหรบั ผสู้ งู อายุ เป็ นการใหม้ ีชอ่ งทางสาหรบั ผสู้ งู อายแุ ยก จากผรู้ บั บริการทัว่ ไป เพ่ือใหผ้ สู้ งู อายไุ ดร้ บั การบริการที่สะดวกและรวดเร็ว เรียกว่า 80 ปี ไม่มีคิว คือ ผสู้ งู อายุ ที่มอี ายตุ ง้ั แต่ 80 ปี ขนึ้ ไป จะไดร้ บั บริการกอ่ น ไมต่ อ้ งรอคิวร่วมกบั ผมู้ ารบั บริการอ่ืนๆ 2.2) มีบริการรถ รับ – ส่ง ผสู้ งู อายใุ นการเขา้ ร่วมกิจกรรมของผสู้ งู อายุ โดยใชเ้ งนิ สวสั ดกิ าร 2.3) กจิ กรรมผนู้ อ้ ยดแู ลผใู้ หญ่ ผสู้ งู อายตุ งั้ แต่ 70 ปี ขนึ้ ไป เม่ือมีกิจกรรมจะ ไดร้ ับสิทธิพิเศษจากร่นุ นอ้ งในการดแู ลและให้ความช่วยเหลือในการทากิจกรรมต่างๆ เช่น การรบั ประทานอาหาร นอกจากน้ี องคก์ รปกครองบางพื้นที่ก็ไดจ้ ดั ช่องบริการสาหรับผสู้ ูงอายุ เพื่ออานวย ความสะดวกใหแ้ ก่ผสู้ งู อายดุ ว้ ย เช่น เทศบาลนา้ ริด อ.เมือง จ.อตุ รดิตถ์ จัดช่องบริการทางด่วน หนา้ 159

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน สาหรบั ผสู้ งู อายโุ ดยเฉพาะ เพื่อใหผ้ สู้ งู อายไุ ม่ตอ้ งตอ่ คิวเทศบาลเมืองหนองปรือ อ.ศรีราชา จ.ชลบรุ ี มีชอ่ งรบั บริการผสู้ งู วยั 70 ปี ไมม่ คี ิว 1.2 การจดั ส่ิงแวดลอ้ มที่ส่งเสริมใหผ้ สู้ งู อายอุ อกกาลงั กายและรวมกล่มุ กิจกรรม ไดแ้ ก่ การจัดใหม้ ีพื้นท่ีสีเขียว การจัดมมุ พักผ่อน การจัดบริการสิ่งอานวยความสะดวกต่างๆ ในชมุ ชน เพื่อกระตนุ้ ใหผ้ สู้ งู อายอุ อกมาพบปะ พดู คยุ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การออกมาทา กิจกรรมกล่มุ ร่วมกนั กบั เพ่ือนบา้ นมากข้นึ เป็ นตน้ ตวั อย่างการจัดสิ่งแวดลอ้ มท่ีส่งเสริมใหผ้ สู้ งู อายุ ออกกาลงั เชน่ 1. สวนสาธารณะตดิ ริมทะเล(อบต.พมุ เรียง อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านี ) 2. ลานเอนกประสงค์ สาหรบั จดั กจิ กรรมสาหรบั ผสู้ งู อายุ โดยทาเป็ นลานกวา้ ง พ้ืนราย เพ่ือใหผ้ สู้ งู อายไุ ม่ตอ้ งข้ึนบันได(เทศบาลเมืองคคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี) รวมถึงจัดเป็ นลาน อเนกประสงคส์ าหรบั ออกกาลงั กาย เตน้ รา (อบต.พงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ ) 3. สถานท่ีปฏิบัติธรรม สถานท่ีฝึ กอาชีพ มีการอบรมใหค้ วามรแู้ ก่ผผู้ สู้ งู อาย(ุ เทศบาล เมอื งบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี ) 4. พ้ืนที่สาหรับรวมกลมุ่ แม่บา้ นเพื่อฝึ กอาชีพ โดยผสู้ งู อายสุ ามารถเขา้ ร่วมกิจกรรมนี้ ได้ (เทศบาลนครแหลมฉบงั ) 5. การจดั บริการสิงอานวยความสะดวกตา่ งๆ ในชมุ ชน เพื่อกระตนุ้ ใหผ้ สู้ งู อายอุ อกมา พบปะ พดู คยุ แลกเปล่ียนความคิดเห็น การออกมาทากิจกรรมกล่มุ ร่วมกันกบั เพ่ือนบา้ นมากข้ึน โดยจดั ใหม้ พี ้ืนที่ออกกาลงั กายที่ใหบ้ ริการสาหรบั ผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ เพ่ือฝึ กทากายภาพ และมีพื้นที่ จดั กิจกรรมในการดาเนนิ การของชมรมผสู้ งู อายทุ กุ เดือน(อบต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม ) 6. ลานกีฬา เพ่ือเป็ นสถานท่ีใหผ้ สู้ งู อายุมาออกกาลังกายเบาๆ (อบต.หนองแขม อ.โคกสาโรง จ.ลพบรุ ี) 7. การสนบั สนนุ การรวมกล่มุ ทากิจกรรมการปั่นจักรยานของผสู้ งู อายุ (เทศบาล ตาบลนา้ ริด) 8. พ้ืนท่ีออกกาลังกายของตาบล เช่น ลานกะลา นวดฝ่ าเทา้ (เทศบาลสบเต๊ียะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่) พื้นท่ีกิจกรรมการออกกาลังกายดว้ ยไมพ้ ลอง (ต.ท่งุ อ.ไชยา จ.สรุ าษฎร์ ธาน)ี 1.3 การปรบั ปรงุ ที่พักอาศัยของผสู้ งู อาย ุ เป็ นการจัดสิ่งแวดลอ้ มในที่อย่อู าศัยให้ เหมาะสมกบั ผสู้ งู อายใุ นการดาเนนิ ชวี ิตเชน่ รพ.สต.นิคมสรา้ งตนเองพิมาย อ.พิมาย จ.นครราชสีมา ปรับปรงุ ดแู ลบา้ นผสู้ งู อายใุ น พื้นท่ี โดยปรับปรงุ หอ้ งนา้ จากสว้ มซึมหรือคอห่าน เป็ นแบบโถนงั่ เพราะผสู้ งู อายสุ ่วนมากมีปัญหา เรื่องขอ้ เข่าและกระดกู และผสู้ งู อายบุ างรายมีปัญหาทอ้ งผกู ทาใหต้ อ้ งนัง่ หอ้ งน้าเป็ นเวลานาน อย่างไรก็ตาม พ้ืนท่ีไม่สามารถดาเนินการไดค้ รอบคลมุ ทกุ ครัวเรือน เนื่องจากงบประมาณไม่ เพียงพอ เทศบาลสบเตยี๊ ะ อ.จอมทอง จ.เชยี งใหม่ ทาราวจบั ใหผ้ สู้ งู อายทุ ่ีบา้ นบางครอบครวั นอกจากน้ีเทศบาลนครสงขลา ตาบลบ่อยาง อาเภอเมือง จังหวัดสงขลา ไดร้ ่วมกับ สานักงานเคหะชมุ ชนหาดใหญ่และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัยมีการร่วมกันในการ ปรบั ปรงุ ท่ีพกั อาศยั และหอ้ งนา้ ใหแ้ กผ่ สู้ งู อายทุ ่ีอย่ใู นภาวะพึ่งพิงในพื้นที่ หนา้ 160

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน (2) สง่ เสรมิ การจดั ตงั้ และกิจกรรมชมรมผสู้ งู อาย ุ ซ่ึงชมรมผสู้ งู อายุ คือการท่ีผสู้ งู อายุ รวมกลมุ่ กนั ตง้ั แต่ 20 คนขน้ึ ไปของผมู้ ีความสนใจ และมีอดุ มการณร์ ่วมกนั ในการพฒั นาคณุ ภาพ ชีวิตของผูส้ งู อายดุ ังน้ัน องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ินหลายแห่งจึงสนับสนุนการจัดต้ังชมรม ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เชน่ อบต.พังทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ มีจดั ตงั้ ชมรมผสู้ งู อายโุ ดยเริ่มตน้ จากกล่มุ การออม วันละบาท มีสมาชิกทั้งหมด 600 คน จาก 13 หม่บู า้ น โดยทากิจกรรมออกกาลงั กาย และสง่ เสริม อาชีพสาหรับผูส้ ูงอายุ เช่น การทาดอกไมจ้ ันทน์ ทาบายศรีส่ขู วัญ การทอเสื่อ ทาไม้กวาด และทาพวงกญุ แจ เป็ นตน้ และนาไปจาหนา่ ยตามตลาดที่รับซอ้ นอกจากน้ยี ังมีกิจกรรมรบั ประทาน อาหารร่วมกนั ปี ละ 2 คร้ังในวันปี ใหม่และสงกรานต์ กิจกรรมจับสลากของขวัญปี ใหม่ กิจกรรม เย่ียมบา้ นโดยมขี องเยี่ยมบา้ นผสู้ งู อายคุ ือ นมและผา้ เช็ดตวั กรณีสมาชิกเสียชีวิตจะไดเ้ งนิ คืน 2,000 บาท และหากสมาชิกชมรมนอนโรงพยาบาลจะไดร้ ับสวัสดิการเงินคืนละ 500 บาท ซ่ึงการ ทากจิ กรรมของชมรมไดร้ บั เงนิ สนบั สนนุ จากอบต. จานวนปี ละ 40,000 บาท เทศบาลนครแหลมฉบัง จ.ชลบรุ ี ชมรมผสู้ งู อายจุ ะไดง้ บประมาณจากทางเทศบาล ประมาณ 5 – 6 แสนบาทตอ่ ปี เพ่ือจดั กจิ กรรมในนามของเทศบาลทกุ 2 เดือน เทศบาลเมืองบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี การจดั ตง้ั ชมรมผสู้ งู อายนุ นั้ มกี ารทากจิ กรรมทกุ วันพธุ ซึ่งกิจกรรมส่วนใหญ่ คือ ราไมพ้ อง ปฏิบัติธรรม กิจกรรมรับนอ้ งใหม่ กิจกรรมอวยพรวันเกิดใน สัปดาห์สุดท้ายของแต่ละเดือน การให้ของขวัญท้ังน้ี หากชมรมผู้สูงอายุตอ้ งการอุปกรณ์ หรือสิ่งของในการจัดทากิจกรรมต่างๆ เช่น ไมพ้ อง จะดาเนินการประสานกองสาธารณสขุ และ สิง่ แวดลอ้ มเพ่ือสนบั สนนุ อปุ กรณเ์ พิ่มเตมิ นอกจากนี้ การรวมกลมุ่ ในชมุ ชน เชน่ กล่มุ แม่บา้ นสตรีจะ มีผสู้ งู อายบุ างคนเขา้ ร่วมดว้ ย โดยการของบสนบั สนนุ ในการทากิจกรรมไม่ซ้าซอ้ นกัน แตถ่ า้ เป็ น กิจกรรมเชงิ รกุ จะเขยี นแผนของบสนบั สนนุ ได้ เทศบาลเมืองหนองปรือ จ.ชลบุรี การจัดตั้งชมรมผูส้ งู อายุ (ชมรมดอกลาดวน) โดยจะมีการทากิจกรรมทกุ วันพธุ ซึ่งกิจกรรมส่วนใหญ่ คือ ราไมพ้ อง ปฏิบัติธรรม กิจกรรมรับ นอ้ งใหม่ กิจกรรมอวยพรวันเกิดในสัปดาหส์ ดุ ทา้ ยของแต่ละเดือน การใหข้ องขวัญ กิจกรรมตาม ประเพณีต่างๆ กิจกรรมร่วมของกองสาธารณสขุ และสิ่งแวดลอ้ ม การตรวจสขุ ภาพ มะเร็งเตา้ นม มะเร็งปากมดลกู การอบรมใหค้ วามรดู้ า้ นสขุ ภาพ โดยใชง้ บจากกองทนุ หลักประกันสขุ ภาพเป็ น ผสู้ นบั สนนุ กจิ กรรมบางกิจกรรม รวมถึงภาคเอกชนเขา้ มามีบทบาทสว่ นรว่ มดว้ ย พ้ืนท่ีเขตกรงุ เทพมหานคร ผสู้ งู อายทุ ่ีสนใจสามารถข้ึนทะเบียนชมรมผสู้ งู อายไุ ดท้ ่ี ศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ ในพ้ืนท่ีใกลบ้ า้ น เทศบาลเมืองลาสามแก้ว โดยกองสวัสดิการสังคม สนับสนุนผูส้ งู อายุให้จัดต้ัง ชมรมผสู้ งู อายเุ ทศบาล ตงั้ แต่ปี 2549 ทาใหใ้ นพ้ืนท่ีมี 7 ชมรมแยกย่อย (67 ชมุ ชน 7 หม่)ู ปัจจบุ ัน (2558) มีสมาชิกประมาณ 5,000 คนกิจกรรมหลักๆ ของชมรมผสู้ ูงอายุ ไดแ้ ก่ การประชมุ ใหญส่ ามญั ประจาปี ประชมุ ปี ละครง้ั การจดั งานสงกรานต์ รดนา้ ดาหวั การศึกษาดงู าน ต.นิคมสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสีมา ชมรมผสู้ งู อายุ มีการจัดกิจกรรมให้ ผสู้ งู อายุ ในชว่ งสงกรานตแ์ ละมีการเย่ียมผสู้ งู อายใุ นแตล่ ะหมู่ สลบั ปรบั เปล่ยี นกนั ไป ตาบล ใน ต.นา้ ริด อ.เมือง จ.อตุ รดิตถ์ ชมรมผสู้ งู อายรุ ะดับหม่บู า้ นประสานงานกับ หนว่ ยงานตา่ งๆในการจดั กิจกรรมการดแู ลผสู้ งู อายุ ในระดบั หมบู่ า้ นและระดบั ตาบล ต.ท่งุ อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านี ชมรมผสู้ งู อายมุ ีจัดสวัสดิการใหแ้ กส่ มาชิกกรณีเจ็บป่ วย ตอ้ งเขา้ รบั การรกั ษาที่โรงพยาบาล รวมถึงกรณีเสียชวี ิต หนา้ 161

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม มกี ารจดั ตงั้ ชมรมผสู้ งู อายทุ ี่เกดิ จากผทู้ ี่มีความสนใจ และอดุ มการณ์ร่วมกัน ในการพัฒนาคณุ ภาพชีวิตของผสู้ งู อายุ โดยการสนับสนนุ ขององค์กร ปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น และโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล โดยแนวคิดในการจดั ตง้ั ชมรมผสู้ งู อายุ ของตาบลสระกะเทียม ซ่ึงเกิดจากการรวมตัวของผสู้ งู อายุ เพื่อการดแู ลสขุ ภาพผสู้ งู อายุ การจัด กิจกรรมเพ่ือลดภาวะซึมเศรา้ และเพื่อใหผ้ สู้ งู อายมุ ีสขุ ภาพแข็งแรง มีจดุ ประสงค์ใหผ้ สู้ งู อายมุ ี ความสขุ มีความอบอ่นุ ไม่เงียบเหงา เอื้อเฟ้ื อเผ่ือแผ่ซึ่งกนั และกนั มีสวัสดิการ และการแลกเปลี่ยน เรียนรู้ โดยชมรมผสู้ งู อายมุ รี ะบบการบริหารจดั การท่ีดี ดงั น้ี 1) การจัดการท่ีดี มีคณะกรรมการชมรม ที่มีความเสียสละ มีความรู้ ความสามารถ มีศกั ยภาพสงู ในการบริหารจดั การชมรม 2) การบริหารจัดการการเงินแบบโปร่งใส มีคณะกรรมการและกฎระเบียบ ดา้ นการเงนิ 3) การประชาสมั พนั ธท์ ี่ดี มหี อกระจายขา่ ว มีการแจง้ จากคณะกรรมการและ การบอกตอ่ กนั ในหมบู่ า้ น และบอกถึงความสาคญั ประโยชน์ และสิง่ ที่ผสู้ งู อายจุ ะไดร้ บั 4) การมอบของขวัญวันเกิด และรอ้ งเพลงอวยพรวันเกิดท่ีแต่งเองของคน สระกะเทียม ทาใหผ้ สู้ งู อายเุ กิดความสขุ ภาคภมู ิใจ ซ่ึงเป็ นส่ิงจงู ใจใหผ้ สู้ งู อายอุ ยากเขา้ มามสี ว่ นรว่ ม 5) การจดั สวัสดิการ โดยมีการตง้ั กฎระเบียบท่ีชดั เจน ทาใหผ้ สู้ งู อายมุ ีความ อบอนุ่ มคี วามดีใจท่ีมีการมาเย่ียมผสู้ งู อายุ โดยมีสวัสดกิ ารใหก้ บั ผสู้ งู อายุ 6) การแสดงศิลปวัฒนธรรมพ้ืนบา้ น เพลงราปรบไก่ รอ้ งเพลงพวงมาลัย ลิเก ราตดั เพื่อใหส้ มาชกิ สนกุ สนาน คลายเครียด สมาชิกมีความสามารถและกลา้ แสดงออก มีดงั นี้ 7) กิจกรรมท่ีดาเนินงานของชมรมผสู้ งู อายุ เม่ือมีการประชมุ ผสู้ งู อายุ โดย ชมรมผสู้ งู อายจุ ะมีการประชมุ วนั พฤหสั บดีแรกของเดอื น) มกี จิ กรรมที่ดาเนนิ การตามลาดบั ดงั นี้ 7.1) คดั กรอง ตรวจสขุ ภาพ 7.2) สวดมนต์ 7.3) รอ้ งเพลงสรรเสริญพระบารมี 7.4) มอบใบประกาศนยี บตั ร 7.5) มอบของขวญั วนั เกิด 7.6) รอ้ งเพลงมารช์ สระกะเทียม 7.7) กจิ กรรมการออกกาลงั กาย 7.8) การแสดงศิลปะพ้ืนบา้ น ราปรกไก่ เพลงพวงมาลยั 7.9) กิจกรรมวนั สาคญั ทางศาสนา ประเพณีตา่ งๆ เชน่ สงกรานต์ ปี ใหม่ 7.10) กจิ กรรมการใหค้ วามรดู้ า้ นสขุ ภาพจากโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพ ตาบล 7.11) กจิ กรรมราวง 7.12) กิจกรรมรอ้ งเพลง 7.13) กจิ กรรมสญั ญาใจ กจิ กรรมอาลา สวสั ดี บอกรกั ใหก้ าลงั ใจ บางพ้ืนท่ียังไม่มีการต้ังชมรมผสู้ งู อายุ เช่น พ้ืนท่ี ตาบลเลม็ดยังไม่มีการตั้งชมรม ผสู้ งู อายุ ปัจจบุ นั เป็ นเพียงกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ี่รวมกลมุ่ กันทากิจกรรม ออมเงนิ เพ่ือจัดสวัสดิการใหแ้ ก่ สมาชิก หนา้ 162

