อรรณพ แสงภู

110 คอมพวิ เตอรเ น่ืองจากประสิทธิภาพของส่ือมลั ติมีเดยี ที่สามารนําเสนอเน้ือหาไดท ั้งขอความ ภาพนงิ่ ภาพเคลือ่ นไหว เสยี ง วีดทิ ศั น และอนื่ ๆ ทจ่ี ะเกิดข้นึ ในอนาคต ประจวบเหมาะสม ระบบติดตอ ผูใช (GUI: Graphics User Interface) ทที่ าํ ใหผ ใู ชมีความสะดวกในการใชงาน สรางสรรคง าน ทาํ ใหบ ทบาท ของสื่อฯ มีมากขึ้นตามลําดับ มกี ารนําสอื่ มลั ติมเี ดยี มาประยกุ ตใ ชกับงานตา งๆ มากมาย เชน การเรียน การสอน การถายทอดความรู การนาํ เสนอขอมลู การประชาสัมพนั ธเน่ืองจากประสทิ ธิภาพของสอ่ื มลั ตมิ ีเดยี ท่ีสามารนําเสนอเนื้อหาไดทงั้ ขอความ ภาพนิ่ง ภาพเคล่ือนไหว เสยี ง วีดิทัศน และอ่นื ๆ ทจี่ ะ เกดิ ขึน้ ในอนาคต ประจวบเหมาะสมระบบตดิ ตอผใู ช (GUI: Graphics User Interface) ทท่ี าํ ใหผูใ ชม ี ความสะดวกในการใชง าน สรางสรรคง าน ทําใหบ ทบาทของสอื่ ฯ มีมากข้ึนตามลาํ ดับ มีการนาํ สือ่ มัลติมเี ดีย มาประยุกตใชกับงานตา งๆ มากมาย เชน การเรียนการสอน การถายทอดความรู การ นําเสนอขอมลู การประชาสมั พนั ธ เปน ตน (บทบาทของส่ือมัลตมิ ีเดีย , หนา1 คนเม่ือ 24 พฤษภาคา 2564) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ปจ จบุ นั ความกาวหนาของเทคโนโลยีคอมพวิ เตอร เอ้อื ใหน กั ออกแบบสื่อมัลติมเี ดีย สามารถ ประยุกตส ่ือประเภทตางๆ มาใชร วมกันไดบนระบบคอมพวิ เตอร ตัวอยา งส่ือเหลาน้ี ไดแ ก เสียง วีดิ ทัศน กราฟก ภาพนิ่ง และภาพเคล่ือนไหวตา งๆ การนาํ ส่ือเหลานีม้ าใชรว มกันอยางมปี ระสิทธิภาพ เรา รวมเรียกส่ือประเภทนีว้ า มัลติมีเดยี (Multimedia) การพัฒนาระบบมัลติมเี ดียมีความกาวหนา เปน ลําดับ จนถึงขนั้ ท่ีผใู ชโ ปรแกรมสามารถโตตอบกบั ระบบคอมพวิ เตอรในรปู แบบตางๆ กันได เชน การใช คยี บอรด การใชเมาส การสมั ผัสจอภาพ และการใชเ สยี ง เทคโนโลยีตา งๆ เหลานไี้ ดพฒั นาข้ึนพรอมๆ กับการพฒั นาฮารดแวร เชน การพัฒนาอปุ กรณท ่ีใชอา นและบันทึกขอ มูล การพัฒนาหนว ยความจาํ ใหมี ขนาดเล็กลง แตมคี วามจมุ ากขึ้น และมสี มรรถนะในการเขาถึงขอมลู เรว็ ข้นึ นอกจากนี้ ยงั มีการพฒั นา เทคโนโลยี ดานอปุ กรณตอพวงสาํ คัญๆ เชน เครือ่ งกราดภาพ (Scanner) เครื่องบนั ทึกภาพและเสยี ง ระบบดิจิทัล เครื่องอา นพิกดั (Digitizer) และอ่นื ๆ ซง่ึ ลวนสนบั สนนุ การออกแบบโปรแกรมคอมพิวเตอร ใหน าสนใจ และมีประสทิ ธิภาพเพื่อใชใ นการติดตอส่อื สารกับผใู ชโ ปรแกรม แนวคิดใหมในการออกแบบ โปรแกรมคอมพิวเตอรเกิดข้ึนอยา งตอเนอ่ื ง บางแนวคิดเกดิ ข้ึนมานานแลว แตข ัดของที่ไมสามารถ นาํ เสนอดวยสอื่ รูปแบบอืน่ ที่ไมใชค อมพวิ เตอรได บางแนวคดิ เกดิ ขึน้ มาพรอ มกบั การพัฒนาดา น ศักยภาพของระบบคอมพิวเตอร เทคนิควธิ กี ารออกแบบดังกลา วทําใหเกดิ คําศัพทท่มี คี ํานยิ าม และ ความหมายที่หลากหลาย เชน คาํ วา มัลตมิ ีเดีย มัลตมิ เี ดียปฏสิ ัมพันธ (Interactive multimedia) ไฮเปอรมเี ดีย (Hypermedia) และไฮเปอรเ ทก็ ซ (Hypertext) ปจ จบุ ันเทคโนโลยีเครือขา ยและการส่ือสาร ยิ่งสงเสริมใหก ารประยกุ ตใชส่อื มลั ตมิ ีเดยี ไดร บั การพฒั นาอยางกวา ง สามารถเผยแพรข อมลู ไดกวางไกล และรวดเรว็ มผี คู นตอบสนองการใชส ่อื มัลติมเี ดียมากข้ึน สอื่ การเรียนการสอนระบบมลั ตมิ ีเดียผา นเว็บ, ระบบประชาสัมพนั ธอ อนไลน ไดร ับ การพัฒนาอยางตอเน่ือง พรอมๆ กับเทคโนโลยีทีก่ า วเกนิ กวา จะคาดไดถ งึ หรือไมนาเชือ่ วาจะเกดิ ข้ึนได มลั ตมิ ีเดยี ในอนาคต

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 111 ตอ ไปในอนาคตขางหนา มลั ตมิ เี ดยี จะเปน นวัตกรรมตัวหนงึ่ ทม่ี ีการเติบโตขึ้นทง้ั ดานของ ซอฟตแวรแ ละฮารดแวร ราคาของมลั ติมเี ดยี จะถูกลงอยางมากในขณะท่ปี ระสิทธภิ าพในดานของ ภาพ เสยี ง และวีดีทัศนพฒั นาข้นึ จะมีคุณภาพสูง การเพ่ิมศกั ยภาพของคอมพวิ เตอรมัลตมิ ีเดยี กระทาํ ไดงา ยสว นในดานของซอฟตแ วรจ ะสามารถใชไ ดง า ยขน้ึ และประยกุ ตไปพัฒนาโปรแกรมประยุกตทาง การศกึ ษาไดอ ยางงา ย ๆ รวมถงึ การนําเสนอมลั ติมีเดียเขา ไปเปนสวนหนง่ึ ในหลกั สูตรและการสอน ความตองการนํามลั ตมิ เี ดยี ไปใชใ นการฝกอบรมมีแนวโนม สงู ขึน้ เรอ่ื ย ๆ หองเรียน มัลติมีเดยี และรายวิชามัลติมเี ดียไดจัดข้ึนเปนสวนหนง่ึ ของการสอนในวทิ ยาลยั และ มหาวทิ ยาลยั สถาบนั การศึกษาจะเปนกลไกสําคญั ในการฝกอบรมประชาชนในการใชมัลตมิ ีเดยี ทาง ธรุ กิจอุตสาหกรรมและการศึกษา แนวโนมการใชมัลติมเี ดยี จะมที ิศทางทเ่ี พิ่มขน้ึ โดยอาจคาดการณ อนาคตไดว า นกั เรยี นจะเรยี นรจู ากหองเรยี นอิเลก็ ทรอนิกส คอมพวิ เตอรแ ทนการน่ังฟงการบรรยาย ของครู นกั เรยี นจะดูการสอนของครูไดจ ากมลั ติมีเดยี ทีผ่ ลติ ขึน้ สอื่ หลอมรวม…หลอมรวมอะไร ? พฒั นาการอันรวดเร็วของเทคโนโลยดี จิ ิตอลและการขยายตัวของผูใ ชส อ่ื สงั คมออนไลน ( Social Media ) ที่วากันวา ทว่ั โลกมกี ารใชอ ินเตอรเน็ตมากกวา 2,267 ลา นคน และเฉพาะประเทศ ไทยมีคนใชอินเตอรเ น็ต 25 ลานคน หรอื 39 % ของประชากร โดยคนไทยใชเฟสบคุ 14.2 ลา นนีเ่ ปน เง่ือนไขสําคญั ทที่ าํ ใหส ื่อกระแสหลักอยา งหนงั สือพิมพ ตอ งปรบั ตวั ขนานใหญ ไมเ พยี งเม็ดเงนิ โฆษณา ที่หดหายไปเร่ือยๆและยอดขายที่ลดตาํ่ ลงทุกวัน อาํ นาจของสื่อกระแสหลักในการเปนผูกาํ หนดวาระ ขาวสารของสังคมก็เรม่ิ ออนลงดว ย ขา วสารหลากหลายประเดน็ ทเ่ี ปนความสนใจของผรู ับสารเอง เกดิ จากแหลงขาวในโลกออนไลน และเปนกระแสขาวใหญของสงั คม จนสอื่ กระแสหลักตองเปน ฝา ยหยบิ ยกขา วจากโลกออนไลนมานาํ เสนอในสือ่ กระดาษอีกทหี น่ึง จนกลาวไดว า ส่ือสงั คมออนไลนกาํ ลัง ครองอาํ นาจนําในการกําหนดวา วันน้สี งั คมไทยจะพดู เรื่องอะไร จะเมาจะเมนกนั ในทิศทางไหน การปรบั ตวั ทส่ี ําคญั ประการหนึ่งของสื่อกระแสหลักในเวลาน้ี คอื การขยายท่ยี นื ของตัวเอง เขา สูสือ่ ใหมโดยองคกรขา วใหญๆอยา ง ไทยรฐั เดลินิวส มติชน เนชน่ั ฯ ลวนเขา สูพนื้ ที่ของส่ือใหมท่ี เนน เทคโนโลยีเปน สาํ คัญ ท้ังทวี ีดาวเทียมและเคเบ้ลิ ออนไลน แอพลเิ คช่นั สงครามขาวสารขยาย แนวรบจนนกั ขาวแทบทกุ คายถกู บังคบั ใหต องปรับตวั ขนานใหญ และตองเพ่ิมทกั ษะความสามารถใน การใชเครอ่ื งมือไฮเทคไปดว ย เพราะนักขาวคนหนงึ่ ๆ จะตองผลติ ขาวสง ตนสังกัดของตนใน หลากหลายสื่อ ทง้ั ขาวกระดาษ วทิ ยุ โทรทัศน แลว ยงั บลอ็ ก หรอื เฟซบุค ทวตี เตอร กระทงั่ ขาวสัน้ ผา นมือถือในอดีต การลงทุนขององคกรสือ่ มกั เนน ไปทีก่ ารลงทนุ ใน Media Product เชน การมี หนงั สอื พิมพม ากกวา 1 หวั การผลติ นิตยสารหรอื พ็อกเก็ตบุค เพ่อื ใหผลประกอบการมมี ูลคา เพ่มิ แต บัดนีส้ ือ่ กระแสหลักกําลงั ตืน่ ตัวและตื่นเตน ไปกบั การลงทุนดา น Technology Investment กระท่ัง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 112 คดิ วา นกั ขาวในวันนจ้ี ะตองพัฒนาความสามารถในการใช Smart phone / IPad เพือ่ การรายงาน ขา วทร่ี วดเรว็ รวมถงึ ตอ งสามารถสรา งแฟนเพจของตวั เองดวยเฟสบุค ทวีตเตอรและบล็อก เพอื่ ดึงคน เขาสูส อ่ื ของตนใหมากขนึ้ หลายองคกรสอื่ ใหญลงทุนซ้ือเคร่ืองมือทันสมยั ใหนกั ขา วใช หรือใหน กั ขา ว ของตนผอนซื้ออีกตอ หน่ึงดว ย นกั ขาวเองก็เคลบิ เคลิ้มเชอ่ื วา การเปนคนขาวที่ไมตกยุค จะตอ งมี เคร่อื งมอื ไฮเทคเหลา นี้คําถามกค็ ือวา องคกรสอ่ื สามารถท่ีจะรายงานขา วใหมีคุณภาพมากขึ้นดว ย เครื่องมอื ไฮเทคกระนน้ั หรือ ทําไมองคกรสอื่ จึงลงทุนดานเทคโนโลยีได แตลงทุนดา นการเพม่ิ คุณภาพ ของขา วและเพ่ิมศกั ยภาพการเปนผูรอบรูใ นเชงิ เนอ้ื หาแกตวั นกั ขา วไมไ ด ซึง่ จริงๆแลว ตัวนกั ขา วเปน Human Investment และเปน ทนุ สะสมทจ่ี ะสรางความเขม แข็งและความเหนอื กวาแกองคกร สื่อ เพราะประสบการณ กึ๋นและเกา ของนักขาวน่แี หละ ทจ่ี ะสะทอนออกมาในขาวทีเ่ จาะลึก เขมขน หรอื แตกตางได พดู สนั้ ๆวา”คณุ ภาพของนักขา วคือ คุณภาพของงานขา ว” หลายปม านี้ คนทํางานขาวถูกลดศักดิศ์ รลี งเปน”พนกั งานบริษัท” ทีท่ าํ ใหสายพานการ ผลิตว่ิงได พวกเขาถกู จดั วางใหเ ปน นักขา วสายกระทรวงเฉพาะ เปนนกั ขา วประจําพรรคการเมือง น้ีๆ เปน นกั ขา วเกาะติดเฉพาะเรื่องน้ันๆ เชนเดียวกับโรงงานตัดเยบ็ เส้อื ผา ท่คี นพง ชายเสือ้ ก็จะพง ชายเสือ้ ไปจนหมดแรง หลายปม าน้ี เราจึงไดเ หน็ ปรากฏการณน ักขาว”สมองไหล” ทัง้ ทไ่ี หลออกมา จากระบบสื่อ เพื่อไปเปน คนอสิ ระหรือเปนผูประกอบการรายยอย รบั จางทําโครงการบาง และที่ นา สนใจคอื สมองที่ไหลออกมาทาํ งานสือ่ อสิ ระหรือสอ่ื ทางเลือกอีกจาํ นวนไมน อย นกั ขาวเหลานี้ เลอื กใชข อดขี องเทคโนโลยอี อนไลน เปนเคร่ืองมือตนทุนต่ํา แตใหศกั ดิศ์ รีความเปน “คนขาว”ไดสูง กระแสมาแรงของการลงทนุ ขามส่ือและการใชเทคโนโลยีส่ือทนั สมยั นํามาซ่งึ ทฤษฎี “สอื่ หลอมรวม”หรือ Media Convergent ท่ีเรียกรอง Multi Tasking Skill หรือความสามารถรอบตัว ของนักขา ว ทดี่ ูๆก็ยงั เนนท่ีความสามารถในเชิงเทคนคิ และการทํางานในเชิงปจเจกของนักขา วแตล ะ คน ซึง่ ไมไดตอบโจทยดา นการปฎริ ูปสื่อ โดยเฉพาะในมมุ ของการยกระดับคุณภาพขา ว การทําหนา ท่ี อันพึงประสงคของส่อื และการทาํ ใหสอื่ เปนเครือ่ งมอื การเรยี นรูของสังคมแตสาํ หรบั Multi Tasking Skill ของสื่อทางเลอื กประเภทออนไลน อนั เปน สื่อตนทุนตาํ่ มคี นทาํ งานไมกคี่ น พวกเขากําลงั ” หลอมรวม” สง่ิ ท่ีเปนความรูเฉพาะดา น เน้ือหาทแี่ ตกตาง และความถนัดของแตล ะคน รวมถึง เครือขายความสัมพันธห ลายชดุ เขา ดวยกนั กลายเปนการหลอมรวมดานเน้ือหาจากการทาํ งานเปน ทีม และการรบั ผดิ ชอบงานขาวแตละเรื่องรว มกนั พูดสัน้ ๆวาคือ “การหลอมรวมศกั ยภาพคน” ในแง น้ี อาจมนี กั ขาวที่รับผดิ ชอบการศึกษาขอมูลชัน้ ตน แลว นาํ มา brief แกค นอ่ืนๆในทีมใหเกดิ ความรู ความเขาใจรว มกัน กอนจะถกเถียงเลือกเอาแงมุมท่ี”แหลม”ทสี่ ดุ และอาจมีการแบงกันสัมภาษณตัว ละครในขาวทม่ี หี ลายคน แลวนํามาประกอบสรางเปน ชนิ้ งานขาวนําเสนอ และบางทีก็จะมีใครคนหนึ่ง ทาํ หนา ทบ่ี รรณาธิการจดั การขา วช้ินนัน้ ๆใหเสร็จสมบูรณ หมุนวนกันไปวนั หน่งึ ขางหนา กอ็ าจไม เหมาะจะเรยี กคนทาํ งานขา ววา ”นกั ขา ว” ซึง่ มคี วามหมายแตเ พยี งคนๆหน่งึ ทเ่ี ปน actor ของ ขาว เชนเดียวกับคาํ ”นักวง่ิ ” ทที่ ําใหเรานึกถงึ แตคนทว่ี งิ่ เกงแตเพียงเทา นั้น สงั คมและเทคโนโลยที ี่ เปลี่ยนไป เรียกรอ งความเปน”นกั ส่อื สารสาธารณะ” ทไ่ี มใ ชเปนเพียงอาชพี หน่ึงเทา น้ัน หากแตคือคน ท่ีชาํ นาญการ และมจี ติ สํานึกสาธารณะในการทาํ งานสื่อดว ย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 113 หลอมรวมสื่อ (Convergence) ‘ขาว’ เปลย่ี นไปอยา งไร? สื่อสิง่ พมิ พ (Printed Media) เปนส่อื มวลชนที่มีความเปนมายาวนานท่ีสุดในโลก ในบรรดา ส่อื มวลชนทกุ ประเภท สาํ หรับในไทยนับแตหนังสือพิมพอ ุบัตขิ ้ึนในสงั คมไทยมาจนถึงปจจุบัน เปนเวลา รว ม 2 ศตวรรษ นกั ขา วนกั หนังสอื พิมพไทยแตละยคุ สมยั ไดอุทศิ ตนรว มกับประชาชนและสังคมในการ ตอ สูเพื่อใหไดรบั สทิ ธแิ ละเสรีภาพจากผูมีอํานาจตลอดมา ประวัติของการตอสเู ชิงสทิ ธิเสรีภาพการ ส่ือสารของประชาชนและสังคม มคี วามเปน มาที่ยาวนาน และนา ภาคภูมหิ นังสือพิมพใ นไทยมีการ เปล่ยี นแปลงรูปแบบ และเนื้อหาอยางตอเนือ่ งตลอดมา จนกระทั่งปจ จุบันในยุคที่เทคโนโลยสี ื่อหลอม รวมกนั เกดิ เปน “สือ่ ใหม” (New Media) ที่แยกกนั แทบไมออกระหวา งสอื่ แตล ะประเภท ในสวนของ ส่ือสง่ิ พิมพก ็ไดรบั อทิ ธพิ ลจากการพัฒนาของเทคโนโลยีส่ือ จนตอ งมีการปรบั ตัวกนั มากปรากฏการณท ี่ ชัดเจนของสื่อในเวลาน้ี คอื “การหลอมรวมเทคโนโลยสี อื่ ” (Convergence) เปนการพัฒนาเขามาใกล กนั ของเทคโนโลยี มลี กั ษณะเปน การวิวฒั นาการมาพบกันของเทคโนโลยี ทง้ั 3 ประเภท ไดแก เทคโนโลยกี ารแพรภ าพและเสียง (Broadcast and Motion Picture Technology) เทคโนโลยีการ พมิ พ (Print and Publishing Technology) และเทคโนโลยคี อมพวิ เตอร (Computer Technology) โดยมีเทคโนโลยสี อ่ื สารโทรคมนาคม (Telecommunication Technology) เปนปจจัยสนับสนุน คําอธบิ ายของการหลอมรวมสอื่ ที่ถูกเรยี กวา “การปฏวิ ตั ิแหงระบบตวั เลข” (Digital Revolution) คอื ขอ มูลขา วสารไมวา จะอยูในรปู ลักษณใด เชน ขอ ความ เสียง ภาพเคลื่อนไหว รปู ภาพ หรอื งานกราฟก ไดร ับปรับเปลีย่ นใหเปนภาษาระบบตวั เลข (Digital Language) ที่เกีย่ วขอ งกบั ขอมูลคอมพิวเตอร ที่สามารถอานและสงผา นไดอยา งรวดเร็วดว ยเครื่องคอมพิวเตอร แลวยังสามารถ นําเสนอในลกั ษณะใดก็ได ตามความตองการใชง านของผใู ชงาน ความเปลย่ี นแปลงนี้ถูกเรยี กขานวา “การทาํ ใหเ ปนระบบตวั เลข” หรอื “ดจิ ิไทเซชนั่ ” (Digitization) กระบวนการของการแปลงสภาพ เทคโนโลยีส่อื หรอื การหลอมรวมสอ่ื มิไดทําใหส่ือส่งิ พมิ พ แปลงโฉมหนา เปนสอ่ื ใหมแบบทันทีทนั ใด แต เปนแบบคอยๆ เปน ๆ ไป และไมคดิ วาส่อื ใหมจ ะเขา มาแทนที่ส่ือด้งั เดิม แตจะมาแบบเปลีย่ นแปลง สภาพแบบคอยเปนคอยไป มากกวา ทีจ่ ะอุบัติขึน้ แลว มาแทนทสี่ อื่ เกาที่ตายไป เปน ไปไมไดเ ลยที่ส่ือ เกดิ ขน้ึ ใหมไ ดเ อง พรอมๆ กบั การลม หายสาบสญู ของส่ือเกา แนวโนมน้ีชัดเจนในการปรับเปล่ยี นของ ธรุ กจิ สื่อสงิ่ พมิ พใ นไทย เริ่มตนจากมีผตู งั้ ขอสังเกตวาหนงั สอื พิมพจะลมหายตายจากไปจากวงการ แต ความจริงสือ่ ส่งิ พิมพก ลับมีการกลบั ตวั นาํ เอาเทคโนโลยีสอ่ื ใหม เชน อนิ เตอรเน็ตเขา มาพัฒนา กระบวนการผลิต การเผยแพร และการตลาด ในขณะหนงั สอื พิมพฉบบั กระดาษพมิ พยงั คงดาํ รงอยู นบั ต้งั แตอินเตอรเ นต็ เขา มาเผยแพรในไทยราว 2 ทศวรรษ มหี นังสอื พิมพไมกฉี่ บบั ทม่ี ุงมั่นให ความสําคญั และประสบความสําเรจ็ กับ “หนังสอื พมิ พออนไลน” (Online Newspaper) คาโรล รชิ (Carole Rich) ศาสตราจารยส าขาวารสารศาสตร แหง มหาวทิ ยาลัยอลาสกา แอนโชเรจ (University of Alaska Anchorage) สหรัฐอเมรกิ า กลาวถงึ การเปลีย่ นแปลงแนวความคิด เกีย่ วกับขา ว (Concepts of News) ในยุคการหลอมรวมส่ือไวใ นหนังสือ “Writing and Reporting

