อ.ดร.นพดล ทุมเชื้อ

การพัฒนารูปแบบการจดั การเรยี นรเู กษตรกรอจั ฉรยิ ะตามแนวทางสะเตม็ ศึกษามหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง โดยการมีสวนรวมของโรงเรียนในเขตจงั หวัดราชบรุ ี The Development of Smart Farmer Learning Model Based on STEM Education by Participation of Schools in Ratchaburi Province นพดล ทมุ เช้อื งานวิจัยนี้ไดผานการพิจารณาจากมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั หมบู า นจอมบึง และไดร บั ทุนอุดหนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลยั ราชภฏั หมบู า นจอมบงึ ปงบประมาณ พ.ศ. 2562 มหาวทิ ยาลัยราชภฏั หมูบา นจอมบงึ ปงบประมาณ พ.ศ. 2563 ลขิ สิทธเิ์ ปน ของมหาวทิ ยาลัยราชภัฏหมูบานจอมบึง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 2 การพัฒนารปู แบบการจดั การเรยี นรูเกษตรกรอจั ฉรยิ ะตามแนวทาง สะเตม็ ศึกษา โดยการมสี วนรวมของโรงเรยี นในเขตจงั หวดั ราชบุรี นพดล ทมุ เชอื้ านวจิ ัยนี้ไดผ านการพจิ ารณาจากมหาวิทยาลัยราชภฏั หมูบานจอมบงึ และไดร ับทุนอดุ หนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลัยราชภฏั หมูบ านจอมบงึ ปงบประมาณ พ.ศ. 2562 มหาวิทยาลยั ราชภัฏหมบู า นจอมบึง ปงบประมาณ พ.ศ. 2563 ลิขสิทธิ์เปน ของมหาวทิ ยาลัยราชภฏั หมบู า นจอมบงึ

ช่อื เรื่อง ก ผวู ิจยั การพฒั นารปู แบบการจดั การเรยี นรเู กษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สาขาวิชา สะเตม็ ศกึ ษา โดยการมสี ว นรวมของโรงเรียนในเขตจงั หวัดราชบรุ ี ปก ารศึกษา นพดล ทุมเชือ้ คณิตศาสตร 2563 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง บทคัดยอ การวิจัยคร้ังน้ีมีวัตถุประสงคเพ่ือ 1) เพ่ือศึกษาขอมูลพ้ืนฐานสําหรับการจัดการเรียนรูเกษตรกร อจั ฉริยะตามแนวทางสะเตม็ ศกึ ษา 2) เพอื่ พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สะเตม็ ศึกษา 3) เพ่ือประเมนิ ความสอดคลองรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สะ เต็มศึกษา และ 4) เพ่ือศึกษาความคิดเห็นจากการใชรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษา และการวิเคราะหขอมลู ไดแก คา เฉลี่ย ( X ) สวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการ สงั เคราะหผ ลจากการประชุมกลมุ ยอย ผลการวจิ ยั พบวา 1) ขอมลู พืน้ ฐานสําหรับการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะ ตามแนวทางสะเต็มศึกษา พบวาสถานศึกษาควรมีการพัฒนาระบบสงเสริม สนับสนุนและกํากับติดตาม เพ่ือพัฒนาและปรับปรุงคุณภาพการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ หลักสูตรสถานศึกษาควรมีการกําหนด โครงสรางรายวิชาแบบบรู ณาการทีส่ นับสนุนการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอจั ฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา และครูผูสอนควรมีการศึกษาแนวทางการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง โดยการรวมกัน ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู เคร่ืองมือ วิธีการวัด และเกณฑการประเมินผลการเรียนรู 2) การพัฒนา รูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา ประกอบดวยแนวทางการ ดําเนนิ การ ดานสถานศกึ ษา 6 ขน้ั ตอน การกําหนดนโยบาย การวางแผนการดําเนินงาน การสงเสริมการ พัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา การจัดสรรงบประมาณ การสนับสนุน สงเสริมทรัพยากรและแหลงเรียนรู และการพัฒนาระบบสงเสริม สนับสนุน ดานหลักสูตรสถานศึกษา 6 ข้ันตอน การพัฒนาหลักสูตร สถานศึกษา การกําหนดโครงสรา งรายวชิ า การจัดทํารายวชิ า การออกแบบจดุ ประสงครายวิชา การจัดทํา คําอธิบายรายวิชา และการออกแบบแนวทางการวัดและประเมินผล และดานครูผูสอน 7 ขั้นตอน การศึกษาแนวทางการจัดการเรียนรเู กษตรกรอัจฉรยิ ะตามแนวทางสะเต็มศึกษาที่สอดคลองกับบริบทของ สถานศึกษา การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู การจัดเตรียมสื่อ อุปกรณ สถานท่ีสําหรับใชจัดการเรียนรู การติดตอประสานงานผูเช่ียวชาญในทองถิ่นเพ่ือรวมกันใหความรู การออกแบบเคร่ืองมือ วิธีการวัดและ

ข เกณฑการประเมินผล การจดั การเรียนรตู ามทอ่ี อกแบบ และการวดั และประเมินผลการเรียนรู และ 3) ผล การศกึ ษาความคิดเหน็ การใชร ปู แบบการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา พบวา เห็นดวยกับการกําหนดนโยบายการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการและการจัดทําระบบการสนับสนุน สงเสริมการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการตามแนวทางสะเต็มศึกษา และเห็นแนวทางในการสนับสนุน สงเสริมการจัดการเรยี นรแู บบบรู ณาการตามแนวทางสะเต็มศึกษา มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

Research Title ค Researcher The Development of Smart Farmer Learning Model Program Based on STEM Education by Participation of Schools Academic Year in Ratchaburi Province Mr.Noppadol Thumchuea Mathematics 2020 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ABSTRACT The purposes of this research were 1) To study the basic information for smart farmer learning model based on STEM education. 2) To development of smart farmer learning model based on STEM education by participation of schools in Ratchaburi Province. 3) To assess the consistency of smart farmer learning model based on STEM education. and 4) To study opinions from the use of smart farmer learning model based on STEM education. Data analysis, including mean, standard deviation, and synthesis of results from focus group. The results of the study revealed 1) Basic information for the development smart farmer learning model based on STEM education. Found that school should develop a system to promote support and monitor to develop and improve, School curriculum should set up an integrated course structure to support the management of smart farmers in accordance with STEM education guidelines, and teachers should study the concept of intelligent farmer learning management according to the guidelines They jointly design learning activities, tools, measurement methods, and learning evaluation criteria. 2) Development of smart farmer learning model based on STEM education approach It consists of the implementation guidelines. School institutions 6 steps of The formulate policies, Operational planning, Promotion of educational institution curriculum development, Budget allocation, Support of resources and learning resources, And the development of a support system. School curriculum institutes 6 steps of The development of the school curriculum, Course structure determination, Course preparation, Course Purpose, Design Preparation of course descriptions, and Designing guidelines for measurement and evaluation. And the teachers in institutes 7 steps Teacher approach to smart farmer learning model based on STEM education consistent with the educational context, Design learning activities, Preparation of materials, liaising local

ง experts to share knowledge, Design tools for assessment, Learning management, Assessment. And 3) Results of studies, opinions, using smart farmer learning model based on STEM education. It was found that they agreed with the formulation of policies for integrated learning management and the establishment of a support system. Promote integrated learning management in accordance with STEM education guidelines. And see ways to support Promote integrated learning management in accordance with STEM education guidelines. มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

จ กิตตกิ รรมประกาศ งานวิจัยฉบับนี้สําเร็จลุลวงลงไดดวยความรวมมือเปนอยางดีจากทุกภาคสวนของมหาวิทยาลัย ราชภัฏหมูบานจอมบึง จากผูบริหารและคุณครูโรงเรียนเครือขายระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานท่ีเขารวม โครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาและการพัฒนาทองถิ่นโดยมีสถาบันอุดมศึกษาเปนพ่ีเล้ียงจังหวัดราชบุรี ท้งั 10 โรงเรียน ไดแก โรงเรียนรัฐราษฎรอุปถัมภ โรงเรียนสาธิตแหงมหาวิทยาลัยราชภัฎหมูบานจอมบึง โรงเรียนดานทับตะโกราษฎรอุปถัมภ โรงเรียนบานคาวิทยา โรงเรียนหนองตากยาตั่งวิริยะราษฎรบํารุง โรงเรียนวัดดานทับตะโก โรงเรียนเทศบาล 3 (เทศบาลสงเคราะห) โรงเรียนวัดนํ้าพุ โรงเรียนโรตาร่ี 1 บานนํา้ พรุ อน และโรงเรยี นชุมชนบานบอ ขอขอบคณุ สถาบนั วจิ ัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏหมูบาน จอมบึง ที่ใหการสนับสนุนทุนวิจัยในการดําเนินงานวิจัยในคร้ังนี้ และขอขอบคุณผูเชี่ยวชาญทุกทานท่ีได ใหค วามกรุณาในการประเมินคุณภาพเคร่ืองมือวิจัย และขอขอบคุณความรวมมือของคณาจารยจากคณะ วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี และคณะครศุ าสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏหมูบานจอมบึง ท่ีรวมกันดําเนินงาน ใหคําแนะนําเกี่ยวกับองคความรูตาง ๆ ท่ีนํามาพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศกึ ษา ครั้งนี้ สุดทายนี้ผูวิจัยขอยกคุณงามความดีอันพึงมีที่บังเกิดจากการทํางานวิชาการในครั้งนี้ แด คุณครู คุณอาจารย คุณพอ คุณแม ที่ไดประสิทธิประสาทวิชาความรู อบรมสั่งสอน มอบโอกาสในการเรียนรูมา โดยตลอด มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง นพดล ทมุ เช้ือ สงิ หาคม 2563

ฉ สารบัญ หนามหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง บทคัดยอ ภาษาไทย……………………………………………………………………………………………….. ก บทคัดยอภาษาองั กฤษ………………………………………………………………................................ ข กติ ติกรรมประกาศ……………………………………………………………………………………………...... ค สารบัญ……………………………………………………………………………………………………………...... ง สารบญั ตาราง………………………………………………………………………….................................. ฉ สารบัญภาพประกอบ…………………………………………………………………………………………….. ญ บทที่ 1 บทนาํ …..………………………………………………………………………........................................ 1 ที่มาและความสําคัญของปญหา………………………………………………................................ 1 วัตถปุ ระสงคของการวิจัย……………………………………………………………........................... 3 ขอบเขตของการวจิ ยั ………………………………………………………………............................... 3 นิยามศพั ทเฉพาะ……………………………………………………………………............................... 5 ประโยชนที่คาดวาจะไดรบั ...……………………………………………………............................... 5 2 เอกสารและงานวจิ ัยท่ีเกีย่ วของ………………………………………………………………………… 6 แนวคิดและหลักการพ้ืนฐานการจัดการเรยี นรูสะเต็มศึกษา........................................... 6 แนวทางการจัดการเรียนรูส ะเต็มศึกษา……………………………………………....................... 11 หลกั การแนวคิดเกี่ยวกับเกษตรกรอจั ฉรยิ ะ ……………………….…………........................... 28 งานวิจัยทเี่ ก่ยี วขอ ง……………………………………………………………………………………………. 32 3 วิธกี ารดําเนินการวจิ ยั …………….……………………………………………................................ 37 กลุมเปา หมาย................................................................................................................ 37 เคร่อื งมือทีใ่ ชใ นการวจิ ัย........……………………………………………………………………………… 37 การสรางและการพัฒนาเครือ่ งมือ..……………………………………………………………………… 38 การดาํ เนนิ การทดลองและการเกบ็ รวบรวมขอมูล…………………………………………………. 39 สถติ ิท่ีใชใ นการวเิ คราะหข อมลู ....................................................................................... 40

ช สารบญั (ตอ ) หนามหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 4 ผลการวิเคราะหข อมูล……………………………………………………………………………............. 42 ผลการศึกษาขอมลู พนื้ ฐานสาํ หรับการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอัจฉรยิ ะตามแนวทาง สะเตม็ ศกึ ษา………………….............................................................................................. 42 ผลการพฒั นารปู แบบการจดั การเรียนรเู กษตรกรอจั ฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา….. 44 ผลการประเมนิ ความสอดคลองรปู แบบการจดั การเรียนรเู กษตรกรอัจฉรยิ ะตาม แนวทางสะเต็มศึกษา..................................................................................................... 47 ผลการศึกษาความคิดเหน็ จากการใชร ปู แบบการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอัจฉรยิ ะตาม แนวทางสะเตม็ ศึกษา...................................................................................................... 48 5 สรปุ อภปิ รายผล และขอเสนอแนะ........……………………………………………................... 52 สรุปผลการวิจยั .............................................................................................................. 52 อภปิ รายผล.................................................................................................................... 54 ขอเสนอแนะ................................................................................................................... 55 บรรณานุกรม............................................................................................................................ 56 ภาคผนวก ภาคผนวก ก เครือ่ งมือทใี่ ชในการวจิ ัย…………………………………………………………………. 63 ภาคผนวก ข โครงการพฒั นาคุณภาพการศึกษาและการพัฒนาทอ งถนิ่ โดยมี สถาบนั อดุ มศกึ ษาเปน พ่ีเลี้ยงจงั หวัดราชบรุ ี ป 2562-2563……………....... 71 ภาคผนวก ค แบบรายงานผลการดําเนินโครงการการพัฒนาศนู ยก ารเรยี นรู Smart Farmer STEM โดยความรวมมอื ระหวางสถานศึกษาใน จังหวดั ราชบุรี ป 2562............................................…………………………… 84 ประวตั ผิ ูวจิ ยั ............................................................................................................................ 90

ซ สารบญั ตาราง หนา ตารางที่ 1 แสดงความคดิ เห็นขอมูลพ้นื ฐานดา นสถานศึกษาสาํ หรบั แนวทางการจัดการเรียนรู เกษตรกรอจั ฉรยิ ะตามแนวทางสะเต็มศึกษา...............……………………………………… 42 2 แสดงความคดิ เหน็ ขอมลู พน้ื ฐานดา นความพรอ มของหลกั สูตรสถานศกึ ษาสาํ หรับ แนวทางการจดั การเรยี นรเู กษตรกรอัจฉรยิ ะตามแนวทางสะเต็มศกึ ษา..........…..... 43 3 แสดงความคิดเหน็ ขอมลู พ้นื ฐานดา นความพรอมของครูผสู อนสาํ หรบั แนวทางการ จดั การเรียนรเู กษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา…………………………....…. 44 4 แสดงผลวเิ คราะหประเดน็ รปู แบบการจดั การเรียนรเู กษตรกรอจั ฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษา.................................…………………………………….................... 44 5 ผลการประเมินความสอดคลอ งของรปู แบบการจดั การเรียนรูเกษตรกรอัจฉรยิ ะ ตามแนวทางสะเต็มศึกษา...............................................................................…...... 47 6 ผลการศึกษาความคดิ เหน็ จากการใชรูปแบบการจัดการเรยี นรเู กษตรกรอัจฉรยิ ะ ตามแนวทางสะเต็มศึกษาดานสถานศกึ ษา..................................................……...... 49 7 ผลการศกึ ษาความคิดเหน็ จากการใชรปู แบบการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอัจฉริยะ ตามแนวทางสะเต็มศึกษาดานหลักสูตรสถานศกึ ษา..…………………………….............. 50 8 ผลการศกึ ษาความคดิ เหน็ จากการใชร ูปแบบการจัดการเรยี นรเู กษตรกรอัจฉริยะ ตามแนวทางสะเต็มศกึ ษาดานครูผูส อน.........................………………………............... 50 9 ผลการศกึ ษาความคิดเหน็ จากการใชร ปู แบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอจั ฉรยิ ะ ตามแนวทางสะเต็มศึกษาดานภาพรวม.....…………………………………….................... 51 มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

