ทักษะการขยายอาชีพ อช31002

หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวชิ า ทกั ษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการห้ามจาหน่ายหนงั สือเรียนเลม่ น้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพอ่ื การศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งานกศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 29/2555

หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชีพรายวชิ า ทกั ษะการขยายอาชีพ (อช31002)ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลายฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 29/2555

คํานํา กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 เมอ่ื วันท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลกั เกณฑแ ละวธิ ีการจดั การศึกษานอกโรงเรียนตามหลกั สตู รการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรที่พัฒนาขึ้นตามหลักปรัชญาและความเช่ือพื้นฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนที่มีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและส่ังสมความรู และประสบการณอ ยางตอเน่อื ง ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือนนโยบายทางการศึกษาเพ่ือเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพ ท่ีสามารถสรางรายไดท่ีมง่ั คัง่ และมน่ั คง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอ่ืน สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมายมาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวงั และเนื้อหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระเกย่ี วกับอาชพี คณุ ธรรม จริยธรรมและการเตรยี มพรอม เพือ่ เขา สปู ระชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความเก่ียวของสัมพันธกัน แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลย่ี นเรยี นรกู บั กลุม หรือศกึ ษาเพิ่มเตมิ จากภูมิปญญาทอ งถ่นิ แหลงการเรยี นรแู ละสอ่ื อืน่ การปรับปรุงหนังสือเรียนในคร้ังนี้ ไดรับความรวมมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละสาขาวชิ า และผูเก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากส่ือตาง ๆ มาเรยี บเรียงเนอ้ื หาใหค รบถว นสอดคลองกบั มาตรฐาน ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวัง ตัวช้ีวัดและกรอบเนื้อหาสาระของรายวิชา สํานักงาน กศน. ขอขอบคุณผมู สี วนเก่ียวขอ งทกุ ทา นไว ณ โอกาสนี้ และหวงั วาหนงั สอื เรยี นชดุ น้ีจะเปน ประโยชนแกผ ูเรยี น ครู ผูสอน และผูเกี่ยวของในทุกระดับ หากมีขอเสนอแนะประการใด สาํ นักงาน กศน. ขอนอ มรบั ดวยความขอบคณุ ยงิ่

สารบญั หนาคาํ นําคําแนะนาํ การใชหนงั สือเรยี นโครงสรา งรายวชิ าทกั ษะการขยายอาชพีบทที่ 1 ทักษะในการขยายอาชพี 1 เรื่องที่ 1 ความจาํ เปน ในการฝก ทักษะอาชพี 2 เรอื่ งท่ี 2 ทักษะการใชน วัตกรรมและเทคโนโลยเี พอื่ การขยายอาชพี 15บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชพี ใหมคี วามมน่ั คง 24 เรื่องท่ี 1 การตรวจสอบระบบความพรอ มการสรางอาชีพใหมนั่ คง 25บทท่ี 3 การพฒั นาตนเองเพ่ือการขยายอาชพี 43 เร่ืองท่ี 1 การวิเคราะหทําความเขาใจและรูจกั ตัวตนทแี่ ทจ ริง 44 เรอ่ื งที่ 2 การพฒั นาทักษะการขยายอาชีพใหเ ปน ลักษณะนสิ ยั 48บทท่ี 4 ความหมาย ความสาํ คญั ของการขยายอาชพี 53 เร่อื งท่ี 1 ความหมายของการจดั การขยายอาชพี 54 ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เรอ่ื งท่ี 2 ความสาํ คญั ของการจัดการขยายอาชพี เพอื่ ความม่ันคง 58 ตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงบทท่ี 5 ความรเู บ้ืองตนเกีย่ วกบั การบรหิ ารจดั การในการขยายอาชพี 65บทที่ 6 การจดั ทาํ และพฒั นาระบบการขยายอาชพี 87 ตามแนวปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เรื่องที่ 1 องคประกอบของระบบขยายอาชพี 88 ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เร่ืองท่ี 2 การจดั ทําแผนธุรกิจ 95บทที่ 7 การขับเคลอื่ นธุรกิจเพ่อื การขยายอาชีพ 130 เรือ่ งท่ี 1 การควบคมุ ใหการขยายอาชีพเปน ไปตามแผนกลยทุ ธ 131 เร่อื งท่ี 2 การตรวจสอบใหก ารปฏบิ ัตกิ ารขยายอาชพี เกดิ ผลตามแผนปฏิบตั กิ าร 137บทท่ี 8 โครงการขยายอาชพี 142 เร่ืองท่ี 1 การจดั ทาํ โครงการขยายอาชพี เพอ่ื นาํ เสนอแหลง ทนุ 143

คาํ แนะนําการใชห นังสอื เรยี น หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทกั ษะการขยายอาชีพ ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลายเปน แบบเรยี นท่ีจัดทาํ ขึ้น สําหรบั ผูเ รียนทเ่ี ปน นักศึกษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ ผูเรียนควรปฏิบตั ิดังนี้ 1. ศกึ ษาโครงสรา งรายวชิ าใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ มาตรฐานการเรียนรูระดับ และผลการเรียนรทู ่ีคาดหวงั และขอบขายเนอ้ื หาของรายวิชานน้ั ๆ โดยละเอียด 2. ศกึ ษารายละเอยี ดเน้อื หาของแตล ะบทอยา งละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด ถาผูเรียนไมเ ขา ใจควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหานั้นใหมใหเขาใจ กอ นท่จี ะศกึ ษาเร่อื งตอ ๆ ไป 3. ครูควรทบทวนสาระสําคญั ของรายวชิ าชอ งทางการขยายอาชีพ (อช31001) ใหผูเรียนสามารถเชื่อมโยงระหวางรายวชิ าได ทาํ ใหเ กดิ ความเขาใจตอเนือ่ งกบั รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ 4. หนังสือเรียนเลมนี้เนนการจัดการเรียนรูในลักษณะกระบวนการสวนใหญ จะยกตัวอยางอาชพี เกษตรกรรมแตอาชีพอืน่ ๆ ก็สามารถนํากระบวนการไปใชไ ด 5. หนังสือเรยี นเลมน้ีมี 8 บท คือ บทที่ 1 ทกั ษะในการขยายอาชีพ บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอ มการสรางอาชพี ใหม ีความมน่ั คง บทที่ 3 การพฒั นาตนเองเพ่อื การขยายอาชีพ บทท่ี 4 ความหมาย ความสาํ คญั ของการขยายอาชพี บทที่ 5 ความรูเบ้ืองตน เกย่ี วกับการบริหารจดั การในการขยายอาชพี บทที่ 6 การจดั ทําและพฒั นาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง บทที่ 7 การขับเคล่อื นธุรกิจเพ่อื การขยายอาชีพ บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ

โครงสรางรายวชิ าทกั ษะการขยายอาชพี (อช31002) ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลายมาตรฐานการเรยี นรรู ะดบั และผลการเรียนรูทคี่ าดหวังมาตรฐานการเรยี นรรู ะดบั 1. มคี วามรู ความเขาใจ ทักษะในการขยายอาชีพ เพื่อสรางความม่ันคงบนพ้ืนฐานความรูใน กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด ท่ีใชนวัตกรรม เทคโนโลยีที่เหมาะสม มีความ หลากหลายทางชีวภาพ พฒั นาตอ ยอดและประยกุ ตใชภ มู ิปญ ญา 2. มีความรู ความเขาใจ และสามารถจัดทําแผนงานและโครงการธุรกิจเพ่ือขยายอาชีพเขาสู ตลาดการแขง ขัน ตามแนวคดิ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งเพอ่ื สคู วามม่นั คงผลการเรียนรูทค่ี าดหวัง 1. อธิบายทกั ษะทีเ่ กยี่ วขอ งในกระบวนการผลติ และการตลาดทใี่ ชนวตั กรรม เทคโนโลยีในการ ขยายอาชีพท่ีตดั สนิ ใจเลอื ก 2. ตรวจสอบระบบความพรอมในการขยายอาชพี ใหม คี วามมั่นคง 3. ปฏบิ ตั กิ ารวเิ คราะหต นเองและพฒั นาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเปน ลกั ษณะนสิ ยั 4. อธิบายความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพ เพ่ือการขยายอาชีพได 5. ดําเนนิ การจัดทําและหรอื ปรับปรงุ แผนธุรกิจดานการจัดการ การผลิตหรือ การบริการและ ดา นการจดั การ การตลาด ตามแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงได 6. ตรวจสอบระบบธรุ กจิ เพ่ือการขยายอาชีพได 7. ปฏบิ ัติการจดั ทาํ แผนและโครงการขยายอาชพี ไดขอบขา ยเน้ือหา บทที่ 1 ทักษะในการขยายอาชีพ บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอ มการสรา งอาชีพใหม คี วามมน่ั คง บทที่ 3 การพฒั นาตนเองเพ่อื การขยายอาชพี บทที่ 4 ความหมาย ความสาํ คญั ของการขยายอาชพี บทท่ี 5 ความรเู บือ้ งตน เกี่ยวกบั การบรหิ ารจดั การในการขยายอาชีพ บทที่ 6 การจดั ทาํ และพัฒนาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง บทท่ี 7 การขับเคลือ่ นธรุ กิจเพ่ือการขยายอาชพี บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ

1 บทที่ 1 ทักษะในการขยายอาชีพผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั อธิบายทักษะท่ีเก่ียวของในกระบวนการผลิตและการตลาดท่ีใชนวัตกรรม เทคโนโลยีในการขยายอาชีพทีต่ ัดสนิ ใจเลอื กขอบขา ยเนอ้ื หา เร่อื งที่ 1 ความจําเปน ในการฝกทกั ษะอาชพี เรอื่ งที่ 2 ทกั ษะการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยเี พ่อื การขยายอาชีพสือ่ ประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 1 ใบความรู เรื่อง ทักษะการทํางานบนฐานขอมลู 2. เอกสารหมายเลข 2 ใบความรู เรอ่ื ง การตอ ยอดภมู ปิ ญญายกระดบั ความรูใ หสงู ขึ้น 3. เอกสารหมายเลข 3 ใบความรู เรอ่ื ง การสรา งความหลากหลาย เพื่อความมั่นคงในอาชพี 4. เอกสารหมายเลข 4 ใบความรู เร่อื ง การประเมนิ ประสิทธภิ าพ นวตั กรรม เทคโนโลยี 5. เอกสารหมายเลข 5 ใบความรู เรื่อง การวิเคราะหเพื่อจําแนกบทบาทหนาที่ของนวัตกรรม เทคโนโลยี

2เรื่องที่ 1 ความจําเปน ในการฝก ทกั ษะอาชพีลักษณะบง ชี้ความสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. มีความเขาใจทกั ษะการทํางานบนฐานความรู2. เขา ใจการเรยี นรตู อ ยอดภูมปิ ญ ญา ยกระดบั ความรใู หส งู ขึ้น3. เขาใจความหลากหลายทางชีวภาพ และกิจกรรม เพอ่ื ความมัน่ คงของอาชพีแผนปฏิบัติการเรยี นรูลักษณะบง ช้ีความสําเรจ็ กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล ส่ือการเรียน ของการเรียนรู1. มีความเขาใจทกั ษะ เรียนดวยตนเอง 1. การระบเุ หตุการณข อง เอกสารหมายเลข 1 การทาํ งานบนฐานความรู 1. ผเู รยี นแตล ะคนทําความเขา ใจ การประกอบอาชีพที่ ใบความรเู รอ่ื งทักษะการ เรื่องทักษะการทํางานบน ตองใชความรูข อ มูล ทาํ งานบนฐานขอมลู ฐานขอ มูลจากเอกสารใบความรู สารสนเทศ 2. ทบทวนประสบการณก าร ทาํ งานบนฐานขอมูลของ ตนเองแลวบูรณาการความรู เขา ดวยกัน หาแนวทาง วิธีการทํางานบนฐานขอ มูลเพอ่ื ขยายขอบขา ยอาชีพของตนเอง2. เขา ใจการเรยี นรตู อ เรียนดว ยตนเอง ยอดภมู ปิ ญ ญา ยกระดับความรูใ หส ูงขน้ึ 1. ผูเรยี นแตล ะคนทําความเขาใจ 1. การระบุภูมิปญญาที่ เอกสารหมายเลข 2 ใบความรเู รอ่ื งการ3. เขาใจความ เร่อื งการตอยอดภูมปิ ญญา จะใชเปนความสามารถ ตอ ยอดภูมิปญ ญา หลากหลายทางชีวภาพ ยกระดับความรูใหส งู ขึ้น และกิจกรรมเพื่อความ ยกระดบั ความรใู หส ูงขนึ้ หลักของการขยาย มนั่ คงของอาชพี เอกสารหมายเลข 3 เรยี นโดยกลุม ขอบขา ยอาชีพ ใบความรูเรอื่ งการสรา ง ความหลากหลาย เพื่อ 2. ใหคณะผเู รียนทเี่ ปนกลมุ อาชีพ ความมั่นคงในอาชพี ลักษณะเดียวกัน รวมกลุมกัน 2. การกาํ หนดแนวทาง คน หาภมู ิปญ ญาท่ีจะตอ งใชเ ปน การยกระดบั ความรู ความสามารถหลักและกาํ หนด ใหสูงข้ึน แนวทางยกระดบั ความรูใหส งู ขึ้น เรียนรูดว ยตนเอง ทาํ ความเขาใจเรื่องการสรางความ 1. ไมค ดิ เชงิ เดยี่ ว หลากหลายในอาชีพ เพอ่ื ความ 2. การบูรณาการความ ม่นั คง ลดอัตราเส่ยี งของตลาด หลากหลาย สรา ง ความมน่ั คง