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน (3) กองทนุ สวสั ดิการ กองทนุ สวัสดิการชมุ ชน เป็ นระบบการทาใหค้ นในชมุ ชนใหม้ ีความ เป็ นอยทู่ ่ีดีขนึ้ ทงั้ เร่ืองของคณุ ภาพชวี ิต รวมถึงปฎิสมั พนั ธท์ ี่ดขี องคนในชมุ ชน องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ินบางแห่งมี การจัดทากองทนุ สวัสดิการ จัดตงั้ โดยการไดร้ ับ บริจาคเงินหรือส่ิงของ เพื่อช่วยเหลือผสู้ งู อายดุ อ้ ยโอกาส โดยจะแจกทกุ เดือน แต่กองทนุ ดังกล่าว ไม่ไดม้ ีการจดทะเบียน โดยขึ้นกับนายกเทศบาลเมืองบา้ นสวน ในบางกรณีการแจกสิ่งของหรือเงิน ดงั กลา่ ว จะนาไปแจกเองท่ีบา้ น แลว้ แตว่ ่าเขตไหนจะประสานไปที่กองสวัสดิการสงั คม (เทศบาลเมือง บา้ นสวน จ.ชลบรุ ี)บางแห่งสมาชิกตอ้ งเสียเงินปี ละ 100 บาท หากตอ้ งนอนรักษาพยาบาลใน โรงพยาบาลจะไดร้ บั เงิน 500 บาท เสียชีวิตจะไดร้ บั เงนิ 2,000 บาท คลอดบตุ รจะไดร้ บั 800 บาท (อบต.หนองแขม จ.ลพบรุ ี) ในพ้ืนที่องคก์ ารบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการจัดสวัดิการใหก้ ับ ผสู้ งู อายใุ นรปู ของกองทนุ ฌาปนกิจใหก้ บั ผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่ โดยมรี ายละเอียด ดงั นี้ 1) สมาชกิ ตลอดชพี 400 บาท 2) สมคั รสมาชิก 50 บาท ตอ่ ปี 3) ของขวญั วันเกดิ 4) เล้ยี งอาหารในวันเกดิ 5) เย่ียมใหเ้ งนิ 300 บาท 6) เสียชวี ิตใหเ้ งนิ 4,000 บาท พรอ้ มพวงหรีด 1 พวง (4) ศนู ยพ์ ฒั นาคณุ ภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผสู้ งู อาย ุ ศนู ยน์ ี้จัดตง้ั ขึ้นเพื่อส่งเสริม การจัดกิจกรรมของชมรมผสู้ งู อายุ โดยใหผ้ สู้ งู อายไุ ดม้ ีสถานท่ีในการจัดกิจกรรมและบริการ ส่งเสริมดา้ นอาชีพและการถ่ายทอดภมู ิปัญญาของผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน สง่ เสริมใหผ้ สู้ งู อายไุ ดร้ ับการ พฒั นาดา้ นสขุ ภาพกาย จิตใจ และสงั คม เป็ นศนู ยส์ ง่ เสริมและสนบั สนนุ อาสาสมคั รดแู ลผสู้ งู อายุ และ จัดระบบขอ้ มลู ผสู้ งู อายใุ นพ้ืนท่ี โดยกิจกรรมของศนู ยม์ ีทั้งการส่งเสริมสขุ ภาพอนามยั สนบั สนนุ การศึกษา อาชีพ สังคม ภมู ิปัญญาผสู้ งู อายุ การติดตามใหค้ วามช่วยเหลือผูส้ งู อา ยุ เป็ นตน้ ท้ังน้ี องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินบางแห่งอยู่ระหว่างไดด้ าเนินของบประมาณในปี 2559 ทงั้ ครภุ ณั ฑ์ และอปุ กรณใ์ นศนู ยส์ าหรบั ผสู้ งู อาย(ุ อบต.หนองแขม จ.ลพบรุ ี) (5) โครงการวิทยาลยั เพ่ือชีวิตผสู้ งู วยั ใส่ใจสขุ ภาพ เป็ นโครงการเร่ิมตน้ ตั้งแต่เดือน มีนาคม 2558 ไดม้ ีการเปิ ดอบรมใหค้ วามรใู้ นการเตรียมตวั เขา้ ส่วู ัยผสู้ งู อายุ การออกกาลงั กาย ผสู้ งู อายุ การฝึ กสมอง กิจกรรมนนั ทนาการ การละเล่นตามอัธยาศัย การฝึ กอาชีพตามบริบทที่ ผสู้ งู อายสุ ามารถทาไดแ้ ละเหมาะสมกบั วัยส่วนใหญ่ผทู้ ี่เขา้ ร่วมจะเป็ นผสู้ งอายทุ ่ีติดสงั คม โดยมีการ คดั เลือกคณะกรรมการที่มคี วามตอ้ งการและสนใจท่ีจะทาและมีศักยภาพ ดงั นน้ั ในขน้ั แรกจึงตอ้ งเป็ น พี่เลี้ยงแก่ผดู้ าเนินโครงการ รวมท้ังมีการจัดต้ังชมรมผสู้ งู อายมุ ีการเก็บเงินเพ่ือเอาไวใ้ ชใ้ นยาม เสียชีวิตเพ่ือจดั การศพจะไดไ้ ม่เป็ นภาระแก่ลกู หลาน แตไ่ ม่ไดม้ ีการสง่ เสริมผสู้ งู อายใุ หด้ แู ลตวั เองและ ดแู ลซึ่งกนั และกนั (เทศบาลสบเตย๊ี ะ จ.เชียงใหม)่ (6) รถหน่วยกชู้ ีพ องคก์ ารปกครองส่วนทอ้ งถ่ินบางแห่งใหร้ ถหนว่ ยกชู้ ีพบริการรับส่ง ผสู้ งู อายไุ ปยงั สถานพยาบาลในพ้ืนท่ี กรณีผสู้ งู อายเุ กิดเหตฉุ กุ เฉิน เชน่ อบต.หนองแขม อ.โคกสาโรง จ.ลพบุรี บริการพาคนป่ วยไปโรงพยาบาลใกลบ้ า้ น สามารถตดิ ตอ่ ผา่ นเบอรโ์ ทรศัพทม์ ือถือโดยตรง และสมาชกิ อบต. /รองนายก หนา้ 163

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน เทศบาลตาบลน้าริด อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ มีการใหบ้ ริการรถรับส่งผูส้ งู อายุไป โรงพยาบาลเดือนละ 1 ครัง้ เพ่ือไปทากิจกรรม วัดความดนั รวมท้งั รถบริการฉกุ เฉินรับส่งผปู้ ่ วย ไปโรงพยาบาล และรถบริการฉกุ เฉิน 1669 เทศบาลสบเต๊ียะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ มีรถบริการฉกุ เฉินในการรับ-ส่งผปู้ ่ วย 3 คนั อบต.ท่งุ อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านีมีทีม อสม. เคล่ือนที่เร็วสาหรับช่วยเหลือในยาม ฉกุ เฉิน และมีรถบริการฉกุ เฉินสาหรบั พาผปู้ ่ วยไปโรงพยาบาลอาเภอไชยาไดท้ นั ที เทศบาลตาบลพมุ เรียง อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านี มีรถบริการกรณีฉกุ เฉินโดยมลู นิธิ อิสลาม ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีบริการรบั – สง่ ผสู้ งู อายุ เพ่ือเขา้ รับบริการยงั สถานบริการสุขภาพกรณีเกิดเจ็บป่ วยฉุกเฉิน โดยองค์การบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม เป็ นผรู้ บั ผิดชอบบริการรถฉกุ เฉิน (7) ศนู ยค์ มุ้ ครองสวสั ดิภาพชมุ ชน สงั กดั กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของ มนษุ ย์ เป็ นหนว่ ยบริการสงั คมในเขตพื้นท่ีกรงุ เทพมหานคร บริการท่ีจดั ให้ ไดแ้ ก่ บริการรถรบั ส่ง สาหรบั ผสู้ งู อายทุ ่ีเดินทางลาบาก การสงเคราะหผ์ ยู้ ากไร้ การชว่ ยซ่อมบา้ นผสู้ งู อายุ การสนบั สนนุ การทากจิ กรรมของผสู้ งู อายุ และการสง่ ตอ่ ผทู้ ี่ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื (8) อาสาสมคั ร กล่มุ อาสาสมัครในชมุ ชนมีบทบาทดา้ นอานวยความสะดวกใหผ้ สู้ งู อายใุ น ชมุ ชน เยี่ยมบา้ น ช่วยเหลือตามความจาเป็ นและ ประสานงานระหว่างผสู้ งู อายแุ ละกับหน่วยงานท่ี เก่ยี วขอ้ ง โดยกลมุ่ อาสาสมคั รในชมุ ชน ประกอบดว้ ย อสม. อผส. อพม. อพมก. อปพร. 8.1) อาสาสมัครสาธารณสุขประจาหมู่บา้ น (อสม.) เป็ นกล่มุ บคุ คลภายใน ชมุ ชนที่ไดร้ ับการอบรมใหค้ วามรจู้ ากเจา้ หนา้ ท่ีสาธารณสขุ และปฏิบัติงานดา้ นสาธารณสขุ ดว้ ย ความเสียสละตอ่ ประชาชนในหมบู่ า้ น โดยมบี ทบาทหนา้ ท่ีในการดแู ล ใหค้ าแนะนา ในการปฏิบตั ิตนให้ ถกู ตอ้ งตามหลักสขุ อนามัยเพื่อสขุ ภาพของตนเอง ตลอดจนใหก้ ารช่วยเหลือขั้นพื้นฐาน อสม. เป็ นกลไกหลักในการขบั เคล่ือนงานดา้ นผสู้ งู อายใุ นชุมชน อสม. 1 คน ดแู ลผสู้ งู อายุ 15–20 คน บทบาทของ อสม. ดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายุ ไดแ้ ก่ - เย่ียมเยียนบา้ นผสู้ งู อายุ โดยเฉพาะผสู้ งู อายทุ ่ีอย่คู นเดียว อสม. เขา้ ไปร่วม ดแู ลหมนุ เปล่ียนเขา้ ไปดแู ลและพดู คยุ เพ่ือใหผ้ สู้ งู อายไุ มเ่ กดิ อาการซึมเศรา้ หรือเหงา - การดแู ลสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ การตรวจสขุ ภาพเบ้ืองตน้ เช่น วัดความดัน ชงั่ นา้ หนกั - การใหค้ วามรเู้ บ้ืองตน้ ในการดแู ลสขุ ภาพ - สารวจผสู้ งู อายทุ ี่มปี ัญหา/ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื - ประสานขอรบั ความชว่ ยเหลือ มายงั จนท. รพ.สต. และทาง อบต. - รายงานสถานการณแ์ ละขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ 8.2) อาสาสมัครดูแลผูส้ ูงอายุที่บา้ น (อผส.)ปฏิบัติหนา้ ที่ใหค้ วามคมุ้ ครอง สวัสดิภาพและพิทักษผ์ สู้ งู อายุ ท่ีขาดผดู้ แู ล ช่วยเหลือตวั เองไมไ่ ด้ ถกู ทอดท้ิงใหอ้ ย่ตู ามลาพัง ไดร้ ับ การดแู ลมีบทบาทหนา้ ที่ช่วยเหลือผสู้ งู อายุ โดยใหก้ ารส่งเสริมสขุ ภาพ การควบคมุ และป้ องกันโรค มกี ารใหค้ าแนะนา ถา่ ยทอดความรแู้ กเ่ พ่ือนบา้ นและแกนนาสขุ ภาพประจาครอบครัว แกนนาชมุ ชนใน หนา้ 164

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน เร่ืองต่างๆ เก่ียวกับการสรา้ งเสริมสขุ ภาพพลานามัยใหแ้ ข็งแรง และเกิดการเจ็บป่ วยนอ้ ยท่ีสดุ รวมถึงดแู ลสิทธิประโยชนด์ า้ นหลกั ประกนั สขุ ภาพ และแจง้ ขอ้ มลู ข่าวสารให้ผสู้ งู อายไุ ดเ้ ขา้ ถึงสิทธิ ของตนเอง 8.3) อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ (อพม.) คือ อาสาสมคั รท่ีปฏิบตั งิ านดา้ นตา่ งๆ ในชมุ ชนอย่แู ลว้ และสนใจเขา้ มามสี ว่ นร่วมในการพฒั นาสงั คม และความมนั่ คงของมนษุ ยเ์ พ่ือทอ้ งถ่ินของตนเอง มีบทบาทหนา้ ที่สนบั สนนุ และส่งเสริมใหช้ มุ ชนมี ส่วนร่วมในการพัฒนาสงั คม ประกอบดว้ ย 1) ชี้เป้ า – เฝ้ าระวัง คือ การสารวจและรวบรวมขอ้ มลู กลมุ่ เป้ าหมายและผรู้ บั บริการ การเฝ้ าระวังการสง่ เสริมและแกไ้ ขปัญหาดา้ นสงั คมเบื้องตน้ และการ รายงานสถานการณ์ทางสังคมของชมุ ชน 2) เชื่อมกล่มุ เดิม – เสริมสรา้ งกล่มุ ใหม่ คือการ ประสานงานการสง่ ตอ่ ผรู้ ับบริการและการใหค้ วามร่วมมือและสนบั สนนุ การปฏิบตั งิ านตามภารกิจ ของกระทรวงการพัฒนาสงั คมและ ความมนั่ คงของมนษุ ย์ ส่วนราชการและเอกชนที่เก่ียงขอ้ ง และ 3) ร่วมใจทาแผนชมุ ชน คือควรเป็ นผผู้ ลกั ดนั หรือกระตนุ้ ใหช้ มุ ชนร่วมมือร่วมใจกนั ระดมความคิด เพื่อจดั ทาแผนของชมุ ชนโดยเฉพาะในสว่ นท่ีเกยี่ วขอ้ งกบั การพฒั นาสงั คม และความมนั่ คงของมนษุ ย์ เชน่ การจดั ทาแผนสวัสดกิ ารชมุ ชน 8.4) อาสาสมคั รช่วยเหลือคนพิการ (อพมก.) มีบทบาทหนา้ ท่ีชว่ ยเหลือผพู้ ิการ โดยใหก้ ารสง่ เสริมสขุ ภาพ การควบคมุ และป้ องกนั โรค โดยใหค้ าแนะนา ถา่ ยทอดความรแู้ กเ่ พื่อนบา้ น และแกนนาสขุ ภาพประจาครอบครัว แกนนาชมุ ชนในเรื่องต่างๆ เกี่ยวกับการสรา้ งเสริมสขุ ภาพ พลานามัยใหแ้ ข็งแรง และเกิดการเจ็บป่ วยนอ้ ยที่สดุ รวมถึงดแู ลสิทธิประโยชนด์ า้ นหลักประกัน สขุ ภาพ และแจง้ ขอ้ มลู ขา่ วสารใหผ้ พู้ ิการไดเ้ ขา้ ถึงสิทธิของตนเอง 8.5) อาสาสมัครป้ องกันภัยฝ่ ายพลเรือน (อปพร.) มีบทบาทหนา้ ท่ีอานวย ความสะดวกและชว่ ยเหลือบรรเทาสขุ แกป่ ระชาชนในเขตชมุ ชน โดยในพ้ืนท่ีไดม้ ีการชว่ ยเหลือผสู้ งู อายุ ในกรณีเร่งดว่ น เพื่อไปสง่ ยงั โรงพยาบาล จากลักษณะบริการที่กล่าวมา จะเห็นว่าเป็ นบริการท่ีจัดสาหรับผสู้ งู อายโุ ดยรวม อย่างไร ก็ตาม ในชมุ ชนยงั มบี ริการเฉพาะกรณี สาหรบั ผสู้ งู อายทุ ่ีมีภาวะพึ่งพิง และบริการสาหรบั ผสู้ งู อายทุ ่ี ถกู ทอดท้ิง ดงั นี้ 1. บรกิ ารสาหรบั ผสู้ งู อายทุ ี่อยใู่ นภาวะพึ่งพิง การดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีอย่ใู นภาวะพ่ึงพิง ส่วนใหญ่เป็ นบุตรหลาน ญาติพ่ีนอ้ งเป็ นผดู้ แู ล หลักการจัดบริการเนน้ ส่งเสริมใหล้ กู หลานหรือบคุ คลในครอบครัวช่วยกันดแู ล เพื่อเสริมสรา้ ง ความสมั พนั ธอ์ นั ดรี ะหว่างครอบครวั และดแู ลกนั เองไดอ้ ย่างถกู ตอ้ งและยงั่ ยืน จากการสนทนากล่มุ กบั ผทู้ ่ีมสี ว่ นเกย่ี วขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายไุ ดใ้ หข้ อ้ มลู เกี่ยวกบั การจัดบริการใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ ที่อยใู่ นภาวะพ่ึงพิง 1. การออกตรวจเย่ียมผสู้ งู อายกุ ลมุ่ ตดิ เตียง สอบถามความตอ้ งการ การตรวจคดั กรอง โรค ทากายภาพบาบัดส่วนของผปู้ ่ วยท่ีมีอาการรนุ แรงหรือตอ้ งการการดแู ลมาก ทาง รพ.สต จะเขา้ ไปตรวจเย่ียมบ่อยมากขึ้น (ต.นิคมสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสีมา) หรือทีมสขุ ภาพเขา้ ไปดแู ล (เทศบาลสบเตีย๊ ะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่) บางแห่งอาจมีทีมผบู้ ริหาร พยาบาล นกั สงั คม สงเคราะห์ และ อสม. ร่วมดแู ล (เทศบาลเมืองลาสามแกว้ อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี หนา้ 165

