ศิลปศึกษา ทช21003

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ รายวชิ า ศิลปศึกษา (ทช21003) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนต้น (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการห้ามจาหน่ายUหนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพื่อการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชนลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 16/2555

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติรายวชิ า ศิลปศึกษา (ทช21003)ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้นฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการเอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 16/2555

คํานํา กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐานพทุ ธศกั ราช 2551 เมื่อวนั ที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอกโรงเรียนตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรที่พัฒนาขึ้นตามหลักปรัชญาและความเชื่อพ้ืนฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและส่ังสมความรูและประสบการณอยา งตอเน่ือง ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคลื่อนนโยบายทางการศึกษาเพือ่ เพมิ่ ศักยภาพและขดี ความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพที่สามารถสรา งรายไดที่มง่ั คงั่ และมน่ั คง เปน บุคลากรท่มี วี นิ ยั เปยมไปดว ยคุณธรรมและจริยธรรม และมจี ิตสํานึกรบั ผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และเนื้อหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ซ่ึงสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรยี น โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเนื้อหาสาระเก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอมเพื่อเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความเกี่ยวของสัมพันธกัน แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพฒั นาหนังสือทใ่ี หผูเรียนศกึ ษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มกี ารอภปิ รายแลกเปลี่ยนเรยี นรูกับกลุม หรือศึกษาเพิ่มเติมจากภูมิปญญาทองถ่ิน แหลงการเรียนรูและสือ่ อน่ื การปรับปรุงหนังสือเรียนในคร้ังนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละสาขาวิชาและผเู กีย่ วขอ งในการจดั การเรียนการสอนทศ่ี กึ ษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหค รบถวนสอดคลอ งกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวช้ีวัดและกรอบเนื้อหาสาระของรายวิชาสาํ นกั งาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไว ณ โอกาสน้ี และหวังวาหนังสือเรียน ชุดน้ีจะเปนประโยชนแ กผ เู รียน ครู ผูสอน และผูเ ก่ียวขอ งในทุกระดับ หากมีขอเสนอแนะประการใด สํานักงาน กศน. ขอนอมรบั ดว ยความขอบคุณย่งิ

สารบญั หนาคํานาํ 1คาํ แนะนําการใชห นังสือเรียน 2โครงสรางรายวชิ าบทที่ 1 ทัศนศิลปไทย 9 32 เรื่องที่ 1 จดุ เสน สี แสง เงา รปู ราง และรปู ทรงทีใ่ ชใ นทศั นศิลปไทย 35 เรอื่ งที่ 2 ความหมายและเปน มาของทศั นศลิ ปไทย ดา นจติ รกรรมไทย 37 ประติมากรรมไทย สถาปต ยกรรมไทย ภาพพมิ พ 44 เรอ่ื งท่ี 3 ความงามและคณุ คาของทัศนศลิ ปไทย 52 เรื่องที่ 4 การนาํ ความงามของธรรมชาติมาสรางสรรคผ ลงาน 53 เรือ่ งที่ 5 ความคดิ สรางสรรค ในการนําเอาวัสดุและส่ิงของตาง ๆ มาตกแตง 62 79 รางกายและสถานท่ี 81 เรอื่ งที่ 6 คุณคาของความซาบซงึ้ ของวฒั นธรรมของชาติ 84บทท่ี 2 ดนตรีไทย 85 เรอ่ื งที่ 1 ประวัตดิ นตรไี ทย 86 เรื่องที่ 2 เทคนิคและวธิ กี ารเลน ของเครอ่ื งดนตรีไทย 90 เร่ืองท่ี 3 คณุ คา ความงามความไพเราะของเพลงและเครื่องดนตรไี ทย 98 เรอื่ งที่ 4 ประวัติคณุ คาภูมิปญญาของดนตรีไทย 101บทท่ี 3 นาฏศิลปไทย 105 เรื่องที่ 1 ความเปน มาของนาฏศลิ ปไ ทย เรื่องท่ี 2 ประวตั ินาฏศิลปไ ทย เรื่องท่ี 3 ประเภทของนาฏศลิ ปไทย เรื่องที่ 4 นาฏยศพั ท เรอ่ื งท่ี 5 รําวงมาตรฐาน เรื่องที่ 6 การอนุรักษน าฏศิลปไ ทย

บทที่ 4 นาฏศิลปไทยกบั การประกอบอาชพี 108 เรอื่ งที่ 1 คณุ สมบัติของอาชพี นกั แสดงที่ดี 108 เรือ่ งท่ี 2 คุณลกั ษณะของผปู ระกอบอาชพี การแสดง 108 อาชีพการแสดงหนงั ตะลงุ 109 อาชีพการแสดงลเิ ก 114 อาชีพการแสดงหมอลาํ 117คณะผูจดั ทํา

คําแนะนําการใชห นังสือเรียน หนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชา ศิลปศึกษา ทช21003 เปนหนังสือเรียนท่ีจัดทําข้ึนสาํ หรับผูเ รยี นทเ่ี ปนนักศึกษานอกระบบ ในการศึกษาหนงั สอื เรยี นสาระทกั ษะการดําเนนิ ชีวิต รายวชิ า ศลิ ปศึกษา ผเู รยี นควรปฏบิ ัตดิ ังนี้ 1. ศกึ ษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และขอบขายเนอ้ื หาของรายวชิ าน้ัน ๆ โดยละเอียด 2. ศึกษารายละเอยี ดเนอื้ หาของแตล ะบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามท่ีกําหนด แลวตรวจสอบกบั แนวตอบกจิ กรรมตามทีก่ าํ หนด ถาผเู รียนตอบผดิ ควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหานั้นใหมใหเขา ใจ กอนทจ่ี ะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป 3. ปฏิบตั กิ ิจกรรมทา ยเรือ่ งของแตละเร่ือง เพ่ือเปนการสรุปความรู ความเขาใจของเนื้อหาในเรื่องนั้น ๆอีกครง้ั และการปฏิบัติกิจกรรมของแตละเนื้อหา แตละเร่ือง ผูเรียนสามารถนําไปตรวจสอบกับครูและเพ่ือน ๆ ที่รวมเรยี นในรายวชิ าและระดับเดยี วกนั ไดหนงั สอื เรียนเลม นม้ี ี 4 บท คือ บทท่ี 1 ทัศนศลิ ปไทย บทที่ 2 ดนตรีไทย บทที่ 3 นาฏศิลปไ ทย บทท่ี 4 นาฏศลิ ปไ ทยกับการประกอบอาชพี

โครงสรา งรายวิชาศิลปศกึ ษา ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตนสาระสําคญั มคี วามรคู วามเขา ใจ มคี ุณธรรม จรยิ ธรรม ช่ืนชม เห็นคณุ คา ความงาม ความไพเราะธรรมชาติ สงิ่ แวดลอ ม ทางทัศนศิลปไทย ดนตรไี ทย นาฏศลิ ปไทย และวเิ คราะหไ ดอ ยางเหมาะสมผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวงั 1. อธบิ ายความหมายของธรรมชาติ ความงาม ความไพเราะของทัศนศิลปไทย ดนตรีไทยและนาฏศลิ ปไทย 2. อธิบายความรูพนื้ ฐานของ ทศั นศลิ ปไ ทย ดนตรีไทย และนาฏศิลปไทย 3. สรางสรรคผ ลงานโดยใชความรูพน้ื ฐาน ดาน ทัศนศลิ ปไ ทย ดนตรีไทย และนาฏศลิ ปไทย 4. ชื่นชม เหน็ คณุ คาของ ทศั นศิลปไทย ดนตรไี ทย และนาฏศลิ ปไ ทย 5. วิเคราะห วิพากย วจิ ารณ งานดานทศั นศลิ ปไ ทย ดนตรไี ทย และนาฏศิลปไทย 6. อนุรักษสืบทอดภมู ิปญ ญาดานทศั นศิลปไ ทย ดนตรไี ทย และนาฏศิลปไ ทยขอบขา ยเนอื้ หา บทท่ี 1 ทัศนศลิ ปไทย บทท่ี 2 ดนตรไี ทย บทท่ี 3 นาฏศลิ ปไทย บทท่ี 4 นาฏศลิ ปไ ทยกับการประกอบอาชีพสอ่ื การเรียนรู 1. หนังสือเรยี น 2. กจิ กรรม

1 บทที่ 1 ทัศนศลิ ปไ ทยสาระสาํ คัญ ศกึ ษาเรียนรู เขาใจ เหน็ คณุ คา ความงาม ของทัศนศิลปไ ทย และสามารถอธบิ ายความงาม และความเปน มาของทศั นศิลปไ ทย ไดอยา งเหมาะสมผลการเรียนรทู ี่คาดหวัง อธบิ ายความหมาย ความสาํ คญั ความเปนมา ของทศั นศลิ ปไ ทย เขา ใจถงึ ตน กาํ เนดิ ภูมิปญ ญาและการอนรุ ักษทศั นศิลปไทยขอบขายเนื้อหา เรื่องที่ 1 จดุ เสน สี แสง เงา รูปราง และรปู ทรงทใี่ ชในทศั นศิลปไ ทย เรอ่ื งท่ี 2 ความเปนมาของทศั นศลิ ปไ ทยดา นจติ รกรรมไทย ประตมิ ากรรมไทย สถาปตยกรรมไทย ภาพพมิ พ เรอ่ื งที่ 3 ความงามของทศั นศลิ ปไ ทย เรื่องท่ี 4 สรา งสรรคผลงานจากความงามตามธรรมชาติ เรอื่ งท่ี 5 ความคดิ สรา งสรรค ในการนาํ เอาวัสดแุ ละสิ่งของตา ง ๆ มาตกแตงรา งกายและสถานท่ี เรือ่ งท่ี 6 คุณคา ของความซาบซ้งึ ของวฒั นธรรมของชาติ

2เร่อื งที่ 1 จุด เสน สี แสง เงา รปู ราง และรูปทรงทใี่ ชใ นทัศนศลิ ปไทย จุด ................................................................... คอื องคป ระกอบทเี่ ล็กท่สี ุด จดุ เปน สิ่งทบี่ อกตําแหนง และทิศทางได การนําจุดมาเรียงตอกันใหเปนเสนการรวมกนั ของจดุ จะเกดิ น้าํ หนกั ทใ่ี หป รมิ าตรแกร ปู ทรง เปนตน เสน หมายถึง จุดหลาย ๆ จุดที่เรียงชิดติดกันเปนแนวยาว การลากเสนจากจุดหน่ึงไปยังจุดหน่ึงในทศิ ทางทแี่ ตกตางกัน จะเปนทิศมมุ 45 องศา 90 องศา 180 องศา หรือมมุ ใด ๆ การสลับทิศทางของเสนท่ีลากทําใหเ กดิ เปน ลักษณะตาง ๆ เสนเปน องคป ระกอบพ้นื ฐานท่ีสําคัญในการสรา งสรรค เสน สามารถแสดงใหเกิดความหมายของภาพและใหความรสู ึกไดต ามลักษณะของเสน เสนท่เี ปน พนื้ ฐาน ไดแก เสน ตรงและเสนโคง จากเสนตรงและเสนโคง สามารถนาํ มาสรางใหเกดิ เปน เสน ใหมท่ีใหความรูสึกที่แตกตางกันออกไปไดดงั น้ี เสนตรงแนวตงั้ ใหความรูสกึ แข็งแรง สูงเดน สงา งาม นาเกรงขาม เสนตรงแนวนอน ใหความรูสึกสงบราบเรยี บ กวา งขวาง การพักผอน หยดุ น่งิ เสนตรงแนวเฉียง ใหค วามรูสกึ ไมป ลอดภยั การลม ไมหยดุ นง่ิ เสน ตัดกนั ใหความรูสึกประสานกัน แขง็ แรง

3เสนโคง ใหค วามรสู ึกออนโยนนมุ นวลเสน คด ใหค วามรสู ึกเคลื่อนไหวไหลเล่อื น รา เรงิ ตอ เนอื่ งเสนประ ใหความรสู ึกขาดหาย ลึกลบั ไมสมบรณู  แสดงสวนท่มี องไมเ หน็เสนขด ใหความรสู กึ หมุนเวียนมนึ งง เสนหยกั ใหค วามรูสกึ ขดั แยง นากลัว ต่นื เตน แปลกตา นักออกแบบนาํ เอาความรสู ึกท่มี ีตอ เสน ทแี่ ตกตางกันมาใชใ นงานศิลปะประยุกต โดยใชเสนมาเปล่ียนรปู รา งของตัวอักษร เพ่ือใหเ กดิ ความรสู ึกเคลื่อนไหวและทําใหสื่อความหมายไดดียง่ิ ขน้ึ