3เอกสารหมายเลข 1 : ใบความรู เรอ่ื ง ทกั ษะการทํางานบนฐานขอ มลู การขยายอาชพี หลายคนใชวิธที ําตามกระแสความนิยม เห็นเขาไดดีก็จะทําตามเขาดวยคิดตัดสนิ ใจดวยความรูสึก บางคนกป็ ระสบผลสาํ เรจ็ แตหลายคนพบความลมเหลว แตห ากเราหันมามองคนประสบความสําเร็จอาชีพม่ันคง เราจะเห็นวาบุคคลเหลาน้ีจะทําอะไรตองคิดอยางถ่ีถวน หาความรูขอมูลมากมายมาใชคิดชั่งน้ําหนักโอกาสความสําเร็จ จัดระบบทําการทดลองสรุปผลจนม่ันใจจึงจะมีการลงทุน การกระทําลักษณะนีเ้ ปน ลักษณะของคนทํางานบนฐานขอมลู ผูเรียนการศึกษานอกระบบจึงมีความจําเปนท่ีจะตองพัฒนาทักษะการทํางานบนฐานขอมูล เพื่อใหการขยายอาชีพเริ่มตนไดเหมาะสมเฉพาะกบั ตนเองกรอบแนวคดิ การทาํ งานบนฐานขอ มลูฐานขอ มูลอาชพี    ทุน สรา งแบบจาํ ลอง ปฏบิ ตั ิการใชแ ละ ผลติ ภณั ฑ อาชพี สาํ หรับตนเอง สรปุ บทเรียน ลูกคา ตนเองแผนภมู กิ รอบแนวคดิ การทํางานบนฐานขอมลู จากแผนภูมิกรอบแนวคิดการทํางานบนฐานขอมูล แสดงใหเห็นวา การทํางานบนฐานขอ มูลจะมีกิจกรรมอยา งนอ ย 3 กิจกรรมที่จาํ เปน สําหรับการพฒั นาตนเองของผูเรียนที่จะตองเรียนรูสรางเปน พฤติกรรมใหเ ปนลักษณะนิสยั ในอันท่จี ะเปลยี่ นแปลงหรือขยายขอบขา ยอาชีพสูความม่ันคงฐานขอ มูลอาชพี การดําเนินการทางธรุ กิจ มอี งคป ระกอบรวม 4 องคประกอบดว ยกนั คอื (1) องคประกอบดานทนุ (2) องคประกอบดานผลติ ภณั ฑ (3) องคป ระกอบดานลูกคา (4) องคประกอบดา นตนเอง องคป ระกอบดังกลาวเปนฐานขอมูลอาชีพที่ผูเรียนจะตองจัดระบบขอมูลไวใชทํางานโดยมรี ายละเอียดดังน้ี

4 1. องคป ระกอบดา นทนุ ประกอบดว ย 1.1 ทนุ อสังหารมิ ทรพั ย ไดแก บา น ทีด่ ิน โรงงาน ของที่เรามีอยู หรือตองจัดซื้อ จัดทําไวใ ชทําธรุ กจิ 1.2 ทุนเงิน มีหรือยัง ถายังไมมีแหลงเงินทุนอยูท่ีไหน จะเขาถึงไดอยางไร จะสูกับดอกเบ้ยี ไดหรือไม 2. องคป ระกอบดานผลติ ภณั ฑ ประกอบดว ย 2.1 คุณภาพของผลติ ภณั ฑ ตลาดตอ งการอยางไร 2.2 กระบวนการผลติ ท่ีตอ งใช 2.3 นวตั กรรม เทคโนโลยี การลดตน ทุน เปนอยางไร 2.4 นวัตกรรม เทคโนโลยี การผลติ จะเขาถึงไดระดบั ใด 2.5 บรรจุภัณฑ 2.6 การเก็บรักษา 3. องคป ระกอบดานลูกคา ประกอบดวย 3.1 คา นยิ มเปน อยางไร 3.2 ชองทางเขา ถึงลกู คา 3.3 การสรา งความภักดใี หเ กดิ กบั ลกู คา 3.4 การสงเสรมิ การขาย 4. องคประกอบดา นตนเอง ประกอบดวย 4.1 ความรทู กั ษะการดาํ เนนิ งาน ตอ งมีอะไรบาง 4.2 การพัฒนาทมี งาน คนงาน จะตอ งทําอะไร อยางไร 4.3 ความนาเชอื่ ถือของเรา 4.4 สงั คม สง่ิ แวดลอม กับสถานประกอบการของเรา จากรายละเอียดพอสังเขปดังกลาวขางตน ผูเรียนจะตองสืบคน เรียนรู ทําความเขาใจอยางลึกซ้ึง สําหรับตดั สนิ ใจออกแบบระบบทาํ งานหรอื จะคอย ๆ ศึกษา สรางความมั่นใจดานการจัดทําแบบจาํ ลองอาชีพแลว ทดลองทําเพ่ือสรุปผล ตดั สินใจกาํ หนดขนาดธรุ กจิ หรือจะยกเลิกเปลี่ยนความคิด

5การสรา งแบบจําลองอาชีพ แบบจาํ ลองอาชพี เปนเหมือนสมมติฐาน เพื่อการพสิ ูจนข องการทําอาชีพ โดยมีขั้นตอนดําเนนิ การดงั น้ี ข้ันตอนที่ 1 การศึกษาเบือ้ งตน เพ่อื สรปุ ขอมลู สรา งแบบจําลองอาชีพ โดยเร่ิมตนวิเคราะหฐานขอมูลอาชีพท่ีเราจะทําทั้ง 4 องคประกอบ แลวนําขอมูลมากาํ หนดรูปแบบเบือ้ งตน เพือ่ การทดลองสรุปขอ มลู สารสนเทศ ดังตวั อยางธรุ กจิ เปาหมาย กจิ กรรม วิธกี ารทาํ งาน สมมติฐาน ปจ จยั นําเขาปลกู มะเด่อื ฝรง่ั อบแหง - ขยายพนั ธุ 1. ใหผลผลิตลูกสด 1. มะเดอื่ ฝรั่งสายเขาสตู ลาด - งานผลิตปุย หมัก 5 กก./ตน /ป พนั ธุญีป่ นุ - งานผลิตจุลนิ ทรยี  2. ไดผลผลิตแหง 2. ขไี้ กท ําปยุ หมกั - งานปลูกบาํ รุงรกั ษา 1.5 กก./ตน /ป 3. จุลนิ ทรีย พด. 1 - งานอารักขาตน พืช 3. พน้ื ท่ี 1 ไรสามารถ พด. 2 และ พด. 3 - งานเกบ็ เกยี่ ว ปลกู ได 400 ตน 4. พน้ื ท่ดี นิ 1 ไร - งานอบแหง - งานบรรจุหบี หอข้ันตอนท่ี 2 การจดั ทาํ แบบจําลอง หลังจากการศกึ ษาเบ้อื งตน ผลการทดลองไดขอมูลสารสนเทศตามที่กําหนดแลวนํามาจัดทําแบบจําลองธุรกิจ การผลิตลูกมะเด่อื ฝรั่งอบแหง (Fix) เขา สูต ลาดใหไ ดส ปั ดาหละ 200 กก. ดังตวั อยางนี้ 1. รปู แบบการดาํ เนินงาน เปา หมาย เกณฑช ี้วดั กจิ กรรมวธิ กี ารทาํ งาน ปจจัยดาํ เนนิ งานผลติ มะเดือ่ ฝรัง่ อบแหง ความสาํ เร็จ 1. ขยายพนั ธุโดยวธิ ปี กชาํ 1. สารเคมเี รง รากพืช(Fix) เขา สูตลาด 1. ผลผลิตสดได 5 กก./สัปดาหล ะ 200 กก. ตน /ป แปรรปู เปน 2. ผลติ ปุยหมักจากมูลไก 96 ตัน/ป 2.ถงุ และขยุ มะพรา ว ปก ชาํ ผลแหงได 1.5 กก./ตน/ป 2. ตองปลูกตน มะเดอ่ื ฝร่ัง 3. งานผลติ จลุ นิ ทรีย 9,600 ลิตร/ป 3. มูลไก 96 ตัน จาํ นวน 6,400 ตน 3. ใชพน้ื ท่ี 16 ไร 4. งานปลกู บาํ รุงรักษา 16 ไร 4. จลุ นิ ทรยี  5. งานอารกั ขาพืช - พด. 1 6. งานเกบ็ เก่ยี ว - พด. 2 7. งานอบแหง - พด. 3 8. งานบรรจหุ ีบหอ 5. ทด่ี ินพฒั นา คณุ ภาพแลว 16 ไร

6 2. เอกสารขัน้ ตอนการทํางาน เปนการนํากิจกรรมวิธีการไปจัดทํารายละเอียดวิธีการขนั้ ตอนการทาํ งานเปนเอกสาร เพอ่ื ใหคนทํางานไดใชป ฏิบัติตาม ปฏิบัติการใชและสรุปบทเรียน ขั้นตอนนีเ้ ปนการปฏบิ ัติการเรม่ิ ตน ทดลองเตม็ รูปแบบการทําธุรกจิ จริงดา นการวางแผนปฏิบัติการ(Plan) ทํางานตามแผนปฏิบัติการ(Do) ติดตามตรวจสอบหาขอบกพรอง (Check) ปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง (Action) เปนวงจร PDCA โดยในทุกขั้นตอนตองมีการจดบันทึกขอมูลเกี่ยวกับปรากฏการณ ผลที่เกิดและผลกระทบอยางเปนระบบ เพื่อนํามาสรุปบทเรียนพัฒนาระบบธุรกิจใหมีประสิทธิภาพอยางตอ เนื่องเขาสูความม่นั คงสรุป การประกอบธุรกิจท้ังภาคการผลิต ภาคบริการ เปนอาชีพอิสระท่ีผูประกอบการตองสรางภูมิคมุ กันใหก บั ธุรกจิ ของตนเอง จะตองอาศัยขอมูลสารสนเทศทางอาชีพมากมาย ซึ่งสามารถจํากัดขอบเขตลงได 4 องคประกอบ คอื (1) ทุน (2) ผลติ ภัณฑหรอื บรกิ ารทจี่ ะทํา (3) ลูกคา และ (4) ตนเอง มาใชตั้งแตเริ่มตนคิดตัดสินใจ กําหนดแบบจําลองอาชีพใหเหมาะสมกับตนเอง และปฏิบัติการใชสรุปบทเรียนเปนองคค วามรูท ีจ่ ะตองถูกพัฒนาใหส งู สดุ เปนระยะ ๆ ดวยตนเอง การกระทําดังกลาวหรือเร่ืองของการใชขอมูลสารสนเทศเขามาใชทํางานทั้งส้ินจําเปนที่ผูเรียนจะตองพัฒนาทักษะการทํางานบนฐานขอ มูลไปอยางตอเนอื่ งกจิ กรรมท่ี 1 1. ผูเรยี นพจิ ารณาอาชพี ของตนเอง หรืออาชพี ท่ีสนใจวา มคี วามจาํ เปนตอ งฝกทกั ษะเพือ่ ขยายอาชีพ ดานใดบา ง อยา งไร 2. ผูเรียนสรางแบบจาํ ลองอาชีพทตี่ นเองประกอบอยู หรืออาชีพตามความสนใจ หรือถอดบทเรียน การจาํ ลองอาชพี จากภูมิปญญามา 1 อาชพี โดยมีองคประกอบ 2 ขั้นตอน คือการศึกษาเบื้องตน เพ่ือสรปุ ขอ มลู สรา งแบบจาํ ลองอาชพี และการจัดทําแบบจาํ ลอง

7เอกสารหมายเลข 2 : ใบความรู เร่อื ง การตอยอดภมู ปิ ญญายกระดบั ความรูใหส งู ขน้ึ การถายทอดภูมปิ ญญาจากเจา ขององคค วามรไู ปสบู ุคคลที่รบั การถา ยทอด สวนใหญจะใหความสําคัญกับเทคนิค ขั้นตอน วิธีการของการทํางานหรือการแกปญหา แตในความเปนจริงแลวภูมิปญญายังมีองคประกอบอื่น ๆ อีกมากมาย เปนองครวมที่จะนําไปสูความสําเร็จ มั่นคง ย่ังยืนไดแตผ ูรบั การถา ยทอดมักจะมงุ ไปรับเทคนคิ วิธกี ารมากกวา เชน ภมู ปิ ญ ญาแยกอินทรียก็จะใหความสําคัญกับวธิ ีการทําปุยหมัก ปุยนํ้า เทานั้น ทั้ง ๆ ยังมีสวนประกอบอ่ืน ๆ ท่ีสําคัญมากมาย ดังน้ัน การตอยอดภมู ปิ ญ ญาจงึ เปน เรื่องทจ่ี ะตองมกี ระบวนการคิดวิเคราะหอยางเปนระบบ เพ่ือยกระดับความรูใหสูงขึ้นสอดคลอ งไปกบั ยุคสมัยกรอบความคดิ การถา ยทอดภมู ิปญ ญานาจะมกี รอบแนวคดิ ดังนี้ขน้ั ตอนการวเิ คราะห ขน้ั ตอนศกึ ษา ข้ันตอนพฒั นา ภมู ิปญ ญา เจาะลึก1.1 วเิ คราะหภ ูมิปญ ญาระบภุ ารกจิ ระบคุ วามรสู ารสนเทศ ตอยอดภมู ิปญญา ปรับแตง พฒั นาเขา สยู ุคสมยั1.2 วิเคราะหภารกจิ ระบุกจิ กรรม และขอ มูล ศกึ ษาทบทวน1.3 วเิ คราะหก ิจกรรมระบุข้นั ตอนระบบ ทําความเขาใจใหกระจา ง1.4 วิเคราะหข้ันตอนระบบ ระบุเทคนิควธิ กี าร