สารบัญภาพประกอบ ฌ ภาพประกอบท่ี หนา 1 รูปแบบการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอจั ฉริยะตามแนวทางสะเต็มศกึ ษา Smart Farmer Learning Model Based on STEM Education (SFLM 46 on STEM Ed)…………………………………………………………………………………… มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏหม่บู า้ นจอมบงึ ญ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบทที่ 1 บทนาํ 1.1 ทีม่ าและความสาํ คญั ของปญหา สมรรถนะทางดานคณิตศาสตร วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเปนเคร่ืองมือท่ีสําคัญในการเตรียม เยาวชนใหมีความสามารถในการคิดอยางมีวิจารณญาณ มีความสามารถในการตัดสินใจสําหรับการ แกป ญ หาตาง ๆ ในชวี ิตจริง รวมทงั้ ชว ยใหเ กิดการคิดเชิงสรางสรรคเพ่ือเปนกําลังสําคัญในการชวยพัฒนา ประเทศใหหลุดพนจากการเปนประเทศท่ีตองพึ่งพาเทคโนโลยีจากตางประเทศไปสูประเทศ นักคิดท่ี สามารถผลิตนวัตกรรมไดเอง กระทรวงศึกษาธิการจึงมีหนาที่สําคัญในการจัดการศึกษาใหเยาวชนมี สมรรถนะทางดานคณิตศาสตร วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยีใหมีความพรอมในการเปนประเทศนักคิดผลิต นวัตกรรม จงึ พยายามปฏริ ูปการศกึ ษาในทศวรรษท่ผี า นมา (พุทธศักราช 2552-2661) แตจากการติดตาม การจัดการศึกษากลับพบวาการปฏิรูปการศึกษายังไมเปนไปตามวัตถุประสงคท่ีกําหนดไว โดยสังเกตได จากการประเมินคุณภาพการศึกษาท้ังในระดับชาติ และระดับนานาชาติที่ชี้ใหเห็นวาการจัดการศึกษา ทางดานคณติ ศาสตร วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยขี องประเทศไทยยงั ไมบ รรลุเปาหมายท่ีกําหนดไว ซ่ึงอาจ เกิดจากปจ จัยหลายดานของการจดั การศกึ ษา ไมวาจะเปนทางดานนโยบายการศึกษา ดานหลักสูตร ดาน กระบวนการในการจัดการเรียนรู ดานสื่อและแหลงประกอบการเรียนรู และดานการวัดและประเมินผล การเรียนรู (Waitayangkoon, 2013: p.1) ซ่ึงท่ีผานมาการจัดการเรียนรูเนนรูปแบบของการบรรยาย และการทอ งจํามากเกนิ ไปสงผลใหผ เู รยี นไมไดรับการฝกฝนการใชทักษะตาง ๆ ไมวาจะเปนการคนควาหา ขอมูล การเรียนรูดวยตนเอง ตลอดจนขาดการแสดงออกทางดานความคิด และความสามารถในการคิด สรางสรรค จนเปนเหตุใหผูเรียนนิยมการลอกเรียนแบบ และคลอยตามความคิดของผูอื่น และยังพบอีกวา การจัดการเรียนรูสวนใหญยังคงเนนการทองจําเน้ือหา (Passive Learning) มากกวาการเรียนรูท่ีผาน กระบวนการปฏิบัติและสะทอนคิด (Active Learning) (สถาพร พฤฑฒิกุล, 2555: 4) จากประเด็นท่ี กลาวมานําไปสูการปรับปรงุ หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐานขึ้นอีกคร้ังในปพุทธศักราช 2560 โดย เนนแนวทางในการจัดการเรียนรูท่ีผูเรียนเปนผูสรางองคความรูดวยตนเอง สอดคลองกับสํานักงาน คณะกรรมการพฒั นาเศรษฐกิจทเี่ สนอยุทธศาสตรประเทศ เพื่อใหประเทศไดหลุดพนจากการเปนประเทศ ท่ีมีรายไดปานกลาง โดยประเทศไทยตองเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันความสามารถทางดาน คณิตศาสตร วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และทักษะในการสรางสรรคนวัตกรรมของเยาวชนไทย จําเปนตองไดรับการพัฒนา อีกท้ังความรูความสามารถทางดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยียังดอยกวา นานาชาติอยูมาก (มนตรี จุฬาวัฒนทล, 2556: 14-16) ซึ่งสอดคลองกับแกวอุไร (Kaewurai, 2010) วา การเรยี นรูเปนกระบวนการปรับรูปแบบความคิด และสรางความหมายใหกับประสบการณใหม การสราง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 2 ความหมายเปนเรื่องสวนตัวไมมีใครสามารถสรางความหมายของสิ่งใดใหใครไดเรียนรู ตองสรางเอง แสวงหาความรดู วยการนาํ ความรูเดิมมาเชอื่ มโยงใหเ กดิ ความรเู รือ่ งใหม สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ไดนําเสนอแนวทางการจัดการเรียนรูใน รูปแบบของสะเต็มศึกษา (STEM Education) เพื่อชวยในการพัฒนาผูเรียน ใหมีความสามารถในการ เรียนรู การคิด และสามารถใชความรูทางคณิตศาสตร วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีในชีวิตเพื่อเช่ือมโยง เขากับโลกความจริง สอดคลองกับ สิริภัทรชัย (Siriptharachi, 2013: p.50) ไดกลาวถึงความสําคัญของ การเรียนรูในรูปแบบของสะเต็มศึกษาวา เปนวธิ ีการที่จะสามารถทาํ ใหผ เู รียนเกดิ การเรียนรแู ละเสริมสราง การรูเรื่องคณติ ศาสตร วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยขี องผูเ รยี นไดอ ยางมปี ระสทิ ธิภาพ คือการจัดการเรียนรู ตามแนวทางสะเต็มศึกษา ซึ่งเปนการบูราการขามกลุมสาระการเรียนรู (Interdisciplinary Integration) การจัดการเรยี นรแู บบบูรณาการตามแนวทางสะเตม็ ศึกษา เปนอีกแนวทางหน่ึงที่ตอบสนองตอการเตรียม ความพรอ มของนักเรียนและสงเสริมการเรียนรูของผูเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ อีกท้ังยังเปนพื้นฐานใน การใชชีวติ ของมนษุ ยใ นยุคโลกาภิวัฒน (Baharin, Kamarudin, & Manaf, 2018) ไดศึกษาการบูรณาการ แนวทางการศึกษาของ STEM เพ่ือยกระดับทักษะการคิดขั้นสูง พบวาการสอนและการเรียนรูในศตวรรษ ท่ี 21 โดยใชวิธี STEM เปนหน่ึงในกุญแจสําคัญที่สงผลตอการเรียนรูและความเขาใจในเชิงลึกที่สามารถ เชื่อมโยงวิทยาศาสตรเทคโนโลยีวิศวกรรมและคณิตศาสตรของนักเรียนได ซึ่งการจัดการเรียนรูตาม แนวทางสะเตม็ ศึกษา คือการบรู ณาการขา มสาระการเรียนรู 4 วชิ า ไดแก วิชาวิทยาศาสตร (Science : S) วิชาเทคโนโลยี (Technology : T) วิชาวิศวกรรมศาสตร (Engineering : E) วิชาคณิตศาสตร (Mathematics : M) โดยนําเอาธรรมชาติ จุดเดนและวิธีการเรียนรูของแตละวิชามาผสมผสานเพ่ือให ผูเรียนไดนําความรูทุกแขนงมาประยุกตเขาดวยกัน โดยใชรูปแบบการจัดการเรียนรูแบบ Engineering Design Process ท่ีมีกระบวนการจัดการเรียนรู 5 ขั้นตอน ไดแก ข้ันตั้งคําถาม (Ask) ข้ันจินตนาการ (Imagine) ขั้นวางแผน (Plan) ข้ันสราง (Create) และขั้นปรับปรุง (Improve) (Schachter, 2012: p.45) กระบวนการทางวิศวกรรมเปนกระบวนการที่เกี่ยวกับการออกแบบ วางแผน การแกปญหา โดยใช ความรูจากคณิตศาสตร วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีมาสรางสรรคผลงานภายใตเงื่อนไขและขอตกลงท่ี กําหนด การจัดการเรียนรูดังกลาวมีความสอดรับกับการประกาศนโยบายการปฏิรูปเศรษฐกิจครั้งใหญ ดวยนโยบายประเทศไทย 4.0 คอื การปฏิรปู โครงสรางทางเศรษฐกิจทเ่ี นน การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยี เขามาชวยพัฒนา ประกอบดวย อุตสาหกรรมอัจฉริยะ (Smart Industry) เมืองอัจฉริยะ (Smart City) และคนอัจฉริยะ (Smart People) เปนการเช่ือมโยงระดับประเด็นดานเศรษฐกิจและสังคม ดาน เทคโนโลยี และดานทรัพยากรมนุษย สงผลใหการศึกษาในทุกระดับของประเทศไทยท้ังการศึกษาขั้น พื้นฐาน และอุดมศึกษาตองมีการปรับตัวอยางรวดเร็วในการเตรียมความพรอมเพื่อใหสามารถจัดการ เรยี นรูเพอ่ื เตรียมเยาวชนใหม ีความรูค วามสามารถทางดานคณิตศาสตร วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สอด รับกับการปฏิรูปประเทศดังกลาว ทําใหการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาเปนสวนสําคัญที่จะ ชวยผลกั ดันใหก ารปฏริ ูปประเทศตามนโยบายประเทศไทย 4.0 ประสบความสําเร็จได สถานศึกษาทุกแหง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 3 ในประเทศไทยจึงควรตองใหความสําคัญในการเตรียมพรอมพัฒนาบุคลากรและทรัพยากรตาง ๆ ให สามารถจัดการเรยี นรตู ามแนวทางสะเต็มศึกษาอยา งมีประสทิ ธิภาพ การเตรียมความพรอมในการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาควรตองจัดใหสอดคลองกับ สภาพบริบทของแตละพื้นที่ของสถานศึกษา ตรงตามความตองการท้ังของผูเรียนและผูสอน ซึ่งประเทศ ไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญของประเทศเปนเกษตรกรที่ทําการเกษตรท้ังปลูกพืช และเล้ียงสัตว ดังนั้นการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาของประเทศไทยควรนําเอาบริบทของ การเกษตรมาเปนประเด็นในการจัดการเรียนรู เพื่อเตรียมความพรอมของภาคการเกษตร 4.0 รองรับกับ การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงโครงสรางเศรษฐกิจ ภายใตนโยบายประเทศไทย 4.0 ภาคการเกษตรควรให ความสําคัญในการเตรียมความพรอมบุคลากรสูการเปน Smart Officer และพัฒนาศักยภาพการเรียนรู ของเยาวชนสูการเปน เกษตรกรอจั ฉรยิ ะ (Smart Farmer) ทมี่ ีความกาวหนาในการนําเทคโนโลยีมาใชใน การเกษตร การผลิตและการตลาด มีการติดตามสถานการณตาง ๆ เพ่ือพัฒนาตนเองอยางตอเนื่อง รวมถึงมีการนําขอมูลขาวสารดานการเกษตรมาประยุกตใชในการเกษตรของตนเองมากขึ้น ความสําเร็จ ในทางปฏิบัติอยางเปนรูปธรรมจะสงผลใหภาคเกษตรของประเทศสามารถพัฒนาเกษตรกรใหมีความ เปนอยูและคุณภาพชีวิตดีสามารถพ่ึงพาตนเองไดอยางยั่งยืน การพัฒนารูปแบบการเรียนรูเกษตรกร อัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาจึงเปนแนวทางหน่ึงในการจัดการศึกษาใหสอดคลองกับบริบทของ ประเทศไทยท่ีพึ่งพาการทําเกษตร ดังนั้นในการออกแบบการเรียนรูนี้ควรสอดคลองกับความสนใจและ ความตองการของผูเรยี นและผสู อน สามารถนาํ เอารูปแบบการจัดการเรียนรูไปปฏิบัติใชไดจริงจึงจะสงผล ใหผ ูเรียนมีการเรียนรูอยางมีความหมาย มีความสุขในการเรียนจากสิ่งท่ีอยูรอบตัว สามารถนําเอาความรู ดานคณิตศาสตร วทิ ยาศาสตรเทคโนโลยี และทักษะในการสรางสรรคนวัตกรรมที่ไดรับไปปรับใชไดอยาง มีประสทิ ธภิ าพ การพัฒนารูปแบบการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาโดยการมีสวนรวมของ โรงเรียนในเขตจงั หวัดราชบรุ ี จึงเปนกระบวนการในการหาแนวทางการพัฒนาในภาพรวมเพื่อการจัดการ เรียนรูต ามแนวทางสะเต็มศึกษา มีการศกึ ษาอยา งเปน ระบบเปนขน้ั ตอนเพ่ือใหไดรูปแบบที่เหมาะสม และ ตรงกับความตองการของสถานศึกษาอยางแทจริง เพื่อนํารูปแบบการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษาท่ีไดไปเปนแนวทางในการพัฒนาการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาใน สถานศึกษาอยางเปนระบบทั้งในระยะส้ันและระยะยาว เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการศึกษา คณิตศาสตร วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีใหสูงข้ึนตอไป เพื่อพัฒนาเยาวชนของชาติไปสูการพัฒนา ประเทศตามนโยบาย ประเทศไทย 4.0 ที่กําหนดไวตอไป ผูวิจัยในฐานะท่ีมีหนาที่รับผิดชอบและศึกษา เกี่ยวกับการจัดการศึกษามาหลายปจึงมีความสนใจในการศึกษาและพัฒนารูปแบบการเรียนรูเกษตรกร อจั ฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาโดยการมีสวนรวมของโรงเรียนในเขตจังหวัดราชบุรี ท้ังน้ีผลการวิจัยจะ เปนแนวทางในการกําหนดกรอบทศิ ทางในการจดั การเรยี นรูต ามแนวทางสะเต็มศึกษาของประเทศตอไป

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 4 1.2วตั ถุประสงคข องการวิจยั 1.2.1 เพื่อศึกษาขอมูลพ้ืนฐานสําหรับการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็ม ศกึ ษา 1.2.2 เพือ่ พัฒนารปู แบบการจัดการเรยี นรูเกษตรกรอจั ฉรยิ ะตามแนวทางสะเต็มศกึ ษา 1.2.3 เพื่อประเมินความสอดคลองรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สะเต็มศึกษา 1.2.4 เพื่อศึกษาความคิดเห็นจากการใชรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สะเตม็ ศึกษา 1.3 ขอบเขตของการวิจัย การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา โดยการมีสวน รว มของโรงเรยี นในเขตจงั หวัดราชบุรี ผวู ิจัยไดกาํ หนดขอบเขตในการวิจยั ดังน้ี 1.3.1 ประเด็นที่ศึกษา งานวิจัยน้ีเปนการวิจัยเชิงพัฒนาเพ่ือพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู เกษตรกรอจั ฉรยิ ะตามแนวทางสะเตม็ ศึกษา โดยการมีสว นรวมของโรงเรียนในเขตจงั หวัดราชบุรี 1.3.2 กลุมเปาหมายท่ีใชในการวิจัยครั้งน้ีแบงออกเปน 3 กลุม ตามข้ันตอนของการวิจัย ซึ่ง สมาชิกในกลุม เปา หมายมีความแตกตางกนั ตามวตั ถุประสงคของการวิจยั แตล ะกลุม ดังน้ี 1) กลุมเปาหมายที่ใชในการศึกษาขอมูลพื้นฐานสําหรับการจัดการเรียนรูเกษตรกร อจั ฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา ไดจากการเลือกแบบเจาะจงผูที่มีสวนเก่ียวของกับการจัดการศึกษาใน จังหวัดราชบรุ ี แบง เปน อาจารยค ณะครศุ าสตร จํานวน 5 คน คณะวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี จํานวน 5 คน ผูบริหารสถานศึกษา จํานวน 10 คน ครูผูสอนคณิตศาสตรและวิทยาศาสตร จํานวน 30 คน และ นกั เรยี น จาํ นวน 30 คน รวมทัง้ สิน้ 80 คน 2) กลุมเปาหมายที่ใชในการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษา ไดจากการเลือกแบบเจาะจงผูท่ีมีสวนเกี่ยวของการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะ ตามแนวทางสะเต็มศกึ ษา แบง เปน บุคลากรโรงเรียนที่เขารวมโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาและการ พัฒนาทองถิ่นโดยมีสถาบันอุดมศึกษาเปนพ่ีเล้ียงจังหวัดราชบุรี 10 โรงเรียน แบงเปน ผูบริหาร สถานศึกษา จํานวน 2 คน ครูผูสอน จํานวน 10 คน และอาจารยมหาวิทยาลัยราชภัฏหมูบานจอมบึง แบงเปน คณะครศุ าสตร จํานวน 2 คน คณะวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี จํานวน 2 คน รวมท้ังสิ้น 16 คน 3) กลุมเปาหมายท่ีใชในศึกษาความคิดเห็นจากการใชรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกร อัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา ไดจากการเลือกแบบเจาะจงบุคลากรโรงเรียนระดับการศึกษาข้ัน พื้นฐานที่เขารวมโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาและการพัฒนาทองถ่ินโดยมีสถาบันอุดมศึกษาเปน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 5 พ่ีเลี้ยงจังหวัดราชบุรี 10 โรงเรียน แบงเปน ผูบริหารสถานศึกษา จํานวน 10 คน และครูผูสอน จํานวน 20 คน รวมทง้ั ส้นิ 30 คน 1.3.3 ขอบเขตดานเนื้อหา การพฒั นารปู แบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาโดยการมี สวนรวมของโรงเรียนในเขตจังหวัดราชบุรี ประกอบดวย รูปแบบการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษาของสถาบันผลิตครูคณิตศาสตรและสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยี (สสวท.) ระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน ซ่ึงมีแนวทางการเรียนรู 5 ข้ันตอน ไดแก ขั้นต้ังคําถาม ข้ันจนิ ตนาการ ข้ันวางแผน ขน้ั สราง และข้นั ปรบั ปรงุ 1.3.4 ระยะเวลาทาํ การวจิ ัย การพฒั นารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาโดยการมี สวนรวมของโรงเรียนในเขตจงั หวดั ราชบรุ ีใชร ะยะเวลาศกึ ษาวิจยั มีรายละเอียดดงั น้ี 1.3.4.1 ศึกษาขอมูลพื้นฐานสําหรับการพัฒนาแนวทางการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศึกษา ในภาคเรยี นที่ 2 ปการศึกษา 2561 1.3.4.2 พฒั นารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา โดย การมสี วนรวมของโรงเรยี นในเขตจังหวดั ราชบรุ ี ในภาคเรียนที่ 1 ปก ารศกึ ษา 2562 1.3.4.3 ประเมนิ ความสอดคลองรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทาง สะเต็มศกึ ษา ในภาคเรียนท่ี 2 ปก ารศึกษา 2562 1.3.4.4 ศึกษาความคิดเห็นจากการใชรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตาม แนวทางสะเต็มศกึ ษา ในภาคเรียนท่ี 2 ปการศกึ ษา 2562 1.3.5 ตวั แปรทศ่ี กึ ษา ตัวแปรตน คือ การมีสวนรวมของโรงเรียนที่รับผิดชอบการจัดการเรียนรูระดับภาคบังคับ ในเขตจงั หวดั ราชบุรี จาํ นวน 10 โรงเรยี น ตัวแปรตาม คอื รูปแบบการจัดการเรยี นรเู กษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา 1.4 นยิ ามศพั ท รูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา หมายถึง แนวทางและ ขอ ปฏิบัติของคนหรือองคกรที่มีสวนเกี่ยวของตอการจัดการเรียนการเรียนรูในหัวขอเกษตรกรอัจฉริยะ ท่ี บูรณาการเน้ือหาสาระการเรียนรู 4 วิชา ไดแก วิทยาศาสตร วิชาเทคโนโลยี วิชาวิศวกรรมศาสตร วิชาคณิตศาสตร ดว ยเทคโนโลยีและนวัตกรรมเชิงผูประกอบการเกษตรรุนใหม ตามแนวทางสะเต็มศึกษา 5 ขน้ั ตอน ไดแก ขั้นตั้งคําถาม ขั้นจินตนาการ ขั้นวางแผน ข้ันสราง และข้ันปรับปรุง เพื่อพัฒนาความคิด สรา งสรรค