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 114 News” วา อินเตอรเ นต็ ไดเ ปลยี่ นแปลงธรรมชาติของขาวและการกระจายขาวไปยงั ผูรับ สาํ นกั พิมพ และนกั ขาวจะตองตระเตรยี มขอมูลขาวสารไวห ลายๆ รปู แบบ ผลกระทบจากการหลอมรวมสือ่ ทมี่ ตี องานของนักขา วนั้น โดยปกตแิ ลวนกั ขาวจะใชอินเตอรเน็ตเปน เครอื่ งมือในการรายงานขา ว หนงั สือชอื่ “Media in Cyberspace” พบวา นกั ขาว 3 ใน 4 ใชบริการ ออนไลนท ุกวัน และประมาณครง่ึ หนงึ่ ของผสู อ่ื ขา วจํานวน 4,000 คน ใชบ รกิ ารเวบไซตสําหรบั คนหา ประเด็นและขอ มลู สาํ หรับเขียนบทความ ขณะท่ีนักขาวใชอ ี-เมลส าํ หรบั ติดตอกบั แหลง ขา วเพือ่ การสง ขา ว แมว าไมไดเขามาแทนทีก่ ารสัมภาษณแ บบเห็นหนาคาตาหรอื สมั ภาษณบทโทรศัพทก็ตาม นกั ขาวยุคนี้ พมิ พข า วลงในคอมพวิ เตอรโ นตบุค ถา ยภาพประกอบดว ยกลอ งดิจิตอลแลว นาํ ภาพมา บันทึกหรือดาวนโหลด (download) ลงในโนตบุคเพื่อสงผานโมเดม็ ดาวเทยี มออกไปพรอมๆ กบั เนือ้ เรอ่ื ง ภายในไมก่ีนาทีสาํ นักพิมพก จ็ ะไดท้ังเรื่องและภาพไมแตกตา งไปจากผูสื่อขา วโทรทัศนท ่สี งภาพ เสยี งผา นสถานีรบั สง สญั ญาณ (Uplink – Downlink) ขนาดเล็กเขาสถานีไดทันเหตกุ ารณ ในอดตี ผสู ่ือขา วเขียนขา วลงบนหนา หนังสอื พมิ พอยางเดียว แตเ วลานผ้ี สู อ่ื ขาวยังสามารถเขียนขาว ลงบนอินเตอรเน็ตเพ่ือแลกเปลย่ี นความคดิ เหน็ ของตวั เองกับผใู ชอินเตอรเนต็ คนอนื่ ๆ ท่มี ีความสนใจใน เรอื่ งเดียวกนั โดยการใชง านกลุมขาวหรอื “นิวสก รุป ” (News Groups) บนอนิ เตอรเ น็ต ปรากฏวา บางครั้งผูสอ่ื ขาวยังสามารถใชข อ มลู จากนวิ สก รปุ มาเปน ประเด็นการนาํ เสนอขาวไดอีกดวย ดงั นัน้ มอง ในแงค ุณคา ของเครอื ขายอนิ เตอรเ น็ตตอการรายงานขาว คือ การเปน แหลงขมุ ขอมลู ซึ่งจะเปน ประโยชนใ นการทําขาวของผูสอื่ ขา วการประเมนิ คุณคาของขาว แบบแผนและมาตรฐานของวารสาร ศาสตรในการนําเสนอขา วสารไดรับผลกระทบจากการหลอมรวมของเทคโนโลยสี ื่อ สื่อหนงั สือพิมพ ออนไลนมีผลตอ การประเมินคณุ คา ของขาว เพราะเดิมทีขาวจะตอ งผา นกระบวนการคัดเลอื กและ นําเสนอ ขณะทส่ี ่ือใหมทําใหขอ จาํ กัดน้แี ทบไมเ หลือเลย สาํ นักพิมพของหนังสอื พิมพฉบับตา งๆ ไมมี ขอ จาํ กัดในดานเสรีภาพดา นขาวสารและการนาํ เสนอขอมลู ขา วสารทห่ี ลากหลายอีกตอ ไปใน สภาพแวดลอ มของการสือ่ สารแบบใหม ในขณะที่ การทํางานขา วในอดตี ทาํ โดยอาศัยหลักวชิ าโดยมอื อาชีพดานส่อื เพ่ือใหสอดคลอ ง กบั หลกั ความถกู ตอง ความสมดุล ความยุติธรรม แตส ่อื ใหมกลบั ปฏเิ สธแนวทางเหลาน้อี ยางส้นิ เชงิ เพราะผูใชส อื่ ใหมตองการทําหนา ที่ “Gatekeeper” ดว ยตวั เอง “ธรรมชาตขิ องขา ว” (Nature of news) ในยคุ หลอมรวมสือ่ (Convergence) ไดป รับเปล่ยี นไป 7 ประการ ซงึ่ เปนประเดน็ สําคญั ของ “หลักวารสารศาสตร” (Journalism Principle) ดังน้ี 1. การเปลย่ี นแปลงของกําหนดปด ตนฉบบั ขาวไปเปนเรียลไทม (Continual deadline) เมอื่ เกดิ เหตุการณ หรือมีขาวเกิดข้นึ นักขา วของหนังสอื พิมพ สถานีวทิ ยุ และสถานโี ทรทัศน ถูกคาดหวงั ให นาํ เสนอขาวในเวบทนั ทที ันใด และคาดหวงั ใหม ีการปรบั เปล่ียนเนื้อหาหลักๆ ในออนไลนตลอดท้ังวัน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 115 ทําใหม กี ารแขงขนั แยง ชงิ ผูรบั ขาวสารอยา งเห็นไดชดั 2. การนําเสนอเน้ือหาขาวมลี กั ษณะเชงิ ปฏิสัมพนั ธ (Interactive content) ขอเดนมากที่สุด ประการหน่งึ ของบริการขาวออนไลนค ือ ความสามารถในเชิงปฏสิ ัมพนั ธกับผอู าน ขาวท่ีนําเสนอทางเวบ ไซตส ว นใหญม ักจะสํารวจความคิดเหน็ (polls) อภปิ รายกลุม (discussion groups) และตง้ั คําถามไวใ น ตอนทา ยเพ่อื ใหผ อู านไดแสดงความคดิ เหน็ อยางเต็มทมี่ ากกวาทผี่ เู ขียนเคยไดทราบความรูสกึ นกึ คิดของ ผูอา นท่เี คยเปน มา 3. การบรกิ ารขาวในลักษณะเชอื่ มโยง (Related links) บรกิ ารขาวออนไลนจ ะไดรับการเชื่อมโยงไว กับบรกิ ารขอมูลอน่ื ๆ ทาํ ใหข าวที่นาํ เสนอไมตอ งยืดยาวมาก คอื นําเสนอเฉพาะสาระสําคัญจริงๆ นอกจากนัน้ การนาํ เสนอขา วของ หนงั สือพิมพและวิทยุโทรทัศนก็สามารถนําเสนอใหผ อู านหรือผชู ม สามารถรับขอมูลขา วสารเพ่ิมเติมไดจ ากบรกิ ารเวบออนไลนด วยเหตุน้ี เวบไซตจ งึ ทาํ ใหการสอื่ ขาวและ การเขียนขาวตอ งเขม ขนขนึ้ 4. การเขยี นขาวไมย ึดโครงสราง (Nonlinear structure) การเขียนขาวสาํ หรับหนังสือพิมพ วิทยุ และโทรทัศน ตองยดึ ลําดับโครงสรา งการเขยี นอยางเครง ครัด ใหผอู านหรือผชู ม ผูฟง ไดทราบตัง้ แตต น จนจบในลกั ษณะเสน ตรง แตการนําเสนอขาวทางเวบไซตไ ดท ําใหเกิดลักษณะไมตองยึดโครงสรางขา ว (Nonlinear) ทําใหผ ูอานสามารถเลือกอา นเน้ือหาสว นท่ตี อ งการไดเ อง ถึงแมว าในปจ จุบันมีเวบไซต บริการขา วมากมายท่ียงั อยูในลักษณะยดึ โครงสรา งตามลําดับ (Linear) กต็ าม แตโ ดยปกติเนอ้ื หาในเวบ ไซตถูกประกอบสรา งขน้ึ จากชิน้ สวนของเนื้อหาหลายๆ ชน้ิ ใหเช่ือมโยงกนั ดงั นั้น แทนที่เนื้อหาขาว 1 เรยี งจะประกอบข้ึนเพยี งชิ้นเดยี ว ลกั ษณะของเนื้อขาวท่ไี มยดึ โครงสราง (Nonlinear News) จึงทาํ ให ผอู า นกระโดดแยกออกไปดูเน้ือหาสวนอื่นๆ เชน ภมู ิหลงั ของขาว ประวตั ิบุคคลหรือองคกร กําหนดการ ระยะเวลา ฐานขอมลู หรอื การบรกิ ารขอมูลในลกั ษณะมลั ติมีเดียก็ได หนังสือพมิ พสว นใหญ มกั นําเสนอ ขอมลู ประกอบไวขางๆ ขาว (sidebars) แตเวบไซตจ ะชวยใหบรกิ ารขอมูลเสริมไดดีทเี ดยี วกับ หนังสือพิมพ 5. การใหบริการฐานขอมูล (Database) การใหบ รกิ ารขอมูลขาวในลักษณะเวบไซตในอินเตอรเ น็ต ทาํ ใหผอู านสามารถคนหาขอมลู ที่ตอ งการ เชน สุขภาพ สถิติ สูตรอาหาร การศึกษา ไดร วดเร็วมาก ทาํ ใหข า วเกิดประโยชนตอ ผรู ับสารตรงตามความตอ งการไดมากย่ิงข้นึ 6. การเกิดขึน้ ของนักขาวมือสมัครเลน (Personalized Journalism) การใหบริการขาวออนไลนท าง เวบไซตเปดโอกาสมากมายใหกบั ผอู า นในการนําเสนอขา วสารของเขาเอง 7. การเกดิ ขึ้นของสายขาวเฉพาะดา นมากย่ิงขน้ึ (Specialized beats) ถงึ แมวาในปจ จุบันมกี ารแบง สายขา วไวกวา งขวางครอบคลมุ ตามความสนใจของผูอ า นเพียงใดแลว ก็ตาม แตก็ถูกจาํ กดั ดวยวันตพี ิมพ ทกี่ าํ หนดไวต ายตัวแลว ในลักษณะนีเ้ วบไซตบ ริการขาวออนไลนส ามารถใหบ ริการไดม คี วามถี่ การหลอมรวมส่ือจงึ มีบทบาทท่ีสาํ คัญท่ีทําใหธรรมชาติของขาวทเ่ี คยเปนมา มลี กั ษณะท่ีเปลีย่ นแปลง ไปอยา งมาก นักวิชาการ วิชาชีพวารสารศาสตร จึงใหความสนใจกบั การเปล่ียนแปลงท่เี กิดข้ึนนว้ี ามีผล

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 116 ตอกระบวนการทํางานของนักขา ว รวมถึงพฤติกรรมการรับขา วสารจากสอ่ื เปลย่ี นแปลงไป เกิดนักขา ว พนั ธุใหมท่ีเรียกวา “Civil Journalist” เมื่อสือ่ เกาปะทะกับส่ือใหมในยุคดจิ ติ อล สหัสวรรษใหมมาถงึ พรอมกับยคุ ของการปฏวิ ตั เิ ปลย่ี นแปลงเทคโนโลยีสารสนเทศทวั่ โลก อนั เปน ผลพวงของการเจริญเตบิ โตอยา งรวดเรว็ ของอตุ สาหกรรมเทคโนโลยี การเปลย่ี นผา นเขา สูระบบ ดิจติ อลนาํ มาซ่ึงการปะทะกันระหวา งส่ือเกากบั ส่ือใหม นวัตกรรมที่ไมห ยดุ นิง่ ของอปุ กรณดิจติ อลและ การครอบงําของสื่อใหมท ่ีขยายตวั ขึน้ อยา งไมหยุดยงั้ ทาํ ใหส ื่อส่งิ พิมพ วิทยุและโทรทศั นกลายเปน สอื่ เกา หรอื ที่เรียกวาสือ่ อนาล็อกโดยปริยาย นักวิชาการจาํ นวนมากถึงกับตง้ั ขอสังเกตวาความสามารถในการ ตอบสนองตอ วิถชี วี ิตยคุ ใหมไดอยา งฉับไวและครบวงจรของส่อื ดิจิตอลจะมาแทนที่ความสาํ คัญและยตุ ิ บทบาทของส่ือเกาทจ่ี ะคอ ยๆตายจากไปในอนาคตอนั ใกล หากจะวิเคราะหความเปลีย่ นแปลงดังกลา วโดยอาศยั แนวคิดทฤษฎีเทคโนโลยสี อื่ สารเปน ตัวกําหนด (Technological Determinism) อทิ ธพิ ลท่ีกอตัวขน้ึ อยา งตอเน่ืองและรนุ แรงของระบบ ดจิ ติ อลอาจเปนเสมอื นภัยคุกคามตอสื่อเกาทมี่ าพรอมกับส่ือใหม แตถา มองใหล ึกถงึ บทบาทของส่ือใน เชิงประวตั ศิ าสตรแ ละสงั คมแลว รปู แบบและการพฒั นาของส่อื ใหมน ัน้ ลว นตั้งอยบู นพ้ืนฐานการทาํ งาน ของส่ือเกา ทง้ั สนิ้ ย่งิ เทคโนโลยมี วี วิ ฒั นาการไปไกลเทา ไหร ความเชอ่ื มโยงกับที่มาหรือตน ตอของแนวคดิ ท่มี มี ากอนกย็ ิ่งชัดเจนมากข้ึนเทาน้นั สอ่ื ดจิ ิตอลท่ีไดรับความนยิ มยคุ ใหมล ว นแลว แตถกู ออกแบบสรา งสรรคแ ละปรบั ปรุงจาก บทบาทการทาํ งานของสอ่ื เกา ยกตวั อยางเชน Kindle หนังสือดิจติ อลที่ถูกพฒั นามาจากหนังสือแบบ เลม ซงึ่ อํานวยความสะดวกใหผอู า นสามารถเกบ็ หนงั สือหลายรอยเลมไวในเครอื่ งมอื เดียวโดยไมมีความ จําเปน ตอ งวนุ วายกับการแบกหนงั สอื ทลี ะหลายๆเลมอีกตอ ไป วิทยดุ จิ ติ อลทีพ่ ัฒนามาจากวทิ ยสุ ื่อสารแบบเกา ก็ยงั คงทาํ หนา ท่ีเดิม ถา ไมนบั ความ แตกตา งของขนาดเมอื่ เทียบ iPod กบั วิทยุบูมบอ็ กซแบบเด็กแร็พยุค 80 รวมไปถงึ อีเมลที่พฒั นามาจาก การสอื่ สารทางจดหมายที่กลายเปนเร่ืองตกยุคไปแลวหลังความสะดวกรวดเรว็ ทนั ใจของการสงอีเมลเขา มาแทนท่ี

