วิจัยกลยุทธ์ฯ 62

โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 127 แรงงานข้ึนอยู่กบั ความพร้อมและความต้องการของผู้สงู อายุ ซ่งึ สามารถทจี่ ะส่งเสริมไดเ้ ช่นกันโดยเป็นการเตรียม ความพรอ้ มต้ังแต่ก่อนเข้าสวู่ ัยสูงอายุทั้งในด้านสขุ ภาพ ทกั ษะความรู้ ความเข้าใจในกลไกการตลาด รวมถงึ การมี ปจั จัยสนับสนุนท่เี พยี งพอตอ่ ความต้องการ เพอื่ ให้การทางานเป็นไปได้อย่างต่อเน่ือง 5.3 สรุปความเช่ือมโยงของปัจจัยตา่ งๆ ที่ส่งผลต่อความต้องการในการทางาน และนาไปส่กู ารกาหนดกลยทุ ธ์ เพอื่ ส่งเสริมการทางานของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ 5.3.1 สถานการณ์การทางานของแรงงานนอกระบบท่ีเป็นผู้ใหญ่และผสู้ ูงอายุ การทางานของแรงงานนอกระบบที่เป็นผู้สูงอายุมีแนวโน้มเพ่ิมสูงข้ึนอย่างต่อเน่ืองตามข้อมูลจาก สานักงานสถิติ ขณะท่ีผลจากการสารวจกลุ่มตัวอย่างที่เป็นแรงงานนอกระบบ/ผู้ท่ีว่างงาน อายุระหว่าง 55 – 65 ปี ซ่ึงเป็นช่วงวัยที่มีความคาบเกี่ยวกันระหว่างวัยผู้ใหญ่ (55 - 59 ปี) และผู้สูงอายุ (60 – 65 ปี) จานวน 3,600 คน ส่วนใหญ่ยังมีสถานะทางานอยู่ในปัจจุบัน โดยมีจานวนเท่ากับ 2,542 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 70.61 ขณะท่ีจานวน ของผู้ทไี่ มไ่ ดท้ างานเท่ากับ 1,058 คน หรือคดิ เป็นรอ้ ยละ 29.39 สิ่งท่ีสาคัญและส่งผลต่อความต้องการในการทางานได้แก่ ทัศนคติและความต้องการการสนับสนุนด้าน การทางาน ซ่ึงข้ึนอยู่กับปัจจัยส่วนบุคคล ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยด้านครอบครัว และปัจจัยด้านสุขภาพ หากมี ทัศนคติเชิงบวกต่อการทางาน และความต้องการการสนับสนุนได้รับการตอบสนอง จะทาให้มีความต้องการในการ ทางานเพ่ิมมากข้ึน และส่งผลต่อการกาหนดกลยุทธ์ในการส่งเสริมการทางานที่เหมาะสม ขณะเดียวกันปัจจัยส่วน บุคคล ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ ปัจจัยด้านครอบครัว และปัจจัยด้านสุขภาพนั้นมีผลโดยตรงต่อการกาหนดกลยุทธ์ใน การส่งเสรมิ การทางานเชน่ เดียวกัน ข้อค้นพบจากการศึกษาวิจัยถึงปัจจัยที่สัมพันธ์กับทัศนคติในการทางานของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุโดยตรง 150 คือปัจจัยส่วนบุคคล ได้แก่ ช่วงอายุ ซึ่งพบว่าวัยผู้ใหญ่จะมีระดับคะแนนของทัศนคติในการทางานท่ีน้อยกว่า ผสู้ ูงอายุ สถานะการทางานในปจั จุบัน ผทู้ ีย่ ังคงทางานจะมีระดับคะแนนของทัศนคติท่ีมากกว่าผู้ท่ีไม่ได้ทางาน และ ประสบการณ์ทางานเมื่อ 5 ปีที่แล้วส่งผลต่อทัศนคติในการทางาน โดยผู้ที่มีประสบการณ์ในการทางานจะมีระดับ คะแนนของทัศนคติท่ีมากกวา่ ผทู้ ่ีไม่มีประสบการณ์ในการทางาน ส่วนความต้องการในการสนับสนุนการทางานจะเกี่ยวข้องกับปัจจัยด้านสุขภาพที่ต้องการให้มีการ ส่งเสริมการมีสุขภาพท่ีดีเพื่อสร้างความพร้อมในการทางาน ปัจจัยด้านเศรษฐกิจเกี่ยวกับการสร้างหลักประกัน ด้านรายได้และช่องทางการตลาดในการจาหน่ายผลิตภัณฑ์ รวมถึงการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมกับ การทางาน ปัจจัยต่างๆ เหลา่ น้นี อกจากจะส่งผลต่อทัศนคติและความต้องการในการสนับสนุนการทางานแล้วยัง ส่งผลโดยตรงต่อการกาหนดกลยุทธ์ในการส่งเสริมการทางานเพ่ือพัฒนาทักษะและองค์ความรู้ที่ทันสมัย/เพ่ิมพูน ประสบการณ์ สรา้ งสรรคผ์ ลิตภณั ฑท์ ี่ตอบสนองต่อความต้องการของตลาด การสรา้ งหลักประกันทางด้านรายได้และ ส่งเสริมสวัสดิการในการทางานของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ การส่งเสริมรูปแบบการทางานที่เหมาะสมกับสุขภาพและ ความต้องการของผู้สูงอายุ รวมท้ังการส่งเสริมทัศนคติท่ีดีต่อการทางานของผู้สูงอายุและการสนับสนุนด้านการ

128 ทางานท่ีสอดคล้องกับความต้องการของผู้สูงอายุ รายละเอียดของกลยุทธ์ที่กาหนดโดยผ่านการวิเคราะห์ปัจจัยท่ี เกีย่ วข้องมรี ายละเอยี ดตามข้อ 5.3.2 5.3.2 กลยุทธ์ในการส่งเสริมการทางานของแรงงานนอกระบบทเ่ี ปน็ ผู้ใหญแ่ ละผู้สูงอายุเพอื่ ขับเคล่ือนงาน ในระดับพนื้ ที่ จากการประมวลผลข้อมูลท่ีใช้วิธีการวิจัยแบบผสานวิธี ทั้งการวิจัยเชิงเอกสาร การวิจัยเชิงปริมาณ รวมทั้งการวิจัยเชิงคุณภาพที่ประกอบด้วย การสนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยผ่านการวิเคราะห์เพ่ือให้ ไดก้ ลยุทธ์ในการส่งเสริมการทางานทงั้ ในสว่ นของผู้ใหญ่ (55 – 59 ปี) และผู้สงู อายุ (60 – 65 ปี) เพือ่ การดาเนินงาน ในระดบั พื้นที่ ผลสรปุ ของกลยุทธ์ท่ีได้จากการวจิ ยั และหนว่ ยงานทม่ี สี ่วนร่วมในการรับผิดชอบ ประกอบดว้ ย โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย ตารางที่ 5.2 กลยทุ ธ์การส่งเสริมการทางานของผู้ใหญ่และผสู้ ูงอายุ และหนว่ ยงานที่รบั ผดิ ชอบ กลยุทธ์ หนว่ ยงานทร่ี ับผิดชอบ กลยุทธ์ที่ 1 จัดทาฐานข้อมูลของผู้สูงอายุและ 1. หน่วยงานสงั กดั กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความ กลไกในระดับพ้นื ท่ี มน่ั คงของมนุษย์ (พม.) ได้แก่ แผนงาน/โครงการ 1.1 กรมกจิ การผสู้ งู อายุ 1.1 จัดทาฐานข้อมูลทักษะ/ภูมิปัญญา/คลัง 1.2 ศนู ยเ์ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร ปัญญาผ้สู ูงอายุ 1.2 จัดทาฐานขอ้ มลู ประสบการณแ์ ละความ 1.3 สานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ตอ้ งการในการทางานของผู้สูงอายุ จงั หวดั ทงั้ 77 จงั หวดั (พมจ.) 1.4 สานกั งานสง่ เสรมิ และสนบั สนุนวชิ าการ 1 – 12 (สสว.1-12) 151 2. องค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น (อปท.) กลยุทธ์ท่ี 2 สร้างคา่ นยิ มในการสง่ เสรมิ การ 1. กรมประชาสัมพนั ธ์ ทางานของผูส้ ูงอายุ 2. กระทรวงแรงงาน แผนงาน/โครงการ 3. กระทรวงวัฒนธรรม 2.1 ประชาสัมพนั ธ์สร้างความรคู้ วามเข้าใจ 4. กระทรวงศึกษา และความตระหนกั เก่ียวกบั การทางาน พฤฒพลงั 5. หน่วยงานสงั กดั กระทรวงมหาดไทย (มท.) ได้แก่ ของผสู้ งู อายุ 5.1 กรมพัฒนาชมุ ชน (พช.) 2.2 สรา้ งประสบการณ์การทางานให้กับ 5.2 องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน (อปท.) ผ้สู งู อายุ เพ่ือให้มีทัศนคติท่ดี ีและส่งเสริมการ 6. หน่วยงานสงั กดั กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความ ทางานอย่างต่อเนอ่ื ง ม่ันคงของมนุษย์ (พม.) ได้แก่ กรมกิจการผู้สูงอายุ 7. ชมรมผู้สูงอายุ ตารางที่ 5.2 กลยุทธก์ ารส่งเสริมการทางาน (ต่อ)