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน 2. การช่วยเหลือดา้ นสิ่งของ เช่น แจกขา้ วสาร บริการใหย้ ืมกายอปุ กรณ์ต่างๆ ไมเ้ ทา้ รถเข็น วอรค์ เกอร์ เตียงสาหรับผสู้ งู อายุ (รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม เทศบาลนคร แหลมฉบงั , เทศบาลนครสงขลา) 3. ใหค้ าแนะนาแก่ญาติและผดู้ แู ลในเรื่องการทาความสะอาด ทาอาหาร อาบนา้ เปลี่ยน เสื้อผา้ 4. การใหแ้ นะนาการทากายภาพเพ่ือใหเ้ ป็ นผสู้ งู อายตุ ดิ บา้ น ในส่วนของผสู้ งู อายทุ ี่ป่ วยเป็ น เบาหวานจะมีโครงการของหนว่ ยบริการปฐมภมู ิที่มีการอบรมอาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจาหม่บู า้ น ในการนวดเทา้ ใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ โดย อสม. ไปสอนใหผ้ ดู้ แู ลผู้สงู อายฝุ ึ กนวดใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ (ต.บ่อยาง อ.เมอื ง จ.สงขลา) 5. การอบรมการพยาบาลเบื้องตน้ เช่น สอนทาแผลใหก้ ับผดู้ แู ล หรือผสู้ งู อายใุ นกรณี ท่ีสามารถทาเองได้ 6. กรณีผสู้ งู อายมุ ีโรคเร้ือรัง หรือมีการช่วยเหลือตนเองไดน้ อ้ ย หรือไม่ไดเ้ ลย จะมีการ เย่ียมติดตาม และแนะนาครอบครัวใหด้ แู ลผสู้ งู อายไุ ดอ้ ย่างเหมาะสม (รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) 7. มีการอบรม อสม. แกนนา ท่ีมีกล่มุ ผสู้ งู อายตุ ิดเตียง โดยมีการอบรมทั้งภาคทฤษฎี และภาคปฏิบัติท่ีสอนการเคลื่อนตัว การพลิกตัวดแู ลเร่ืองแผล (รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม 2. บรกิ ารสาหรบั ผสู้ งู อายถุ กู ทอดท้ิง ผสู้ งู อายใุ นกลมุ่ ท่ีถกู จดั ว่าเป็ นผสู้ งู อายถุ กู ทอดท้ิงนน้ั มีจานวนนอ้ ย เนือ่ งจากสว่ นใหญ่ยัง มีลกู หลาน ญาตพิ ี่นอ้ งคอยดแู ลผสู้ งู อายกุ ลมุ่ นอี้ ยู่ พบลกั ษณะการถกู ทอดท้ิงเป็ นชว่ งเวลา กล่าวคือ ลกู หลานออกไปทางานในตอนกลางวัน ทาใหผ้ สู้ งู อายตุ อ้ งอย่บู า้ นคนเดียว สาหรับการใหบ้ ริการ ผสู้ งู อายกุ ล่มุ น้ีเนน้ ใหช้ มุ ชนช่วยกันดแู ล จากการสนทนากล่มุ ผดู้ แู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนไดใ้ หข้ อ้ มลู เก่ยี วกบั การดแู ลผสู้ งู อายถุ กู ทอดทิ้ง ว่า 1. การไปรับยาแทน กรณีท่ีผสู้ งู อายไุ ม่สามารถไปหาพบแพทยเ์ องได้ หรือไม่มีคนพาไป อสม. ที่รบั ผดิ ชอบในพ้ืนท่ีนนั้ จะเป็ นคนที่ไปนายามาให้ 2. บริการเบอร์ 1669 แจง้ เหตดุ ว่ น 3. โครงการสงเคราะหผ์ ยู้ ากไร้ จานวน 2,000 บาท 4. การติดตามเยี่ยมบา้ น การเย่ียมเยียน กรณีผสู้ งู อายยุ ังดแู ลตนเองได้ สนับสนุน ช่วยเหลือในชมุ ชนกันเอง โดยผนู้ าหม่บู า้ น อสม. และประชาชนทัว่ ไป การสังเกตและดพู ฤติกรรม ประจาวันของผสู้ งู อายเุ ป็ นประจา ถา้ วันไหนผิดปกติเวลาที่เคยทากิจวัตรประจาวันอะไรแลว้ ไม่พบ เห็นจะรีบเขา้ ไปเพื่อดวู ่ามีอะไรเกิดขน้ึ กบั ผสู้ งู อายหุ รือไม่ เพื่อจะไดท้ าการชว่ ยเหลือไดท้ นั เวลา 5. การสง่ ตอ่ เพื่อเขา้ รบั บริการในสถานบริการ กรณีผสู้ งู อายถุ กู ทอดท้ิงและไรท้ ี่พกั อาศัย จะจดั ส่งยงั ไปยงั หนว่ ยงานสงั กดั กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยเ์ พื่อใหค้ วาม ชว่ ยเหลือตอ่ ไป หนา้ 166

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ตอนท่ี 3 บทบาทหนา้ ที่ของหน่วยงานรบั ผดิ ชอบงานดา้ นผสู้ งู อาย ุ ผทู้ ี่มีสว่ นเก่ียวขอ้ งในการใหบ้ ริการดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ นและในชมุ ชนไดใ้ หข้ อ้ มลู บทบาทหนา้ ที่ ของหนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบงานดา้ นผสู้ งู อายุ ดงั รายละเอียดตอ่ ไปน้ี 3.1 บทบาทของหน่วยงานทอ้ งถ่ิน ในการดาเนินงานเกี่ยวกับผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่ แบ่งบทบาทการดแู ลผสู้ งู อายตุ ามภารกิจ ของหน่วยงานโดยแตล่ ะหน่วยงานจะดแู ลผสู้ งู อายตุ ามบทบาทหนา้ ท่ีของตวั เองที่ไดร้ ับมอบหมาย เช่น กองสาธารณสขุ ดแู ลในเร่ืองบริการเก่ียวกับสขุ ภาพกายอนามัย กองสวัสดิการสังคม รบั ผดิ ชอบการดแู ลบริการทางสงั คม เชน่ เดยี วกบั ในพื้นท่ีกรงุ เทพสานกั งานศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ จะดูแลในเร่ืองของสขุ ภาพกายและใจ ส่วนสานักงานเขตพื้นท่ีจะดูแลในเรื่องเบ้ียยังชีพและ การชว่ ยเหลือดา้ นสงิ่ ของ-เงนิ แกผ่ สู้ งู อายุ (1) บทบาทตามภารกิจดา้ นสวัสดิการสงั คม บทบาทการใหบ้ ริการ ดา้ นสวัสดิการผสู้ งู อายุ เป็ นการช่วยเหลือผสู้ งู อายใุ หม้ ีคณุ ภาพชีวิตที่ดีขนึ้ ท้งั การพฒั นาศักยภาพ ผสู้ งู อายุ การมีส่วนร่วมทางสังคมของผสู้ งู อายุ และการสงเคราะห์ผสู้ งู อายุ ในการดาเนินงาน ดังกล่าวแต่ละพื้นที่ผทู้ ี่รับผิดชอบจะเป็ นหน่วยงาน ผนู้ าชมุ ชนและแกนนาในพ้ืนท่ี ไดแ้ ก่ องคก์ าร บริหารส่วนตาบล เทศบาล กานนั ผใู้ หญ่บา้ น กรรมการชมุ ชน มีบทบาทในการดา้ นการดแู ลดา้ น สวัสดิภาพ ความเป็ นอยู่ และส่งเสริมคณุ ภาพชีวิตของผสู้ งู อายุ ในเขตพื้นท่ีรบั ผิดชอบและบทบาทท่ี คลา้ ยคลึง และแตกตา่ งกนั ไป ตวั อยา่ งเชน่ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ มอบหมายใหก้ องสวัสดิการสังคม รบั ผิดชอบงาน ดา้ นสวสั ดิการสงั คมทกุ กลมุ่ เป้ าหมาย รวมถึงกลมุ่ ผสู้ งู อายดุ ว้ ย การแบง่ โครงสรา้ งการบริหารงาน 4 ฝ่ าย ประกอบดว้ ย ฝ่ ายบริหารงานทัว่ ไป ฝ่ ายพัฒนาชมุ ชน ฝ่ ายส่งเสริมสวัสดิการสังคม และฝ่ ายสงั คมสงเคราะห์ โดยฝ่ ายสงั คมสงเคราะห์ รบั ผดิ ชอบงานดา้ นสงเคราะหเ์ บี้ยยังชีพผสู้ งู อายุ คนพิการ ผู้ป่ วยเอดส์ ปรึกษาปัญหาของคนในชมุ ชน การประสานส่งต่อฝ่ ายพัฒนาชมุ ชน รับผิดชอบกา รประสา นงานกับคณะกรรมกา รชุมชน เลือกตั้งคณะกรรมกา รชุมชน และการจัดระเบียบชมุ ชนส่วนฝ่ ายส่งเสริมสวัสดิการสงั คม รับผิดชอบการสนบั สนนุ ผลกั ดันและ พัฒนาการจัดตัง้ องคก์ รตา่ งๆเช่น กลุ่มอาชีพ กลุ่มสตรี กลุ่มฌาปนกิจสงเคราะห์ เป็ นตน้ ท้ังนี้ภารกิจงานดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนท่ีสาคัญ คือ รับผิดชอบการดาเนินงานของชมรม ผสู้ งู อายุ ซ่ึงจะทาใหผ้ สู้ งู อายไุ ดร้ บั สวัสดิการไปดว้ ย องคก์ ารบริหารสว่ นตาบลพงั ทยุ อ.นา้ พอง จ.ขอนแกน่ ไดม้ ีการมอบนโยบาย ใหน้ ักพัฒนาชมุ ชนและผชู้ ่วย ดแู ลรับผิดชอบประสานการทางานร่วมกับเครือข่ายเพ่ือการจัด โครงการสวัสดิการซ่อมแซมบา้ นผสู้ งู อายุ คนพิการ และคนไรท้ ี่พึ่ง นอกจากนยี้ งั ใหผ้ นู้ าชมุ ชนสารวจ ขอ้ มลู ผสู้ งู อายทุ งั่ 3 กลมุ่ ไดแ้ ก่ กลมุ่ ผสู้ งู อายทุ วั่ ไป ผสู้ งู อายตุ ดิ เตียง และผสู้ งู อายทุ ่ีถกู ทอดทิ้งเพื่อ แจ้งใหท้ างองค์การบริหารส่วนตาบล ดาเนินการวางแผนใหค้ วามช่วยเหลือและส่งต่อไปยัง หนว่ ยงานของกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ ท่ีมีหนา้ ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ประเด็น ปัญหาท่ีพบ เชน่ สานกั งานพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ ในการขอสนบั สนนุ เงนิ ชว่ ยเหลือ ซ่อมแซมบา้ น ศูนย์ออทิสติก ในการขอความช่วยเหลือบริจาคกายอุปกรณ์สาหรับผูส้ ูงอายุ และศนู ยค์ มุ้ ครองคนไรท้ ี่พึ่งจงั หวดั ขอนแกน่ เป็ นตน้ หนา้ 167

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน พื้นท่ีกรงุ เทพมหานคร การดาเนินงานด้านสวัสดิการสังคม มีหลาย หน่วยงานที่เขา้ ร่วม เช่น สานกั งานเขตพื้นท่ี ศนู ย์บริการสขุ ภาพ ศนู ย์คมุ้ ครองสวัสดิภาพชมุ ชน เป็ นตน้ สาหรับบทบาทในการดาเนินงานดา้ นสงั คมสงเคราะห์ เป็ นบทบาทของสานกั งานเขตพื้นท่ี และศนู ยค์ มุ้ ครองสวัสดิภาพชมุ ชนเป็ นหลกั โดยใหก้ ารสนบั สนนุ ดา้ นเงินและส่ิงของท่ีจาเป็ นในการ ดารงชีวิต ส่วนการดาเนินงานดา้ นการพัฒนาศักยภาพผูส้ งู อายุ เป็ นการดาเนินของหลาย หนว่ ยงานท้ังสานกั งานเขตพื้นที่ ศนู ยบ์ ริการสขุ ภาพ ศนู ยค์ มุ้ ครองสวัสดิภาพชมุ ชน โดยส่วนใหญ่ เป็ นการสนบั สนนุ ท้ังงบประมาณ สิ่งของ สถานที่ บคุ ลากร ในการดาเนินงาน ซ่ึงมีหน่วยงานภาค ประชาชนและเอกชนรว่ มมอื ดว้ ย เทศบาลนครแหลมฉบัง เทศบาลเมืองบา้ นสวน เทศบาลเมืองหนองปรือ อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี ทั้งสามพ้ืนที่กาหนดใหด้ าเนินงานสวัสดิการสังคมผสู้ งู อายเุ ป็ นภารกิจของ กองสวัสดกิ ารสงั คม รบั ผิดชอบดาเนนิ งานดา้ นการสงเคราะหเ์ บี้ยยงั ชีพผยู้ ากไร้ อบต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มอบหมายนกั พัฒนาชมุ ชน ในการดแู ล ผสู้ งู อายเุ กี่ยวกับการจัดทาโครงการตา่ งๆ ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ผสู้ งู อายุ และการดแู ลการจ่ายเบ้ียยังชีพ ใหก้ บั ผสู้ งู อายทุ กุ เดอื น อบต. หนองแขม อ.โคกสาโรง จ.ลพบรุ ี มอบหมายรองนายกฯ และนกั พัฒนา ชมุ ชน ในการดแู ลผสู้ งู อายเุ ก่ียวกบั การจัดทาโครงการต่างๆ ที่เก่ียวขอ้ งกบั ผสู้ งู อายุ และการดแู ล การจา่ ยเบ้ียยงั ชพี ใหก้ บั ผสู้ งู อายทุ กุ เดือนตามหม่บู า้ น เทศบาลตาบลน้าริด อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ นายกเทศมนตรีไดม้ อบหมาย เจา้ หนา้ ที่นกั พฒั นาชมุ ชนในการดแู ลเบ้ียยงั ชีพผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ การดาเนนิ งานเกี่ยวกบั ผสู้ งู อายุ ในตาบล อบต.หนองโก อ.กระนวน จ.ขอนแกน่ ดาเนนิ การโครงการของอาเภอในการ ส่งทีมปฏิบัติการเพ่ือเขา้ ถึงครัวเรือนยากจน ซ่ึงมีกล่มุ เป้ าหมายเป็ นกล่มุ ผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ โดยมีกิจกรรมทั้งหมด 4 ขน้ั ตอน ไดแ้ ก่ 1.ช้ีเป้ าหมาย 2.จัดทาเข็มทิศชีวิต 3.เขา้ ไปดาเนินการ 4.เขา้ ไปชว่ ยเหลือ ทงั้ ในดา้ นการชว่ ยเงนิ สงเคราะห์ การชว่ ยเหลอื สวัสดิการดา้ นตา่ งๆ ที่จาเป็ น (2) บทบาทตามภารกิจดา้ นสขุ ภาพ เป็ นการดาเนินการใหบ้ ริการ เก่ียวกบั ส่งเสริมสขุ ภาพ การป้ องกนั โรค การรักษา และการฟื้ นฟูสภาพ ของผสู้ งู อายุ ในการดาเนินงาน ดังกล่าว หน่วยงานบริการดา้ นสขุ ภาพ ไดแ้ ก่ โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล ศนู ย์บริ การ สาธารณสขุ ศูนย์บริการสขุ ภาพ โรงพยาบาล เป็ นหน่วยบริการปฐมภมู ิในพื้นท่ี ให้บริการ ที่เกี่ยวขอ้ งกับสขุ ภาพแก่ประชาชนในเขตรับผิดชอบแต่ละพื้นที่หน่วยงานที่รับผิดชอบมีบทบาทท่ี คลา้ ยคลึง ดงั เชน่ กองสาธารณสุข เทศบาลเมืองลาสามแก้ว อ.ลาลูกกา จ.ปทุมธานี แบ่งการบริหารจัดการออกเป็ น 3 ฝ่ าย ไดแ้ ก่ ฝ่ ายบริหารทัว่ ไป ฝ่ ายบริหารงานสาธารณสขุ ดแู ลดา้ นสิ่งแวดลอ้ ม การจัดการขยะ การบริโภคอาหาร และฝ่ ายบริการส่งเสริมการอนามัย รับผิดชอบศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ ฯ ซึ่งทาหนา้ ที่ตรวจรักษา ส่งเสริมสขุ ภาพ งานแพทยฉ์ กุ เฉิน (รถบริการฉกุ เฉิน) การส่งเสริมควบคมุ โรค และงาน อสม. การบริหารจัดการดา้ นสาธารณสขุ ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน แยกออกเป็ น 2 ส่วน คือ ศนู ย์บริการสาธารณสขุ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ ของกองสาธารณสขุ ดแู ลหม่ทู ่ี 1 – หมทู่ ี่ 3 และส่วนท่ี 2 รพ.สต.คคู ต ดแู ล หม่ทู ่ี 4 – หม่ทู ่ี 6 สาหรับในดา้ นสขุ ภาพทัว่ ไป เช่น การออกหน่วยพื้นท่ีหรือประสานใหก้ องสาธารณสขุ ช่วยเหลือ หนา้ 168