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 117 ขอจํากดั ของสื่อเกาอยา งหนงั สือ วทิ ยุและจดหมายไดถกู ปรับปรงุ ผา นการยกระดับ ประสิทธิภาพทางเทคโนโลยีของสื่อใหม โดยอาศยั กลไกการทํางานทางสังคมแบบเดียวกบั สือ่ เกา นอกจากการขยายศักยภาพส่ือใหมบ นฐานของสื่อเกาแลว การควบรวมสือ่ ก็เปน อีกแนวทางการพฒั นา ทางเทคโนโลยีทีอาศยั การรวมสือ่ มากกวา สองประเภทไวในแพลตฟอรมเดียว smartphone อยา ง iPhone เปนการรวมโทรศัพท อนิ เตอรเ น็ต MP3 และกลองเขา ดว ยกัน เชน เดียวกบั BlackBerry ทเี่ ปน การรวมโทรศัพท อินเตอรเน็ตกลอ ง และโปรแกรมสง ขอความแบบเรยี ลไทมไวใ นเครอ่ื งมือเดยี วกัน การ รวมสอื่ หลายประเภทเขาไวด วยกนั ในแพลตฟอรมเดยี วเอื้อใหคนรนุ ใหมส ามารถใชป ระโยชนจาก โทรศัพทมอื ถือมากกวา ทเี่ คยใชใ นอดีต เพราะเพยี งแคมี BlackBerry หรือ iPhone ก็สามารถพูดคยุ กับ ผอู น่ื ดวยบรกิ ารสง ขอความดวนออนไลนโ ดยไมต องเปลืองคาโทรศัพท จะเห็นไดวา เทคโนโลยีของสือ่ ใหมท่รี ุดหนาไปมากเหลา นีเ้ ปนการปรบั ปรุงและพัฒนาที่ สบื เนอ่ื งมาจากคุณลกั ษณะรวมกบั ตน แบบเกา มากกวา ท่ีจะเปนการปฏวิ ตั ิเชงิ นวตั กรรมอยางถอนราก ถอนโคน การรงั สรรคสื่อใหมโดยต้ังอยูบนฐานการใชงานของสอ่ื รปู แบบเกา เปนการตอกย้ําคุณคาทาง ประวตั ิศาสตรของสอ่ื เกา เพราะอิทธพิ ลของส่อื เกา ที่มีตอ การเปลย่ี นผานของสังคมและวฒั นธรรมกเ็ ปน ตวั กระตุนการพัฒนาไปสูส ่อื ใหมท ต่ี อบรับความเปนไปของสงั คมยุคปจ จบุ ันไดอ ยางมีประสทิ ธิภาพ มากกวา เม่อื เปน เชนนี้ ส่อื ใหมแ ละส่ือเกา จงึ ไมไดแตกตัวออกจากกนั อยา งส้ินเชงิ ถึงแมสื่อ รปู แบบเกาจะถกู มองวา ลาสมัยหรือลดความสําคัญลงไปเมื่อสอื่ ใหมเขามามีบทบาทในชีวิตประจําวัน มากข้ึน แตโ ครงสรางพืน้ ฐานของมันก็ยงั คงความสําคญั ในแงมมุ ทางประวตั ิศาสตร เน่อื งจากสือ่ ดิจติ อล ในปจจุบนั ตางก็ทาํ หนาทสี่ ืบเนื่องจากสื่ออนาล็อกทถี่ ูกคิดคนมากอน เชน เดยี วกับสถานะของส่ือ อนาล็อกแตล ะชนิดเหลา น้ันเมอื่ ถูกนาํ เสนอสสู าธารณชนคร้งั แรก ประสิทธิภาพที่ครอบคลมุ กวางไกลกวาของส่ือใหม อนั เปน ผลพวงของการปรบั ปรงุ และ เตมิ เตม็ ขีดความสามารถในการใชงานของสื่อเกา ยอมลดบทบาทความสําคญั เชิงเศรษฐกิจและสงั คม วัฒนธรรมของสอื่ เกา ลงอยางหลกี เลย่ี งไมได อยางไรก็ตาม สอ่ื ใหมก ็ไมไดนาํ มาซง่ึ การสน้ิ สดุ ของคณุ คา เชิงประวตั ิศาสตรและมานษุ ยวทิ ยาของสื่อเกา ส่ืออนาล็อกจะยังคงมีนัยสาํ คัญตอววิ ัฒนาการและกลไก การทาํ งานทางสงั คมของสื่อดิจติ อล เทยี บเทา กบั ท่สี ื่อดิจิตอลในปจจุบนั จะมีตอความรุดหนา เชิง เทคโนโลยีของสอ่ื ในอนาคต กระแส Convergence จะมาแรง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 118 ถึงชว งส้นิ ปตอตนปก็ถึงชวงท่เี ปด โอกาสใหห ลายๆ คน ไดก ลับมาน่งั พจิ ารณาถึงสิ่งที่เกดิ ขึน้ เม่ือส้ินปทีแ่ ลว พรอมกันนัน้ ก็เปดโอกาสใหห ลายๆ คน ไดมองไปขา งหนาวา ในปห นาจะมีแนวโนมของ สง่ิ ใดเกดิ ข้ึนบา ง ? ในความคิดเห็นของผูเขยี น จุดเช่อื มระหวา งปเ กา กบั ปใหม (31 ธันวาคม ตอ 1 มกราคม) เปน เพยี งแคจ ุดสมมตทิ ี่เราคิดกันขนึ้ มา เพื่อแบง แยกระหวางปทก่ี าํ ลงั ผานไป กับปใหมท ี่กําลงั มาถึง การมองแนวโนม หรอื ส่ิงตางๆ ที่จะเกิดข้นึ ในปห นา ยอมไมสามารถแยกออกได จากสงิ่ ทเี่ กิดขึน้ ใน ป 2548 หรอื แมก ระทั่งป 2546 หรอื 2547การมองแนวโนมในปหนา จึงไมถือเปน ส่ิงใหมทีไ่ มเคยปรากฏ ขนึ้ บนโลกนีม้ ากอน เปนเพียงแตการนาํ ขอมลู หรือสงิ่ ทเ่ี กิดข้ึนในอดตี มาพจิ ารณาถึงแนวโนม ที่จะเกิดขึ้น ในอนาคต ซ่งึ นน่ั คือส่ิงทผ่ี มจะทาํ ในบทความช้ินนี้ นนั่ คือนําแนวโนมหรือสิ่งที่ไดเ กิดขึน้ ในปทีผ่ านๆ มาแลว มาประมวลแลว พิจารณาวา จะมปี จ จัยใดหรอื เรื่องใดท่จี ะโดดเดนหรือมีความสาํ คัญสาํ หรบั ป 2549 ในป 2549 ส่ิงทเี่ ราจะเหน็ ในดา นการบริหารจัดการน้ัน ยงั คงเปนเร่อื งที่สบื เนือ่ งมาจากปทแ่ี ลว และปน้ี เพยี งแตเราจะพบเห็นเรือ่ งเหลานีม้ ากขน้ึ เรื่อยๆ และเรอ่ื งเหลา น้จี ะทวคี วามสาํ คญั ตอ การ บรหิ ารจัดการทงั้ ในองคกรภาครฐั และภาคเอกชนมากขน้ึ เร่ืองแรกคือท่เี ราเรยี กวา Convergence หรอื การรวมกนั ของปจจัยและสิ่งตางๆ ซึ่งเปน ปจ จยั ทีเ่ ราไดพบเห็นในชวงหลายปท่ีผา นมา และผมคิดวา จะทวีความสาํ คัญมากขน้ึ ในป 2549คําวา ทวี ความสาํ คญั ไมไ ดหมายถึงการรวมกัน หรือ Convergence ที่จะมากขน้ึ แตจ ะเปนเรื่องที่มกี ารรวม หรือ Converge กนั มากข้นึ เรามาลองพิจารณากนั นะครับวา ท่ีผมบอกวาจะมกี ารรวมในดา นตา งๆ มากขึ้น นนั้ จะมีเรื่องของอะไรบาง ประการแรก ก็คอื การรวมกนั ขององคกรธรุ กิจ ซึ่งทา นผอู านอาจจะบอกวาไมใชเ ร่อื งทใี่ หม และกต็ องยอมรบั วา ไมใ ชส่งิ ใหม แตจะเปนสิง่ ที่เรายงั เหน็ ตอในป 2549 น้ี การรวมกนั นอ้ี าจจะเกดิ ข้ึน ทง้ั ในรปู แบบการซื้อขายกิจการ หรอื การควบรวมกิจการ ซ่ึงแนวโนมดงั กลาวนับวนั จะมีมากขึ้น และ เกดิ ขึน้ ในหลากหลายอตุ สาหกรรมมากข้ึน การรวมของกจิ การตา งๆ นัน้ เปน ไปตามหลักการที่ อุตสาหกรรมตางๆ จะมีแนวโนมทจ่ี ะมีลกั ษณะ Consolidate กนั มากข้นึ น่ันคือจะเหลอื องคกรใน อตุ สาหกรรมเพียงไมกีอ่ ตุ สาหกรรม และแตล ะรายก็จะมีขนาดใหญ แนวคิดดังกลา วไดร บั การสนับสนุนจากงานวจิ ยั ทปี่ รากฏในหนังสือ Winning the Merger Endgame ท่ีระบุวา สุดทายแลว ทุกอตุ สาหกรรมยอ มจะเขา สสู ภาวะเดียวกัน คอื ภาวะ Consolidate ที่จะเหลือผู เลน รายใหญเพยี งไมกร่ี าย เพียงแตระยะเวลาและชวงเวลาทแ่ี ตละอตุ สาหกรรมจะเขาสภู าวะ Endgame ที่แตกตา งกนั ประการทส่ี อง คือการรวมตวั ของอตุ สาหกรรมตางๆ ทีก่ อใหเ กิดอตุ สาหกรรมใหมๆ ในชวง หลังเราจะพบวามีอตุ สาหกรรมใหมๆ ท่ีไมเคยคดิ เหน็ หรือเคยคดิ มากอน ทเี่ ราคนุ เคยกนั เชน การ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 119 รวมตวั ระหวางอตุ สาหกรรมบันเทิงและการศึกษา ที่ออกมาเปน Edutainment อตุ สาหกรรมใหมๆ ท่ี เราจะพบเห็นในปหนาและปตอๆ ไปจะเปน อุตสาหกรรมที่เกดิ ขึน้ จากการรวมตวั ของอตุ สาหกรรมเดิมๆ พัฒนาการของอตุ สาหกรรมใหมๆ นัน้ เกดิ ขึ้นทงั้ จากพัฒนาการของเทคโนโลยี และแรงกดดนั ทางดา น การแขงขันในอตุ สาหกรรมเดิมๆ ที่คอยบีบบังคับใหผ เู ลนรายเดมิ ๆ ตอ งหาหนทางในการเติบโตใหมๆ เนอ่ื งจากภาวะการแขง ขันในอุตสาหกรรมเดิมเขาสสู ภาวะวกิ ฤติ และกลายเปนการแขง ขันใน อุตสาหกรรมเดิมกลายเปน การแขง ขันในดา นราคาเปน หลัก ทําใหผเู ลน รายเดมิ ๆ ตองหาหนทางใหมๆ ในการเติบโต โดยการสรา งอุตสาหกรรมหรอื ตลาดใหมๆ ข้นึ มา และสาเหตุขางตน ทาํ ใหในปท ผ่ี านมา หนังสือทางดานบรหิ ารท่ขี ายดี และเปน ทยี่ อมรบั กันทสี่ ุด คือเร่ืองของ Blue Ocean Strategy ท่ี เสนอแนะแนวทางในการเตบิ โตเขาสูอ ุตสาหกรรมใหมๆ และการไปสรางอุปสงคใหมๆ (New Demand Creation) ประการทส่ี ามเปน การรวม (Converge) ของศาสตรและวทิ ยาการตางๆ ในแวดวงวิชาการ เราจะพบการบรู ณากา รระหวางศาสตรตางๆ มากขน้ึ ไมวาจะเปนระหวางทางดานแพทย วิศวกรรมศาสตร วทิ ยาศาสตร แนวโนม ทเี่ ราพบเห็นในสถาบันการศกึ ษาตา งๆ ในปจ จุบัน และนาจะทวี ความสาํ คัญมากขึน้ คอื การบูรณาการระหวา งศาสตรเ หลานี้ จนกระทงั่ กลายออกมาเปนศาสตรใหม เชน Biomedical Engineering เปนตน นอกเหนอื จากการบรู ณาการของศาสตรต า งๆ ในสถาบนั การศึกษาแลว เรายังจะพบการบูร ณาการในศาสตรต า งๆ ท่ีนาํ มาใชในการบริหารองคกรดวย สงิ่ ทีโ่ ดดเดน ก็หนไี มพน การนําหลกั การ ทางดานการแพทย โดยเฉพาะเร่ืองการทํางานของสมองเขามาผสมผสานกับการบริหาร และการตลาด เราจะพบวา มีการนาํ ผลการศึกษาในเรื่องการทาํ งานของสมองเราเขามาใชร วมกับการบริหารและจงู ใจ คนในดานตา งๆ ผานทางการศึกษาในเรอ่ื งของภาวะผนู าํ สําหรบั การผสมผสานทางดานการตลาดนน้ั ก็ มีความพยายามท่จี ะศึกษาพฤติกรรมของลกู คาและผบู ริโภคผา นทางการศกึ ษาในเร่อื งของการทํางาน ของสมองคนเรา ประการทส่ี ่ีเปนการบรู ณาการของศาสตรทางการบรหิ ารในโลกตะวันตกเขากับศาสตรและ หลกั การของโลกตะวันออก โดยเฉพาะอยางย่ิงการนําหลกั ในการบรหิ ารจดั การผสมผสานและเช่ือมโยง กบั พระธรรมคาํ ส่ังสอนในพระพุทธศาสนา ซง่ึ ในชว งหลังเราจะพบเหน็ หนงั สือและนักคิดในดานนม้ี าก ขึน้ จริงๆ แลว กไ็ มน าแปลกครับ เนอื่ งจากถาเปรยี บเทียบอยา งละเอยี ดแลว จะพบวา หลักการบรหิ าร ของโลกตะวนั ตกน้นั โดยเฉพาะในเร่ืองของภาวะผนู าํ และการบริหารคนน้นั แทบจะไมแตกตางจาก หลกั ธรรมคาํ ส่ังสอนของพระพุทธศาสนาแตอยางใดนอกจากน้ี ยงั ไดมคี วามพยายามที่เห็นชดั เจนมาก ข้นึ ในการศึกษาและเชื่อมโยงเรอ่ื งราวในประวตั ิศาสตรต างๆ โดยในชว งแรกจะพบเหน็ ความเชือ่ มโยงกับ เร่ืองราวในประวตั ิศาสตรจ นี กอน เชน นําเอาตัวละครและหลักการตา งๆ ในสามกก เขากับแนวคดิ การ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 120 บริหารในปจจุบนั เชน เรอ่ื งของกลยุทธ เปนตนไมแ นนะครับ ในปห นา เราอาจจะเห็นผนู าํ เอาเรื่องราว ตางๆ ของไทย เชน พระยาพิชยั ดาบหกั หรอื หมบู านบางระจัน หรอื การตอสขู องทาวเทพกษัตรียและ ทา วศรีสุนทร เช่อื มโยงกับหลักของภาวะผูน ํา การทํางานเปนทีม หรือการตอ สูในภาวะวิกฤติ ก็เปนได จากผลพวงของความต่ืนตัวในเรอ่ื งของ Convergence ในดานตางๆ ตามทไ่ี ดเ สนอไปขางตน ทําใหผ ม เองไดก ลับมาน่ังคดิ ทบทวนวา จากปรากฏการณเ รื่องของ Convergence นั่นอะไรคอื ทักษะ หรอื คณุ ลักษณะทเี่ ราควรจะมี เพ่ือใหส ามารถอยูร อดและประสบความสําเร็จในยุค Convergence?คิดไป คิดมาก็คดิ ไดเรื่องเดียวครบั น่ันคือความสามารถในการมองภาพตางๆ ในเชงิ องครวม หรือท่ีเราเรยี กวา Holistic View หรอื บางทานอาจจะเรียกวา Sytemetic Thinking หรือ Conceptual Thinking ก็ได น่นั คือ คนทํางานและผบู รหิ ารตอ งสามารถมองเหน็ ความเช่ือมโยงระหวา งส่ิงตางๆ ไดดี และชดั เจน ไมใ ชการมองสิง่ ตา งๆ ในลักษณะของการแยกช้ินแยกสว นและขาดความเชื่อมโยง การมองส่งิ ตา งๆ ใน องคร วม จะทําใหเราสามารถมองเห็นความเช่ือมโยงระหวา งส่ิงตางๆ อนั จะนําไปสกู ารบูรณาการ ระหวางสงิ่ ตา งๆ เพอื่ นําไปสกู ารสรา งสง่ิ ใหมๆ ขึ้นมาพวกเราสวนใหญมกั ถูกสอนใหแยกสวนวิเคราะห แตส ิ่งท่ีขาดคอื การสงั เคราะหสงิ่ ท่แี ยกสวนนน้ั ใหรวมกลบั มาเช่อื มโยงกนั ปญหาดังกลาวสามารถสงั เกต ไดง ายๆ จากแผนกลยทุ ธขององคกรตา งๆ ท่ีมกั เปนลักษณะของการนําแผนของแตล ะหนว ยงาน มา ประกบกัน โดยขาดความเชื่อมโยงทีก่ อใหเกดิ คุณคาอยางแทจ รงิ สิ่งที่ผมพบโดยทัว่ ไปคือเวลาเรากาํ ลงั คดิ เพื่อหาทางแกปญหาหรือพจิ ารณาส่ิงใดอยนู นั้ เรา มักจมเขาไปสูรายละเอยี ด หรือประเด็นปลีกยอยของปญหา จนในทสี่ ดุ กไ็ มสามารถมองในภาพรวมของ ส่งิ ทกี่ าํ ลงั ทาํ อยูได หลายๆ ครั้ง ทเ่ี ราจะตองถอยหลังออกมากาวหนึ่ง เพื่อไมใหจมอยูในรายละเอียด มากเกินไป และสามารถมองเห็นภาพรวมไดช ัดเจนข้ึน ซ่ึงปญหาขา งตน จะไมเกิดเลยครับ ถา เรา สามารถมองเหน็ สิง่ ตางๆ ในเชิงองคร วมกันไดมากข้นึ ซงึ่ ผมถือวาเปน คุณลักษณะท่ีสาํ คัญโดยเฉพาะ อยางยิง่ สําหรับผูบริหาร แตจ ะสรา งขน้ึ มาก็ไมใ ชงายๆ คงตองมีกรอบความคิดที่ชดั เจน รวมท้ังมตี นแบบ ทีด่ อี ีกดว ย Convergence Network: เมอื่ ทกุ สง่ิ ทุกอยางอยูบ นเน็ตเวิรกเดยี ว ในระยะหลังทผี่ านมาคําวา “Convergence” หรอื แปลเปน ไทยตรงๆ วา “การบรรจบกนั ” นั้น ถูกนาํ มาใชก ับเร่ืองเทคโนโลยสี ารสนเทศคอนขางมาก อยา งทเ่ี หน็ ใกลตวั ท่สี ุดคงเปนเรอ่ื งของ อปุ กรณมอื ถือตา งๆ ทง้ั โทรศัพท กลองถายภาพ วทิ ยุ พดี ีเอ ทเี่ ดี๋ยวนถี้ กู รวมไวในเครื่องเดียวไดอ ยางมี ประสิทธภิ าพ หรอื อปุ กรณป ระเภท All-in-One และมัลติฟงกชันที่รวมเอาเครื่องถา ยเอกสาร เครอ่ื ง แฟกซ โทรศพั ท สแกนเนอรไวใ นเครอื่ งเดียว ก็ถือเปนการ Convergence ไดท างหนง่ึ เชนกนั