4สี คอื สที ่นี าํ มาผสมกนั แลวทาํ ใหเกดิ สใี หม ท่ีมลี กั ษณะแตกตา งไปจากสเี ดมิ แมสีมอี ยู 2 ชนิด คือ 1. แมสขี องแสง เกิดจากการหักเหของแสงผา นแทง แกวปรซิ ึม มี 7 สี คือ มวง คราม น้ําเงิน เขียว เหลือง แสดแดง สวนสแี ดง สเี ขียว และสนี า้ํ เงิน อยูในรูปของแสงรังสี ซ่ึงเปนพลังงานชนิดเดียวท่ีมีสี คุณสมบัติของแสงสามารถนาํ มาใชใ นการถายภาพ ภาพโทรทัศน การจดั แสงสีในการแสดงตาง ๆ เปนตน 2. แมส วี ตั ถธุ าตุ เปนสที ่ไี ดมาจากธรรมชาติ และจากการสงั เคราะหโดยกระบวนการทางเคมี มี 3 สี คือ สีแดงสีเหลือง และสีน้ําเงิน แมสีวัตถุธาตุเปนแมสีท่ีนํามาใชงานกันอยางกวางขวาง ในวงการศิลปะ วงการอุตสาหกรรม ฯลฯ แมสวี ัตถุธาตุ เมอื่ นํามาผสมกนั ตามหลกั เกณฑ จะทาํ ใหเกิด วงจรสี ซึ่งเปน วงสีธรรมชาติ เกดิจากการผสมกันของแมสวี ัตถุธาตุ เปน สีหลกั ทใ่ี ชงานทว่ั ไป ในวงจรสี จะแสดงส่ิงตา ง ๆ ดังตอ ไปนี้ สีแดง สีเหลอื ง สนี ้าํ เงินวงจรสี ( Color Circle) สีขัน้ ท่ี 1 คอื แมสี ไดแก สแี ดง สเี หลอื ง สีน้าํ เงินสขี นั้ ท่ี 2 คอื สที เ่ี กดิ จากสขี นั้ ที่ 1 หรือแมสผี สมกนั ในอัตราสว นท่ีเทากนั จะทําใหเกิดสใี หม 3 สี ไดแก สีแดง ผสมกบั สีเหลอื ง ได สสี ม สีแดง ผสมกบั สนี า้ํ เงนิ ได สีมว ง สเี หลือง ผสมกับสีนา้ํ เงิน ได สเี ขยี ว

5สีขั้นที่ 3 คอื สที ่ีเกิดจากสขี นั้ ท่ี 1 ผสมกบั สขี ั้นที่ 2 ในอตั ราสวนท่เี ทากัน จะไดสอี นื่ ๆ อีก 6 สี คอื สแี ดง ผสมกับสสี ม ได สีสม แดง สแี ดง ผสมกบั สีมว ง ได สมี วงแดง สีเหลือง ผสมกับสเี ขียว ได สเี ขียวเหลอื ง สนี ้าํ เงิน ผสมกับสีเขียว ได สเี ขียวน้ําเงนิ สีน้ําเงิน ผสมกบั สมี วง ได สมี ว งน้ําเงนิ สเี หลอื ง ผสมกับสีสม ได สสี ม เหลือง วรรณะของสี คอื สที ใ่ี หค วามรูสกึ รอน-เยน็ ในวงจรสีจะมีสรี อน 7 สี และสเี ย็น 7 สี โดยจะมีสีมวงกับสีเหลือง ซึง่ เปนไดท ง้ั สองวรรณะ สีตรงขา ม หรอื สตี ัดกัน หรือสีคปู ฏปิ กษ เปนสีท่ีมีคาความเขมของสี ตัดกันอยางรุนแรง ในทางปฏิบัติไมน ยิ มนาํ มาใชรวมกัน เพราะจะทําใหแตละสไี มสดใสเทา ที่ควร การนาํ สีตรงขา มกันมาใชรวมกัน อาจกระทําไดด ังนี้ 1. มพี ้นื ท่ีของสีหน่ึงมาก อกี สหี นงึ่ นอย 2. ผสมสอี น่ื ๆ ลงไปในสใี ดสหี นึง่ หรือทัง้ สองสี 3. ผสมสีตรงขา มลงไปในสที งั้ สองสี สีกลาง คือ สีท่ีเขาไดกับสีทุกสี สีกลางในวงจรสี มี 2 สี คือ สีนํ้าตาล กับ สีเทา สีนํ้าตาล เกิดจากสีตรงขามกันในวงจรสีผสมกัน ในอตั ราสว นท่เี ทา กัน สนี าํ้ ตาลมคี ุณสมบัติสําคัญ คอื ใชผ สมกับสอี น่ื แลว จะทาํ ใหสีนั้น ๆ เขมข้ึนโดยไมเปล่ียนแปลงคาสี ถาผสมมาก ๆ เขาก็จะกลายเปนสีน้ําตาล สีเทา เกิดจากสีทุกสี ๆวงจรสผี สมกนั ในอัตราสวนเทากนั สีเทา มคี ุณสมบตั ทิ ส่ี าํ คญั คือ ใชผสมกับสีอื่น ๆ แลวจะทาํ ให มดื หมน

6 ทฤษฎสี ีดังกลาวมผี ลใหเ ราสามารถนํามาใชเปนหลักในการเลือกสรรสีสําหรับงานสรางสรรค ของเราไดซง่ึ งานออกแบบไมไ ดถ ูกจาํ กดั ดวยกรอบความคดิ ของทฤษฎตี ามหลกั วชิ าการเทาน้ัน แตเราสามารถ คิดนอกกรอบแหงทฤษฎนี ั้น ๆคุณลกั ษณะของสีมี 3 ประการ คือ 1. สีแท หมายถงึ สีที่อยูในวงจรสีธรรมชาติ ทั้ง 12 สี ที่เราเห็นอยูทุกวันน้ีแบงเปน 2 วรรณะ โดยแบงวงจรสอี อกเปน 2 สว น จากสเี หลืองวนไปถึงสมี ว ง คอื 1.1 สรี อน ใหความรสู ึกรุนแรง รอ น ต่นื เตน ประกอบดวย สเี หลอื ง สเี หลืองสม สีสมสีแดงสม สแี ดง สมี วงแดง สมี ว ง 1.2 สีเย็นใหความรูสึกเย็น สงบ สบายตา ประกอบดวย สีเหลือง สีเขียวเหลืองสเี ขยี ว สเี ขียวนาํ้ เงนิ สนี ํา้ เงนิ สีมว งนํ้าเงนิ สมี วง เราจะเหน็ วา สีเหลือง และสมี ว ง เปนสที ่ีอยไู ดท ง้ั 2 วรรณะ คือ เปน ไดท้ังสีรอ น และสีเยน็ 2. ความจดั ของสี หมายถึง ความสด หรอื ความบรสิ ุทธ์ิของสีใดสีหน่ึง สีท่ีถูกผสมดวย สีดําจนหมนลงความจดั หรอื ความบรสิ ุทธจิ์ ะลดลง ความจดั ของสจี ะเรียงลาํ ดับจากจัดทีส่ ดุ ไปจนหมนที่สดุ 3. น้ําหนักของสี หมายถงึ สที ี่สดใส สีกลาง สที ึบของสแี ตล ะสี สีทุกสจี ะมีนํ้าหนักในตัวเอง ถาเราผสมสขี าวเขา ไปในสใี ดสีหน่ึง สีนั้นจะสวางขนึ้ หรอื มีนาํ้ หนกั ออ นลงถาเพ่มิ สขี าวเขาไปทลี ะนอ ยๆ ตามลาํ ดับ เราจะไดน้าํ หนกั ของสที เี่ รยี งลาํ ดบั จากแกสดุ ไปจนถงึ ออ นสุด นํ้าหนกั ออนแกข องสที ไี่ ด เกิดจากการผสมดวยสีขาวเทา และดํา นาํ้ หนักของสีจะลดลงดวยการใชสขี าวผสม ซึง่ จะทําให เกิดความรูสึกนุมนวล ออนหวาน สบายตาเราสามารถเปรียบเทยี บระหวางภาพสกี บั ภาพขาวดาํ ไดอยา งชดั เจน เมอื่ นาํ ภาพสีท่เี ราเห็นวามีสีแดงอยูหลายคาท้ังออน กลาง แก ไปถายเอกสารขาว - ดํา เม่ือนํามาดูจะพบวา สีแดงจะมีนํ้าหนักออน แก ต้ังแตขาว เทา ดําน่ันเปนเพราะวา สแี ดงมีน้ําหนกั ของสีแตกตางกันนน่ั เอง สตี างๆ ทเี่ ราสัมผัสดวยสายตา จะทาํ ใหเกิดความรูสกึ ข้ึนภายในตอ เรา ทันทีที่เรามองเห็นสี ไมวาจะเปนการแตงกาย บา นที่อยอู าศัย เครอ่ื งใชตางๆ แลวเราจะทาํ อยา งไร จึงจะใชสีไดอยางเหมาะสม และสอดคลองกับหลักจติ วิทยา เราจะตอ งเขา ใจวา สใี ดใหค วามรูสกึ ตอมนษุ ยอยางไร ซง่ึ ความรูส ึกเก่ยี วกับสี สามารถจําแนกออกไดดังน้ี สแี ดง ใหค วามรูสึกรอน รุนแรง กระตุน ทาทาย เคลื่อนไหว ตื่นเตน เราใจ มีพลัง ความอุดมสมบูรณความมั่งคง่ั ความรัก ความสําคญั สีสม ใหความรูสึก รอน ความอบอุน ความสดใส มีชีวิตชีวา วัยรุน ความคึกคะนอง การปลดปลอยความเปรี้ยว การระวัง สีเหลือง ใหค วามรูสกึ แจมใส ความรา เรงิ ความเบกิ บานสดชนื่ ชวี ติ ใหม ความสด ใหม สเี ขยี วแก จะทําใหเ กิดความรูสึกเศรา ใจ ความแกช รา

7 สนี ้ําเงนิ ใหความรสู กึ สงบ สขุ มุ สุภาพ หนกั แนน เครง ขรึม เอาการเอางาน ละเอยี ด รอบคอบ สีฟา ใหความรูสกึ ปลอดโปรง โลง กวาง เบา โปรง ใส สะอาด ปลอดภยั ความสวาง ลมหายใจ ความเปนอสิ รเสรีภาพ การชวยเหลือ แบง ปน สีคราม จะทําใหเกดิ ความรูส ึกสงบ สีมวง ใหความรูสึก มีเสนห นาติดตาม เรนลับ ซอนเรน มีอํานาจ มีพลังแฝงอยู ความรัก ความเศราความผิดหวงั ความสงบ ความสูงศักดิ์ สีน้ําตาล ใหความรูสึกเกา หนกั สงบเงยี บ สีขาว ใหค วามรสู กึ บรสิ ุทธ์ิ สะอาด ใหม สดใส สีดํา ใหความรูส กึ หนัก หดหู เศรา ใจ ทบึ ตนั สีชมพู ใหความรูสึก อบอุน ออนโยน นุมนวล ออนหวาน ความรัก เอาใจใส วัยรุน หนุมสาวความนารกั ความสดใส สเี ขียว จะทาํ ใหเ กดิ ความรสู กึ กระชุมกระชวย ความเปนหนมุ สาว สีเทา ใหค วามรูสึก เศรา อาลัย ทอแท ความลึกลับ ความหดหู ความชรา ความสงบ ความเงียบ สุภาพสุขุม ถอ มตน สที อง ใหความรูสึกหรูหรา โออ า มีราคา สูงคา สิง่ สําคัญ ความเจริญรุงเรือง ความสุข ความรํ่ารวย การแผก ระจาย จากความรสู กึ ดังกลาว เราสามารถนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ิตประจําวนั ไดใ นทุกเร่อื ง 1. การใชสีกลมกลนื กนั การใชส ใี หกลมกลืนกัน เปนการใชสีหรอื นาํ้ หนักของสใี หใ กลเคียงกัน หรอื คลายคลึงกัน เชน การใชสีแบบเอกรงค เปนการใชสีสีเดียวทมี่ ีนา้ํ หนกั ออ นแกหลายลําดับ 2. การใชสีตัดกัน สีตัดกันคือสีที่อยูตรงขามในวงจรสี การใชสีใหตัดกันมีความจําเปนมาก ในงานออกแบบ เพราะชว ยใหเกิดความนา สนใจ ในทนั ทที ี่พบเห็น สีตัดกนั อยา งแทจรงิ มอี ยดู วยกัน 6 คสู ี คอื 1. สเี หลือง ตรงขา มกับ สมี วง 2. สสี ม ตรงขามกบั สนี ํา้ เงนิ 3. สแี ดง ตรงขามกับ สีเขียว 4. สเี หลืองสม ตรงขา มกบั สีมว งนา้ํ เงนิ 5. สีสมแดง ตรงขามกบั สนี า้ํ เงินเขียว 6. สมี วงแดง ตรงขามกบั สีเหลืองเขยี ว การใชสีตัดกัน ควรคํานึงถึงความเปนเอกภาพดวย วิธีการใชมีหลายวิธี เชน ใชสีใหมีปริมาณตางกันเชน ใชสแี ดง 20 % สเี ขยี ว 80%