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน คัดกรอง ตรวจสขุ ภาพ ใหค้ วามรู้ เช่น ชมรมผสู้ งู อายจุ ะเชิญกองสาธารณสขุ เขา้ ไปตรวจสขุ ภาพ ดว้ ย คดั กรองสขุ ภาพ วัดความดนั แนะนาเร่ืองสขุ ภาพใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ เป็ นตน้ ในพื้นที่เขตกรงุ เทพมหานคร การดาเนนิ งานในดา้ นนี้ทางศนู ยบ์ ริการสขุ ภาพ จะเป็ นผู้รับผิดชอบหลัก การดาเนินงานป้ องกัน ทางศนู ย์บริการสุขภาพมีการจัดโครงการ ตรวจสขุ ภาพประจาปี ใหแ้ ก่ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน แต่สาหรับผสู้ งู อายทุ ่ีอย่ใู นชมรมผสู้ งู อายจุ ะไดร้ ับ การตรวจสขุ ภาพในรายการตรวจที่มากกว่า เช่น การตรวจคอเลสเตอรอล การตรวจสายตา เป็ นตน้ และสาหรบั กรณีท่ีผสู้ งู อายมุ ีโรคประจาตวั ทางศนู ย์สขุ ภาพจะวางแผนร่วมกบั ทีมอาสาสมคั ร สาธารณสขุ เขา้ เย่ียมบา้ นเพ่ือตรวจวัดความดันโลหิตสงู เบาหวาน เป็ นประจาทกุ ทกุ ๆ เดือน พรอ้ มทงั้ การใหค้ าแนะนาในการดแู ลสขุ ภาพเพ่ิมเติมดว้ ย การดาเนนิ งานรักษานน้ั ทางศนู ยบ์ ริการ สขุ ภาพมีแพทยแ์ ละพยาบาลประจาศนู ยม์ ีการใหบ้ ริการในวันเวลาราชการ ทางศนู ยจ์ ะมีการตรวจ รักษาใหก้ ับผปู้ ่ วยที่ขอรับบริการโดยทีมแพทย์และพยาบาล ซ่ึงในแต่ละศนู ย์ก็จะมีคลินิกรักษา โรคเฉพาะทางที่แตกต่างกับไป เช่น ศนู ย์บริการสาธารณสขุ 15 มีคลินิกหู คอ จมกู ศนู ย์บริการ สขุ ภาพ 68 มีคลินิกกายภาพบาบดั เป็ นตน้ และการดาเนินงานฟื้ นฟู ทางศนู ยบ์ ริการสขุ ภาพมีทีม กายภาพบาบัดท่ีทาหนา้ ท่ีลงพื้นท่ีพรอ้ มทีมสหวิชาชีพใหค้ าปรึกษาตลอดจนความรแู้ ก่ผปู้ ่ วยและ ครอบครัวในการดูแลสุขภาพ อีกทั้งในบางศูนย์บริการสุขภาพมีห้องและอุปกรณ์สาหรับ ทากายภาพบาบัดแกผ่ ปู้ ่ วยซึ่งมาขอรับบริการ สาหรบั ผปู้ ่ วยท่ีเจ็บป่ วยและตอ้ งกลบั ไปฟักฟื้ นท่ีบา้ น ทางศนู ย์บริการสขุ ภาพจะดาเนินการเยี่ยมบา้ นโดยพยาบาลและอาสาสมัครสาธารณสขุ อย่าง สมา่ เสมอ งานบริการดา้ นสาธารณสขุ มอบหมายเจา้ หนา้ ท่ีผรู้ บั ผิดชอบในเร่ืองเก่ียวกบั การดแู ลผสู้ งู อายุโดยตรง เช่น ดาเนินงานดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายุของกองสาธารณสขุ และ สง่ิ แวดลอ้ ม เทศบาลเมืองหนองปรือ อ.ศรีราชา จ.ชลบรุ ี มอบหมายใหเ้ จา้ หนา้ ที่ รพ.สต. พยาบาล เจา้ พนกั งานสขุ ภาพ เจา้ พนกั งานสาธารณสขุ ชมุ ชน เป็ นตวั หลกั ในการดแู ลผสู้ งู อายุ ซึ่งเทศบาลเมือง หนองปรือนนั้ มี รพ.สต.3 แห่ง ศนู ยส์ าธารณสขุ 2 แห่ง มี อผส. 117 คน มี อพมก. ชมุ ชนละ 1 คน จานวน 44 ชมุ ชน โดยดแู ลผสู้ งู อายไุ ม่ซา้ กนั ในดา้ นการดแู ลสขุ ภาพของกองสาธารณสขุ เมื่อมีการ ดาเนินกิจกรรมจะมีการวางแผนเช่ือมโยงกับกองต่างๆ ภายในเทศบาล มีการประสานกับทาง คณะกรรมการชมรมผสู้ งู อายุ และแกนนาในการดาเนินกิจกรรมต่างๆ เช่น ประสานการวางแผน ตรวจสขุ ภาพเดือนละครง้ั ปัญหาท่ีพบสว่ นใหญ่ ไดแ้ ก่ โรคความดนั เบาหวานและตาเป็ นตอ้ ในตาบลสระกะเทียม อาเภอเมือง จังหวัดนครปฐม และตาบลหนองแขม อาเภอโคกสาโรง จังหวัดลพบรุ ี มี รพ.สต. รับผิดชอบการดแู ลผสู้ งู อายโุ ดยตรง เรียกว่า หมอ ครอบครวั แบ่งพ้ืนท่ีความรับผิดชอบในการดแู ลผสู้ งู อายอุ ย่างชดั เจน จนท. 1 คน รับผิดชอบเป็ น หม่บู า้ น จานวนมากนอ้ ยขึ้นอย่กู ับความเหมาะสม โดยมีผปู้ ระสานงานเป็ น อสม.ในแต่ละหม่บู า้ น และ อสม. จะตอ้ งดแู ลตามพื้นท่ีท่ีแบ่งไวใ้ ห้ โดยหากพบผสู้ งู อายทุ ี่มีปัญหา หรือตอ้ งการความ ชว่ ยเหลอื สามารถประสานมายงั จนท. รพ.สต. เทศบาลสบเตยี๊ ะ อ.จอมทอง จ.เชยี งใหม่ มอบหมายใหเ้ จา้ หนา้ ที่ เจา้ พนกั งาน ปฏิบัติงานตรงตามสายงานที่รับผิดชอบ เช่น การสารวจคัดกรองผสู้ งู อายุ ติดสังคม ติดบา้ น ติดเตียง การคัดกรองตรวจวัดสายตา สารวจโรคไขขอ้ เส่ือมอายุ 60 ปี ข้ึนไป ภาวะซึมเศรา้ และมีพยาบาลวิชาชพี ดแู ลเรื่องงานผสู้ งู อายุ ต.เลม็ด จ.สรุ าษฎร์ธานี มี โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล และ อสม. ร่วมดแู ลผสู้ งู อายุ หนา้ 169

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ต.บ่อยาง อ.เมือง จ.สงขลา งานดา้ นบริการสขุ ภาพอย่ใู นความรับผิดชอบ ของโรงพยาบาลเมืองสงขลา ซึ่งไดแ้ ต่งต้ังให้เจ้าหนา้ ท่ีประจาหน่วยบริการปฐมภมู ิดแู ลทาง ดา้ นสขุ ภาพ สาหรับหนว่ ยบริการปฐมภมู ิแบ่งออกเป็ น 7 หนว่ ย ดแู ล 37 ชมุ ชน โดยมีอาสาสมคั ร สาธารณสขุ ประจาหมบู่ า้ นเป็ นผชู้ ว่ ยในการดาเนนิ งาน เทศบาลนครสงขลา โดยศูนย์บริการสาธารณสุข รับผิดชอบการดูแล ทางดา้ นสขุ ภาพผสู้ งู อายใุ นพื้นที่ ส่วนบทบาทการดแู ลทางดา้ นสงั คมใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ ไดแ้ ก่ การจ่าย เบ้ียยงั ชีพ การเป็ นพ่ีเล้ียงใหแ้ กช่ มรมผสู้ งู อายุ การจดั กิจกรรมตา่ ง ๆ การแจกจ่ายเครื่องนงุ่ ห่ม การซ่อมแซมบา้ นและหอ้ งนา้ การนาผสู้ งู อายไุ ปทศั นศึกษาและการปฏิบตั ศิ าสนกิจ ต. นิคมสรา้ งตนเองพิมาย อ.พิมาย จ.นครราชสีมา รพ.สต.เป็ นหน่วยงาน หลักในการดแู ลผสู้ งู อายโุ ดยตรง การแบ่งหนา้ ที่ใหพ้ ยาบาลวิชาชีพเป็ นผดู้ แู ล สถานท่ีอย่อู าศัย ความตอ้ งการของผสู้ งู อายุ มีการกาหนดจานวนในการตรวจเยี่ยมของแตล่ ะคน เช่นในแตล่ ะปี ตอ้ ง ออกตรวจใหไ้ ด้ 300 คร้ัง/คน/ปี แต่ในกรณีที่ผสู้ งู อายไุ ม่ดีขึ้นสามารถเขา้ ไปตรวจเย่ียมซ้าไดอ้ ีก หลายๆ ครง้ั จนกว่าจะดขี น้ึ และนอกจากพยาบาลวิชาชพี ท่ีดแู ลแลว้ ยงั มี อสม.ในพ้ืนที่เขา้ ไปดแู ลและ ตรวจเยี่ยมวดั ความดนั ชงั่ นา้ หนกั และพดู คยุ ใหก้ บั ผสู้ งู อายเุ ป็ นประจา (3) ฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายเุป็ นฐานขอ้ มลู ท่ีหนว่ ยงานภาครฐั จดั ทาขนึ้ โดยจะเป็ นการให้ ผสู้ งู อายมุ าลงทะเบียน หรือใหอ้ าสาสมคั รในพ้ืนที่เก็บขอ้ มลู และหนว่ ยงานภาครัฐเป็ นผรู้ วบรวม ขอ้ มลู สว่ นใหญผ่ รู้ บั ผดิ ชอบคือ กองสวัสดิการชมุ ชน กองสาธารณสขุ และสงิ่ แวดลอ้ ม ขององคก์ ร ปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบล (รพ.สต.)ในพ้ืนท่ี สว่ นในพื้นที่ กรงุ เทพมหานคร มีสานกั งานเขตแตล่ ะเขตรบั ผดิ ชอบ ซึ่งจะมกี ารเชือ่ มโยงขอ้ มลู ระหว่างหนว่ ยงาน (3.1) การเก็บรวบรวมขอ้ มลู ผสู้ งู อายุ ขอ้ มลู ในฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายุ มีวิธีการเก็บรวบรวมจากหลากหลายวิธี ขน้ึ อย่กู บั ประเภทของฐานขอ้ แตล่ ะชนดิ สามารถแบง่ ไดด้ งั นี้ (3.1.1) ขอ้ มูลจากผูส้ ูงอายุมาข้ึนทะเบียนดว้ ยตนเอง ไดแ้ ก่ ฐานขอ้ มลู เบ้ียยงั ชีพ ผสู้ งู อายตุ อ้ งมาลงทะเบียนเพื่อยืนยนั สทิ ธใิ นการรบั เบ้ียยงั ชพี (3.1.2) ขอ้ มูลจากการส่งบคุ คลไปสารวจขอ้ มูล ไดแ้ ก่ ฐานขอ้ มลู จปฐ. ฐานขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ ฐานขอ้ มลู ชมรมผสู้ งู อายุ มเี จา้ หนา้ ที่ของหนว่ ยงานที่จัดบริการ อาสาสมคั ร หรือชมรมผสู้ งู อายุ และผนู้ าชมุ ชน ทาการรวบรวมขอ้ มลู ตา่ งๆ ตามวัตถปุ ระสงคข์ อง ฐานขอ้ มลู เชน่ อาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจาหมบู่ า้ น ใชแ้ บบฟอรม์ ADL สารวจผสู้ งู อายุ แลว้ จัด สง่ ไปยงั หนว่ ยบริการปฐมภมู ิ และสง่ ตอ่ ใหก้ บั หนว่ ยงานตน้ สงั กดั เพ่ือรวบรวมตอ่ ไป (3.1.3) ขอ้ มูลจากการรับแจง้ จากบคุ คลอ่ ืน ไดแ้ ก่ ฐานขอ้ มลู งานสงั คม สงเคราะห์โดยมีตวั แทนมาใหข้ อ้ มลู เช่น อสม. เยี่ยมบา้ น พบผสู้ งู อายทุ ี่ตอ้ งการความช่วยเหลือ ก็จะแจง้ มายังหนว่ ยงานท่ีรับผิดชอบ และมีการจัดเก็บขอ้ มลู ผสู้ งู อายขุ อใชบ้ ริการรถฉกุ เฉินของ ศนู ยบ์ ริการแพทยฉ์ กุ เฉิน เทศบาลฯ จากนนั้ เจา้ หนา้ ที่จะสงั เกตจากสภาพร่างกายหรือการชว่ ยเหลือ ตวั เองของผสู้ งู อายุ หากป่ วยเร้ือรงั หรือตดิ เตยี งก็จะบนั ทึกสถิตเิ พิ่ม โดยฐานขอ้ มลู เหลา่ นี้ ไดแ้ ก่ 1) ฐานขอ้ มูลพ้ืนฐานผูส้ ูงอายุตามทะเบียนราษฎร์ท่ัวไป ฐานขอ้ มลู นี้จัดทาโดย งานทะเบียนของทอ้ งถ่ิน เป็ นขอ้ มลู คณุ ลักษณะพ้ืนฐานของประชากร และเหตกุ ารณส์ าคัญในชีวิต ของบคุ คลหนง่ึ เชน่ การเกดิ ตาย แตง่ งาน หย่า และยา้ ยท่ีอยู่ 2) ขอ้ มูลมูลความจาเป็ นพ้ืนฐาน (จปฐ.) ฐานขอ้ มลู นี้จัดทาโดยองคก์ รปกครอง สว่ นทอ้ งถ่ินเป็ นขอ้ มลู ในระดบั ครวั เรือนที่แสดงถึงสภาพความจาเป็ นของคนในครัวเรือนในดา้ นตา่ ง หนา้ 170

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ๆ เก่ียวกับคณุ ภาพชีวิตท่ีไดก้ าหนดมาตรฐานขนั้ ตา่ เอาไวว้ ่า คนควรจะมีคณุ ภาพชีวิตในเรื่องนน้ั ๆ อยา่ งไร ในชว่ งระยะเวลาหนงึ่ เพ่ือใหม้ ีชวี ิตท่ีดีและสามารถดารงชีวิตอย่ใู นสงั คมไดอ้ ย่างมีความสขุ 3) ฐานขอ้ มูลเบ้ียยังชีพผู้สูงอายุ ฐานขอ้ มลู น้ีจัดทาโดยกองสวัสดิการสังคม ขององคก์ ารบริหารสว่ นตาบล หรือเทศบาล สว่ นในพ้ืนท่ีกรงุ เทพมหานคร จดั ทาโดยสานกั งานเขต พื้นที่ เป็ นขอ้ มลู เกี่ยวกบั ผสู้ งู อายทุ ่ีไดร้ บั เบี้ยยงั ชพี ในเขตการปกครองของตน มีรายละเอียดเก่ียวกบั ชื่อ-นามสกลุ เพศ เลขบัตรประจาตวั ประชาชน วันเดือนปี เกิด อายุ สถานภาพ ขอ้ มลู ที่อย่ขู อง ผสู้ งู อายุ 4) ฐานข้อมู ลสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชน/ฐานขอ้ มู ลผู้สูงอายุป่ วยเร้ือรัง หรือ ติดเตียง ฐานขอ้ มลู นจี้ ดั ทาโดยหนว่ ยงานท่ีจดั บริการสขุ ภาพในพ้ืนท่ี เช่น รพ.สต. ศนู ยบ์ ริการแพทย์ ฉกุ เฉิน กรงุ เทพมหานคร เป็ นขอ้ มลู ของผสู้ งู อายใุ นดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ ซึ่งส่วนใหญ่แบ่ง ออกเป็ น 3 กลมุ่ คือ1) กลมุ่ ตดิ สงั คม เป็ นผสู้ งู อายทุ ี่ชว่ ยเหลือตนเองได้ หรือไม่ไดอ้ ย่ใู นภาวะพ่ึงพิง 2) กลมุ่ ตดิ เตยี ง 3) กล่มุ ตดิ บา้ น ส่วนกลมุ่ ท่ี 2 และ 3 จดั เป็ นผสู้ งู อายทุ ่ีชว่ ยเหลือตนเองไดบ้ า้ งและ ชว่ ยเหลือตนเองไมไ่ ดเ้ ลย หรืออย่ใู นภาวะพึ่งพิง บ า ง พ้ื น ท่ี มี ฐ า น ข้อ มูล อ า ก า ร เ จ็ บ ป่ ว ย ข อ ง ผู้สูง อ า ยุก ลุ่ม โ ร ค NCDs (Non-Communicable diseases) หรือ กลมุ่ โรคไม่ติดตอ่ เร้ือรัง ของผสู้ งู อายุ บางพื้นท่ี มีขอ้ มลู สขุ ภาพ ของผสู้ งู อายุ แบ่งกล่มุ ผสู้ งู อายตุ ามกล่มุ ศักยภาพ ตามความสามารถในการป ระกอบกิจวัตร ประจาวัน (Barthel Activities of Daily Living : ADL) ของกรมอนามยั เป็ นการแบ่งกล่มุ ตามสภาพ อาการเจ็บป่ วยของผสู้ งู อายเุ ป็ นผสู้ งู อายปุ ่ วยเรื้อรงั หรือตดิ เตยี ง นอกจากน้ี ในพื้นที่บางแห่งจัดทาขอ้ มลู ผสู้ งู อายแุ บ่งตามช่วงวัยของผสู้ งู อายุ เช่น ต. บ่อยาง อ.เมือง จ.สงขลา จัดทาฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายแุ บ่งเป็ น 3 กล่มุ ไดแ้ ก่ กล่มุ ผสู้ งู อายุ วัยตน้ (บคุ คลท่ีมีอายตุ งั้ แต่ 60 – 69 ปี ) กล่มุ ผสู้ งู อายวุ ัยกลาง (บคุ คลท่ีมีอายตุ ง้ั แต่ 70–79 ปี ) และกลมุ่ ผสู้ งู อายวุ ัยปลาย (บคุ คลท่ีมีอายตุ งั้ แต่ 80 ปี ขน้ึ ไป) 5) ฐานขอ้ มูลชมรมผูส้ ูงอายุโดยศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ พ้ืนท่ี กรงุ เทพมหานคร ไดจ้ ดั ทาขอ้ มลู ชมรมผสู้ งู อายทุ ่ีหนว่ ยงานตนเองรบั ผิดชอบ 6) ฐานขอ้ มูลงานสังคมสงเคราะห์ โดยสานกั งานเขตพื้นท่ี กรงุ เทพมหานคร 7) ฐานขอ้ มูลอาสาสมัครดูแลผูส้ ูงอายุ (อผส.) โดยเทศบาล (3.2) การนาฐานขอ้ มลู ไปใชป้ ระโยชน์ ก า ร น า ฐ า น ข ้อ มูล ไ ป ใ ช ้ป ร ะ โ ย ช น์ ข้ึ น อ ย่ ูกั บ ลั ก ษ ณ ะ ข อ ง ฐ า น ข ้อ มูล น้ั น ๆ โดยเป็ นขอ้ มูลเบ้ืองตน้ ให้แก่หน่วยงานภาครัฐนาไปใชป้ ระโยชน์ เช่น การวางแผนจัดบริการ ดา้ นสขุ ภาพ การวางแผนการจัดสวัสดิการ เป็ นตน้ โดยสามารถสรปุ การนาไปใชป้ ระโยชนข์ อง ฐานขอ้ มลู ไดด้ งั ตอ่ ไปนี้ 1. การจดั สงเคราะหเ์ บี้ยยงั ชพี ผสู้ งู อายใุ หแ้ กผ่ สู้ งู อายใุ นอตั ราแบบขน้ั บนั ได 2. รพ.สต. ใชข้ อ้ มลู จากฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายนุ าไปใชใ้ นการจัดทาประวัติสขุ ภาพ ของผสู้ งู อายุ แลว้ เชื่อมประสานงานกบั ทางเทศบาล กองสวัสดิการสงั คม และกองสาธารณสขุ และ สง่ิ แวดลอ้ ม ในการดาเนนิ การดา้ นการรกั ษาพยาบาลและดา้ นสขุ ภาพตา่ งๆ 3. กองสาธารณสขุ และส่ิงแวดลอ้ ม ไดน้ ามาใชด้ าเนนิ การเพ่ือกาหนดบริการดา้ น สขุ ภาพ หากพบผสู้ งู อายทุ ่ีดอ้ ยโอกาสหรือพิการจะลงไปสารวจในพ้ืนท่ีอีกครัง้ เพ่ือใหค้ วามช่วยเหลือ เชน่ การลงพื้นที่ตรวจสขุ ภาพ รวมทงั้ ออกบตั รประจาตวั ผพู้ ิการ 4. การใชเ้ พ่ือเป็ นฐานขอ้ มลู โดยคดั กรองผสู้ งู อายตุ ามแตล่ ะประเภทและใหค้ วาม หนา้ 171