6 ขอมูลพ้ืนฐานสําหรับการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา หมายถึง ขอมูลเบื้องตน ที่ไดจากการศึกษาและสอบถามกลุมเปาหมายท่ีมีสวนเก่ียวของกับการจัดการศึกษาใน จังหวัดราชบุรี ท่ีใหแนวทางการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา แบงเปนดาน ความพรอมของสถานศึกษา ดา นความพรอ มของหลักสูตรสถานศึกษา ดานความพรอ มของครูผูส อน ความสอดคลองรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา หมายถึง ความคิดเห็นของผูเ ช่ียวชาญจาํ นวน 5 ทาน ทีพ่ ิจารณาประเมินความสอดคลองการดําเนินการท่ี กําหนดในรปู แบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา แบงเปนความสอดคลอง ดานการดําเนินงานของสถานศึกษา ความสอดคลองดานการดําเนินการพัฒนาและปรับใชหลักสูตร สถานศกึ ษา และความสอดคลองดานการออกแบบและจัดกจิ กรรมการเรียนรูของครูผสู อน เกษตรกรอัจฉริยะ หมายถึง กิจกรรมการเรียนรูที่เนนดานเกษตรกรรมท่ีเสริมเทคนิควิธีเขามา ชวยใหการทําการเกษตรสะดวกสะบายมากข้นึ ตามแนวทางการจดั การเรียนรูสะเต็มศึกษาสําหรับนักเรียน ในโรงเรยี นระดับการศึกษาภาคบังคับ ประโยชนท ี่คาดวา จะไดร บั 1.5.1 ไดรูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษาทีมีสวนรวมและ ตรงตามความตอ งการของพื้นท่โี รงเรยี นในเขตจังหวดั ราชบรุ ี 1.5.2 ไดแนวทางในการจดั การเรยี นรูต ามแนวทางสะเตม็ ศึกษาในพนื้ ที่โรงเรียนจังหวัดราชบรุ ี 1.5.3 ไดแนวทางเพ่อื ปรับใชใ หเ กิดความเหมาะสมในการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษา ในแตละภมู ิภาคของประเทศไทย มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบงบทที่ 2 เอกสารและงานวิจยั ทเี่ กีย่ วขอ ง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรูเกษตรกรอัจฉริยะตามแนวทางสะเต็มศึกษา โดยการมีสวน รวมของโรงเรียนในเขตจังหวัดราชบุรี ตองคํานึงถึงหลักการแนวคิดและทฤษฎีท่ีเก่ียวของในการจัดการ เรียนรเู พือ่ สามารถนํามาประยุกตใ ช ดังนี้ 2.1 แนวคดิ และหลกั การพน้ื ฐานการจัดการเรียนรูส ะเตม็ ศกึ ษา 2.1.1 แนวคิดการจดั การเรยี นรูสะเต็มศกึ ษา 2.1.2 ความจําเปน ของการจัดการเรยี นรสู ะเต็มศึกษา 2.2 แนวทางการจดั การเรยี นรสู ะเตม็ ศึกษา 2.2.1 แนวทางการพัฒนาทักษะทีจ่ าํ เปน ในศตวรรษท่ี 21 ดว ยสะเตม็ ศกึ ษา 2.2.2 หลกั การการบรู ณาการการจดั การเรยี นรสู ะเตม็ ศึกษา 2.2.3 ทฤษฎกี ารเรยี นรทู ่สี นับสนุนการจัดการเรียนรูสะเตม็ ศึกษา 2.2.4 การออกแบบการจัดการเรยี นรูสะเตม็ ศึกษา 2.2.5 การวดั และการประเมินผลการเรยี นรูส ะเต็มศึกษา 2.3 หลักการแนวคดิ เกี่ยวกบั เกษตรกรอัจฉริยะ 2.4 งานวจิ ยั ที่เกีย่ วของ 2.4.1 งานวิจยั ท่ีเก่ียวขอ งกบั การจดั การเรียนรสู ะเต็มศกึ ษาในประเทศ 2.4.2 งานวจิ ัยทเ่ี กย่ี วขอ งกบั การจัดการเรยี นรูส ะเตม็ ศกึ ษาตางประเทศ 2.1 แนวคดิ และหลกั การพ้ืนฐานการจดั การเรียนรูสะเต็มศึกษา การจัดการเรยี นรสู ะเต็มศกึ ษา (STEM Education) คอื การจัดการเรียนรูแบบบูรณาการขามกลุม สาระวิชาตาง ๆ ไดแก วิทยาศาสตร (Science) เทคโนโลยี (Technology) วิศวกรรมศาสตร (Engineer) และคณติ ศาสตร (Mathematics) โดยนาํ จดุ เดนของธรรมชาตติ ลอดจนวิธีการสอนของแตละสาขาวิชามา ผสมผสานกนั อยางลงตวั เพื่อใหผ ูเรียนนําความรูทุกแขนงมาใชในการแกปญหา คนควา และพัฒนาสิ่งตาง ๆ ในสถานการณของโลกปจจุบันซ่ึงอาศัยการจัดการเรียนรูที่ครูผูสอนหลายกลุมสาระวิชารวมมือกัน เนื่องจากในการทํางานจริงหรือในชีวิตประจําวันตองใชความรูหลายดานในการทํางานท้ังสิ้นไมไดแยกใช ความรูเปนสวน ๆ นอกจากน้ีสะเต็มศึกษายังเปนการสงเสริมการพัฒนาทักษะท่ีจําเปนสําหรับศตวรรษที่ 21 อกี ดว ย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 7 2.1.1 แนวคิดการจัดการเรียนรสู ะเตม็ ศึกษา การจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาเปนรูปแบบการจัดการศึกษาแบบบูรณาการขามกลุมสาระวิชา ตา ง ๆ ที่สามารถนํามาจดั การเรยี นรไู ดท กุ ระดบั ชน้ั เพือ่ ทําใหผ เู รียนเกิดพัฒนาการดานตาง ๆ ท่ีสอดคลอง กบั แนวการพฒั นาคนใหมีคณุ ภาพในศตวรรษท่ี 21 (พรทิพย ศิรภิ ัทราชยั . 2556) สามารถสรปุ ได ดังนี้ 1) เปนการบูรณาการขามกลุมสาระวิชา (Interdisciplinary Integration) ระหวางศาสตร สาขาตาง ๆ โดยนําจุดเดนของธรรมชาติตลอดจนวิธีการสอนของแตละสาขาวิชามาผสมผสานกันอยางลง ตวั ไดแก วิทยาศาสตร เปนวชิ าทเ่ี นนเก่ยี วกบั ความเขา ใจในธรรมชาติ ที่ใชวิธีการจัดการเรียนรูดวย กระบวนการสืบเสาะ (Inquiry-based Learning) กระบวนการแกปญหา (Problem-based Learning) ซึ่งเปนการจัดการเรียนรูที่เหมาะกับผูเรียนระดับประถมศึกษา แตอาจจะไมเหมาะกับผูเรียนระดับ มัธยมศึกษา หรือมหาวิทยาลัยเพราะทําใหผูเรียนเบื่อหนายและไมสนใจ แตการสอนวิทยาศาสตรในการ จัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาจะทําใหนักเรียนสนใจมีความกระตือรือรน รูสึกทาทายและเกิดความมั่นใจใน การเรยี นมากข้ึน สงผลใหผูเ รยี นสนใจเรยี นสาขาวทิ ยาศาสตรในระดับช้ันท่ีสูงขึ้น และประสบความสําเร็จ ในการเรยี นมากขึ้น เทคโนโลยี เปนวิชาท่ีเกี่ยวกับกระบวนการแกปญหา พัฒนาปรับปรุงส่ิงตาง ๆ หรือ กระบวนการตาง ๆ เพ่ือตอบสนองความตองการของคนเราโดยผานกระบวนการทํางานทางเทคโนโลยี ท่ี เรียกวา Engineering Design หรอื Design Process ซงึ่ คลา ยกับกระบวนการสืบเสาะ ดังนั้น เทคโนโลยี จงึ มไิ ดหมายถงึ คอมพิวเตอร หรอื ICT ตามทคี่ นสวนใหญเขา ใจ วิศวกรรมศาสตร เปนวชิ าท่ีวา ดว ยการคิด สรางสรรค พัฒนานวัตกรรมตาง ๆ ใหกับนิสิต นักศึกษาโดยใชความรทู างวิทยาศาสตร คณิตศาสตรและเทคโนโลยี ซึ่งคนสวนใหญมักเขาใจวาเปนวิชาท่ี สามารถเรียนไดแ ตจากการศกึ ษาวิจัยพบวา แมแตเ ด็กอนุบาลก็สามารถเรียนไดดเี ชน กัน คณิตศาสตร เปนวิชาที่มิไดหมายถึงการนับจํานวนเทาน้ัน แตเก่ียวกับองคประกอบอ่ืนที่ สําคัญ ประการแรก คือกระบวนการคิดคณิตศาสตร (Mathematical Thinking) ซึ่งไดแกการ เปรยี บเทียบ การจําแนก/จัดกลุม การจัดแบบรูป และการบอกรูปรางและสมบัติ อีกประการคณิตศาสตร คือภาษา เด็กจะสามารถถายทอดความคิดหรือความเขาใจความคิดรวบยอด (Concept) ทางคณิตศาสตร ได โดยใชภาษาคณิตศาสตรในการสื่อสาร เชน มากกวา นอยกวา เล็กกวา ใหญกวาฯลฯ ประการสุดทาย คือการสงเสริมการคิดคณิตศาสตรข้ันสูง (Higher-Level Math Thinking) จากกิจกรรมการเลนของเด็ก หรอื การทาํ กิจกรรมในชวี ติ ประจาํ วัน 2) เปนการบูรณาการที่สามารถจัดสอนไดในทุกระดับชั้นต้ังแตอนุบาลถึงมัธยมศึกษาตอน ปลาย โดยพบวาในประเทศสหรัฐอเมริกาไดกําหนดเปนนโยบายทางการศึกษาใหแตละรัฐนําการจัดการ เรยี นรูส ะเต็มศกึ ษามาใช ผลจากการศึกษาพบวา ครูผูสอนใชวิธีการสอนแบบ Project-based Learning, Problem-based Learning, Design-based Learning ทาํ ใหน ักเรยี นสามารถ สรา งสรรค พัฒนาชิ้นงาน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 8 ไดดี และถาครูผูสอนสามารถใชการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาในการสอนไดเร็วเทาใดก็จะยิ่งเพ่ิม ความสามารถและศกั ยภาพผเู รยี นไดมากข้ึนเทานั้นซึ่งในขณะนี้ในบางรัฐของประเทศสหรัฐอเมริกามี การ นําการจัดการเรียนรสู ะเต็มศกึ ษาไปสอนต้งั แตร ะดับวยั กอนเรียน (Preschool) ดว ย 3) เปนการสอนทีท่ ําใหผ เู รียนเกิดพัฒนาการดานตาง ๆ อยางครบถวน และสอดคลองกับแนว การพฒั นาคนใหม ีคุณภาพในศตวรรษท่ี 21 เชน ดานปญญาผูเรียนเขาใจในเนื้อหาวิชา ดานทักษะการคิด ผูเรียนพัฒนาทักษะการคิด โดยเฉพาะการคิดขั้นสูง เชน การคิดวิเคราะห การคิด สรางสรรค ฯลฯ ดาน คุณลักษณะผูเรียนมี ทักษะการทํางานกลุมทักษะการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ การเปนผูนําตลอดจนการ นอ มรบั คําวพิ ากษวิจารณของผูอ นื่ จากการศึกษาแนวคิดขางตนนักการศึกษาไดบูรณาการความรูและทักษะในศาสตรอื่น ๆ ประกอบเพอื่ ใหการจัดการเรยี นรสู ะเต็มศกึ ษาครอบคลมุ และพฒั นาผูเรยี นไดอยางแทจริงแบบรอบดานทํา ใหผูเรียนมโี อกาสถายทอดหรอื ประยกุ ตใ ชแนวคิดสาํ คัญดวยความคิดสรางสรรค นอกจากสะเต็มศึกษาจะ เปนการบูรณาการศาสตรทัง้ 4 สาขาแลวยังเปนการบูรณาการบริบทที่เกี่ยวของกับชีวิตจริงอีกดวย ซ่ึงจะ ทําใหการจัดการเรียนรูมีความหมายตอผูเรียนทําใหผูเรียนเห็นคุณคาของการเรียน และสามารถนําไปใช ประโยชนในชวี ติ จรงิ ได ซงึ่ จะเพ่มิ โอกาสการทาํ งาน และสรางความแข็งแกรงใหกับประเทศดานเศรษฐกิจ ไดอกี ดวย 2.1.2 ความจําเปน ของการจัดการเรียนรสู ะเตม็ ศกึ ษา ประเทศไทยมีความจําเปนที่ตองปรับเปล่ียนวิธีการเรียนการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี อันเนื่องมาจากความสนใจของนักเรียนในการเลือกเรียนสาขาวิทยาศาสตรนอยลง เพราะเปนการเรียนที่ ยาก งานดานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยีหายากกวาและไดคาตอบแทนนอยกวางานดานอ่ืน ๆ แตเหตุผล หลักท่ีประเทศไทยตองเปลี่ยนวิธีการเรียนการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมาเปนแบบสะเต็มศึกษา ซงึ่ มนตรี จฬุ าวฒั นทล (2556) ไดน าํ เสนอไวดังตอไปนี้ 1) ความรูและความสามารถดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีของเยาวชนไทยยังดอยกวา นานาชาติ แม สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) จะไดดําเนินงานตาม วัตถุประสงคของการจัดตั้งแลวก็ตาม แตประเทศไทยยังมีขีดความสามารถดานวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีที่ดอยกวาหลายประเทศ เชน เกาหลี สิงคโปรและจีน ถึงแมนักเรียนไทยจะมีความสามารถใน การแขงขันโอลิมปกวิชาการก็ตามแตการทดสอบความรูและทักษะดานการอานวิทยาศาสตรและ คณิตศาสตรโดย PISA และ TIMSS แสดงใหเห็นวาเยาวชนไทยยังมีความสามารถกดอยกวาเยาวชนอีก หลายประเทศ สาเหตุหลกั เกดิ จากการเรยี นแบบทอ งจาํ แตขาดทกั ษะในการคดิ วเิ คราะหและสงั เคราะห 2) ประเทศไทยตอ งการหลุดพนจากการเปนประเทศที่มีรายไดปานกลาง ในอดีตประเทศไทย เคยเปนประเทศที่มีรายไดต่ํา แตปจจุบันไทยเปนประเทศท่ีมีรายไดปานกลาง โดยการพัฒนาท่ีอาศัย คาแรงราคาถกู และทรพั ยากรธรรมชาติท่ีมีอยูมากมายในประเทศ ในอนาคตขางหนาคาแรงของไทยกําลัง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 9 เพิ่มสูงข้ึนและทรัพยากรเริ่มขาดแคลน ดังน้ันการท่ีประเทศไทยยกระดับรายไดใหสูงขึ้นอีก ในป พ.ศ. 2555 สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติไดนําเสนอการบูรณาการ ยุทธศาสตรประเทศ (Country Strategy) เพื่อใหไทยหลุดพนจากการเปนประเทศที่มีรายไดปานกลาง ไทยจะตองเพิม่ ขีดความสามารถในการแขงขัน ความสามารถดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และทักษะ ในการสรางนวัตกรรมเปนส่งิ ทค่ี นรุน ใหมจําเปนตองไดรบั การพฒั นา 3) กาํ ลงั คนดานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยีไมสามารถรองรับการแขง ขนั ในอนาคต ขอมูลจาก สํานักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร เทคโนโลยีและนวัตกรรมแหงชาติแสดงวาในป 2554 ประเทศไทยมกี าํ ลังแรงงาน 39 ลานคน แตมีเพียง 3 ลานคน หรือต่ํากวารอยละสิบของแรงงานท้ังหมดที่ เปน กําลังคนท่ที ํางานโดยอาศยั ความรแู ละทักษะดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีหรือกําลังคนดานสะเต็ม (STEM workforce) ในจาํ นวนนี้รอยละ 89 สาํ เรจ็ การศกึ ษาตํา่ กวา ปริญญาตรี เนื่องจากประเทศไทยตองเพ่ิมขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศใหสามารถแขงขันกับ นานาประเทศ จึงทําใหสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) ตองนําสะเต็มศึกษา มาชวยพัฒนาเยาวชนไทยรุนใหมทุกคนใหมีความสามารถในการเรียนรู การคิด การใชวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีในชีวิตประจําวัน สามารถติดตามความกาวหนาอยางรวดเร็วของวิทยาการใหม ๆ โดย การศึกษาอยางตอเน่ืองตลอดชีวิต และสามารถประกอบอาชีพหรือปฏิบัติงานท่ีตองใชความรูดาน วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยีอยางมีประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลอยา งแทจริง และเน่ืองจากสะเต็มศึกษามี การเช่ือมโยงวิชาการกับโลกแหงความเปนจริง ดังนั้นการจัดการเรียนรูดานสะเต็มศึกษาจึงของประเทศ ไทยจึงตองปรับใหการจัดการเรียนรูดําเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ ใน 3 ดาน ดังที่ มนตรี จุฬาวัฒนทล (2556) ไดน าํ เสนอไว ดังน้ี 1) หลักสูตรจะตองเนนการบูรณาการระหวางวิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรม และ คณิตศาสตร เปนสะเต็มศึกษา นอกจากสาระความรูแลวยังตองเนนทักษะการคิดและการประยุกตใช แกปญ หาและสรางนวตั กรรมเพ่ือเพ่มิ ขีดความสามารถในการแขงขนั 2) การพฒั นาครูและอาจารยใ หส ามารถสอนในแนวสะเต็มศึกษาได 3) ปรบั การประเมนิ ผลการเรยี นทีร่ วมสาระและทักษะทางสะเตม็ ดวย ประโยชนจากการจัดการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาเปนการสงเสริมการเรียนรูท่ีผาน กิจกรรมหรือโครงงานท่ีมุงแกไขปญหาที่พบเห็นในชีวิตจริง เพ่ือสรางเสริมประสบการณ ทักษะชีวิต และ ความคิดสรางสรรค เพ่ือนําไปสูการพัฒนานวัตกรรม ผูเรียนท่ีมีประสบการณในการปฏิบัติกิจกรรมหรือ โครงงานสะเต็มศึกษาจะมีความพรอมในการปฏิบัติงานที่ตองใชองคความรู และทักษะดานวิทยาศาสตร คณติ ศาสตร และเทคโนโลยใี นภาคการผลติ และการบริการที่สาํ คญั ของประเทศในอนาคต ซ่ึงประโยชนที่ ไดจากการการจัดการเรยี นรูแบบบูรณาการสะเตม็ ศกึ ษา (ศูนยสะเตม็ ศึกษาแหงชาติ, 2558, น.5) สามารถ สรุปไดด ังตอไปนี้

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 10 1) ผูเรียนมีทักษะการคิดวิเคราะห และสรางนวัตกรรมใหมๆท่ีใชวิทยาศาสตร คณิตศาสตร เทคโนโลยี และกระบวนการทางวิศวกรรม เปนฐาน 2) ผเู รียนเขาใจและสนใจการประกอบอาชพี ดา นสะเตม็ ศึกษามากข้นึ 3) ผูเรยี นเขา ใจสาระวิชา และกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและคณติ ศาสตรมากขึน้ 4) หนวยงานภาครัฐและเอกชนมีสวนรวมสนับสนุนการจัดกิจกรรมของครูและบุคลากร ทางการศึกษา 5) สง เสริมการจดั การเรียนรูและเช่อื มโยงระหวาง 8 กลุมสาระวชิ า 6) สรา งกําลงั คนดานสะเต็มศกึ ษาของประเทศไทย เพ่อื เพ่ิมศกั ยภาพทางเศรษฐกิจ การจัดการเรียนรสู ะเตม็ ศกึ ษาในประเทศไทยจึงเปนความหวังในการสรางเยาวชนไทยรุนใหม ที่มีความรูและทักษะการคิดวิเคราะหโดยการบูรณาการวิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมและ คณติ ศาสตรเ พอื่ สรางนวัตกรรมและสิ่งใหม ๆ ที่จะนําไปสูการประกอบอาชีพและเพิ่มขีดความสามารถใน การแขงขันของประเทศ ประเทศไทยจะปรับตัวจากสังคมผูบริโภคเปนสังคมผูสรางนวัตกรรม และจาก จดุ เร่ิมตนของสะเต็มศกึ ษาทีม่ าจากประเทศสหรฐั อเมรกิ า ท่เี กิดจากปญหาที่ขดี ความสามารถของประเทศ ไมไ ดเ ปนอันดับหนึ่งในหลาย ๆ ดาน ด่ังท่ีเคยเปนมาในขณะท่ีหลาย ๆ ประเทศท่ัวโลกมีความกาวหนาไป มากโดยพบวาผลการทดสอบโครงการประเมินผลนักเรียนนานาชาติ (Program for International Student Assessment หรือPISA) และทดสอบดานคณิตวิทยาศาสตรระดับสากล (Trends in International Mathematics and Science Study หรือTIMSS) สหรัฐอเมริกามีผลการประเมินที่ตํ่า กวาหลายประเทศ คะแนนวิชาวทิ ยาศาสตรแ ละคณติ ศาสตรลดลง ซง่ึ แสดงใหเห็นถึงความถดถอยของการ จัดการศึกษาในป ค.ศ. 2006 เมื่อเทียบกับป ค.ศ. 2003 รวมทั้งรายงานของ Phi Delta Kappan ท่ี ประเมินวานักเรียนอเมริกันทําคะแนนไดต่ําที่สุดในโจทยแกปญหา (Bellanca & Brandt, 2011) นอกจากน้ัน นักเรียน นักศึกษาท่ีสนใจเรียนทางดานวิทยาศาสตรคณิตศาสตรลดจํานวนลง ประชากรวัย ทํางานทางดานวิทยาศาสตรเทคโนโลยีและวิศวกรรมเองก็มีจํานวนนอยลงเชนกัน ในการนี้ผลการศึกษา ระบุวา ประชากรระดบั คุณภาพท่สี ําเรจ็ การศึกษาระดับปริญญาเอกดานวิทยาศาสตรและกําลังทํางานนั้น สวนใหญเปน คนตา งชาติมากกวาเปนชาวอเมริกันเอง นั่นหมายถึงการขาดแคลนทรัพยากรมนุษยสงผลให เกิดปญหาดานเศรษฐกิจตามมา ดังนั้น นโยบายการศึกษาแบบสะเต็มศึกษาจึงเปนแนวทางที่จะชวย แกปญหาดังกลาวไดโดยคาดหวังวา จะชวยยกระดับผลการทดสอบตาง ๆ เชน PISA ใหสูงข้ึน สงผลให ประชากรมีคุณภาพและสงผลใหสามารถแกปญหาของชาติในดานอ่ืน ๆ ได ซึ่งในการนํานโยบายลงสูการ ปฏิบัตินั้นพบวารัฐบาลไดทุมเทงบประมาณดาน สะเต็มศึกษา เปนจํานวนมากมีโรงเรียนตาง ๆ ในเกือบ 40 รัฐ ที่ใชสะเต็มศึกษามาเปนระยะเวลาหนึ่งแลว ยังมีการประกาศใชแผนการศึกษา Education to Innovate เพื่อเรงกระตุนใหสะเต็มศึกษา เปนรูปธรรมและประสบผลสําเร็จ มีการใชกลยุทธตาง ๆ เชน การประกาศแผนการสรางกลุมครูตนแบบในการสอนวิชาวิทยาศาสตร คณิตศาสตรเทคโนโลยีและ วิศวกรรมศาสตรโดยเรียกวา STEM Master Teaching Corps ซึ่งนักการศึกษาเหลานี้จะเปนผูนําใน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 11 การศกึ ษาดา นสะเตม็ ศึกษา จะเปนผูทร่ี ิเร่ิมจุดประกายความคดิ ใหน กั เรียน และชวยใหกลุมสังคมของพวก เขาเจริญเตบิ โตมากขน้ึ นอกจากประเทศสหรัฐอเมริกาแลว ในประเทศอ่ืน ๆ ตางก็ตื่นตัวและใหความสนใจสะเต็ม ศึกษา เชนกัน เชนในประเทศจีน อินเดีย ฯลฯ โดยในป พุทธศักราช 2558 ประเทศจีนไดผลิตบัณฑิตที่ สําเร็จการศึกษาระดบั ปรญิ ญาตรีทเี่ กีย่ วกบั วทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยหี รือ STEM Degree ประมาณ 3.5 ลานคน ซ่งึ ไมรวมในระดับปริญญาโท และปริญญาเอกโดยจํานวนบัณฑิตท่ีจีนจะผลิตน้ันมีจํานวนเกินคร่ึง ของที่ทุกประเทศรวมกันผลิต ซ่ึงแสดงถึงความสําคัญของสถานการณการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาใน อนาคต สวนในประเทศไทยขณะนี้ภาคสวนที่เก่ียวของ เชน สถาบันการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) กไ็ ดใหความสาํ คัญและศกึ ษาแนวทางเพอ่ื จะไดใชการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษา ในการเรียนการ สอนตอไป สะเต็มศึกษายังชวยพัฒนาทักษะที่สามารถนําไปใชไดในสายงานที่หลากหลาย ท้ังดานการคิด เชิงวิเคราะห วพิ ากษ ไปจนถึงการจดั การโครงการ ทําใหผูท่เี รยี นในสาขานม้ี คี วามสามารถรอบดาน พรอม จะทํางานจริงไดทันที โดยเฉพาะในธุรกิจและอุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ที่กําลัง เติบโตขึ้นเรื่อย ๆ และมีอาชีพท่ีเกิดใหมมากขึ้นเรื่อย ๆ เชนกัน นอกจากน้ีงานวิจัยของออสเตรเลียยัง พบวา บณั ฑติ สาขานยี้ ังมีรายไดมากกวา บัณฑิตสาขาอืน่ ๆ อกี ดวย บริษัทในสหราชอาณาจักรถึง 9 ใน 10 แหง มคี วามตอ งการจางบณั ฑติ ทจี่ บในสาขาสะเต็มศกึ ษาเน่ืองจากทักษะการคํานวณ การคิดเชิงวิเคราะห และการคิดเชิงวิพากษ เปนทักษะท่ีนําไปประยุกตใชไดในหลายหนวยงาน ไมวาจะเปนสายอาชีพวิศวกร นักเขียนโปรแกรม นักฟสิกส และอื่น ๆ รวมไปจนถึงสายอาชีพเก่ียวกับการเงินและการใหคําปรึกษาทาง ธุรกิจท่ีอยากไดตัวบัณฑิตสะเต็มศึกษาเหลานี้ เพราะตองการทักษะการแกปญหาอยางมีเหตุผล และ ทักษะการวิเคราะหเชิงประยุกตข้ันสูงของพวกเขา ทําใหมีตําแหนงงานสายสะเต็มศึกษาที่เปดรับสมัคร อยางมาก สวนในสหรัฐอเมริกา มีการคาดการณวาจะมีตําแหนงงานสายสะเต็มศึกษาถึง 2 ลานตําแหนง ระหวางป 2010 ถึง 2020 โดยสวนมากเปนงานดานวิทยาศาสตรคอมพิวเตอรและคณิตศาสตร วิศวกรรมศาสตร รวมไปถึงสถาปนิก และในออสเตรเลียตอนนี้ ทักษะท่ีตลาดขาดแคลนกวาครึ่งคือทักษะ ดานสะเต็มศึกษาทําใหผูท่ีจบจากสาขาสะเต็มศึกษามีโอกาสไดงานทําทันทีถึง 81% ซึ่งเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ โดยสาขาท่ีไดรับความนิยมสูงสุดคือการออกแบบวิศวกรรมศาสตร และ ICT (เทคโนโลยีสารสนเทศ) รฐั บาลในประเทศตาง ๆ ท่ัวโลก เร่ิมเห็นความสําคัญของอาชีพสายสะเต็มศึกษา เพราะหากไมมีบุคลากร สายน้เี ขา ทาํ งาน ประเทศน้ัน ๆ ก็จะขาดความสามารถในการแขงขันดานเทคโนโลยีเมื่อเทียบกับประเทศ อื่น ๆ ประเทศเหลานี้จึงตองมีมาตรการสรางแรงบันดาลใจใหกับนักเรียนตั้งแตระดับประถม ใหรักการ เรยี นรูโดยเฉพาะดา นวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี การจากศึกษาความจําเปนของการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษา จะเห็นไดวาหลายประเทศกําลัง ต่ืนตัวในการพัฒนาเยาวชนในดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ซ่ึงนําไปสูการพัฒนาประเทศชาติให สามารถแขงขันกับโลกท่ีมีการเปลี่ยนแปลงทางดานเทคโนโลยีและนวัตกรรมอยางรวดเร็ว ประเทศไทย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 12 โดยสถาบันการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี (สสวท.) ก็ไดใหความสําคัญในจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษา ของสถานศึกษาเพื่อสรางเยาวชนไทยรุนใหมที่มีความรูและทักษะการคิดวิเคราะหโดยการบูรณาการ วิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมและคณิตศาสตรเพ่ือสรางนวัตกรรมและสิ่งใหม ๆ ที่จะนําไปสูการ ประกอบอาชพี และเพ่มิ ขีดความสามารถในการแขงขนั ของประเทศ 2.2 แนวทางการจัดการเรยี นรสู ะเตม็ ศึกษา 2.2.1 แนวทางการพัฒนาทักษะทีจ่ ําเปน ในศตวรรษที่ 21 ดว ยสะเตม็ ศกึ ษา ทักษะท่ีจําเปนในศตวรรษที่ 21 มีจุดเร่ิมตนมาจากการประชุมรวมกันของนักวิชาการ หลากหลายสาขาในสหรัฐอเมริกามาประชุมรวมกัน โดยรัฐบาลตองการพัฒนาคุณภาพประชากรประเทศ เพื่อยกระดับขีดความสามารถของประเทศกับนานาชาติและตองการใหประชากรน้ันมีคุณภาพและ ศักยภาพในสงั คม สามารถดาํ รงชีวติ อยใู นโลกท่ีมีการเปล่ยี นแปลงตา ง ๆ อยางรวดเรว็ ภาพประกอบที่ 1 A Framework for 21st Century Skills ทม่ี า: The Partnership for 21st Century Skills (2009) ทั้งนี้องคประกอบในดานตาง ๆ ท่ีควรเกิดข้ึนในผูเรียนจากการจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21 (21st Century Student Outcomes) ไดแก ความรูทักษะความเชี่ยวชาญ (The Partnership for 21st Century Skills, 2009) ดังตอไปนี้ 1) ความรูในวิชาหลักและเน้ือหาประเด็นทสี่ ําคัญสําหรับศตวรรษที่ 21 (Core Subjects and 21st Century Themes) ไดแ ก - ภาษาองั กฤษ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 13 - การอาน - ศิลปะในการใชภาษาภาษาตางประเทศ - คณิตศาสตร - เศรษฐศาสตร - วิทยาศาสตร - ศลิ ปะ - ภูมศิ าสตร - ประวัตศิ าสตร - หนาทพี่ ลเมอื ง - การปกครอง ซึ่งควรครอบคลุมเนื้อหาในสาขาใหม ๆ ท่ีมีความสําคัญตอการทํางานและชุมชน แต สถาบันการศกึ ษาไมไดใหความสําคัญ ไดแ ก - จิตสํานกึ ตอ โลก - ความรูพ้ืนฐานดา นการเงนิ - การเปน ผูประกอบการ - ความรพู ้นื ฐานดานพลเมือง - ความตระหนักในสขุ ภาพและสวสั ดภิ าพ 2) ทักษะการเรียนรูและนวตั กรรม (Learning and Innovation Skills) ไดแก - ความคิดสรางสรรคและนวัตกรรม (Creativity and Innovation) ซึ่งครอบคลุมไปถึง การคิดแบบสรางสรรคก ารทาํ งานอยาสรา งสรรครวมกบั ผูอ ่ืน และการนําความคิดน้ันไปใชอ ยา งสรา งสรรค - การคิดเชิงวิพากษและการแกปญหา (Critical Thinking and Problem Solving) หมายความรวมถึงการคิดอยางมเี หตุผล การคิดเชิงระบบ การคิดตดั สนิ ใจและการคดิ แกป ญ หา - การสอ่ื สารและการรว มมือ (Communication and Collaboration) ซึ่งเนนการสื่อสาร โดยใชสือ่ รปู แบบตา ง ๆ ท่ีมีประสิทธภิ าพ ชดั เจน และการทํางานรว มกบั ผอู ืน่ อยางมีประสิทธิภาพ 3) ทักษะดานสารสนเทศ สื่อและเทคโนโลยี (Information, Media and Technology Skills) ซึ่งในศตวรรษท่ี 21 นนี้ ับไดว ามคี วามเจริญกา วหนา ทางเทคโนโลยีมาก ดงั นัน้ ผูเ รยี นจงึ ควรมีทักษะ ดังตอไปน้ีคือ - การรเู ทาทนั สารสนเทศ (Information Literacy) - การรูเทา ทนั สือ่ (Media Literacy) - การรเู ทาทนั เทคโนโลยีสารสนเทศ (ICT Literacy)