8 ในงานออกแบบ หรือการจดั ภาพ หากเรารจู ักใชสใี หมีสภาพโดยรวมเปนวรรณะรอน หรือวรรณะเย็นเราจะสามารถควบคุม และสรา งสรรคภ าพใหเกิดความประสานกลมกลืน งดงามไดงายขนึ้ เพราะสีมีอิทธิพลตอมวล ปริมาตร และชองวาง สีมีคุณสมบัติที่ทําใหเกิดความกลมกลืน หรือขัดแยงได สีสามารถขับเนนใหเกิดจุดเดน และการรวมกนั ใหเ กิดเปนหนว ยเดียวกนั ได สรา งความรสู ึก สใี หค วามรสู กึ ตอ ผพู บเหน็ แตกตา งกันไป ทงั้ น้ีขึ้นอยกู ับประสบการณ และภูมิหลังของแตละคน สีบางสีสามารถรักษาบําบัดโรคจิตบางชนิดได การใชสีภายใน หรือ ภายนอกอาคาร จะมีผลตอการสมั ผัส และสรา งบรรยากาศไดแสงและเงา แสงและเงา หมายถึง แสงทสี่ อ งมากระทบพน้ื ผวิ ทม่ี ีสีออนแกแ ละพนื้ ผิวสูงตํ่า โคงนูนเรียบหรือขรุขระทําใหป รากฏแสงและเงาแตกตางกัน ตวั กําหนดระดบั ของคานาํ้ หนกั ความเขมของเงาจะขน้ึ อยูก บั ความเขม ของแสง ในที่ที่มีแสงสวางมากเงาจะเขมขึ้น และในท่ีที่มีแสงสวางนอย เงาจะไมชัดเจน ในท่ีท่ีไมมีแสงสวางจะไมมีเงา และเงาจะอยูในทางตรงขามกบั แสงเสมอ คานาํ้ หนักของแสงและเงาทเี่ กิดบนวัตถุ สามารถจําแนกเปน ลักษณะท่ี ตา ง ๆ ไดด ังน้ี 1. บริเวณแสงสวางจัด เปนบริเวณที่อยูใกลแหลงกําเนิดแสงมากที่สุด จะมีความสวางมากที่สุดในวัตถทุ ีม่ ผี วิ มนั วาว จะสะทอนแหลง กําเนิดแสงออกมาใหเห็นไดช ดั 2. บริเวณแสงสวา ง เปน บรเิ วณทีไ่ ดร ับแสงสวาง รองลงมาจากบริเวณแสงสวางจัด เน่ืองจากอยูหางจากแหลง กําเนิดแสงออกมา และเริม่ มคี าน้ําหนกั ออน ๆ 3. บริเวณเงา เปนบริเวณที่ไมไดรับแสงสวาง หรือเปนบริเวณท่ีถูกบดบังจากแสงสวาง ซึ่งจะมีคาน้าํ หนกั เขมมากขน้ึ กวา บรเิ วณแสงสวาง 4. บรเิ วณเงาเขม จดั เปน บริเวณที่อยูหางจากแหลงกําเนิดแสงมากท่ีสุด หรือ เปนบริเวณท่ีถูกบดบังมาก ๆ หลาย ๆ ชั้น จะมคี า นํา้ หนกั ทเ่ี ขม มากไปจนถงึ เขมทสี่ ดุ 5. บรเิ วณเงาตกทอด เปน บริเวณของพ้ืนหลังท่ีเงาของวัตถุทาบลงไป เปน บรเิ วณเงาที่อยูภายนอกวัตถุและจะมีความเขม ของคา น้ําหนกั ข้ึนอยูก บั ความเขมของเงา นํา้ หนกั ของพ้นื หลงั 6. ทิศทางและระยะของเงา ความสาํ คญั ของคา นา้ํ หนัก 1. ใหความแตกตา งระหวา งรูปและพน้ื หรือรปู ทรงกับทีว่ า ง 2. ใหค วามรสู กึ เคล่อื นไหว 3. ใหค วามรูส ึกเปน 2 มติ ิ แกรปู รา ง และความเปน 3 มติ ิแกร ูปทรง 4. ทําใหเ กดิ ระยะความต้ืน - ลกึ และระยะใกล - ไกลของภาพ 5. ทาํ ใหเกดิ ความกลมกลืนประสานกนั ของภาพ

9เรื่องที่ 2 ความหมายและความเปน มาของทัศนศลิ ปไทย ศิลปะประเภททัศนศิลปท ีส่ ําคญั ของไทย ไดแ ก จติ รกรรม ประตมิ ากรรม และสถาปต ยกรรม ซึ่งเปน ศิลปกรรมท่พี บเห็นทั่วไป โดยเฉพาะศิลปกรรมท่ีเกย่ี วกับพทุ ธศาสนาหรอื พทุ ธศลิ ปท ีม่ ีประวัตคิ วามเปน มานบั พันป จนมรี ปู แบบที่เปน เอกลักษณไทย และเปนศลิ ปะไทย ที่สะทอ นใหเห็นวิถชี ีวติขนบธรรมเนยี มประเพณี ความเชื่อ และรสนิยมเกย่ี วกบั ความงามของคนไทย ศลิ ปะเหลาน้ี แตล ะสาขามีเนือ้ หาสาระทีค่ วรคาแกการศึกษาแตกตางกนั ไป ไทยเปนชาติที่มีศิลปะและวัฒนธรรม ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณีของตนเองมาชานานแลว เร่มิ ตง้ั แตกอนประวตั ิศาสตร ศิลปะไทยจะวิวัฒนาการและสืบเนอ่ื งเปนตัวของตัวเอง ในทสี่ ดุ เทาท่ีทราบราว พ.ศ. 300 จนถึง พ.ศ. 1800 พระพุทธศาสนานําเขามาโดยชาวอินเดีย คร้ังนั้นแสดงใหเห็นอทิ ธพิ ลตอ รปู แบบของศลิ ปะไทยในทุก ๆ ดา นรวมทง้ั ภาษา วรรณกรรม ศลิ ปกรรม โดยกระจายเปนกลุมศิลปะสมัยตาง ๆ เร่ิมต้ังแตสมัยทวาราวดี ศรีวิชัย ลพบุรี เมื่อกลุมคนไทยต้ังตัวเปนปกแผนแลว ศิลปะดงั กลาวจะตกทอดกลายเปนศิลปะไทย ชา งไทยพยายามสรา งสรรคใหม ลี กั ษณะพิเศษกวา งานศิลปะของชาติอื่น ๆ คือ จะมีลายไทยเปนเครื่องตกแตง ซ่ึงทําใหลักษณะของศิลปะไทยมีรูปแบบเฉพาะมีความออนหวาน ละมนุ ละไม และไดส อดแทรกวฒั นธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณีและความรูสึกของคนไทยไวในงานอยางลงตัว ดังจะเห็นไดจากภาพฝาผนังตามวัดวาอารามตาง ๆ ปราสาทราชวัง ตลอดจนเคร่ืองประดบั และเครื่องใชท่ัวไปลกั ษณะของศลิ ปะไทย ศิลปะไทยไดร บั อทิ ธพิ ลจากธรรมชาติ และสงิ่ แวดลอมในสงั คมไทย ซึ่งมีลักษณะเดน คือ ความ 1Bงามอยางนิ่มนวลมีความละเอียดประณีต ซึ่งแสดงใหเห็นถึงลักษณะนิสัยและจิตใจของคนไทยท่ีไดสอดแทรกไวใ นผลงานทสี่ รา งสรรคข้ึน โดยเฉพาะศิลปกรรมที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา ซ่ึงเปนศาสนาประจาํ ชาตขิ องไทย อาจกลาวไดวาศิลปะไทยสรา งขึน้ เพอ่ื สงเสริมพทุ ธศาสนา เปน การเชื่อมโยงและโนมนา วจติ ใจของประชาชนใหเ กดิ ความเล่ือมใสศรัทธาในพุทธศาสนา

ศิลปะไทยมาจากธรรมชาติ 10 หางหงส ติดตั้งอยปู ลายจนั ทนั มลี กั ษณะคลายหางหงส รวงผงึ้ ใชป ระดบั อยใู ตข ่อื ดานหนาของโบสถ วหิ าร มีลักษณะเปน รูปคลา ยรงั ผ้งึ สาหราย สวนที่ติดอยกู ับเสาตอจากรวงผงึ้ ลงมาบวั หวั เสา กลบี บวั ประดับบนหัวเสามรี ูปแบบมาจากดอกบวัจติ รกรรมไทย จิตรกรรมไทย เปนการสรา งสรรคภาพเขยี นทมี่ ีลักษณะโดยทั่วไปมักจะเปน 2 มิติ ไมมีแสงและเงา สีพ้นื จะเปนสีเรียบ ๆ ไมฉูดฉาด สีที่ใชสว นใหญจะเปนสีดํา สีนํ้าตาล สีเขียว เสนท่ีใชมักจะเปนเสนโคง ชว ยใหภาพดูออ นชอ ย นุมนวล ไมแ ข็งกระดา ง จติ รกรรมไทยมักพบในวัดตาง ๆ เรียกวา “จิตรกรรมฝาผนงั ” ภาพจติ รกรรมฝาผนงั วดั สวุ รรณาราม

11 จิตรกรรมไทย จัดเปนภาพเลาเรื่องที่เขียนขึ้นดวยความคิดจินตนาการของคนไทยมลี กั ษณะตามอุดมคติของชา งไทย คือ 1. เขียนสีแบน ไมคํานึงถึงแสงและเงา นิยมตัดเสนใหเห็นชัดเจน และเสนที่ใช จะแสดงความรสู กึ เคลอื่ นไหวนุม นวล 2. เขียนตัวพระ - นาง เปนแบบละคร มีลีลา ทาทางเหมือนกัน แตกตางกัน ดวยสีรางกายและเครือ่ งประดับ

12 3. เขียนแบบตานกมอง หรอื เปนภาพต่ํากวา สายตา โดยมุมมองจากท่ีสูง ลงสูลาง จะเห็นเปนรูปเรื่องราวไดตลอดภาพ

13 4. เขียนติดตอ กนั เปน ตอน ๆ สามารถดูจากซา ยไปขวาหรือลา งและบนไดทัว่ ภาพ โดยขน้ั ตอนแตละตอนของภาพดว ยโขดหนิ ตน ไม กาํ แพงเมือง เปน ตน 5. เขยี นประดบั ตกแตง ดวยลวดลายไทย มีสีทอง สรางภาพใหเดน เกิดบรรยากาศ สุขสวางและมีคุณคา มากขน้ึการเขียนลายไทยพ้นื ฐาน ขั้นท่ี 1 ตองฝกเขียนลายเสนกอน เชน การเขียนเสนตรงโดยไมตองใชไมบรรทัดชวยการเขยี นเสนโคง ใหไ ดเปน วงกลมโดยไมต อ งใชวงเวยี น เปน ตน

14 ขั้นที่ 2 หลังจากท่ีฝกเขยี นเสนจนคลองและชํานาญแลว จงึ เร่มิ หัดเขียนลายไทย เชน กนกสามตัวหรือจะเขยี นภาพตวั ละครในวรรณคดี เชน ตัวพระ ตวั นาง ตัวยกั ษ เปน ตน ภาพหัดเขยี นลายไทย เมอ่ื ไดฝ กฝนทกั ษะการเขยี นกนกสามตวั ทีเ่ ปนตนแบบของกนกชนิดอน่ื ๆ คือ กนกเปลว กนกใบเทศ และกนกหางโต จนคลอ งมือดแี ลวกค็ งจะเขาใจในโครงสรา งของตวั กนก สว นสําคญั ในการเขียนอยทู ่ีการแบง ตวั ลายและเขยี นยอดลาย ถาแบง ตัวลายและเขียนยอดลายไดจ ังหวะสัดสวนดี สะบัดยอดพริว้ ดี ลายกนกน้ันก็ดูงามประติมากรรมไทย ประติมากรรมเปนผลงานศิลปกรรมท่ีเปนรูปทรง 3 มิติ ประกอบจากความสูง ความกวางและความนูน หรือความลึก รูปทรงน้ีมีปริมาตรท่ีจับตองไดและกินระวางเนื้อท่ีในอากาศ ตางจากรูปทรง