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ช่วยเหลือในดา้ นตา่ งๆ เชน่ เพ่ือจดั บริการการดแู ลส่งเสริมสขุ ภาพตามกลมุ่ วัยไดอ้ ย่างถกู ตอ้ งและ เหมาะสม หรือเสนอทางเทศบาล เพ่ือบริหารจดั การดา้ นการสง่ เสริมอาชีพ ซ่อมแซมบา้ น 5. ใชเ้ ป็ นฐานขอ้ มลู ในการสมัครสมาชิกเพ่ือเขา้ ชมรมผสู้ งู อายุ โดยคนท่ีเป็ น สมาชิกชมรมผสู้ งู อายนุ ้ัน จะตอ้ งใชก้ ิจวัตรประจาวันไดด้ ว้ ยตนเอง ไปไหนมาไหนไดส้ ะดวกไม่เป็ น ผสู้ งู อายตุ ดิ เตยี ง 6. ใชใ้ นการตดิ ตอ่ ประสานงานทวั่ ไป เชน่ กรณีผสู้ งู อายจุ ากภายนอกพื้นที่เขา้ มา อาศัยอย่กู บั ลกู หลาน ไม่ไดร้ บั สิทธิสวัสดิการตา่ งๆ อย่างคนในพ้ืนท่ี เพราะรายชื่อผสู้ งู อายนุ น้ั ไมไ่ ด้ อย่ใู นทะเบียนราษฎร์ แตท่ างเทศบาลไดใ้ หค้ วามชว่ ยเหลอื เป็ นกรณีตามสมควรไป 7. ใชใ้ นการเย่ียมบา้ นผสู้ งู อายแุ ละผดู้ อ้ ยโอกาส 8. การนาฐานขอ้ มลู มาใชเ้ พื่อวางแผนการทาโครงการกิจกรรมของชมุ ชน โดย โครงการ หรือกิจกรรมของแต่ละชมุ ชนก็มีแตกต่างกันไป โดยจะเนน้ ทางดา้ นสขุ ภาพและการดแู ล ผสู้ งู อายเุ ป็ นสาคญั ใหผ้ สู้ งู อายแุ ละอาสาสมคั รในกล่มุ ตา่ งๆ มีบทบาทในการดาเนินโครงการ โดย หนว่ ยงานภาครฐั มหี นา้ ท่ีสนบั สนนุ 3.2 บทบาทของอาสาสมคั ร/ กลม่ ุ ชมรม (1) อาสาสมคั ร กล่มุ อาสาสมัครในชมุ ชน มีบทบาทดา้ นอานวยความสะดวกให้ ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน เยี่ยมบา้ น ช่วยเหลือตามความจาเป็ น และ ประสานงานระหว่างผสู้ งู อายแุ ละกับ หนว่ ยงานที่เก่ยี วขอ้ ง โดยกลมุ่ อาสาสมคั รในชมุ ชน ประกอบดว้ ย อสม. อผส. อพม. อพมก. อปพร. (2) ชมรมผสู้ งู อาย ุ มีบทบาทหนา้ ที่พัฒนาศักยภาพผสู้ งู อายุ ทั้งในดา้ นร่างกาย จิตใจ และการดารงชีวิตในสงั คม โดยชมรมผสู้ งู อายเุ กิดจากการรวมกล่มุ ของผสู้ งู อายทุ ี่อย่ใู นชมุ ชน เดียวกนั มีวัตถปุ ระสงคเ์ พ่ือตอ้ งการชว่ ยเหลือผสู้ งู อายดุ ว้ ยกนั เองในทกุ ๆ ดา้ นและการดแู ลสขุ ภาพ ของผสู้ งู อายุ การจดั กจิ กรรมเพื่อลดภาวะซึมเศรา้ และเพื่อใหผ้ สู้ งู อายมุ สี ขุ ภาพแข็งแรง 3.3 บทบาทการดาเนินงานของหน่วยงานอ่ืนๆ มีบทบาทในการจดั บริการตามภารกิจ ของหนว่ ยงาน และมีบทบาทสนบั สนนุ ชว่ ยเหลอื ในการดแู ล เชน่ (1) ศนู ยค์ มุ้ ครองสวัสดิภาพชมุ ชน กระทรวงการพัฒนาสังคมและความ มนั่ คงของมนษุ ย์ มีบทบาทในการช่วยเหลือสงเคราะหผ์ สู้ งู อายตุ ามความจาเป็ นการสนบั สนนุ การ รว่ มกลมุ่ และการทากจิ กรรมใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ (กรงุ เทพมหานคร) (2) การศึกษาสานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม อธั ยาศัย (กศน.) กระทรวงศึกษาธิการมีบทบาทใหค้ วามรแู้ ก่ผสู้ งู อายแุ ละใหค้ วามรเู้ กี่ยวกับ การประกอบอาชพี เสริม รวมถึงการฝึ กอบรมอาชีพใหแ้ กผ่ สู้ งู อายุ เช่น การศึกษาสานกั งานสง่ เสริม การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จงั หวัดสงขลา มีการประสานงานไปยงั เทศบาลนคร สงขลาเพื่อใหพ้ ิจารณาคดั เลือกผสู้ งู อายทุ ี่มีสขุ ภาพสายตาดีเขา้ รับการเรียนทางด้านคอมพิวเตอร์ และการฝึ กทาขนมไทย (จ.สงขลา) หนา้ 172

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน (3) สถาบันการศึกษา ในบางพ้ืนที่การดแู ลผูส้ งู อายนุ ั้นมีสถาบันการศึกษา เขา้ รว่ มดว้ ย เชน่ คณะพยาบาลศาสตรม์ หาวิทยาลยั ราชภฏั นครปฐม เขา้ มามีส่วนร่วมในการดาเนิน กิจกรรมชมรมผสู้ งู อายุ การส่งเสริมสขุ ภาพ การฟ้ื นฟูสภาพ การเยี่ยมบา้ นผสู้ งู อายทุ ี่เจ็บป่ วย เร้ือรัง ติดเตียง ในพื้นท่ี (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) เม่ือสานกั งานเคหะชมุ ชนหาดใหญ่ได้ คดั เลอื กในพื้นท่ีในการปรบั ปรงุ ซ่อมแซมที่พักอาศัยใหแ้ ก่ผสู้ งู อายุ สานกั งานเทศบาลนครสงขลาจะ มีการประสานไปยังผสู้ งู อายเุ พ่ือใหร้ ับทราบและแจง้ ใหม้ หาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชยั ใน การออกแบบ โดยส่วนใหญ่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัยจะออกแบบห้องน้า ซ่ึงสานกั งานเคหะชมุ ชนหาดใหญจ่ ะเป็ นจา่ ยเงนิ คา่ ซ่อมแซม มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชยั เป็ นผอู้ อกแบบหอ้ งนา้ เพื่อใหเ้ ขา้ หลักเกณฑก์ ารใชป้ ระโยชน์ สานกั งานเทศบาลนครสงขลาเป็ นผู้ คดั เลือกแรงงานท่ีใชใ้ นการซ่อมแซม แตจ่ ะพบว่าครอบครัวผสู้ งู อายบุ างรายจะมีการออกค่าใชจ้ ่าย สว่ นตวั เพื่อใหก้ ารปรบั ปรงุ ซ่อมแซมท่ีพกั อาศัยไมใ่ ชแ่ คเ่ พียงหอ้ งนา้ ทางมหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราช มงคลศรีวิชยั ก็จะมกี ารออกแบบท่ีพกั อาศยั ใหแ้ กผ่ สู้ งู อายดุ ว้ ย (4) สานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนษุ ยป์ ระจาจังหวัด มีบทบาทการจัดบริการสังคมที่เก่ียวกับกา รดูแลผู้สูงอายุ การสนับสนุนการรวมกลุ่ม การช่วยเหลือผสู้ งู อายทุ ่ีถกู ทอดท้ิง ถกู กระทาทารณุ กรรม การใหค้ วามช่วยเหลือทางการเงิน รวมถึงใหก้ ารดแู ลเร่ืองเงินกยู้ ืมผสู้ งู อายใุ นการประกอบอาชีพ เชน่ พมจ. สงขลาใหค้ วามช่วยเหลือ ทางดา้ นเงินลงทนุ ประกอบอาชีพสาหรับผสู้ งู อายุ การซ่อมแซมบา้ นผสู้ งู อายุ การบริจาครถเข็น ใหแ้ กผ่ สู้ งู อายแุ ละการใหเ้ งนิ สงเคราะหค์ า่ จดั การศพ (ยกเลิกไปตงั้ แต่ ตลุ าคม 2557) (5) ภาคเอกชน เชน่ บริษทั ในเครือไทยออยลบ์ ริษทั ไลออ้ น หนองปรือ พทั ยา ตลาด นา้ 4 ภาค ปราสาทสจั ธรรม เมืองจาลอง มิโมซ่า โจหลยุ ส์ โรงเรียนสอนตดั ผม โรงเรียนไทอิโตะสอน ภาษาอังกฤษ ไดเ้ ขา้ มามีบทบาทส่วนร่วมในการดาเนินงานดา้ นผสู้ งู อายุ (เทศบาลแหลมฉบัง, เทศบาลเมอื งหนองปรือ) (6) มลู นิธิ องคก์ รสาธารณะประโยชน์ เช่น มลู นิธิไตรคณุ ธรรมมลู นิธิธรรม รศั มีมณีรตั นม์ ลู นธิ ิคณุ พ่อเรยใ์ หบ้ ริการรถฉกุ เฉิน โดยดแู ลทกุ กลมุ่ เป้ าหมายในชมุ ชน (เทศบาลเมือง บา้ นสวน, เทศบาลเมืองหนองปรือ ) เหลา่ กาชาด ยงั รว่ มแจกส่ิงของ ใหบ้ ริการตา่ งๆ แก่ผสู้ งู อายใุ น พื้นท่ี (7) องคก์ รศาสนา ในบางพื้นท่ีจะมีพระภิกษสุ งฆเ์ ขา้ มามีบทบาทร่วมกันดแู ล ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน (เทศบาลสบเต๊ียะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม)่ (8) ภาคประชาชนทั่วไปมีบทบาทสนับสนุนการดแู ลผสู้ งู อายุ โดยสมัครเป็ น สมาชิกกล่มุ ฌาปนกิจการเป็ นอาสาสมัครในกิจกรรมต่างๆ การบริจาคทรัพย์สิน และส่ิงของ เช่น ผสู้ งู อายทุ ี่เสียชีวิตแลว้ บริจาคเบ้ียเขา้ กองทนุ สวัสดิการสังคม การบริจาคเตียงคนไข้ เป็ นตน้ (รพ.สต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) หนา้ 173

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน ตอนท่ี 4 การกาหนดนโยบาย และมาตรการการดแู ลผสู้ งู อาย ุ 4.1 การนานโยบายเกี่ยวกบั การดแู ลผสู้ งู อายสุ กู่ ารปฏิบตั ิในระดบั ชมุ ชน (1) ท่ีมาของนโยบาย การดาเนนิ งานดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายขุ องพื้นท่ีศึกษามที ่ีมาของนโยบายจาก 2 สว่ น คอื 1. นโยบายจากสว่ นกลาง คือ รฐั บาล กระทรวงตา่ งๆ ท่ีกาหนดนโยบายดา้ นผสู้ งู อายุ เช่น กระทรวงสาธารณสขุ กาหนดนโยบายดา้ นผสู้ งู อายใุ นเร่ือง การส่งเสริมสขุ ภาพ การป้ องกนั โรค การดแู ลและการรักษาสขุ ภาพผสู้ งู อายุ สว่ นกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ มีนโยบายดา้ นการช่วยเหลือเงินสงเคราะห์ เงนิ ทนุ ประกอบอาชีพผสู้ งู อายุ เป็ นตน้ จากนน้ั ส่วนการ ปกครองทอ้ งถ่ินจะแปลงนโยบายลงส่กู ารปฏิบัติ โดยบรรจโุ ครงการ กิจกรรมที่เกี่ยวขอ้ งกับการ ดแู ลผสู้ งู อายลุ งในแผน 3 ปี เพื่อเป็ นการขบั เคลือ่ นคณุ ภาพชวี ิตผสู้ งู อายุ 2. นโยบายจากผบู้ รหิ ารองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถ่ิน คือ นายกเทศมนตรี นายก อบต. ตวั อย่างเชน่ นายกเทศมนตรีฯ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ ไดม้ ีแนวคิดในการดแู ลผสู้ งู อายโุ ดยการ จัดต้ังกล่มุ อาสาสมัครดแู ลผสู้ งู อายโุ ดยเฉพาะของเทศบาลฯ เพ่ือใหค้ นในพื้นท่ีเกิดจิตอาสาและ ผสู้ งู อายไุ ดร้ ับการดแู ลคณุ ภาพชีวิตอย่างทัว่ ถึง แตโ่ ครงการดงั กลา่ วตอ้ งยตุ ิลง เพราะซ้าซอ้ นกับ อาสาสมัครของ พมจ. (เทศบาลเมืองลาสามแกว้ ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี )นโยบาย นายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองหนองปรือ ตอ้ งการใหช้ มุ ชนมีการจัดตง้ั ชมรมผสู้ งู อายขุ องตนเองใน ชมุ ชนทกุ ชมุ ชน ซ่ึงปัจจบุ ันยังไม่เร่ิมดาเนินการ (เทศบาลเมืองหนองปรือ) บางพ้ืนท่ีนายอาเภอ มีนโยบายการพัฒนาคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายุ และการรักษาความปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยส์ ินเป็ น กรอบในการปฏิบตั งิ านของกานนั ผใู้ หญบ่ า้ น (ต.นา้ ริด อ.เมือง จ.อตุ รดติ ถ)์ (2) นโยบายดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน นโยบายดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนแบ่งไดเ้ ป็ น 2 แนวทาง คือ 2.1 นโยบายการดแู ลผูส้ งู อายดุ า้ นสขุ ภาพ นโยบายการดแู ลผสู้ งู อายดุ า้ นสขุ ภาพ เนน้ การสง่ เสริมสขุ ภาพ สรา้ งเสริมเครือขา่ ย พัฒนาคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายุ เยี่ยมบา้ น รักษาพยาบาล และดแู ลฟื้ นฟูผสู้ งู อายุ กระตนุ้ ใหช้ มุ ชน ช่วยเหลือตนเอง ดแู ลกันเอง โดยเจา้ หนา้ ท่ีเป็ นผชู้ ่วยสนับสนนุ การดแู ลแบบองคร์ วม ออกพ้ืนที่ ตดิ ตามทกุ งานและเย่ียมบา้ นทกุ กลมุ่ อายุ การดแู ลในกล่มุ ผสู้ งู อายทุ ั้ง 3 กล่มุ (ติดเตียง ติดบา้ น ติดสังคม) ตามลักษณะ จาเพาะของแต่ละบุคคล ให้การดูแลช่วยเหลือตามความจาเป็ นและเร่งด่วนในแต่ละราย (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) การบรณู าการงานในการดาเนินงานดา้ นสขุ ภาพผสู้ งู อายุ ระหว่างกนั 2 สว่ น คอื กระทรวงสาธารณสขุ และองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถ่ิน ไดแ้ ก่ การแบ่งพ้ืนที่ ใหบ้ ริการสขุ ภาพผสู้ งู อายุ ระหว่างศนู ย์บริการสาธารณสขุ เทศบาลเมืองลาสามแกว้ กับ รพ.สต. คคู ต โดยแบ่งการดแู ลกันอย่างละคร่ึงหนึง่ ของพ้ืนท่ี เพ่ือไม่ใหง้ านซา้ ซอ้ นกัน ผรู้ บั บริการไม่สบั สน และยังสามารถสนบั สนนุ ขอ้ มลู และช่วยเหลือดา้ นสขุ ภาพซ่ึงกันและกัน (เทศบาลเมืองลาสามแกว้ ต. คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี) หนา้ 174