ตารางท่ี 5.2 กลยุทธก์ ารสง่ เสริมการทางาน (ต่อ) 129 กลยุทธ์ หน่วยงานทร่ี ับผิดชอบ กลยทุ ธท์ ี่ 3 ส่งเสริมการบูรณาการดา้ นการ 1. หนว่ ยงานสงั กัดกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความ ทางานของผสู้ ูงอายุ มนั่ คงของมนุษย์ (พม.) ได้แก่ แผนงาน/โครงการ 1.1 กรมกิจการผูส้ งู อายุ 3.1 สรา้ งการมสี ่วนร่วมในอาชีพที่คนทุกวัย 1.2 สานกั งานส่งเสรมิ และสนบั สนุนวชิ าการ 1 – 12 สามารถทางานรว่ มกนั ได้ (สสว.1-12) 3.2 ส่งเสริมให้ตวั แทนในพื้นทม่ี กี ารเรียนรู้ 1.3 สานักงานพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย์ โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย ด้านการทางาน และนาองค์ความรมู้ าถา่ ยทอด จังหวัดท้งั 77 จงั หวดั (พมจ.) ใหก้ บั ผู้สูงอายุ รวมทั้งมกี ลไกในการประสานงาน 2. หน่วยงานสงั กัดกระทรวงมหาดไทย (มท.) ได้แก่ กับหนว่ ยงานภายนอก 2.1 กรมพฒั นาชุมชน (พช.) 3.3 สง่ เสริมการทางานเชงิ บูรณาการของทุก 2.2 องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ (อปท.) หน่วยงานทเ่ี ก่ยี วข้องในพนื้ ที่ 3. หนว่ ยงานสงั กดั กระทรวงแรงงาน ได้แก่ 3.4 สรา้ งพื้นท่ตี น้ แบบของการทางานเชิง 3.1 กรมจดั หางาน บรู ณาการเพ่ือสง่ เสริมการทางานของผู้สูงอายุ 3.2 แรงงานจังหวัด กลยุทธท์ ่ี 4 ส่งเสริม พัฒนาอาชีพใหค้ รบวงจร 1. กระทรวงพาณชิ ย์ เพอ่ื การขบั เคล่ือนการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุ 2. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แผนงาน/โครงการ 3. การทอ่ งเที่ยวแห่งประเทศไทย 4.1 สร้างมูลคา่ เพมิ่ ให้กับผลติ ภณั ฑข์ อง 4. หนว่ ยงานภาคเอกชน ไดแ้ ก่ 152 ผู้สูงอายุ 4.1 สภาหอการค้า 4.2 พัฒนาทกั ษะการทางานและอาชีพท่ี 4.2 สภาอุตสาหกรรม ทนั สมยั สอดคล้องกบั ความต้องการของตลาด 4.3 อุตสาหกรรมจงั หวัด 4.3 พัฒนาระบบการประชาสัมพนั ธ์เชงิ รุก 5. สถาบนั การศกึ ษา เชน่ มหาวทิ ยาลัยต่างๆ เพอื่ สง่ เสริมงานดา้ นผสู้ ูงอายุ 6. หน่วยงานสงั กัดกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความ 4.4 พัฒนาระบบการตลาดสมยั ใหม่ที่ ม่ันคงของมนุษย์ (พม.) ได้แก่ สานักงานสง่ เสริมและ หลากหลายเพอื่ รองรบั ผลิตภัณฑข์ องผูส้ ูงอายุ สนับสนุนวิชาการ 1 – 12 (สสว.1-12) เช่น สนิ ค้าพน้ื ถ่นิ online 7. หนว่ ยงานสังกดั กระทรวงแรงงาน ไดแ้ ก่ 4.5 ขับเคลือ่ นงานดา้ นการส่งเสริมการทางาน 3.1 แรงงานจังหวัด ของผู้สงู อายโุ ดยกาหนดเปน็ วาระภูมิภาค 3.2 กรมพัฒนาฝมื อื แรงงาน 8. หนว่ ยงานสังกัดกระทรวงมหาดไทย (มท.) ได้แก่ กรม พฒั นาชุมชน (พช.) ตารางที่ 5.2 กลยุทธก์ ารสง่ เสรมิ การทางาน (ต่อ)