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 14 4) ทักษะชีวิตและการทํางาน (Life and Career Skills) ในการดํารงชีวิตและในการทํางาน นั้นไมเพียงตองการคนท่ีมีความรูความสามารถในเน้ือหาความรูหรือทักษะการคิดเทานั้น หากแตยัง ตองการผทู ่สี ามารถทํางานในบริบททมี่ ีความซบั ซอนมากขึน้ อกี ดวย ทกั ษะทจ่ี าํ เปน ไดแก - ความยดื หยนุ และความสามารถในการปรับตัว(Flexibility and Adaptability) - ความคดิ ริเร่ิมและการชนี้ าํ ตนเอง (Initiative and Self Direction) - ทกั ษะทางสงั คมและการเรยี นรูข ามวฒั นธรรม (Social and Cross cultural Skills) - การเพมิ่ ผลผลติ และความรูรับผิด (Productivity and Accountability) - ความเปนผูน ําและความรับผิดชอบ (Leadership and Responsibility) ศตวรรษที่ 21 เปนยุคแหงเทคโนโลยีสารสนเทศซ่ึงตองยอมรับวาเราไมสามารถตานทาน ตอกระแสความเปล่ียนแปลงของสังคมโลกในปจจุบันและอนาคตท่ีมีการแขงขันสูงท้ังในดาน การศึกษา อาชีพ สังคมและเศรษฐกิจ ดังนั้นการเตรียมเยาวชนรุนใหม ตองพัฒนาใหเกิดทักษะท่ีจําเปนเพื่อให สามารถดํารงชีวิตอยูในโลกแหงการเปลี่ยนแปลงน้ีไดอยางมีความสุข ซึ่ง สุพรรณี ชาญประเสริฐ (2556) ไดใหแนวคิดในการจัดการเรียนรูวิทยาศาสตรและทักษะท่ีจําเปนในศตวรรษท่ี 21 โดยสามารถสรุปไดวา นอกจากการพัฒนาความสามารถดา นการใชเทคโนโลยีแลวเราควรมีการพัฒนาทักษะที่จําเปนในศตวรรษ ท่ี 21 ซึ่งมีจุดเริ่มตนมาจากการประชุมรวมกันของนักวิชาการหลายสาขาในประเทศสหรัฐอเมริกา เนื่องจากรัฐบาลมีความตองการ พัฒนาคุณภาพของประชากรเพ่ือยกระดับความสามารถของประเทศให ทดั เทียมกบั นานาชาติและการดาํ รงชีวิตอูยในโลกท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว ซึ่งมีขอสรุปรวมกันวา ควรมีอยู 3 ดา นหลัก ๆ ดังนี้ 1) ทกั ษะการเรียนรแู ละนวตั กรรม - ความคดิ สรา งสรรคแ ละนวตั กรรม - การคดิ เชิงวิพากษและการแกปญหา - การสอื่ สารและการรว มมือ 2) ทักษะชวี ติ และการทาํ งาน - ความยดื หยุนและความสามารถในการปรับตัว - ความคิดรเิ รมิ่ และการช้นี ําตนเอง - ทักษะทางสงั คมและการเรียนรขู ามวัฒนธรรม - การเพ่ิมผลผลติ และความรรู บั ผดิ - ความเปน ผูน ําและความรับผิดชอบ 3) ทกั ษะดา นสารสนเทศ สอื่ และเทคโนโลยี - พนื้ ฐานดา นสารสนเทศ - พืน้ ฐานดา นสื่อ - พื้นฐานดา นไอซีที

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 15 การจดั การศกึ ษาของไทยในปจจบุ นั มีการเปล่ียนแปลงไปในหลาย ๆ ดาน ท้ังเชิงคุณภาพและ เชิงปริมาณ มีการเนนคุณภาพความสามารถของผูสอน ลดปริมาณความซํ้าซอนของเน้ือหา มีการนําผล การศกึ ษาทางวิทยาศาสตรด านสมองและจิตวิทยาการเรียนรูของมนุษยมาปรับเปลี่ยนวิธีการจัดการศึกษา ทุกระดับ ทั้งในการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานและอุดมศึกษา มีการศึกษาวิจัยและนําผลการวิจัยมา ปรับเปล่ียนการจัดการศึกษาใหมีคุณภาพมากข้ึน มีการจัดการประชุมเชิงวิชาการจากทุกภาคสวนท่ี เก่ียวของเพ่ือกระตุนใหนักการศึกษาไดเห็นความสําคัญและนําไปใชเพ่ือขับเคลื่อนนโยบายทางการจัด การศกึ ษาที่มงุ เนนใหผูเรยี นมีทักษะที่จําเปนในศตวรรษท่ี 21 ในสวนของผูปฏิบัติการ เชน ครูอาจารยก็มี การปรับเปลี่ยนวิธีการจัดการเรียนการสอน ใหความสําคัญและใหผูเรียนมีบทบาทมากข้ึน มีใชวิธีการ จัดการเรียนการสอนรูปแบบตาง ๆ มาใชเพ่ือพัฒนาทักษะท่ีจําเปนในศตวรรษที่ 21 โดยเฉพาะอยางยิ่ง ทักษะการคิด เชน การจัดการสอนแบบบูรณาการการสอนโดยใชใครงงาน การสอนโดยใชวิจัยเปนฐาน เปนตน จากการปรับเปล่ียนกระบวนทัศนในการจัดการศึกษาของไทยดังกลาวแสดงใหเห็นถึงความพรอม ของไทยในการนํา STEM Education มาสกู ระบวนการจัดการศกึ ษา การนําแนวคิดตาง ๆ มาปรับเปล่ียน แนวทางในการจัดการศึกษาแบบเดิม นักการศึกษา บุคลากรที่มีสวนเก่ียวของ ครูอาจารยและผูบริหาร จะตองวิเคราะหและทําความเขาใจเพ่ือนําไปใชไดอยางถูกตอง เพื่อปองกันมิใหเกิดความเขาใจ คลาดเคลอ่ื น ซ่ึงจะสงผลใหเ กิดผลกระทบกับการจัดการศึกษาในอนาคต หรือสงผลใหการใชสะเต็มศึกษา ไมบ รรลเุ ปา หมาย (อภิสทิ ธ์ิ ธงไชย และคณะ, 2555) สังคมโลกในขณะนีม้ ีการพฒั นาเปลี่ยนแปลงอยา งรวดเรว็ โดยเฉพาะเทคโนโลยีการส่ือสารซ่ึงมี สวนชวยใหเกิดการเปลี่ยนถายทอดขอมูลใหมๆ หมุนเวียนอยูตลอดเวลาอยางไมมีท่ีสิ้นสุดกอใหเกิด ปรากฏการณท่ีเรียกวาการหล่ังไหลของขาวสารขอมูล วิทยาการดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมีสวน ชวยใหเศรษฐกิจและสังคมเจริญกาวหนา เกิดการคาท่ีแขงขันกันท่ัวโลกดังน้ัน จึงกลาวไดวาการเตรียม ผูเรียนในวันนี้ใหมีทักษะที่จําเปนในศตวรรษที่ 21 นั้น มีจุดมุงหมายเพ่ือใหเยาวชนเหลาน้ันสามารถ ดํารงชีวิตในสังคมโลกที่มีการเปล่ียนแปลงไดสามารถและพรอมที่จะเผชิญหนากับสภาพสังคม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีในอนาคต การต่ืนตัวและเตรียมพรอมตอการเปลี่ยนแปลงที่เกิดข้ึน การสรางมหาอํานาจ ทางการศึกษาเพ่ือใหไดประชากรท่ีมีคุณภาพ จึงเปนกลยุทธของการพัฒนาชาติแนวทางหนึ่ง สําหรับ ประเทศไทยการจัดการศึกษาแบบบูรณาการที่เนนใหความสําคัญกับวิชาวิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตรและคณิตศาสตรอยางเทาเทียมกัน หรือ STEM Education จึงเปนรูปแบบการจัด การศึกษาที่ตอบสนองตอการเตรียมคนไทยรุนใหมในศตวรรษที่ 21 เพราะธรรมชาติของท้ัง 4วิชานี้ท่ี สง เสริมใหผ ูเรยี นมคี วามรแู ละความสามารถท่จี ะดํารงชีวิตไดดีและมีคุณภาพในโลกของศตวรรษท่ี 21 ที่มี การเปลย่ี นแปลงอยา งรวดเรว็ มีความเปนโลกาภิวัตนท่ีต้ังอยูบนฐานความรูและเต็มไปดวยความกาวหนา ทางเทคโนโลยีอีกท้ังยังเปนวิชาที่มีความสําคัญกับการเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันทางเศรษฐกิจ การพัฒนาคุณภาพชีวิตและความมั่งค่ังของประเทศไดนอกจากนี้สะเต็มศึกษา ยังเปนการจัดการศึกษาที่ สามารถพัฒนาใหผูเรียนนําความรูทุกแขนงทั้งดานความรูทักษะการคิด และทักษะอื่น ๆ มาใชในการ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 16 แกปญหา การคน ควา สรา ง และพัฒนาคดิ คนสงิ่ ตาง ๆ ในโลกปจ จุบัน การเนน ความเขา ใจอยางลึกซึ้งการ มีสวนรวมของผูเรียนกับขอมูลเคร่ืองมือทางเทคโนโลยี การสรางความยืดหยุนในเนื้อหาวิชาความทาทาย ความสรางสรรค ความแปลกใหม และการแกปญหาอยางมีความหมายของบทเรียนในสะเต็มศึกษาจึง เหมาะที่จะทําใหเ ยาวชนไทยรุนใหมเกิดการเรียนรูและอยใู นโลกแหง อนาคตไดอยางแทจริง จากการศึกษาพบวา การจัดการศึกษาตามแนวทางสะเต็มศึกษาจะชวยสงเสริมใหผูเรียนมีทักษะท่ี จําเปนในศตวรรษท่ี 21 สามารถตานทานตอกระแสความเปล่ียนแปลงของสังคมโลกในปจจุบันและ อนาคตที่มีการแขงขันสูงท้ังในดานอาชีพ สังคมและเศรษฐกิจ ดังน้ันจึงควรทําความเขาใจกับผูที่มีสวน เกี่ยวของในการจัดการศึกษาตามแนวทางสะเต็มศึกษาเพ่ือนําไปใชไดอยางถูกตอง เพื่อปองกันมิใหเกิด ความเขาใจคลาดเคล่ือนได การปฏิรูปการศึกษาของไทยมีความมุงหวังในการพัฒนาใหผูเรียนมีทักษะใน ศตวรรษที่ 21 รวมดวย ดังนั้นจึงมีความจําเปนอยางยิ่งในการเตรียมความพรอม ชวยเหลือ สนับสนุนให สามารถจัดการเรียนรูเพ่ือใหบรรลุเปาหมายที่ตองการ และจากงานวิจัยของสถาบันเพื่อการพัฒนา ประเทศไทย (TDRI) ไดกลาวตอนหนึ่งวา “ระบบการศึกษาของไทยยัง มีความเหลื่อมล้ําของคุณภาพ การศึกษาในระดับสูง และระบบการเรียนการสอนไมเหมาะกับบริบทของศตวรรษท่ี 21” โดย เฉพาะ อยา งยิ่ง ทักษะดา นการเรยี นรแู ละนวตั กรรม ท่ีสาํ คญั ไดแ ก ความคดิ สรางสรรคแ ละนวตั กรรม การคิดเชิง วิพากษ และการแกปญหา การส่ือสารและการรวมมือ รวมทั้งทักษะดานสารสนเทศ ส่ือและเทคโนโลยี การยกระดับคุณภาพการศึกษาใหสอดคลองกับการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 จึงตองมีการพัฒนาทุกภาค สว นใหพ รอ มกบั การจดั การศกึ ษาตามแนวทางสะเต็มศึกษา 2.2.2 หลักการการบรู ณาการการจดั การเรยี นรูสะเต็มศกึ ษา แนวทางการบูรณาการสะเต็มศึกษา จุดเดนอีกขอหนึ่งของการจัดการ เรียนรูตามแนวทางสะ เต็มศึกษาคือ การบูรณาการ เพื่อชวยนักเรียน สรางความเช่ือมโยงระหวางเนื้อหาวิชาท้ัง 4 สาขาวิชากับ ชีวิตประจําวันและการประกอบอาชีพท้ังน้ีระดับการบูรณาการที่อาจเกิดขึ้นในชั้นเรียน สะเต็มศึกษา สามารถแบง ไดเปน 4 ระดับ (ศูนยส ะเต็มศึกษาแหงชาต.ิ 2558) ไดแ ก ภาพประกอบที่ 2 แผนภาพระดบั ของการจดั การเรียนรูแ บบบรณู าการ ทีม่ า: Vasquez, J. A., Snelder, C. and Comer, M. (2013), p.1