15ปริมาตรทางจติ รกรรมที่แสดงบนพื้นเรียบเปนปริมาตรท่ีลวงตา ประติมากรรมเกิดข้ึนจากกรรมวิธีการสรางสรรคแบบตาง ๆ เชน การปนและหลอ การแกะสลัก การฉลุหรือดุน ประติมากรรมทั่วไปมี 3 แบบคอื ประตมิ ากรรมแบบลอยตวั สามารถดไู ดโดยรอบ ประติมากรรมนูน มีพื้นรองรับสามารถดูไดเฉพาะดานหนา และดานเฉียงเทาน้นั และประตมิ ากรรมแบบเจาะลกึ ลงไปในพื้น ประตมิ ากรรมไทยเปนผลงานการสรา งสรรคข องบรรพบุรษุ โดยประตมิ ากรของไทยท่ีสรางสรรคข ้นึ เพื่อรับใชสงั คม ตอบสนองความเช่อื สรางความภูมใิ จ ความพงึ พอใจ และคานิยมแหงชาติภูมิของไทย ประติมากรรมไทยสวนใหญเนนเนอ้ื หาทางศาสนา มักปรากฏอยูตามวัดและวัง มีขนาดตั้งแตเลก็ ท่สี ุด เชน พระเครือ่ ง เครอ่ื งรางของขลัง จนถึงขนาดใหญที่สุด เชน พระอัจนะ หรือพระอัฏฐารส ซึง่เปนพระพุทธรูปขนาดใหญก ลางแปลง มีทัง้ ประตมิ ากรรมตกแตง ซ่งึ ตกแตงศิลปวัตถุ ศิลปสถาน เพ่อืเสริมคุณคา แกศ ลิ ปวัตถหุ รือสถานที่นัน้ จนถึงประตมิ ากรรมบริสุทธซ์ิ ึง่ เปน ประตมิ ากรรมท่มี คี ณุ คา และคุณสมบัติเฉพาะ สมบูรณด ว ยตัวของประติมากรรมเอง เม่ือพจิ ารณาภาพรวมของประติมากรรมไทยอาจแบง ประติมากรรมออกเปน 3 ประเภทคอื ประตมิ ากรรมรปู เคารพ ประตมิ ากรรมตกแตง และประตมิ ากรรมเพือ่ ประโยชนใ ชสอย ซง่ึ จะขอกลาวตามลําดบั ยุคสมยั ของประตมิ ากรรมไทย ท้งั ประตมิ ากรรมรูปเคารพ ประติมากรรมตกแตง และประติมากรรมเพื่อประโยชนใ ชส อยผูกพันกับความเปล่ียนแปลงของสังคมไทยตลอดมา นอกจากจะแสดงคุณคาทางทัศนศิลป แลวยังสะทอนวฒั นธรรมอันดงี ามของชาตใิ นแตล ะยคุ แตละสมัยออกมาดว ย ยุคสมยั ของไทยนั้น อาจแบงชวงศิลปะในเชิงประวัติศาสตรตามหลกั ฐานทางโบราณวตั ถุสถานไดเปน 2 ชว งคอื 1. ชว งศลิ ปะกอนไทย หมายถึงชวงกอนที่คนไทยจะรวมตัวกนั เปนปกแผน ยังไมมีราชธานี ของตนเองทแี่ นน อน แบง ออกเปน 3 สมัยคือ - สมยั ทวารวดี - สมยั ศรีวชิ ยั - สมัยลพบุรี 2. ชว งศลิ ปะไทย หมายถงึ ชวงที่คนไทยรวมตวั กนั เปนปกแผนมรี าชธานีท่ีแนนอนแลวแบงออกเปน 5 สมัยคือ สมัยเชียงแสน สมัยสุโขทัย สมัยอูทอง สมัยอยุธยา และสมัยรัตนโกสินทรงานประติมากรรมสมัยตาง ๆ ของไทยเหลาน้ีผานการหลอหลอมและผสมผสานของวัฒนธรรม โดยด้งั เดมิ มรี ากเหงามาจากวัฒนธรรมอนิ เดีย ตอ มาผสมผสานกับวัฒนธรรมจีนและชาตทิ างตะวันตก แตเ ปนการผสมผสานดวยความชาญฉลาดของชางไทย ประติมากรรมของไทยจึงยังคงรักษารูปแบบท่ีเปนเอกลกั ษณของไทยไวไ ดอยาง เดนชัด สามารถถายทอดลักษณะความงดงาม ความประณีตวิจิตรบรรจง

16และลักษณะของความเปน ชาตไิ ทยที่รุงเรอื งมาแตโบราณใหโลกประจกั ษไ ด พอจะกลา วถึงประติมากรรมในชวงศิลปะไทยได ดังนี้ - ประติมากรรมไทยสมยั เชยี งแสน - ประตมิ ากรรมไทยสมยั สโุ ขทยั - ประติมากรรมไทยสมยั อทู องและสมัยอยุธยา - ประตมิ ากรรมไทยสมัยรัตนโกสนิ ทร ผลงานประติมากรรมไทย คุณคาของงานสวนใหญผูกพันและเกี่ยวของกับศาสนา สรางสรรคขึ้นจากความเช่ือ คตินิยม ความศรัทธา มีความสัมพันธกันอยางแยกไมออก ยอมมีคุณคา มีความงดงามตลอดจนเปนประโยชนใ ชส อยเฉพาะของตนเอง ซ่งึ ในปจจุบันไดจัดใหมีการเรียนรูเก่ียวกับการอนุรักษนยิ มและฟน ฟศู ลิ ปะประเภทน้ี เพ่ือมุงเนน ใหค นรนุ หลงั มคี วามเขา ใจ เกิดความช่นื ชมหวงแหนเหน็ คุณคาในความเปน ศลิ ปวฒั นธรรมไทยรว มกัน พรอ มท้ังสบื ทอด ภาพพระพทุ ธรูปทรงเคร่อื งศลิ ปะอยธุ ยา

17 ประติมากรรมไทยเปน ผลงานศิลปะทีถ่ กู สรา งสรรคข น้ึ มาดวยความคดิ ฝมือ ความศรทั ธาจากภูมิปญญาทีเ่ กดิ จากการแกปญ หาของคนในทอ งถิ่น โดยใชเครื่องมือและวสั ดุจากพื้นบานทหี่ า ไดงา ย ๆ เชนดนิ เหนยี ว แกลบ ปูน กระดาษสา ผลงานประติมากรรมไทย แบงออกไดเปน 4 ประเภท สรุปได ดงั นี้ 1. ประติมากรรมไทยที่เกิดขึ้นจากความเชื่อ ความศรัทธา คตินิยมเก่ียวของกับศาสนา เชนพระพุทธรปู ปางตา ง ๆ ลวดลายของฐานเจดียห รือพระปรางคตา ง 2. ประติมากรรมไทยพวกเครอ่ื งใชในชีวิตประจาํ วนั เชน โอง หมอ ไห ครก กระถาง 3. ประติมากรรมไทยพวกของเลน ไดแก ตุกตาดินปน ตุกตาจากกระดาษ ตุกตาจากผา หุน กระบอก ปลาตะเพียนสานใบลาน หนากาก วัสดจุ ากเปลอื กหอย ชฎาหัวโขน ปลาตะเพียนสานใบลาน

18 หุนกระบอก4. ประตมิ ากรรมไทยพวกเคร่อื งประดบั ตกแตง เชน กระถางตน ไม โคมไฟดนิ เผา

19สถาปต ยกรรมไทย สถาปต ยกรรมไทย หมายถงึ ศิลปะการกอสรางของไทย ไดแก อาคาร บานเรือน โบสถ วหิ าร วังสถูป และสง่ิ กอสรา งอน่ื ๆ ที่มมี ูลเหตุทม่ี าของการกอ สรางอาคารบา นเรอื นในแตล ะ ทองถิน่ จะมีลกั ษณะแตกตา งกันไปบา งตามสภาพทาง ภมู ิศาสตร และคตนิ ยิ มของแตละทองถิน่ แตส ่ิงกอสรางทางศาสนาพทุ ธมักจะมลี ักษณะท่ีไมแ ตกตางกนั มากนัก เพราะมคี วามเชื่อ ความศรัทธาและแบบแผนพธิ กี รรมทเ่ี หมือน ๆกัน สถาปตยกรรมทมี่ กั นิยมนํามาเปนขอ ศกึ ษา สว นใหญจ ะเปน สถูป เจดยี  โบสถ วิหาร หรอืพระราชวัง เนื่องจากเปน สิ่งกอสรางท่ีคงทน มกี ารพฒั นารปู แบบมาอยางตอ เนือ่ งยาวนาน และไดร ับการสรรคส รา งจากชางฝม อื ทเ่ี ช่ยี วชาญ พรอ มทั้งมีความเปนมาทส่ี ําคัญควรแกก ารศึกษา อกี ประการหน่ึงกค็ ือสิ่งกอสรา งเหลา น้ี ลวนมีความทนทาน มีอายุยาวนานปรากฏเปนอนุสรณใหเราไดศึกษาเปนอยา งดีสถาปตยกรรมไทย สามารถจดั หมวดหมู ตามลักษณะการใชง านได 2 ประเภท คือ 1. สถาปต ยกรรมทีใ่ ชเ ปน ทีอ่ ยอู าศัย ไดแก บา นเรือน ตาํ หนัก วังและพระราชวัง เปนตน บา นหรือเรือนเปน ท่อี ยอู าศยั ของสามญั ชน ธรรมดาทัว่ ไป ซง่ึ มีท้ังเรือนไม และเรอื นปูนเรือนไมม ีอยู 2 ชนิด คอื เรือนเครอ่ื งผูก เปนเรือนไมไผ ปูดวยฟากไมไผ หลงั คามงุ ดวย ใบจาก หญาคา หรือใบไมอกี อยางหน่ึงเรียกวา เรือนเคร่อื งสับ เปนไมจริงท้ังเนื้อออน และเน้ือแข็ง ตามแตละทองถ่ิน หลังคามุง ดวยกระเบ้ืองดนิ เผา พนื้ และฝาเปนไมจริงทั้งหมด ลกั ษณะเรอื นไมข องไทยในแตละทองถ่ินแตกตางกัน และโดยทัว่ ไปแลวจะมีลักษณะสาํ คัญรว มกนั คือเปน เรอื นไมช ้ันเดยี วใตถ ุนสงู หลังคาทรงจวั่ เอยี งลาดชัน

20 ตําหนัก และวัง เปนเรือนท่ีอยูของชนช้ันสูง พระราชวงศ หรือท่ีประทับช้ันรอง ของพระมหากษัตริย สําหรับพระราชวัง เปนท่ีประทับของพระมหากษัตริย พระท่ีนั่ง เปนอาคารที่มีทอง พระโรงซึ่งมที ปี่ ระทับสาํ หรบั ออกวา ราชการ หรอื กิจการอ่ืน ๆ ภาพสถาปต ยกรรมวดั เบญจมบพติ ร 2. สถาปต ยกรรมท่ีเก่ยี วของศาสนา ซ่งึ สวนใหญอ ยใู นบริเวณสงฆ ที่เรียกวา วัด ซึ่งประกอบไปดวยสถาปตยกรรมหลายอยาง ไดแก โบสถ เปนที่กระทําสังฆกรรมของพระภิกษุวิหารใชประดิษฐาน พระพุทธรูปสําคัญ และกระทําสังฆกรรมดวยเหมือนกัน กุฏิ เปนท่ีอยูของพระภิกษุ สามเณร หอไตร เปนที่เก็บรักษาพระไตรปฎกและคัมภีรสําคัญทางศาสนา หอระฆังและหอกลอง เปนท่ีใชเก็บระฆังหรือกลองเพื่อตีบอกโมงยาม หรือเรียกชุมนุมชาวบาน สถูปเปนท่ีฝง ศพ เจดยี เ ปน ท่รี ะลึกอนั เกยี่ วเน่ืองกับศาสนา ซง่ึ แบงได 4 ประเภท คือ 1. ธาตุ เจดีย หมายถึง พระบรมธาตุ และเจดยี ทีบ่ รรจุพระบรมสารรี กิ ธาตุของพระพทุ ธเจา 2. ธรรมเจดีย หมายถงึ พระธรรม พระวนิ ัย คาํ สัง่ สอนทุกอยางของพระพุทธเจา

21 3. บริโภคเจดีย หมายถึง ส่ิงของเคร่ืองใชของพระพุทธเจา หรือของพระภิกษุสงฆไดแกเครือ่ งอฐั บรขิ ารทั้งหลาย 4. อุเทสิกเจดีย หมายถึง ส่ิงท่ีสรางข้ึนเพ่ือเปนที่ระลึกถึงองคพระพุทธเจา เชน สถูปเจดียณ สถานท่ีทรงประสูติ ตรัสรู แสดงปฐมเทศนา ปรินิพพาน และรวมถึงสัญลักษณอยางอื่น เชนพระพทุ ธรูปธรรมจกั ร ตนโพธิ์ เปนตน สถาปตยกรรมไทยแท ณ ทีน่ ้จี ะเรียนรูเฉพาะเร่ืองราวท่ีเกี่ยวกับวัด โดยเนนไปท่ีเร่ืองของโบสถและสถูปเจดยี  ทมี่ ลี ักษณะโดดเดนทงั้ โครงสรา งและการตกแตงอนั เปน เอกลกั ษณข องไทยโดยเฉพาะ

22 โบสถ หมายถึงสถานทส่ี าํ หรบั พระสงฆใชป ระชุมทําสงั ฆกรรม เชน สวดพระปาฏิโมกข และอุปสมบทเปน ตนความงามทางศิลปะของโบสถม ี 2 ประเภท 1. ความสวยงามภายในโบสถ ทุกสงิ่ ทกุ อยางจะเนน ไปท่ีสงบน่ิง เพ่ือใหผูเขามากราบไหวมีสมาธิ ความงามภายในจึงตองงามอยางเย็นตาและเย็นใจ ภายในโบสถท่ัว ๆ ไปจะไมอนุญาตใหพทุ ธศาสนกิ ชนนาํ สิง่ ของเขามาบูชาเคารพภายใน เคร่ืองสักการบูชา เชนดอกไมธูปเทียนจะบูชาเฉพาะดา นนอกเทา นน้ั ความงามทแี่ ทจรงิ ภายในโบสถจงึ เนนท่ีองคพระพุทธรูปที่ประดิษฐานเปนพระประธานโดยเฉพาะ

23 2. ความสวยงามภายนอกเปนความงามทัง้ โครงสรางและลวดลายประดับตกแตง ความงามภายนอกเนนสะดุดตา โดดเดน สีสันแวววาวทง้ั สที องและกระจกสี แตยังคงความเปนเอกลักษณของการเคารพนับถือในการสงั เกตวาสถานท่ใี ดเรียกวา โบสถ จะมวี ธิ สี ังเกตคือ โบสถจะมีใบเสมา หรือซุม เสมาลอมรอบโบสถ( บางทีเรียกใบเสมา ) ใบเสมา