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 121 เชน เดียวกับระบบเน็ตเวิรก ที่ปจ จุบนั เทคโนโลยสี ามารถผนวกรวมการส่อื สารดวยเสียง ภาพ และขอ มลู เขา ไวด วยกันบนเนต็ เวริ กเดยี ว ใหคุณสามารถสนทนากบั เพ่ือนรวมงานและพรอมสงเอกสารขอมูล ดจิ ิตอล หรอื สนทนาแบบเหน็ หนาเห็นตาผา นวดิ ีโอเรยี ลไทม หรอื สนทนาผา นขอความดวน แลกเปลีย่ น ไฟลไ ดทุกที่ทุกเวลาโดยผา นเนต็ เวริ กเพยี งเน็ตเวริ กเดียว แตก ระนั้นหลายคนก็ยังคงตั้งคําถามวา “เมอ่ื นําหลายอยา งมารวมกันแลวจะใชประโยชนใ นแตละฟง กช ันไดจรงิ หรือ” หรือ “การผนวกรวมกนั ของ หลายๆ ฟง กชันการทํางานน้ชี วยใหประหยัดคาใชจ ายลงไดจริงหรือ” หรอื “จะเปน อยางไรถา ฟงกช ัน หนงึ่ เสียแลวอกี ฟงกชนั หน่ึงจะตองเสียตามไปดว ยไหม วันนคี้ าํ ถามเหลา น้ีคณุ จะไดรับคําตอบNetwork Convergence คาํ นิยามที่ครอบคลมุ หลายคนยงั คงเขาใจผิดและมองวาการลงทนุ อิมพลีเมนต VoIP นั้น คือ การทํา Network Convergence เพราะ VoIP น้ันผนวกรวมการส่อื สารดว ยเสยี งลงบนเนต็ เวริ ก ที่มี ขอ มลู ว่ิงอยู ทาํ ใหประหยัดคา ใชจา ยในการลงทุนตู PABX และคาใชจายในการส่อื สารทางไกล แต เปาหมายทีแ่ ทจรงิ ของ Network Convergence น้ันคือ การสรา งสภาพแวดลอ มการใหบริการท่ี หลากหลายดา นการสอื่ สาร ไมวาจะเปน ภาพ เสียง สื่อมัลตมิ เี ดีย ขอ มลู ดิจิตอล แฟกซ อีเมล เอสเอ็ม เอสและการใชงานแอพพลิเคชันตางๆ ใหสื่อสารกนั ผานเน็ตเวิรก เพียงเนต็ เวริ กเดยี วและครอบคลุม ชองทางสื่อสารทหี่ ลากหลาย ไมวา จะเปนจากท่บี าน ทที่ าํ งานหรอื จากอุปกรณสอ่ื สารเคล่ือนท่ี ดังนนั้ การอมิ พลีเมนต VoIP จงึ ถอื ไดว าเปน เพยี งขนั้ ตอนหนึ่งของการสรา ง Network Convergence มากกวา โดยจากงานวิจัยของ Nemertes Research เรื่อง Convergence: Reality at Last พบวา ปจจบุ นั องคกรตางๆ ผนวกรวมการสอ่ื สารขององคกรเขาดว ยกัน โดยมสี ดั สว นใชเปนการสอ่ื สารดว ยภาพและ เสยี งหรอื Video Conferencing 55 เปอรเซน็ ต การสื่อสารแบบ Unified Communications 36 เปอรเ ซ็นต มีการใชเ ครื่องมือในการประสานงาน 29 เปอรเซน็ ต และคอลลเ ซ็นเตอร 26 เปอรเซน็ ต ตามลาํ ดับสว นประเดน็ เร่ืองการประหยัดคาใชจายและลดตนทนุ จากการผนวกรวมการสื่อสารรปู แบบ ตา งๆ เขาไวบ นเนต็ เวริ กเดยี วน้นั มตี วั แปรหลกั ๆ อยู 2 ประการ ท่จี ะสง ผลใหการลงทุนสราง Network Convergence ประสบความสาํ เร็จและลดตน ทุนไดจรงิ ไดแก การวางสถาปตยกรรมเน็ตเวิรก และการ ตัง้ เปาหมายในการอิมพลเี มนต ซงึ่ โดยเฉลย่ี แลวแตละองคกรจะประหยดั คาใชจ ายไดร าวๆ 20-30 เปอรเซ็นต สวนการลดตนทุนหรือลดมูลคาความเปนเจา ของน้ันขึน้ อยูกบั รายละเอยี ดของแตละองคกร วามกี ารลงทนุ ไวแลวมากนอยแคไหน หรอื ตองเปลยี่ นแปลงระบบตัวเองเทา ใด ซึ่งบางครั้งตวั เลขนีก้ อ็ าจ เพิม่ ข้ึนในระยะแรก แตใ นระยะยาวแลว เมื่อมีการนําแอพพลเิ คชนั หรือเทคโนโลยีอื่นๆ มาใชผา น โครงสรางพน้ื ฐานท่ีลงทุนไวก ็ยอมทาํ ใหต ัวเลข TCO ลดลงอยา งแนน อนตองการอะไรถึงตอง Convergenceผบู ริหารองคก รหรือซไี อโอหลายคนมองถงึ การพัฒนาหรือปรบั เปลยี่ นสภาพแวดลอม ดานไอทีนั้นเปนสว นหน่งึ ของนวัตกรรมใหมๆ ที่จะตองเปล่ียนเพือ่ ตอบสนองตอ ความตองการในการ บรหิ ารจดั การดานไอทีแบบวันตอ วนั หรอื เพื่อรองรบั ความตอ งการทางธรุ กจิ หรอื เพื่อลดตนทนุ ใน กระบวนการทางธุรกิจตางๆ ท่สี ําคัญคือ เปลี่ยนเพื่อสรางความแตกตางเอาชนะคูแขง ทางธรุ กจิ และการ สรา งผลกําไรทย่ี ่นั ยนื โดยผบู รหิ ารซไี อโอหลายทานมีความตอ งการและรรู ปู แบบของเทคโนโลยที ีจ่ ะ นาํ มาใช แตย งั ไมร วู าสง่ิ ทเ่ี ปน ความตอ งการน้ันคือ การผนวกรวมเน็ตเวริ กใหเ ปนหน่ึง และตอไปนคี้ ือ ความตองการทีน่ ําไปสกู ารผนวกรวมเนต็ เวิรก ใหเปน หนง่ึ – ตอ งการเขาถึงและเช่ือมตอขอ มูลตา งๆ เชน ภาพ เสยี ง ไฟลด จิ ิตอลและแอพพลเิ คชนั ตา งๆ เขา

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 122 ดวยกัน – ตองการใหเนต็ เวริ กรูปแบบตา งๆ (ATM, Frame และ IP) สามารถทาํ งานรว มกันไดในระดับแอพ พลเิ คชัน – ตอ งการความสามารถในการประเมินและคาดคะเนประสิทธภิ าพของเน็ตเวิรกและแอพพลเิ คชนั ของ ทั้งระบบได – ตอ งการใหทุกคนในองคกรไมวาทีใ่ ดสามารถเขาถึงแอพพลิเคชนั ตางๆ ขององคก รได – ตองการการปกปองขอมลู และเน็ตเวริ ก ภายในจากเน็ตเวริ กภายนอก – ตอ งการเน็ตเวริ ก ท่ีไดม าตรฐานตามขอกําหนดกฎหมาย มีความปลอดภยั สงู – ตองการเน็ตเวิรกท่ีพรอมใหบรกิ ารลูกคาจากทุกมมุ โลก ตอบสนองทุกความตองการของลูกคา ไดไ ม จํากัด – ตองการเน็ตเวริ กท่ีสามารถควบคุมไดง าย ไมซ ้าํ ซอน – ตองการเน็ตเวิรก ที่พรอ มปรบั เปล่ยี นไดตามตองการ ความตองการเหลานจ้ี ะไดร ับการตอบสนองหากผนวกรวมเนต็ เวริ ก ของทง้ั องคกรใหเปน หนึง่ ใหสามารถรองรบั การส่ือสารขอมูลทกุ รูปแบบในทุกเวลาและทุกสถานท่ี ผใู ชสามารถเขา ใชเน็ต เวริ ก ไดจากหลายชองทาง ซ่ึงเราพอจะแบงไดเ ปน 3 ชอ งทางสาํ คญั ไดแก IP VPN, Internet และ DIA โดยการเชอ่ื มตอแบบ IP VPN หรอื การสรา งเนต็ เวริ ก สว นบุคคลนน้ั เปน ชอ งทางการสื่อสารทีป่ ลอดภัย สามารถรบั สง ขอมูลไดทง้ั ภาพ เสยี งและขอมูลดิจติ อล แลกเปลีย่ นกนั ระหวา งผูใชง านที่อยใู นเนต็ เวริ ก เดียวกนั ไดหรือเรยี กใชแอพพลิเคชันตางๆ ท่อี ยบู นเน็ตเวิรกท่ีองคกรเปดใหบรกิ ารไดอยางปลอดภัยทสี่ ุด สว นการเชื่อมตอผานอินเทอรเนต็ เปน รปู แบบการเชอื่ มตอทว่ั ไปท่ีพบเหน็ กนั มากท่สี ดุ โดยแอพพลิเค ชนั ท่ใี ชห ลกั ๆ คือ VoIP มากกวาแอพพลิเคชนั อ่นื ๆ และสุดทายคือ การเชื่อมตอแบบ DIA หรือ Dedicated Internet Access ซงึ่ คลา ยการเช่อื มตอ แบบอินเทอรเ น็ต เพยี งแตมรี ะดับความปลอดภยั ท่ี สงู กวา สามารถเรยี กใชแ อพพลิเคชันตา งๆ ขององคกรทเี่ ปดใหบ ริการผานอนิ เทอรเ น็ตได ประโยชนจากการผนวกรวมเนต็ เวิรก ใหเปนหนึ่ง การวางแผนสรา งเนต็ เวริ ก ใหเ ปน หน่งึ เดยี วของทุกองคก รนั้น จะตองประสบกบั ความทาทาย อันเกดิ จากการผสานเน็ตเวริ กเขา ดว ยกันท้งั 4 สว นสําคัญไดแก การผสานเนต็ เวริ กในองคก รหรอื LAN Convergence การผสานเน็ตเวิรก ขา มองคกรหรือ WAN Convergence การผสานแอพพลเิ คชัน หรือ Applications Convergence และสุดทายการผสานขัน้ ตอนการทํางานหรอื Operational Convergence ซง่ึ ในแตละสวนน้นั ตอ งมีการเลอื กสรรเทคโนโลยีใหส อดคลองตามความทาทายสองดา น สําคญั นน่ั คอื ความทา ทายทางธรุ กจิ เชน การผสานเน็ตเวิรก นั้นชวยลดคาใชจ ายไดอยา งไร จะชวยเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการทํางานอยางไร จะชว ยปรบั แตงใหเน็ตเวิรกเรียบงายไดอ ยา งไร หรอื ใชทรพั ยากรระบบ ท่มี ีอยูอยางไดประโยชนสูงสดุ ทําอยางไร เปน ตน สวนอีกดานหนึง่ คอื ความทาทายในการอมิ พลเี มนต เชน จะออกแบบเนต็ เวิรกอยางไรใหท าํ งานประสานกนั จะวางแผนใชอ ุปกรณตา งๆ ทีม่ ีอยูแลว อยา งไร การบรหิ ารจัดการและการวางแผนการใชไอพีทาํ อยา งไร เปน ตน สุดทา ยคอื ความทาทายในการสรางโครงสรา งเนต็ เวิรกในฝนของทุกๆ คน ระบบการสอื่ สารท่ีรวดเรว็ ที่มาพรอมกับความนาเชื่อถือ ซงึ่ ทกุ วนั น้เี ทคโนโลยีไดพ ัฒนาไปไกลจนโครงสรางในฝนเหลาน้เี ปนจริงได

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 123 ไมยาก เร่ิมตนจากการวางแบ็กโบน 10 กกิ ะบิตตอวนิ าทที ่ีใหแ บนวดิ ทส ําหรบั แอพพลิเคชนั ไดอยา งจุใจ หรอื เทคโนโลยี IPV6 ที่เปลี่ยนแอดเดรสจาก 32 บิตสู 64 บติ ชว ยแกไ ขปญหาไอพแี อดเดรสไมเพยี งพอ หรอื เทคโนโลยีอยา ง PoE (Power over Enternet) ทีช่ วยใหก ารขยายเครอื ขายทาํ ไดง ายขึ้น โดยใน ปจ จบุ นั มาตรฐาน PoE นั้นคือ IEEE 802.3af ทใี่ หกระแสไฟตรง 48 โวลตท ี่ 13 วตั ต ซ่งึ เพียงพอสาํ หรบั อุปกรณขนาดเล็กๆ เชน กลองไอพีวงจรปด แอ็กเซสพอยนต หรือเคร่อื งไอพีโฟน เปน ตน ท่สี าํ คัญไม ตอ งเดนิ สายไฟจึงลดคา ใชจา ยในการตดิ ต้งั และวางระบบเน็ตเวริ กไดค อนขางมาก นอกจากนีท้ เี่ ราตองใส ใจมาตรฐาน PoE กเ็ พราะ PoE จะชว ยเพมิ่ ความมีเสถยี รภาพของเนต็ เวิรกดว ยการแบ็กอัพไฟฟาจาก ศนู ยกลาง ชว ยใหแ มไฟฟาดบั อปุ กรณเนต็ เวริ กทุกจุดกย็ งั คงทํางานไดดี ลองนึกถงึ วาหากไอพโี ฟนท่ีใช งานอยบู นโตะ ไมร องรับเทคโนโลยดี ังกลาวจะเปนเชน ไร คุณอาจตองติดตั้งอุปกรณส ํารองไฟฟาใหกบั โตะทาํ งานทุกโตะ หรือไมกป็ ลอยใหไ มม ใี ครสามารถโทรศพั ทไ ดเลยยามไฟฟา ดับ หากเราตอบโจทยความทา ทายตางๆ ได คําถามเหลา น้ีก็จะกลายเปนประโยชนใ นทนั ที ซึ่งแนนอนวาใน เรือ่ งประโยชนท ่ีจะไดรับนน้ั หลายคนมองการผนวกรวมเน็ตเวริ ก เปนหน่ึงเดยี วนั้นจะชวยเรอื่ งประหยัด คาใชจ า ยเปน หลัก แตความจรงิ แลว การผนวกรวมเน็ตเวิรก นน้ั ใหป ระโยชนมากกวา เร่อื งประหยดั คาใชจ า ยอยหู ลายดานดวยกัน เชน ประสิทธภิ าพการทาํ งานสูง ไมจําเปนตองเดนิ ทางบอย ขอมูลทุก อยางคนหาไดผานเนต็ เวิรก รับสงขอมลู ทกุ ประเภทไดผานเน็ตเวริ ก แอพพลเิ คชนั ตา งๆ สามารถใช ประโยชนจ ากขอ มลู หลากหลายฟอรต แมตไดมากยิง่ ขึน้ เมื่อพนักงานไมจ ําเปนตองเดนิ ทางหรือเสียเวลา ไปกับการคนหาขอ มลู หาเอกสาร ก็ยอมทําใหการทาํ งานดานอ่นื ๆ มปี ระสทิ ธภิ าพสงู ขนึ้ หรือจะเปน การเปดโอกาสทางธุรกิจไดม ากข้ึน พนกั งานสามารถทาํ งานแบบเทเลเวิรกได พนักงานขาย สามารถเรยี กดูขอ มูลสตอ กสนิ คาผานเน็ตเวิรก ไดโ ดยไมจาํ เปนตอ งเขาสํานักงาน หรือผูบ รหิ ารสามารถ เชอ่ื มตอ อนิ เทอรเนต็ จากโรงแรมในตางประเทศ และลงิ กเขามายังเน็ตเวิรกขององคกรเพ่ือใชงานแอพ พลเิ คชนั หรือโทรศัพทไดโ ดยเสียคา ใชจ า ยเพยี งคาอนิ เทอรเ นต็ เทา นน้ั หรอื การประชมุ ทางไกลผานวดิ ีโอ ซง่ึ ชว ยใหผ ูเ ขา รว มประชุมไมจําเปน ตอ งเดนิ ทางมาพรอมกัน จึงชว ยลดคาใชจ ายการจัดการประชมุ ไดมาก หรือในสว นเล็กๆ อยา งเอกสารประกอบการประชุมทตี่ อ งพิมพแจกผเู ขารวมประชมุ ทกุ คน ก็ สามารถลงิ กโดยตรงผานเนต็ เวริ ก เปน ไฟลด ิจิตอลใหผูเขารวมประชุมไดทันที เปนการลดกระดาษได อยา งมาก ทส่ี าํ คญั ทสี่ ุดคอื ประโยชนใ นเรอ่ื งของความไมซบั ซอ นในระบบเนต็ เวิรก ผดู ูแลระบบไม จําเปน ตองเรยี นรูระบบที่แตกตางกนั มากนัก และแตเดิมอาจตองจางผูดแู ลดา นระบบสื่อสารและผูด ูแล ระบบไอทีคนละคน การรวมเน็ตเวริ กกช็ ว ยใหเ หลือบคุ ลากรเพยี งดานเดียวก็เพียงพอ สว นดา นอปุ กรณ ดวยการผนวกรวมกันทาํ ใหมีอุปกรณทตี องซัพพอรต ดูแลนอยลง ซงึ่ ยอ มทาํ ใหลดจํานวนเวนเดอรท ่ตี อง เขามาเกีย่ วขอ งลดลงไปดวย สิง่ เหลา นถ้ี อื เปน ประโยชนทไี่ มอ าจเทยี บไดเปน ตวั เงนิ แตก็มีความสาํ คัญ ไมใ ชน อ ย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 124 ทางเลือกการ Convergence ของเน็ตเวริ ก ดวยรูปแบบสถาปตยกรรมดานเนต็ เวริ กทีเ่ ปลยี่ นแปลงไปอยา งรวดเรว็ อนั เกิดจากแรงผลดั ดนั ดานราคาคาใชจ ายในการบรหิ ารจดั การและใชง านเน็ตเวริ กท่สี มเหตุสมผลมากยิ่งข้ึน ทาํ ใหองคก ร ทกุ วนั นี้ตอ งเผชญิ กับการเทคโนโลยีการส่ือสารหลากหลายรูปแบบ เชน Voice over IP (VoIP), IP Communication Technologies (IP Telephony), Unified Messaging หรือ Web Conferencing เปน ตน รวมถึงยังมีบริการบนเนต็ เวิรกท่ีเปน การผสานขอมูลและแอพพลเิ คชันเขาดวยกัน ความหลากหลายน้ที าํ ใหองคกรตองเปรยี บเทียบการลงทนุ ดา นเนต็ เวริ กดว ยการมองถงึ คาใชจายและ เมด็ เงนิ ลงทนุ ท่ีเหมาะสม โดยการวางสถาปต ยกรรมเน็ตเวริ กใหตรงตามความตองการในวันนี้นัน่ แตต า ง จากเมื่ออดีตโดยส้ินเชงิ เดิมที่เราแยกการส่ือสารดวยเสยี ง ภาพและขอมลู ออกจากกนั แตใ นวนั นีต้ อ ง เชอื่ มโยงขอ มูลทกุ แบบเขา ดวยกัน เพ่ือการส่อื สารทค่ี รอบคลุม โดยในหลกั การแลว เราควรมอง เทคโนโลยที างเลอื กในการ Convergence ของเนต็ เวิรกไปในแนวทางนี้ คือ – ทกุ กระบวนการและทกุ ขอ มลู ตอ งสามารถรบั สง ขอมลู จากรปู แบบกระดาษหรือส่อื บนั ทกึ แบบอื่นๆ มาอยใู นรปู แบบดิจิตอลและรองรบั การสงผานไปยงั เครือขายเคลื่อนทห่ี รือเครือขายเสมือน – ทุกวนั นีส้ ภาพแวดลอ มการส่อื สารแบบไรสายเตบิ โตเรว็ การวางเนต็ เวิรกจึงตองคํานึงถึงการเชอื่ มโยง กับเนต็ เวริ กแบบเดมิ ๆ ใชส ายไดด ว ย – เทคโนโลยที ่ีเปน ทางเลือกนั้นตอ งตอบสนองกับความตอ งการไดทกุ อยาง บริหารจัดการไดง าย ประยุกตไดงาย เพื่อตอบสนองการทํางานของผใู ชงาน