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน 2.1.1 มาตรการดแู ลผสู้ งู อายดุ า้ นสขุ ภาพ  มาตรการดแู ลและการรกั ษาสขุ ภาพผสู้ งู อาย ุ โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบลจะปรับใช้นโยบายในมิติของด้านสขุ ภาพ การรักษาผสู้ งู อายเุ บื้องตน้ มาตรการดแู ลและการรักษาสขุ ภาพผสู้ งู อ ายใุ นชมุ ชนดา้ นอื่นๆ เชน่ การดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีมีปัญหาดา้ นสายตา การดแู ลในกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ ัง้ 3 กล่มุ (ตดิ เตียง ติดบา้ น ตดิ สงั คม) ตามลกั ษณะจาเพาะของแตล่ ะบคุ คล ใหก้ ารดแู ลช่วยเหลือตามความจาเป็ นและเร่งดว่ นใน แตล่ ะราย (ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม)  มาตรการคดั กรองและตรวจสขุ ภาพผสู้ งู อาย ุ มาตรการคัดกรองและตรวจสขุ ภาพผสู้ งู อายไุ ดแ้ ก่ การตรวจสขุ ภาพประจาปี ประจาเดือนการเร่งรดั บริการตรวจสขุ ภาพเบื้องตน้ วยั ผสู้ งู อายุ การคดั กรองผสู้ งอายภุ าวะซึมเศรา้ การคดั กรองสมองเสื่อม ขอ้ เข่าเสื่อม กิจวัตรประจาวัน โรคตอ้ กระจก ภาวะทพุ โภชนาการ ตรวจ สขุ ภาพทวั่ ไปเชน่ ทาประวตั ิ ชงั่ นา้ หนกั วดั ความดนั วัดรอบเอว และสะโพกตรวจฟันผสู้ งอายกุ ารได้ ยิน  มาตรการรณรงคด์ า้ นสขุ ภาพผสู้ งู อาย ุ การรณรงคส์ ง่ เสริมสรา้ งภมู ิคมุ้ กนั การเจ็บป่ วยดว้ ยการดแู ลรกั ษาสขุ ภาพ เพื่อให้ มสี ขุ ภาพอนามยั ท่ีแข็งแรงและยงั่ ยืน  มาตรการพฒั นาคณุ ภาพการใหบ้ รกิ ารและจดั สวสั ดิการแกผ่ สู้ งู อาย ุ การพฒั นาระบบบริการสขุ ภาพในชมุ ชน (เทศบาลนครแหลมฉบงั ) การนานโยบาย Long Term Care มาใชจ้ ริงในพ้ืนที่เริ่มตง้ั แตร่ วบรวมวิเคราะหข์ อ้ มลู ในพื้นที่ แลว้ แยกประเภท ตดิ สงั คม ตดิ บา้ น ตดิ เตยี ง การสง่ เสริมและปรบั ปรงุ คณุ ภาพการใหบ้ ริการรกั ษาพยาบาล และสวสั ดิการการ รกั ษาพยาบาล (เทศบาลเมอื งบา้ นสวน)  มาตรการสง่ เสรมิ การมีสว่ นรว่ มของคนในชมุ ชนในการดแู ลผสู้ งู อาย ุ การเสริมสรา้ งการมีส่วนร่วมในการสรา้ งสขุ ภาพ การสรา้ งเครือข่ายการดแู ล ผสู้ งู อายุ โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบลจะปรับใชน้ โยบายในมิตขิ องดา้ นสขุ ภาพ การส่งเสริมให้ อาสาสมคั รในการดแู ลผสู้ งู อายุ การปลกู จิตสานกึ คนในชมุ ชนใหเ้ ป็ นคนมีจิตอาสามากข้ึนโดยเฉพาะ การมีจิตอาสาดา้ นการดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนและในพื้นที่ เพราะจะเป็ นการช่วยเหลือกันเบื้องตน้ ใน พื้นท่ี ตาบลนิคมสร้างตนเอง มีกองทุนสวัสดิการชุมชน โดยเร่ิมจากฐานคนพิการในพ้ืนที่ (ต.นคิ มสรา้ งตนเอง อ.พิมาย จ.นครราชสีมา) ในพื้นท่ีขององค์การบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จังหวัดนครปฐม ประชาชนในพื้นท่ีจะเห็นความสาคัญกับการดาเนินกิจกรรมของผสู้ งู อายุและใหก้ ารสนบั สนนุ การ ดาเนนิ งานของผสู้ ดู งอายใุ นรปู ของการมอบเงนิ ใหก้ บั ทางผสู้ งู อายใุ นการเป็ นค่าอาหารกลางวันเม่ือ มีการทากิจกรรมร่วมกนั หรือนาอาหารมาเล้ียงผสู้ งู อายุ และการดาเนินงานในพื้นที่แตล่ ะคร้งั จะมี การวางแผนร่วมกนั ระหว่าง รพ.สต. อสม. อบต. ชมรมผสู้ งู อายุ ว่าจะลงพื้นท่ีหมไู่ หน กอ่ น หลงั หนา้ 175

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน  มาตรการทางานเชิงรกุ และการเยยี่ มบา้ นผสู้ งู อาย ุ มาตรการทางานเชิงรกุ และการเย่ียมบ้านผู้สงู อายุไดแ้ ก่ การเยี่ยมบ้านที่ดี (เทศบาลเมืองหนองปรือ) การทางานเชงิ รกุ เขา้ ไปดแู ลสขุ ภาพ  มาตรการสอ่ื สารและการประชาสมั พนั ธ์ การดาเนนิ งานดา้ นผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่องคก์ ารบริหารสว่ นตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการประชาสัมพันธ์ในเร่ืองข่าวสารต่างๆ รวมถึงเบ้ียยังชีพ ทกุ เดือนต้ังแต่ตน้ ปี โดยผ่านเสียงตามสาย หนงั สือพิมพ์ ตวั ว่ิง เป็ นตน้ บางพื้นที่ลดขน้ั ตอนการรับเบ้ียยังชีพผสู้ งู อายุ ซ่ึงการแจกเบ้ียยังชีพ มีการประชาสัมพันธ์ วิทยชุ มุ ชน เคเบิ้ล รวมทั้งส่งหนังสือไปตามบา้ นของ ผสู้ งู อายุ รวมทงั้ มีการฝึ กอาชีพใหก้ บั ผสู้ งู อายบุ างพื้นที่ มหี นงั สือสง่ แจง้ ท่ีบา้ น ประชาสมั พนั ธต์ า่ งๆ รวมทั้งให้ อสม.เป็ นผบู้ อกกล่าวแก่ผสู้ งู อายุ มีการติดตามการตกหล่นของเบี้ยยังชีพ และถา้ เป็ น ผสู้ งู อายุ ผพู้ ิการ เอดส์ จะไดร้ ับเงินเบี้ยยังชีพ ทง้ั สามกรณีส่วนนโยบายการใหค้ วามรู้ สรา้ งความ เขา้ ใจการปฏิบัติที่ถกู ตอ้ งเก่ียวกับการดแู ลผสู้ งู อายุ และนามาช่วยเหลือผสู้ งู อายทุ ่ีถกู ทอดทิ้ง ตดิ เตยี งท่ียงั ไมม่ ีผดู้ แู ล นโยบายดา้ นการสื่อสารและประชาสัมพันธ์ เช่น ส่ือทางโทรทัศน์ เสียงตามสาย ในบางพื้นที่พบปัญหา อสม. เป็ นกระบอกเสยี งในบางเรื่องใหก้ บั ชมุ ชนแตอ่ าจไม่ทวั่ ถึง (เทศบาลเมือง หนองปรือ)  มาตรการอบรมใหค้ วามรแู้ ละการแนะนาการช่วยเหลือตนเอง การอบรมใหค้ วามรใู้ นชมุ ชนเพ่ือใหผ้ สู้ งู อายแุ ละคนในชมุ ชนดแู ลช่วยเหลือตนเองได้ (เทศบาลเมอื งหนองปรือ) นโยบายดา้ นการแนะนาชว่ ยเหลือตนเองได้ เชน่ แนะนาในการทาเกา้ อ้ีมลี อ้ เอง เพ่ือฝึ กการเคลื่อนไหวและชว่ ยตวั เองได้ แนะนาใหม้ ีการทาราวจบั เวลาเขา้ หอ้ งนา้ สาหรบั ผสู้ งู อายุ ที่หลงั คอ่ มงอ ในพื้นที่ขององค์การบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการ จดั การอบรมแกนนาผสู้ งู อายุ ญาติ พ่ีนอ้ ง เพ่ือใหส้ ามารถดแู ลผปู้ ่ วยท่ีบา้ นได้  มาตรการจดั ตง้ั กลม่ ุ หรอื พ้ืนที่สาหรบั ผสู้ งู อาย ุ โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบลจะปรับใช้นโยบายในมิติของด้านสุขภาพ การจัดตั้งหมู่บ้านตัวอย่างผู้สูงอายุ (เทศบาลตาบลน้าริด) การสนับสนุนให้มีการจัดต้ัง กลมุ่ ผสู้ งู อายใุ หม้ คี วามเขม้ แข็ง ตอ่ เนอ่ื ง และยงั่ ยืน (เทศบาลสบเตยี๊ ะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม)่ การจัดต้ังกองทนุ สวัสดิการชมุ ชน คือ สมาชิกตอ้ งเสียเงินปี ละ 100 บาท นอน โรงพยาบาลก็ 500 บาท เสียชีวิตก็จะได้ 2,000 บาท คลอดบุตร 800 บาท การเย่ียมบา้ น ผสู้ งู อายบุ อ่ ยครงั้ และการดแู ลผสู้ งู อายใุ นบา้ นโดยชมุ ชนเป็ นตน้ 2.2 นโยบายดา้ นการดแู ลผูส้ งู อายดุ า้ นสงั คม การพัฒนาดา้ นคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายุ มีสภาพความเป็ นอย่ทู ่ีดี มีการนานโยบายดา้ น สังคมมาใชใ้ นพ้ืนท่ี นโยบายสาคัญไดแ้ ก่ นโยบายการช่วยเหลือดา้ นเศรษฐกิจโดยจ่ายเบ้ียยังชีพ ซ่ึงแต่ละพื้นที่มีการดาเนินงานคลา้ ยคลึงกัน คือ การลงทะเบียนเร่งรัดเบ้ียยังชีพใหก้ ับผสู้ งู อายุ เพ่ือรบั เบ้ียยงั ชพี ถึงบา้ นสะดวกและทวั่ ถึง โดยประชาสมั พนั ธใ์ นเร่ืองขา่ วสารตา่ งๆ รวมถึงเบี้ยยังชีพ หนา้ 176

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ทกุ เดือนตงั้ แต่ตน้ ปี โดยผ่านเสียงตามสาย หนงั สือพิมพ์ ตวั ว่ิง เป็ นตน้ บางพื้นท่ีลดขน้ั ตอนการรับ เบี้ยยงั ชพี ผสู้ งู อายุ ซ่ึงการแจกเบี้ยยังชีพ มีการประชาสมั พันธ์ วิทยชุ มุ ชน เคเบิ้ล รวมทงั้ สง่ หนังสือ ไปตามบา้ นของผสู้ งู อายุ รวมทั้งมีการฝึ กอาชีพใหก้ ับผสู้ งู อายบุ างพื้นที่ มีหนังสือส่งแจง้ ที่บา้ น ประชาสมั พนั ธต์ ่าง รวมท้ังให้ อสม.เป็ นผบู้ อกกล่าวแก่ผสู้ งู อายุ มีการติดตามการตกหล่นของเบ้ีย ยงั ชีพและถา้ เป็ นผสู้ งู อายุ ผพู้ ิการ เอดส์ จะไดร้ ับเงินเบ้ียยังชีพ 3 ทั้งสามกรณีส่วนนโยบายการให้ ความรู้ สรา้ งความเขา้ ใจการปฏิบตั ิท่ีถกู ตอ้ งเกี่ยวกบั การดแู ลผสู้ งู อายุ และนามาช่วยเหลือผสู้ งู อายุ ท่ีถกู ทอดทิ้ง ตดิ เตยี งที่ยงั ไมม่ ีผดู้ แู ล 4.2 การจดั ทาแผน/ โครงการ และการสนบั สนนุ งบประมาณเก่ียวกบั การดแู ลผสู้ งู อาย ุ (1) แหลง่ งบประมาณ เกี่ยวกบั การดแู ลผสู้ งู อาย ุ การดาเนินงานดา้ นการดูแลผูส้ งู อายุในชมุ ชน เป็ นการดาเนินของหลายหน่วยงาน โครงการ กิจกรรมที่ดาเนนิ งานจึงมที ี่มาจากหลากหลายแหลง่ จาแนกไดด้ งั นี้ 1) แหล่งให้การสนับสนุนงบประมาณหลัก ส่วนใหค้ ือ องคก์ รปกครองทอ้ งถิ่น ไดแ้ ก่ กรงุ เทพมหานคร เทศบาล องค์การบริหารส่วนตาบล (อบต.) ซึ่งจะจัดตั้งงบประมาณ สนบั สนนุ งานดา้ นผสู้ งู อายุ เชน่ เทศบาลนครแหลมฉบัง จ.ชลบรุ ี สนับสนนุ งบประมาณทางชมรมผสู้ งู อายุ ประมาณ 5 – 6 แสนบาทตอ่ ปี เพ่ือจดั กิจกรรมในนามของเทศบาลทกุ 2 เดือน องคก์ ารบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม อาเภอเมือง จังหวัดนครปฐม ใหก้ าร สนับสนนุ งบประมาณโครงการผสู้ งู อายุ งบประมาณ 70,000 บาท/ปี และสนับสนนุ การจัด กิจกรรมทกุ วันพฤหสั บดีแรกของทกุ เดอื น โดยสนบั สนนุ เป็ นคา่ อาหารในการทากจิ กรรมของชมรม เทศบาลเมืองหนองปรือ สนบั สนนุ งบประมาณ 2,700,000 บาท ดาเนินงาน แผนการ 2558 เพ่ือการพฒั นาสาธารณสขุ และสวัสดิการสงั คม และการป้ องกนั รกั ษาและส่งเสริม สขุ ภาพอนามัยของประชาชน จัดเพ่ือสนับสนนุ และส่งเสริมการจัดบริการสาธารณสขุ ของหน่วย บริการ สถานบริการ หนว่ ยงานสาธารณสขุ ในพื้นที่ ใหก้ ล่มุ หรือองคก์ รประชาชนดาเนินกิจกรรม สรา้ งเสริมสขุ ภาพการป้ องกันโรคแก่ประชาชนในเขตพ้ืนท่ี สนบั สนนุ กิจกรรม 5 กล่มุ สรา้ งเสริม สขุ ภาพการป้ องกนั โรคของศนู ยเ์ ด็กเล็ก ศนู ยฟ์ ื้ นฟูคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายแุ ละคนพิการในชมุ ชน อบต.เพนียดจ.ลพบรุ ี สนบั สนนุ งบประมาณในการดแู ลผปู้ ่ วยติดบา้ นตดิ เตยี ง จานวน 4 ตาบลๆละ 10,000 บาท อบต.เลม็ด จ.สรุ าษฎรธ์ านี มีกิจกรรมรดนา้ ดาหัวผสู้ งู อายุ ตง้ั งบประมาณ จานวน 80,000 บาท 2) การจัดตัง้ กองทุนหลักประกันสขุ ภาพ เพื่อใหส้ นบั สนนุ งบประมาณในการดาเนิน กิจกรรมดา้ นสุขภาพของคนในชมุ ชนเช่น การตรวจสขุ ภาพ มะเร็งเตา้ นม มะเร็งปากมดลูก การอบรมใหค้ วามร้ดู า้ นสขุ ภาพ (เทศบาลเมืองหนองปรือ, เทศบาลนครแหลมฉบังจ.ชลบุรี, ต. บอ่ ยาง จ.สงขลา, เทศบาลนครสงขลาจ. สงขลา) โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบลนิคมสรา้ งตนเอง มีงบสนบั สนนุ 500,000 บาท /ปี โดยจัดใหม้ ีการตรวจเยี่ยมผูส้ งู อายุในพ้ืนท่ี ตามแผนงานและโคร งการดแู ลผูส้ งู อายุ (ต. นคิ มสรา้ งตนเองจ.นครราชสมี า) 3) การบริจาคจากสมาชิกกันเอง และผูบ้ ริจาคอ่ ืนๆรวมถึงไดร้ ับเงินบริจาคจาก ญาติผูเ้ สียชีวิตในการสนับสนุนการดาเนินกิจกรรมของผู้สงู อายุ เช่น ชมรมผู้สงู อายุตาบล สระกะเทียม มีงบประมาณโครงการได้จาก อบต. สมาชิกชมรม และผู้บริจาคนอกชมรม หนา้ 177

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน (ต.สระกะเทียม จ.นครปฐม)การจัดกิจกรรมของชมรมผู้สูงอายุเทศบาลนครแหลมฉบัง จะใชง้ บประมาณจากการเก็บค่าสมาชิกของบุคคลในชมรมร่วมดว้ ย(เทศบาลนครแหลมฉบัง จ.ชลบรุ ี) 4) การเขยี นโครงการเพ่ อื ขอรับการสนับสนุนจากแหล่งทุนภายนอก (2) ที่มาของแผนงาน โครงการ กิจกรรมในการดแู ลผสู้ งู อาย ุ 1 . โ ค รง ก า ร ที่ เ ป็ น น โ ยบ า ย จ า ก ส่ว น ก ลา ง พ้ื นที่ รับ ม า ดา เ นิ น ก า ร เ ช่ น กรงุ เทพมหานคร จะเป็ นผกู้ าหนดนโยบายและโครงการใหห้ นว่ ยงานระดบั พื้นที่เป็ นผดู้ าเนนิ การ 2. โครงการที่มาการสารวจรวบรวมความตอ้ งการของชมุ ชน โครงการเกีย่ วกบั การ ดแู ลผสู้ งู อายุ กอ่ นที่จะกาหนดโครงการ/กิจกรรม มีเขา้ ไปสารวจความตอ้ งการของผสู้ งู อายโุ ดยใช้ เวทีประชาคม ร่วมกบั ขอ้ มลู จาก อผส. ซ่ึงไปสารวจทกุ บา้ น นามาจดั ไวใ้ นแผนพัฒนาฯ เพื่อจดั สรร งบประมาณ (ต.ท่งุ จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี มีการจัดทาแผน 3 ปี และแผน 5 ปี และกาหนดใหม้ ีกิจกรรม 1 เดือนต่อคร้ัง โดยในหน่ึงปี จะมีโครงการใหญ่จานวน 1 โครงการ (เทศบาลนครแหลมฉบัง จ.ชลบรุ ี) การกาหนดไวใ้ นแผนประจาปี และแผน 3 ปี เชน่ การสารวจขอ้ มลู ผสู้ งู อายทุ ่ีดอ้ ยโอกาส เพื่อดาเนินการใหค้ วามช่วยเหลือดา้ นเครื่องอปุ โภคบริโภคในเบื้องตน้ และประสานหน่วยงานที่ เกี่ยวขอ้ ง (จ.สงขลา) 3. โครงการตามความต้องการของผสู้ งู อายใุ นพ้ืนที่โดยขอรับการสนับสนนุ จาก หนว่ ยงาน หนว่ ยงานภาครัฐ กองทนุ ตา่ งๆ เช่น โครงการส่งเสริมอาชีพ โครงการส่งเสริมความรู้ หรือการชว่ ยเหลือผสู้ งู อายุ เป็ นตน้ โดยการดาเนินโครงการดงั กลา่ วจะมีหนว่ ยงานภาครัฐในระดบั พื้นท่ีเป็ นผชู้ ว่ ยเชน่ การสนบั สนนุ วิทยากร การประสานงานกบั หนว่ ยงานท่ีของทนุ เป็ นตน้ 4.3 ลกั ษณะโครงการ/กิจกรรมท่ีไดร้ บั การสนบั สนนุ องค์กรปกครองทอ้ งถ่ิน อบต. เทศบาล สนับสนุนโครงการกิจกรรมทางดา้ นสังคม เชน่ โครงการฝึ กอาชีพ นนั ทนาการ รากลองยาว กีฬาผสู้ งู อายุ การส่งเสริมการจัดกิจกรรมพัฒนา จิตใจและคณุ ภาพชีวิตตามประเพณี วัฒนธรรม วันสาคัญทางศาสนาและพระมหากษัตริย์ เช่น งานประเพณีลอยกระทง สงกรานต์ วันผสู้ งู อายุ รดนา้ ดาหัวผสู้ งู อายุ สืบชะตาผสู้ งู อายใุ นตาบล การใหค้ วามชว่ ยเหลือสงเคราะหผ์ สู้ งู อายทุ ี่ประสบปัญหาในเขตรับผิดชอบการพาผสู้ งู อายไุ ปศึกษาดู งานของกลมุ่ ผสู้ งู อายทุ งั้ ในจงั หวดั และตา่ งจงั หวดั ส่วนของหน่วยงานด้านสาธารณสุข สนับสนุนโครงการกิจกรรมทางด้านสุขภาพ เช่น โครงการเก่ียวกบั การสง่ เสริมสขุ ภาพ กิจกรรมส่งเสริมการออกกาลงั กาย การตรวจคดั กรอง การตรวจรักษา การตรวจสขุ ภาพประจาปี การออกหน่วยสาธารณสขุ เคลื่อนที่ อาสาสมัคร แบ่งประเภทของโครงการที่ไดร้ บั การสนบั สนนุ ไดด้ งั นี้ 1. โครงการดา้ นการสง่ เสรมิ สขุ ภาพผสู้ งู อาย ุ 1.1 กจิ กรรมการออกกาลงั กาย เชน่ - การรามวยไทเกก การราไมพ้ อง การสนบั สนนุ ใหผ้ สู้ งู อายอุ อกกาลงั กายตาม ลานกิจกรรมหรือเครื่องออกกาลงั กายประจาชมุ ชน โดยนาร่องปี ละหน่ึงหม่บู า้ น 30 คน (ต.คูคต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี หนา้ 178