24 วิหาร การสังเกตสถานที่ใดเรียกวา วหิ าร เมอ่ื เขาไปอยูในบรเิ วณวัด สถานท่ีสรา งเปนวิหารจะไมมใี บเสมาลอมรอบ วิหาร หมายถึงที่อยูอาศัย ( มีเศรษฐีถวายท่ีดิน เพ่ือสรางอาคารเปนพุทธบูชาแดพระพุทธเจาสาํ หรับเปนท่ีอยแู ละสอนธรรมะ ในปจ จุบันวิหารจึงใชเปนท่ีประดิษฐานพระพุทธรูป เพ่ือใหประชาชนกราบไหว เปรียบเสมือนเปนที่อยูของพระพุทธเจา ) การวางแปลนของโบสถ วิหาร การกําหนดความสาํ คญั ของอาคารท้ังสอง โบสถ จะมีความสําคัญกวาวิหาร โบสถจะมโี ครงสรางใหญกวา สวนใหญจะวางแปลนใหอยตู รงกลาง โดยมวี ิหารสรางประกบอยูดา นขาง

25โครงสรางของโบสถ – วหิ าร - ชอ ฟา - หนา บนั - ใบระกาและ หางหงส

26 สถูป - เจดีย คอื ส่งิ กอสรางสาํ หรบั บรรจุพระบรมสารรี ิกธาตุของพระพทุ ธเจา เมอื่ สมัยพทุ ธกาลทผ่ี า นมา คาํ วา สถปู เปนภาษาบาลีหมายถึงมูลดินทีก่ องสูงข้ึนสันนิษฐานวามูลดินนั้นเกิดจากกองเถาถานของกระดกู คนตายทถี่ ูกเผาทบั ถมกันสงู ขึ้นมาจากกองดิน เถาถานธรรมดาไดถูกพัฒนาตามยุคสมัยมีการกออิฐปด ทับมูลดิน เพ่ือปองกันไมใหถูกฝนชะลาง ในท่ีสุดการกออิฐปดทับก็สูงข้ึนและกลายเปนเจดียอยางทีเ่ ราเหน็ ในปจ จบุ นั สถปูสถูป - เจดีย ในประเทศไทยไดรับอิทธิพลมาจากอินเดียและลังกา ตอมาชางไทยแตละยุคสมัยพัฒนาปรับปรุงและกลายเปน รูปทรงของไทยตามอดุ มคตใิ นการสรางสรรคจ ินตนาการของชา งไทย เจดีย

27เจดียย อมุมเจดยี ท รงระฆัง ลูกแกว ปลี หรอื ปลยี อด ปอ งไฉน เสาหาน องคร ะฆงั บวั ปากระฆัง บรรลังก มาลยั เถา

28เจดียที่มีรูปรางมาจากทรงลังกา สมัยอยุธยา ท้ังหมดนี้คือลักษณะของสถาปตยกรรมเกี่ยวกับสิ่งกอสรางของไทยโดยสังเขป ยังมีสถาปตยกรรมสิ่งกอสรางอีกมากมายท่ีผูเรียนจะตองเรียนรู คนควาดวยตนเอง เพ่ือนํามาเผยแพรใหกับสงั คมไดร ับรขู องดี ๆ ทเ่ี ปนเอกลักษณของไทยในอดตี

29ภาพพิมพ การพิมพภาพ หมายถึง การถายทอดรูปแบบจากแมพิมพออกมาเปนผลงานที่มีลักษณะเหมือนกันกับแมพิมพทุกประการ และไดภาพที่เหมือนกันมีจํานวนตั้งแต 2 ช้ินข้ึนไป การพิมพภาพเปนงานที่พัฒนาตอเน่ืองมาจากการวาดภาพ ซึ่งการวาดภาพไมสามารถ สรางผลงาน 2 ชิ้น ทมี่ ีลกั ษณะเหมือนกนั ทกุ ประการได จึงมีการพัฒนาการพิมพข้ึนมา ชาตจิ ีนเปน ชาติแรกทีน่ าํ เอาวธิ ีการพิมพม าใชอยา งแพรหลายมานานนบั พันป จากนั้นจึงไดแพรหลายออกไปในภูมภิ าคตางๆของโลก ชนชาติทางตะวันตกไดพฒั นาการพิมพภ าพ ขึน้ มาอยางมากมาย มีการนาํ เอาเครือ่ งจกั รกลตา งๆเขามาใชในการพมิ พ ทาํ ใหการพมิ พม กี าร พฒั นาไปอยางรวดเรว็ ในปจจุบนั การพิมพภ าพมีองคป ระกอบที่สาํ คญั ดังน้ี 1. แมพิมพ เปนสิง่ ทีส่ ําคญั ท่ีสุดในการพิมพ 2. วสั ดุที่ใชพมิ พล งไป 3. สีท่ใี ชใ นการพิมพ 4. ผูพมิ พผลงานท่ไี ดจากการพิมพ มี 2 ชนดิ คอื 1. ภาพพมิ พ เปน ผลงานพมิ พท ่เี ปน ภาพตา ง ๆ เพอ่ื ความสวยงามหรอื บอกเลา เร่ืองราวตาง ๆ อาจมีขอความ ตัวอกั ษรหรือตวั เลขประกอบหรอื ไมม กี ็ได 2. ส่ิงพมิ พ เปนผลงานพิมพท ี่ใชบ อกเลาเรื่องราวตาง ๆ เปนตวั อกั ษร ขอความ ตวั เลขอาจมภี าพประกอบหรือไมมกี ็ได

30ประเภทของการพิมพ การพมิ พแ บงออกไดห ลายประเภทตามลกั ษณะตา ง ๆ ดังนี้1. แบง ตามจุดมุง หมายในการพิมพ ได 2 ประเภท คอื 1.1 ศิลปภาพพิมพ เปนงานพิมพภาพเพ่ือใหเกิดความสวยงามเปนงานวิจิตรศิลป 1.2 ออกแบบภาพพิมพ เปนงานพมิ พภาพประโยชนใ ชสอยนอกเหนือไปจากความสวยงาม ไดแ ก หนังสอื ตางๆ บัตรภาพตางๆ ภาพโฆษณา ปฏิทิน ฯลฯ จัดเปนงาน ประยกุ ตศิลป2. แบงตามกรรมวธิ ีในการพิมพ ได 2 ประเภท คอื 2.1 ภาพพิมพตนแบบ เปนผลงานพิมพที่สรางจากแมพิมพและวิธีการพิมพที่ถูก สรางสรรคและกําหนดขึ้นโดยศิลปนเจาของผลงาน และเจาของผลงาน จะตองลงนามรับรองผลงานช้ินบอกลาํ ดับที่ในการพิมพ เทคนคิ การพมิ พ 2.2 ภาพพิมพจ ําลองแบบ ( REPRODUCTIVE PRINT ) เปน ผลงานพมิ พทีส่ รา งจากแมพ ิมพ หรือวิธีการพิมพวิธีอื่น ซึ่งไมใชวิธีการเดิมแตไดรูปแบบเหมือนเดิม บางกรณีอาจเปนการละเมิดลขิ สทิ ธ์ิผูอ่ืน3. แบง ตามจํานวนครั้งท่พี ิมพ ได 2 ประเภท คือ 3.1 ภาพพิมพถาวร เปนภาพพิมพท่ีพิมพออกมาจากแมพิมพใด ๆ ที่ไดผลงานออกมามีลักษณะเหมือนกันทกุ ประการ ต้ังแต 2 ช้นิ ขึ้นไป 3.2 ภาพพิมพครง้ั เดยี ว เปนภาพพมิ พทพ่ี ิมพออกมาไดผลงานเพยี งภาพเดียว ถาพิมพอีกจะไดผลงานทีไ่ มเหมอื นเดิม4. แบง ตามประเภทของแมพิมพ ได 4 ประเภท คือ 4.1 แมพิมพน ูน เปนการพิมพโดยใหสีตดิ อยูบนผิวหนาที่ทําใหนูนขึ้นมาของแมพิมพ ภาพที่ไดเกิดจากสีที่ติดอยูในสวนบนนั้น แมพิมพนูนเปนแมพิมพท่ีทําข้ึนมาเปนประเภทแรก ภาพพิมพชนิดน้ีไดแก ภาพพมิ พแกะไม 4.2 แมพ มิ พร อ งลกึ เปน การพิมพโ ดยใหสีอยใู นรอ งทที่ าํ ใหลึกลงไปของแมพิมพโดยใชแผนโลหะทําเปน แมพมิ พ (แผน โลหะทนี่ ยิ มใชค ือแผน ทองแดง) และทําใหล ึกลงไปโดยใชนํา้ กรดกัดแมพิมพรองลกึ นีพ้ ัฒนาขึ้นโดย ชาวตะวนั ตก สามารถพิมพงาน ทม่ี คี วาม ละเอยี ด คมชดั สงูสมัยกอ นใชใ นการพมิ พ หนงั สือ พระคมั ภีร แผนที่ เอกสารตาง ๆ แสตมป ธนบัตร ปจจุบันใชในการพิมพงานที่เปนศิลปะ และธนบัตร 4.3 แมพมิ พพืน้ ราบ เปนการพมิ พโ ดยใหส ีติดอยบู นผวิ หนา ทรี่ าบเรียบของแมพ มิ พ โดยไมต อ งขุดหรือแกะพืน้ ผวิ ลงไป แตใ ชสารเคมเี ขาชว ย ภาพพมิ พ ชนดิ นีไ้ ดแก ภาพพิมพหนิ การพิมพอ อฟเซท ภาพพมิ พก ระดาษ ภาพพิมพคร้งั เดยี ว

31 4.4 แมพิมพฉลุ เปนการพิมพโดยใหสีผานทะลุชองของแมพิมพลงไปสูผลงานท่ีอยูดานหลัง เปนการพมิ พชนดิ เดียวท่ไี ดร ูปทม่ี ดี านเดียวกนั กับแมพ ิมพ ไมก ลบั ซาย เปน ขวา ภาพพิมพชนิดน้ีไดแก ภาพพมิ พฉลุ ภาพพมิ พต ะแกรงไหม ในอดตี ผคู นมกั จะหาวิชาความรไู ดจ ากในวดั เพราะวัดจะเปน ศนู ยก ลางของนักปราชญห รือผรู ู ใชเปน สถานทีใ่ นการเผยแพรวชิ าความรตู า งๆ จติ รกรรมฝาผนงั ทเ่ี ขยี นตามศาลา โบสถ วหิ ารก็เปนอีกส่ิงหน่งึ ท่เี ราจะหาความรใู นเรอ่ื งตาง ๆ ไดโ ดยเฉพาะทีเ่ กย่ี วกบั พทุ ธประวตั ิ ชาดก วรรณคดีและนิทานพื้นบา น ซึ่งนอกจากจะไดค วามรใู นเรื่องศาสนา ประวตั ิศาสตร วรรณคดแี ลว เรายงั ไดอรรถรสแหงความสนุกสนานเพลิดเพลินกบั ความสวยงามของภาพพิมพต าง ๆ เหลา นีอ้ ีกดว ยภาพพมิ พข องไทย เมอ่ื หลายรอ ยปท ่ผี านมา ภาพพิมพ

32เรือ่ งท่ี 3 ความงามและคณุ คาของทศั นศิลปไทย “ชีวิตสลาย อาณาจักรพินาศ ผลประโยชนของบุคคลมลายหายส้ินไป แตศิลปะเทานั้นท่ียังคงเหลือ เปน พยานแหงความเปนอจั ฉรยิ ะของมนุษยอยูตลอดกาล” ขอความขางตนน้ีเปนความเห็นอันเฉียบคมของ ทานศาสตราจารยศิลป พีระศรี ผูกอตั้งมหาวิทยาลัยศลิ ปากร แสดงใหเห็นวา งานศิลปะเปนสมบัติอันล้ําคาของมนุษยที่แสดงความเปนอัจฉริยะบงบอกถึงความเจริญทางดา นจิตใจ และสติปญ ญาอนั สงู กวา ซง่ึ มคี ุณคาตอ ชีวติ และสงั คมดงั น้ีคุณคา ในการยกระดบั จิตใจ คุณคาของศิลปะอยทู ่ีประโยชน ชวยขจัดความโฉด ความฉอฉลยกระดับวิญญาณความเปนคนเห็นแกต น บทกวีของเนาวรตั น พงษไพบูลย กวซี ไี รตข องไทย ไดใ หค วามสําคญั ของงานศลิ ปะในการยกระดบั วญิ ญาณความเปน คนกค็ ือ การยกระดบั จติ ใจของคนเราใหสงู ขนึ้ ดวยการไดช น่ื ชมความงาม และความประณตี ละเอยี ดออ นของงานศลิ ปะ ตวั อยางเชน เมอื่ เราทาํ พรมอนั สวยงาม สะอาดมาปูเตม็ หอง ก็คงไมมีใครกลานาํ รองเทาท่เี ปอ นโคลนมาเหยียบยํา่ ทําลายความงามของพรมไปจนหมดสิ้น ส่ิงท่ีมีคุณคามาชว ยยกระดับจติ ใจของคนเราใหมน่ั คงในความดงี ามกค็ ือ ความงามของศิลปะน่ันเองดงั นั้นเมื่อใดที่มนุษยไดช่ืนชมความงามของศิลปะเมื่อน้ันมนุษยก็จะมีจิตใจที่แชมช่ืน และละเอียดออนตามไปดวย เวนแตบคุ คลผนู ้นั จะมสี ตวิ ิปลาศ นอกจากน้ีงานศิลปะบางชิ้นยังใหความงามและความรูสึกถึงความดีงาม และงามจรยิ ธรรมอยางลึกซึง้ เปนการจรรโลงจติ ใจใหผดู ูเครง เครียดและเศราหมองของศิลปนผูสรางสรรคและผูชน่ื ชมไดเ ปนอยางดี ดังนั้นจึงมีการสงเสริมใหเด็กสรางงานศิลปะ เพ่ือผอนคลายความเครงเครียด และพัฒนาสุขภาพจิต ซ่งึ เปน จุดเริ่มตน ของพัฒนาการตา ง ๆ อยางสมบูรณ ความรสู ึกทางความงามของมนุษยมีขอบเขตกวางขวางและแตกตางกันออกไปตามทัศนะของแตล ะบุคคล เราอาจรวมลกั ษณะเดนของความงามได ดังนี้ 1. ความงามเปนสงิ่ ท่ปี รากฏขึน้ ในจติ มนษุ ย แมเพียงชว่ั ระยะเวลาหนงึ่ แตจ ะกอใหเกิดความปตยิ นิ ดี และฝง ใจจาํ ไปอีกนาน เชน การไดม โี อกาสไปเทย่ี วชมสถานทต่ี าง ๆ ทมี่ ีธรรมชาตแิ ละศลิ ปกรรมท่ีสวยสดงดงาม เราจะจาํ และระลึกถงึ ดว ยความปติสุข บางคร้ังเราอยากจะใหผูอืน่ รับรูดวย 2. ความงามทาํ ใหเ ราเกิดความเพลิดเพลิน หลงใหลไปกับรูปราง รูปทรง สีสัน จนลืมบางสิ่งบางอยางไป เชน ผลไมแ กะสลกั ความงามของลวดลาย ความละเอยี ดออน อยากเกบ็ รกั ษาไวจนลมื ไปวา ผลไมน ้นั มไี วสาํ หรับรบั ประทานมิใชมไี วด ู 3. สิ่งส่ิงหน่ึงเปนไดทั้งสิ่งท่ีสวยงาม และไมงาม ไปจนถึงนาเกลียด อัปลักษณ แตถาไดรับการยกยอ งวาเปน สิ่งมีคา มคี วามงามจะตรงกนั ขามกบั สง่ิ อัปลกั ษณท นั ที