125 – ทุกวนั นี้โลกเนต็ เวิรก เชือ่ มโยงกันทงั้ แนวระนาบในหลายมิติ องคกรทีใ่ ชงานเนต็ เวิรกยอมมีอปุ กรณ ทมี่ าจากหลากหลายเวนเดอรและหลากหลายโซลูชนั ดงั นน้ั การวางทางเลือกใหมเพื่อผนวกรวมเนต็ เวิรก ใหเปนหน่ึงเดยี วจะตองรองรับการสรา งวงสอ่ื สารท่ีพรอมสรางมูลคาใหมๆ ท่ีไมยงุ ยากและลดการ ซ้าํ ซอ นหรือจาํ นวนของเวนเดอรท ่เี กีย่ วของลง (Convergence Network: เมื่อทกุ สิ่งทุกอยางอยบู นเน็ต เวิรกเดยี ว , หนา 1 คน เมื่อ 24 พฤษภาคม 2564) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

126 บรรณานุกรม ขา วเปลี่ยนไปอยางไร (2564https://nokthenok.wordpress.com/2012/11/08/%E0%B8%AB%E0%B8%A5 %E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%A A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD-convergence- %E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7- %E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%88/3 วารสารในยดุ นงิ มีเดีย 2564 คน เมือ่ 24 พฟษภาคม 2564) http://www.manager.co.th/Campus/ViewNews.aspx?NewsID=9520000155 910 (บทบาทของส่ือมลั ติมเี ดียม, 2564 คนเม่ือ 24 พฤษภาค 2564 http://redmachine1981.blogspot.com/2012/02/blog-post.html เม่อื ทุกสิง่ ทุกอยางอยูบ นเน็ตเวิรกเดียว, 2564 หนา 1 คน เมือ่ 24พฤาภาคม 2564)https://nokthenok.wordpress.com/2012/11/16/convergence-network- %E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%97 %E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87 %E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88 %E0%B8%B2/ มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 131 บทที่ 7 การกํากับดูแลสอ่ื ในยุคแหง การหลอมรวมสอื่ การกํากบั ดแู ลสือ่ ในยคุ แหง การหลอมรวมสือ่ ท่ีเรยี กกนั วา convergence เปนประเด็น ท่ี กาํ ลังอยูในความสนใจท้ังของผูใ ชสอ่ื และส่อื ตางๆ ทั้งส่ือใหม (new media) และส่อื ดัง้ เดมิ หรอื สือ่ กระแสหลัก (traditional media) ทีเ่ กดิ การหลอมรวมส่ืออยางกวางขวาง โดยเฉพาะประเด็น การ ควบคุมหรอื กํากับดูแลสอ่ื อนิ เทอรเ นต็ และส่ือสงั คมออนไลน จากการที่ “สอื่ ” ตอ งไดรับ การคุมครอง ในดานสทิ ธิและเสรภี าพในการแสดงความคิดเห็นดงั ท่มี าตรา 45 ในรัฐธรรมนูญ แหงราชอาณาจักร ไทย พ.ศ.2550 ใหการรบั รองไว ไมวาดว ยวิธกิ ารใดๆ และสิทธิในการเขาถึง ขอ มูลขา วสารของ ประชาชนหรวมทง้ั ใหความคุมครองการนําเสนอขาวสารของผูป ระกอบวิชาชีพ ส่อื มวลชนไวอยา ง ชดั เจน ซ่งึ บทคุมครองในที่น้ีครอบคลุมถงึ ทั้งสือ่ กระแสหลักและสื่อใหม สง ผล ใหการกํากับดูแลสอ่ื ใน ยุคนเี้ ปนเรื่องทท่ี าทายสําหรบั คณะกรรมการกจิ การกระจายเสียง กจิ การ โทรทศั น และกิจการ โทรคมนาคม (กสทช.) ทเี่ ปนองคกรอสิ ระทีจ่ ดั ตง้ั ขน้ึ มาเพอ่ื รบั ผดิ ชอบเรื่อง ของการกํากับดแู ลส่ือวทิ ยุ โทรทัศน และกจิ การโทรคมนาคม ซึง่ มีอาํ นาจในการเขาไปควบคมุ ไดห ากมกี ารกระทําผดิ กฎหมาย เกิดขนึ้ เทานั้น แตไมสามารถใชอาํ นาจในการแทรกแซง เชน สัง่ ใหเผยแพรหรอื ระงบั การเผยแพรได ตามอาํ เภอใจ บทความน้มี ุงหวงั ท่ีจะใหภ าพรวมเกย่ี วกับการกํากบั ดูแล การสรางความเขาใจเกี่ยวกับ มาตรการการกาํ กบั ดูแลท่ีมอี ยูในปจจุบัน ทง้ั การกํากับดูแลตนเอง (self-regulation) และการ กํากบั ดูแลรว ม (co-regulation) โดยยกตวั อยา งจากตา งประเทศมาประกอบใหเห็นภาพที่ชัดเจน ย่งิ ข้ึน เพือ่ เปน ตน แบบและแนวทางในการนาํ มาตรการกํากับดูแลดังกลา วมาใชในอุตสาหกรรม สอ่ื ของ ประเทศไทยไมวาสดุ ทา ยแลวจะเลือกมาตรการใดก็ตาม โดยผูเขียนหวังเปนอยา งย่ิงวา ขอมลู ใน บทความนีจ้ ะมสี ว นชว ยใหทุกภาคสวนทเี่ กยี่ วของ ไมวาจะเปนภาครฐั เอกชน ธรุ กจิ หรือผูประกอบ วชิ าชพี ไดม ีความเขาใจยิง่ ขึ้นในการกาํ กบั ดูแลทง้ั สวนของผูก ํากบั ดูแลและผถู ูก กํากับดูแล จาก การศึกษาเอกสารตางๆ บทความน้ีไดสรุปขอเสนอแนะปจ จัยและเงือ่ นไขทอี่ าจ นําไปสูก ารกํากบั ดูแล เพอื่ ใหเ กดิ ประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลมากย่ิงข้ึนสําหรบั การกํากับดูแล ทัง้ สองประเภทคือการกํากบั ดูแลตนเองและการกํากบั ดูแลรวม นอกจากน้ี ยังไดช ใี้ หเห็นถึงความ สาํ คัญของการนําระบบอภิบาล (governance) มาใชใ นการกํากบั ดแู ล รวมถงึ ประเดน็ เกยี่ วกบั การกาํ กบั ดูแลเน้ือหาบนสอ่ื ใหมใ นยุค ดิจทิ ัลท่ีมกี ารหลอมรวมส่อื ทผี่ ูกําหนดนโยบายควรระลึกถึง และเตรียมการรองรบั ตอ ไปในอนาคตอีก ดว ย

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 132 การกํากบั ดแู ล (Regulation) Kleinsteuber (2004) ใหคาํ จํากัดความคาํ วา “การกํากับ ดูแล” (regulation) วา เปน กระบวนการภายใตก ฎแหงรัฐหรอื องคก รของรฐั ซ่ึงมกั มีศูนยก ลางอยทู ่ี องคกรกํากับดูแลทเ่ี ปนอสิ ระ (independent regulatory body) โดยองคกรอิสระดังกลา วน้ี เปน ผู ตัดสินใจสถานการณ ปญ หาตางๆ อนั เกิดจากความขดั แยงทางผลประโยชน (conflicts of interests) องคกรอสิ ระ เกิดขน้ึ จากการทป่ี ญหาในวงการสื่อมีความซับซอนมากเกินกวาขาราชการทั่วไปจะ ตดั สินใจได จึง เหน็ ควรใหมผี เู ชย่ี วชาญเฉพาะดานท่ีไมเ ก่ยี วขอ งกบั การเมืองเปน ผูเขา มาทาํ หนา ทีน่ ้ี เราจะเหน็ ได วา ส่อื ดง้ั เดิมอยางส่ือกระจายเสียงวิทยแุ ละโทรทศั น มักถูกกํากบั ดูแลโดยองคกรอิสระ ดังกลา ว โดยเฉพาะในดานของการออกใบอนุญาตและกาํ กบั ดูแล เชน FCC (Federal Communication Commission) ของสหรฐั อเมริกา Ofcom (the British’s Office of Communication) ของ อังกฤษ Conseil Supérieur de l´Audiovisuel ของฝรง่ั เศส และ Länder or States ของ เยอรมนี ในขณะท่ปี ระเทศไทยมีคณะกรรมการกจิ การกระจายเสียง กิจการโทรทัศน และกจิ การ โทรคมนาคม (กสทช.) ทกี่ อตัง้ ข้นึ เมื่อวันที่ 7 ตลุ าคม พ.ศ.2554 ตามพระราชบัญญตั ิ องคกร จัดสรรคลน่ื ความถแี่ ละกาํ กับการประกอบ กจิ การวิทยกุ ระจายเสยี ง วิทยุโทรทัศน และกิจการ โทรคมนาคม พ.ศ.2553 อันเปน กฎหมายทต่ี ราขึ้นใหเปนไปตามมาตรา 47 ของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 มอี ํานาจหนา ทดี่ ําเนนิ การจัดสรรคลน่ื ความถ่ีและกํากบั การ ประกอบ กจิ การวิทยุ กระจายเสียง วิทยุโทรทศั นและกจิ การโทรคมนาคมใหเกดิ ประโยชนสูงสดุ แกประชาชน Damian Tambini, Danilo Leonardi และ Chris Marsden (2008) อธิบายการกํากบั ดแู ล (regulation) วา เปน ‘การควบคุม (controlling) การกํากบั (directing) หรอื การปกครอง (governing) ใหเปน ไปตามกฎ หลักการ หรอื ระบบ’ และยงั ไดอางถึงนยิ ามของ Baldwin (1998) ที่ ใหนยิ ามพ้ืนฐานของการกํากับดแู ลวาคือ ‘การประกาศบงั คบั ใชกฎระเบยี บ รวมกบั การกําหนด กลไก บางประการท่โี ดยทว่ั ไปมักเปนการใหอํานาจหนว ยงานของรฐั ในการสอดสอ งดูแลและสง เสรมิ การ ปฏิบัตติ ามกฎระเบยี บดังกลา ว’ จากนยิ ามทัง้ สอง อาจสรปุ ใจความสําคัญสําหรับความหมายของคําวา การกาํ กบั ดแู ล เพื่อ ใหเ กิดความเขา ใจที่ถกู ตองตรงกนั ในบทความนี้ไดวา การกาํ กับดูแล คือ ‘การ ควบคมุ (controlling) การกํากบั (directing) หรอื การปกครอง (governing) ของหนวยงานกํากบั ดูแลที่เปนอิสระ (independent regulatory body) ดวยวิธีการกําหนดกฎเกณฑแ ละกลไกสาํ หรับ การสอดสอ ง ดูแลและสงเสริมใหเ กิดการปฏบิ ตั ิตามกฎเกณฑที่กาํ หนดไว’ ประเภทของการกาํ กับดแู ล การกํากบั ดูแลโดยรัฐ (Governmental Regulation) การกํากับ ดูแลโดยรัฐหรือวิธีการทางกฎหมายเปนการกํากับดูแลแบบ “ออกคาํ สัง่ และ ควบคมุ ” (command and control) จากระดบั บนสูระดับลา ง (top-down) ซง่ึ (Campbell) ช้วี าการกาํ กบั ดูแลตรงจากรฐั อาจไดผลดใี นอดีต เพราะสือ่ มลี กั ษณะกึ่งผขู าด มีผเู ลน (players) หรอื ผปู ระกอบการนอย แตเ ม่ือ เทคโนโลยมี คี วามเจริญกา วหนามากขึ้น ทาํ ใหร ปู แบบของสอ่ื เปลย่ี นไป คือมีหลากหลายรปู แบบ เชน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 133 การเกดิ ขน้ึ ของโทรทัศนระบบบอกรบั สมาชิก ส่ือโทรศัพทเ คล่ือนที่และเทคโนโลยี 3G ที่ทําให โทรศัพท เคลื่อนท่ีและอปุ กรณคอมพิวเตอรพกพาก ลายเปน platform หนึง่ ของคอนเทนตส ่ือ การ เกิดขึน้ ของส่ืออนิ เทอรเน็ตและสื่อสงั คม ออนไลน ดว ยความหลากหลายของส่อื และ การท่สี ่ือแตละ รูปแบบมกี ารหลอมรวมเชอื่ ม โยงถึงกนั หมดเชนน้ี ทําใหอุตสาหกรรม ส่ือทวคี วามซบั ซอนขึน้ และมผี ู เลน มากข้ึน ทาํ ใหก ารกาํ กบั ดูแลจากภาครฐั เปน ไปได ลาํ บากขนึ้ ดว ย อยา งไรกต็ าม Lunt และ Livingstone (2012) กลา วไววา การกํากับดแู ลเปนตัวแทนของ การแทรกแซงในตลาดและในสังคมและมีตนทุนคาใชจ า ยเชนเดยี วกับคุณประโยชน ดังนั้น จึงตอ ง มี การพสิ จู นใหเห็นถึงความถกู ตองเหมาะสมท่จี ะใชการกาํ กับดูแลดวย ทง้ั น้ี Baldwin และ Cave (อาง ใน Lunt and Livingstone) ชีว้ าปญหาของการกํากบั ดูแลแบบ command and control มคี วาม เส่ยี งตรงท่อี ุตสาหกรรมหรือภาคธรุ กิจอาจยอนกลบั เขามามีอทิ ธพิ ลตอผกู ํากบั ดูแล โดยที่ ผบู ริโภคเอง ก็ไมอาจทราบได และทัง้ ยังอาจนําไปสูการกีดกนั ทางการคาหรอื อปุ สรรคในการเขาสู ตลาด อนั เปน หลกั สําคัญการของแขง ขนั โดยเสรแี ละเปน ธรรมในระบบตลาดเสรี ปญหาตางๆ ที่ เกิดจากระบบ กาํ กับดูแลโดยตรงของภาครฐั เหลา นนี้ ําไปสกู ารพฒั นาแนวคดิ การกาํ กับดูแลดว ย วิธกี ารกาํ กับดแู ลตนเอง (self-regulation) และการกาํ กบั ดูแลรวม (co-regulation) อันมี กลุม ธุรกจิ หรือสมาคมวชิ าชีพเปนผูจ ัดทาํ เกณฑมาตรฐานและตรวจสอบการทํางานของตนเอง ซ่ึงโดย ท่วั ไปกม็ ักจะกระทาํ ภายใตการแนะนาํ ของสมาคมวชิ าชีพ การกํากบั ดูแลตนเอง (Self-regulation) เมือ่ การกาํ กับดูแลสอ่ื กระจายเสยี งและโทรทัศนมี ความซับซอนมากขึน้ จงึ เกิดการสง เสริมใหอ งคกรตางๆ ในอตุ สาหกรรมสอื่ กระจายเสยี งและ โทรทศั นร วมแกป ญหาเองกอน แทนที่ จะไปพงึ่ พาหนว ยงานจากภาครฐั เพ่ือแกไขปญ หาตา งๆ ทนั ที ซึ่งรูปแบบการแกปญ หากันเองตรง กบั ความตอ งการของอุตสาหกรรมสื่อทไ่ี มตอ งการใหรัฐเขา มา แทรกแซง รวมทั้งมีแนวคิดที่จะใช การกาํ กับดูแลตนเองในภาคสว นอืน่ ๆ ของสอ่ื อีกดวย อยางไรกด็ ี ควรกาํ หนดคาํ นิยามและสราง ความเขาใจทต่ี รงกนั เก่ยี วกับการกํากับดแู ลตนเองเสียกอน Angela Campbell (1999) ใหค ํานิยามการกํากับดูแลตนเอง (self-regulation) วา คอื การทอ่ี ตุ สาหกรรม หรือวิชาชีพเปน ผกู ํากับดูแลแทนทจ่ี ะเปน รฐั แตท้ังนี้ ก็ไมจําเปนวารัฐจะไม เขามายุงเกีย่ วท้งั หมด ในขณะท่ี Ian Bartle และ Peter Vass (2005) ไดแบงประเภทของการ กาํ กบั ดูแลไว 4 ประเภท ดงั แผนภาพดา นลา ง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 134 คอื รูปแบบของการกํากบั ดูแลที่ อยรู ะหวางการไมมีการกํากบั ดูแลและการกํากบั ดูแลโดยรฐั โดยทีก่ ารกํากบั ดูแลตนเองนั้น หมายความถึงการทีก่ ฎเกณฑถกู กาํ หนดข้ึน บรหิ าร และบังคบั ใชโดย องคกรกํากับดแู ลซงึ่ อาจ มมี ากกวา หนึง่ องคกรได ซงึ่ Ian Bartle และ Peter Vass ไดแบงประเภท ของการกํากบั ดแู ล ตนเองไวเ ปน 5 ประเภท โดยจําแนกตามลกั ษณะของบทบาทของภาครัฐซึง่ เปน ปจจัยสาํ คัญตอ การกาํ กับดูแล ไดแก 1. Co-operative หมายถึงการรวมมอื กันระหวา งผูกํากบั ดูแล และผูถกู กํากับดแู ลใน การปฏิบัตกิ ารกํากับดแู ลตามกฎเกณฑข องรฐั ซง่ึ มีความคลา ยคลงึ กบั ‘การ กํากับดูแลรวม หรอื co-regulation’ ซ่งึ จะกลาวถึงรายละเอยี ดในหัวขอถัดไป 2. Delegated หมายถงึ การกระจายอาํ นาจในการใชก ฎหมายหรือกํากบั ดูแลของรฐั ไปสหู นวยงานกํากบั ตนเองที่ไมได เปนของรัฐ โดยที่องคกรของรัฐมีสวนเกย่ี วของในดานการพสิ จู น ความถูกตองทาํ นองคลองธรรมของ กฎเกณฑ ตรวจสอบการประพฤตปิ ฏิบตั ิตาม และตรวจสอบ ความเทยี่ งตรงแมน ยําของขอ มูลตา งๆ ที่ ถกู สงกลบั มายงั องคกรรัฐ 3. Devolved หมายถึงการสงผานอาํ นาจรฐั ไปยงั หนว ยงานกํากบั ดูแล ตนเอง มกั เรยี ก วา statutory self-regulation หรอื การกํากับดูแลตนเองโดยตวั บทกฎหมาย เชน มี ตวั บท กฎหมายมากาํ หนดแผนหรือแนวทางการกาํ กบั ดูแลตนเอง (backstop) ดังกรณีของบาง วชิ าชีพ เชน แพทยสภา สภาทนายความ วิศวกรรมสถาน เปนตน 4. Facilitated หมายถึงการกํากบั ดแู ลตนเองท่ไี ดรบั การสนับสนุนจากภาครฐั อยาง ชัดเจนในทางใดทางหน่ึง โดยปราศจากกฎหมายมา รองรับการกํากบั ดแู ลตนเองนั้น เปน รูปแบบ ของการกาํ กับดูแลตนเองทเี่ ปน แนวคิดหลักในเชิงปฏบิ ัติ อิตาลีเปนประเทศหนึง่ ทใี่ ชระบบการกํากบั ดแู ลตวั เองในรปู แบบนใี้ นการกาํ กับดแู ล เนือ้ หาทางสื่อ โทรศัพทเคล่ือนท่ีเพื่อการคมุ ครองเด็กและเยาวชน โดยอติ าลมี ีองคกรท่ีไมใชข อง รัฐเรยี กวา Organo di Garanzia (หรือ Guarantee Committee) ทม่ี ีหนา ท่ีจัดทําขอกาํ หนด จรรยาบรรณวิชาชพี เพือ่ การคมุ ครองเยาวชน (Code of Conduct for the Provision of Premium Services and the Protection of Children) โดยจรรรยาบรรณที่จดั ทาํ ขน้ึ มานไ้ี ดร บั การลงนามจากกลุมผปู ระกอบการ โทรศัพทเคลอ่ื นที่ ภายใตก ารรบั รองจากกระทรวงการสือ่ สาร (Ministry of Communications) ใน ฐานะท่ีเปน สมาชกิ ของ Guarantee Committee อยางไร ก็ตาม ไมมีองคก รใดทีม่ ีหนาทร่ี บั ผดิ ชอบ การบงั คบั ใชจรรยาบรรณดังกลา วเปนการเฉพาะ 5. Tacit มคี วามหมายใกลเคียงกับ การกํากบั ดูแล ตนเองอยางแทจริง หรอื pure selfregulation หมายถึงการกํากบั ดแู ลตนเองที่รฐั แทบจะไมมีสวน ขอ งเก่ียวหรือมแี ตนอ ยมากและ เหน็ ไดอ ยา งชดั เจน แตร ฐั กอ็ าจเขามามีบทบาทโดยนัยได ใน สหรฐั อเมริกา ใช tacit self-regulation ประกอบดวยการทีก่ ลมุ สมาคมธรุ กิจตางๆ รา งจรรยาบรรณ วชิ าชีพหรอื code of conduct ขึ้นมาเพ่ือใหสมาชิกปฏบิ ัตติ าม และในขณะ เดยี วกันผูที่เขา รว มใน ฐานะสมาชกิ ก็ยอมรับและผกู พันตนกบั จรรยาบรรรณน้นั ผใู ดละเมิดแมจะ ไมสามารถเอาผดิ ในทาง กฎหมายได แตอาจไดรบั การลงโทษในทางใดทางหน่ึงเชนการตัดออก จากสภาพการเปนสมาชกิ และ/หรือถูกต้ังขอ กลา วหาตอ สาธารณะ แตก ารทีว่ ิธกี ารน้ีจะประสบ ผลสาํ เร็จได สมาคมวิชาชพี