81. กรอบการคิดวเิ คราะห ภมู ปิ ญ ญาและการศึกษาเจาะลึก กรณกี ารผลติ ผลมะเด่ือฝรัง่ อบแหงภารกจิ กจิ กรรม ขนั้ ตอนระบบของภมู ิปญญา เทคนิควิธีการ สารสนเทศ ความรทู จ่ี ําเปนผลติ ผลสด 1. การขยายพนั ธุ 1.1 การควัน่ ก่งิ 1.1.1 เลอื กตําแหนง ใตตา 1.1.2 ใชม ดี ควั่นรอบกิ่ง 1.1.3 ขูดเยอ่ื เจริญออก 1.4 ทาฮอรโมนเรงราก ชนดิ ของฮอรโมน ใหป ด ทบั รอยแผล เรง รากและวิธใี ช ดา นบน ท่มี จี าํ หนายใน ทองตลาด 2. การปลูกบํารุงรักษา 1.2 การหอวัสดตุ อน 3. การอารกั ขาพืชผลิตผล 1. การเกบ็ เกย่ี วอบแหง 2. การแปรรูป 3. การบรรจุภัณฑ 2. กรอบการคิดพฒั นาตอยอดภมู ปิ ญญาเขาสยู คุ สมยั ภูมปิ ญญา ทฤษฎแี นวคดิ ยคุ ใหม1. ภารกจิ ของภูมิปญ ญา 1. ความเหมาะสมของ 1.1 บทบาทหนา ทีข่ อง การบรหิ ารจดั การคณุ ภาพ ผูป ระกอบการธรุ กิจ2. กจิ กรรม ขน้ั ตอนระบบ 1.2 การบริหารทรพั ยากรดาํ เนนิ งาน ของภูมิปญ ญา 2. ความเหมาะสมของ 1.3 การบรหิ ารการผลติ ระบบการผลติ 1.4 การควบคมุ คุณภาพ3. เทคนคิ วธิ กี าร 2.1 คณุ ภาพผลผลิต 3. ความเหมาะสมของ 2.2 ประสทิ ธิภาพของกระบวนการผลติ เทคนคิ วธิ ีการ 2.3 ความสามารถของปจจยั นําเขา 3.1 ความสามารถลดตน ทุนและเวลา 3.2 มคี วามถูกตอง เสยี หายนอย 3.3 สงิ่ แวดลอ มปลอดภยั

9 จากกรอบแนวคดิ ดังกลา ว ผเู รียนจะพบวา การขยายอาชีพหรือพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคงเปน เรอ่ื งของการคดิ วิเคราะห การใชสารสนเทศขอมูล การประยกุ ตใ ชค วามรู เปนเรื่องสําคัญของการตอยอดภมู ิปญ ญามายกระดับความรใู หส ูงขนึ้การตอยอดภูมิปญ ญายกระดับความรูใหสูงข้ึน เปนกระบวนการขั้นตอนการวิเคราะหภูมิปญญาทองถ่ิน เพ่ือใหมีความรูเกิดความกระจา งในองคค วามรูข องภูมิปญญานําไปสูการวเิ คราะห ระบุ ทฤษฎีแนวคิดยุคใหมใชยกระดับความรูใหสงู ขน้ึ ดังแผนภูมิน้ี

10 แผนภูมิตอ ยอดภูมปิ ญญายกระดับความรูภูมิปญ ญาผลติ ผลมะเด่อื ฝรง่ั อบแหง การวเิ คราะหร ะบบ เพอื่ ระบุทฤษฎแี นวคดิ ยคุ ใหมใ ชยกระดับความรใู หสูงข้นึภารกจิ ความเหมาะสมของ การบริหารจดั การ1. การผลติ ผลสด - บทบาทเจาของธุรกจิ ขอมลู สารสนเทศ2. การผลิตผลแหง - การบรหิ ารทรพั ยากร ยกระดบั ความรใู หส ูงขนึ้ - การบริหารการผลิตกิจกรรมระบบ - การควบคมุ คุณภาพ 1. การบรหิ ารจัดการคณุ ภาพการดําเนนิ งาน ISO 90001/2000 ความเหมาะสมของระบบ1. การขยายพนั ธุ2. การปลกู - คณุ ภาพผลผลิต ขอมูลสารสนเทศ3. การอารกั ขาพืช - ประสทิ ธิภาพของ ยกระดับความรใู หสงู ขนึ้ ขนั้ ตอน กระบวนการ วธิ ีการ - ความสามารถของ 1. การกาํ หนดมาตรฐานผลผลติ ทาํ งาน ปจ จัยดาํ เนนิ การ 2. การจดั การระบบ ISO 3. การควบคุมเชิงกลยทุ ธ ความเหมาะสมของ เทคนคิ วธิ กี าร ปจจยั การคว่ัน การหอ ก่ิงพันธุ นําเขา กิง่ วสั ดุ พรอมปลูก 1. เลอื กตําแหนง ใตต า 1. นําถงุ ขนาด 2” บรรจขุ ุย 2. ควน่ั เปลอื กใตตา มะพรา วมคี วามช้ืนมัดปากถงุ ให 3. ขูดเยอ่ื เจริญ แนน 4. ทาฮอรโมนเรง ราก 2. ผา ถุงมคี วามยาวหุมรอยแผล ใหม ดิ ชิด 3. มัดตุม ดว ยเชือกฟางตดิ กบั กิง่ ใหแนน 4. ทาฮอรโมนเรงราก

11เอกสารหมายเลข 3 : ใบความรู เรื่อง การสรางความหลากหลายเพอ่ื ความม่ันคงในอาชพีกรอบความคิดความหลากหลาย ผลผลิตเพิม่ มรี ายได อาชพีทางชวี ภาพและ มั่นคงกิจกรรม ยงั่ ยืนการหมุนเวียนเปลีย่ นรปู บนความหลากหลายรปู แสดงผังความสัมพนั ธของการสรา งความหลากหลายสคู วามม่นั คงในอาชพีการสรา งความหลากหลาย การสรางความหลากหลายในอาชีพเปนภูมิปญญา เพ่ือใชสรางภูมิคุมกันใหกับการดํารงอาชพี ตามหลักทฤษฎีใหมของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชประสงคท่ีจะใหอ าชีพเกษตรกรสูความเขมแข็งม่ันคงย่ังยืน ดวยการใหปลูกขาว ปลูกผัก ผลไม และเลี้ยงไก ไวกินในครอบครัวเหลือขาย เลี้ยงหมูไวเปนเงินเก็บ เงินออม ปลูกไมใชงาน ใชเปนเช้ือเพลิง ใหรมเงา จัดการบา นเรือนใหสะอาด ชีวิตก็จะรํ่ารวยความสุข (จากความจําของผูเขียน เม่ือคร้ังเขาเฝาถวายงานโครงการเกษตรธรรมชาติถาวรนมิ ิตอันเนอื่ งมาจากพระราชดําริ จังหวัดนครนายก พ.ศ. 2537 โดยมีพระมหาถาวรจิตตภาวโรวงศม าลัยเปน ผอู ปุ ถมั ภ) พระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บงช้ีถึงการสรางความหลากหลายทางชีวภาพ การหมนุ เวียนเปลี่ยนรูปบนความหลากหลายไดผลผลิตพอเพียงกับการกินอยูและเหลอื ขายเปนรายไดใ ชด าํ รงชวี ติ

12ตวั อยาง การหมนุ เวียนบนความหลากหลายทางชวี ภาพของอาชพี เกษตรกร การหมุนเวยี นระหวางชีวภาพ ผใู ห ผูรบั ประโยชนจากการหมุนเวยี น ชวี ภาพ สิง่ ที่ได รําขาว ผัก - รําขา วใชเปนอาหารจุลินทรยี  พัฒนาดนิ ฟางขาว ไมผล - ฟางขางเปนอนิ ทรยี วตั ถุใชท ําปยุ หมัก ไมใ ชงานขา ว ราํ ขาว เปด ฟางขา ว ไก - หมุนเวยี นเปน อาหารสตั ว หมู ปลา เศษผักผลไม เปดผัก สวนกนิ ไมไ ด ไก - หมุนเวยี นเปนอาหารสตั วไมผ ล ขายไมได หมู ปลาไมใ ชง าน ใบรว งหลนลงหนา ดนิ ขาว - ใบตกลงดินยอยสลายเปน ปยุ อินทรยี (ไมป าตระกลู ถ่ัว) ผกั ไมผลเปด อุจจาระ ขาว - ใชท าํ ปุยหมกั บาํ รุงดนิ ใหธ าตอุ าหารไก ปส สาวะ ผัก แกพ ชืหมู ขน ไมผ ล ไมใชง าน จากตัวอยางการหมุนเวียนดังกลาวทําใหเกษตรกรสามารถลดตนทุนลงได หากมีการจดั การวางแผนการทํางานตามสูตรพระราชทานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช3 + 3 + 3 + 1 ประกอบดวยพื้นทนี่ าํ้ 3 สวน ใชก ักเก็บนํ้าเลี้ยงปลา พนื้ ทที่ าํ นา 3 สวน จะมีผลผลิตพอเพียงหมุนเวียนระหวางชีวภาพ พื้นท่ีปลูกผักผลไมและไมใชงาน 3 สวน และพื้นท่ีอยูอาศัย เล้ียงสัตวและทางเดินอกี 1 สวน โครงสรางสูตรพระราชทานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชดงั กลา วจะสามารถจัดระบบการผลติ ท่ีพง่ึ พาปจ จยั ภายนอกไดนอยทส่ี ุด

ตวั อยา ง การเปลย่ี นรปู แปรรปู ยกระดบั มูลคา ผลผลิต 13ชวี ภาพ ผลผลิต การแปรรปู ยกระดับมลู คา - ขา วกลอง ขาวเปลือก - ขา วขาว - ธัญพชื เพอ่ื สุขภาพขา ว รํา - เช้อี เพลิงแทง แกลบ - หวั ไชโปว หวาน หัวผักกาดขาว - เกี้ยมฉา ย ผักกาดเขียว - กงฉา ย - ผักกาดดองผัก - นาํ้ พริกเผา พริกชี้ฟา - นาํ้ พรกิ ตาแดง หวั หอม - กระเทยี มดอง หัวกระเทียม - ผลไมอ บแหง ผลไม - ผลไมกวน - นํ้าสม สายชูหมกัไมผล - ถาน - นํา้ สมควันไมไมโ ตเร็ว ไมเช้อื เพลิง - เครอื่ งเรือน ไมใ ชง าน - กระดาน - หมูสม เนื้อหมู - หมแู หนม - หมกู นุ เชยี งหมู มันหมู - สบเู หลวอาบน้าํ - สบลู างชาม - แคบหมู จากตวั อยาง จะเหน็ วา การแปรรูปทําใหเ กิดความหลากหลายทางกิจกรรมมากมายที่จะทําใหเกิดการเพิ่มผลผลิตและผลิตภัณฑสามารถใชอยู ใชกินเหลือขาย เพ่ิมมูลคาสรางใหเกิดรายไดสูความมน่ั คงย่งั ยืนได

14ปจจยั แหงความสาํ เร็จ ปจจัยแหงความสําเร็จของการสรางความหลากหลายทางชีวภาพและกิจกรรมท่ีจะจดั การใหค วามหลากหลายตาง ๆ นั้นลงตัว คงไมมีสูตรสําเร็จเปนเรื่องท่ีผูเรียนจะตองเรียนรูคนพบไดดว ยตนเองจากวิธีการตา ง ๆ เชน 1. การสืบคนขอมูลสารสนเทศตาง ๆ นํามาวิเคราะหหาความลงตัวแลวจัดระบบการดําเนินงาน 2. การถอดบทเรียนจากผูประสบความสําเร็จนําขอมูลสารสนเทศที่ไดมาจัดระบบใหเหมาะสมกบั ตนเอง 3. การทดลอง เพ่ือตรวจสอบระบบการดําเนินงานท่ีไดมาจากขอมูลสารสนเทศวาเกดิ ผลตามความรเู พยี งใดจะตอ งเพ่ิมเติมพฒั นาอะไร จึงอาจจะสรุปไดวา ปจ จยั แหงความสาํ เรจ็ ของการใชความหลากหลายทางชีวภาพและกิจกรรมมาสรางความม่ันคงย่ังยืนในอาชีพไดอยางลงตัว คือ การทํางานบนฐานขอมูลและใชกระบวนการวจิ ยั มาเปน เครอ่ื งมอื ของผเู รียนนัน่ เองกจิ กรรมที่ 2 ใหผูเรยี นบอกการหมนุ เวียนบนความหลากหลายทางชีวภาพ หรือกิจกรรมในอาชีพของตนเองหรอื สัมภาษณผ ูป ระกอบอาชพี ทีส่ นใจมา 1 อาชพี ตามรูปแบบ ดังน้ี การหมุนเวยี นระหวา งชวี ภาพหรือกจิ กรรม ประโยชนจากการ หมุนเวยี น ผใู ห ผรู ับชีวภาพ ส่งิ ทไี่ ด

15เรือ่ งท่ี 2 ทักษะการใชนวตั กรรมและเทคโนโลยีเพ่อื การขยายอาชพีลักษณะบง ช้คี วามสําเร็จของการเรียนรู 1. ประเมนิ ประสทิ ธภิ าพการตัดสินใจยอมรับหรอื ปฏเิ สธนวัตกรรมหรือเทคโนโลยีได 2. มีความรู ความเขา ใจและจาํ แนกบทบาทหนา ที่ของนวัตกรรมหรือเทคโนโลยไี ด 3. ปฏิบตั กิ ารใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีไดอยา งคลอ งแคลวแผนปฏิบตั ิการเรียนรูลกั ษณะบง ช้ีความสําเร็จ กิจกรรม การวดั ผล ประเมนิ ผล ส่อื การเรียนรู ของการเรยี นรู1. ประเมินประสิทธภิ าพ เรยี นดว ยตนเองตดั สนิ ใจ ยอมรับ หรอื 1. ผเู รียนทาํ ความเขา ใจเกี่ยวกบั 1. ความสามารถตอบสนอง เอกสารหมายเลข 4ปฏิเสธนวัตกรรมหรอื การประเมินประสิทธิภาพ วตั ถปุ ระสงค เรื่อง การประเมนิเทคโนโลยีได นวตั กรรมหรือเทคโนโลยจี าก 2. ประหยัดคา ใชจา ย ประสทิ ธิภาพ เอกสารใบความรู 3. ทําใหง านดาํ เนนิ ไปอยาง นวตั กรรมเทคโนโลยี 2. ปฏบิ ัติการประเมินนวัตกรรม รวดเรว็ เทคโนโลยีทภี่ าครฐั และ เอกชนเสนอใหใช2. มคี วามเขา ใจ สามารถ เรยี นดวยตนเองจาํ แนกบทบาท หนา ที่ 1. ผูเรียนนาํ นวัตกรรมหรอื 1. บอกบทบาท เอกสารหมายเลข 5ของนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยีทตี่ ดั สนิ ใจใชมา 2. บอกหนา ท่ี เร่ือง การวิเคราะหเ พ่อืเทคโนโลยไี ด วิเคราะห ศกึ ษา บทบาท หนา ที่ จาํ แนก บทบาทหนา ท่ี เพื่อทราบรายละเอยี ดและ ของนวตั กรรม ประยุกตใ ชใ หถ ูกตองไดด วย เทคโนโลยี การศกึ ษาตวั อยางการวิเคราะห จากเอกสารใบความรู3. ปฏิบัติการใชน วตั กรรม เรยี นดวยตนเองและเทคโนโลยไี ดอยา ง ใหผ เู รียนศกึ ษาขน้ั ตอนการทาํ งาน 1. ใชนวตั กรรม เทคโนโลยี -คลองแคลว ของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลว อยา งคลองแคลว ทาํ ตาม ตรวจสอบหาขอ บกพรอง ของตนเองในการใชนวตั กรรม เทคโนโลยี แลวฝก การใชง านจน คลองแคลว