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน - โครงการออกกาลงั กาย (กรงุ เทพมหานคร) - โครงการส่งเสริมสขุ ภาพผสู้ งู อายแุ บบองคร์ วม (เทศบาลเมืองหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - รากระบอง ฝึ กทกั ษะการใชร้ ะบบในร่างกาย รากลองยาว องั กะลงุ (เทศบาล เมอื งหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการออกกาลงั กาย (เทศบาลสบเตย๊ี ะ จ.เชียงใหม)่ - กจิ กรรมออกกาลงั กายไมพ้ ลอง (ต.ท่งุ จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - การจดั กจิ กรรมสนั ทนาการ (จ.สงขลา) - การออกกาลังกายโดยการดัดแปลงใชท้ ่อนา้ มาทาเป็ นอปุ กรณ์ในการ ออกกาลงั กาย(ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - การแสดงศิลปวฒั นธรรมพ้ืนบา้ น เชน่ ราปรบไก่ ลเิ ก ลาตดั เพลงพวงมาลยั เพ่ือสนับสนุนใหผ้ สู้ งู อายไุ ดม้ ีส่วนร่วมในการทากิจกรรม ซ่ึงเป็ นการออกกาลังกายอีกวิธีหน่ึง (ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) 1.2 กจิ กรรมการอบรมใหค้ วามรู้ เชน่ - การอบรมให้ความรดู้ า้ นการดแู ลสขุ ภาพผูส้ งู อายุ การบริโภคอาหารที่ เหมาะสมกับวัย การดารงชีวิตของผสู้ งู อายุ การใหค้ วามรเู้ รื่องสิทธิที่ผสู้ งู อายไุ ดร้ ับ (ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี - โครงการใหค้ วามรเู้ กี่ยวกับการดแู ลสขุ ภาพของตนเอง การออกกาลังกาย ของผสู้ งู อายุ การตรวจวดั ความดนั ชงั่ นา้ หนกั (อบต.สระกะเทียม จ.นครปฐม) - โครงการให้ความรแู้ ละพัฒนาศักยภาพ อสม. ในเร่ืองการดแู ลผสู้ งู อายุ (ต.ทงุ่ จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบล อสม. มหาวิทยาลยั ราชภฎั นครปฐม กศน. และชมุ ชมผสู้ งู อายุ ใหค้ วามรเู้ ก่ียวกบั การดแู ลสขุ ภาพของตนเอง การออกกาลังกายของผสู้ งู อายุ การตรวจวัดความดนั การชงั่ นา้ หนกั รวมถึงการอบรมภาคทฤษฎี ภาคปฏิบตั ิ สอนการเคล่ือนตวั การพลิกตวั ดแู ลเร่ืองแผล (ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - ทีมสหวิชาชีพของโรงพยาบาลนครปฐม ให้ความรู้เก่ียวกับการทา กายภาพบาบดั ใหก้ บั ผสู้ งู อายตุ ดิ เตยี ง(ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) - กศน. ใหค้ วามรเู้ กี่ยวกับการประกอบอาชีพเสริม(ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) - โครงการอดุ หนนุ ศนู ย์ สสมช. เพื่อพัฒนาอาชีพส่กู ารพัฒนาสขุ ภาพท่ีดีของ ผสู้ งู อายุ และผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ โดยมีเป้ าหมายใหป้ ระชาชนมีความรใู้ นหลักการดแู ลผสู้ งู อายแุ ละ ผพู้ ิการ รวมถึงคาดหมายว่าอาสาสมคั รสาธารณสขุ มลู ฐานจะมีความรใู้ นหลักการดแู ลผสู้ งู อายุ ผพู้ ิการในชมุ ชน 1.3 ศนู ยบ์ ริการ เชน่ - โครงการศนู ยส์ ง่ เสริมกจิ กรรมผสู้ งู อายเุ สริมสรา้ งสขุ ภาพแข็งแรงทงั้ กายและ ใจ (เทศบาลเมืองบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - โครงการศนู ยฟ์ ้ื นฟูคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายแุ ละคนพิการในชมุ ชน (เทศบาลนคร แหลมฉบงั และ เทศบาลเมอื งหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) หนา้ 179

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน - ศนู ยพ์ ฒั นาคณุ ภาพชวี ิตและสง่ เสริมอาชีพผสู้ งู อายุ (อบต. หนองแขม จงั หวัด ลพบรุ ี) 2. โครงการเกี่ยวกบั การตรวจคดั กรอง รกั ษาพยาบาล เชน่ - โครงการคดั กรองสขุ ภาพผสู้ งู อายุ โครงการตรวจสขุ ภาพประจาปี การตรวจ สายตา ตาตอ้ กระจก ตดั แว่น (ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี, กรงุ เทพมหานคร, เทศบาลเมือง หนองปรือ จ.ชลบรุ ี , ต. นิคมสรา้ งตนเองพิมาย จ.นครราชสีมา, เทศบาลสบเต๊ียะ จ.เชียงใหม่ เทศบาลเมืองบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - โครงการดแู ลผสู้ งู อายุ (ระยะยาว) โครงการกายภาพบาบัด โครงการตรวจ สขุ ภาพ โครงการบริการรถฉกุ เฉินของ อปพร. เขตวงั ทองหลาง(กรงุ เทพมหานคร) - โครงการประกวดผสู้ งู อายทุ ่ีมสี ขุ ภาพดี (เทศบาลเมอื งบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - โครงการสาหรับผูส้ งู อายุและผู้บาเพ็ญประโยชน์ที่มีปัญหาทางสายตา จานวน 850 คน ตอ้ งมีการคัดเลือกผสู้ งู อายแุ ละผบู้ าเพ็ญประโยชนท์ ่ีมีปัญหาทางสายตาและ ตดั แว่นตาใหแ้ กผ่ ทู้ ่ีมีปัญหาดา้ นสายตา จานวน 250 คน ตอ่ ปี (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการสงเคราะห์ผสู้ งู อายทุ ี่มีปัญหาทางสายตา มีบริการตรวจคดั กรอง ทางสายตาสาหรบั ผทู้ ่ีมีปัญหาทางสายตา พรอ้ มทงั้ มบี ริการผ่าตดั โรคตาตอ้ กระจกใหแ้ กผ่ สู้ งู อายใุ น เขตเทศบาลท่ีเป็ นโรคตาตอ้ กระจก จานวน 1,000 คน (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการป้ องกนั ภยั ห่วงใยสขุ ภาพผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ โดยจดั ใหม้ ีการตรวจ คดั กรองสขุ ภาพและใหค้ าแนะนาในการดแู ลตนเองอย่างถกู วิธี ในกล่มุ ผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการในเขต เทศบาลทง้ั 23 ชมุ ชน (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการธนาคารเตยี งผปู้ ่ วย (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการสงู วัยฟันสวยดว้ ยรอยยิ้ม ซ่ึงจัดในปี งบประมาณ 2558 มีการแจก แปรงสีฟัน ยาสีฟัน แกว้ นา้ และมีการจัดอบรมการดแู ลสขุ ภาพของช่องปากและฟัน (เทศบาลเมือง บา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - กิจกรรมทาฟัน และดแู ลรักษาทาความสะอาดช่องปากสาหรับผสู้ งู อายุ (ต. นคิ มสรา้ งตนเองพิมาย จ.นครราชสมี า) - โครงการคัดกรองผสู้ งอายภุ าวะซึมเศรา้ โครงการคัดกรองสมองเสื่อม. โครงการคดั กรองขอ้ เขา่ เสื่อม โครงการคดั กรองกิจวัตรประจาวัน โครงการคดั กรองโรคตอ้ กระจก โครงการคัดกรองภาวะทพุ โภชนาการ โครงการตรวจสขุ ภาพทัว่ ไป เช่น ทาประวัติ ชัง่ นา้ หนัก วดั ความดนั วดั รอบเอว และสะโพก โครงการตรวจฟันผสู้ งอายุ (เทศบาลสบเตย๊ี ะ จ.เชยี งใหม)่ - โครงการวิทยาลยั เพื่อชวี ิตผสู้ งู วัยใสใ่ จสขุ ภาพ ใชง้ บประมาณของหลกั ประกนั สขุ ภาพ รปู แบบการดแู ลกนั เองในกลมุ่ ผสู้ งู อายเุ พื่อลดภาวะการพ่ึงพิง โดยการสารวจขอ้ มลู ผสู้ งู อายุ เพื่อคดั กรองแยกประเภทผสู้ งู อายุ ผสู้ งู อายตุ ดิ เตยี งไดจ้ ดั ทีมบคุ ลากรการแพทยท์ ีมแพทย์ พยาบาล นกั กายภาพเขา้ ไปดแู ล ผสู้ งู อายตุ ิดบา้ นจะมีการเขา้ ไปเย่ียมบา้ นเชน่ เดียวกัน และก็แกไ้ ขปัญหาท่ีพบ สาหรับผสู้ งู อายทุ ี่ติดสงั คม จะลดภาวะพึ่งพาพ่ึงพิง โดยจะเปิ ดเป็ นคอรส์ เป็ นหลักสตู รท่ีทางฝ่ าย สาธารณสขุ ไดท้ าขน้ึ มา (เทศบาลสบเตย๊ี ะ จ.เชียงใหม)่ 3. โครงการอาสาสมคั รดแู ลผสู้ งู อาย ุ และการเยยี่ มเยยี น ผสู้ งู อาย ุ เชน่ - โครงการตรวจเยี่ยมผพู้ ิการ ผสู้ งู อายุ การลงพ้ืนที่ตรวจเยี่ยมบา้ นเพื่อสารวจ ความตอ้ งการของผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการในชมุ ชน (ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี หนา้ 180

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน - โครงการเยี่ยมบา้ น โครงการเพ่ือนช่วยเพ่ือน โครงการเย่ียมผสู้ งู อายแุ ละ ตรวจสขุ ภาพท่ีชมุ ชน โครงเยี่ยมผปู้ ่ วยตดิ เตยี ง (กรงุ เทพมหานคร) - โครงการอาสาสมคั รดแู ลผสู้ งู อายทุ ี่บา้ น มีผสู้ ูงอายุ 10 คน ตอ่ อสม. 1 คน มีการประเมินและส่งรายงาน มี อผส. 117 คน มี อพมก. ชมุ ชนละ 1 คน ไม่ซ้ากัน โดยการ ดาเนนิ การอบรมจะคนกลมุ่ กบั ผดู้ แู ลและผพู้ ิการ ท้ังนี้ อสม. จะลงพ้ืนท่ีเยี่ยมบา้ นผสู้ งู อายุ โดยดจู าก สภาพแวดลอ้ ม ที่อยู่ โรค มีการติดตามการใชย้ าของโรค เชน่ โรคเบาหวาน วัณโรค หัวใจ ความดนั ชงั่ นา้ หนกั คดั กรองสขุ ภาพ และมกี ารลงเย่ียมซา้ เป็ นประจา(เทศบาลเมืองหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการเพื่อนเยี่ยมเพ่ือน โดยการออกเยี่ยมผปู้ ่ วยติดบา้ น ตดิ เตียง ร่วมกับ อบต. รพ.สต. อสม. ชมรมผสู้ งู อาย(ุ เทศบาลเมอื งหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการเยี่ยมเยียนผปู้ ่ วยติดบา้ น ติดเตียง ซ่ึงส่วนใหญ่เป็ นผสู้ งู อายทุ ี่ไม่ สามารถชว่ ยเหลือตวั เองได้ และมีโรคประจาตวั หรือโรคเร้ือรงั (เทศบาลเมืองบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - การตรวจเยี่ยมผปู้ ่ วยเร้ือรัง โดยแบ่งออกเป็ น ตรวจเยี่ยมผสู้ งู อายปุ กติ ผปู้ ่ วยตดิ เตยี ง และผสู้ งู อายทุ ี่อย่คู นเดยี วที่ไมม่ ใี ครดแู ล ทงั้ นกี้ ารตรวจเย่ียมบา้ นผสู้ งู อายุ ตอ้ งมีการ เขียนรายละเอียดผปู้ ่ วยว่ามีอาการดีขึ้นหรือตอ้ งส่งต่อโรงพยาบาลเพ่ือทาการรักษาเพิ่มเติม (ต. นคิ มสรา้ งตนเองพิมาย จ.นครราชสีมา) - โครงการเย่ียมบา้ นจาก อบต.โดยการออกดแู ลผสู้ งู อายถุ ึงท่ีบา้ นเพ่ือสารวจ ความตอ้ งการ พร้อมกับชมรมผู้สูงอายุ ที่ได้มีการดาเนินงานโดยกลุ่มเครือข่ายผู้สูงอายุ (ต.หนองแขม จ.ลพบรุ ี) - โครงการ อาสาสมคั รดแู ลผสู้ งู อายุ อสม. (มีเพียง 1 ปี ) สนบั สนนุ จาก พมจ. แตป่ ี ตอ่ ๆมามอบหมายใหท้ างเทศบาลนา้ ริดดาเนนิ การตอ่ (ต.นา้ ริด จ.อตุ รดิตถ)์ -โครงการเพ่ือนเย่ียมเพ่ือน โดยการออกเยี่ยมผู้ป่ วยติดบ้าน ติดเตียง เพื่อเสริมสรา้ งกาลังใจ และการใหข้ องเย่ียม โดยความร่วมมือขององค์การบริหารส่วนตาบล โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล อาสาสมคั รสาธารณสขุ มลู ฐาน ชมรมผสู้ งู อาย(ุ ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - กิจกรรมผนู้ อ้ ยดแู ลผใู้ หญ่ ผสู้ งู อายตุ งั้ แต่ 70 ปี ขึน้ ไป เม่ือมีกิจกรรมจะไดร้ บั สทิ ธิพิเศษจากรนุ่ นอ้ งในการชว่ ยเหลอื และใหค้ วามชว่ ยเหลือในการทากิจกรรมตา่ งๆ(ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - กิจกรรมทางพระพทุ ธศาสนา มีการนมิ นตพ์ ระเพ่ือไปเย่ียมเยียนผสู้ งู อายทุ ่ี ติดเตียง เพ่ือเป็ นการสวดมนตไ์ หวพ้ ระ เพื่อความเป็ นสิริมงคล ทาใหผ้ สู้ งู อายตุ ิดเตียงมีความสขุ ทางใจ(ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - กิจกรรมการถ่ายทอดประเพณีให้กับนักศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฎ และนักเรียนโรงเรียนมัธยมในพ้ืนท่ี เพื่อเป็ นการอนรุ ักษ์ประเพณีอันดีงามไว้ใหล้ กู หลานต่อไป (ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) 4. โครงการสง่ เสรมิ อาชีพของผสู้ งู อายเุ ชน่ - โครงการส่งเสริมอาชีพของผู้สงู อายุ (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี - โครงการสง่ เสริมอาชพี ผสู้ งู อายแุ ละผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ โครงการนวดแผนโบราณ โครงการกลมุ่ บา้ นเห็ด ลาดพรา้ ว 80 (กรงุ เทพมหานคร) หนา้ 181