135 ตา งๆ ตอ งยดึ ถือหลักจรรยาบรรณดงั กลาวอยางเครง ครัดและตอง ดาํ เนนิ การลงโทษผทู กี่ ระทําผิด จรรยาบรรณทตี่ กลงกนั ไวอยา งจริงจงั ดว ยวธิ กี ารทุกวธิ กี ารยอมมีทง้ั ขอดีและขอเสีย มผี สู นับสนุนและ คดั คา น ระบบการกาํ กับดูแล ตนเองก็เชน กัน ท่ีมีท้ังเสยี งวิพากษวิจารณไ ปทง้ั สองทศิ ทางเมือ่ เทยี บกบั ระบบการกํากับดูแลโดย รฐั ตามที่ Campbell (1999) ไดวิเคราะหไ ว ซง่ึ อาจสรุปไดด ังตารางที่ 1 ตารางเปรยี บเทียบขอ ดี และขอเสยี ของการใชมาตรการกาํ กบั ดูแลตนเอง (self-regulation) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง ตารางท่ี 1 ตารางเปรียบเทียบขอ ดแี ละขอเสยี ของการใชม าตรการกํากบั ดูแลตนเอง (selfre gulation) ขอ ดีของการกาํ กับดแู ลตนเอง ขอ เสียของการกํากับดแู ลตนเอง 1. สมาคมกลมุ วชิ าชพี มีความเชี่ยวชาญเฉพาะ 1. แมสมาคมกลุมวชิ าชพี จะมคี วามรูทางดา น ดา น มากกวา รฐั จึงดแู ลกันเองไดดกี วา เทคนิคมากกวา แตกไ็ มแนวาจะนาํ ความ เช่ียวชาญเฉพาะทางนี้ไปใชใหเกดิ ประโยชนต อ สาธารณะจริง 2. การกํากับดูแลตนเองมคี วามยืดหยุนมากกวา 2. เพราะมีความเปน ภาคเอกชนสูง จึงอาจทําให การ กาํ กับโดยภาครฐั การกํากับดแู ลตนเองไมเกิดการนํา ทรัพยากรมา ใชใ หเ กดิ ประโยชนตอกนั เองเทาท่ีควร และขาด ประสิทธภิ าพในการลงโทษ ผลู ะเมิด 3. การกํากับดแู ลสามารถปรับเปล่ยี นให 3. อาจเปน ไปไดวาเกดิ การเบีย่ งเบนเปาประสงค เหมาะสมกบั อุตสาหกรรมส่อื บางชนิดไดเปนการ ใหเ ปนไปเพ่อื ผลประโยชนของกลมุ วิชาชีพ หรอื เฉพาะ กลุมธรุ กจิ ในอุตสาหกรรมเอง 4. สรางแรงจูงใจในการประพฤติปฏบิ ตั ติ ามได 4. แนวคิดที่วา การใชกลุมวิชาชีพกําหนด ดกี วา เพราะมีแนวโนม วาองคกรวชิ าชพี จะใหการ กฎเกณฑแลว จะเปน ทยี่ อมรบั มากกวากฎเกณฑ ยอมรับ มากกวา กฎระเบยี บที่ออกโดยรฐั ทีม่ าจากรฐั นั้น ไมม ีหลักฐานท่หี นกั แนน เพยี งพอ 5. ชว ยประหยดั คา ใชจ า ยใหก ับรัฐบาลเพราะกลุม 5. อาจสงผลใหเ กิดการกดี กันการแขงขนั (anti- วชิ าชพี เปน ผูรับภาระในการบัญญัตแิ ละบงั คบั ใช competition) กฎ ระเบยี บกนั เอง จากตารางขางตน อาจกลา วไดว าแมการกํากับดแู ลตนเองจะกอใหเกดิ ผลดีในดา นของ ความรคู วามเช่ยี วชาญเฉพาะทางเพราะเกดิ จากการกาํ หนดของ “ผอู ยูในวงการ [สอ่ื ]” โดยเฉพาะ ใน ภาคสวนทีต่ องใชความเช่ียวชาญทางดา นเทคนิคสงู ในการจัดทํากฎระเบยี บและสอดสองดแู ล การ ละเมดิ กฎ แตจะมีการใชค วามเชี่ยวชาญเฉพาะทางนใ้ี หเกิดประโยชนต อสาธารณะอยา ง แทจ ริง โดย ไมใ ชเพ่ือประโยชนของสมาคมวิชาชีพหรือกลมุ ธุรกิจเองหรือไมน้นั ยังคงเปนคําถาม ทีพ่ ิสจู นไ มได ใน

136 ดา นความยดื หยนุ การกาํ กับดูแลตนเองมีความยืดหยุนมากกวาการกาํ กับโดยภาค รัฐ เนือ่ งจาก สามารถปรับเปล่ยี นกฎระเบยี บตา งๆ ใหส อดคลองกับสถานการณไ ดรวดเร็วและ สะดวกกวา โดยไม ตองผา นกระบวนการอันซบั ซอนของระบบกฎหมายและปจ จยั ทางการเมือง อกี ทั้งยังสามารถ ปรับเปลี่ยนใหเ หมาะสมกับอุตสาหกรรมส่ือบางชนิดไดเ ปนการเฉพาะ (เชน การ กํากับดูแล อินเทอรเ น็ต การกาํ กับดแู ลเน้อื หาบนโทรศัพทเคล่ือนท่ี การกาํ กับดูแลสื่อเกม) แตใ น ขณะเดยี วกนั มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง การกาํ กบั ดูแลตนเองก็มีความเปนเอกชนสูง จงึ อาจไมท ําใหเกิดการนาํ ทรพั ยากรมา ใชอ ยางเต็มที่ และยงั ไมม คี วามแนน อนวา สมาคมวชิ าชพี เองจะบังคบั ใชห รอื กระทาํ การลงโทษผู ละเมิดกฎระเบยี บ หรือจรรยาบรรณที่กําหนดไวไดอยางมีประสิทธภิ าพเพียงพอ ทงั้ นี้ การลงโทษ ทท่ี ําไดอยางมากก็คือ การถอดถอนออก จากสมาชิกภาพ ซ่ึงก็ไมแนวา จะมผี ลอนั ใดหรือไมขน้ึ อยูกับวา การเปนสมาชิกนนั้ ใหผล ประโยชนทห่ี นกั แนน เพียงพอทีจ่ ะจงู ใจใหเ กดิ ความตอ งการดํารงความเปน สมาชิกภาพไว หรือไม เมื่อขาดแรงจูงใจที่เพยี งพอจึงอาจกอ ใหเกดิ การไดเ ปรยี บเสยี เปรยี บระหวางผูที่กระทําตาม และผลู ะเมดิ อยา งมาก โดยเฉพาะเมื่อการละเมิดกฎใหผลประโยชนมากกวาการกระทาํ ตามกฎ และ ยิ่งเมื่อการกระทําดังกลา วนัน้ เกิดข้ึนโดยปราศจากการรบั รูของผูบ ริโภคหรอื การปฏบิ ัติตามกฎสง ผลเสียตอบริษทั หรอื ผูทีก่ ระทําความผิด นอกจากนี้ การกาํ กับดแู ลกันเองยงั อาจนําไปสูการเบีย่ ง เบน เปา ประสงคใหเปน ไปเพื่อผลประโยชนของกลมุ วิชาชีพหรือกลุม ธุรกจิ เองได เนื่องเพราะการ กาํ กับ ดูแลตนเองเปน การดําเนินการของกลมุ วิชาชพี และกลมุ ธรุ กิจซ่ึงอาจตอ งเผชญิ กบั แรงกดดนั จากการ ดาํ เนินธรุ กจิ มากกวา และสงผลกระทบตอการกําหนดกฎเกณฑเ พื่อใหเปนไปเพ่ือผล ประโยชนของ สาธารณะ ท้ังนี้ แมวา การกํากบั ดูแลตนเองอาจสรางแรงจูงใจในการประพฤตปิ ฏิบัตติ ามไดดีกวา เพราะเมอื่ เปน การบัญญัติโดยกลมุ วชิ าชีพจึงมีแนวโนมวาองคก รวิชาชพี จะใหการยอมรบั มากกวา กฎระเบยี บท่ีออกโดยรัฐทเี่ ปน “คนนอกวงการ” แตใ นความเปนจริงก็ไมม ีหลักฐานสนับสนนุ แนวคดิ นท้ี ีห่ นักแนน เพยี งพอแตอยา งใด สว นกรณีท่ีวาการกาํ กับดแู ลตนเองชวยประหยัดคา ใชจายใหก ับรัฐ เพราะกลมุ วชิ าชีพเปน ผูรบั ภาระในการบัญญตั ิและบังคบั ใชกฎระเบยี บกันเอง และแมว ารฐั อาจจะ ตอ งเขามาดูแลรว ม ดวยแตง บประมาณทใ่ี ชไมมากเทา กับรฐั เขา ไปกํากับดแู ลเองโดยตรง แตประเด็นนี้ กต็ องขน้ึ กับวา ตน ทุนของภาคธุรกจิ ตองต่ํา กวาตน ทุนในการจดั ตัง้ องคกรของรฐั มากํากับดแู ลโดยตรง นอกจากนี้ เปนไปไดว าการกํากับดแู ลตนเองอาจทําใหเกิดการกีดกนั การแขงขนั (anti-competition) หรอื เนอ่ื งจากการกํากับดูแลตนเองเกิดจากการรวมกลมุ ขององคกรวิชาชีพเพ่ือกําหนดวิถกี ารดาํ เนิน ธรุ กิจ2 ดังท่ี Baldwin และ Cave3 (อา งใน Peter Lunt และ Livingstone) ทีส่ ามารถจัดไดวา เปน การสมคบกนั ทางการคาจากการอภปิ รายถงึ ขอดีและขอพงึ ระวงั ขางตน กลา วไดว าการทีจ่ ะใช มาตรการกาํ กับ ดแู ลตนเองใหประสบผลสาํ เร็จและบรรลุเปาหมายไดอยา งแทจริงนั้น สมาชิกองคก ร วชิ าชพี ตา งๆ ตองมคี วามเขมแขง็ มีแรงจงู ใจ และมุง มัน่ ท่ีจะประพฤติปฏิบตั ติ ามระเบียบจรรยาบรรณ ทร่ี ว มกัน กําหนดขนึ้ และมีพันธะในการลงโทษผูละเมดิ อยางจริงจัง ซ่ึงจากตารางการวิเคราะหข อดี