16เอกสารหมายเลข 4 : ใบความรู เร่อื ง การประเมนิ ประสทิ ธิภาพนวัตกรรม เทคโนโลยีกรอบความคิด ความถกู ตองได ตาม วัตถปุ ระสงค ประสทิ ธิภาพลดตนทุน รวดเร็ว จากแผนภูมิสามารถอธิบายไดวา ประสิทธิภาพมีองคประกอบรวมอยางนอย 3องคประกอบ คือ (1) ความถูกตองเปนไปตามวัตถุประสงค (2) มีความรวดเร็ว และ (3) สามารถลดตนทุนรายจายได นอกจากนั้นในแตละองคประกอบจะตอ งมคี วามสมั พนั ธต อกนั หากนาํ กรอบแนวคิดน้ีมาอธบิ ายกับประสิทธภิ าพของนวตั กรรมหรือเทคโนโลยอี าจจะสรปุ ไดว า ประสิทธิภาพของนวตั กรรม เทคโนโลยกี ารประกอบอาชีพขน้ึ อยูกบั องคประกอบ ดงั น้ี 1 ความสามารถทาํ งานไดถ กู ตอ งตามวตั ถุประสงคแ ละมีขอ เสียนอ ย 2 ประหยดั คา ใชจ าย 3 ทาํ งานไดร วดเรว็

17ประเมินการทาํ งานใหถกู ตองตามวัตถุประสงคของเทคโนโลยี การประเมินความสามารถทํางานไดตามวตั ถปุ ระสงคของนวัตกรรม เทคโนโลยี ผูเรียนตอ งคดิ ลกั ษณะบงช้คี วามสําเร็จ และตวั ชว้ี ดั ความสําเร็จดว ยตนเอง ดงั ตวั อยางนี้ตัวอยาง การประเมินการทํางานใหถูกตอ งตามวตั ถปุ ระสงคองคป ระกอบการประเมนิ ลกั ษณะบง ช้คี วามสําเร็จ เกณฑช ้ีวัดความสาํ เรจ็ ของงาน1. การทาํ ไดต ามวตั ถุประสงค 1. เนื้องานทนี่ วัตกรรม เทคโนโลยี 1. ความสามารถขน้ั ตาํ่ ที่ยอมรบั ได ทําได รอ ยละ 90 ของเนื้องาน2. ความเสียหายของผลงาน 2. ผลงานทเี่ สียหายหรือไมผาน 2. ความเสยี หายขน้ั สูงสุดที่ยอมรับ คณุ ภาพ ไดรอยละ 5 ของงานจากตัวอยางเกณฑการประเมิน เพ่ือใหเห็นรูปธรรมจึงขอยกตัวอยางการกําหนดเกณฑการประเมนิ การทํางานไดถ กู ตอ งของนวตั กรรม เทคโนโลยี ดังนี้ตัวอยา ง เกณฑการประเมินการทาํ งานไดถ ูกตองของนวัตกรรมจลุ ินทรยี องคป ระกอบการประเมิน ลกั ษณะบง ชค้ี วามสําเรจ็ เกณฑช ้ีวัดความสาํ เร็จของงาน1. การหมักสังเคราะห หลังจากปรุงสวนผสมกับจุลนิ ทรีย กระบวนการหมักตอ งแลวเสรจ็อนิ ทรยี วัตถุใหเ ปนปยุ หมกั เสรจ็ แลว กระบวนการหมกั ตอง ภายใน 5 – 7 วัน โดยกระบวนการ ดาํ เนนิ การแลว เสรจ็ ภายใน 5 – 7 วัน จลุ ินทรยี  100% โดยกระบวนการของจลุ นิ ทรีย2. ความเสยี หายของปยุ หมัก อินทรียวตั ถคุ วรจะไดรับการยอ ย จะมีอนิ ทรยี วตั ถุทย่ี งั ไมยอ ยสลาย สลายใหม ากท่ีสุด ไดไ มเ กินรอยละ 10ตัวอยา ง การประเมินเทียบเคยี งการทํางานไดตามจดุ ประสงคของจลุ ินทรีย 2 สํานักองคป ระกอบการประเมนิ เทคนคิ การใช พด.1 + พด.2 จุลินทรยี เ อกชนกระบวนการหมักตอ ง กระบวนการหมักความรอน กระบวนการหมกั ความรอ นสูงมากดําเนนิ การแลว เสร็จภายใน 35°C - 40°C และเย็นลงทงั้ หมด ตองใชแ รงงานคนเขาไปกลบั กอง5 – 7 วัน โดยกระบวนการ ภายใน 5 – 7 วนั เปน กระบวนการ ปยุ ทกุ ๆ 6 ช่วั โมง เพือ่ รกั ษาของจลุ นิ ทรีย ทาํ งานของจลุ ินทรีย 100% อุณหภูมิตอง 35°C - 40°Cอินทรียวตั ถคุ วรจะไดรบั มอี นิ ทรยี วตั ถทุ ่รี าเดนิ มากกวา มีอนิ ทรียวัตถทุ ร่ี าเดนิ ไดเ พียงการยอ ยสลายใหม ากทีส่ ุด รอ ยละ 95 รอยละ 70 จากตาราง บง ชีใ้ หเ หน็ วา จลุ ินทรยี  พด.1 + พด.2 สามารถทาํ งานไดถูกตองตามวัตถุประสงคมากกวาชนิดอื่น

18ประเมนิ ความประหยดั คา ใชจ า ย เปนการประเมินเทียบเคียงระหวางนวัตกรรมเทคโนโลยีอันใหมท่ีจะนําเขามาใชเทยี บเคียงกบั นวัตกรรม เทคโนโลยเี กา โดยมีตวั แปรการประเมินประกอบการ 1 ราคานวตั กรรม เทคโนโลยีตองจายเทา ไร 2 คา ใชจายระหวา งการใชเ ทา ไร 3 ลดรายจายจากเดิมเทา ไรตัวอยา ง การประเมินเทียบเคียงคาใชจายนวัตกรรม เทคโนโลยีเปา หมาย : พรวนดนิ ใหละเอยี ดบนพื้นที่ 3 ไร ใหแลว เสร็จไมเกนิ 6 ช่วั โมง (1 วัน)ใชแ รงงาน คน ขุด พรวน ดวยจอบ ใชเ คร่อื งจอบหมุนแบบเดนิ ตามเครอื่ งยนต 5 แรงมา1. ราคานวตั กรรมเทคโนโลยี 1. ราคานวตั กรรมเทคโนโลยี- ตอ งใชคน 15 คน คาแรงงาน - รถพรวนแบบเดนิ ตามราคาคันละ 40,000 บาท ทํางานได1 คน/200 บาท/วนั ตองจา ย 4,000 ช่วั โมง คิดคา ใชจายชวั่ โมงละ 100 บาทคาแรงงาน 3,000 บาท - พื้นที่ขนาด 3 ไร ใชเวลาทํางาน 3 ช่วั โมง ตอ งเสียคา ใชจา ย 300 บาท2. คา ใชจ า ยระหวางการใชง าน 2. คา ใชจา ยระหวางใชงาน- เครอื่ งดื่มชกู ําลัง 15 ขวด 150 บาท - คา นํา้ มนั เชอ้ื เพลงิ 3 ช่ัวโมง ขนาด 6 ลิตร- นา้ํ เย็น 50 บาท เปนเงิน 180 บาทรวม 200 บาท - คาใบมดี พรวนเสยี หาย ประมาณ 300 บาท - คาแรงคนงาน 1 คน 200 บาท รวม 680 บาทรวมรายจายทงั้ หมด 3,200 บาท รวมรายจายทัง้ หมดเปนเงิน 980 บาท4. ลดรายจายจากเดมิคาใชจ า ยโดยแรงงานคน 3,200 บาทคาใชจ ายโดยเคร่อื งจอบหมุนแบบเดนิ ตาม 980 บาทจึงสามารถลดรายจา ยได 2,220 บาท

19ประเมนิ ความรวดเร็ว เปน การประเมินเทียบเคียงหรือเปรียบเทียบระหวางการใชเวลาทํางานจากนวัตกรรมเทคโนโลยีท่ีจะนาํ เขากับนวตั กรรม เทคโนโลยที ใ่ี ชอยเู ดมิ ดงั ตวั อยา งการพรวนดินการใชแ รงงานคนกับเคร่ืองจักรกลขนาดเล็ก พบวา เคร่ืองจักรกลขนาดเล็กพรวนดิน ใชเวลาเพียง 3 ชั่วโมง แตแรงงานคนจะตอ งใชเ วลาถงึ 6 ช่ัวโมง ตองพบกบั ความยุงยากในการจัดการคนใหทํางานไปตามเปาหมายสรุป การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชประกอบอาชีพ จําเปนตองประเมินใหมองเห็นเหตุผลการนาํ เขา มา ความคมุ คา และศกั ยภาพในการเปนภูมคิ มุ กนั ใหอาชีพมั่นคงย่งั ยนื จงึ ตองมีการประเมนิ ดวยองคประกอบทั้ง 3 ดานและตัวแปรรวมตา ง ๆ จงึ มคี วามจําเปนท่ีจะตองแสวงหาความรูขอมูลใหมากพอท่จี ะใชป ระเมนิ ตดั สนิ ใจ ดงั น้นั การประเมินประสิทธิภาพนวัตกรรม เทคโนโลยีจึงเปนสว นหนง่ึ ของการทํางานบนฐานความรู

20เอกสารหมายเลข 5 : ใบความรู เร่อื ง การวเิ คราะหเ พือ่ จําแนกบทบาทหนา ท่ขี องนวัตกรรมเทคโนโลยี การเขา สอู าชพี เมอื่ ดําเนินธรุ กจิ ไปจนประสบผลสาํ เร็จ มักจะถูกจับตามอง ทําตามกันมากสวนแบงการตลาดจึงมขี นาดเลก็ ลงโดยลาํ ดับ จนถึงวนั หนง่ึ จะเกิดวกิ ฤติ จึงมคี วามจําเปนทจี่ ะตองพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพออกไปหรือเรียนรูทําในสิ่งท่ีคนอ่ืนทําไมได เพ่ือใหอยูไดอยางม่ันคงยั่งยืนการพฒั นาหรือขยายอาชพี จะตอ งใชน วตั กรรม เทคโนโลยีเขา มาชว ย ปญหาดังกลา วสามารถแสดงใหเ ห็นข้ันตอนของพฒั นาการไดดงั นี้ 4 ถา ไมมีการพัฒนาธุรกิจจะเปน ขาลง จําเปนตอ งขยายขอบขา ย จงึ มีความตอ งการใชนวตั กรรม เทคโนโลยีเขามาใชงาน 3 ธุรกจิ ในอนาคตจะมผี คู นเขามาเรยี นรทู าํ ตาม ทําใหเ กดิ วกิ ฤตสิ ว นแบง ตลาด 2 ธรุ กจิ อยใู นชว งพัฒนาขยายตวั จะมีคนจับตามองพรอ มทาํ ตาม 1 ธรุ กจิ ระยะฟก ตวั ของ การเขาสูอาชพี แผนภูมแิ สดงวงจรชีวติ ของอาชีพปญหาท่ีตอ งการคําตอบของผูป ระกอบธรุ กจิ ปญหาการเลือกนวัตกรรม เทคโนโลยีของผูประกอบอาชีพ การตัดสินใจเลือกนวตั กรรม เทคโนโลยไี ดตรงกับปญ หาความตองการในธุรกจิ ใหมากทีส่ ดุ ตรงนเี้ ปนจุดกําเนิดภูมิปญญาแตเรายังอยูในสภาวะท่ีทําเองไมไดอาศัยการนําเขาดวยตัวเราเอง เพ่ือใหไดนวัตกรรม เทคโนโลยีท่ีเหมาะสมลงตวั กบั งานอาชีพของเรามากท่ีสดุ

21กรอบแนวคดิ กรอบแนวคิดการจดั การใหไ ดนวตั กรรมเทคโนโลยที เ่ี หมาะสมลงตวั กับธรุ กจิ มากที่สุดมีกรอบแนวคดิ การดาํ เนินการดังน้ี1. กําหนดความตอ งการ1. ระบสุ งิ่ ท่ีจะตองทาํ ตอ ง 2. แสวงหาความรู 3. ประเมนิ ความสามารถ 4. ตัดสินใจใชน วตั กรรม เทคโนโลยี ความเขา ใจ เพือ่ ระบุ ในการทาํ งานไดแ ทจรงิ นําเขา มาใชเขา มาทํางาน นวัตกรรม เทคโนโลยี ของนวตั กรรมให งานใหเ หมาะสม กระจางดว ยตนเองวธิ ีการกําหนดความตองการ1. ระบุสิ่งที่จะตองทําและจําเปนจะตองใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใช เพื่อลดตนทุนลดระยะเวลา การทํางานและสรางงานใหม ขี องเสียหายเกดิ ขึ้นนอยทส่ี ุด ตัวอยาง สงิ่ ทจ่ี ะตอ งทํา และจาํ เปน ตองใชนวัตกรรม เทคโนโลยี(1) การพรวนดินใหละเอียดและผสมปุยหมักคลุกเคลาลงดินใหกระจายสมํ่าเสมอตองใชแรงงานคนจํานวนมาก คาใชจ ายสงู งานหนัก คนงานสูไมไหว ทิ้งงานลาออก จําเปนตองใชเทคโนโลยีการพัฒนาดนิ(2) ชว งฤดหู นาวเบญจมาศไมอ อกดอก ถา สามารถทําใหออกดอกไดจะทําใหการปอนสินคาเขาตลาดไมขาดชว ง จําเปนตองใชเ ทคโนโลยกี ารบังคับพืชใหอ อกดอกนอกฤดกู าล2. บอกบทบาทหนา ท่ีทีจ่ ะตอ งนํานวตั กรรม เทคโนโลยเี ขามาใช ตัวอยา ง(1) ทําใหแสงของวนั ในชว งเดอื นธนั วาคม– กุมภาพันธมีความยาวขน้ึ เพอ่ื กระตนุ ตาดอกเบญจมาศ(2) เกษตรอินทรียพืชขาดไนโตรเจน แตขอกําหนดหามใชปุยเคมี จําเปนตองใชไนโตรเจนจากธรรมชาติแสวงหาความรู ความเขาใจเพ่ือระบุ นวัตกรรม เทคโนโลยีทเ่ี หมาะสม ดวยการนําผลการวิเคราะห (1) ระบุส่ิงท่ีตองทําและ (2) บทบาทหนาที่ท่ีจะตองนํานวัตกรรมเทคโนโลยเี ขา มาใชไ ปสืบคนขอ มลู สารสนเทศและศกึ ษา สังเกตจากผรู ูภ ูมิปญญาตาง ๆ ตองสรุปดว ยตนเองวา ควรจะใชเทคโนโลยีอะไรและจําแนกบทบาทหนาท่ใี หช ัดเจน ดังตวั อยา งตวั อยา งที่ 1 เทคโนโลยีการหมกั ดอง เทคโนโลยี บทบาท หนา ที่ลูกแปงขาวหมาก ยอยแปง สรางนํา้ ตาลลูกแปง เหลา ยอ ยน้าํ ตาล สรา งแอลกอฮอลแลคโตบาซลิ ลสั ในเครอ่ื งดม่ื ยอ ยโปรตนี ยอยถว่ั เหลืองใหเปน กรดยูรคิยาคลู ท ยอยปลาใหเปน นํ้าปลา