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน - โครงการส่งเสริมดา้ นอาชีพ ประดิษฐ์ดอกไมจ้ ันทน์ การบูร ลูกประคบ มกี ารอบรม 3 เดือน ตอ่ 1 ครง้ั (เทศบาลเมืองหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการ ฝึ กอาชีพผสู้ งู อายุ (ต.นา้ ริด จ.อตุ รดิตถ)์ 5. การศึกษาดงู าน เชน่ - โครงการศึกษาดงู าน พาผสู้ งุ อายไุ หวพ้ ระ (ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี - โครงการพาผสู้ งู อายไุ ปทศั นศึกษานอกสถานที่ (กรงุ เทพมหานคร) - โครงการทศั นศึกษาไหวพ้ ระ 9 วัด (เทศบาลเมอื งหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการพาผสู้ งู อายปุ ฏิบัติธรรม จานวน 3 วัน 2 คืน (เทศบาลนครแหลม ฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการอบรมและศึกษาดงู านชมรมผู้สูงอายุเทศบาลนครแหลมฉบัง มีการจดั อบรมดา้ นสขุ ภาพ การบริหารจดั การดา้ นการจดั สวัสดกิ ารขยายชมรมและการศึกษาดงู าน ใหแ้ กส่ มาชกิ ชมรมผสู้ งู อายจุ านวน 450 คน (ปี ละครง้ั ) (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการการนาผสู้ งู อายไุ ปทศั นศึกษา ( จ.สงขลา) - กิจกรรมการศึกษาดูงาน โดยไดร้ ับการสนับสนุนจากองค์การบริการ สว่ นตาบลสระกะเทียม(ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม) - ร่วมกิจกรรมสัญจรกับเครือข่ายชมรมผู้สูงอายุจังหวัดนครปฐม (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) 6. โครงการดา้ นประเพณีวฒั นธรรมต่างๆ เชน่ - การจัดกิจกรรมในวันสาคัญทางศาสนา และประเพณีตา่ งๆ เช่น การรดนา้ ดาหวั ผสู้ งู อายใุ นวนั สงกรานต์ (ต.สระกะเทียม อ.เมอื ง จ.นครปฐม ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี - โครงการประเพณีสงกรานต์ /โครงการสวดมนต์ (กรงุ เทพมหานคร) - โครงการจัดงานตามประเพณีต่างๆ การส่งเสริมประเพณีและวัฒนธรรม เช่น ทาบญุ ตามประเพณี สรงนา้ พระ รดนา้ ดาหัวผสู้ งู อายุ มีการมอบของขวัญใหก้ ับผสู้ งู อายใุ น วันสงกรานต์ (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการวันผสู้ งู อายุ ซ่ึงเป็ นกิจกรรมท่ีชมุ ชนทกุ ชมุ ชนเสนอเพ่ือส่งเสริม วัฒนธรรมและประเพณีอันงามของไทย และความสาคัญของวันผู้สูงอายุ อีกท้ังเพื่อ สรา้ งความสมั พนั ธอ์ นั ดตี อ่ คนในชมุ ชน(เทศบาลเมอื งบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - โครงการพัฒนาศักยภาพผสู้ งู อายุ มีการจัดมหกรรมเสริมสรา้ งสขุ ภาพ ผสู้ งู อายุ เชน่ รดนา้ ดาหวั การรบั ขวญั สมาชกิ ใหม่ โดยเอาครอบครัว ลกู หลาน หรือกิจกรรม 3 วัย (ป่ ู ย่า ตา ยาย พอ่ แม่ ลกู ) เขา้ ร่วมกจิ กรรม การจดั กิจกรรมทางศาสนาของอิสลามหลงั สงกรานต์ วันอีด (ถือศีลอด) การจดั นิทรรศการเพื่อสขุ ภาพผสู้ งู อายุ และอบรมใหค้ วามรเู้ พื่อพัฒนาศักยภาพ (เทศบาลเมืองหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - การจัดงานวันผสู้ งู อายุ ในเดือนเมษายน ของทกุ ปี โดยมีกิจกรรม อาทิ รดน้าดาหัวขอพรจากผสู้ งู อายุ แข่งขันกีฬาฟุตบอล และกีฬาพ้ืนบ้าน เพื่อใหค้ นทกุ ช่วงวัยให้ ความสาคญั และมีกิจกรรมกบั ผสู้ งู อายุ (ต.หนองแขม จ.ลพบรุ ี) - โครงการรดนา้ ดาหวั ผสู้ งู อาย(ุ ต.นา้ ริด จ.อตุ รดิตถ)์ - การจดั กิจกรรมประจาปี เช่น รดนา้ ดาหวั วันสงกรานต์ ชักพระนา้ แห่ชกั เรือ พระ โดยแหเ่ รือพระในนา้ ผสู้ งู อายจุ ะพายเรือรว่ มกบั คนทวั่ ไป จดั งานชว่ งเดือนพฤศจิกายนของทกุ ปี กีฬาผสู้ งู อายพุ มุ เรียงคพั มีผสู้ งู อายรุ ่วมในขบวนแห่ อย่างนอ้ ย 40-50 คน ที่เขา้ ร่วม (ต.พมุ เรียง จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี หนา้ 182

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน - รดนา้ ดาหวั ผสู้ งู อายุ กิจกรรมร่วมกบั อาเภอ ประกวดผสู้ งู อายุ และประกวด แมด่ ีเดน่ (ต.เลม็ด จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - คา่ ยศีลธรรม คา่ ยทางศาสนาอิสลาม (ต.พมุ เรียง จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - การเผยแพร่กิจกรรมการแสดงศิลปวัฒนธรรมพ้ืนบ้าน คือ ราปรบไก่ รอ้ งเพลงพวงมาลัย ในกิจกรรมเครือข่ายชมรมผสู้ งู อายจุ ังหวัดนครปฐม(ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) - การถ่ายทอดประเพณีวัฒนธรรม ใหก้ บั เยาชนร่นุ ใหม่ เพื่อเป็ นการอนรุ ักษ์ ประเพณีวัฒนธรรมไวใ้ หเ้ ยาวชนรนุ่ ตอ่ ไป(ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) 7. โครงการเพื่อสง่ เสรมิ พฒั นาศกั ยภาพผสู้ งู อาย ุ เชน่ - โครงการใหค้ วามรกู้ ารเขา้ ถึงสิทธิ ตามรฐั ธรรมนญู (กรงุ เทพมหานคร) - โครงการสง่ เสริมและพฒั นาคณุ ภาพชีวิตผสู้ งู อายุ ดาเนนิ กิจกรรมตา่ งๆ ใหแ้ ก่ สมาชิกชมรมผสู้ งู อายใุ นเขตเทศบาล ใหม้ ีความรคู้ วามเขา้ ใจและนามาประยกุ ตใ์ ชไ้ ดท้ กุ ๆ 2 เดือน (ปี ละ 6 ครง้ั ) จานวน 400 คน (เทศบาลนครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) - โครงการพัฒนาศักยภาพชมรมผสู้ งู อายุ ซึ่งในแต่ละชมุ ชนจะเป็ นผเู้ สนอเขา้ มา เป็ นการเพิ่มประสทิ ธภิ าพชมรมผสู้ งู อายุ ซ่ึงจะทาใหผ้ สู้ งู อายมุ ีสขุ ภาพดี โดยมีกิจกรรมการจดั อบรม ศึกษาดูงานชมรมผู้สูงอายุ กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพกาย จิต โดยนัง่ สมาธิ “จิตใส ใจสุข” (เทศบาลเมอื งบา้ นสวน จ.ชลบรุ ี) - โครงการสง่ เสริมภมู ปิ ัญญาผสู้ งู อายใุ นทอ้ งถ่ิน (ต.ท่งุ จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - ในพ้ืนที่องคก์ ารบริหารส่วนตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการ ดาเนนิ โครงการเพื่อสง่ เสรมิ พฒั นาศกั ยภาพผสู้ งู อาย ุ ดงั น้ี 1) โครงการผู้สงู อายุ องค์การบริหารส่วนตาบลสระกะเทียมใหก้ าร สนับสนนุ การจัดกิจกรรมของผสู้ งู อายุ โดยการสนับสนนุ เป็ นค่าอาหารในการทากิจกรรมของ ผสู้ งู อายทุ กุ เดือน 2) โครงการเพื่อนเยี่ยมเพื่อน เพ่ือใหก้ าลงั ใจผสู้ งู อายใุ นพื้นท่ี 3) การติดตามประเมินผลโครงการเกี่ยวกับผูส้ งู อายุ โดยการสังเกตุ ตดิ ตาม การทากจิ กรรมของผสู้ งู อายุ 4) การใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั การดแู ลสขุ ภาพของตนเอง 5) การอบรมใหค้ วามรแู้ ก่ อสม. และผดู้ แู ลผสู้ งู อายแุ ละผพู้ ิการ ตดิ บา้ น ตดิ เตยี ง อย่างถกู วิธี 8. โครงการเก่ียวกบั การชว่ ยเหลือสงเคราะห์ เชน่ - โครงการส่งเสริมสวัสดิการ การช่วยเหลือผสู้ งู อายุ ฌาปนกิจสงเคราะห์ กลมุ่ การออมในชมุ ชน (ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธาน)ี - โครงการสรา้ งหลักประกนั รายไดแ้ กผ่ สู้ งู อายุ ตามนโยบายเร่งดว่ นของรฐั บาล เพื่อช่วยเหลือผทู้ ี่ยากไรใ้ หไ้ ดร้ ับเงินสงเคราะหเ์ พื่อการยังชีพในการดารงชีวิต ใหผ้ สู้ งู อายมุ ีคณุ ภาพ ชีวิตท่ีดแี ละไมเ่ ป็ นภาระของครอบครวั (เทศบาลเมอื งหนองปรือ จ.ชลบรุ ี) - โครงการสงเคราะหเ์ บี้ยยงั ชีพผสู้ งู อายุ โดยชว่ ยเหลอื ผสู้ งู อายทุ ี่อย่ใู นหลักเกณฑ์ จะไดร้ ับเงินสงเคราะหเ์ บ้ียยังชีพและตามนโยบายของรัฐบาล (เงินอดุ หนนุ เฉพาะกิจ) ในอัตราแบบ ขนั้ บันได อายุ 60 – 69 ปี คนละ 600 บาทตอ่ เดือน, อายุ 70 – 79 ปี คนละ 700 บาทตอ่ เดือน, อายุ 80 -89 ปี คนละ 800 บาทตอ่ เดือน, อายุ 90 ปี ขน้ึ ไป คนละ 1,000 บาทตอ่ เดือน (เทศบาล นครแหลมฉบงั จ.ชลบรุ ี) หนา้ 183

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน - โครงการบา้ นเทิดพระเกียรตใิ หก้ บั ผสู้ งู อายใุ นตาบลทับกวา้ งและตาบลเพนียด จ.ลพบรุ ี - โครงการดแู ลท่ีอย่อู าศยั แกผ่ สู้ งู อายุ (ต.ทงุ่ จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี - การมอบของใหแ้ กผ่ สู้ งู อายใุ นวนั ผสู้ งู อายุ (ต.บอ่ ยาง จ.สงขลา) - โครงการการบริ หารการจั ด การครัวเรื อนยา กจนแบบบูรณากา ร (ทีมเคาะประตบู า้ น) ตาบลหนองโก อ.กระนวน จ.ขอนแก่น โดยดาเนินตามกระบวนการแกไ้ ขปัญหา 4 กระบวนการ ไดแ้ ก่ ช้ีเป้ าชวี ิต จดั ทาเขม็ ทิศชวี ิต การบริหาร และดแู ลชวี ิต - โครงการสงเคราะห์ผู้สูงอายุและผู้พิการ เพื่อดูแลผู้สูงอายุและผู้พิการ (อบต.หนองโก อ.กระนวน จ.ขอนแกน่ ) (3) การแบ่งความรบั ผิดชอบ 1. แบ่งตามประเภทของผสู้ งู อาย ุ มีแผนงานแยกชัดเจนระหว่าง 1. กลุ่มผู้สงู อายุพ่ึงพิงเนน้ ลงพื้นที่เย่ียมบ้าน ตรวจรกั ษา ใหค้ วามรู้ กายภาพบาบดั 2. กลมุ่ ผสู้ งู อายทุ วั่ ไป ท่ีช่วยเหลือตนเองได้ สามารถเดินทาง มารับบริการไดท้ ี่ศูนย์บริการสาธารณสขุ เทศบาลฯ หรือ รพ.สต.คูคต (ต.คคู ต อ.ลาลูกกา จ.ปทมุ ธาน)ี โดยโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบลสระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม มีการจัดทา ฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายแุ ยกเป็ นรายหมู่ และตามการประเมิน ADL (การประเมินสมรรถภาพเชิงปฏิบัติ) เพ่ือใชเ้ ป็ นฐานขอ้ มลู ในการติดตามเยี่ยมเยียนตามกล่มุ เป้ าหมาย รวมถึงการดแู ลส่งเสริมสขุ ภาพ ตามกลมุ่ วัยไดอ้ ย่างถกู ตอ้ งและเหมาะสม โดยมรี ายละเอียดการดาเนนิ งานของแตล่ ะกล่มุ ดงั นี้ 1) กลมุ่ ตดิ สงั คม ไดร้ บั งบประมาณจากองคก์ ารบริหารสว่ นตาบลในการให้ การสนับสนุนการดาเนินงานของชมรมผูส้ งู อายุ ร่วมท้ังไดร้ ับการบริจาคจากสมาชิกชมรม และผบู้ ริจาคนอกชมรม โดยการดาเนินงานของชมรมจะมีกิจกรรมประชมุ สงั สรรคท์ กุ วันพฤหสั บดี แรกของเดอื น มีกจิ กรรมบริการทางดา้ นสขุ ภาพ คือ การวดั ความดนั การชงั่ นา้ หนกั 2) กล่มุ ติดบา้ น โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล โดยเจา้ หนา้ ที่ของ โรงพยาบาล และอาสาสมัครสาธารณสขุ มลู ฐาน ร่วมกบั ชมรมผสู้ งู อายุ ลงพ้ืนที่เยี่ยมเยียนพดู คยุ เพ่ือใหก้ าลงั ใจ 3) กล่มุ ติดเตียง โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบล โดยเจา้ หนา้ ท่ีของ โรงพยาบาล และอาสาสมคั รสาธารณสขุ มลู ฐานเขา้ พ้ืนฟู บาบดั เพิ่มฟ้ื นฟู/กายภาพบาบดั 2.แบ่งตามหน่วยงานภาครฐั ท่ีมีหนา้ ที่โดยตรงจะเป็ นผรู้ บั ผิดชอบเป็ นหลกั เช่น โครงการเกี่ยวกบั สขุ ภาพ ศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ เขตพ้ืนท่ี หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพประจา ตาบลจะเป็ นผรู้ บั ผิดชอบ โครงการทางสงั คมที่เกย่ี วการมีส่วนร่วมของชมุ ชม เป็ นของสานกั งานเขต พื้นท่ี หรือองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถิ่น เป็ นตน้ หนา้ 184

บทท่ี 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน ตอนท่ี 5 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและการดแู ลระยาวสาหรบั ผสู้ งู อายใุ นครอบครวั และชมุ ชน 5.1 แนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายพุ ึ่งพิง 5.1.1 แนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายพุ ่ึงพิง ขอ้ มลู จากการสนทนากล่มุ ไดก้ ล่าวถึงทิศทางของผสู้ งู อายพุ ่ึงพิงไปในทิศทางเดียวกัน คือ มีแนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายสุ งู กว่ากลมุ่ อื่นๆ อตั ราการเกิดนอ้ ย จากคากลา่ วว่า “พื้นที่มีแนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายพุ ่ึงพิงมีมากขึ้น คิดเป็ นรอ้ ยละ 16 ของประชากรทั้งหมด” (ต.สระกะเทียม อ.เมือง จ.นครปฐม) สอดคลอ้ งกับต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี ที่กล่าวว่า “ปัจจบุ นั ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนที่ป่ วยเรื้อรงั มีประมาณ 600 คน หรือคิดเป็ นรอ้ ยละ 9 ของผสู้ งู อายใุ น ชมุ ชน ในจานวนนน้ั มีผสู้ งู อายตุ ดิ เตียง 80 คน คิดเป็ นรอ้ ยละ 13 คนในชมุ ชน คิดว่าสถานการณ์ ในอนาคตน่าจะมีผสู้ งู อายเุ พ่ิมสงู ข้ึน” และบางพ้ืนท่ีมีจานวนผสู้ งู อายุ 100 ปี ขึ้นไปจานวน 4 คน และคนในครอบครัวของผสู้ งู อายแุ ต่ละคนช่วยเหลือดแู ลกันเป็ นอย่างดี”(เทศบาลนครแหลมฉบัง) และ“แนวโนม้ การเพ่ิมขึ้นของจานวนผสู้ งู อายพุ ึ่งพิง จะเพ่ิมข้ึนอย่างต่อเนื่อง เน่ืองจากจานวน ผสู้ งู อายเุ พ่ิมมากขน้ึ และอตั ราสว่ นที่เป็ นโรคเรื้อรงั เพ่ิมมากขนึ้ ” (ต.นา้ ริด อ.เมือง จ.อตุ รดิตถ)์ 5.1.2 สาเหตกุ ารเพ่ิมข้ึนของจานวนผสู้ งู อายพุ ึ่งพิง สถานการณใ์ นอนาคตนา่ จะมีผสู้ งู อายเุ พิ่มสงู ขนึ้ เนือ่ งมาจากการยา้ ยถิ่นฐานเขา้ มาอาศัยกบั ลกู หลานและประกอบอาชีพ ซ่ึงการยา้ ยถ่ินฐานเขา้ มาอาศยั ไมใ่ ชเ่ พียงแตผ่ สู้ งู อายเุ ทา่ นนั้ โดยมีบคุ คล ที่อายุ 57 ปี 58 ปี 59 ปี ไดย้ า้ ยมาประกอบอาชีพในพื้นท่ี เมอ่ื อายคุ รบ 60 ปี ไมไ่ ดย้ า้ ยกลบั ภมู ิลาเนาเดิมแต่ยังคงประกอบอาชีพในพ้ืนท่ีเพราะยังมีสขุ ภาพสมบรู ณ์และแข็งแรง ส่วนแนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายทุ ี่อย่ใู นภาวะพึ่งพิงในพื้นที่ตาบลบ่อยาง เพิ่มขึ้นแต่ไม่มาก (ต.บ่อยาง อ.เมือง จ.สงขลา) สอดคลอ้ งกับพื้นท่ี ต.คคู ต อ.ลาลกู กา จ.ปทมุ ธานี ท่ีกล่าวว่า พื้นที่นเี้ ป็ นชมุ ชนเมืองและ สามารถขยายเพิ่มไดอ้ ีก เพราะยงั มีพ้ืนท่ีชนบทหลงเหลืออย่มู าก ทาใหน้ า่ จะมีประชากรอพยพเขา้ มา อีก ซ่ึงในจานวนนนั้ จะมีผสู้ งู อายพุ ่ึงพิงรวมอย่ดู ว้ ย และแนวโนม้ จานวนผสู้ งู อายพุ ึ่งพิงในพ้ืนที่เพิ่มขน้ึ จากโรคชราและโรคอมั พฤกษ์ (ต.พมุ เรียง ต.ทงุ่ และ ต.เลม็ด อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ าน)ี ทงั้ น้ี พ้ืนท่ีมแี นวโนม้ ผสู้ งู อายพุ ่ึงพิงมีจานวนเพิ่มมากขน้ึ งบประมาณในการจัดเบ้ียยงั ชีพเพิ่ม มากข้ึนในแต่ละพื้นท่ี ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนจะถกู ทอดทิ้งตามเวลาในชมุ ชนเพิ่มข้ึน (เทศบาลสบเตี๊ยะ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม)่ หนา้ 185

บทที่ 6 แนวทางการจดั ระบบการดแู ลทางสงั คมและ การดแู ลระยะยาวสาหรับผสู้ งู อายใุ นครอบครัวและชมุ ชน 5.2 แนวทางในการพฒั นาระบบการดแู ลผสู้ งู อายรุ ะยะยาวในครอบครวั และชมุ ชน ภำครัฐ ผสู้ ูงอำยุ เครือข่ำยบรู ณำกำรกำร อปท. ครอบครัว ดูแลผสู้ ูงอำยใุ นชุมชน ภำคธุรกิจ (Community Base) ภำคประชำชน - ฝึกอบรมแกนนำ ญำติผดู้ ูแล ศนู ยพ์ ฒั นำคุณภำพชีวติ และอำชีพผสู้ ูงอำยุ ผสู้ ูงอำยุ ศูนยด์ ูแลผสู้ ูงอำยกุ ลำงวนั - สำนสมั พนั ธ์ครอบครัว อำสำสมคั รสำธำรณสุขประจำหมบู่ ำ้ น อำสำสมคั รดูแลผสู้ ูงอำยุ รถรับส่งผสู้ ูงอำยุ ธนำคำรอุปกรณ์ ศูนยด์ ูแลระยะสุดทำ้ ย หนา้ 186