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 137 ขอเสยี และจากการศกึ ษาเอกสาร อาจสรุปปจ จยั รวมที่ทาํ ใหก ารกาํ กบั ดแู ลตนเองประสบความสําเรจ็ ได ดงั น้ี 1. การรวมกลุมของสมาคมวชิ าชีพ ไมว าจะเปนดานใด (อาทิ ส่ือดง้ั เดิม สอ่ื อินเทอรเ นต็ สอื่ สงั คมออนไลน ส่ือโทรศัพทเ คลอ่ื นที่ ส่ือเกม เปน ตน) ควรมแี รงจูงใจอนั เกิดจากความตอ งการกาํ กบั ดูแลตนเอง และมีกลไกการทาํ งานรวมถึงการลงโทษกนั เอง เพื่อมิใหรฐั เขามาแทรกแซงการ ทํางาน ของสื่อ มใิ ชเ พื่อการสรางความสมั พนั ธท างธรุ กิจแตเ พยี งอยา งเดยี ว หรอื เพื่อปกปองผล ประโยชนท าง การคา ของกลุม 2. การบญั ญัติหลกั จรรยาบรรณวชิ าชีพ ควรมีมาตรฐานสากลเพยี งหนึ่งเดยี ว โดยเปด โอกาสใหสมาคมวิชาชีพกลมุ ยอย เชน ตามภูมภิ าคหรือชมุ ชน สามารถเพิ่มเตมิ รายละเอียดไดเอง เพ่ือ ความเหมาะสมของสภาพแวดลอ ม 3. จรรยาบรรณวิชาชีพควรไดร บั การยอมรับ ผา นการตรวจสอบ และการรบั รองจาก หนวยงานอิสระท่เี ปน กลางและมีความนา เชื่อถือ และมีการตรวจสอบกจิ กรรม การกํากับดแู ล ตนเองท้ังกระบวนการ ตั้งแตการตรวจสอบผกู ระทาํ ผิด การพิจารณา การลงโทษ ให เปน ไปอยา ง ถูกตองยุตธิ รรม 4. ควรสรา งแรงจงู ใจในการเขาเปน สมาชกิ ขององคกรวิชาชพี เพ่อื ให กลมุ วชิ าชพี เลง็ เห็นความสาํ คญั ของการเปนสมาชิกและยนิ ยอมปฏิบัติตามขอกําหนดและหลัก จรรยาบรรณดวย ความสมัครใจ โดยทก่ี ารถูกถอดถอนจากสมาชิกภาพควรจะตองกอ ใหเ กดิ ผลเสยี ตอ ผถู ูกถอดถอน อยา งเพยี งพอดวย อยา งไรก็ดี เนือ่ งจากความโปรงใสของกฎเกณฑและกระบวนการ กาํ กบั ดูแลตนเองเปน ส่ิงที่ตรวจสอบไดยาก มคี าใชจ า ย และการขาดแคลนกาํ ลังคนในการบังคับใช มาตรการดงั กลาว ภายในอตุ สาหกรรมสอ่ื รวมทั้งความซับซอนของความสมั พนั ธร ะหวา งการลงโทษ โดยองคกร กาํ กับดูแลตนเองและโดยกฎหมาย (Baldwin และ Cave อา งใน Lunt และ Livingstone) ทําให เกดิ แนวคดิ การกาํ กับดแู ลอีกรปู แบบหน่งึ ท่ปี จจุบนั ไดรบั ความนยิ มอยา ง กวางขวางและเชอื่ กันวา มปี ระสทิ ธิผลมากกวาโดยเฉพาะเม่ือนาํ มาใชร ว มกบั การกาํ กบั ดแู ลตนเอง น่ันคือ “การกํากับดูแล รวม” หรือ Co-regulationการกํากบั ดูแลรว ม Co-regulation การกํากับ ดแู ลตนเองที่มลี กั ษณะของการรวมมือกนั ระหวางผูกํากับดูแลและผูถ ูกกํากับ ดแู ลในการปฏบิ ตั ิการ กํากับดูแลตามกฎเกณฑของรัฐทเ่ี รียก co-operative self-regulation น้ัน มลี ักษณะท่ีคลายคลงึ กับ การกํากบั ดแู ลรว มหรอื co-regulation ท่ี B.Frydman et al. (2008) ไดใ หคาํ นยิ ามไววาคอื รูปแบบ ทางกฎหมายท่กี ารราง บงั คบั ใช และการลงโทษไมไ ดอยูภายใต อาํ นาจรฐั แตเ พยี งผูเดียว แตก ระจาย ไปยังผทู มี่ สี วนเกย่ี วของอนื่ ๆ ไมวา จะโดยสมคั รใจหรอื ไม ท้ัง ภาครัฐและเอกชน The Legal Observations of the European Audiovisual Observatory (2002) ไดใ หค ําอธิบายเพม่ิ เติมวา การกาํ กบั ดแู ลรว มนั้นมสี ว นของการกาํ กับดแู ลตนเองและการ กํากับดูแลจากรฐั แบบทีเ่ คยมีมาแตเ ดิม ผสมผสานกนั อยู โดยมีลกั ษณะของกรอบการทํางานแบบ การกํากบั ดแู ลตนเอง หรือเปน การบูรณา การระหวา งระบบการกํากบั ดูแลตนเองที่ใชอ ยูแตเดมิ กบั กรอบการทํางานของรัฐ เชน รฐั เปน ผู กําหนดกรอบการทาํ งานดา นกฎหมายเพื่อสรางความมน่ั ใจ วาการดาํ เนนิ การกํากับดูแลตนเองบรรลุ เปาประสงคไดอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธผิ ลอยา ง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 138 แทจ รงิ โดยองคกรรฐั ท่ีรับผดิ ชอบมหี นา ทส่ี อดสองดูแลการทาํ งานของกระบวนการกํากับ ดแู ล ตนเอง และเขา แทรกแซงกต็ อ เม่อื การกํากับดูแลตนเองไมม ปี ระสิทธิภาพเพียงพอเทาน้นั แนวคดิ เรอ่ื งการกาํ กบั ดแู ลรว มหรอื co-regulation มีการใหความหมายและหลัก การปฏิบัติที่แตกตางกันใน แตล ะประเทศ หากจะมกี ารนาํ ระบบการกาํ กับดูแลรวมมาใชใน ประเทศไทยก็ควรทจี่ ะมีการกาํ หนด ความหมายท่ีชัดเจนเพอ่ื ใหเ ขาใจถูกตองตรงกัน ทง้ั ภายใน ประเทศเองและเพื่อความเขาใจในเชิงการ สือ่ สารไปสูร ะดับโลกดวย ตัวอยางเชน ในประเทศ เยอรมนีการกํากับดูแล เปน แบบ regulated self- regulation ซ่ึงหมายถงึ การกํากบั ของรฐั ในทาง ออ มท่อี ยูบนพ้ืนฐานของรฐั ธรรมนูญ หรืออีกนยั หน่งึ คอื การกํากบั ตนเองโดยเจตนา (intentional self-regulation) ทีม่ รี ฐั เปนผลู งโทษ เทากับมีนัยของ การแทรกแซงจากรฐั 4 ซ่ึง Schulz และ Held (2004)5 (อา งใน Tambini et al. 2008) เสนอวา แนวคิด regulated self-regulation นอี้ าจจัดอยูใ นการกํากับดูแลท่เี รยี ก การกํากบั ดูแลรวม (co- regulation) การกํากับตนเองโดย เจตนา (intentional self-regulation) หรอื การกํากับดแู ลตนเอง ที่ตรวจสอบได (audited self-regulation) ท่ีเปนระบบการตรวจสอบโดยองคก รมาตรฐานท่เี ปน กลางอยางทีส่ หรฐั ใช กไ็ ด ทั้งส้ิน ปจจัยทจ่ี ะนาํ ไปสคู วามสําเร็จในการกาํ กับดแู ลรวมนน้ั จะขอยกกรณีการกํากบั ดแู ลรวม เพอื่ การคุม ครองเดก็ และเยาวชนจากภยั เนอ้ื หาที่ปรากฏบนสอ่ื โทรศัพทเคล่ือนท่ีของประเทศ อังกฤษใน ภาพรวม โดยการศกึ ษาของ The British Office of Communication’s (Ofcom) อันเปน องคกร กํากบั ดูแลส่อื ทเี่ ปนองคกรอสิ ระของอังกฤษและตีพิมพเ ปน รายงานเม่อื ป พ.ศ. 2547 ท่สี รุปเกณฑทจ่ี ะ นําไปสคู วามสาํ เร็จของการกาํ กบั ดแู ลรว มไวดงั นี้ 1. การกํากบั ดูแลรว มตองเปน ไปเพ่ือผลประโยชนข องผูบ รโิ ภค 2. มีการแบง หนา ที่ความรบั ผิดชอบอยางชดั เจนระหวา งองคก รกาํ กบั ดแู ลรวม และ Ofcom 3. ประชาชนโดยทั่วไปสามารถเขา ถึงได 4. เปน อสิ ระจากการแทรกแซงของผมู ผี ลประโยชน 5. มกี ําลงั ทรพั ยและกําลังคนท่เี พยี งพอ 6. บรรลแุ ละดํารงเปาหมายของการมีสว นรว มอยางสากลของทกุ ภาคสว น 7. มีบทลงโทษท่ีมปี ระสทิ ธิผลและนา เชือ่ ถือ 8. มีการตรวจสอบและทบทวนการทํางานโดย Ofcom รวมท้ังมกี ารกาํ หนดตัวชว้ี ัด ความสาํ เรจ็ (key performance indicators) ที่ชัดเจน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 139 9. มคี วามโปรงใสและนา เชอื่ ถอื 10.มกี ารกํากับดแู ลท่ีสมาํ่ เสมอ เหมาะสม และมเี ปา หมาย 11.มกี ลไกการยืน่ อุทธรณทเ่ี หมาะสม 12.สามารถปรับแกไขเกณฑขางตน ไดตามความเหมาะสม ทัง้ น้ี เมื่อพจิ ารณาจากเกณฑโดยรวมเบ้ืองตนแลว จะเหน็ ไดว ามีความสอดคลองกับ ความ คดิ เหน็ ของ ดร.สมเกยี รติ ต้งั กจิ วานิชย รองประธานสถาบันวิจยั เพอื่ การพัฒนาประเทศไทย ที่ เสนอแนะกลไกการกาํ กบั ดูแลและควบคุมกันเองแบบกาํ กับดแู ลรวมของส่ือมวลชนไทยไววา ตอ งมี การแบงบทบาทหนาที่ระหวางรฐั และเอกชนทีเ่ หมาะสม และหาจดุ เชอื่ มโยงทางกฎหมาย โดยที่การ สรา งความเชื่อมโยงทางกฎหมาย ซ่งึ ควรมกี ารแกไขกฎหมายอยาง พ.ร.บ.จดแจงการ พิมพ พ.ศ.2550 และพ.ร.บ.การประกอบกิจการกระจายเสยี งและกจิ การโทรทัศน พ.ศ.2551 เพ่ือรองรบั การนาํ มาตรการการกาํ กับดแู ลรวม โดยในระยะยาวอาจจําเปนตองรวมหนวยงาน กาํ กบั ดแู ลกันเองเปน “สภาวิชาชพี สื่อสารมวลชนไทย จากเกณฑท ั้งสบิ สองประการของ Ofcom และขอเสนอแนะของดร.สมเกียรติ นา จะ ทาํ ใหผู กาํ หนดนโยบายมองเหน็ แนวทางการกาํ กับดูแลรวมสาํ หรบั สือ่ ในภาพรวมหรือการนําไป ใชใ นส่ือ เฉพาะดานตา งๆ ที่อาจมีความจําเปนตอ งเขา ไปกาํ กบั ดแู ลในอนาคตไดอยางชัดเจนมาก ขนึ้ เชน สื่อ โทรศพั ทเคลื่อนที่ ทป่ี จ จุบนั มีลกั ษณะของการเปน platform ของเนือ้ หาสื่อหรอื คอน เทนตไปแลว นอกเหนือจากการเปน อปุ กรณโทรคมนาคม เปนตน ในขณะเดียวกัน รายงานการวิจยั เรื่องการกํากับ ดแู ลรวมในภาคสอ่ื ของยุโรปในป พ.ศ. 2549 กย็ งั ไดใหขอสรปุ ทเี่ สริมจากท่ีกลาวขา งตนวา ในการที่ ระบบการกํากบั ดูแลรวมจะประสบ ผลสาํ เร็จไดน นั้ จาํ เปน ตอ งมีแรงจงู ใจที่เพยี งพอสาํ หรับ ภาคอุตสาหกรรมสื่อในการเขารว ม โดย ภาคธรุ กิจหรอื วิชาชพี จาํ เปน ตอ งกําหนดบทลงโทษที่มี ประสทิ ธผิ ล สวนองคก รภาครัฐในดา นการ กาํ กบั ดแู ลรว มก็ตองมีอาํ นาจทางกฎหมายมารองรับหรือ สนบั สนุน (backstop powers) โดยท่ี เงื่อนไขของการกํากบั ดูแลรวมคือการปองกนั การกีดกนั การ เขา สตู ลาดในอุตสาหกรรมสื่อ ความ โปรง ใสของการกํากับดูแลในสวนทเี่ ปนของรัฐ และความจาํ เปน ของภาครฐั ในการออกแบบจําลอง การกํากับดแู ลเพอื่ รับประกันการบรรลเุ ปาหมายของการกํากับ ดูแลรว ม7 สําหรับประเทศไทยนั้น ดร.สมเกียรติ ไดเสนอแนะแนวทางสาํ หรับการกํากบั ดแู ลสอื่ วทิ ยุ และโทรทศั นของ กสทช. ซงึ่ เปนองคกรอิสระทม่ี หี นาที่โดยตรงในการกํากับดูแลส่อื วิทยแุ ละ โทรทศั น ไว 4 ประการ 8 ไดแก 1.ปรบั ปรงุ แกไ ขกฎหมายใหม ีขอ บงั คับขององคกรวชิ าชพี ตอ งไดรบั การรบั รองจาก กสทช. ผานกระบวนการรบั ฟงความเห็น และ กสทช.จะตองไมออกใบอนุญาตใหกับผขู อใบ อนุญาตทไี่ มเปน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 140 สมาชกิ องคกรวชิ าชพี ใด หรือออกใบอนุญาตใหโ ดยยนิ ยอมให กสทช. เขาไป กํากับดูแลเนือ้ หาผูขอ ใบอนญุ าตน้ัน 2.ใหอ าํ นาจองคกรวิชาชพี ในการลงโทษสมาชกิ ที่ฝา ฝนขอบงั คบั เชน ใหเ ผยแพร ขอ ความ ขอโทษ หรือแกไข ตามหลกั เกณฑท ่ีกําหนด 3.กสทช. เปน ผบู งั คับใหเ กดิ การปฏิบตั ิตาม โดยตรง โดยกําหนดโทษปรับทางปกครอง ไปจนถงึ การเพิกถอนใบอนุญาต ตามขอเสนอแนะของ องคกรวิชาชีพ 4. ผูถ กู ลงโทษปรบั หรอื เพิกถอนใบอนญุ าต สามารถฟองรองตอศาลปกครองได สังเกต ไดว า ขอเสนอแนะของการกาํ กับดแู ลรวมใหม ีประสทิ ธภิ าพดังกลาวขางตนนน้ั มกี ารกลา วถึงความ โปรง ใสและการเหน็ แกประโยชนของประชาชนไปจนถึงการใหความสาํ คญั กบั กลไกการตลาดของ อตุ สาหกรรมส่ือดว ย ซ่ึงสอดคลองกบั หลกั แนวคิดเร่ืองระบบอภบิ าล(Governance) ดังน้นั ไมว า สุดทายแลว ประเทศไทยจะใชมาตรการการกํากับดแู ลตนเอง หรือ การกํากบั ดูแลรว ม ผูกาํ หนด นโยบายตอ งคาํ นึงถงึ หลักการของระบบอภบิ าล9 ดว ย หลกั แนวคิดของระบบอภิบาล (Governance) ในการกาํ กับดแู ลสื่อ Lunt และ Livingstone (2012) เคยตั้งคําถามเกี่ยวกับรปู แบบการกํากบั ดูแลไวว า การกํากับดูแลควรเปน ไปในลักษณะใด จาก บนลงลาง (top-down) ทีน่ ําโดยรัฐในรูปแบบของ command and control หรอื ควรจะเปน ใน ลกั ษณะของวิธกี ารกระจายอํานาจท่คี รอบคลุมทั้ง การกํากบั ดูแลของรฐั และรูปแบบที่นม่ิ นวล มี เทคนิคมากกวา ซ่ึงแมวาเราจะไดคําตอบกันไปพอ สมควรแลวในที่น้ี ถึงรูปแบบของการกาํ กับดูแลท่ี เปนไปได แตเ รายังคงตองตอบคําถามในบริบท ทีก่ วา งขึน้ คําถามคอื วิธีการชนิดใดและผลอะไรทคี่ วร หรือพึงประสงคใหเ กิดขนึ้ จากการกระจายอาํ นาจของรฐั ไปสรู ะบบอภิบาล เพราะนอกจากการกํากบั ดแู ลสอื่ ในแงของเศรษฐกจิ และผลกระทบ ของตลาดตอสงั คมแลว Lunt และ Livingstone ยังช้วี า การกาํ กบั ดแู ลยังมีสวนในการพัฒนา วตั ถปุ ระสงคท างสงั คมและสาธารณะ โดยเฉพาะเม่ือวิธกี าร กระจายอํานาจการบรหิ ารและการ รวมมอื หรือเปน พันธมิตรเปน เครื่องมอื สาํ คัญที่จะนําไปสูการ กํากับดว ยระบบอภิบาล จากแนวคิดการกํากบั ดูแลสื่ออนิ เทอรเนต็ 10 ของ Mathiason (2004) อาจ ใชห ลักการ อปุ มานใหส อดคลอ งกับการกํากบั ดูแลสอ่ื ในภาพรวมวา ในการใชร ะบบอภิบาลในการ กาํ หนด นโยบายสื่อ จาํ เปน ตองมีการใหคาํ นยิ าม “สอ่ื ” ที่ตองการกํากบั ดูแลใหช ดั เจนเพอื่ สรางความ เขา ใจท่ีถกู ตองตรงกันกับผูม ีสวนไดเ สียทุกภาคสว น เพราะหากไมมกี ารสรางขอตกลงรวมกัน แลวการ อภปิ รายในระดบั สูงก็อาจเกิดอุปสรรคจากนัยความแตกตางของแตและฝา ยได ตัวอยา ง เชน ในการ กาํ หนดนโยบายเพ่ือกาํ กับดแู ลสือ่ อินเทอรเนต็ ก็จําเปนทจี่ ะตองกําหนดคาํ นยิ ามของ “อนิ เทอรเ นต็ ” ใหช ดั เจน เมอ่ื มคี วามเขาใจตรงกนั ในขอเท็จจริงและความหมายแลว จงึ ทาํ ความตกลงรวมกันวา ส่งิ ใด คือปทสั ถาน (norms) ของพฤติกรรมท่ีพึงประสงค อะไรท่ี “ถูกตอง” และ “ไมถ กู ตอง” มมี าตรฐาน ขอกําหนดอยางไรท่ีทกุ ภาคสวนมีความเหน็ พองตองกนั วา ควรยดึ ถือ เปนหลกั ปฏิบัติ โดยที่ปทัสถาน (norms) เหลา น้ีตอ งมีพน้ื ฐานจากความเขา ใจในขอ เท็จจรงิ วา อะไรคอื สงิ่ ทม่ี ีอยู อะไรคือตนทุนท่ีตอ ง ใชจ า ยไป (cost) และอะไรคือคุณประโยชนท ่อี าจเกิดข้ึน ได (benefits) จากการเปล่ยี นแปลงรูปแบบ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 141 การกํากบั ดแู ล Engel (2002) อา งใน (Latzer (2003)) กลา วถงึ แนวคิดของระบบอภบิ าล (governance) วาเปน การอธบิ ายการกระจายตัวทางแนวราบและแนวด่งิ ของรัฐบาล โดยในแนวราบ หมาย ถงึ รูปแบบสถาบันทนี่ ําภาคเอกชนเขามาสูกระบวนการกาํ กบั ดูแล ในขณะท่ีการกระจายตัวใน แนวดิ่งหมายถงึ การเปล่ียนแปลงทางสถาบนั ของผูท ่ีเกยี่ วของทงั้ ในระดับภมู ิภาค ระดับชาติ และ นานาชาติ ไปสโู ครงสรางการปกครองหลายระดบั ซึ่งเม่ือรวมกันแลว จึงเทา กบั เปน กลไกการกระ จาย ศนู ยก ลางอํานาจรัฐไปสรู ูปแบบของการควบคุม (ตนเอง) การกาํ กับดูแลตนเองและการกาํ กับ ดูแล รวม เปนตวั บงชี้ถึงแนวโนม ของการปกครองจากรัฐไปสูร ะบบอภบิ าล ทงั้ น้ี Bartle และ Vass (2005) ไดส รุปหลกั การระบบอภิบาลของการกาํ กบั ดูแลไว อยา งนาสนใจวา ตองประกอบไปดว ยความโปรง ใส (transparency) และความรับผิดรบั ชอบ (accountability) ท่ีเกิดจากทงั้ สองฝาย คือฝายผูกํากับ ดแู ลและผูถูกกาํ กบั ดแู ลในกระบวนการ กํากับดแู ลและการรายงานปญหาหรอื การแจง เรื่องรอ งเรยี นที่ โปรง ใส ซึ่งเรอื่ งการรองเรียนหรอื รายงานน้ี ถอื เปนกลไกการปฏบิ ัตงิ านที่มคี วามสําคัญอยางยง่ิ ยวด และเปนสงิ่ ทีจ่ าํ เปนตองมี สําหรับการกาํ กับดูแลใหเกดิ ประสิทธิผลอยา งแทจริง ซ่ึงในมุมมองของ ประเทศองั กฤษ เชื่อวาการ สงเสริมระบบอภิบาลการกาํ กับดูแลทีด่ ีผา นกระบวนการของความ นา เช่ือถืออยา งมปี ระสิทธิผล จะทาํ ใหเ กดิ กลไกที่ดี โดยมีแรงสนับสนุนจากกรอบการทํางานในรูปของ องคกรตามหลักของการ กํากบั ดแู ลทด่ี ีและการตรวจสอบภายในและการควบคมุ โดยใหความหมาย ของการรับผิดรบั ชอบ (accountability) วา ประกอบดว ยการรายงานทรี่ วดเร็ว เปดเผย และโปรง ใส และเต็มใจทจี่ ะ ปรึกษาเรื่องการจัดตง้ั และเปล่ยี นแปลงในกระบวนการและกลไกของระบบอภิบาล รวมทัง้ การ ใหเงินสนับสนุน ฯลฯ และอยางนอยองคกรกาํ กบั ดูแลรว มตอ งจัดพมิ พรายงานประจําป ดว ย ดงั นน้ั Bartle และ Vass เชือ่ วา การกาํ หนดหลกั การอภิบาลในการกํากับดูแลท่ดี ีมสี ําคัญ อยา ง ยิง่ ยวดทจ่ี ะนําไปสคู วามหวงั ที่จะใหการกํากบั ดแู ลสรางวินยั ใหกับผูก าํ กับดแู ลใหปฏบิ ตั ิงาน เพอื่ ประโยชนส าธารณะ (public interest) และเพ่ือการพัฒนาและปฏิรูปกรอบการทํางานดาน การ กํากับดูแลท่จี ําเปนเพ่ือใหบ รรลวุ ตั ถปุ ระสงคด ังกลาว การกาํ กับดแู ลเนื้อหาสือ่ ในยุคของการหลอมรวมสื่อและโลกาภิวตั นเพ่ือการคุมครองเด็กและ เยาวชน ชวรงค ลิมปป ท มปาณี (2555) ไดหยิบยกประเด็นปญหาของการกํากบั ดูและในยคุ ของ การ หลอมรวมส่อื ที่ไมว าจะเปน สื่อหนงั สือพมิ พห รอื วทิ ยุโทรทัศนต า งก็มีการนําเนื้อหาคือคอน เทนตไป เผยแพรท างส่ือใหม ต้ังแต เวบ็ ไซต แอพพลเิ คชัน่ ทางส่ือโทรศัพทและคอมพิวเตอรพกพา ท้ังในรปู แบบของตัวอักษร ภาพ เสยี งและภาพเคลื่อนไหว ทําใหการแบงแยกไดว าสอื่ ประเภทใด ประเภทหน่ึงออกจากกนั เปนการเฉพาะกระทําไดยาก นอกจากน้ี ยงั เกดิ ประเด็นปญหา ระหวาง สอ่ื ทีก่ ลมุ ประเทศยุโรปใชค าํ วา audiovisual media ซง่ึ หมายถงึ สอื่ ทีแ่ สดงทั้งภาพและเสยี ง รวม ทงั้ สือ่ ท่จี ดั อยูในประเภทของโทรคมนาคม เชน การแพรภ าพและกระจายเสียงสอื่ audio/visual ไปยังโทรศัพทเคล่ือนที่ (เชน mobile TV อยา งในประเทศสหรฐั อเมริกาและเกาหลีใต) ทําใหเ สน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 142 แบง ระหวางสอื่ ท่ีเผยแพรผ านระบบออกอากาศไมว า จะเปน ทางภาคพนื้ ดินหรอื ดาวเทียมและ เคเบลิ้ กับโลกของการโทรคมนาคม (telecommunication) ดูจะจางลงไปทกุ ขณะ การกํากบั ดแู ลดา น จรยิ ธรรมกับส่อื ในยคุ การหลอมรวมสือ่ ท่ีแทบจะมองไมเ หน็ เสนแบงเชนน้ี จะดําเนินไป ในทิศทางใด และอยางไร โดยเฉพาะการกํากับดแู ลคอนเทนตเพื่อการคุมครองเดก็ และเยาวชนท่ี นา จะเปน ประเด็น ปญหาท่ีสรา งความวิตกกังวลในสงั คมมากทส่ี ุด เนื่องจากความสะดวกสบายใน การเขา ถึงเนื้อหาที่ ‘เปด ’ ตอ สาธารณะท่สี ามารถเขา ถึงไดหลายทางจากภาวะการหลอมรวมส่ือ แนวโนม การกาํ กบั ดูแล ในภาคสว นตา งๆ ของสื่อในอนาคต ดูจะเปน ไปในแนวทางของ การกํากบั ดแู ลรว ม (co-regulation) แตก ารใชก ารกํากับดแู ลรว ม (co-regulation) กม็ ีจดุ ออน เชนกัน ซึ่งปญ หาของการกํากับดูแลรว มนัน้ เกดิ จากสาเหตตุ างๆ ไดแก 1. การเปล่ียนแปลงไปสรู ะบบใหมท ่ีไมใช control and command ทํา ใหร ฐั ใชอ ํานาจ สงั่ การโดยตรงไมได นอกจากจะมกี ฎหมายท่ีระบุการกระทาํ ผดิ ไวอยา งชัดเจน 2. การ หลอมรวมสือ่ (Convergence) ทําใหกระบวนการกํากบั ดูแลทวีความยากขึ้น เนื่องจากการตรวจสอบ มีความซับซอนมากขึ้น ในขณะท่สี ารกม็ จี ํานวนมากข้นึ ดวยเชน กนั 3. ตน ทุนการกาํ กบั ดูแลสงู ขน้ึ ตลอดเวลา ทาํ ใหเ กดิ ประเด็นเร่ืองของความคุมคา ทจี่ ะ ลงทนุ 4. การกาํ กับสอื่ ไมวาจะเปนสื่อ ประเภทใดและในยคุ สมยั ใด เปนเรอ่ื งออนไหวเพราะ สง ผล กระทบตอเสรภี าพของสอื่ จงึ ทําใหก าร กํากบั ดูแลมกั กอ ใหเกิดความวติ กกังวลและแรงตอ ตา นเสมอ 5. บอยครง้ั การกาํ กบั ดูแลเปนเร่อื งของ การใชดลุ พนิ ิจ ซงึ่ เปน สิง่ ที่ข้นึ อยกู ับความคิด ของบุคคล (subjective) เชน ควรหรือไมค วร รสนิยม คุณคา ทางวฒั นธรรม ไมใ ชเรื่องกฎหมาย โดยตรง ทาํ ใหเ ปนการยากท่ีจะกําหนดมาตรฐานที่ตายตวั เพอ่ื ใชในการกํากบั ดูแล อยางไรกด็ ี เนอ่ื งจากการกํากบั ดแู ลรว ม (co-regulation) มกี ารแกไ ขจดุ ออน ของระบบ การกํากับดูแลตนเองดวยการใชการรองรบั ของกฎหมาย (backstop) และมอี งคก รจากรัฐ เขา มา มีสวนรว ม ทําใหการสอดสอ งดูแลและลงโทษเปนไปอยางมปี ระสิทธิภาพมากขน้ึ ดังทีไ่ ดกลาวไว ใน หัวขอ “การกํากบั ดูแลรวม” ซึง่ หากจะมกี ารกําหนดใหมกี ารกาํ กับดแู ลสื่อใหมเฉพาะดา นเพ่ิมขน้ึ นอกเหนือจากสื่ออินเทอรเ น็ตทีป่ จ บุ นั เริ่มมีการกาํ กบั ดูแลบางแลว จากพระราชบญั ญตั วิ าดว ยการ กระทาํ ความผิดเก่ียวกบั คอมพวิ เตอร พ.ศ.2555 ซง่ึ แมจะยงั ไมเกิดรปู แบบของการกํากับดแู ล ตนเอง หรือการกํากับดูแลรวม ทวา กเ็ ร่ิมมีการรวมตวั ของกลุมวชิ าชพี ท่ีเกี่ยวของกบั อนิ เทอรเน็ต ใหเ หน็ แลว เชน สมาคมคอมพวิ เตอรแ หงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ หรอื สมาคมผดู ูแลเว็บไทย กเ็ ชอื่ วา ทศิ ทางของการกํากบั ดูแลส่อื อ่ืนในอนาคตกน็ าจะเปนการกาํ กบั ดูแลรวมเชน กัน สอ่ื อ่ืนๆ กําลังเกิด ขน้ึ มาใหมและกําลังมีอทิ ธพิ ลตอ สังคมไทยเปนอยา งมาก ไมวา จะเปน ส่อื สังคมออนไลน (social media หรอื social networking sites - SNS) หรอื การใหบ ริการ เกม (gaming services) ท่ีนับวนั จะพฒั นาไปอยูในรปู ของ “สื่อ” อีกประเภทหนงึ่ มากขึน้ เรื่อยๆ และมีลกั ษณะบางประการทีแ่ ตกตาง ออกไป ประเดน็ ของสื่อสงั คมออนไลนอยูท่กี ารทผี่ ูผลติ เนอ้ื หาสือ่ ไมจ ําเปน ตองเปนบุคคลใน วิชาชพี จนนาํ ไปสสู ง่ิ ทเ่ี รียกวา prosumer คอื การที่ consumer หรอื ผบู ริโภคกลายมาเปนผผู ลิต หรอื