33 4. ความงามไมม มี าตราสว นใดมาช่งั ตวง วัดใหแ นนอนได ทําใหเราไมส ามารถกําหนดไดวาสงิ่ นนั้ ส่งิ นี้มคี วามงามเทา ใด 5. ความงามของสง่ิ ท่มี นษุ ยสรา งขนึ้ เปนผลมาจากความคดิ ทักษะฝม อื หรอื ภูมิปญญาของมนษุ ย แตเ มอ่ื สรางเปนวตั ถสุ ิ่งของ ตา ง ๆ แลว กลบั เปนความงามของสงิ่ นั้นไป เชน ความงามของผาความงามของรถยนต เปนตน การรับรคู า ความงาม ความงามเปน เรื่องที่มคี วามสาํ คญั เพ่มิ ขึน้ ตามลาํ ดบั มนษุ ยร บั รูค า ความงามใน 3 กลุม คอื 1. กลุมที่เห็นวามนุษยรับรูคาความงามไดเพราะสิ่งตาง ๆ มีความงามอยูในตัวเอง เปนคณุ สมบัติของวัตถุปรากฏออกมาเปนรูปราง รูปทรงสีสัน การอธิบายถึงความงามของงานทัศนศิลปจะไดผลนอยกวา การพาไปใหเหน็ ของจรงิ แสดงใหเ ห็นวาความงามมอี ยใู นตวั วตั ถุ 2. กลมุ ทีเ่ ห็นวามนษุ ยรับรูคา ความงามไดเ พราะจติ ของเราคดิ และรสู ึกไปเอง โดยกลุม น้เี ห็นวาถา ความงามมอี ยใู นวตั ถุจริงแตล ะบคุ คลยอ มเห็นความงามนนั้ เทากัน แตเนื่องจากความงามของวัตถุที่แตละบคุ คลเห็นแตกตา งกันออกไปจงึ แสดงวาความงามข้นึ อยกู ับอารมณแ ละความรูสึกของแตละบคุ คล 3. กลมุ ทีเ่ ห็นวามนุษยร บั รูคาความงามไดเพราะเปน สภาวะท่เี หมาะสมระหวา งวัตถกุ ับจติ กลมุนีเ้ ห็นวา การรับรูคา ความงามนน้ั มใิ ชอ ยา งใดอยางหนงึ่ แตเปน สภาวะทส่ี มั พนั ธก นั ระหวา งมนุษยกับวัตถุการรบั รูท ส่ี มบูรณตอ งประกอบดว ยวัตถทุ ม่ี ีความงาม ความเดนชัดและผรู บั รตู องมีอารมณและความรูสึกทด่ี ี พรอ มที่จะรบั รสคุณคา แหงความงามน้นั ดว ย จะเห็นไดวาศิลปกรรมหรือทัศนศิลปเปนส่ิงท่ีมนุษยสรางขึ้นจึงมีการขัดเกลาตกแตงใหสวยงามเปนวตั ถุสนุ ทรยี  เปนสงิ่ ทีม่ คี วามงาม ผูดรู ับรคู า ความงามไดใ นระดับพนื้ ๆ ใกลเคยี งกนั เชน เปนภาพเขียน ภาพปนแกะสลัก หรือเปนสิ่งกอสรางที่สวยงาม แตการรับรูในระดับที่ลึกลงไปถึงขั้นชอบประทบั ใจ หรือชืน่ ชมนั้น เปน เรื่องของแตล ะบคุ คลการรบั รูคุณคาทางศลิ ปะ มีหลายกระบวนการ ดงั น้ี 1. สงิ่ สุนทรีย หมายถึง งานทศั นศิลปท ่เี กิดจากศิลปน ที่ต้งั ใจสรางงานอยางจริงจัง มกี ารพฒั นางานตามลําดับ ประณีตเรยี บรอ ย ท้ังในผลงาน กรอบ และการตดิ ต้ังทที่ ําใหง านเดน ชดั 2. อารมณรวม หมายถงึ สิ่งสุนทรียน ้ันมีความงามของเนอ้ื หาเรอื่ งราว รปู ราง - รปู ทรง สสี นั ที่สามารถทาํ ใหผดู สู นใจ เพลดิ เพลินไปกบั ความงามของผลงานน้นั มอี ารมณรว มหรือคลอ ยตาม เชน เม่อื เหน็ งานทัศนศิลปแ ลวเกิดความรูสึกประทับใจและหยดุ ดอู ยูร ะยะหนง่ึ เปนตน 3. กําหนดจิต เปนขนั้ ตอ เนอื่ งจากการมอี ารมณร ว ม กลาวคอื ในขณะที่เกดิ อารมณรว มเพลดิ เพลินไปกับงานทัศนศลิ ป ผดู สู วนใหญจะอยูในระดับท่ีเห็นวาสวยก็พอใจแลว แตถามีการกําหนดจติ ใหหลุดออกจากอารมณรวมเหลา นน้ั วา เรากาํ ลงั ดูงานทัศนศิลปท สี่ รา งสรรคอ ยางตง้ั ใจ จรงิ ใจ แตละจดุ

34ของผลงานแสดงถึงทกั ษะฝมอื ของศิลปน จติ ของเราจะกลับมาและเริ่มดูในสวนรายละเอียดตาง ๆ ทําใหไดร สชาติของความงามทแ่ี ปลกออกไป กระบวนการท้ัง 3 ขน้ั ตอนขางตน ยกตัวอยางใหเขาใจงายยิ่งข้ึนก็คือ พระอุโบสถวัดเบญจมบพธิ ออกแบบโดยเจาฟากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ อัจฉรยิ ะศิลปน ของไทย เปนสถาปตยกรรมท่ีสรางขน้ึ เพ่ืออทุ ิศใหแ กพระพุทธศาสนา การกอสรา งจึงเต็มไปดวยความประณีตบรรจง เปนส่ิงสุนทรีย เปนท่ีเชดิ หนา ชูตาของเมอื งไทยแหง หน่ึงท่ีชาวไทยและชาวตางประเทศมาเที่ยวชมอยูตลอดเวลาดวยความงามของสถาปตยกรรมและบรรยากาศท่ีรมร่ืน ทําใหแขกผูมาเยือนเกิดความเพลิดเพลิน ประทับใจ และใชเวลาผอนคลายอิริยาบถอยูนานพอสมควร ผูมาเยือนบางคนฉุกคิดไดวาขณะนี้กําลังอยูตอหนาสถาปต ยกรรมท่ีงดงามและมีชอ่ื เสียง ควรจะดูอยางพินจิ พเิ คราะห ดใู หล ะเอียดทีละสวน ซ่ึงออกแบบไดกลมกลนื ทงั้ รปู รางและวัสดุซ่งึ ทําดว ยหินออ นท่ีสวยงามแปลกไปกวา โบสถแหงอื่น กลุมคนท่ีกําหนดจิตในสวนใหญจะเปน ผทู ่ีมรี สนยิ มหรือมีพื้นฐานทางศิลปะพอสมควรเรื่องท่ี 4 การนาํ ความงามของธรรมชาตมิ าสรางสรรคผลงาน5 ความคิดสรา งสรรค เปน ส่งิ ท่เี กดิ จากความคดิ สรา งสรรค เปน การดาํ เนินการในลักษณะตาง ๆ7Bเพอื่ ใหเ กิดสง่ิ แปลกใหมท่ีไมเคยปรากฏมากอน สงิ่ ทมี่ ชี วี ิตเทา น้ันท่จี ะมีความคดิ อยางสรา งสรรคไดความคดิ สรา งสรรคเปน ความคดิ ระดบั สูง เปน ความสามารถทางสติปญ ญาแบบหนึ่ง ทจี่ ะคิดไดห ลายทิศทาง หลากหลายรูปแบบโดยไมมขี อบเขต นําไปสกู ระบวนการคิดเพ่ือสรา งสง่ิ แปลกใหม หรือเพื่อการพัฒนาของเดมิ ใหด ขี น้ึ ทําใหเ กดิ ผลงานทีม่ ีลกั ษณะเฉพาะตนเปน ตวั ของ ตัวเอง อาจกลาวไดว า มนษุ ยเ ปนส่งิ มีชวี ิตเพยี งชนดิ เดียวในโลก ที่มคี วามคดิ สรา งสรรค เนอ่ื งจากตงั้ แตใ นอดีตทผี่ า นมา มแี ตมนษุ ยเทา นน้ัทส่ี ามารถสรา งสิ่งใหม ๆ ขนึ้ มาเพ่ือใชป ระกอบในการดาํ รงชวี ิต และสามารถพฒั นาสิง่ ตาง ๆใหดีข้ึน

35กวาเดิม รวมถงึ มคี วามสามารถในการพัฒนาตน พัฒนาสงั คม พัฒนาประเทศ และรวมถงึ พัฒนาโลกทเ่ี ราอยูใหมีลักษณะที่เหมาะสมกบั มนษุ ยมากทส่ี ดุ ในขณะทส่ี ตั วชนิดตาง ๆ ทมี่ ีววิ ฒั นาการมาเชนเดียวกบั เรายงั คงมชี วี ิตความเปน อยูแบบเดิมอยา งไมมกี ารเปลย่ี นแปลง มากกวา ครึ่งหน่งึ ของการพบท่ีย่ิงใหญข องโลกไดถูกกระทาํ ข้นึ มาโดยผาน \"การคน พบโดยบังเอญิ \" หรอื การคน พบบางส่งิ ขณะทก่ี าํ ลงั คน หาบางส่งิอยู การพฒั นาความคิดสรา งสรรคข องมนษุ ยจะทําให เกดิ การเปลีย่ นแปลง การสรา งสรรคอาจไมจาํ เปน ตอ งยิ่งใหญถ ึงขนาดการพฒั นาบางส่ิงขนึ้ มาใหก ับโลก แตม อี าจเกย่ี วขอ งกับพฒั นาการบางอยา งใหใหมข ้นึ มา อาจเปน สง่ิ เลก็ ๆ นอ ย ๆ เพ่ือตัวของเราเอง เมอื่ เราเปล่ียนแปลงตวั เราเอง เราจะพบวาโลกก็จะเปลี่ยนแปลงไปพรอมกบั เรา และในวถิ แี หง การเปลย่ี นแปลงทีเ่ ราไดมีประสบการณก บั โลกความคดิสรางสรรคจึงมีความหมายที่คอนขางกวางและสามารถนําไปใชประโยชนกับการผลิต การสรางสรรค8Bสิ่งประดิษฐใหม ๆ กระบวนการวธิ ีการท่ีคดิ คน ขึน้ มาใหม คาดหวังวา ความคิดสรางสรรคจะชวยใหการดําเนนิ ชีวิตและสังคมของเราดีขึน้ เราจะมคี วามสุข มากขึ้น โดยผานกระบวนการทีไ่ ดป รบั ปรุงข้นึ มาใหมนีท้ ั้งในดา นปริมาณและคณุ ภาพ การนาํ ธรรมชาติมาสรางสรรคผลงานจดุ มง หมายของการคิดสรางสรรค งานศลิ ปะโดยเฉพาะงานศลิ ปะสมยั ปจจบุ นั ศิลปน จะสรางสรรคง านศลิ ปะในรปู แบบที่หลากหลายมากขึ้นทาํ ใหมขี อบขา ยกวางขวางมาก แตไมว าจะเปนไปในลกั ษณะใดกต็ าม งานศลิ ปะทกุ ประเภท จะใหคุณคา ทต่ี อบสนองตอ มนษุ ย ในดา นท่ีเปนผลงานการแสดงออกของอารมณ ความรสู กึ และความคดิ เปนการส่ือถึงเร่อื งราวท่ีสําคัญ หรือเหตกุ ารณท ่ปี ระทบั ใจ เปน การตอบสนองตอ ความพึงพอใจ ทัง้ ทางดานจิตใจและความสะดวกสบายดา นประโยชนใชส อยของศลิ ปวัตถุ