22ตวั อยา งที่ 2 เทคโนโลยีบังคบั พืชออกผลนอกฤดกู าล เทคโนโลยี บทบาท หนาท่ีแสงหลอดฟลูออเรสเซนต สรางแสงใหวนั ยาวข้ึน กระตนุ ใหพ ชื ตองการวนั แสงยาว ออกดอกน้าํ หมกั พืชผกั ผลไม เรงใบพชื ใหสะสมอาหารแกต วั กระตนุ ผักกนิ ดอกใหอ อกดอกฮอรโมนเรงการออกดอก อยางรวดเรว็ สมาํ่ เสมอทัง้ แปลง เรง ใบไมผลใหแกเรว็ ขึ้น กระตนุ ไมผล (มะมว ง) ออกดอก นอกฤดกู าลการงดนํ้าตนไม ทําใหต น โทรม ใบรว ง กระตนุ ใหตน สม ท้ิงใบออกจาก ดอกพรอมกนัตัวอยา งท่ี 3 เทคโนโลยีพฒั นาดินดวยแทรกเตอร หนาท่ี เทคโนโลยี บทบาทผานกระทะ ไถบกุ เบิก พลิกหนา ดนิ จากลางขนึ้ บนผานหัวสิ่ว ไถแหวกดนิ ระดบั ลกึ สลายดนิ ดานใหแตกนาํ้ ซึมลกึ ลง ในดนิ ไดโรตารี่ ตสี ับดนิ สับดนิ ใหล ะเอยี ด เพื่อการปลกู ผักและนาขา วประเมินความเหมาะสมและตดั สนิ ใจ เมือ่ ไดศึกษาบทบาทหนา ท่ขี องนวตั กรรม เทคโนโลยีแลว ตอไปเปนขั้นตอนการประเมินความเหมาะสมดว ยการเทยี บเคียงกบั เทคโนโลยที เ่ี คยใชว าจะทําใหดขี น้ึ แตกตางจากเดิมไดมากหรือปานกลางดังตวั อยา ง ตัวอยางที่ 1 มะมวงนํ้าดอกไม ถาเกษตรกรใหนํ้าใหอาหารพืชอยางตอเน่ืองอยางสมบูรณ มะมวงนํา้ ดอกไมจ ะออกลูกตอเนือ่ งใหล กู ตอเนอ่ื งใหลกู รนุ พี่ รุนนองในปรมิ าณพอเหมาะนําเขาสูตลาดไดเปนระยะ ๆอยางตอเนื่องกับการท่ีเราตองลงทุนใหสารเคมีบังคับใหออกดอกติดผลพรอมกันนอกฤดูกาลเหมาะสมกับลักษณะตลาดท่เี รามอี ยหู รือไม ตัวอยา งที่ 2 หมกั นาํ้ ปลา เดิมเพยี งเตมิ เกลือกับปลาในอตั ราสว นที่เหมาะสม หมักทิ้งขามปกจ็ ะไดนํ้าปลา แตถาเราใชเทคโนโลยีจุลินทรียแลคโตบาซิลลัสท่ีตองบดปลาใหละเอียดผสมแลคโตบาซิลลัสเพิ่มเขามาจะใชเวลาหกเดือนไดน้ําปลา แบบใดจะเหมาะสมกวากัน เพราะถาใชเทคโนโลยีแลคโตบาซิลลัสจะตอ งเพิม่ คา ใชจา ยบดปลาและคาจุลินทรีย

23สรุป การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชโดยไมผานการวิเคราะหเพ่ือศึกษาบทบาทหนาที่และความเหมาะสมมีโอกาสที่จะเส่ียงตอความเสียหายสิ้นเปลืองได หากเราหันมาใหความสําคัญเก่ียวกับขอมูลสารสนเทศของนวัตกรรม เทคโนโลยี เรียนรูทําความกระจางก็จะลดอัตราการเสี่ยงไดดีกิจกรรมที่ 3 1. ผเู รียนปฏบิ ตั ิการประเมินนวัตกรรม เทคโนโลยที ่ีภาครัฐและเอกชนเสนอใหใช 2. ผูเรียนนํานวัตกรรมหรือเทคโนโลยีท่ีตัดสินใจใชมาวิเคราะห ศึกษา บทบาท หนาที่ เพื่อ ทราบรายละเอียดและประยุกตใ ชใ หถ ูกตองไดด ว ยการศึกษาตัวอยา ง 3. ผูเรียนศึกษาข้ันตอนการทํางานของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวทําตาม ตรวจสอบหา ขอ บกพรองของตนเองในการใชนวตั กรรม เทคโนโลยี แลว ฝก การใชง านจนคลองแคลว 4. ผูเรียนวางแผนการฝกทกั ษะที่จําเปนตอการขยายอาชีพ โดยรวมแหลงฝกความรูท่ีตอ งการฝก วิธีการฝก และผลการฝก

24 บทท่ี 2ตรวจสอบระบบความพรอ มการสรางอาชีพใหมีความม่นั คงผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง สามารถตรวจสอบระบบความพรอ มในการขยายอาชพี ใหมคี วามมัน่ คงขอบขายเนอ้ื หา เรื่อง การตรวจสอบระบบความพรอ มการสรางอาชพี ใหม่นั คงสื่อประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 6 ใบความรู เร่อื ง ความหมายและลักษณะองคประกอบในขอบขา ยอาชีพ 2. เอกสารหมายเลข 7 ใบความรู เรอื่ ง การวิเคราะหชมุ ชน 3. เอกสารหมายเลข 8 ใบความรู เรอ่ื ง ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง 4. เอกสารหมายเลข 9 ใบความรู เรอื่ ง การวเิ คราะห ตรวจสอบระบบความพรอมในการสราง อาชีพ

25เร่ืองที่ 1 การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชพี ใหม ั่นคงลกั ษณะบงชคี้ วามสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. เขา ใจขอบขายระบบธรุ กจิ 2. เขา ใจขอบขา ยระบบเศรษฐกจิ พอเพยี ง 3. เขาใจการวิเคราะหตรวจสอบปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบในขอบขายระบบ ธุรกจิ กับเศรษฐกจิ พอเพยี งเพอ่ื ประเมนิ ระบุความพรอ มการสรางอาชีพใหมั่นคงแผนปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรูลกั ษณะบง ชีค้ วามสาํ เรจ็ กจิ กรรม การวัดผลและ ส่อื การเรยี น ของการเรยี นรู ประเมนิ ผล1. เขาใจขอบขา ยระบบ เรียนรดู ว ยตนเองธุรกจิ ใหผ เู รียนศกึ ษาความหมายและ การระบอุ งคประกอบ เอกสารหมายเลข 6 ลกั ษณะองคประกอบรว มใน รวมในขอบขายระบบ ใบความรู เรอื่ ง ขอบขา ยระบบอาชีพจาก ธรุ กจิ ความหมายและ ใบความรู ลกั ษณะของ องคประกอบใน ขอบขา ยอาชพี2. เขาใจขอบขา ยระบบ เรียนรดู ว ยตนเองเศรษฐกจิ พอเพยี ง ใหผเู รียนศกึ ษาความหมายและ การระบุองคประกอบ เอกสารหมายเลข 7 ลักษณะองคป ระกอบการคิดใน การคดิ ในระบอบ ใบความรู เร่ือง ปรชั ญา ระบบเศรษฐกจิ พอเพยี งจาก เศรษฐกิจพอเพยี ง ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ใบความรู3. เขา ใจวเิ คราะห เรยี นรดู วยตนเองตรวจสอบปฏิสัมพนั ธ 1. ใหผูเ รยี นศกึ ษา วเิ คราะหก าร ความคดิ รวบยอดของ เอกสารหมายเลข 8ระหวา งองคประกอบ ประกอบอาชีพ โดยยดึ หลกั ปฏสิ ัมพนั ธระหวาง ใบความรู เร่อื ง การในขอบขายระบบ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง องคประกอบในอาชพี วิเคราะห ตรวจสอบเศรษฐกจิ พอเพยี ง เพ่อื กับเศรษฐกจิ พอเพยี ง ระบบความพรอ มในประเมนิ ระบคุ วาม 2. ผเู รียนทาํ บันทึกความพรอมใน การระบุปฏิสมั พันธบอก การสรางอาชพีพรอ มการสรา งอาชพี การสรา งอาชีพตามความคดิ รวบ ขอ บกพรองทต่ี องพฒั นาใหมน่ั คง ยอดของปฏิสมั พนั ธ ระหวาง ใหเกิดความพรอ ม เศรษฐกจิ พอเพียงกบั องคประกอบการทาํ อาชพี

26เอกสารหมายเลข 6 : ใบความรู เรอ่ื ง ความหมายและลักษณะองคป ระกอบในขอบขา ยอาชีพองคป ระกอบในระบบอาชีพทนุ การ ผลผลิต อาชีพมนั่ คงพัฒนา ลกู คาแผนภูมแิ สดงความสมั พนั ธองคประกอบภายในระบบอาชีพ จากแผนภูมิความสัมพันธองคประกอบภายในระบบอาชีพ มีองคประกอบท่ีสําคัญและสงผลกระทบความมั่นคงของอาชีพ 4 องคประกอบดวยกันคือ (1) ทุน (2) ผลผลิต (3) ลูกคา และ(4) การเรยี นรูพฒั นาตนเองของสถานประกอบการทุน ในการประกอบอาชีพ การจัดการทุนเปนเรื่องสําคัญ เพราะทุนจะตองผันแปรสําคัญตอความมัน่ คงของอาชพี ทุนมหี ลายประเภททผ่ี ูประกอบอาชพี จะนาํ เขามาบูรณาการใชลงทุนประกอบการเชน 1. เงินทุน ไดมาจากการออม จากการสะสมทนุ จากการกยู มื สถาบันการเงนิ 2. ทนุ ทีด่ นิ เปนที่ตั้งสถานประกอบการ เปนฐานการผลิตท่ีจะตองมีการจัดการใหการใชที่ดินเปนไปอยา งมีประสทิ ธิภาพ 3. ทนุ ทางส่งิ แวดลอ ม เชน การเกษตรอินทรีย ตั้งบนพ้นื ท่ีปาเขาโดยรอบ ทําใหไดความช้ืนและปุยธรรมชาติมาตามลม และไหลมากบั น้ําฝน ทําใหลดตนทุนเกย่ี วกบั ปุย หมกั และจลุ นิ ทรียล งได

27ผลผลติ เปน ตัวเปา หมายการประกอบอาชีพที่จะตองมีมาตรฐาน ขอกําหนดในรูปแบบตาง ๆ ท้ังในรูปลายลกั ษณอักษร ในรปู ของคา นยิ มท่ยี อมรับกันทวั่ ไปที่ผผู ลิตจะตองทําใหไดตามมาตรฐานในการจัดการใหเ กิดผลผลิตมีองคประกอบรวมอยหู ลายประการ เชน 1. คุณภาพผลผลติ ตองเปน ไปตามมาตรฐาน คานิยมของลกู คา 2. กระบวนการผลติ ตอ งสามารถลดตน ทุนได 3. การจัดการผลผลติ สงมอบใหลูกคา ในสภาพทีม่ คี ุณภาพใหมากท่ีสุด 4. ความปลอดภัยของผลผลิตลกู คา เปนองคประกอบที่สําคัญเพราะถาไมมีลูกคาก็จะไมเกิดการหมุนเวียนทางรายได รูปแบบเศรษฐกจิ จะเปนการทําเพื่ออยูเพ่อื กนิ แบง ปนกันในชุมชน ประเทศชาติคงไมมีรายไดมาพัฒนาประเทศการประกอบอาชีพจึงใหความสําคัญกับลูกคาที่จะตองสรางความผูกพันภักดีตอกันและขยายวงกวางออกไป ทาํ ใหผลผลติ จําหนายไดป รมิ าณสูงขน้ึ ซึ่งสงผลกระทบโดยตรงตอความมั่นคง ย่ังยืนของอาชีพสว นบุคคลและสังคมประเทศชาติการพฒั นาตนเอง การประกอบอาชีพธุรกิจ ผูประกอบอาชีพจําเปนตองศึกษาวิเคราะหสภาพการผลิต การตลาดการลงทนุ คา นยิ ม นวตั กรรมเทคโนโลยตี า ง ๆ ใหส ามารถจดั การพฒั นาธรุ กิจใหกาวหนา สัมพันธกับการเปล่ียนแปลงของสังคมโลก เพือ่ สรา งความมน่ั คงในอาชีพใหเ ติบโตข้ึนไมใ หอ าชีพตกต่ําและตายลง ตัวอยางที่ 1 อาชีพเขยี นปายประกาศถาพฒั นาตนเองไมใ ชคอมพิวเตอรและอิงคเจ็ทก็ยังสามารถดาํ เนินธุรกิจตอไปได แตถาหากไมยอมรบั การเปล่ียนแปลงและเรียนรูอาชีพเขยี นปายประกาศก็จะตายลงทั้งหมดแลว ตัวอยางท่ี 2 รานโชหวยท่ีเรียนรูพัฒนาตนเอง วิจัยระบุสินคาจําเปนของคนในชุมชน ตองใชประจาํ และจาํ นวนมาก แลวจัดรานใหมบรรจุสินคาท่ีจําเปน ทําใหรานคาไมรกรุงรัง ถาหากราคาขายที่เปนจริงไมเ อาเปรยี บ คนในชุมชนกเ็ ต็มใจซ้อื ไมเสียเวลาไปศูนยการคา ท่ีตองมกี ารเดนิ ทาง รานโชหวยที่ไมเ รียนรูพัฒนาตนเอง จึงตายไปจากทองถ่นิ