ตารางท่ี 5.2 กลยุทธ์การส่งเสรมิ การทางาน (ต่อ) 130 กลยุทธ์ หน่วยงานที่รับผิดชอบ กลยทุ ธ์ที่ 5 พัฒนาระบบความคุ้มครองในการ 1. กรมสวสั ดกิ ารและคุ้มครองแรงงาน ทางานของผูส้ งู อายุ 2. หน่วยงานสังกัดกระทรวงการพฒั นาสงั คมและความ แผนงาน/โครงการ มน่ั คงของมนุษย์ (พม.) ได้แก่ สานักงานพัฒนาสังคมและ 5.1 พัฒนารูปแบบการทางานท่เี หมาะสมและ ความมน่ั คงของมนุษย์จังหวัดท้ัง 77 จงั หวัด (พมจ.) ปลอดภัยตอ่ การทางานของผสู้ งู อายุ 3. กรมประชาสัมพนั ธ์ 5.2 พัฒนาระบบสวสั ดิการและความคุม้ ครอง 4. กองทนุ การออมแหง่ ชาติ (กอช.) โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย ในการทางานใหก้ ับผู้สูงอายุ เชน่ การจัดทา One Card All Welfare ท่ีมีขอ้ มูลของผู้สูงอายุ รายบุคคล และใชเ้ พยี งบตั รเดียวในการเขา้ รบั สวสั ดกิ าร 5.4 ข้อจากดั ของการศึกษา 153 5.4.1 กลุ่มตัวอย่างมีการกระจุกตัว และส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง เน่ืองจากลักษณะของพื้นที่ และ ระยะเวลาในการลงพ้ืนท่ีที่จากัดทาใหพ้ บกลุ่มตวั อย่างท่ีเป็นเพศหญิงมากกว่าเพศชาย รวมถึงลักษณะของผู้ตอบ ที่มีความคลา้ ยคลงึ กัน 5.4.2 ในข้ันตอนการสนทนากลุ่ม (Focus group) ผู้เข้าร่วมบางส่วนติดภารกิจทาให้ไม่สามารถเข้าร่วม ได้ และบางส่วนทเี่ ข้ารว่ มไม่ได้ปฏิบัติหน้าท่เี กี่ยวกับการส่งเสริมการทางานของผสู้ ูงอายุ (เป็นผ้แู ทน) องคค์ วามรู้ ทีไ่ ดร้ บั จากเวทีจึงไม่ครบถว้ นและครอบคลุมทุกดา้ นตามเป้าหมายท่ีกาหนด 5.4.3 โครงการวิจัยมีความเกี่ยวข้องกับด้านเศรษฐศาสตร์และแรงงาน ซ่ึงทีมวิจัยท่ีเป็นผู้ปฏิบัติงาน ทางด้านสังคมอาจยังมีองค์ความรู้ที่ไม่ครอบคลุมทุกประเด็นที่เกี่ยวข้อง ดังนั้นจึงควรมีการพัฒนาองค์ความรู้ขนั้ สูงของทีมวิจยั 5.5 ขอ้ เสนอแนะเพอ่ื พัฒนาการทางาน 5.5.1 ควรมีการเตรียมความพร้อมเพ่ือสร้างหลักประกันและความมั่นคงด้านการเงินโดยเร่ิมต้นต้ังแต่วัย แรงงาน เช่น การบรหิ ารจัดการด้านการเงิน การเตรยี มความพร้อมในด้านสุขภาพ และการพฒั นาทักษะความรู้ เพ่ือ สง่ เสรมิ การทางานให้เป็นไปอยา่ งต่อเนื่อง 5.5.2 การส่งเสริมให้ผู้ท่ีทางานในระบบมีการทาอาชีพเสริมเพื่อเพิ่มรายได้ควบคู่กันไป เพ่ือให้มีทักษะและ ประสบการณท์ ที่ าให้สามารถทางานได้อย่างต่อเนื่อง แมว้ า่ จะเกษียณอายุจากการทางานในระบบแลว้ กต็ าม 5.5.3 ควรมีการนากลยุทธ์ท่ีกาหนดไปทดลองปฏิบัติในพื้นที่ๆ ค่อนข้างจะมีความพร้อม เพื่อทดสอบ ประสิทธิภาพของกลยุทธ์ที่กาหนด และมีการปรับปรุงแก้ไข/ประยุกต์ใช้กลยุทธ์ตามความเหมาะสมของ กลุ่มเป้าหมายและบรบิ ทของพ้ืนท่ี รวมทัง้ มีการขยายผลไปยงั พื้นที่อ่ืนๆ

โครงการวจิ ยั กลยทุ ธ์สง่ เสริมการท�ำ งานของผ้สู งู อายไุ ทยบรรณานกุ รม 154

132 โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย กรมกจิ การผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนุษย์. (2553). พระราชบญั ญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 155 2564 แก้ไขเพ่ิมเติม ฉบับท่ี 2 พ.ศ. 2553 ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ สบื คน้ วันท่ี 14 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ http://www.dop.go.th กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์. (2562). ระเบียบวาระแห่งชาติ 6 sustainable 4 change สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://www.dop.go.th/ download/knowledge/th1539325686-137_0.pdf กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์. (2552). แผนพัฒนาผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบับปรับปรุง คร้ังท่ี 1 พ.ศ. 2552 สืบค้นวันที่ 14 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ http://www.dop.go.th กรมจัดหางาน กระทรวงแรงงาน. (2560). การส่งเสริมการจ้างงานของผู้เกษียณอายุราชการจากภาครัฐและ รัฐวิสาหกิจ สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://www.doe.go.th/prd/main/ news/param/site/1/cat/7/sub/0/pull/ detail/view/detail/object id/14752.2561 กระทรวงแรงงาน. (2560). พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2560 สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จาก เว็บไซต์ http://www.mol.go.th/sites/default/files/downloads/pdf/PlanStrategy_Labour 55-59Minister_Dec0811.pdf กระทรวงแรงงาน. (2560). แผนปฏิบัติการแรงงานนอกระบบ สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER003/GENERAL/DATA0000/000 00641.PDF กศุ ล สุนทรธาดาและคณะ. (2553). การศึกษาเพ่ือหารูปแบบการส่งเสริมการมีงานทาแก่ผสู้ ูงอายใุ นพ้นื ที่ชนบท สื บ ค้ น วั น ท่ี 13 มิ ถุ น า ย น 2562 จ า ก เ ว็ บ ไ ซ ต์ http: / / www. popterms. mahidol. ac. th/ newsletter/showarticle.php?articleid=210 แก้วขวัญ ต้ังติพงศ์กูล, ศุภชัย ศรีสุชาติ, และอนิณ อรุณเรืองสวัสด์ิ.(2561). รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการ สง่ เสรมิ การมีรายได้และการมีงานทาของผูส้ ูงอายุตามนโยบายประชารัฐเพื่อสังคม (E6). เสนอต่อ กอง ส่งเสริมศกั ยภาพผู้สงู อายุ กรมกจิ การผสู้ งู อายุ กระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ จารวุ รรณ กันฑนิตย์. (2531). ความสัมพนั ธร์ ะหว่างการเปิดรับส่ือมวลชนกับทัศนคติต่อเร่ืองรักของนักศึกษาใน กรุงเทพมหานคร สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://cuir.car.chula.ac.th/ handle/123456789/35222 จิราภรณ์ คาแหง. (2553). แนวทางการสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจให้กับผู้สูงอายุขององค์การบริหารส่วนตาบล โพนบก สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://newtdc.thailis.or.th/docview. aspx?tdcid=240008

โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 133 ถวิล ธาราโภชน์, และศรันย์ ดาริสุข. (2543). พฤติกรรมมนุษย์และการพัฒนาตน สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเวบ็ ไซต์ https://sdtc.go.th/upload/forum/doc56b4123a8ad92.pdf ธงชัย สันติวงษ์. (2539). พฤติกรรมผู้บริโภคทางการตลาด สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://lib.neu.ac.th/ULIB/dublin.php?ID=3109 ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2561). สังคมสูงวัยกับความท้าทายของตลาดแรงงานไทย สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จ า ก เ ว็ บ ไ ซ ต์ https: / / www. bot. or. th/ Thai/ ResearchAndPublications/ DocLib_ /Article_01Aug2018.pdf ธีรวุฒิ เอกะกุล. (2549). ระเบียบวิธีวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์ สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://www.lib.buu.ac.th/acq/contents5/220251.pdf ประภาเพ็ญ สวุ รรณ. (2543). ทัศนคติ : การวัดการเปลีย่ นแปลงและพฤติกรรมอนามัย สืบค้นวนั ท่ี 13 มิถนุ ายน 2562 จากเวบ็ ไซต์ https://www.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/download/ /23334/ พรทิพย์ เนติภารัตนกุล. (2557). ความพร้อมของแรงงานนอกระบบในประเทศไทยกับการเข้าสู่สังคมสูงอายุ สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://www.tci-thaijo.org/index.php/tujo/ article/view/32710 พัชรินทร์ กีรติวินิจกุล นิตยา ทวีชีพและวรภัทร จัตุชัย. (2556). การมีส่วนร่วมของชุมชนตอ่ การพัฒนาอาชีพ เพื่อสร้างรายได้สาหรับผู้สูงอายุในเทศบาลตาบลหัวทะเล อาเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา สืบค้น วันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://research.dusit.ac.th/new_ver/e-research/Pages% 156 20from%20putcharin55-56.pdf ไพโรจน์ อ่อนสกุล. (2553). แนวทางการสรา้ งหลกั ประกันทางเศรษฐกิจของผสู้ งู อายุในเขตองค์การบริหารสว่ น ตาบลเรณูใต้ จังหวัดนครพนม สบื ค้นวนั ท่ี 13 มิถนุ ายน 2562 จากเว็บไซต์ https://dric.nrct.go.th/ index.php?/Search/SearchDetail/278682 เฟื่องฟ้า บุญยง. (2548). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการประกอบอาชีพของผู้สูงอายุ สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จาก เวบ็ ไซต์ http://digi.library.tu.ac.th/thesis/sw/2178/01TITLE1.pdf มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2552). สวัสดิการมาตรฐานที่แรงงานนอกระบบพึงได้รับ : นโยบายและ แนวทางการส่งเสริมสวัสดิการให้แรงงานนอกระบบ สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://dric.nrct.go.th/index.php?/Search/SearchDetail/278682 มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช. (2559). เอกสารการสอนชุดวิชาพัฒนาการวยั ผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://opac01.stou.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl? biblionumber= 1 4 4 1 4 5 &fbclid= IwAR2 BNg- oS6 sVSdSXQfqkwtJiUcRRgUXUUHkj_qbe7 jbGOSr8OVSaWAiGTQQ

134 โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2559). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทยประจาปี 2559 สืบค้นวันท่ี 13 157 มิถนุ ายน 2562 จากเว็บไซต์ http://thaitgri.org/?p=38427 รง ภู่พวงไพโรจน์ (2540). ผลกระทบของปัจจัยสว่ นบุคคล และคณุ ลักษณะของงานที่มีต่อความพึงพอใจในงานของ บุคลากรท่ีทางานด้านคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีการส่ือสารข้อมูลในเขตกรุงเทพมหานคร สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://digital_collect.lib.buu.ac.th/dcms/files/03704/ bibliography.pdf วิทยาลยั ประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, มูลนิธสิ ถาบันวจิ ัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย, สานักงานกองทุน สนับสนนุ การสรา้ งเสริมสุขภาพ (สสส.). (2559). แผนกลยทุ ธ์ดา้ นการทางานของผู้สูงอายุระยะท่ี 1 (พ.ศ. 2559 – 2563). สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://www.chula.ac.th/ impact/3884/ ศลินา ทวีวัฒนะกิจบวร. (2548). ผลกระทบของคุณลักษณะของงานและคุณลักษณะโครงสร้างเชิงสังคมท่ีมีต่อ การเสริมสร้างพลังอานาจภายในตน สืบค้นวันที่ 21 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ http://digital_ collect.lib.buu.ac.th/dcms/files/52920723/bibliography.pdf ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2558). คุณค่าของการอาชีพและการมีงานทาในวัยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ สืบค้นวันท่ี 21 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ http://www.dop.go.th/th/know/4/page=2 ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2558). พัฒนาการวัยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ. พิมพ์ครั้งท่ี 1 นนทบุรี : สานักพิมพ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2557). โครงการจัดทาแนวทางการดาเนินการและกลไกระดับชาติในการขับเคล่ือนนโยบายการจ้างงาน ผสู้ ูงอายุ สบื ค้นวันท่ี 13 มถิ นุ ายน 2562 จากเวบ็ ไซต์ http://thaitgri.org/?p=36188 สานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พทุ ธศักราช 2560 สืบคน้ วันท่ี 13 มถิ ุนายน 2562 จากเวบ็ ไซต์ http://www.nesdb.go.th/ สานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2561). ร่างยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี พ.ศ. 2561 – 2580 (ฉบับเสนอสภานิติบัญญัติแห่งชาติ) (มิถุนายน 2561) สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จาก เวบ็ ไซต์ http://www.nesdb.go.th/ สานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). สรุปสาระสาคัญแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแห่งชาติฉบับที่สิบสอง พ.ศ. 2560 – 2564 สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://www.nesdb.go.th/ สานกั งานสถิติแห่งชาติ กระทรวงดจิ ิทัลเพื่อเศรษฐกจิ และสังคม. (2561). สรุปผลทส่ี าคัญการทางานของผู้สูงอายุใน ประเทศไทย พ.ศ.2561 สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://www.nso.go.th/ sites/2014/DocLib13/ด้านสังคม/สาขาแรงงาน/การทางานของผู้สูงอายุ/2561/สรุปผลที่สาคัญ 61.pdf

โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 135 สานักงานสถิติแห่งชาติ. (2560). การสารวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2560 สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จาก เว็บไซต์ http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/ด้านสังคม/สาขาแรงงาน/แรงงานนอก ระบบ/แรงงานนอกระบบ_2560/Full_report2560.pdf สานักงานสภาที่ปรึกษาเพ่ือพัฒนาแรงงานแห่งชาติ. (2556). การส่งเสริมโอกาสด้านอาชีพและการทางานของ ผู้สูงอายุ สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://nldac.mol.go.th/download/การ ศึกษาวิจยั -เร่อื ง-การส่งเสรมิ โอกาสด้านอาชพี และการทางานของผู้สูงอายุ สานักงานปลัดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน. (2561). แผนปฏิบัติการด้านการบริหารจัดการแรงงานนอก ระบบ พ.ศ. 2560 – 2564 สืบค้นวันท่ี 21 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ http://www.oic.go.th/ FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER003/GENERAL/DATA0000/00000641.PDF อรรถพร บัวพิมพ์. (2552). การคุ้มครองแรงงานผู้สูงอายุ สืบค้นวันที่ 21 กรกฎาคม 2562 จากเว็บไซต์ https://books.google.co.th/books/about/การคุ้มครองแรงงาน.html?id= qkbNZwEACAAJ& rediresc=y Donald Super. (1950). ทฤษฎีการพัฒนาอาชีพ สืบค้นวันท่ี 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ http://e- book.ram.edu/e-book/h/HC334(50/HC334-7.pdf Hackman & Oldham. (1980). ทศั นคติต่อการทางานในด้านลักษณะงาน สบื ค้นวนั ที่ 13 มถิ ุนายน 2562 จาก เว็บไซต์ http://digi.library.tu.ac.th/thesis/lib/0673/10CHAPTER_2.pdf Jonathan l. Freeman et. Al. (2015). ทัศนคติและความพึงพอใจในการทางาน สืบค้นวันที่ 13 มิถุนายน 2562 จากเว็บไซต์ https://www.novabizz.com/NovaAce/Manage/satisfaction.htm 158