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 17 1) การบูรณาการภายในวิชา (Disciplinary integration) เปนการจัดการเรียนรูท่ีนักเรียนได เรียนเนอื้ หาและฝก ทักษะของแตละวิชาของสะเต็มแยกกนั การจัดการเรียนรูแบบนี้ คือ การจัดการเรียนรู วิทยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยีท่ีเปนอยูท่ัวไปที่ครูผูสอนแตละ วิชาตางจัดการเรียนรูใหแก นักเรียนตามรายวชิ าของตนเอง 2) การบูรณาการแบบพหุวิทยาการ (Multidisciplinary integration) เปนการจัดการเรียนรู ทน่ี ักเรยี นไดเรยี นเนือ้ หาและฝกทักษะของวชิ าวิทยาศาสตร คณิตศาสตร เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร แยกกนั โดยมีหัวขอหลกั (theme) ทค่ี รูทกุ วิชากําหนดรวมกันและมีการอางอิงถึง ความเช่ือมโยงระหวาง วิชานน้ั ๆ การจดั การเรียนรูแ บบนี้ชว ยใหนักเรียนเห็นความเช่ือมโยงระหวางวิชานั้น ๆ การจัดการเรียนรู แบบนี้ชวยใหนักเรียนเห็นความเช่ือมโยงของเนื้อหาวิชาตาง ๆ กับส่ิงท่ีอยูรอบตัว เชน ถาครูผูสอนแตละ วิชากําหนดรวมกันวาจะใชกระติบขาวเปนหัวขอหลักในการจัดการเรียนรูวิทยาศาสตร คณิตศาสตร และ เทคโนโลยี 3) การบรู ณาการแบบสหวิทยาการ (Interdisciplinary Integration) เปนการจัดการเรียนรูที่ นักเรียนไดเรียนเน้ือหาและฝกทักษะอยางนอย 2 วิชารวมกัน โดยกิจกรรมมีการเชื่อมโยงความสัมพันธ ของทุกวิชาเพื่อใหนักเรียนไดเห็นความสอดคลองกัน ในการจัดการเรียนรูแบบนี้ครูผูสอนในวิชาที่ เก่ียวของตองทํางานรวมกัน โดยพิจารณาเนื้อหาหรือตัวชี้วัดท่ีตรงกันและออกแบบกิจกรรมการเรียนรูใน รายวชิ าของตนเองโดยใหเชอื่ มโยงกับวชิ าอืน่ ผา นเนอ้ื หาหรือตวั ชว้ี ัดนั้น 4) การบรู ณาการแบบขา มสาขาวชิ า (Transdisciplinary Integration) เปนการจัดการเรียนรู ท่ีชวยนักเรียนเชื่อมโยงความรูและทักษะที่เรียนรูจากวิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตรและ คณิตศาสตร กับชีวิตจริง โดยใหนักเรียนประยุกตความรูและทักษะเหลาน้ันในการแกปญหาที่เกิดข้ึนจริง ในชุมชนหรือสังคม และสรางประสบการณการเรียนรูของตนเอง ครูผูสอนจัดกิจกรรมการเรียนรูตาม ความสนใจหรือปญหาของนักเรียน โดยครูกําหนดกรอบหรือหัวขอหลักของปญหากวางๆแลวใหนักเรียน ระบุปญ หา ทเี่ ฉพาะเจาะจงและวิธีการแกปญหา ทั้งนี้ในการกําหนดกรอบของปญหาใหนักเรียนศึกษาน้ัน ครูตอ งคาํ นึงถึงปจจยั ทเี่ กย่ี วของกบั การเรียนรขู องนักเรียน 3 ปจ จัย ไดแก 1) ปญ หาหรือคําถามท่ีนักเรียน สนใจ 2) ตัวชวี้ ดั ในวิชาตา ง ๆ ท่เี กย่ี วขอ ง และ 3) ความรูเดมิ ของนักเรียน หลักสูตรในศตวรรษท่ี 21 ควรเปนหลักสูตรเชิงสหวิทยาการ (interdisciplinary) โดยมีการ จดั การเรยี นรทยี่ ึดโครงงานเปนฐาน นอกจากนี้ควรเปน็หลักสูตรทีเปดโอกาสใหนักเรียนไดเรียนรูเกี่ยวกับ ประเด็นปญหาในโลกท่ีเปนจริง และ สามารถเชื่อมโยงกับชีวิตประจําวันได เนนทักษะการคิด การ แกปญ หา การใชเ ทคโนโลยแี ละมัลตมิ ีเดีย สาํ หรับการวดั และประเมินผลจะเนนการประเมินผลตามสภาพ จริงและนกั เรียนมีสวนรวมในการประเมินตนเอง (self-assessment) สะเต็มศึกษาเปนการจัดการเรียนรู แบบบูรณาการมาตรฐาน และตัวชี้วัดของ 4 วิชาคือ วิทยาศาสตร เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตรและ คณิตศาสตร เปนกุญแจสําคัญท่ีจะทําใหการจัดการศึกษาดวยสะเต็มศึกษาในระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน ประสบความสําเร็จสงผลใหนักเรียนมีความรูพื้นฐานเพ่ือเขาศึกษาตอในะดับอุดมศึกษาได เมื่อพิจารณา

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 18 ดานความพรอมของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 จะเห็นไดวามีเพียงวิชา วทิ ยาศาสตร เทคโนโลยี และคณติ ศาสตรเ ทานั้น แตไ มพ บวา มีวิชาทางดานวิศวกรรมศาสตรปรากฏจะมีก็ เปน เพียงลักษณะการสอดแทรกอยใู นวชิ าวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเทานั้น ดังน้ันการสรางความชัดเจน ตอเนอื่ งและสอดคลองของแตละวิชาจงึ มีความสําคัญ เพราะจะเปนแนวทางใหครูผูสอนนําไปจัดการเรียน การสอนได นอกจากความพรอมดานหลักสูตรทั้ง 4 วิชา แลว ความพรอมดานสื่อ บทเรียน กระบวนการ วัดและประเมินผลท่ีชัดเจน สําหรับหลักสูตรและการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาระดับเกรด K - 6 ใน ประเทศสหรัฐอเมรกิ าไดมีการจดั การเรยี นการเรยี นรู ดงั นี้ (Hopkins Public School, 2016) ระดับเกรด K (Kindergarten) เร่ิมดวยการใหเด็กเรียนรูดานวิศวกรรมศาสตรดวยการเลน ที่ เปนกระบวนการ ซึ่งในการเลนที่เปนกระบวนการน้ีอาจเรียกวา โครงงานก็ได ซึ่งผูเรียนจะตองเช่ือมโยง ความรูด านวิทยาศาสตรเขา ไปดว ย เชน โครงงานแปงทําขนม คือ ใหเด็กไดฝก ทําขนมงาย ๆ จากแปงชนิด ตาง ๆ เปนตน ระดับเกรด 1 ใหเด็กไดเรียนรูในลักษณะของโครงงานเชนเดิม แตเปนการใหเด็กเรียนรู จาก แมลงปกแข็งชนิดตาง ๆ เชน เตาทอง แลวใหเด็กเช่ือมโยงความรูดานวิศวกรรมศาสตรวาแมลง บินได เพราะอะไร ระดับเกรด 2-3 เด็กยังคงเรียนรูจากโครงงาน เปนการตอยอดความรูท่ีสลับซับซอนเพิ่ม มาก ข้ึน คือ ฝกใหเด็กสรางสรรคโมเดลที่เปนเย่ือของแมลงปกแข็ง ซึ่งเด็กตองเช่ือมโยงความรูดาน วทิ ยาศาสตร ระดบั เกรด 4 เปนการพัฒนาความคดิ เด็กใหเปนระบบมากขึ้น คือ ฝกใหเด็กสรางสรรค ระบบ การบริหารจัดการโดยใชหลักการทางเทคโนโลยีมารวมวางแผนกับหลักการดานวิศวกรรมศาสตร และ วทิ ยาศาสตร ระดับเกรด 5-6 เด็กตองเรียนรูและเช่ือมโยงความรูทั้งหมดมาบริหารจัดการถึงจุดคุมทุนของ เย่ือท่ีผลิตหรือสรางสรรคข้ึนมา รวมทั้งพิจารณาถึงระบบการบริหารจัดการท่ีสรางข้ึนมาดวย โดยใชหลัก ดา นคณติ ศาสตรเขามาบรู ณาการ เปนตน จากการศึกษาแนวทางการบูรณาการในการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาเปนการเช่ือมโยงระหวาง เน้ือหาวิชาท้ัง 4 สาขาวิชาท่ีสามารถจัดสอนไดในทุกระดับชั้นตั้งแตอนุบาลถึงมัธยมศึกษาตอนปลายเขา กบั ชีวติ ประจาํ วันและการประกอบอาชพี ทง้ั นส้ี ามารถแบง ไดเปน 4 ระดับ คือ การบูรณาการภายในวิชาท่ี นักเรียนไดเรียนเนื้อหาและฝกทักษะของแตละวิชาของสะเต็มแยกกัน ที่ครูผูสอนแตละวิชาตางจัดการ เรียนรูใหแกนักเรียนตามรายวิชาของตนเอง การบูรณาการแบบพหุวิทยาการ เปนการจัดการเรียนรูท่ี นักเรียนไดเรยี นเน้ือหาและฝก ทกั ษะโดยมหี ัวขอ หลกั (theme) ทค่ี รทู กุ วิชากําหนดรวมกัน การบูรณาการ แบบสหวิทยาการเปนการจัดการเรียนรูท่ีนักเรียนไดเรียนเนื้อหาและฝกทักษะรวมกันโดยกิจกรรมมีการ เชื่อมโยงความสัมพันธของทุกวิชาเพ่ือใหนักเรียนไดเห็นความสอดคลองกัน และการบูรณาการแบบขาม สาขาวิชาเปนการจัดการเรียนรูท่ีชวยนักเรียนเชื่อมโยงความรูและทักษะกับชีวิตจริงโดยใหนักเรียน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 19 ประยุกตความรูและทักษะเหลาน้ันในการแกปญหาท่ีเกิดข้ึนจริงในชุมชนหรือสังคม และสราง ประสบการณการเรยี นรขู องตนเอง 2.2.3 ทฤษฎกี ารเรียนรูทส่ี นับสนุนการจดั การเรียนรูสะเตม็ ศกึ ษา ทฤษฎกี ารเรยี นรูทสี่ นับสนุนการจัดการเรยี นรูแ บบบรู ณาการสะเตม็ ศึกษา ไดแก ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต (Constructivist) ซ่ึงเปนทฤษฎีที่ใหความสําคัญกับตัวผูเรียน เช่ือ วาผูเรียนสามารถสรางความรูไดดวยตนเอง จากการมีปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนและสิ่งแวดลอมอยาง กระตือรือรน (กมลฉัตร กลอมอ่ิม และคณะ, 2557, น.129-139) แนวคิดของทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต (Constructivist) ไดแ ก 1) นักเรียนเปนผูสรางความรูดวยตนเอง และนักเรียนแตละคนสรางความรูดวยวิธีการที่ แตกตางกนั รวมทัง้ อาจแตกตางกับแนวทางของผูสอน 2) ประสบการณเดมิ ของนกั เรยี นเปน พื้นฐานท่ีสําคัญของการสรางความรูใหมและนักเรียนแต ละคนมีความรูและประสบการณเดมิ ทแ่ี ตกตางกนั 3) การมีปฏิสัมพันธก บั สิ่งแวดลอ มการมปี ระสบการณต รงและการแลกเปล่ียนความคิดเห็นกัน ของผูเรียนมีสว นชว ยในการสรางความรใู หม 4) ครูมีบทบาทในการจัดบริบทการเรียนรูต้ังคําถามท่ีทาทายความสามารถ กระตุนสนับสนุน ใหนักเรียนเกดิ การสรา งความรู และใหความชวยเหลือนกั เรยี นในทุก ๆ ดาน ทฤษฎีการเรียนรูแบบมีสวนรวม เปนทฤษฎีที่ใหความสําคัญกับตัวผูเรียนจุดเนนของการ เรยี นแบบมสี วนรวม คอื การใหน ักเรียนมีสว นรวมทางดานจิตใจ การไดรับประสบการณท่ีสัมพันธกับชีวิต จริง ไดร ับการ ฝกฝนทักษะชวี ิตตา ง ๆ การแสวงหาความรู การคิด การจัดการความรู การแสดงอกก การ สรา งความรูใหม และการทํางาน (จริ าณี เมืองจนั ทร, 2557, น.3) กรอบแนวคิดของทฤษฎีการเรียนรูแบบ มีสว นรว ม ไดแ ก 1) นักเรียนแตละคนมีสวนรวมทําใหเกิดการเรียนรูท้ังทางตรงและทางออม อาศัยหลักการ เรียนรูเชิงประสบการณ และการเรียนรูที่มีประสิทธิภาพไดรับประสบการณที่สัมพันธกับชีวิตจริง ไดรับ การฝกฝนทกั ษะการแสวงหาออก ทักษะการสรางความรูใหม และทักษะการทํางานเปนกลุม 2) เปดโอกาสใหน กั เรยี นมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็น ตัดสินใจเลือกบทเรียนท่ีตองการ เรียนรูในลักษณะกลุมหรือศึกษาดวยตนเอง นักเรียนจะรวมกันจัดกิจกรรมการเรียนรูทุกขั้นตอน ฝก ปฏบิ ัตกิ ารวางแผนการทาํ กจิ กรรมการเรยี นรรู ว มกันและทํารายงานผลการเรียนรู 3) นักเรียนไดรับผิดชอบตอการเรียนรูของตนเอง ไดลงมือปฏิบัติทํากิจกรรมกลุม ฝกฝน ทักษะการเรียนรูทักษะการบริหารการจัดการการเปนผูนําผูตามและที่สําคัญเปนการเรียนรูท่ีมี ความสัมพนั ธสอดคลองกับชีวิตจรงิ ของนักเรยี น

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 20 4) ครูมีบทบาทกระตนุ ใหน ักเรยี นไดเลาประสบการณข องตนเอง ผสู อนอาจใชใบช้ีแจงกําหนด กิจกรรมของนักเรียน ในการนําเสนอประสบการณในกรณีท่ีนักเรียนไมมีประสบการณในเรื่องที่จะสอน หรอื มนี อ ย ผูสอนอาจจะยกกรณีตวั อยาง หรือสถานการณก็ได ทฤษฎีการเรียนรูของบรูเนอร (Bruner) บรูเนอรเชื่อวามนุษยเลือกจะรับรูส่ิงท่ีตนเองสนใจ และการเรียนรูเกิดจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (discovery learning) (วารุณี หนองหาง, 2553, น.35) กรอบแนวคดิ ของทฤษฎีการเรียนรูของบรเู นอร (Bruner) ไดแ ก 1) ผสู อนควรจัดประสบการณใ หผเู รียนคน พบการเรยี นรูดว ยตนเองซ่ึงเปนกระบวนการเรียนรู ทดี่ ีมีความหมายตอผูเรยี นเกดิ การเรียนรูไดด ี 2) กอ นสอนผสู อนตอ งมกี ารวิเคราะหแ ละจัดโครงสรางเน้ือหาสาระใหเหมาะสมกับการเรียนรู ของผเู รียน 3) ผสู อนควรจดั ความคิดรวบยอดเน้อื หาสาระวธิ ีการสอนและกระบวนการเรียนรูใหเหมาะสม กบั ขน้ั พฒั นาการสตปิ ญ ญาของผเู รยี น ซ่ึงจะชวยใหผ เู รยี นเกดิ การเรยี นรูไดด ี 4) ผูสอนควรสง เสรมิ ใหผเู รยี นไดค ดิ อยา งอิสระใหมากเพอื่ ชว ยสงเสริมความคิดสรางสรรคของ ผเู รยี น 5) ผสู อนสรา งแรงจงู ใจภายในใหแกผ ูเรยี น 6) ผสู อนควรสอนความคิดรวบยอดใหแ กผเู รยี น ทฤษฎีการเรียนรูอยางมีความหมาย (Meaningful verbal Learning) เนนความสําคัญ ของการเรียนรอู ยางมีความเขา ใจและมีความหมาย การเรียนรูเกิดขึ้นเม่ือผูเรียนไดเรียนรวมหรือเชื่อมโยง (Subsume) สิง่ ที่เรยี นใหมห รอื ขอ มูลใหม ซง่ึ อาจจะเปน ความคิดรวบยอด (Concept) หรือความรูท่ีไดรับ ใหม ในโครงสรางสติปญญากับความรูเดิมท่ีอยูในสองของผูเรียนอยูแลว (สุมาลี ชัยเจริญ, 2557, น.92) กรอบแนวคดิ ของทฤษฎกี าร เรียนรอู ยา งมีความหมาย (Meaningful verbal Learning) ไดแ ก 1) ผูสอนควรมีการแนะนําบทเรียนกอนการเรียนการสอน และกอนที่จะสอนสิ่งใดใหมมีการ สํารวจความรคู วามเขา ใจของผูเรยี นเสยี กอ นวา มีพอทจ่ี ะทําความเขาใจเรื่องที่จะเรียนใหมหรือไม ถายังไม มีตอ งจดั ใหก อนสอนเร่อื งใหม 2) ผสู อนควรสอนโดยไมเ นนการทองจํา แตสอนใหเ กิดการสรางความเช่ือมโยงระหวางความรู ท่ีมมี ากอนกบั ขอ มูลใหมห รอื ความคดิ รวบยอดใหมท่ีจะตอ งเรยี น 3) ผูสอนควรใช Advance organizer เปนเทคนิคท่ีชวยใหผูเรียนไดเรียนอยางมีความหมาย จากการสอนหรือการ บรรยายของผสู อน 4) ผูสอนควรชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยางมีความหมาย โดยการจัดเรียบเรียงขอมูล ขาวสาร ทตี่ องการใหเ รยี นรูอ อกเปนหมวดหมู

21 5) ผสู อนควรนําเสนอกรอบหลักการกวางๆกอ นท่จี ะใหเ รยี นรใู นเร่ืองใหม ทฤษฎีการเรียนรูตามแนวคอนสตรัคชันนิสซึม (Constructionism) เปนการเรียนรูที่เกิด จากการสรางพลังความรูในตนเองและดวยตนเองของผูเรียน หากผูเรียนมีโอกาสไดสรางความคิดและนํา ความคิดตนเองไปสรางสรรคชิ้นงานโดยอาศัยสื่อและเทคโนโลยีที่เหมาะสมจะทําใหเห็นความคิดนั้นเปน รปู ธรรมท่ีชัดเจน (ทวีป แซฉิน, 2556, น.11) กรอบแนวคิดของทฤษฎีการเรียนรูตามแนวคอนสตรัคชันนิ สซึม (Constructionism) ไดแ ก 1) เปดโอกาสใหผูเ รียนไดเลือกตามความสนใจ จะทําใหผ ูเ รียนมีแรงจงู ใจในการคิดทําและการ เรียนรูตอไป 2) เปน การจัดสภาพแวดลอมทีม่ ีความแตกตา งกันอันจะเปนประโยชนตอการสรางองคความรู เชน ความถนัด ความสามารถและประสบการณแตกตางกัน ซ่ึงจะเอ้ือใหมีการชวยเหลือกันและกัน การ สรา งสรรคผลงาน และความรูรวมทงั้ พัฒนาทกั ษะทางสังคมดว ย 3) เปนบรรยากาศท่ีมีความเปนมิตร เปนกันเองที่ทําใหผูเรียนรูสึกอบอุน ปลอดภัย สบายใจ จะเอือ้ ใหการเรยี นรเู ปน ไปอยางมีความสุข มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง จากการศึกษาทฤษฎีการเรียนรูท่ีสนับสนุนการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการสะเต็มศึกษาพบวา ทฤษฎีการเรียนรูดังกลาวตองสงเสริมใหผูเรียนเปนผูสรางความรูดวยตนเองจากประสบการณเดิมของ นักเรียนท่ีเปนเปนพ้ืนฐานที่สําคัญของการสรางความรูใหมดวยการมีปฏิสัมพันธกับส่ิงแวดลอมการมี ประสบการณตรงและการแลกเปลีย่ นความคดิ เหน็ กนั ของผูเรียนมีสวนชวยในการสรางความรูใหม ผูเรียน แตละคนตองมีสวนรวมในการทําใหเกิดการเรียนรูทั้งทางตรงและทางออม อาศัยหลักการเรียนรูเชิง ประสบการณ เปด โอกาสใหน กั เรยี นมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็น ตัดสินใจวางแผนการทํากิจกรรม การเรียนรูรวมกัน เกิดความรับผิดชอบตอการเรียนรูของตนเอง ไดลงมือปฏิบัติทํากิจกรรมกลุม ฝกฝน ทักษะการเรียนรู ทักษะการบริหารการจัดการการเปนผูนําผูตามและที่สําคัญเปนการเรียนรูที่มี ความสัมพนั ธส อดคลองกับชีวติ จริงของนักเรยี น 2.2.4 การออกแบบการจดั การเรียนรสู ะเต็มศกึ ษา การออกแบบการจดั การเรยี นรู ควรเปนการจัดการเรียนรูที่ชวยใหนักเรียนไดเตรียมตัวเพื่อใช ชีวิตในโลกท่ีเปนจริง เนนการศึกษาตลอดชีวิต ดวยวิธีการที่มีความยืดหยุน มีการกระตุนและจูงใจให ผูเ รียนไดฝก คิดและแสวงหาความรดู วยตนเอง สุพรรณี ชาญประเสริฐ (2556) “ครูตองมีความสามารถใน การออกแบบและอํานวยความสะดวกตอการเรียนรูของผูเรียน โดยใหผูเรียนแสวงหาความรูผานการ เรียนรจู ากการปฏิบตั ”ิ ดังนั้นครตู องมีความเช่ยี วชาญในการจดั การเรียนรูด ว ยกระบวนการสืบเสาะความรู การจัดการเรียนรูแบบโครงงานเปนฐาน หรือการเรียนรูแบบปญหาเปนฐาน รวมท้ังสงเสริมใหนักเรียน