28เอกสารหมายเลข 7 : ใบความรู เร่ือง การวเิ คราะหช มุ ชนวิเคราะหช ุมชน การขยายงานอาชีพ เปน แนวทางการดําเนินงานอาชพี ใหมคี วามเขม แขง็ และเกดิ ความมน่ั คงในการประกอบอาชีพ ที่มคี วามสอดคลอ งกบั ความตองการของตลาด การขยายงานอาชพี จะประสบความสาํ เรจ็ หรอื ไมน น้ั ขนึ้ อยกู ับการศึกษาและการวิเคราะหขอ มลู สถานการณข องชมุ ชนทั้งภายในและภายนอก ใหต รงกับสภาพความเปน จริงตามสภาพการณที่มีการเปลยี่ นแปลง เพ่ือสรา งความเชื่อม่นั และกําหนดเปา หมายการขยายงานอาชีพท่ีชดั เจน ดังน้ัน การดําเนินการขยายงานอาชพี ใหป ระสบความสําเร็จ แมวาผูดําเนินการอาชีพ จะไดมีการพัฒนางานอาชีพมาแลวอยางตอเนือ่ ง พรอมทงั้ ไดวิเคราะหความเปนไปได รวมถึง ไดศึกษาขอมูลองคประกอบท่เี ก่ยี วของมาแลวกต็ าม ในการขยายงานอาชีพใหเกิดความมั่นคง จําเปนตองใหความสําคัญตอการวิเคราะหขอมูลสถานการณของชุมชน ใหเหมาะสมและมีความสอดคลองกับสภาพบริบทของพื้นท่ี ไดแกทรัพยากรธรรมชาติ ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต และทรพั ยากรมนษุ ย ดังนั้น เพ่ือเปนการสรางความเช่ือม่ันและสามารถกําหนดเปาหมายในการดําเนินงานขยายอาชพี เพ่อื ความม่ันคงไดอยา งเหมาะสม จงึ ควรไดมกี ารวเิ คราะหช มุ ชนเกี่ยวกบั สภาพบรบิ ทของพน้ื ทกี่ บังานอาชพี ท่ีตัดสินใจจะดาํ เนนิ การพฒั นา การดาํ เนินการวเิ คราะหชมุ ชน โดยทั่วไปนิยมใชเทคนิค SWOT ในการประเมิน เพราะ เปนเทคนิคสาํ หรบั การวิเคราะหส ภาพแวดลอ มทมี่ ผี ลกระทบวา มผี ลดีหรือผลเสียอยางไรตอส่ิงท่ีจะกระทํามีรายละเอียด ดังนี้ S (Strength) จุดแขง็ หมายถงึ ความสามารถ หรือสถานการณภายในชุมชนที่เปนเชิงบวกซึง่ สามารถนํามาใชป ระโยชนใ นการทาํ งาน เพอ่ื ใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือกอใหเกิดประโยชนตอการทาํ งาน สง ผลใหงานทที่ าํ เกดิ ความเขมแข็ง W (Weakness) จดุ ออ น หมายถึง สถานการณภ ายในชุมชนที่เปนเชงิ ลบ ซงึ่ ไมสามารถนํามาใชเปน ประโยชนใ นการทํางาน เพือ่ ใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือไมกอใหเกิดประโยชนตองานอาจสง ผลใหงานทท่ี ําเกดิ ความลมเหลวได O (Opportunity) โอกาส หมายถงึ ปจ จยั และสถานการณภายนอกชุมชน ที่เอ้ือประโยชนในการทํางานใหบรรลุวัตถุประสงค หรือหมายถึง สภาพแวดลอมภายนอกท่ีเปนประโยชนตอการดาํ เนินงาน

29 T (Treat) อปุ สรรค หมายถึง ปจจัยและสถานการณภายนอกชุมชน ที่ขัดขวางหรือไมสนบั สนนุ ตอ การทาํ งานใหบ รรลวุ ัตถุประสงค หรอื หมายถงึ สภาพแวดลอ มภายนอกท่ีเปนปญหาตอการดําเนินงาน ในการดาํ เนนิ การวิเคราะหชมุ ชนตามสภาพบรบิ ทของพนื้ ท่ี ไดแ ก ทรัพยากรธรรมชาติลกั ษณะภูมิอากาศ ภมู ปิ ระเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี ีวติ และทรัพยากรมนุษย กับงานอาชีพที่ตัดสินใจจะดําเนินการพัฒนา ดวยเทคนิค SWOT เพื่อการเขาสูอาชีพ มีข้ันตอนการดําเนินงานดังน้ี 1. กาํ หนดประเดน็ สภาพบริบทของพ้นื ทท่ี ีม่ คี วามสัมพันธตองานอาชีพท่ีตัดสินใจที่จะดําเนินการพัฒนา เพอ่ื การนํามาวเิ คราะห เชน 1.1 กลุมอาชพี เกษตรกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแกทรพั ยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภมู ิอากาศ ลกั ษณะภมู ิประเทศ และทรพั ยากรมนุษย 1.2 กลมุ อาชพี อตุ สาหกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแกทรพั ยากรธรรมชาติ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ สภาพภูมอิ ากาศ ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต 1.3 กลุมอาชพี พาณิชยกรรม ประเดน็ สภาพบรบิ ทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแกทรัพยากรธรรมชาติ ภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ และทําเลที่ตงั้ 1.4 กลุม อาชีพความคดิ สรางสรรค ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะหไดแ ก ทรัพยากรธรรมชาติ ทรพั ยากรมนุษย 1.5 กลุมอาชีพอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง ประเด็นสภาพบริบทท่ีควรนาํ มาวเิ คราะห ไดแ ก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีวิถีชวี ติ และทรพั ยากรมนุษย 2. กําหนดรายละเอยี ดยอ ยทีจ่ ะทาํ การวิเคราะหในแตล ะประเด็นของสภาพบริบทแตละดานกบั งานอาชีพที่กาํ หนดจะดําเนินการพฒั นา เชนประเด็นของสภาพบรบิ ท รายละเอียดของประเดน็1. ทรพั ยากรธรรมชาติ 1.1 ความเหมาะสมและคณุ ภาพของทรพั ยากรธรรมชาติ 1.2 ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นชมุ ชน และ/หรอื ชมุ ชนขา งเคยี งท่ี เอ้ือตองานอาชพี 1.3 ปริมาณและคาใชจ ายในการซ้ือทรัพยากร 1.4 ปริมาณนํ้า / แหลง นํ้า ทต่ี อ งใชใ นงานอาชีพ 1.5 รายละเอียดของประเด็นอืน่ ๆ ทเี่ กย่ี วของ

30 ประเดน็ ของสภาพบริบท รายละเอยี ดของประเด็น2. ลกั ษณะภูมิอากาศ 2.1 ลกั ษณะภมู ิอากาศ 2.2 สภาพภมู อิ ากาศกบั การสนบั สนนุ งานอาชีพ3. ภมู ิประเทศ 2.3 ความสัมพันธของภมู อิ ากาศกับสภาพพนื้ ท่ี 2.4 ความสัมพนั ธของภมู อิ ากาศกับทรพั ยากรธรรมชาติ4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี 2.5 รายละเอียดของประเดน็ อ่ืน ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ งและวิถีชีวิต 3.1 ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ 3.2 สภาพภมู ิประเทศกบั การเกอ้ื หนุนงานอาชีพ5. ทรัพยากรมนษุ ย 3.3 ความสมั พนั ธของภูมปิ ระเทศกบั งานอาชีพ 3.4 ความสัมพนั ธข องภูมิประเทศกบั ทรพั ยากรธรรมชาติ 3.5 รายละเอียดของประเด็นอื่น ๆ ท่ีเกยี่ วของ 4.1 งานอาชีพสอดคลอ งกบั ศลิ ปะของชุมชน 4.2 งานอาชีพมีความสัมพนั ธก บั วัฒนธรรมของชุมชน 4.3 งานอาชีพมคี วามสัมพนั ธกับประเพณขี องชุมชน 4.4 งานอาชีพมีความสมั พันธกับวิถีชีวติ ของคนในชมุ ชน 4.5 รายละเอยี ดของประเด็นอนื่ ๆ ที่เกยี่ วของ 5.1 ความรู ในการประกอบอาชีพของตนเอง 5.2 ผูรใู นชุมชน ทีม่ คี วามรูเก่ียวกับงานอาชีพ 5.3 แรงงานในชมุ ชนทจ่ี าํ เปนตอ งใชใ นงานอาชพี 5.4 การบรหิ ารงานบคุ คล / แรงงาน 5.5 ความสมั พนั ธของคนในชุมชนกบั ผปู ระกอบการ 5.6 รายละเอยี ดของประเดน็ อ่ืน ๆ ท่เี กยี่ วขอ ง 3. เมื่อสามารถกําหนดรายละเอียดยอยไดในแตละประเด็นของสภาพบริบทแลวในการวิเคราะห ใหดําเนินการวิเคราะหในแตละดานของการวิเคราะหดวยเทคนิค SWOT ตามตารางวเิ คราะหด ังน้ี

31 อาชพี ทต่ี ดั สนิ ใจเลอื ก ................................................. สถานการณภ ายในชุมชน จดุ แข็ง จุดออ น1. ทรพั ยากรธรรมชาติ 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ2. ลักษณะภมู ิอากาศ 2. ลกั ษณะภูมิอากาศ3. ภมู ิประเทศ 3. ภูมปิ ระเทศ4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวติ5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย สถานการณภ ายนอกชมุ ชน โอกาส อปุ สรรค1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ 2. ลกั ษณะภมู ิอากาศ3. ภมู ิประเทศ 3. ภมู ปิ ระเทศ4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ติ \ 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวิต5.ทรัพยากรมนษุ ย 5.ทรัพยากรมนุษย 4. ดาํ เนินการวิเคราะหร ะบุขอ มูลตามความเปน จริง ตามหวั ขอ ของรายละเอียดยอยในแตละประเด็นของสภาพบริบทชุมชนวา มีความสัมพันธกับงานอาชีพที่จะดําเนินการพัฒนาอยางไร ทั้งนี้ในการวเิ คราะหร ะบุขอ มลู ผูดําเนินการไดแกผ ทู ต่ี ัดสนิ ใจขยายอาชีพเพ่อื ความมน่ั คง เปน ผดู าํ เนนิ การเองโดยตองวเิ คราะหระบขุ อมูลดว ยความเปนจริง ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภายในชุมชน เปนการวิเคราะหระบุขอมูลเกย่ี วกบั รายละเอยี ดยอ ยในแตล ะประเดน็ แยกขอ มลู ภายในชุมชนที่เปนเชิงบวกหรือเปนสวนสนับสนุนเก้ือหนุนใหงานอาชีพประสบความสําเร็จ ในดา นจุดแขง็ และระบุขอ มูลในชุมชนท่ีเปนเชิงลบ หรือเปนขอมูลท่อี าจจะเปนปญหาไดก ับงานอาชีพ ในดา นจุดออน ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภายนอกชุมชน เปนการวิเคราะหระบุขอมูลเก่ียวกับรายละเอียดยอยในแตละประเด็น แยกขอมูลภายนอกชุมชนที่เปนเชิงบวก หรือเปนสวนสนบั สนุน เอือ้ ประโยชนใ นการทํางานอาชีพใหบ รรลุวัตถุประสงค หรือเปน ประโยชนตอการดาํ เนินงานในดานโอกาส และระบุขอมูลภายนอกชุมชนท่ีเปนเชิงลบ หรืออาจจะเปนสิ่งที่ขัดขวางหรือไมสนับสนุนตอการทํางานอาชีพใหบรรลุวัตถุประสงค หรือเปนปญหาตอการดําเนินงานอาชีพ ในดานอุปสรรค

32 ตวั อยา งการวิเคราะหระบุขอ มูล อาชพี การขยายผลติ ภัณฑจ ากน้ํามนั มะพราวกลั่นเย็น สถานการณภายในชมุ ชน จดุ แข็ง จุดออ น1. ทรัพยากรธรรมชาติ ในพน้ื ทตี่ าํ บลเกาะกดู มี 1. ทรัพยากรธรรมชาติ ไมม ที รัพยากรธรรมชาติมะพราวเปน จํานวนมาก เปนวตั ถุดบิ สว นผสมในการผลติ2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ลกั ษณะภูมิอากาศ มีความ 2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ อาจมีปญ หาไดใ นชว งฤดูเหมาะสมตอ การทองเท่ียว มีนักทอ งเทย่ี วทง้ั มรสมุ เพราะเรอื โดยสารอาจจะไมออกเรอืชาวไทยและชาวตา งประเทศนยิ มเดินทางมา 3. ภมู ิประเทศ ตําบลเกาะกูดหา งจากฝงรว มเทีย่ วเปนจํานวนมาก จึงเก้ือหนนุ ในการ 80 กโิ ลเมตรทางทะเล อาจจะมปี ญ หาในการดําเนินงานอาชพี ขนสงและการจําหนา ยผลผลิตได3. ภูมิประเทศ ตําบลเกาะกดู มภี ูมิประเทศเปน 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ิต ไมเกาะที่มีธรรมชาติสวยงาม มนี ักทองเที่ยวท้งั มขี อ มลู เปน จดุ ออนชาวไทยและชาวตางประเทศเดนิ ทางมาเที่ยว 5. ทรพั ยากรมนษุ ย ไมมขี อ มูลเปน จดุ ออนเปน จํานวนมาก จึงเก้ือหนนุ ในการดาํ เนนิ งานอาชีพ4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวตินา้ํ มันมะพราว เปนผลติ ภัณฑท ส่ี ามารถนําไปใชรวมในการผลติ เปนผลติ ภัณฑอ นื่ ๆ ได5. ทรพั ยากรมนุษย ดําเนินการดวยสมาชกิภายในครอบครวั และสามารถจา งแรงงานในพน้ื ทีไ่ ด