ภาคผนวก 159 โครงการวจิ ยั กลยทุ ธ์สง่ เสริมการท�ำ งานของผ้สู งู อายไุ ทย

สสว. จงั หวัด 137 ลาดับ แบบสอบถามโครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย โครงการวิจยั เรื่อง“กลยุทธ์ส่งเสรมิ การทางานของผูส้ ูงอายุไทย” โดย สานกั งานสง่ เสรมิ และสนับสนนุ วิชาการ 1 – 12 กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ คาชี้แจง แบบสอบถามฉบับนี้ จัดทาขึ้นเพื่อใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลตามโครงการวิจัยเรื่อง“กลยุทธ์ส่งเสริม การทางานของผู้สูงอายุไทย” ดาเนินการศึกษาโดยสานักงานส่งเสริมและสนบั สนุนวิชาการ 1 – 12 กระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเพ่ือศึกษาสถานการณ์การทางานลักษณะรูปแบบการทางานของ ผู้สูงอายไุ ทยในปัจจุบนั และศึกษาทัศนคติและความตอ้ งการการสนบั สนนุ ดา้ นการทางานของผสู้ ูงอายุไทย ท่านเป็นบุคคลหน่ึงที่คณะผู้วิจัยได้ทาการสุ่มตัวอย่างให้เป็นตัวแทนของประชากรท่ีอยู่ในช่วงอายุ 55 - 65 ปี ซึ่งไม่ได้ ทางานหรือทางานนอกระบบ คณะผู้วิจัยขอความร่วมมือจากท่านในการตอบแบบสอบถามนี้ ขอความกรุณาจากท่านให้ข้อมูล ตามความจริงเพื่อจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาวิจัย โดยจะเก็บข้อมูลของท่านไว้เป็นความลับจะไม่มีการเปิดเผยข้อมูล รายละเอยี ดส่วนบุคคลแต่อยา่ งใด คณะผูว้ ิจยั ขอขอบคุณลว่ งหนา้ ในความร่วมมอื ของทา่ นมา ณ โอกาสน้ี คณะผูว้ จิ ยั สานักงานส่งเสรมิ และสนบั สนนุ วิชาการ 1 – 12 160 ตอนท่ี 1 ขอ้ มูลทว่ั ไป โปรดทาเคร่อื งหมาย  ลงในชอ่ ง  หนา้ ขอ้ ความหรือเขยี นตอบตามความเปน็ จรงิ เก่ยี วกับตวั ท่าน 1. เพศ  ชาย  หญงิ 2. อายุ ………………… ปี 3. การศกึ ษา (ระดับการศึกษาสูงสดุ ทีส่ าเร็จการศกึ ษา)  ไมไ่ ด้รับการศึกษา  ประถมศกึ ษา  มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช.  มัธยมศกึ ษาตอนตน้  ปริญญาตรี  อน่ื ๆ (ระบุ)…………………………..  อนปุ รญิ ญา/ ปวส.  สงู กวา่ ปรญิ ญาตรี

138 4. สถานภาพสมรส  โสด  สมรส  หมา้ ย  หย่ารา้ ง/แยกกันอยู่  เคยสมรส แต่ไมท่ ราบสถานภาพ  อื่น ๆ (ระบ)ุ ………………………….. 5. จานวนสมาชกิ ในครอบครวั .................คน และจานวนสมาชิกในครอบครัวทท่ี างาน ............ คน 6. ความพกิ ารและประเภทความพิการ  ไม่พิการ โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย  พิการ ประเภทใด  ทางการมองเห็น  ทางการไดย้ ินหรอื สื่อความหมาย  ทางการเคล่ือนไหวหรอื ทางร่างกาย  ทางจติ ใจหรือพฤติกรรม  ทางสติปัญญา  ทางการเรยี นรู้  ทางออทิสตกิ  อน่ื ๆ (ระบ)ุ ………………………….. 7. อาชพี ปัจจุบนั  ไมม่ ี  มี ประกอบอาชพี หลักประเภทใด  ผู้จัดการ ขา้ ราชการระดบั อาวุโส และผู้บญั ญตั กิ ฎหมาย (เช่น ผจู้ ัดการรา้ นคา้ ) 161  ผู้ประกอบวชิ าชพี ด้านตา่ งๆ (เช่น ทาบญั ชี วิศวะ สถาปนกิ แพทย์ ทไ่ี ม่ไดม้ นี ายจ้าง)  เจา้ หนา้ ที่เทคนิคและผู้ประกอบวิชาชพี ท่ีเกย่ี วขอ้ งกับดา้ นตา่ งๆ (เชน่ ชา่ งเทคนคิ )  เสมยี น  พนักงานบริการและผจู้ าหนา่ ยสนิ ค้า (เชน่ คนขายของหนา้ ร้าน ผใู้ ห้บริการต่างๆ)  ผปู้ ฏิบตั ิงานที่มฝี ีมอื ในดา้ นการเกษตร ปา่ ไม้ และประมง (เช่น เกษตรกร)  ชา่ งฝีมือและผ้ปู ฏิบตั งิ านทเี่ กี่ยวข้อง (เชน่ ช่างไฟฟ้า ชา่ งประปา ช่างเบด็ เตลด็ ชา่ งฝีมือ)  ผู้ปฏิบตั กิ ารเครือ่ งจกั รโรงงานและเคร่ืองจกั รและผู้ปฏิบัติงานดา้ นการประกอบ (เช่น ช่าง รบั จ้างทางาน ตามโรงงาน)  ผูป้ ระกอบอาชพี งานพื้นฐาน (เชน่ ทางานทั่วไป รับจ้างท่วั ไป)  อน่ื ๆ (ระบ)ุ …………………………..

139 8. ท่านเคยมปี ระสบการณก์ ารทางานเมือ่ 5 ปีที่แลว้ เปน็ งานประเภทใดทีม่ ีระยะเวลาทางานนานทส่ี ุด  ไมม่ ี (ขา้ มไปตอบข้อถัดไป)  มี เปน็ งานทมี่ รี ะยะเวลาทางานนานท่ีสดุ เมื่อ 5 ปที ี่แล้ว  เกษตรกรรม  คา้ ขาย/ธรุ กจิ สว่ นตัว  รับจา้ ง  รบั ราชการ  รัฐวิสาหกิจ  ลกู จ้างเอกชน โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย  อ่นื ๆ (ระบ)ุ ………………………….. 9. ความชานาญ/ทกั ษะพิเศษของทา่ นมากทส่ี ุด  ไม่มี (ข้ามไปตอบขอ้ ถัดไป)  มี ด้านใดมากท่สี ดุ  ภาษาตา่ งประเทศ  บรหิ ารจัดการ  คอมพิวเตอร์  งานศลิ ปะ  งานฝมี ือ  งานช่าง  อื่น ๆ (ระบ)ุ ………………………….. 10. เหตผุ ลหลกั ท่ที า่ นยังคงทางาน (หากไม่ไดท้ างานข้ามไปตอบข้อ 11) 162  มรี ายไดไ้ มเ่ พยี งพอต่อค่าใชจ้ า่ ยในครอบครวั  มีภาระต้องดูแลบคุ คลในครอบครัว  มีภาระหนสี้ ิน  ต้องการใช้เงินเล้ยี งดตู นเอง  มคี วามพรอ้ มด้านสขุ ภาพ  อยากใช้ความรู้ความสามารถในการทางาน  ต้องการใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ ป็นประโยชน์  อยากพบปะผู้อืน่ /เข้าสงั คม  ไม่มผี ูส้ ืบตอ่ กิจการ  อ่นื ๆ (ระบุ)................................................. 11. แหล่งทีม่ าของรายไดห้ ลักของท่าน  บุตร  คสู่ มรส  พ่ี นอ้ ง/ญาติ  เบย้ี ยงั ชพี ผูส้ งู อายุ  จากการทางาน  บาเหน็จ/บานาญ ราชการ  กองทุนประกันสงั คม  ดอกเบ้ยี เงินออม ทรัพย์สนิ  สวสั ดกิ ารอืน่ ๆ (ระบุ)..........................................