22 สามารถเรียนรูและทํางานแบบรวมมือ การนําโครงงานมาใชในการจัดการเรียนรูไมใชสิ่งใหม การเรียนรู ดวยโครงงานเปนไปตามความสนใจของผูเรียน การออกแบบโครงงานท่ีดีจะกระตุนใหเกิดการคนควา อยา งกระตือรือรน และใชท ักษะการคิดขนั้ สงู ลกั ษณะสําคัญของการเรยี นรแู บบโครงงานเปนฐาน มดี งั น้ี 1. ประเด็นปญหา ประเด็นปญหาท่ีนํามาจัดการเรียนรูแบบโครงงานควรเปนเร่ืองท่ีนักเรียน สนใจสงสยั ตองการหาคําตอบ 2. แนวทางในการแกปญหาหรือหาคาตอบ การหาคําตอบควรเปนการศึกษาดวยตนเองอยาง มีระบบ มีวิธีการศึกษาหลายวิธี ซึ่งครอบคลุมถึงการแลกเปล่ียนเรียนรูกับผูอื่น โดยศึกษาจากแหลงการ เรียนรูทห่ี ลากหลาย มคี รเู ปนท่ปี รกึ ษาตลอดกระบวนการทาํ งาน 3. การสรุปองคความรูขอคนพบ การสรุปองคความรูขอคนพบควรเปนการสรุปความรูท่ี สามารถนาไปใชในชวีติจริงได กระตุนใหผูเรียนตองการศึกษาหาคําตอบอยางตอเน่ืองและสามารถ แลกเปลีย่ นเรียนรกู ับผอู น่ื ได จะเหน็ ไดว า การจดั การเรยี นรสู ะเต็มศึกษาจะใชองคความรูจากวิชาคณิตศาสตร วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีท่ีปรากฏอยูในการศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยนํากระบวนการออกแบบเชิง วิศวกรรมมาเปนกระบวนการในการจัดการเรียนรู ซ่ึงวิศวกรรมศาสตรเปนแนวคิดที่พัฒนาและประยุกต มาจากการรวมกันของศาสตรท่ีสําคัญ ๆ เชน วิทยาศาสตรเทคโนโลยีและคณิตศาสตรเพื่อนํามาสูการ ออกแบบ การแกปญหา การสราง การจําลองจนพัฒนาเปนเครื่องมือวิธีคิด ระบบ ในการศึกษาระดับข้ัน พ้ืนฐาน วิศวกรรมศาสตรถือวาเปนการเตรียมเยาวชนใหฝกการคิดอยางนักวิศวกรซ่ึงเนนกระบวนการ แกปญหาอยางเปนระบบและสรางสรรค วิศวกรรมศาสตรไมไดเปนวิชาหลักท่ีปรากฏในหลักสูตรระดับ การศึกษาทั้งในสหรัฐอเมริกาและประเทศไทย แตจะเนนกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม (Engineering Design Process) ซ่ึงมีความสําคัญมากตอการพัฒนาเทคโนโลยีใหม ๆ และสามารถใช วธิ ีการไดอ ยา งหลากหลายในการพฒั นานวัตกรรมหรือวิธีการแกป ญหาทงั้ ในการทํางานและชีวิตประจําวัน เปาหมายของการเรียนรูวิศวกรรมศาสตรในสะเต็มศึกษา คือการเรียนรูเก่ียวกับการออกแบบหรือ แกป ญหา และเรยี นรวู าจะออกแบบหรอื แกป ญหาอยางไร มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 23 ภาพประกอบท่ี 3 Engineering Design Process ที่มา: Teach Engineering https://www.teachengineering.org/k12engineering/designprocess. สําหรบั แนวทางการจดั การเรียนรสู ะเตม็ ศึกษาในประเทศไทย สุทธิดา จํารัส (2560) ไดนิยาม ลักษณะของกิจกรรมการเรียนรูตามแนวทางสะเต็มศึกษาไวดังนี้ กระบวนการทางวิศวกรรมน้ันหมายถึง ศาสตรท่ีเปนการประยุกตความรู ทักษะ กระบวนการในเชิงวิทยาศาสตร และการนําไปสูการปฏิบัติจริง ดังนั้นวิศวกรรมศาสตรในสะเต็มศึกษาจึงหมายถึงศาสตรดานกระบวนการมากกวาจะเปนศาสตรอยาง วิทยาศาสตรหรือคณิตศาสตร โดยเนนการออกแบบ การวางแผนเพ่ือแกปญหา การใชองคความรูตาง ๆ มาสรางสรรคออกแบบผลงานภายใตขอจํากัด หรือเงื่อนไขที่กําหนด ซึ่งเปนกระบวนการออกแบบหรือ สรางบางสิ่งข้ึนมาโดยใชหลักการทางวิทยาศาสตร หรือกระบวนการทางวิทยาศาสตรนั่นเอง (สุธีระ ประเสริฐสรรพ, 2559) วิศวกรรมศาสตรจึงเปนศาสตรทางดานแนวคิดที่พัฒนาและประยุกตมาจากการ รวมกันของศาสตรท่ีเก่ียวของสัมพันธซึ่งกันและกันจนเกิดการเช่ือมโยงและบูรณาการออกมาเปนสะเต็ม ศึกษา เชน ศาสตรความรูดานวิทยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยีโดยกระบวนการทางวิศวกรรม หรือ Engineering Design Process : EDP ในแวดวงวทิ ยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยใี นบา นเรา นั้นจะเห็นไดจากตัวอยาง EDP 5 ขั้นตามรูปแบบของสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร คณิตศาสตร และเทคโนโลยี (สสวท.) ดงั น้ี 1) การระบุปญหา: Identify a Challenge 2) การคน หาแนวคดิ ท่ีเกย่ี วของ: Explore Ideas 3) การวางแผนและพัฒนา: Plan & Develop 4) การทดสอบและประเมินผล: Test & Evaluate และ 5) การนําเสนอผลลัพธ: Present the Solution จะเห็นไดวากระบวนการเหลาน้ีเนนท่ี การแกปญหา คิดอยางเปนระบบ คิดออกแบบอยางสรางสรรค การระดมสมองการวางแผนแกปญหา รวมถึงการพฒั นาและนําไปสกู ารปฏิบตั ไิ ดจริงในโลกแหง ความจริง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 24 ภาพประกอบท่ี 4 กระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม ที่มา: http://www.stemedthailand.org สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ไดเสนอกระบวนการออกแบบทาง วศิ วกรรมสําหรับการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาในรูปแบบของการแกปญหาโดยใชแนวคิดและทักษะทาง วิทยาศาสตรคณิตศาสตรและเทคโนโลยีผานกระบวนการออกแบบทางวิศวกรรมซ่ึงประกอบดวย 6 ขนั้ ตอน ดงั นี้ ภาพประกอบที่ 5 กระบวนการออกแบบทางวิศวกรรม ท่มี า: สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 1) การระบุปญหา (Problem Identification) ขั้นตอนน้ีเริ่มตนจากการท่ีผูแกปญหา ตระหนักถึงสิง่ ทีเ่ ปนปญหาในชีวิตประจําวันและจําเปนตองหาวิธีการหรือสรางสิ่งประดิษฐ (Innovation) เพื่อแกไ ขปญหาดังกลา ว ในการแกป ญหาในชีวิตจรงิ บางคร้ังคําถามหรือปญหาที่เราระบุอาจประกอบดวย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 25 ปญหายอย ในขั้นตอนของการระบุปญหาผูแกปญหาตองพิจารณาปญหาหรือกิจกรรมยอยท่ีตองเกิดขึ้น เพอื่ ประกอบเปน วธิ กี ารในการแกป ญ หาใหญดวย 2) รวบรวมขอมูลและแนวคิดท่ีเก่ียวของกับปญหา (Related Information Search) หลงั จากผแู กปญหาทาํ ความเขาใจปญหาและสามารถระบุปญหายอย ข้ันตอนตอไปคือการรวบรวมขอมูล และแนวคิดที่เก่ียวของกับการแกปญหาดังกลาว ในการคนหาแนวคิดท่ีเกี่ยวของผูแกปญหาอาจมีการ ดําเนินการ ดังนี้ การรวบรวมขอมูล คือการสืบคนวาเคยมีใครหาวิธีแกปญหาดังกลาวนี้แลวหรือไม และ หากมีเขาแกป ญหาอยา งไร และมขี อ เสนอแนะใดบา ง การคนหาแนวคิด คือการคนหาแนวคิดหรือความรูทางวิทยาศาสตรคณิตศาสตรหรือ เทคโนโลยีทีเ่ กยี่ วขอ งและสามารถประยกุ ตใ นการแกปญหาไดใ นขน้ั ตอนนี้ผูแกปญหาควรพิจารณาแนวคิด หรอื ความรทู ัง้ หมดท่ีสามารถใชแกปญหาและจดบันทึกแนวคิดไวเปนทางเลือก และหลังจากการรวบรวม แนวคิดเหลานั้นแลวจึงประเมินแนวคิดเหลาน้ัน โดยพิจารณาความเปนไปได ความคุมทุน ขอดีและ จุดออ น และความเหมาะสมกบั เงื่อนไขและขอบเขตของปญหา แลวจงึ เลือกแนวคิดหรือวิธีการที่เหมาะสม ทสี่ ดุ 3) ออกแบบวิธีการแกปญหา (Solution Design) หลังจากเลือกแนวคิดท่ีเหมาะสมใน การแกปญหาแลวขั้นตอนตอไป คือ การนําความรูที่ไดรวบรวมมาประยุกตเพ่ือออกแบบวิธีการ กําหนด องคประกอบของวิธีการหรือผลผลิต ท้ังนี้ ผูแกปญหาตองอางอิงถึงความรูวิทยาศาสตรคณิตศาสตรและ เทคโนโลยีที่รวบรวมไดประเมิน ตัดสินใจเลือกและใชความรูท่ีไดมาในการสรางภาพรางหรือกําหนดเคา โครงของวธิ กี ารแกป ญ หา 4) วางแผนและดําเนินการแกปญหา (Planning and Development) หลังจากท่ีได ออกแบบวิธีการและกําหนดเคาโครงของวิธีการแกปญหาแลว ข้ันตอนตอไปคือการพัฒนาตนแบบ (Prototype) ของส่ิงทไี่ ดอ อกแบบไวใ นข้นั ตอนนี้ ผูแกป ญหาตองกําหนดข้ันตอนยอยในการทํางานรวมทั้ง กําหนดเปา หมายและระยะเวลาในการดําเนินการแตล ะข้นั ตอนยอยใหชดั เจน 5) ทดสอบ ประเมินผล และปรับปรุงแกไขวิธีการแกไขปญหาหรือแกไขชิ้นงาน (Testing, Evaluation and Design Improvement) เปนขั้นตอนทดสอบและประเมินการใชงาน ตนแบบเพ่ือแกปญหา ผลท่ีไดจากการทดสอบและประเมินอาจถูกนํามาใชในการปรับปรุงและพัฒนา ผลลัพธใ หมีประสทิ ธิภาพในการแกป ญหามากข้ึน การทดสอบและประเมินผลสามารถเกิดขึ้นไดหลายคร้ัง ในกระบวนการแกปญ หา 6) นําเสนอวิธีการแกปญหา ผลการแกปญหาหรือช้ินงาน (Presentation) หลังจาก การพฒั นา ปรับปรงุ ทดสอบและประเมินวิธีการแกปญหาหรอื ผลลพั ธจ นมปี ระสิทธิภาพตามที่ตองการแลว ผูแกปญหาตองนําเสนอผลลัพธตอสาธารณชน โดยตองออกแบบวิธีการนําเสนอขอมูลท่ีเขาใจงายและ นา สนใจ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 26 สะเต็มศกึ ษาเปน การเรียนรแู บบบูรณาการทีใ่ ชความรูและทักษะในดานตาง ๆ ผานการทํา กิจกรรม (activity based) หรือการทําโครงงาน (project based) ท่ีเหมาะสมกับวัยและระดับชั้นของ ผูเรียนการเรียนรูแบบสะเต็มศึกษา ดังกลาวน้ีจะชวยใหผูเรียนไดพัฒนาทักษะการคิด ทักษะการใช เทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการแกปญหา และทักษะการส่ือสาร ซ่ึงทักษะดังกลาวน้ีเปน ทักษะการ เรียนรูในศตวรรษท่ี 21 นอกจากน้ีผูเรียนยังไดความรูแบบองครวมท่ีสามารถนําไปเช่ือมโยงหรือ ประยุกตใชในชีวิตประจําวันไดผูสอนทั้งหลายอาจจะมีความกังวลกับการนําสะเต็มศึกษาเขาสูการจัดการ เรียนรูในชั้นเรียน เน่ืองจากไมทราบวาจะมีแนวปฏิบัติหรือวิธีการดําเนินการอยางไรบาง เนื่องจากการ จัดการเรียนรตู ามแนวพระราชบญั ญตั กิ ารศึกษา พุทธศักราช 2542 มุงเนนใหมีการจัดการเรียนรูแบบองค รวม โดยมีการ บูรณาการความคิดรวบยอด กระบวนการจัดการเรียนรูและทักษะดานตาง ๆ ใหเหมาะสม กบั แตล ะระดับการศกึ ษา รวมทง้ั เชอ่ื มโยงความรูไปสูการนําไปใชในชีวิตจริง การจัดการเรียนรูแบบบูรณา การจะชวยลดความซับซอนของเน้ือหาวิชาตาง ๆ สามารถยืดหยุนเวลาในการจัดการเรียนรู สามารถใช แหลงการเรียนรูไดหลากหลายเพิ่มข้ึนผูสอนสามารถเลือกรูปแบบการบูรณาการไปใชไดตามความ เหมาะสมของเนอ้ื หา หรือตามสภาพแวดลอ มและความสอดคลอ งท่ีเปนจริงในโรงเรียน โดยสิ่งท่ีควรคํานึง จากการจัดการเรยี นรูแบบบูรณาการเพอื่ ใหเ กดิ ประสิทธิภาพสงู สดุ ตอผเู รียนมดี ังนี้ 1) จัดการเรียนการสอนโดยเนนผูเรียนเปนสําคัญ โดยใหผูเรียนมีสวนรวมในกระบวนการ เรียนรูใหม ากทส่ี ุด 2) สงเสริมใหผูเรียนไดรวมทํางานกลุมดวยตนเอง โดยจัดกิจกรรมตาง ๆ ใหหลากหลาย เพอื่ ใหผเู รยี นไดม ีสวนรว มในการทํางานดวยกัน 3) จัดประสบการณตรงใหแกผูเรียน โดยใหผูเรียนไดเรียนรูจากส่ิงที่เกิดขึ้นจริงในชีวิต และ สามารถนําความรนู ั้นไปประยุกตใ ชใ นชีวิตประจําวันได 4) จดั บรรยากาศในชัน้ เรียนทีส่ งเสริมใหผเู รียนเกดิ ความกลาในการแสดงออก 5) ปลูกฝง จติ สาํ นึก คานยิ ม และจรยิ ธรรม โดยสอดแทรกในกระบวนการจัดการเรียนรูเพ่ือให ผเู รียนแยกแยะความถกู ตองและดีงามในการดาํ รงชีวติ ในสงั คมได สะเต็มศึกษาจะชวยใหผูเรียนไดพัฒนาทักษะการคิด ทักษะการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการแกปญหา และทักษะการสื่อสาร ซ่ึงทักษะดังกลาวน้ีเปน ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ท่ี ผูเรียนพึงมี ซ่ึงสุพรรณี ชาญประเสริฐ (2556) ไดนําเสนอขั้นตอนของการออกแบบการจัดการเรียนรู สามารถสรุปไดเ ปน แผนภาพดังนี้

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 27 ภาพประกอบท่ี 6 ขั้นตอนของการออกแบบการจัดการเรียนรู ทมี่ า สุพรรณี ชาญประเสรฐิ (2556) จากการศึกษาการออกแบบการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษาควรเปนการจัดการเรียนรูท่ีชวยให นักเรียนไดเตรียมตัวเพื่อใชชีวิตในโลกท่ีเปนจริง ดวยกระบวนการสืบเสาะความรู การจัดการเรียนรูแบบ โครงงานเปนฐาน หรือการเรยี นรูแบบปญหาเปนฐานรวมท้ังสงเสริมใหนักเรียนสามารถเรียนรูและทํางาน แบบรวมมือ และใชทักษะการคิดขั้นสูง ซึ่งตองอาศัยกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม ไดแก ข้ันการ ระบุปญหา ข้ันการรวบรวมขอมูลและแนวคิดท่ีเก่ียวของกับปญหา ขั้นการออกแบบวิธีการแกปญหา ขั้น การทดสอบ ประเมินผล และปรับปรุงแกไขวิธีการแกไขปญหาหรือแกไขชิ้นงาน และ สุดทายข้ันการ นาํ เสนอวธิ กี ารแกปญ หา ผลการแกปญหาหรือชิ้นงาน 2.2.5 การวดั และการประเมนิ ผลการเรียนรสู ะเต็มศึกษา การวัดและการประเมินผลการเรียนรูเปนสิ่งท่ีควบคูกันกับการจัดการเรียนรูในชั้นเรียนเปน กระบวนการท่ีจะไดขอมูลสารสนเทศที่แสดงถึงพัฒนาการความกาวหนาและความสําเร็จของผูเรียน รวมทั้งไดขอมูลท่ีจะเปน ประโยชนตอการสงเสริมใหผูเรียนเกิดการพัฒนาและเรียนรูตามศักยภาพการ ประเมินผลเปนกลไกหน่ึงในการประกัน คุณภาพการศึกษาท้ังภายในและภายนอกพระราชบัญญัติ การศึกษาแหงชาติ พุทธศักราช 2542 ไดระบุถึงวิธีการประเมินผลการเรียนรูไววาใหสถานศึกษาจัดการ ประเมินผลผเู รยี น โดยพิจารณาจากพฒั นาการของผูเรียน ความประพฤติ การสังเกตพฤติกรรม การเรียน การรวมกิจกรรมและการทดสอบควบคูไปในกระบวนการเรียนการสอนตามความเหมาะสมของแตละ ระดับ และรูปแบบการศึกษาจากพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติฉบับดังกลาวทําใหเห็นแนวทางการ วดั ผลและประเมนิ ผลตามหลักสูตรการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน ดงั นี้