36องคประกอบของการสรางสรรคงานศิลปะ การสรางสรรคจะประสบความสําเร็จเปนผลงานได นอกจากตองอาศัยความคดิ สรางสรรค เปนตัวกาํ หนดแนวทางและรูปแบบแลวยงั ตอ งอาศัยความสามารถทีย่ อดเย่ยี มของศิลปน ซ่ึงเปนความสามารถเฉพาะตน เปน ความชาํ นาญท่เี กิดจากการฝกฝน และความพยายามอันนาทึ่ง เพราะฝมืออนั เยย่ี มยอด จะสามารถสรางสรรคผลงานที่มีความงาม อนั เยีย่ มยอดได นอกจากนีย้ ังตองอาศยั วสั ดุ อปุ กรณต า ง ๆ มาใชในการสรางสรรคเ ชนกัน วสั ดุอุปกรณในการสรางสรรค แบง ออกเปนวตั ถุดิบทีใ่ ชเ ปนสือ่ ในการแสดงออก และเคร่อื งมือที่ใชสรางสรรคใหเกิดผลงานตามความชํานาญของศิลปนแตละคน แนวทางในการสรา งสรรคง านศลิ ปะของศลิ ปน แตละคน อาจมที ่ีมาจากแนวทางที่ตา งกัน บางคนไดร ับแรงบันดาลใจจากความงาม ความคดิ ความรูสึก ความประทับใจ แตบางคนอาจสรางสรรคงานศิลปะเพื่อแสดงออกถึงฝมอื อนั เยี่ยมยอดของตนเอง เพื่อประกาศความเปน เลิศอยางไมมีท่ีเปรียบปานโดยไมเนนที่เนื้อหาของงาน และบางคนอาจสรางสรรคงานศลิ ปะจากการใชวัสดุที่สนใจ โดยไมเนนรูปแบบและแนวคิดใด ๆเลยก็ไดเร่อื งท่ี 5 ความคดิ สรางสรรค ในการนําเอาวัสดแุ ละสง่ิ ของตาง ๆ มาตกแตงรา งกายและสถานที่ ความคิดสรางสรรค คือ กระบวนการคิดของสมองซึ่งมีความสามารถในการคิดไดหลากหลายและแปลกใหมจากเดิม โดยสามารถนําไปประยุกตทฤษฎี หรือหลักการไดอยางรอบคอบและมีความถูกตอง จนนําไปสูการคิดคนและสรางส่ิงประดิษฐที่แปลกใหมหรือรูปแบบความคิดใหม นอกจาก

37ลักษณะการคิดสรางสรรคดังกลาวนี้แลว ยังมีความสามารถมองความคิดสรางสรรคไดหลากหลาย ซึ่งอาจจะมองในแงท ่เี ปนกระบวนการคิดมากกวา เนอ้ื หาการคิด โดยท่ีสามารถใชล กั ษณะการคิดสรางสรรคในมติ ทิ กี่ วา งขน้ึ เชน การมีความคิดสรางสรรคในการทาํ งาน การเรียน หรือกิจกรรมที่ตองอาศัยความคิดสรางสรรคดว ย อยา งเชน การทดลองทางวิทยาศาสตร หรือการเลนกีฬาท่ีตองสรางสรรครูปแบบเกมใหหลากหลายไมซ ํา้ แบบเดิม เพอื่ ไมใ หคตู อสรู ูทนั เปน ตน ซ่ึงอาจกลาวไดวาเปนลักษณะการคิดสรางสรรคในเชิงวิชาการ แตอยางไรก็ตาม ลักษณะการคิดสรางสรรคตาง ๆ ท่ีกลาวนั้นตางก็อยูบนพื้นฐานของความคิดสรา งสรรค โดยทบ่ี ุคคลสามารถเช่ือมโยงนาํ ไปใชในชวี ิตประจําวันไดดี ในการสอนของอาจารยเพื่อพัฒนาความคิดสรางสรรค ควรจัดการเรียนการสอนที่ใชวิธีการที่เหมาะสม ดงั น้ี 1. การสอน หมายถึง การสอนเกีย่ วกับการคดิ เห็นในลักษณะความคิดเห็นท่ีขัดแยงในตัวมันเองความคดิ เห็นซงึ่ คา นกับสามญั สาํ นกึ ความจริงท่ีสามารถเชื่อถือหรืออธิบายได ความเห็นหรือความเชื่อที่ฝง ใจมานาน ซงึ่ การคดิ ในลกั ษณะดงั กลาว นอกจากจะเปนวิธีการฝกประเมินคาระหวางขอมูลที่แทจริงแลว ยังชวยใหคิดในสิ่งท่ีแตกตางไปจากรูปแบบเดิมท่ีเคยมี เปนการฝกมองในรูปแบบเดิมใหแตกตางออกไป และเปนสงเสริมความคิดเห็นไมใหคลอยตามกัน (Non – Conformity) โดยปราศจากเหตุผลดังนน้ั ในการสอนอาจารยจ งึ ควรกาํ หนดใหน ักศึกษารวบรวมขอคดิ เห็นหรือคาํ ถาม แลวใหน กั ศกึ ษาแสดงทักษะดวยการอภิปรายโตว าที หรอื แสดงความคิดเห็นในกลุม ยอ ยกไ็ ด 2. การพจิ ารณาลักษณะ หมายถึง การสอนใหนักศึกษา คิดพิจารณาลักษณะตาง ๆ ท่ีปรากฏอยูทง้ั ของมนุษย สตั ว สง่ิ ของ ในลักษณะท่แี ปลกแตกตางไปกวาท่ีเคยคิด รวมทงั้ ในลักษณะทค่ี าดไมถงึ 3. การเปรยี บเทยี บอปุ มาอุปมยั หมายถึง การเปรยี บเทียบสงิ่ ของหรือสถานการณที่คลายคลึงกันแตกตางกนั หรือตรงกนั ขามกนั อาจเปนคาํ เปรยี บเทยี บ คาํ พังเพย สุภาษติ 4. การบอกสิ่งทีค่ ลาดเคล่อื นไปจากความเปนจริง หมายถึง การแสดงความคิดเห็น บงชี้ถึงส่ิงที่คลาดเคลื่อนจากความจริง ผิดปกตไิ ปจากธรรมดาท่วั ไป หรอื สง่ิ ท่ียังไมส มบรู ณ 5. การใชค าํ ถามยัว่ ยแุ ละกระตุนใหตอบ หมายถึงการต้ังคาํ ถามแบบปลายเปดและใชคําถามที่ย่ัวยุเรา ความรสู กึ ใหชวนคิดคน ควา เพือ่ ความหมายทล่ี กึ ซึง้ สมบูรณท ีส่ ดุ เทาทีจ่ ะเปน ได 6. การเปลี่ยนแปลง หมายถึง การฝกใหคิดถึงการเปล่ียนแปลงดัดแปลงการปรับปรุงสิ่งตาง ๆท่ีคงสภาพมาเปนเวลานานใหเปนไปในรูปอื่น และเปดโอกาสใหเปลี่ยนแปลงดวยวิธีการตาง ๆ อยางอิสระ 7. การเปลีย่ นแปลงความเชื่อ หมายถึง การฝกใหนักศึกษาเปนคนมีความยืดหยุน ยอมรับความเปลยี่ นแปลง คลายความยึดมั่นตาง ๆ เพ่อื ปรบั ตนเขา กับสภาพแวดลอ มใหม ๆ ไดดี 8. การสรา งสิ่งใหมจากโครงสรางเดิม หมายถึง การฝกใหนักศึกษารูจักสรางส่ิงใหม กฎเกณฑใหม คว า ม คิด ใ หม โ ด ยอา ศั ย โค ร ง สร า ง เดิ ม หรือก ฎ เก ณ ฑ เดิม ท่ี เคย มี แต พ ย าย า ม คิ ดพลกิ แพลงใหตา งไปจากเดิม

38 9. ทักษะการคนควา หาขอมลู หมายถงึ การฝกเพอื่ ใหนกั ศึกษารจู ักหาขอ มลู 10. การคน หาคาํ ตอบคาํ ถามท่กี ํากวมไมชัดเจน เปน การฝก ใหนักศกึ ษามคี วามอดทนและพยายามท่ี จะคน ควา หาคาํ ตอบตอ ปญหาท่กี ํากวม สามารถตีความไดเ ปน สองนัย ลกึ ลบั รวมทงั้ ทาทายความคดิ 11. การแสดงออกจากการหยงั่ รู เปน การฝกใหรูจักการแสดงความรูสึก และความคิดท่ีเกิดจาก สง่ิ เรา กับอวยั วะสมั ผัสทง้ั หา 12. การพัฒนาตน หมายถึง การฝกใหรูจักพิจารณาศึกษาดูความ ลมเหลว ซ่ึงอาจเกิดข้ึนโดย ต้ังใจหรือไมต ้งั ใจ แลว หาประโยชนจากความผิดพลาดนั้นหรือขอบกพรองของตนเองและผูอื่น ทั้งนี้ใช ความผดิ พลาดเปน บทเรียนนําไปสคู วามสาํ เร็จ 13. ลกั ษณะบคุ คลและกระบวนการคดิ สรางสรรค หมายถงึ การศึกษาประวัติบุคคลสําคัญทั้งใน แงลักษณะพฤตกิ รรมและกระบวนการคิดตลอดจนวธิ ีการ และประสบการณข องบคุ คลนัน้ 14. การประเมินสถานการณ หมายถึง การฝกใหหาคําตอบโดยคํานึงถึงผลที่เกิดข้ึนและ ความหมายเก่ยี วเน่ืองกนั ดว ยการตัง้ คาํ ถามวาถา สง่ิ เกิดขึ้นแลว จะเกดิ ผลอยางไร 15. พัฒนาทักษะการอานอยางสรางสรรค หมายถึง การฝกใหรูจักคิดแสดงความคิดเห็น ควร สงเสริมและใหโอกาสนกั ศกึ ษาไดแ สดงความคิดเห็นและความรูสึกตอเร่ืองที่อานมากกวาจะมุงทบทวน ขอตา ง ๆ ทีจ่ ําไดหรอื เขาใจ 16. การพฒั นาการฟงอยา งสรางสรรค หมายถงึ การฝกใหเกดิ ความรูส ึกนกึ คดิ ในขณะทฟี่ ง อาจเปนการฟงบทความ เร่อื งราวหรือดนตรี เพือ่ เปน การศกึ ษาขอมูล ความรู ซง่ึ โยงไปหาสิ่งอืน่ ๆ ตอ ไป 17. พัฒนาการเขียนอยางสรางสรรค หมายถึง การฝกใหแสดงความคิด ความรูสึก การ จินตนาการผานการเขียนบรรยายหรอื พรรณนาใหเ หน็ ภาพชดั เจน 18. ทักษะการมองภาพในมติ ติ า ง ๆ หมายถงึ การฝกใหแสดงความรูสึกนึกคิดจากภาพในแงมุม แปลกใหม ไมซํ้าเดิม ศิลปะกับการตกแตงทอี่ ยอู าศยั มนุษยเปน สตั วสงั คมทตี่ อ งการสถานท่ีปกปอง คุมครองจากสิ่งแวดลอมรอบกาย ไมวามนุษย จะอยแู หง ใด สถานทอี่ ยา งไร ทอ่ี ยูอ าศยั จะสรา งขน้ึ เพอ่ื ปองกนั ภยั อนั ตรายจากส่ิงแวดลอมภายนอก ที่อยู อาศัยเปน หนึ่งในปจจัยทมี่ คี วามสําคัญและจําเปน สาํ หรบั การดาํ รงชวี ิตของมนุษย มนุษยจึงมีการพัฒนาที่ อยูอาศยั เพอ่ื สนองความตอ งการและความพอใจของแตละบุคคล มนษุ ยทกุ คนมีการพฒั นาการในชีวติ ของ ตนเอง มนุษยจึงนาํ พฒั นาการเหลานี้มาใชใหเปนประโยชน การพัฒนาที่อยูอาศัยจึงเปนหน่ึงในปจจัยท่ี สําคัญสําหรับมนุษยที่อยูอาศัยในปจจุบันถูกพัฒนาใหทันสมัยกวา ในอดีตเนื่องจากตองปรับปรุงให เหมาะสมกับสภาพการณและส่ิงแวดลอมของโลกที่เปลี่ยนแปลง แตในการปรับปรุงน้ัน ควรคํานึงถึง สภาพทางภูมิศาสตร และวฒั นธรรมทองถิน่ ควบคกู ันไป การพัฒนาทีอ่ ยูอาศยั นั้นจงึ จะเหมาะสมและ สนองความตอ งการอยางแทจริง