33 สถานการณภายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค1. ทรพั ยากรธรรมชาติ ไมม ขี อ มูลเปน โอกาส 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ จะตอ งส่งั วัตถุดบิ2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ นักทอ งเทยี่ วท้งั ชาวไทย สว นผสมในการผลติ จากภายนอกทองถนิ่ มาใชและชาวตางประเทศนิยมเดนิ ทางมาเท่ยี วเปน ในการผลติจํานวนมาก เพราะมีลกั ษณะภมู อิ ากาศ มีความ 2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ อาจมปี ญ หาไดใ นชว งฤดูเหมาะสมตอการทอ งเที่ยว จงึ เกื้อหนุนในการ มรสุม เพราะเรือโดยสารอาจจะไมออกเรือดาํ เนินงานอาชีพ 3. ภมู ปิ ระเทศ ตาํ บลเกาะกูดหางจากฝง รว ม3. ภมู ิประเทศ ภมู ปิ ระเทศของตาํ บลเกาะกูด 80 กโิ ลเมตรทางทะเล อาจจะมปี ญ หาในการมมี ะพรา วเปนจํานวนมาก และมธี รรมชาติ ขนสง และการจาํ หนา ยผลผลิตไดสวยงาม มีนักทองเท่ียวท้ังชาวไทยและชาว 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวติ ไมมีตางประเทศเดินทางมาเที่ยวเปน จํานวนมาก ขอมูลเปน อปุ สรรคจงึ เก้ือหนุนในการดําเนนิ งานอาชพี 5. ทรพั ยากรมนษุ ย มผี ูผ ลติ ในทอ งถน่ิ อื่น ที่4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ิต ดาํ เนนิ การผลติ อาจสง ผลตอ การจําหนา ยไดการดํารงชวี ติ สามารถใชน ํ้ามันมะพราวกลน่ั เยน็นาํ มาเปน สวนผสมหลกั ในการผลิตผลิตภัณฑเพอ่ื ใชใ นชวี ิตประจําวันได5. ทรพั ยากรมนษุ ย ไมม ีขอมลู เปน โอกาส 5. เมอ่ื ดาํ เนนิ การวิเคราะหร ะบขุ อมูลตามหวั ขอ ของรายละเอียดยอยในแตละประเดน็ของสภาพบริบทชุมชนแลว ผวู ิเคราะหข อมูลตองวเิ คราะหสรปุ ขอ มลู ทง้ั หมด เพื่อใหม องเหน็ สภาพการณทงั้ หมด พรอ มที่จะนําไปกาํ หนดเปา หมายและทิศทางที่จะดาํ เนนิ การขยายอาชพี โดยควรสรุปเปน ขอเพอ่ื ความชดั เจน ตวั อยา งการวิเคราะหส รุปขอ มูล จากผลการวิเคราะหร ะบุขอมูล สามารถสรปุ ขอมูลไดดังน้ี 1. จากขอ มลู สภาพการณภ ายใน สรุปไดวา การขยายผลติ ภณั ฑจากน้ํามนั มะพรา วกลั่นเย็นสามารถนําน้ํามันมะพราวกลั่นเย็น ไปใชเปนสวนผสมหลักในการผลิตผลิตภัณฑ สําหรับนําไปใชในชีวติ ประจาํ วนั ได ประกอบกับ ตําบลเกาะกูด เปนแหลงทองเท่ียว ที่มีภูมิประเทศ อุดมไปดวยมะพราว

34และธรรมชาตสิ วยงาม มลี ักษณะภูมิอากาศ ที่เหมาะสมตอ การทอ งเท่ยี ว ทําใหมีนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศ นิยมเดินทางมาเท่ียวเปนจํานวนมาก จึงเก้ือหนุนในการดําเนินงานอาชีพ โดยสามารถดําเนนิ การไดด วยสมาชิกภายในครอบครวั และสามารถจางแรงงานในพน้ื ที่ได ทั้งนี้ หากมีการดําเนินงานการขยายผลิตภัณฑจากน้ํามันมะพราวกล่ันเย็น ตองคาํ นงึ ถึงวัสดสุ วนผสมในการผลติ เพราะในพืน้ ทต่ี ําบลเกาะกูดไมมีทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อใชในการผลิตรวมทั้ง ระยะทางของตาํ บลเกาะกดู หา งจากฝงรวม 80 กิโลเมตรทางทะเล และสภาพภูมิอากาศในชวงฤดมู รสมุ เพราะเรือโดยสารทีจ่ ะฝากผลผลิตไปจาํ หนา ยอาจจะไมออกเรอื 2. จากขอมูลสภาพการณภายนอก สรุปไดวา การขยายผลิตภัณฑจากนํ้ามันมะพราวกล่ันเย็น สามารถใชน้ํามันมะพราวกลั่นเย็น นํามาเปนวัสดุหลักในการผลิตผลิตภัณฑเพื่อใชในชวี ิตประจาํ วัน เพื่อการจําหนายได เพราะตําบลเกาะกูด เปนแหลงทองเท่ียว ท่ีมีภูมิประเทศ อุดมไปดวยมะพราว และธรรมชาติสวยงาม มีลักษณะภูมิอากาศ ที่เหมาะสมตอการทองเที่ยว ทําใหมีนักทองเทย่ี วทงั้ ชาวไทยและชาวตางประเทศ นิยมเดินทางมาเท่ียวเปนจํานวนมาก จึงเก้ือหนุนในการดาํ เนินงานอาชีพ ทัง้ นี้ การขยายผลิตภัณฑจากน้ํามันมะพราวกลั่นเย็น ตองคํานึงถึงวัสดุสวนผสมในการผลิต เพราะตองส่ังซ้ือจากภายนอกพื้นที่ รวมท้ัง ระยะทางของตําบลเกาะกูดหางจากฝงรวม80 กโิ ลเมตรทางทะเล และสภาพภมู ิอากาศในชวงฤดมู รสุม เพราะเรอื โดยสารทีจ่ ะฝากซื้อวัสดุสวนผสมในการผลติ และฝากผลผลติ ไปจําหนา ยอาจจะไมม กี ารออกเรือ 3. ภาพรวมการวิเคราะหสภาพการณส รุปไดวา 3.1 มคี วามเหมาะสมและเปนไปได ในการขยายผลิตภัณฑจากน้ํามันมะพราวกล่ันเย็นเพราะสามารถนํานา้ํ มนั มะพรา วกล่ันเย็น ไปใชเปน สวนผสมหลกั ในการผลติ ผลิตภัณฑ สําหรับนําไปใชในชวี ิตประจาํ วนั ได 3.2 ดําเนินการขยายอาชีพเพื่อความมั่นคง ใชการบริหารจัดการอาชีพในลักษณะครอบครัว และสามารถจางแรงงานเพ่ือสนับสนุนการผลิตได ตามจํานวนการผลิตในแตละชวง 6. เมอ่ื สามารถวิเคราะหก ําหนดเปา หมายและทิศทางท่ีจะดําเนินการขยายอาชีพไดแลวเพอ่ื ใหเกดิ เปา หมายสงู สุดและเสนทางการดําเนินการขยายอาชีพใหเกิดความม่ันคง ผูประกอบการควรจัดทําแผนพัฒนาธุรกิจชุมชน เพ่ือใหการบริหารจัดการงานอาชีพเปนไปอยางมีระบบและเปาหมายที่ชัดเจน

35กจิ กรรมที่ 4 ใหผ เู รียนวิเคราะหชุมชน ตามสภาพบริบทของพืน้ ที่ ไดแ ก ทรพั ยากรธรรมชาติลักษณะภูมอิ ากาศ ภมู ปิ ระเทศ ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณแี ละวิถชี ีวติ และทรพั ยากรมนษุ ย กบั งานอาชีพท่กี ําหนดจะขยายงานอาชพี ดว ยเทคนิค SWOT เพื่อการขยายอาชพี เพอ่ื ความม่นั คง อาชพี ท่ีตดั สนิ ใจเลอื ก ................................................. สถานการณภายในชุมชน จุดแขง็ จดุ ออ น1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ2. ลักษณะภูมอิ ากาศ 2. ลกั ษณะภูมิอากาศ3. ภูมปิ ระเทศ 3. ภมู ิประเทศ4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวติ 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต5.ทรัพยากรมนษุ ย 5.ทรัพยากรมนษุ ย สถานการณภ ายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ2. ลักษณะภูมิอากาศ 2. ลักษณะภมู ิอากาศ3. ภูมปิ ระเทศ 3. ภมู ปิ ระเทศ4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี ีวติ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ติ5.ทรพั ยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย

36เอกสารหมายเลข 8 : ใบความรู เรื่อง ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงเช่ือวา คนไทยสามารถพัฒนาศักยภาพการคิด การกระทําใหเขมแข็งข้ึน เพ่ือสรางเศรษฐกิจแกปญหาความยากจนดวยการสรางลักษณะนิสัยประจําใหเปนบุคคลที่จะทําอะไรตองคิดหาเหตุผล คิดตัดสินใจระบบความพอดีสําหรับตนเองหรือชุมชน กําหนดแนวทางสรางภูมิคุมกันใหกับอาชพี ทจี่ ะทํา เรียนรู สรา งความรอบรูใหก ระจางพึ่งพาตนเองได และมีคุณธรรม จริยธรรม สงผลใหการพัฒนาเศรษฐกจิ ของบุคคล สามารถสรางความพอเพียงอยูดีมีสุข และกาวถึงความม่ังมีศรีสุข ดํารงชีวิตอยางพอเพยี งเกื้อกูลสงั คมไดการเรยี นรูเพ่อื พฒั นาศกั ยภาพ การคดิ การกระทํา ตามแนวปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงจะมุงเนน องคป ระกอบแหงคณุ คา 5 ประการ คือ1. การพฒั นาทักษะการคดิ หาเหตุผล2. การพฒั นาทกั ษะการคิดตดั สนิ ใจระบุความพอดสี ําหรับตนเองและชมุ ชน3. การพัฒนาทกั ษะการคดิ กําหนดแนวทางสรา งภูมิคุมกนั ใหกับเรอ่ื งทีจ่ ะทาํ4. การพัฒนาทักษะการแสวงหาความรูและสรปุ องคค วามรูในเรือ่ งท่จี ะทาํ5. การพัฒนาเจตคติเพอื่ การคิดการกระทาํ ใหเ กิดคณุ คา ในคณุ ธรรมและจริยธรรมการประยุกตใชปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปนการนําองคประกอบแหงคุณคา5 ประการ ไปบูรณาการกับเหตกุ ารณสาระที่นาํ เขา มาเกยี่ วขอ ง ดวยการนํามาวิเคราะหความสัมพันธระบุลกั ษณะปฏสิ มั พนั ธท่ีนาจะเกิดใชเปน ขอมูลสารสนเทศในการตดั สินใจกาํ หนดแผนพฒั นาระดบั ตาง ๆการวัดผลประเมนิ ผล ความสําเรจ็ ของการใชปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ควรจะเปนการประเมินตนเองเพื่อการพัฒนา เพราะผลสําเร็จของแตละบุคคลแตกตางกัน จึงเปนการวัดผลประเมินผล เพอื่ บอกตนเองวา ขณะนี้เราอยูตรงไหน แลว เราพอหรือยัง มใิ ชก ารตดั สินใจวาเกง กวา ใครความหมายและลักษณะองคประกอบแหงคณุ คา 5 ประการความมีเหตผุ ล หมายถงึ การท่ีเราจะทําอะไร เราจะตองศึกษาวาอะไรเปนเหตุและลักษณะผลท่เี กดิ เปน อยางไรดวยการจําแนกออกใหไดวา ถาเราตองการใหเ กดิ อะไร มีอะไรเปนเหตทุ ่ีทาํ ใหเกิด เหตทุ ี่ 1 เหตทุ ี่ 2 ผลทเ่ี กิดจากความคิด เหตุที่ 3ตวั อยา ง รสชาติถกู ปากคนไทยอยูแลว กลว ยตากมี มีกระแสและผลการวิจยั วา คนนิยมกนิ มาก กลวยตากเปนอาหารมีคณุ คาสูง เปน อาหารราคาถูกหาซือ้ งา ย