140 12. แหลง่ ทีม่ าของรายได้อื่นๆ  ไมม่ ี (ข้ามไปตอบข้อถัดไป)  มี (ตอบได้มากกว่า 1 ข้อ)  บตุ ร  ค่สู มรส  พี่ น้อง/ญาติ  เบยี้ ยงั ชพี ผู้สงู อายุ  จากการทางาน  บาเหนจ็ /บานาญ ราชการ  กองทุนประกนั สงั คม  ดอกเบีย้ เงนิ ออม ทรัพยส์ ิน โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย  สวสั ดกิ ารอืน่ ๆ (ระบ)ุ .......................................... 13. รายไดข้ องท่านโดยเฉล่ียต่อเดือน...................บาทและรายได้ครัวเรือนโดยเฉลีย่ ตอ่ เดอื น ........................บาท 14. ค่าใช้จา่ ยของทา่ นโดยเฉลีย่ ต่อเดือน...............บาทและค่าใชจ้ ่ายของครัวเรือนโดยเฉลีย่ ต่อเดอื น..............บาท 15. คา่ ใชจ้ ่ายเพือ่ การชาระหนสี้ นิ ของท่านโดยเฉลี่ยตอ่ เดอื น...............บาทและคา่ ใชจ้ า่ ยเพ่อื การชาระหนส้ี นิ ของ ครวั เรือนโดยเฉลี่ยต่อเดอื น...........................บาท 16. หนี้สนิ รวม ณ วันทีส่ ัมภาษณ์ ............... บาทและหน้ิสินรวมของครัวเรอื น ณ วันทส่ี มั ภาษณ์ ............... บาท 17. ทา่ นมีเงนิ ออม/เงินฝาก/เงินสะสม/ทรัพย์สนิ ประเภทใดบ้าง  ไม่มี (ข้ามไปตอบข้อถดั ไป) 163  มี (ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ)  ประกันชวี ติ  เงินฝาก/สลากออมทรัพย์  กบข./กสจ. (กองทนุ สารองเลยี้ งชีพ)/ประกนั สงั คม  สังหาริมทรพั ย/์ อสังหาริมทรพั ย์  ทองคา  อัญมณี  พันธบตั รรฐั บาล/หนุ้ กู้/หุ้นสามญั /หุ้นบรุ ิมสิทธ/ิ์ กองทุนระยะยาว (RMF2LPF)  หนุ้ สหกรณ์  อื่นๆ (ระบุ)…………………………..

141 ตอนที่ 2 ด้านความต้องการ 1. ความต้องการหางานทาและการประกอบอาชพี  ตอ้ งการ  ไมต่ อ้ งการ (ขา้ มไปตอบตอนที่ 3 ทศั นคตติ ่อการทางานของผสู้ ูงอาย)ุ 2. เหตุผลหลักทีท่ า่ นตอ้ งการทางาน (ผู้วา่ งงาน)  มรี ายไดไ้ ม่เพียงพอตอ่ คา่ ใชจ้ า่ ยในครอบครวั  มภี าระท่ตี อ้ งดูแลบุคคลในครอบครวั  มีภาระหนสี้ ิน  ตอ้ งการใช้เงินเลยี้ งดตู นเอง โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย  มีความพร้อมด้านสขุ ภาพ  อยากใชค้ วามรคู้ วามสามารถในการทางาน  ต้องการใชเ้ วลาว่างใหเ้ ป็นประโยชน์  อยากพบปะผอู้ น่ื /เข้าสงั คม  ไมม่ ีผสู้ บื ต่อกิจการ  อื่นๆ (ระบ)ุ ................................................. 3. งานทีต่ ้องการทา  แบบมีรายได้ (ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ)  งานประจา วนั ละ 8 ชั่วโมง 5 วนั ต่อสปั ดาห์  งานแบบบางเวลา (PartTime) (...........ช่ัวโมง/วัน ............วัน/สปั ดาห)์  งานชั่วคราว/สญั ญาระยะส้นั  งานรบั ไปทาทีบ่ า้ น (ระบ)ุ ..............................  ประกอบอาชีพส่วนตัว  งานทป่ี รกึ ษา  งานอ่นื ๆ (ระบุ)...................................................... 164  แบบไมต่ ้องการรายได้ แต่ประสงค์จะทางานเพือ่ สงั คม (ตอบไดม้ ากกวา่ 1 ขอ้ )  งานอาสาสมคั ร (ท่มี ีการแตง่ ตงั้ จากหน่วยงานภาครัฐ)  งานมูลนิธิ/ท่ปี รกึ ษาหน่วยงาน/การกุศล  งานบาเพ็ญประโยชน์  งานทีไ่ ดใ้ ช้ความรู้ประสบการณ์การทางานทผ่ี ่านมาเชน่ ปราชญ์ชาวบ้าน/วิทยากรพิเศษ/อาจารย์พิเศษ 4. ทา่ นต้องการทางานประเภทใดเป็นงานหลัก  ภาคเกษตรกรรม  ปลกู พืช/ทานา/ทาสวน  เลีย้ งสตั ว์  เลย้ี งสตั วน์ า้ /จบั สตั ว์น้า  การปลูกไมเ้ ศรษฐกิจ (เชน่ ไม้สัก ไมม้ ะค่า)  เพาะเห็ด  อ่ืนๆ (ระบุ).........................  ภาคการผลติ /แปรรปู  การแปรรปู ผลผลติ ทางการเกษตร เชน่ (ทาเคร่ืองแกง, ผลไม้ดอง, อาหารแหง้ ฯลฯ)  การแปรรูปไม้/เฟอรน์ ิเจอร์  อน่ื ๆ (ระบ)ุ .........................

142  การบริการ  นวดแผนไทย  พนักงานทาความสะอาด  ซักผ้า/รดี ผ้า  ตดั เยบ็ เส้ือผา้ /ขายผา้ /ซอ่ มผา้  รบั จา้ งทาสวน  ตดั ผม  ขายของ/ขายอาหาร  อน่ื ๆ (ระบ)ุ .........................  งานฝมี ือ  หตั ถกรรม  ทอผ้า โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย  จกั สาน  ผลิตดอกไมป้ ระดิษฐ์/ดอกไมจ้ ันทน์  อ่นื ๆ (ระบ)ุ .........................  สามารถทางานเสริมนอกเหนอื จากงานหลัก ระบุ……………………………………………………. 165