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 28 1) การวัดผลและประเมินผลเปนสวนหนึ่งของกระบวนการเรียนรูจะตองดําเนินการควบคูกัน ไปอยา งสอดคลอ งและตอเน่อื ง 2) ในการจัดการเรียนรูมุงพัฒนาผูเรียนทั้งดานความรู ความคิด ทักษะ กระบวนการและเจต คติการประเมินพฒั นาการของผูเรยี นจึงตอ งประเมนิ ใหค รอบคลุมทุกดาน 3) เพื่อใหการประเมินครอบคลุมทุกดานและไดขอมูลเพียงพอที่จะประเมินพัฒนาการ ความกาวหนาและ ความสําเร็จของผูเรียน จะตองใชกระบวนการและวิธีการประเมินผลหลากหลายวิธี และตอเน่ือง ท้ังการสังเกต พฤติกรรมการเรียนและการเขารวมกิจกรรมการวัดผลและประเมินผลตาม แนวทางสะเต็มศึกษาการวัดผลและประเมินผลตามแนวทางสะเต็มศึกษาเนนการวัดและประเมินผลใน สภาพจริงรวมถึงพฤติกรรมที่ผูเรียน แสดงออกขณะท ากิจกรรมเพ่ือการเรียนรู ซึ่งสามารถสะทอนถึง ความรู ความคิด เจตคติและความสามารถที่แทจริง ของผูเรียน นอกจากนี้ขอมูลที่ไดจากการวัดผลและ ประเมินผลยังเปนประโยชนตอตัวผูเรียนและตัวผูสอน ที่จะไดรับทราบพัฒนาการความกาวหนาในการ เรียนรู และความสําเร็จของผูเรียนวาอยูในระดับใด มีจุดเดนใดที่ควรจะสงเสริม ใหผูเรียนไดพัฒนาเต็ม ศักยภาพ และมีจุดออนใดท่ีควรจะไดรับการแกไข รวมทั้งผูสอนจะไดขอมูลที่เปนแนวทางใน การจัด กิจกรรมการเรียนรูและปรับปรุงการจัดการเรียนรูใหมีประสิทธิภาพยิ่งข้ึน และยังเปนประโยชนตอ ผูเก่ียวของ เชน ผูปกครองที่จะไดใชขอมูลจากการวัดและประเมินผลสงเสริมและพัฒนาผูเรียนใหพัฒนา เต็มตามศักยภาพ ตามความถนัด และความสนใจของแตละบุคคล ซ่ึงแนวทางการวัดและประเมินผลสะ เต็มศึกษา การวัดและประเมินผลในสภาพจริงผูเรียนแสดงออกขณะทํากิจกรรมเพื่อการเรียนรู การ สะทอนถึง ความรู ความคิด เจตคติ ทางวิทยาศาสตร และความสามารถท่ีแทจริงของผูเรียน ซ่ึงแนวทาง การวดั และ ประเมนิ ผลมดี ังนี้ (สสวท., 2558, น.18-19) การประเมินตามสภาพจริง (authentic assessment) คือการประเมินความ สามารถที่ แทจริงของผูเรียนจากการแสดงออก การกระทําหรือผลงานเพื่อสรางความรูดวยตนเองในขณะท่ีผูเรียน แสดงออกในการปฏิบัติกิจกรรมหรือสรางชิ้นงาน ซึ่งสามารถสะทอนใหเห็นถึงกระบวนการคิดระดับสูง กระบวนการทํางาน และความสามารถในการแกป ญ หาหรอื การแสวงหาความรูการประเมินจากสภาพจริง จะมปี ระสิทธภิ าพกต็ อ เมอื่ มีการประเมนิ หลาย ๆ ดาน โดยใชวิธีประเมินหลากหลายวิธีในสถานการณตาง ๆ ที่สอดคลองกับชีวิตจริง และตองประเมินอยางตอเนื่องเพื่อใหไดขอมูลที่มากพอที่จะสะทอนถึงการ พฒั นาและความสามารถท่ีแทจรงิ ของผเู รียนไดล ักษณะสาํ คัญของการประเมินจากสภาพจริง 1) การประเมินตองผสมผสานไปกับการเรียนการสอนและตองประเมินอยางตอเน่ือง โดยใช วิธปี ระเมนิ หลาย ๆ วธิ ีท่คี รอบคลุมพฤตกิ รรมหลาย ๆ ดา นในสถานการณท แ่ี ตกตางกัน 2) สามารถประเมินกระบวนการคิดท่ีซับซอน ความสามารถในการปฏิบัติงาน ศักยภาพของ ผูเรียนในแงของผูผลิตและกระบวนการท่ีไดผลผลิตมากกวาท่ีจะประเมินวาผูเรียนสามารถจดจําความรู อะไรไดบา ง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 29 3) เปนการประเมินที่มุงเนนศักยภาพโดยรวมของผูเรียนทั้งดานความรูพ้ืนฐาน ความคิด ระดับสูงความสามารถในการแกปญหา การส่ือสาร เจตคติ ลักษณะนิสัย ทักษะในดานตาง ๆ และ ความสามารถในการทํางานรวมกบั ผูอ น่ื 4) เปนการประเมินที่ใหความสําคัญตอพัฒนาการของผูเรียน ขอมูลที่ไดจากการประเมิน หลาย ๆ ดานและหลากหลายวิธีสามารถนํามาใชในการวินิจฉัยจุดเดนของผูเรียนที่ควรจะใหการสงเสริม และวินิจฉัยจุดดอยที่จะตอง ใหความชวยเหลือหรือแกไข เพ่ือใหผูเรียนไดพัฒนาเต็มตามศักยภาพ ตาม ความสนใจ และความสามารถของ แตละบุคคล 5) ขอมูลท่ีไดจากการประเมินจะสะทอนใหเห็นถึงกระบวนการเรียนการสอน และการวาง แผนการสอน ของผูสอนวาเปนไปตามจุดมุงหมายของการเรียนการสอนหรือไม ผูสอนสามารถนําขอมูล จากการประเมินมาปรับ กระบวนการนําเสนอเน้ือหา กิจกรรมและตัวแปรอ่ืน ๆ ท่ีเกี่ยวของใหเหมาะสม ในการเรยี นการสอนตอ ไป 6) เปนการประเมนิ ที่ผเู รียนไดมีสว นรว มเพอื่ สง เสริมใหผเู รยี นรูจักตวั เอง เชอื่ ม่ันในตนเองและ สามารถพัฒนาตนเองได 7) เปนการประเมินท่ีทําใหการเรียนการสอนมีความหมาย และเพิ่มความเช่ือมั่นไดวาผูเรียน สามารถถา ยโอนการเรยี นรไู ปสกู ารดาํ รงชวี ิตในสงั คมได วธิ กี ารและแหลง ขอ มูลทใี่ ชเ พอ่ื ใหการวดั และประเมนิ ผลไดสะทอนความสามารถท่ีแทจริงของ ผูเรียน ผลการประเมนิ อาจจะไดมาจาก แหลงขอมูลและวธิ ีการตาง ๆ ดังตอไปน้ี 1) สังเกตการแสดงออกเปน รายบุคคลหรอื รายกลุม 2) ช้ินงาน ผลงาน รายงาน 3) การสัมภาษณ 4) บันทึกของผเู รยี น 5) การประชมุ ปรกึ ษาหารอื รว มกันระหวา งผูเรียนและครู 6) การวัดและประเมนิ ผลภาคปฏบิ ัติ (practical assessment) 7) การวดั และประเมนิ ผลดานความสามารถ (performance assessment) 8) การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรโู ดยใชแ ฟมผลงาน (portfolio assessment) 9) การทดสอบ การวัดและการประเมินผลความสามารถ (performance assessment) ความ สามารถ ของผูเรียนประเมินไดจากการแสดงออกโดยตรงจากการทํางานตาง ๆ จากสถานการณท่ี กําหนดให ซึ่ง เปนของจริงหรือใกลเคียงกับสภาพจริง และเปดโอกาสใหผูเรียนไดแกปญหาจากสถานการณจริง หรือ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 30 ปฏิบัติงานไดจริง โดยประเมินจากกระบวนการทํางาน กระบวนการคิด โดยเฉพาะความคิดข้ันสูงและ ผลงานท่ีได การประเมินผลดานความสามารถประเมินไดทั้งการแสดงออก กระบวนการทํางานและ ผลผลิตของงานจะใหความสําคัญตอกระบวนการทํางาน กระบวนการคิด คุณภาพของงานมากกวา ผลสาํ เร็จของงาน ลักษณะสําคัญของการประเมินความสามารถ คือ กําหนดวัตถุประสงคของงาน วิธีการ ทํางานผลสําเร็จของงาน มีคาํ ส่งั ควบคมุ สถานการณในการปฏิบัติงาน และมีเกณฑการใหคะแนนที่ชัดเจน การประเมินความสามารถ ทแ่ี สดงออกของผเู รยี นทําไดห ลายแนวทางตาง ๆ กัน ข้ึนอยูกับสภาพแวดลอม สถานการณ และความสนใจของผเู รยี นดังตวั อยา งตอ ไปน้ี 1) การมอบหมายงานใหทํางานที่มอบใหทําตองมีความหมาย มีความสําคัญ มีความสัมพันธ กับหลักสูตร เน้ือหาวิชา และชีวิตจริงของผูเรียน ผูเรียนตองใชความรูหลายดานในการปฏิบัติงานที่ สามารถสะทอ น ใหเห็นถึงกระบวนการท างาน และการใชค วามคดิ อยางลกึ ซึง้ 2) การกําหนดชิ้นงาน หรืออุปกรณ หรือสิ่งประดิษฐใหผูเรียนวิเคราะหองคประกอบและ กระบวนการทํางาน และเสนอแนวทางเพื่อพัฒนาใหมีประสิทธิภาพดีข้ึน การมอบหมายช้ินงานใหผูเรียน ควรจะประชุมปรึกษาหารือและทําความตกลงรวมกันระหวางผูสอน และผูเรียนในการวางแผนการ ปฏบิ ตั ิงาน เพื่อสะดวกในการดําเนินกจิ กรรมของผูเรยี น และการติดตามความกาวหนา ของผสู อน 3) การกําหนดตัวอยางงานใหและใหผูเรียนศึกษางานแลวปฏิบัติตามข้ันตอน ใหเหมือนหรือ ดีกวาเชน การทําสไลดถ าวรศกึ ษาเน้ือเยื่อพชื การทาํ เฮอรบ าเรียม การเพาะเล้ียงเนื้อเยื่อ เปนตน 4) การสรางสถานการณจําลองท่ีสัมพันธกับชีวิตจริงของผูเรียน เม่ือกําหนดสถานการณแลว ใหผ เู รยี นลงมือปฏิบัติ แกป ญ หาหรือใชความคิดระดบั สงู ในการแกปญหา 5) การทดสอบโดยใชแบบทดสอบขอเขียน การประเมินตามสภาพจริงจะลดความสําคัญของ การทดสอบเนื่องจากจะมีการใชแบบทดสอบลดลง แตอยางไรก็ตามขอสอบขอเขียนก็ยังมีความจําเปน เน่ืองจากใชวัดความสามารถทางดานความรูความเขาใจในหลักการตาง ๆ ได ดังน้ันในกระบวนการ ประเมินจึงยังคงใชแบบทดสอบ ขอเขียนรวมดวยโดยจะลดบทบาทของแบบทดสอบที่วัดพฤติกรรม ดาน ความรู ความจํา แตจะมุง เนนประเมิน ดานความเขาใจ การน าไปใช และทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตร และกระบวนการคิดระดับสูง แบบทดสอบ ในลักษณะนี้จะตองสรางสถานการณใหผูเรียน ตอบและสถานการณที่น ามาใชค วรสมั พนั ธกบั ชวี ิตจริงของผูเรยี น นอกจากน้ียังมีรายงาน ท่ีชี้ใหเห็นวาความสําเร็จของการจัดการเรียนรูสะเต็มศึกษานอกจาก จะเกิดจากความสอดคลองตอเนื่องของหลักสูตร คุณภาพการจัดกิจกรรมการเรียนรูของครูผูสอน การมี ระบบวัดประเมินผลท่ีชัดเจน และเวลาท่ีใชในการสอนแลว ปจจัยที่จะผลักดันอีกประการหนึ่ง คือ การ ศึกษาวิจัยโดยรัฐ และผูกําหนดนโยบายทางการศึกษา ควรสนับสนุนการทํางานวิจัยเพิ่มขึ้น (National Research Council, 2011) ซ่ีงในสวนของประเทศไทยน้ัน การสนับสนุนใหการจัดการเรียนรูสะเต็ม

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 31 ศึกษาประสบความสาํ เรจ็ ควรมาจากหลายภาคสวนทั้งภาครัฐและเอกชน การรวมมือระหวางชุมชน และ สถาบันอุดมศึกษาเพื่อการวิจัย พัฒนาหลักสูตร STEM Education ในบริบทของไทยการพัฒนาครูผูสอน การบรหิ ารจดั การสถานศึกษา ฯลฯ 2.3 หลกั การแนวคดิ เกี่ยวกับเกษตรกรอัจฉรยิ ะ การปฏริ ปู เศรษฐกจิ ครง้ั ใหญดวยนโยบายประเทศไทย 4.0 คอื การปฏิรูปโครงสรางทางเศรษฐกิจ ที่เนน การใชน วตั กรรมและเทคโนโลยีเขา มาชว ยพฒั นา ประกอบดวย อตุ สาหกรรมอจั ฉริยะ (Smart Industry) เมืองอจั ฉรยิ ะ (Smart City) คนอจั ฉริยะ (Smart People) เปนการเช่ือมโยงระดับประเด็นดานเศรษฐกิจและสังคม ดานเทคโนโลยี และดานทรัพยากร มนุษย สอดรับกับการปฏิรูปประเทศดังกลาว การจัดการศึกษาเปนสวนสําคัญท่ีจะชวยผลักดันใหการ ปฏิรูปประเทศตามนโยบายประเทศไทย 4.0 ประสบความสําเร็จได การเตรียมความพรอมในการจัดการ เรียนรูควรจัดใหสอดคลองกับสภาพบริบทของประเทศซึ่งเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญ ของประเทศเปนเกษตรกรท่ีทําการเกษตรท้ังปลูกพืช และเล้ียงสัตว ดังน้ันการจัดการเรียนรูของประเทศ ไทยควรนําเอาบริบทของการเกษตรมาเปนประเด็นในการจัดการศึกษา เพ่ือเตรียมความพรอมของภาค การเกษตร 4.0 รองรับกับการปรับปรุงเปล่ียนแปลงโครงสรางเศรษฐกิจ ภายใตนโยบายประเทศไทย 4.0 การเตรียมความพรอ มเยาวชนสูการเปน เกษตรกรอัจฉริยะที่มีความกาวหนาในการนําเทคโนโลยีมาใชใน การเกษตร การผลิตและการตลาด มีการติดตามสถานการณตาง ๆ เพื่อพัฒนาตนเองอยางตอเน่ือง รวมถึงมีการนําขอมูลขาวสารดานการเกษตรมาประยุกตใชในการเกษตรของตนเองมากขึ้น ความสําเร็จ ในทางปฏิบัติอยางเปนรูปธรรมจะสงผลใหภาคเกษตรของประเทศสามารถพัฒนาเกษตรกรใหมีความ เปนอยูและคุณภาพชีวิตดีสามารถพึ่งพาตนเองไดอยางยั่งยืน ซึ่งฤทัยชนก จริงจิตร (2556) ไดกลาวถึง แนวคิดของเกษตรกรอัจฉริยะไวอยางนาสนใจวาเปนวัตถุประสงคของยุทธศาสตรท่ี 1 จาก 4 ประเด็น ยุทธศาสตรข องแผนพัฒนาการเกษตร ซึ่งสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 11 แนวคิดนเี้ นน การพัฒนาเกษตรกรใหม คี วามสามารถในการพ่ึงพาตนเองได มีภูมิคุมกันพรอมรับความเสี่ยง ในมิติของการผลิตและการตลาด รวมท้ังมีความสามารถในการผลิตและการตลาดในระดับที่พรอมกาวสู การเปนผูจัดการฟารมมืออาชีพที่ท าการเกษตรไดจนประสบความสําเร็จ เกษตรกรรมในประเทศไทยยัง ประสบปญหาหลายดาน โดยเฉพาะในมิติของผลิตภาพ (Productivity) ยังอยูในเกณฑที่ไมสูงและรายได เกษตรกรมีอัตราเฉล่ียตํ่า เนื่องจากเกษตรกรไมมีความรูเพียงพอ ขาดขอมูลเชิงลึกดานการตลาดสําหรับ วางแผนการผลติ รวมทง้ั ความรูในการผลิตสินคาเกษตรคุณภาพสูงท่ีมีความปลอดภัยตอผูบริโภคและเปน มิตรตอสิ่งแวดลอม ประเด็นปญหาดังกลาวสะทอนวาอาชีพเกษตรกรยังขาดการพัฒนาอยางย่ังยืน โดยเฉพาะการสรางความเขมแข็งใหสามารถพ่ึงตนเองไดในระยะยาว ซึ่งจะทําใหภาครัฐไมจําเปนตอง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 32 กําหนดนโยบายเพื่อแกไขปญหาเฉพาะหนาและโอบอุมเกษตรกร แนวคิดของเกษตรกรอัจฉริยะจึงเปน กลไกสําคัญในการตอบโจทยการพัฒนาดังกลาว ในมุมมองของศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและ คอมพิวเตอรแหงชาติซ่ึงไดนําเสนอ Smart Farm Flagship ในภาคการเกษตร แนวคิดหลักของสมารท ฟารมคือการใชเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอร รวมถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ ในการพัฒนาทั้ง หวงโซอุปทาน สินคาเกษตรเพื่อยกระดับผลิตภาพ มาตรฐานสินคา และลดตนทุน โดยการพัฒนา เกษตรกรรมใน 4 ดา นไดแ ก 1) ลดตน ทุน 2) เพิ่มคุณภาพการผลิตและมาตรฐานสนิ คา 3) ลดความเสี่ยงจากศัตรูพืชและภยั ธรรมชาติ 4) การจัดการและสงผานความรู สวนแนวคิดเกษตรกรอัจฉริยะในมุมมองของกระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร หมายถึง เกษตรกรท่มี คี วามรูอ ยา งถอ งแทเ ก่ียวกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรม สามารถวางแผนโดยรูถึงอุปสงค ตลาดและเตรียมการผลิตใหสอดคลอง รวมท้ังมีความสามารถในเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและในการ แกปญหาไดรวดเรว็ โดยการวิเคราะหขอมูลรอบดานเปนองคประกอบในการตัดสินใจท่ีตั้งอยูบนหลักการ และเหตุผล ตลอดจนรูจักประยุกตใชเทคโนโลยีในการเกษตรในมิติของผลผลิตเกษตรกรอัจฉริยะจะเนน การผลิตสนิ คาเกษตรทม่ี ีคณุ ภาพสงู ปลอดภัยตอ ผูบริโภค และเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม ในดานรายได การ กาวสู เกษตรกรอัจฉริยะนนั้ เกษตรกรจะมีรายไดอยางนอยในระดับเดียวกับหรือมากกวาคาแรงขั้นต่ํา ซึ่ง หมายถงึ รายไดท จ่ี ะเพ่มิ ขน้ึ เฉลย่ี ปล ะไมตาํ่ กวา 180,000 บาท หรือเทา กบั เงินเดือนขั้นตํ่าของผูจบปริญญา ตรี คุณสมบัติทั้งหมดนี้จะสงเสริมใหเกษตรกรท่ีเปนเกษตรกรอัจฉริยะสามารถพึ่งพาตนเองไดอยางย่ังยืน การดําเนนิ งานท่ีสําคญั คอื การจัดต้ังศูนยขอมูลเกษตร (War Room) เพื่อเชื่อมโยงขอมูลจากทุกภาคสวน ใหค รอบคลมุ และมกี ารจดั ทําแผนพฒั นาระดับจังหวัดเพื่อวางแผนโซนนิ่งสินคาเกษตร พรอมทั้งนําขอมูล ไปเผยแพรต อ เกษตรกรเพอื่ ใหแนวคดิ เกษตรกรอัจฉรยิ ะสามารถกอใหเกิดผลไดอยางเปนรูปธรรม อีกดาน หนึ่งของการสรางเกษตรกรอัจฉริยะ คือ การพัฒนา “Smart Officer” หรือเจาหนาที่รัฐซ่ึงมีองคความรู ทางวิชาการและนโยบาย สามารถนําเทคโนโลยีมาใชสนับสนุนเกษตรกรไดอยางมีประสิทธิภาพเนื่องจาก แนวคิดเกษตรกรอัจฉริยะ หากสัมฤทธ์ผิ ลจรงิ จะมคี ุณประโยชนตอ การดาํ เนินงานของกระทรวงพาณิชยใน การดูแลดานปลายนํ้าของสินคาเกษตร โดยเฉพาะการลดตนทุนและเพ่ิมคุณภาพมาตรฐานการผลิตและ มาตรฐานสินคา ซึ่งจะเปนการแบงเบาภาระของกระทรวงพาณิชยในการดูแลราคาสินคาเกษตรท่ีมักผัน ผวนอยูเสมอ ทาํ ใหมีความจาํ เปน นอ ยลงในการดําเนนิ นโยบายอุดหนนุ ราคาสนิ คา และสามารถสงเสริมให กลไกตลาดทาํ งานเองไดมากขึน้ นอกจากนั้นยังชว ยใหสามารถทาํ การตลาดสนิ คาเกษตรไดงาย โดยเฉพาะ การวางตําแหนงการแขงขันในตลาดบนท่ีจะทําใหเปาหมายในการเพิ่มมูลคาทางการคาประสบผลสําเร็จ ดังน้ันกระทรวงพาณิชยจึงควรสนับสนุนกระทรวงเกษตรฯ ในการดําเนินนโยบาย เกษตรกรอัจฉริยะโดย การบริหารจัดการสินคาเกษตรรวมกันในดานการเช่ือมโยงขอมูลการตลาดเขากับขอมูลการผลิต