37 ความพอดี หมายถึง ส่ิงท่ีเราจะทํามีความพอดีอยูตรงไหนท่ีเราสามารถเขาถึงไดจริงอยางไมทุกขยากเดอื ดรอนมากนกั ซ่งึ เปน เร่อื งของเอกตั บุคคลดังตัวอยาง ตัวอยางที่ 1 นางลอยตัดสินใจปลูกกลวยนํ้าวาพันธุมะลิออง เพ่ือใชทํากลวยตากบนพ้นื ท่ี 3 ไร โดยมขี อมูลในการระบคุ วามพอดี ดังนี้ 1. ตองใชแ รงงานของตัวเองเพียงคนเดยี ว 2. มีความรูวา กลวยเมื่อปลูกแลวจะใชเวลา 12 เดือน จึงใหผลผลิต ถาปลูกเดือนละ100 ตารางวา เมื่อครบ 12 เดือน จะเตม็ พ้ืนท่ี 3 ไร มผี ลผลิตออกมาในปริมาณพอดีกับการจัดการตากแหงไดเปน ระยะ ๆ 3. ผลผลิตกลว ยตากอบแหงจะมปี ริมาณพอดกี ับการจัดจําหนา ยดวยตนเอง ตวั อยา งที่ 2 นายเขม็ ชายพกิ ารเดนิ ไมไ ด แตน่ังเคล่ือนที่ได ตัดสินใจปลูกหนอไมฝร่ัง200 ตารางวา (คร่งึ ไร) โดยมีขอมูลในการระบคุ วามพอดี ดงั น้ี 1. ตองการมีรายไดเพียงวนั ละ 300 บาท ใชเ ลยี้ งตนเอง และคุณแม 2. มที ดี่ ินของตนเอง 2 ไร อยูทา มกลางพ้นื ท่ปี ลูกหนอ ไมฝ รั่ง มีบริษัทจัดจําหนายมารับซือ้ ถึงชุมชนทกุ วนั 3. ถาเริ่มตน ใชพ ้นื ที่ 200 ตารางวาในการผลิตจะพอดีกับสภาพรางกายทําไดส บาย ๆ 4. พ้นื ท่ี 200 ตารางวาสามารถใหผลผลิตไดวันละ 8 – 10 กโิ ลกรมั 5. หนอไมฝร่งั ราคากิโลกรัมละ 40 บาท วันหนึง่ จะมรี ายได 300 – 400 บาท คอ นขา งแนนอน 6. การปฏิบัติการดูแลตนหนอไมฝร่ัง คนปกตินั่งทํา คนพิการจะตองน่ังอยูแลวการเคล่ือนตัวก็ใชว ธิ ีการถัดไป จงึ เปนกจิ กรรมทเ่ี หมาะสมทส่ี ุดขณะนี้ ภูมิคุมกัน หมายถึง การกําหนดแนวทางการจัดการปองกันความเสียหาย ไดแกการออมสะสมทุนเพ่ือปองกันสภาพคลองทางการเงินและเปนทุนขยายกิจกรรม เมื่อไดจังหวะเวลาที่สมควรมาถึง การสรางศรัทธาใหลูกคายอมรับไมทอดทิ้งเลิกซื้อขายกับเรา การสรางคุณภาพผลผลิตใหล ูกคา เชอ่ื ถือไดว า ผลผลิตทซี่ ้อื มีคุณภาพแนน อน การสรา งความรกั ภกั ดีตอ คนรว มงานใหมีความรูส กึ วาทํางานอยูก บั เรามีชวี ติ ปลอดภัยมีอยมู กี ินแนนอน ความรอบรู หมายถึง เม่อื เราคิดหาเหตหุ าผลวา เราจะทําอะไรแลวคิดตัดสินใจวาควรทําเทาไร จะพอดีกับสภาพท่ีเปนจริงและเขาถึงได ดังน้ัน เมื่อตัดสินใจไดและทําจริงเราจําเปนตองเรียนรูรายละเอยี ดตา ง ๆ แสวงหาความรู ตรวจสอบความรูจนกระจา งบรู ณาการเขา กับประสบการณของตนเองสรปุ เปน องคความรูเพอ่ื ใชด ําเนินการจรงิ ได คณุ ธรรม หมายถงึ ความคดิ เจตนาท่เี กยี่ วขอ งกับการประกอบอาชีพเปน ไปอยางมคี ุณคาสอดคลอ งกับศลี ธรรม กฎระเบียบ ขอ กาํ หนด และไมส รางความเดอื ดรอ นแกส ังคม

38สรุป ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปนเรอ่ื งของความรูส กึ ความมงุ ม่ัน การรทู ันและเขาใจในส่ิงท่ีจะทาํ คิดสรางสรรคและรับรูโลกกวาง เพ่ือการดํารงชีวิตอยูอยางพอเพียงในสังคม ชุมชนของงาน และกาวเขาสโู ลกแหง การแขง ขนั ทางเศรษฐกจิ ในระบบทุนนยิ มไดอยางมีสติปญ ญา ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไมไดปฏิเสธทุนนิยม แตจะใชพลังแหงสติปญญา พัฒนาตนเองสังคม ชุมชน รวมกัน สรางทุนนิยมใหม นําพาประเทศเขาสูความเปนมหาอํานาจแหงสันติสุขที่มั่นคงยงั่ ยนืกิจกรรมท่ี 5 ใหผูเรยี นวเิ คราะหการประกอบอาชพี ของตนเอง หรือสัมภาษณภ มู ิปญ ญาในชุมชน วาไดย ดึ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปนแนวทางในการประกอบอาชีพหรือไม โดยวิเคราะหใหครบท้ัง 5องคประกอบ

39เอกสารหมายเลข 9 : ใบความรู เรือ่ ง การวเิ คราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรา งอาชีพ กรอบแนวคิดองคประกอบของ องคประกอบของ ปฏิสมั พนั ธ ตรวจสอบกับเศรษฐกจิ พอเพียง การทาํ อาชพี ทีค่ วรจะเปน สภาพจรงิ สรุปความพรอ ม1. เหตุผล 1. ทุน2. ความพอประมาณ 2. ผลผลิต3. ภูมคิ มุ กนั 3. ลกู คา4. ความรอบรู 4. การเรยี นรูพฒั นา5. คุณธรรม ตนเองใชตารางสัมพนั ธส องทางวิเคราะหความสมั พนั ธแผนภมู ิแสดงกรอบแนวคิดการวเิ คราะหต รวจสอบระบบความพรอ มในการสรา งอาชพี จากแผนภมู ิดังกลาว จะเห็นวา การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรางอาชีพมภี ารกจิ ท่จี ะตองทํา 2 ข้ันตอน คือ 1. การนาํ องคประกอบของเศรษฐกจิ พอเพยี งและองคป ระกอบการทําอาชพี มาวเิ คราะหโดยตารางสัมพันธสองทาง เพอ่ื คดิ หาปฏิสมั พันธทเ่ี กิดขึน้ ระหวา งองคป ระกอบ 2. นําปฏิสัมพนั ธท่ีวเิ คราะหไดม าตรวจสอบกับสภาพจริงวา มีอะไรบางท่ียังไมพรอมแลว สรุปลักษณะความพรอมและสงิ่ ทจ่ี ะตอ งสรางใหเ กดิ ความพรอ มการวเิ คราะหร ะบปุ ฏสิ มั พนั ธร ะหวางองคประกอบ ดวยการนาํ องคประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงมาบรรจุในตารางสัมพันธสองทางตามแนวตั้งแลว นําองคป ระกอบทางอาชพี มาบรรจุในตารางสมั พันธสองทางตามแนวนอน แลวระบุความคิดรวบยอดของปฏสิ ัมพันธท่คี วรจะเปน ดงั น้ี

40ตัวอยาง : การวเิ คราะหความสัมพันธเพอ่ื กาํ หนดความคิดรวบยอดของปฏสิ ัมพนั ธท ีค่ วรจะเกดิองคประกอบเศรษฐกจิ ของการ 1. ทุน 2. ผลผลติ 3. ลูกคา 4. การเรยี นรูพฒั นา ตนเองพอเพียง ทําอาชพีA A1 A2 A3 A4ความมีเหตุผล เอาจากไหน คณุ ภาพเปน เปนใคร ความสามารถ อยา งไร ขายใหใ คร ยกระดับคุณภาพB B1 อยางตอเนอ่ื งความพอประมาณ เทา ไร B2 B3 B4 จะทําเทา ไร ขายแบบไหน ความสามารถที่C จําเปน ตอ งพัฒนาภมู คิ ุมกนั C1 การออม C2 C3 ใหเกดิ มีอะไรบาง - การสะสมทุน ลูกคายอมรบั ความเชอ่ื ทจ่ี ะได C4D ผลติ ภัณฑที่ดี ความภกั ดขี องความรอบรู D1 D2 D3 บุคลากรรว มงาน - แผนธรุ กิจ วธิ ีการผลติ วิธกี ารบริโภค D4E - แผนการลงทุน - การผลิตคณุ ธรรม E3 - การตลาด E1 E2 ผลผลติ ปลอดภัย - การกระจายสินคา ระเบยี บวนิ ยั การ คุณภาพไดต าม E4 ใชเงิน ขอกําหนด อนรุ กั ษ สภาพแวดลอม จากตารางสัมพนั ธสอง ทางเราจะเห็นความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธท้ัง 20 รายการทีผ่ ูเ รยี นผปู ระกอบอาชพี จะตองคิดหาคําตอบในทกุ รายการ (ตั้งแต A1 ไปจนถึง E4) กับสภาพท่ีเปนจริงของตนเองแลวจาํ แนกรายการทีม่ ีความพรอม และรายการที่ไมพรอ ม กจ็ ะเปนการตรวจสอบความพรอมในการสรางอาชพี จาก 20 คาํ ถาม แลว จัดทําบนั ทกึ สภาพความพรอ มในการสรา งอาชพี

41ตวั อยาง บนั ทึกความพรอมในการสรางอาชพี การผลติ ผลมะเด่อื ฝรง่ั (Fix) อบแหงความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธ สภาพทเ่ี ปนจรงิA1 เหตผุ ลเกย่ี วกบั ทนุ : ใชทนุ จากแหลง ใด A1 ทุนจากการออมของตนเองB1 ความพอประมาณเกยี่ วกับทนุ : จะตอ งใชเทา ไร B1 เร่ิมตนท่ี 20,000 บาทC1 ภมู คิ มุ กนั เก่ียวกับทนุ : การออม การสะสม C1 -D1 ความรอบรูเก่ยี วกบั ทุน : แผนการลงทุน D1 -E1 คุณธรรมทเ่ี ก่ียวกับทุน : ระเบยี บวนิ ัยการใชเงิน E1 มั่นใจในการฝกอบรมจากครอบครัว และไปรบั การอบรมสัมมนาเกีย่ วกบั การจดั การทุนแลวA2 เหตุผลเกย่ี วกับผลผลิต : คณุ ภาพเปนอยา งไร A2 ผลผลิตลกู โตขนาด 6 ลกู /กก. เนอ้ื หวานนุม กลิน่ แบบกุหลาบB2 ความพอประมาณเก่ียวกับผลผลิต : จะทําเทา ไร B2 จะทาํ ผลผลติ 2 ไรC2 ภมู คิ ุมกนั เกีย่ วกบั ผลผลติ : ลกู คายอมรบั C2 -D2 ความรอบรเู กี่ยวกบั ผลผลติ : วิธกี ารผลติ D2 แสวงหาความรูศ กึ ษาดูงานสรุปองคค วามรูไดแ ลวE2 คณุ ธรรมเกี่ยวกบั ผลผลติ : คุณภาพไดตาม E2 -ขอกาํ หนดA3 เหตุผลเกยี่ วกบั ลูกคา : ขายใหใ คร A3 ขายกับกลุมผรู ักษาสขุ ภาพB3 เหตผุ ลเกยี่ วกบั ลูกคา : ขายไดไหม B3 ขายตรงกับผูรักสขุ ภาพC2 ภมู คิ ุมกันเกี่ยวกบั ลกู คา : ความเชื่อถือผลติ ภัณฑ C3 มีเอกสารรับรองคณุ ภาพเกษตรอินทรยี ข อง กรมวิชาการเกษตรD3 ความรอบรเู กย่ี วกับ : มาตรฐานคณุ ภาพผลผลติ D3 จัดทาํ เอกสารคณุ คา ผลผลติ และวิธกี ารบริโภค กํากับสนิ คาE3 คณุ ธรรมเก่ยี วกับลกู คา : ผลผลิตปลอดภัย E3 ใชก ระบวนการเกษตรอนิ ทรยี ไ มใชสารพษิA4 เหตุผลเก่ยี วกบั การพฒั นาตนเอง : ความสามารถ A4 -ยกระดับคณุ ภาพอยา งตอ เน่ืองB4 ความพอประมาณเกี่ยวกบั การพฒั นาตนเอง : B4 -ศกั ยภาพทต่ี อ งพฒั นาC4 ภูมิคมุ กนั เกยี่ วกับการพัฒนาตนเอง : ความภกั ดี C4 มีการพัฒนาทกั ษะการทํางาน มสี วสั ดิการรานคาของผูรว มงาน ประกนั ความอดอยากD4 ความรอบรเู กย่ี วกบั การพฒั นาตนเอง : การผลิต D4 การขยายพันธุ การบาํ รงุ รักษาตน การแปรรูปการตลาด ความสัมพนั ธก บั ชุมชน อบแหง (Fix)E4 คุณธรรมเกย่ี วกับการพฒั นาตนเอง : การอนรุ ักษ E4 กระบวนการเกษตรอนิ ทรยี เ ปนกระบวนการส่ิงแวดลอ ม อนรุ ักษส่ิงแวดลอ มอยแู ลว

42 จากตารางตัวอยาง ทําใหเราทราบวา การเขาสูอาชีพผลิตมะเดื่อฝร่ังอบแหง ยังมีรายการที่ตองดาํ เนนิ การเรยี นรูค ิดเพ่มิ เติม 6 รายการสรปุ การวเิ คราะหต รวจสอบระบบความพรอมในการสรา งอาชีพ เปนกระบวนการวิเคราะหดวยตารางสองตาราง เพื่อสรุปความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบทางเศรษฐกิจพอเพียง กับองคประกอบในระบบอาชีพ จากสภาพท่ีเปนจริงของผูประกอบอาชีพจะสะทอนใหรูจักตนเองมองเห็นสภาพทต่ี องเสรมิ เติมใหเ กดิ ความพรอมกจิ กรรมที่ 6 ใหผูเรียนจัดทําบันทึกความพรอมในการสรางอาชีพท่ีตนเองประกอบอยู หรืออาชีพที่ผูเรียนตองการประกอบการมา 1 อาชีพ ตามความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางเศรษฐกิจพอเพียงกับองคประกอบการทําอาชพี (ตง้ั แต A1 ไปจนถึง E4)

43 บทท่ี 3 การพฒั นาตนเองเพอ่ื การขยายอาชีพผลการเรยี นรทู ี่คาดหวงั ปฏิบัตกิ ารวิเคราะหตนเองและพฒั นาทักษะ การขยายอาชพี ใหเ ปนลกั ษณะนิสยัขอบขา ยเน้อื หา เรอ่ื งท่ี 1 การวิเคราะหทาํ ความเขาใจและรูจ กั ตวั ตนทแี่ ทจรงิ เรอ่ื งท่ี 2 การพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปน ลักษณะนิสัยสือ่ ประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 10 ใบความรู เรื่อง ตัวตนทีแ่ ทจ ริงของตนเอง 2. เอกสารหมายเลข 11 ใบความรู เร่อื ง การพัฒนาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเ ปนลกั ษณะนสิ ัย