143 ตอนท่ี 3 ทัศนคตติ ่อการทางานของผสู้ ูงอายุ ทศั นคติต่อการทางานของผ้สู งู อายุ เห็นด้วย ระดับความคดิ เห็น ไม่เห็นด้วย มากท่สี ดุ มากท่ีสุด เห็นดว้ ย เหน็ ด้วย ไม่เหน็ ด้วย อยา่ งมาก ปานกลาง อย่างมาก ทัศนคติด้านเศรษฐกิจและการทางาน โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 1. ท่านเห็นดว้ ยหรือไมว่ า่ ผสู้ ูงอายุทตี่ อ้ งอาศัยอยตู่ ามลาพงั การทางานเพ่ือหารายได้เปน็ การพ่งึ พาตนเอง 2. ทา่ นเหน็ ดว้ ยหรือไมว่ า่ ผูส้ งู อายุมภี ูมปิ ญั ญา/ทกั ษะและ ประสบการณ์มากเพียงพอที่จะสามารถทางานได้ 3. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า ผ้สู งู อายุมคี วามสขุ กับการทางาน การ ได้เขา้ สังคมและพบปะผคู้ น 4. ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไม่ว่า การทางานของผู้สงู อายุเปน็ การ สรา้ งความมีคุณคา่ ให้กบั ตวั ผูส้ งู อายุเอง 5. ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไม่ว่าทักษะและความเชยี่ วชาญ ของ ผสู้ งู อายุ สามารถถ่ายทอดส่คู นร่นุ ใหม่เพอื่ พัฒนาตอ่ ยอดการ ทางานได้ 166 6. ท่านเหน็ ดว้ ยหรือไม่วา่ ผสู้ ูงอายมุ ีความพร้อมในการปรับตวั และการใชเ้ ทคโนโลยีในการทางานมากข้ึน 7. ทา่ นเหน็ ด้วยหรือไมว่ ่าผสู้ งู อายุมีความคดิ ทเ่ี ปดิ กว้าง และ ยอมรบั ฟังความคดิ เห็นของคนยุคใหมม่ ากขึ้น 8. ทา่ นเห็นดว้ ยหรือไม่วา่ ควรมกี ารสนับสนนุ ดา้ นสวัสดิการ/ ความมน่ั คงทางด้านรายไดจ้ ากการทางานใหก้ ับผ้สู งู อายุ

144 ทัศนคตติ ่อการทางานของผู้สูงอายุ ระดับความคิดเหน็ เหน็ ดว้ ย เหน็ ดว้ ย เหน็ ดว้ ย ไมเ่ ห็นดว้ ย ไม่เห็นด้วย มากทสี่ ดุ อยา่ งมาก ปานกลาง อย่างมาก มากทีส่ ุด ทัศนคตดิ ้านครอบครวั 9. ทา่ นเหน็ ด้วยหรือไมว่ ่า ครอบครวั ควรสนับสนุนให้ผสู้ ูงอายุ ทางานในรปู แบบทต่ี อ้ งการ เพ่อื ใชเ้ วลาว่างใหเ้ กดิ ประโยชน์ 10. ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไมว่ ่า ครอบครวั ควรสนับสนุนใหผ้ ูส้ ูงอายทุ า โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย หน้าทีถ่ า่ ยทอดทกั ษะ ความรู้ และประสบการณ์ เพื่อสานตอ่ การ ทางานในครอบครวั 11. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไม่ว่า ครอบครัวควรสนับสนุนให้ผสู้ ูงอายุ ทางานและอยู่ในสังคมรว่ มกบั ผอู้ ่ืน เพอ่ื เป็นการปรบั ตัวให้เข้ากับการ เปลีย่ นแปลง 12. ทา่ นเห็นดว้ ยหรือไม่ว่า การทางานของผสู้ ูงอายุเปน็ การลด ภาระและชว่ ยเหลอื ครอบครวั อีกทางหนงึ่ ทัศนคติด้านสุขภาพ 13. ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไมว่ า่ ความก้าวหน้าทางการแพทย์ทาให้ 167 ผูส้ งู อายุมสี ขุ ภาพทีแ่ ข็งแรงมากข้นึ และสามารถทางานได้ดี เน่อื งจากมีทกั ษะ/ประสบการณ์ 14. ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไมว่ า่ ผู้สงู อายทุ ี่มีสุขภาพแข็งแรงสามารถเปน็ กาลังสาคัญเพื่อหารายไดใ้ ห้กบั ครอบครัวทีม่ สี มาชิกอยู่ในภาวะ พ่ึงพา เช่น เดก็ คนพิการ 15. ท่านเหน็ ด้วยหรอื ไม่ว่าการทางานจะช่วยสง่ เสริมระบบ ความคดิ ความจา และสุขภาพของผูส้ งู อายุ 16. ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไม่วา่ การมโี รคประจาตัว/ปญั หาดา้ นสขุ ภาพ ของผูส้ ูงอายทุ ี่ไมอ่ ยู่ในระดับรุนแรง ทาให้ผสู้ ูงอายสุ ามารถทจี่ ะ ทางานได้ 17. ทา่ นเหน็ ดว้ ยหรอื ไมว่ ่า ความพิการของผสู้ ูงอายไุ ม่เปน็ อปุ สรรค ต่อการทางาน หากยังสามารถชว่ ยเหลือตนเองได้

145 ตอนท่ี 4 ความต้องการการสนับสนนุ การทางานของผสู้ ูงอายุ ความตอ้ งการสนบั สนนุ การทางาน มากท่สี ดุ ระดบั ความต้องการ นอ้ ยทส่ี ดุ มาก ปานกลาง นอ้ ย โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย1. ทา่ นตอ้ งการทางานหรอื เปลย่ี นลักษณะการทางาน หรอื เปลย่ี นสถานที่ทางาน 2. ทา่ นต้องการบริการจดั หางานทเี่ หมาะสมกบั ความตอ้ งการ ทักษะความรู้ และสขุ ภาพ 3. ท่านตอ้ งการชอ่ งทางการในรบั รู้ขอ้ มูลข่าวสารเกย่ี วกบั การ ส่งเสริมการทางานของผสู้ งู อายุ 4. ท่านต้องการทางานเสริมในช่วงท่ีเว้นว่างจากการทางานหลกั 5. ทา่ นต้องการการสนับสนนุ เงนิ ทนุ เพ่อื การลงทุนประกอบ อาชีพ 6. ท่านตอ้ งการการฝกึ อบรมทกั ษะดา้ นการประกอบอาชีพ เพ่ิมเตมิ 7. ท่านต้องการเรยี นรู้เทคโนโลยีสมยั ใหมท่ ่สี ามารถนามา ประยกุ ต์ใช้ในการทางานทเี่ หมาะสมกับผสู้ งู อายุ 8. ทา่ นต้องการการสนบั สนุนดา้ นเครอ่ื งมือ/อปุ กรณ์สาหรบั การประกอบอาชพี 9. ทา่ นต้องการใหม้ กี ารสง่ เสรมิ การรวมกล่มุ เพือ่ การประกอบ 168 อาชีพสาหรับผสู้ ูงอายุ 10. ทา่ นตอ้ งการใหม้ ีการจดั หาตลาดสาหรบั รองรบั ผลผลติ จาก การทางานของผู้สงู อายุ 11. ทา่ นตอ้ งการให้มีการปรับปรงุ และจดั สภาพแวดลอ้ มในการ ทางานที่เหมาะสมกับวัยผู้สงู อายุ 12. ท่านตอ้ งการสวัสดิการและความมนั่ คงด้านรายได้และการ ประกอบอาชพี 13. ท่านต้องการสวสั ดิการดา้ นการรกั ษาพยาบาลเพมิ่ เตมิ เพือ่ การมสี ขุ ภาพทแ่ี ขง็ แรงและมคี วามพร้อมสาหรับการทางาน 14. ทา่ นต้องการให้มีการจัดบริการเพอื่ อานวยความสะดวก สาหรับการทางานของผสู้ งู อายุ เชน่ การให้บริการรถรบั -ส่ง

146 โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 6. ข้อเสนอแนะอืน่ ๆ 169 ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ขอขอบคุณสาหรบั ความร่วมมือ คณะผู้วิจัยสานักงานสง่ เสรมิ และสนับสนนุ วชิ าการ 1 – 12

โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 147 แนวคาถามสาหรบั การวิจัยเชงิ คณุ ภาพดว้ ย Focus Group ในงานวจิ ัยเร่อื ง “กลยุทธก์ ารส่งเสรมิ การทางานของผ้สู ูงอายไุ ทย” 1. สถานการณ์การทางานของผู้ใหญ่ (55 – 59 ปี) และผสู้ ูงอายุ (60 - 65 ปี) เป็นอยา่ งไร สว่ นใหญ่ยังคงทางาน หรอื ไม่ไดท้ างาน และประเภทงานทีท่ าเปน็ อย่างไร 2. หากจาแนกกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ตามสถานะการทางานในปัจจุบัน และความต้องการในการทางาน ออกเป็น 3 กลุม่ คือ 2.1 กลุ่มคนท่ียังทางานอยู่ในปัจจุบันและมีความต้องการท่ีจะทางานต่อไป มีเหตุผลใดที่สาคัญ และ ต้องการการสนบั สนุนการทางานในเรอ่ื งใดบ้าง 2.2 กลุ่มคนที่ยังทางานอยู่ในปัจจุบัน แต่ไม่มีความต้องการทางานในอนาคต มีปัญหา/ข้อจากัดในเรื่อง อะไร และตอ้ งการการสนับสนนุ เพ่อื ใหส้ ามารถทจี่ ะทางานตอ่ ไปได้หรือไม่ ในเรอื่ งใด 2.3 กลุ่มคนท่ีไม่ได้ทางานในปัจจุบัน แต่ยังคงมีความต้องการที่จะทางาน มีปัญหา/ข้อจากัดในเรื่องอะไร และตอ้ งการการสนับสนนุ การทางานในเรอื่ งใดบ้างเพ่ือให้สามารถทจ่ี ะทางานได้ 3. ลักษณะของการทางานใดที่เหมาะสมกับกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ท้ังในส่วนของผู้วา่ งงานท่ตี ้องการทางาน และผ้ทู ่เี ป็นแรงงานนอกระบบ 4. จากผลการศึกษาเชิงปริมาณพบว่า กลุ่มผู้ใหญ่ที่ยังคงทางาน และมีความต้องการทางานต่อไปในอนาคต มากกว่าผูส้ ูงอายุ ทา่ นคดิ วา่ ความแตกตา่ งระหว่างกลุม่ ดังกลา่ วมาจากสาเหตใุ ด 5. ทัศนคตหิ รือความคดิ เห็นของทา่ นท่ีมตี ่อการทางานของกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ตามประเด็นดังน้ี 170 5.1 ดา้ นเศรษฐกจิ และการทางาน 5.2 ดา้ นครอบครวั 5.3 ด้านสุขภาพ 6. กลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ในปัจจุบัน มีการเก็บออมเงินหรือไม่ และมีหนี้สินทั้งของตนเองและครอบครัว หรือไม่ มีวิธีการจัดการกับรายรบั -รายจา่ ยอย่างไรและภาครฐั มกี ระบวนการส่งเสริมการออมอย่างไรบา้ ง 7. การทางานของกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ในปัจจุบันมีปัจจัยใดบ้างท่ีช่วยหนุนเสริมและปัจจัยใดบ้างท่ีเป็น ปญั หาหรอื อุปสรรคของการทางาน 8. ในช่วงท่ีผ่านมามีหน่วยงานใดบ้างที่เข้ามามีบทบาท มีส่วนร่วมในการปรับปรุง แก้ไข พัฒนา เพื่อส่งเสริม การทางานของกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สงู อายใุ นพ้นื ท่ี และมกี ารดาเนนิ งานอย่างไร 9. หากกลุ่มผู้ใหญ่ และผ้สู งู อายุที่เปน็ ผูว้ า่ งงานหรอื แรงงานนอกระบบ มีความต้องการทจ่ี ะทางานในหนว่ ยงาน หรือสถานประกอบการท่ีเป็นในระบบ(แรงงานในระบบ) มีแนวทางที่จะสามารถส่งเสริมและสนับสนุนได้ หรือไม่ อยา่ งไร

148 โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 10. ข้อเสนอแนะแนวทางในการเพ่ิมโอกาสและประสิทธิภาพในการทางานของกลุม่ ผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ เพ่ือ พฒั นาศักยภาพและความสามารถในการพงึ่ พาตนเอง 11. นโยบายของภาครัฐในการส่งเสริมการทางานของผ้สู งู อายคุ วรมนี โยบายใดบ้าง และบทบาทภารกิจของแต่ละ หน่วยงานควรเป็นอยา่ งไร อะไรเป็นปญั หาและอปุ สรรคของการดาเนินการ  171

โครงการ ิว ัจยกล ุยท ์ธส่งเส ิรมการ ำท�งานของผู้ ูสงอายุไทย 149 แนวคาถามสาหรบั การวิจัยเชิงคณุ ภาพด้วยวิธีการสมั ภาษณเ์ ชิงลึก (Indept Interview) ในงานวิจัยเรื่อง “กลยทุ ธก์ ารส่งเสริมการทางานของผู้สูงอายุไทย” 1. ทา่ นคดิ ว่า มคี วามจาเปน็ มากน้อยเพียงใดในการส่งเสริมให้กลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายโุ ดยเฉพาะแรงงาน นอกระบบยงั คงมกี ารทางานตอ่ ไป เพราะเหตุใด 2. ท่านคิดว่า ควรมีแนวทางอย่างไรในการส่งเสริมให้กลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุมีการทางานอย่างต่อเน่ือง หลงั จากพน้ การเกษียณอายุ โดยเฉพาะการทางานนอกระบบทส่ี ามารถกาหนดอายุการเกษยี ณของตนเองได้ 3. ผู้สูงอายุมักจะมีกาลังแรงงาน/สมรรถภาพลดลง แต่มีทักษะ/ความเช่ียวชาญ และประสบการณ์ที่สั่งสม จากการทางาน ทา่ นคิดว่าควรมีการใช้ประโยชน์จากคณุ สมบตั ิในข้อนอ้ี ยา่ งไร 4. ท่านมีข้อเสนอแนะอย่างไรเก่ียวกับแนวทางในการเพ่ิมโอกาสและประสทิ ธิภาพในการทางานของกลุ่ม ผู้ใหญ่ และผู้สูงอายทุ เ่ี ป็นแรงงานนอกระบบ เพือ่ เป็นการพัฒนาศักยภาพและความสามารถในการพ่ึงพาตนเอง 5. ท่านคดิ วา่ สงิ่ ใดบา้ งทเ่ี ป็นกลไกสาคัญในการส่งเสรมิ การทางานของแรงงานนอกระบบทเ่ี ป็นผู้ใหญ่และ ผสู้ ูงอายุ 6. ท่านคิดว่า ควรมีกลยุทธ์ในการส่งเสริมการทางานของแรงงานนอกระบบท่ีเป็นผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ ท้ัง ในเชงิ รับ และในเชิงรุกอย่างไร 7. ท่านคิดว่า นโยบายของภาครัฐในการส่งเสริมการทางานของกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ ควรมีนโยบาย ใดบา้ ง และบทบาทภารกิจของแต่ละหนว่ ยงานควรเปน็ อย่างไร อะไรเป็นปัญหาและอุปสรรคของการดาเนนิ งาน 172 8. ท่านคิดว่า นอกจากหน่วยงานภาครฐั แล้ว มีหน่วยงานใดบ้างท่ีควรเข้ามามีส่วนร่วมในการส่งเสรมิ การ ทางานของแรงงานนอกระบบทีเ่ ป็นผู้ใหญ่ และผูส้ ูงอายุ 