39 ที่อยูอาศัยโดยเฉพาะบานในปจจุบัน จะมีรูปแบบที่เรียบงายใกลชิดธรรมชาติและคํานึงถึงประโยชนใชสอยเปน หลัก และเนนในเร่ืองเทคโนโลยตี า ง ๆ เพิ่มมากข้นึ เพราะเกิดการเปลี่ยนแปลงตามรสนิยมการบริโภค นอกจากนใี้ นการจดั ตกแตงภายในจะมีการผสมผสานการตกแตงแบบตะวันตกและตะวันออกเขา ดวยกัน ทําใหเกิดผลงานการตกแตง ในรปู แบบที่ใชง านไดส ะดวก ตามรูปแบบตะวันตกปจจยั อีกประการหนึ่งในการจัดตกแตง ภายในบานคือการนําหลักการทางศิลปะมาผสมผสานเขากับการตกแตง เพื่อใหก ารดาํ รงชวี ิตภายในบา นสะดวกท้ังกายและใจ และแสดงออกถึงความงดงาม และมีรสนิยมของผเู ปน เจา ของบา น องคประกอบทางศิลปะจงึ ถกู นาํ มาเกย่ี วของ องคประกอบทางศิลปะท่ีนํามาใชในการจดั แตง แตงท่ีอยอู าศยั ไดแก1. ขนาดและสดั สว นนาํ มาใชในการจัดท่ีอยอู าศยั ไดแ ก 1.1 ขนาดของหอ ง ในการกําหนดขนาดของหองตาง ๆจะขึ้นอยกู บั กจิ กรรมท่ีทําหากเปน หอ งที่ใชกิจกรรมมาก เชน หองอาหาร หองครัว หรือหองรับแขก ควรกําหนดขนาดของหองใหมีพ้ืนที่รองรับกิจกรรมนน้ั ๆ ใหเ หมาะสม ไมเล็กจนเกนิ ไป เพราะจะทําใหคบั แคบและไมสะดวกตอการทาํ กิจกรรม 1.2 จํานวนของสมาชกิ ในครอบครัว ในการกาํ หนดขนาดของหองตาง ๆ ควรคาํ นึงถงึ จาํ นวนของสมาชกิ วา มีมากนอยเพยี งใด เพ่อื จะไดกําหนดขนาดของหองใหเหมาะสมกับสมาชกิ 1.3 เคร่อื งเรือน ในการกําหนดขนาดของเครอื่ งเรอื น ควรกาํ หนดใหม ขี นาดพอดกี บั หองและสมาชิก หรอื ขนาดพอเหมาะกับสมาชิกไมส ูงหรอื เต้ียจนใชงานไมสะดวก ในการออกแบบเคร่อื งเรือน หรือจัดพน้ื ทภ่ี ายในบา นจะมเี กณฑมาตรฐานทใ่ี ชกนั โดยทวั่ ไป ดงั น้ี หองรบั แขก -โซฟา ขนาด 0.05 x 0.6 เมตร สงู 0.38 – 0.40 เมตร หองอาหาร - โตะ อาหารมีหลายแบบไดแกขนาด 0.75 x 1.00 เมตร จนถงึ 1.10 x 2.40 เมตร หองครัว - ควรมีขนาด 0.50 x 0.55 เมตร สงู 0.80 x 0.90 เมตร ความยาวขน้ึ อยกู ับหอ ง

40 หอ งนํา้ - ควรมีขนาด 2.00 – 3.00 เมตร ซึ่งแลวแตขนาดของหอง สวนสุขภัณฑในหองจะมีขนาดมาตรฐานโดยทว่ั ไป หองนอน - เตยี งนอนเดีย่ ว มีขนาด 0.90-1.0 x 2.00 เมตร สงู 0.50 เมตร เตยี งนอนคู มขี นาด1.80 x 2.00 เมตร สงู 0.40 - 0.50 เมตร ตเู ส้อื ผา ขนาด 0.50 – 0.80 x 2.50 เมตร2. ความกลมกลืน (Harmony) ความกลมกลืนของศิลปะท่ีนํามา ใชในการจัดตกแตงที่อยูไดแก 2.1 ความกลมกลนื ของการตกแตง ทอ่ี ยูอาศยั การนําธรรมชาติมาผสมผสานในการตกแตง จะทําใหเกดิ ความสมั พันธทงี่ ดงามการใชต น ไมตกแตง ภายในอาคารจะทาํ ใหเกิดบรรยากาศทร่ี ม รื่น เบิกบานและเปน ธรรมชาติ 2.2 ความกลมกลืนของเคร่ืองเรอื นในการตกแตงภายในการเลือกเครื่องเรือนเคร่ืองใชที่เหมาะสมและสอดคลอ งกับการใชส อย จะทําใหเกิดความสัมพนั ธใ นการใชงาน การเลือกวัสดุท่ีใชประกอบเครื่องเรือนภายในครวั ควรเปนวัสดุทแี่ ขง็ แรง ทนทาน ทนรอนและทนรอยขูดขีดไดดี เชน ฟอรไมกา แกรนิตหรอื กระเบือ้ งเคลือบตาง ๆ 2.3 ความกลมกลืนของสี ในการตกแตง ซง่ึ ตองใชดวยความระมดั ระวังเพราะหากใชไมถ กู ตอ งแลวจะทาํ ใหค วามกลมกลืนกลายเปน ความขดั แยง การใชส กี ลมกลนื ภายในอาคาร ควรคํานึงถึงวัตถุประสงคของหอ งผูใช เคร่ืองเรือนและการตกแตง การใชสีกลมกลืนควรใชวิจารณญาณ เลือกสีใหเหมาะสมกับวตั ถปุ ระสงคข องการใช3. การตัดกนั ในการตัดกันโดยท่ัวไปของการจดั ตกแตง ทีอ่ ยูอ าศยั นยิ มทาํ ในรปู แบบของการขัดกันในการใชเคร่ืองเรอื นในการตกแตง เพอื่ สรางจุดเดนหรือจดุ สนใจในการตกแตงไมใหเกดิ ความกลมกลืนมากเกินไป การออกแบบเครอ่ื งเรือนแบบรวมสมัย จึงไดรับความนิยม เนื่องจากสรางความโดดเดนของการตกแตงไดเปนอยา งดี4. เอกภาพ ในการตกแตงสงิ่ ตาง ๆ หากขาดเอกภาพงานท่สี าํ เรจ็ จะขาดความสมบรู ณใ นการตกแตง ภายใน การรวมกลุม กิจกรรมเขา ดว ยกัน การรวมพนื้ ทีใ่ นหองตาง ๆ ใหเ หมาะสมกับกจิ กรรมจงึ เปนการใชเอกภาพในการจัดพนื้ ทท่ี ช่ี ดั เจน การจดั เอกภาพของเครอ่ื งเรอื นเครอื่ งใชก ็เปน ส่งิ สาํ คัญ หากเคร่ืองเรอื นจดั ไมเ ปนระเบยี บยอมทําใหผ ูอ าศัยขาดการใชสอยท่ดี ีและขาดประสิทธภิ าพในการทํางาน

415. การซ้าํ การซํ้าและจงั หวะเปนสง่ิ ท่สี มั พันธก นั การซาํ้ สามารถนํามาใชใ นงานตกแตงไดหลายประเภทเพราะการซ้ําทําใหเ กดิ ความสอดคลองของการออกแบบการออกแบบตกแตง ภายในการซ้ําอาจนํามาใชในเรื่องสายตา เชน การปูกระเบื้องปูพ้ืนท่ีเปน ลวดลายตอ เนอ่ื ง หรอื การติดภาพประดับผนงั ถึงแมก ารซ้ําจะทําใหงานสอดคลอง หรอื ตอ เนื่อง แตก็ไมค วรใชใ นปรมิ าณทีม่ ากเพราะจะทาํ ใหด ูสบั สน6. จงั หวะ การจัดจังหวะของที่อยูอาศัยทําไดหลายลักษณะ เชน การวางผังบริเวณหรือการจัดแปลนบานใหมีลักษณะที่เชือ่ มพน้ื ที่ตอ เนือ่ งกันเปนระยะ หรอื จงั หวะ นอกจากน้ีการจดั พนื้ ท่ใี ชสอยภายในอาคารนบั เปนสงิ่ สาํ คญั เพราะจะทําใหเ กิดระเบียบและสะดวกตอการทาํ งาน และทาํ ใหการทาํ งาน และทําใหการทํางานมปี ระสิทธภิ าพยิง่ ขึน้ การจัดพื้นทใี่ ชสอยภายในอาคารที่นิยมไดแก การจัดพื้นที่การทํางานของหองครัวโดยแบงพ้นื ทีก่ ารทํางานใหเ ปนจงั หวะตอเนอื่ งกัน ไดแก พนื้ ที่ของการเกบ็ การปรงุ อาหาร การลาง การทําอาหาร และการเสริ ฟอาหาร เปน ตน7. การเนน ศิลปะของการเนน ทน่ี าํ มาใชในท่ีอยอู าศยั ไดแก 7.1 การเนน ดว ยสี ไดแ ก การตกแตงภายในหรือภายนอกอาคารดวยการใชสีตกแตงท่ีกลมกลืนหรอื โดดเดน เพอ่ื ใหสะดดุ ตาหรอื สดชน่ื สบายตา ซ่ึงขนึ้ อยูก บั วัตถปุ ระสงคของการจัดนน้ั 7.2 การเนนดวยแสง ไดแก การใชแสงสวางเนนความงามของการตกแตง และเครื่องเรือนภายในบา นใหดูโดดเดน การใชโคมไฟหรอื แสงสวางตาง ๆ สามารถสรางความงามและใหบรรยากาศที่สดช่ืน หรือสุนทรียไดอยางดี ในการใชแสงไฟควรคํานึงถึงรูปแบบของโคมไฟ ที่ถูกตองและเหมาะสมกับขนาดและสถานท่ี ตลอดจนความกลมกลนื ของโคมไฟและขนาดของหอง 7.3 เนนดว ยการตกแตง ไดแก การใชวสั ดุ เครอ่ื งเรอื น เครื่องใชหรือของตกแตงตาง ๆ ตกแตงใหสอดคลอ งสวยงามเหมาะสมกับรูปแบบและสถานท่ตี กแตงน้นั ๆ8. ความสมดุล การใชค วามสมดุลในการจดั อาศยั ไดแก จดั ตกแตง เคร่ืองเรอื น หรือวัสดุตาง ๆ ใหม คี วามสมดุลตอ การใชงาน หรือเหมาะสมกับสถานท่ี เชน การกาํ หนดพ้นื ทใ่ี ชสอยทส่ี ะดวกตอ การทํางาน หรือการจัดทิศทางของเครือ่ งเรือนใหเ หมาะสมกบั สภาพแวดลอ ม และการทาํ งาน โดยเฉล่ยี กิจกรรมใหเหมาะสมและสมดุล

429. สี สีมคี วามสมั พันธกับงานศิลปะ และการตกแตงสถานที่ เพราะสีมีผลตอสภาพจิตใจและอารมณของมนุษย สีใหผูอยูอาศัยอยูอยางมีความสุข เบิกบานและรื่นรมย ดังนั้นสีจึงเปนปจจัยสําคัญของการจัดตกแตง ทีอ่ ยอู าศัยในการใชส ตี กแตงภายใน ควรคํานงึ ถงึ ส่งิ ตาง ๆ ดังตอ ไปน้ี ศิลปะทนี่ ํามาใชใ นท่ีอยูวัตถุประสงคข องหอ งหรอื สถานทอ่ี าศยั ในการใชสตี กแตงภายใน ควรคํานึงถงึ วัตถปุ ระสงคของหองหรือสถานที่ตกแตง เพื่อจะไดใชสีไดอยางเหมาะสม การใชสีตกแตงสถานท่ีตาง ๆ ภายในบาน แบงออกเปนหองตางๆ ดังน้ี หองรับแขก เปนหองที่ใชในการสนทนา หรือตอนรับผูมาเยือน ดังนั้นหองรับแขก ควรใชสีอบอนุ เชน สคี รีม สีสม ออน หรอื สีเหลืองออน เพื่อกระตนุ ใหเบิกบาน หอ งอาหาร ควรมีสที ีด่ ูสบายตา เพื่อเพ่ิมรสชาติอาหาร อาจใชสีที่กลมกลืน นุมนวล เพราะสีนมุ นวลจะทาํ ใหเ กิดความสบายใจ หอ งครัว ควรใชสที ด่ี ูสะอาดตา และรักษาความสะอาดงา ย หอ งควรเปนหองท่ีใชทํากิจกรรมจึงควรใชสกี ระตุนใหเ กดิ ความสนใจในการทํากิจกรรม หองนอน เปน หองท่ีพักผอ น ควรใชส ีท่สี บายตา อบอนุ หรือนมุ นวล แตการใชในหอ งนอนควรคาํ นึงถึงผูใชด วย หองนํ้า เปนหองที่ใชทํากิจกรรมสวนตัว และตองการความสบาย จึงควรใชสีที่สบายตาเปนธรรมชาติ และสดชนื่ เชน สฟี า สเี ขยี ว หรือสขี าว และควรเปน หอ งทที่ ําความสะอาดไดงา ยทศิ ทาง การใชสตี กแตง ภายในควรคํานงึ ถึงทิศทางของหอง หองทถ่ี กู แสงแดดสอ งควรใชสอี อน เพ่อื สะทอ นแสง สวนหอ งทีอ่ ยใู นทีม่ ืด หรอื อับ ควรใชส ีออนเพื่อความสวางเชน กนั