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 33 โดยเฉพาะการบรู ณาการฐานขอมลู กับศูนยข อ มูลเกษตรในสว นของการตลาดเชงิ ลกึ ซึ่งจะทําให เกษตรกร อัจฉรยิ ะเขาถึงขอ มูลดานการตลาดเชิงลึกเพื่อใชในการวางแผนการผลิต และผลักดันใหแนวคิดน้ีสามารถ สรางความเปลย่ี นแปลงในภาคการเกษตรไดอ ยางเปนรูปธรรม แนวคิดเกษตรกรอัจฉริยะไดรับการบรรจุเปนสวนหนึ่งของแผนพัฒนาการเกษตร ซ่ึงมีความ สอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับท่ี 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) โดยเปนการ ดําเนินงานภายใตคณะกรรมการนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณ ตามบทบัญญัติของ พระราช บัญญัติเศรษฐ กิจการเกษตร พ. ศ.2522 แผ นดังกลาว ไดรับคว ามเห็นช อบจาก คณะกรรมการนโยบายแผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณ เมื่อ 26 กันยายน 2554 ซึ่งแนวคิด เกษตรกร อัจฉริยะเปนวัตถุประสงคของยุทธศาสตรที่ 1 จาก 4 ประเด็นยุทธศาสตรของแผนพัฒนาการเกษตร ซ่ึง มุงเนนการพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกร โดยคาดหวังใหเกษตรกรมีความสามารถในการพึ่งพาตนเองได รวมทั้งมีภูมิคุมกันพรอมรับความเสี่ยงในมิติของการผลิตและการตลาด ตลอดจนมีความสามารถในการ ผลิตและการตลาดในระดับท่พี รอมสําหรับกา วสกู ารเปน เกษตรกรอัจฉริยะหรือผูจัดการฟารมมืออาชีพ ท่ี สามารถท าการเกษตรไดจนประสบความสําเร็จ รวมถึงการสรา งเกษตรกรรุนใหมทดแทนรุนเดิมเนื่องจาก ประเทศไทยมีสภาพอากาศที่เอ้ืออํานวยตอการเพาะปลูก รวมทั้งมีความหลากหลายในเชิงพ้ืนที่ทําให สามารถเพาะปลกู พชื เศรษฐกิจไดหลากหลายประเภท ไมวาจะเปน ขาว มันสําปะหลัง ยางพารา ขาวโพด และผลไมน านาชนดิ อาทลิ ําไย ทเุ รียน ซงึ่ สามารถสรางรายไดใหเ กษตรกรไดป ละหลายหมน่ื ลา นบาท แตเ นอ่ื งจากเกษตรกรรมในประเทศไทยยังประสบปญ หาหลายดาน โดยเฉพาะในมิติของการผลิต ระดับผลิตภาพ (Productivity) ยังอยูในเกณฑท่ีไมสูงนักและรายไดเกษตรกรมีอัตราเฉล่ียคอนขางตํ่า สาเหตุหลักเกิดจากการทเี่ กษตรกรไมม ีความรูเพยี งพอ ขาดขอมูลเชิงลึกดา นการตลาดสําหรับวางแผนการ ผลิต รวมท้ังความรูในการผลิตสินคาเกษตรคุณภาพสูง ท่ีมีความปลอดภัยตอผูบริโภคและเปนมิตรตอ สิง่ แวดลอม ประเด็นปญ หาดงั กลาวสะทอนวา อาชีพเกษตรกรในประเทศไทยยังขาดการพัฒนาอยางย่ังยืน เกษตรกรจึงไมสามารถยึดการเกษตรเปนแหลงรายไดท่ีม่ันคง ถึงแมวารายไดสุทธิครัวเรือนของเกษตรกร จะเพ่ิมขึ้น ทวาราคาปจจัยการผลิตและคาครองชีพก็ขยับสูงขึ้นตาม นอกจากนั้นราคาผลผลิตท่ีจําหนาย ยังผันผวน สงผลใหหน้ีสินเกษตรกรมีแนวโนมเพ่ิมขึ้นความเปราะบางสําคัญท่ีทําใหการพัฒนาเกษตรกร ขาดความย่ังยืนนั้น สวนหนึ่งมีความสัมพันธกับนโยบายของภาครัฐท่ีถูกออกแบบมาเพ่ือชวยเหลือ เกษตรกร แตไมไดตั้งอยูบนแนวคิดที่จะพัฒนาเกษตรกรใหมีความยั่งยืนในอาชีพเกษตรกรรม ซึ่งตองเริ่ม จากการพัฒนาตัวเกษตรกรเอง โดยเฉพาะการสรางความเขมแข็งใหเกษตรกรสามารถพึ่งพาตนเองไดใน ระยะยาว จะทําใหภาครัฐไมจําเปนตองกําหนดนโยบายเพ่ือแกไขปญหาเฉพาะหนาและโอบอุมเกษตรกร ไวอยูตลอดเวลา แนวคิด “สมารทฟารมเมอร” จึงเปนกลไกสําคัญในการตอบโจทยการพัฒนาดังกลาว และคาดวาอาจสามารถพลิกโฉมการเกษตรไทยในอนาคตแนวทางการพัฒนาภาคเกษตรอยางยั่งยืนคือ การแกไขปญหาที่ตนเหตุโดยยกระดับประสิทธิภาพการผลิตหรือเพิ่มผลิตภาพ (Productivity) จากการ ประยุกตใชเทคโนโลยี ผานวิธีการพัฒนาซึ่งมุงเนนไปท่ีตัวเกษตรกรทําใหเกษตรกรสามารถนําความรูทาง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 34 วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีดานการเกษตรมาใชไดอยางมีประสิทธิภาพ และสอดคลองกับความตองการ ของแตล ะพื้นที่ โดยเฉพาะการชว ยใหเ กษตรกรเขาถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ โดยเฉพาะเทคโนโลยีการผลิต และระบบบรหิ ารจดั การในมุมมองของศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ (NECTEC) สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ ซึ่งมีบทบาทในการตอบสนองความตองการ เทคโนโลยีสารสนเทศท่ีจําเปนตอการพัฒนาภาคการผลิตของประเทศ และไดนําเสนอ Smart Farm Flagship ในภาคการเกษตร เพื่อกําหนดแผนที่นําทาง (Roadmap) สําหรับการจัดทํานโยบายและการ ดําเนินการรวมระหวางหนวยงานแนวคิดหลักของสมารทฟารมคือ การประยุกตใชเทคโนโลยี อิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอร รวมถึงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ในการพัฒนาท้ังหวงโซ อุปทาน (Supply Chain) ของกระบวนการผลิตสินคาเกษตรไปจนถึงผูบริโภค (From Farmer to Market) เพ่ือยกระดับผลิตภาพการผลิต ลดตนทุน รวมทั้งพัฒนามาตรฐานสินคา ซ่ึงครอบคลุมดาน การตลาดที่เนนความสําคัญของการสรางมูลคาเพิ่มผานการสงเสริมตราสินคาไทย (Branding) และ ยกระดบั ความนา เชือ่ ถือของสินคา โดยยึดมาตรฐานสากลในการกําหนดคุณภาพ รวมถึงการใชเทคโนโลยี ในระบบการสืบคน ยอนกลบั (Traceability) ซ่ึงเปนการสรางความม่ันใจในสินคาใหกับผูซื้อไดอีกทางหนึ่ง นอกจากนัน้ ยังรวมถงึ การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศในการสรางเร่ืองราว (Story) เพื่อเพิ่มมูลคาใหกับสินคา ตลอดจนการใชประโยชนจากเครือขายสังคมออนไลน (Social Network) เปนสื่อในการสรางตราสินคา และพัฒนาความสัมพันธกับลูกคา โดยเฉพาะในกลุมคนรุนใหม หลักการของแนวคิด “สมารทฟารม” คือ ความพยายามยกระดับการพฒั นาเกษตรกรรมใน 4 ดา นท่สี ําคญั ไดแ ก 1) การลดตน ทนุ ในกระบวนการผลติ 2) การเพ่ิมคณุ ภาพมาตรฐานการผลติ และมาตรฐานสินคา 3) การลดความเส่ียงในภาคเกษตร ซงึ่ เกดิ จากการระบาดของศัตรพู ชื และจากภยั ธรรมชาติ 4) การจัดการและสงผานความรู (Knowledge Management and Transfer) โดยนําเทคโนโลยสี ารสนเทศจากการวจิ ัยไปประยกุ ตสูการพฒั นาในทางปฏิบัติและใหความสําคัญ ตอ การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศของเกษตรกรในการเพิม่ คุณภาพมาตรฐานการผลิตและมาตรฐานสินคานั้น แนวคิด “สมารทฟารม” ครอบคลุมต้ังแตกระบวนการผลิต โดยเนนการประยุกตใชระบบอัตโนมัติ (Automation/Robotic System) และการพัฒนาองคค วามรูท างการผลิตโดยระบบการติดตามและเตือน ภัยลวงหนา (Monitoring/Warning System) ในดานการจัดการผลผลิตแนวคิด “สมารทฟารม” ให ความสาํ คัญกบั ระบบควบคุมผลผลิตใหมีความสม่ําเสมอทั้งปริมาณและคุณภาพ อาทิการวัดความช้ืนและ อุณหภูมิรวมท้ังการตรวจสอบยอนกลับ (Traceability) ซ่ึงเปนหลักการในการดูแลความปลอดภัยของ สินคาใหกับผูบริโภค ท่ีตองใชขอมูลจากศูนยขอมูลกลาง (Center of Information) ซ่ึงมีความเชื่อมโยง ท้ังหวงโซค ณุ คา ของสนิ คา (Value Chain) พรอ มทัง้ ขอมลู เชิงพ้นื ที่

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 35 เกษตรอัจฉริยะ จากยุค 2.0 สูยุค 4.0 จากอดีตที่ผานมา เรามองประเทศไทยของเราเองเปนอู ขาวอูนํ้า เปนแหลงครัวของโลก และสิ่งที่กลาวมาก็ไมไดเกินความเปนจริงไปอยางไร เพราะประเทศไทย สามารถผลิตอาหารเพ่ือใชท้ังบริโภคภายในและสงออกไดเปนอยางมาก ท้ังของสด และของแปรรูป โดย ในตลอดหลายปท่ีผานมา พ้ืนท่ีเพาะปลูกของประเทศไทยมีเปนจํานวนมากถึง 138 ลานไร และมีสัดสวน ในผลิตภัณฑมวลรวมประเทศ (GDP) สูงถึง 10 เปอรเซ็นต โดยสัดสวนที่สูงท่ีสุดในตลาดการเกษตรคือ รายไดจากการเพาะปลูกพืชผล โดยนับเปนสัดสวนสูงถึง 68 เปอรเซ็นตของการเกษตรท้ังหมด การทํา การเกษตรในแตละยุคสมัยไดมีการเปล่ียนแปลงมาแลวหลายมากมายนับตั้งแตสมัยอดีตกาล ตั้งแต การเกษตรแบบด้ังเดิมท่ีใชแรงงานคน มาเปนการใชแรงงานเคร่ืองจัก และการวางแผนการปลูกพืช การ ชลประทาน ทที่ ําใหเ รามปี ระสิทธิผลมากขน้ึ และลดการพง่ึ พาสภาพดนิ ฟา อากาศนอยลง จนเขามาถึงชวง เกษตรกร 2.0 ที่รัฐบาลไดใหการสนับสนุนการใชเครื่องจักรเบาและเคร่ืองจักหนัก ท่ีทําใหเกษตรกร สามารถสรางผลิตภัณฑการเกษตรสงออกไดอยางเต็มรูปแบบและมีประสิทธิภาพสูง หลังจากยุคเกษตร 2.0 มา เทคโนโลยที างการเกษตรดเู หมอื นวา จะเขามาถึงจุดสูงสุดในการทําการเกษตรแลว ถาอยางน้ันยุค 4.0 คืออะไร ในเม่ือเราสามารถใชเทคโนโลยีและเครื่องจักรในการผลิตและขนสงเพื่อทดแทนแรงงานคน ไดหมดแลว ท้ังนี้ เกษตรอัจฉริยะยุค 4.0 นั้นจะเปนการพัฒนาในเร่ืองของความแมนยํา การควบคุม คุณภาพสินคา ท่ีจะใชเทคโนโลยีสารสนเทศเขามาเปนสวนหนึ่งในกระบวนการผลิตในทุก ๆ ข้ันตอน ตั้งแตข้ันตอนการเตรียมเมล็ด การเตรียมดิน ไปจนถึงการปลูก การเก็บเก่ียว เรียกไดวาเปนการสราง ระบบฟารม อจั ฉริยะทที่ าํ งานไดอ ยางอัตโนมัติและมีความแมนยําสงู กาวตอไปของเกษตรกรไทย จากพัฒนาการดานเทคโนโลยีที่เติบโตอยางกาวกระโดดมาตลอด หลายป ทําใหเ สนแบงในแตล ะอตุ สาหกรรมคอย ๆ เลือนรางลง ทําใหเราเริ่มมองเห็นไดวา กาวตอไปของ เทคโนโลยีดานการเกษตรจะเติบโตเขาไปไดกับกลุมเทคสตารทอัพ (Tech-Startup) มากข้ึน ทําใหเกิด เปนวทิ ยาการสายใหมที่เรียกวา Agri-Tech (Agricultural Technology) เต็มรูปแบบ เชน หากนําระบบ ตรวจสอบอุณหภูมิ เขามาทํางานรวมกับระบบตรวจสอบความชื้นในอากาศและในดิน ประกอบกับระบบ การใหนํ้าอัตโนมัติ เกษตรกรก็จะสามารถควบคุมระดับความชื้นในพื้นที่เพาะปลูกไดอยางแมนยํามากขึ้น หรือหากนําเทคโนโลยีสารสนเทศเขามารวมดวย ก็จะสามารถทําใหเกษตรกรควบคุมดูแลพ้ืนที่เพาะปลูก ไดจ ากพนื้ ที่หา งไกลผานแอปพลิเคชน่ั กจ็ ะทาํ ใหมีผลผลิตสูงขึ้น มีมาตรฐานในการควบคุมคุณภาพไดดีข้ึน มาก เกษตรอัจฉริยะ เปนการทําการเกษตรรูปแบบใหม โดยใชเทคโนโลยีตาง ๆ ท่ีมีความแมนยําสูง เขามาชวยในการทํางาน โดยใหความสําคัญกับความปลอดภัยตอผูบริโภค ส่ิงแวดลอม และเปนการใช ทรัพยากรใหคุมคาที่สุด ในยุคท่ีแรงงานในภาคเกษตรลดลงมาตลอดหลายป ทําใหภาคการเกษตร จําเปนตองมีการปรับตัวโดยนําเอาเทคโนโลยีเขามาประยุกตใชเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตมากขึ้น องคประกอบสําคัญในการทําเกษตรอัจฉริยะจะตองมี 3 ดานดวยกันจึงจะทําใหฟารมอัจฉริยะมี ประสิทธภิ าพน่นั คอื

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 36 1. การระบุตาํ แหนงพื้นทเี่ พาะปลกู 2. การแปรวเิ คราะหขอมลู ทตี่ รงกับระยะเวลาของการเพาะปลูกพืช 3. การบริหารจัดการพื้นที่โดยใชเทคโนโลยีท่ีเหมาะสม ไมส้ินเปลืองทรัพยากร และตองเขา กับการเพาะปลูกพชื ในชนดิ นัน้ ๆ ดวยเทคโนโลยีท่ีเร่ิมแพรหลายมากข้ึน ทําใหความรูทางการทําการเกษตรอัจฉริยะมีมากขึ้นบน อินเตอรเน็ต และทําใหผูคนจํานวนมากสามารถเขาถึงเน้ือหาเหลานี้ไดงายข้ึนมาก เพราะการทํา การเกษตรอัจฉริยะเปนเปาหมายที่สําคัญของการทําการเกษตรในศตวรรษที่ 21 โดยหากมีการใช เทคโนโลยีที่สามารถเก็บขอมูลไดอยางแมนยํา มีเทคนิคในการตัดสินใจบนขอมูลท่ีถูกตอง จะชวยลด ตน ทนุ ในกระบวนการผลิต เพ่ือมผลผลิตตอพื้นท่ี ควบคุมคุณภาพผลผลิต และสรางมาตรฐานการผลิตให ไดตามที่ลกู คา ตองการไดงายและรวดเร็ว ผลผลิตจึงไดราคาสูงกวาฟารมท่ัวไป หลายฟารมในปจจุบันเริ่ม นําเทคโนโลยีเหลานี้เขามาใชในการทํางานแลว โดยใชเครื่องมือตาง ๆ ในการชวยควบคุมและบริหาร ฟารม เชน การใชระบบการใหน้ําและปุยที่แมนยํา ไมจําเปนตองคาดเดาปริมาณการใหปุยอีกตอไป โดย นําเครอื่ งมอื หรอื เซ็นเซอรมาคอยควบคุมเพื่อวัดคาอุณหภูมิ ความชื้น สภาพความเปนกรดดาง และความ อดุ มสมบูรณของดิน เพือ่ ใหส ามารถตอบสนองตอ การปลกู ไดอยา งมปี ระสิทธภิ าพมากข้ึน 2.4 งานวจิ ยั ท่ีเกย่ี วขอ ง 2.4.1 งานวิจยั ที่เกีย่ วขอ งกับการจดั การเรยี นรสู ะเต็มศกึ ษาในประเทศ กมลฉัตร กลอมอิ่ม (2562) การพัฒนาหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการศาสตร พระราชาสําหรับครูระดับชั้นประถมศึกษา การวิจัยคร้ังนี้มีจุดมุงหมายเพ่ือ 1) สรางและหาดัชนี ประสทิ ธิผลฝก อบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการศาสตรพระราชาสําหรับครูระดับชั้นประถมศึกษา 2) ทดลอง ใชหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการศาสตรพระราชาสําหรับครูระดับช้ันประถมศึกษา 3) ศึกษา ความพึงพอใจของผูเขารับการอบรมท่ีมีตอการฝกอบรมโดยใชหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการ ศาสตรพระราชาสําหรับครูระดับช้ันผลการวิจัย พบวา หลักสูตรฝกอบรมที่พัฒนาขึ้นใหความสําคัญกับ การเรียนรูแบบรวมมือ และใชวิธีการสอนแบบบทบาทสมมติโดยมี 8 องคประกอบ ไดแก ความเปนมา ของหลักสูตร หลักการแนวคิดทฤษฎีที่สนับสนุนหลักสูตร กําหนดจุดมุงหมายของหลักสูตร กําหนดสาระ การเรยี นรูข องหลกั สูตร กําหนดคาํ อธบิ ายรายวชิ าและโครงสรางรายวิชา กําหนดแนวทางการจัดกิจกรรม การเรียนรู กําหนดระยะเวลาในการฝก อบรม กําหนดแนวทางการใชสื่อและแหลงเรียนรู กําหนดแนวทาง การวัดและประเมินผล ประเมินผลโดยผูเช่ียวชาญ ประเมินวาหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการ ศาสตรพระราชามีความเหมาะสมระดับมากท่ีสุด และคูมือการใชหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณา การศาสตรพระราชามีความเหมาะสมระดับมากท่ีสุด และเมื่อนําไปทดลองใชกับกลุมทดลอง พบวา หลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการศาสตรพระราชามีดัชนีประสิทธิผลดานความรูความเขาใจ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 37 เทากับ 0.9536 คิดเปนรอยละ 95.36 ซึ่งดัชนีประสิทธิผลเปนคาแสดงความกาวหนาของผูเขารับการ อบรมโดยคาดัชนีประสิทธิผลควรมีคา 0.5 ขึ้นไป ผลการทดลองใชหลักสูตร ความรูความเขาใจสะเต็ม ศึกษาบูรณาการศาสตรพระราชา หลังฝกการอบรมสูงกวากอนฝกการอบรมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี ระดบั .05 ความสามารถในการสรา งหลักสูตรสะเต็มศกึ ษาบรู ณาการศาสตรพระราชา หลังการฝกอบรมสูง กวาเกณฑรอยละ 80 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ .05 เจตคติตอการพัฒนาหลักสูตรสะเต็มศึกษา บูรณาการศาสตรพระราชา หลังการฝกอบรม สูงกวากอนการฝกอบรมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ .05 และความพึงพอใจที่มีตอหลักสูตรฝกอบรมสะเต็มศึกษาบูรณาการศาสตรพระราชาสําหรับครู ระดบั ชัน้ ประถมศึกษา อยูในระดบั มากทสี่ ุด Chokchai Yuenyong (2562) ไดศึกษาการจัดการเรียนรูโดยการสรางชุมชนแหงการปฏิบัติ เพ่ือการศึกษาสะเต็มในประเทศไทย พบวา ครูและนักการศึกษาไดเรียนรูแนวคิดของการศึกษา สะเต็ม แนวคิดของการจัดการศึกษา สะเต็ม ในโรงเรียนใหความสําคัญกับการเสริมสรางนักเรียนไมเพียงพอ แค เรียนรูเน้ือหาของวิทยาศาสตรและคณิตศาสตร แตยังไมสามารถฝกฝนพวกเขาในบริบทท่ีเกี่ยวของกับ ความคิดของการศึกษาสะเต็มและปญหาในการจัดการศึกษาของสะเต็มในโรงเรียนของประเทศไทย ควร จะมีการปฏิรูปหลักสูตรเพื่อการศึกษา สะเต็ม รวมถึงการรับรูของผูปกครองเกี่ยวกับการศึกษาและความ รวมมือระหวางผูปกครองและครูการสรางความรวมมือในโรงเรียนและความรวมมือระหวางครูในการ ประเมินแนวคิดสําหรบั การศึกษา สะเตม็ และการบริหารโรงเรียน สาวิตรี สิทธิชัยกานต (2561) รูปแบบการบริหารงานวิชาการตามแนวคิดสะเต็มศึกษาของ โรงเรยี นในเครอื ขายศูนยส ะเต็มศกึ ษาภาค การวิจัยคร้ังนี้มีวัตถุประสงคเพื่อ 1) ศึกษาแนวทางการบริหาร วิชาการตามแนวคิดสะเต็มศึกษาของโรงเรียนศูนยสะเต็มศึกษาภาค 2) สรางรูปแบบการบริหารงาน วิชาการตามแนวคิดสะเตม็ ศกึ ษา กลุมตัวอยางในการวิจัยคร้ังน้ีเปนผูบริหารโรงเรียนและครูผูสอนในกลุม สาระการเรียนรูวิทยาศาสตร กลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร และกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพ และเทคโนโลยีของโรงเรียนท่ีเปนศูนยสะเต็มภาค จํานวนท้ังส้ิน 296 คน ข้ันตอนการวิจัย คือ 1) ศึกษา วิเคราะห และสังเคราะหขอมูลพื้นฐาน 2) ศึกษาแนวทางการบริหารงานวิชาการของโรงเรียนศูนยสะเต็ม ศึกษาภาค 3) รางรูปแบบการบริหารงานวิชาการตามแนวคิดสะเต็มศึกษา 4) การตรวจสอบคุณภาพ รูปแบบการบรหิ ารงานวิชาการตามแนวคดิ สะเต็มศึกษา และ 5) รายงานผลการวิจัย เครื่องมือท่ีใชในการ วิจัย คือ แบบสอบถามแนวทางการบริหารวิชาการตามแนวคิดสะเต็มศึกษา ของโรงเรียนศูนยสะเต็ม ศึกษาภาค ตรวจสอบความตรงเชิงเน้ือหามีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) เทากับ 0.93 ตรวจสอบความ เชื่อม่นั มีคาสมั ประสิทธ์แิ อลฟาเทากับ 0.958 สถิติท่ีใชในการวิเคราะหขอมูลไดแก รอยละ คาเฉลี่ย สวน เบี่ยงเบนมาตรฐานวิเคราะหองคประกอบเชิงสํารวจ และวิเคราะหขอมูลจากการระดมความคิดเห็นของ ผเู ชยี่ วชาญผลการวิจยั พบวา 1) แนวทางการบรหิ ารวิชาการตามแนวคิดสะเต็มศึกษาของโรงเรียนศูนยสะ เต็มศึกษาภาค ควรใหความสําคัญดานการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา รองลงมาคือดานการพัฒนาส่ือ นวัตกรรมและเทคโนโลยกี ารศึกษา ดา นการพัฒนากระบวนการเรยี นรู และดานการวัดผลและประเมินผล