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 143 producer เนอื้ หา (content) บน SNS ดวย ทําใหการกาํ กับดแู ลส่ือประเภทนี้เกิดความ ซบั ซอ นและ แตกตางจากสื่ออื่นๆ ท่ีเคยกํากับดแู ลกนั มา ประการหน่ึงคอื เปนส่ือท่ีไมมีองคกรหรือ สมาคมวิชาชพี ใดๆ มารองรบั ประการที่สองเปนเรื่องของการรเู ทา ทนั สื่อของผูบริโภคเอง และ ประการที่สาม เนื่องจาก SNS สวนใหญท ไี่ ดร บั ความนยิ มอยา งกวางขวางเปนของตางประเทศ ทาํ ใหการกาํ กบั ดูแล ตองประสานงานและสอดคลองเปน ไปในทิศทางเดยี วกันในระดบั โลกดวย สว นสือ่ ทเี่ ปนเกม (gaming services) ปจ จุบนั ยงั ไมมีการกลา วถึงมากนกั ในประเทศไทย แตในตา งประเทศมีการศึกษาวจิ ัยเพอื่ หา กลไกการกาํ กบั ดแู ลส่ือประเภทน้กี ันแลว โดยมีแนว โนม ไปในดานการกํากบั ดูแลตนเองและการกํากบั ดูแลรวม ซ่ึงความจริงแลวอตุ สาหกรรมเกมใน ประเทศไทยกม็ ีการพัฒนาข้ึนอยา งมาก ซง่ึ รฐั บาลหรือ หนว ยงานภาครฐั หรือผกู ํากับดูแลควรให ความสนใจกับสื่อเหลานี้อยา งจริงจงั เพราะเปนส่อื ทีเ่ ขาถงึ และมีอิทธิพลตอเดก็ และเยาวชนเปน อยางมากและอยา งงา ยดาย แมแ ตส ่ือทปี่ รากฏทาง โทรศพั ทเ คลื่อนท่ีทร่ี องรบั เทคโนโลยี 3G ข้ึน ไปไดร วมทั้งอปุ กรณคอมพวิ เตอรพ กพาอยาง tablets ก็ เปน ทีน่ าจับตามองวาจะมีการพฒั นาจน กลายเปน platform ของการเผยแพรค อนเทนตอยางจรงิ จงั เหมือนในสหรฐั และเกาหลีใตหรอื ไม Rebecca Ong (2010) ไดย กประเดน็ ความสําคัญของการ ใหบ รกิ ารโทรศัพทเ คลื่อนทีห่ รือ mobile services วา มีทง้ั สอ่ื แพรภาพกระจายเสยี ง (broadcast) สื่อ บันเทิง (entertainment media) และการใชซอฟตแ วรห รือ application สว นบุคคลตา งๆ ประกอบ กับมกี ารบอก วธิ ีการใชโปรแกรมตา งๆ อยา งชัดเจน (instructiveness) รวมท้ังธรรมชาตขิ องการมี ปฏสิ ัมพันธ ได (interactivity) ทําให mobile services เปน ที่ดึงดดู ตอเดก็ และเยาวชน Ong แบง ประเภท ของเนือ้ หาของ mobile services ไวเปนสองประเภทคือ คอนเทนตท ี่เขาถึงไดผ า นระบบมือ ถือ เชน อินเทอรเ นต็ และคอนเทนตท ่ผี ลติ โดยผูผ ลิตคอนเทนต หรอื ผใู หบรกิ ารเครือขาย (network providers) สําหรบั ใชผานทางโทรศพั ทเคลือ่ นท่ี เชน mobisodes ของสหรัฐอเมริกา ซง่ึ จัดเปน mobile TV ในรปู ของรายการซิทคอมที่เปนตอนสน้ั ๆ สาํ หรับดูผา นทางโทรศัพทเ คลื่อนทโี่ ดย เฉพาะ ในประเทศเกาหลีใต มีการใหบริการท่ีเรยี กวา satellite DMB service ซ่งึ ใหบริการ ขอมลู ท้ังภาพและเสยี งผา นทางโทรศพั ทเคลือ่ นที่เชน เดยี วกัน ซึ่งก็นําไปสูประเด็นของการ กาํ กบั ดแู ล ซ่ึง Dong-Hee Shin (2006) ไดผ ศู กึ ษาการใหบ ริการดังกลาวที่เปน ลกั ษณะของการ broadcast ท่ีเกิด การหลอมรวมกับเทคโนโลยีดานโทรคมนาคมนั้น ไดส รุปเปนขอเสนอในภาพกวางวาการกํากบั ดแู ล การใหบ ริการดังกลา วควรมีความโปรงใสและควรใหการกํากับดูแลเปน ไปในแนวราบ แมว า การศึกษา ดังกลา วจะไมไ ดใหข อมูลเก่ยี วกบั การกาํ กับดูแลคอนเทนตทาง โทรศัพทเ คลอ่ื นท่ีเพื่อการคมุ ครองเด็ก และเยาวชน แตก ็ไดใ หขอคิดวาธุรกิจคอนเทนตส ําหรบั โทรศพั ทเ คลอ่ื นที่นน้ั กําลังเตบิ โต แมจะยังไม แนน อนวา ประเทศไทยจะกาวไปถึงจดุ นน้ั เมื่อใด แต ก็ทิง้ เปนขอ คิดสําหรบั การกาํ กับดูแลเนอ้ื หาเพื่อ การคุม ครองเด็กและเยาวชนในโลกของการหลอม รวมส่ือไวไ ดเ ปน อยางดี โดยเฉพาะอยางย่งิ เม่ือการ เขา ถงึ บริการโทรศัพทเคล่ือนทีแ่ ละเทคโนโลยี 3G มกั อยใู นมือของเด็กรุนใหม บทสรปุ การใช

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 144 มาตรการการกํากับดูแลไมวา จะเปน การกํากบั ดแู ลตนเอง (self-regulation) หรือ การกํากับดูแลรว ม (co-regulation) จาํ เปน ตองสรางความเขา ใจในความหมายที่ถูกตอ งตรงกนั ในระหวางผทู ม่ี สี ว น เกย่ี วขอ งทุกฝาย ท้งั ฝายกาํ กับดแู ลและผูท ี่ถกู กํากับดูแล ซึ่งผูท มี่ ีหนา ที่กาํ กบั ดูแลตอ งมีการพจิ ารณา เลอื กใชมาตรการทเ่ี หมาะสมอยางรอบคอบ สิ่งสําคัญที่สุดทีจ่ ะทาํ ใหการ กาํ กับดูแลไมว าจะเปน ประเภทใดบรรลตุ ามเปา หมายอยา งมปี ระสทิ ธิภาพและประสิทธิผลน้นั คอื แรงจงู ใจและความมุงมัน่ ของทั้งภาคอุตสาหกรรมหรือสมาคมวิชาชพี และองคก รกํากับดแู ล โดย มเี ปาหมายรว มกนั ในการ กํากับดูแลสือ่ อยางจริงจัง เพือ่ ปองกนั การแทรกแซงของกฎหมายหรือ รฐั บาล ในดา นของ ภาคอุตสาหกรรมหรือสมาคมวิชาชพี ควรมคี วามมุง มั่นและยดึ ถือในพนั ธกจิ รวมกนั ในการดูแลกันเอง ใหอ ยูในศลี ธรรมและจรรยาบรรณตามที่ไดก ําหนดไวอยางเครง ครัด และ เม่อื ลงโทษก็ควรท่จี ะมีการ ลงโทษอยา งจริงจังและใหมผี ล นอกจากน้ี ในการกํากบั ดูแลยงั ตอง คาํ นงึ ถึงหลักการอภบิ าล (governance) มีความโปรง ใส การรับผดิ รบั ชอบ มีการตรวจสอบระบบ กลไกตา งๆ อยางสมํา่ เสมอ และเปน ธรรม อีกทงั้ ยังตอ งคํานึงถึงผลกระทบในเชงิ เศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรม และประโยชน สาธารณะดวย ท้งั น้ี การกํากับดูแลทีไ่ มไดเกดิ จากขอกําหนดของตวั บทกฎหมายมีขอไดเปรยี บตรงที่ สามารถปรับเปล่ยี นไดร วดเร็วทนั ตอสถานการณ แตก ็ควรคาํ นงึ ถึงสภาพแวดลอมและปจจัย ความกา วหนา ทางเทคโนโลยแี ละธรรมชาตขิ องการหลอมรวมสื่อดว ย เชนกนั เพ่ือใหก ารกาํ กบั ดูแลมี ความเทา ทนั และครอบคลุมในทุกดา นเพื่อประโยชนข องทุกฝา ยท่ี เกี่ยวขอ งอยางเสมอภาคและเปน ไป ตามหลักเกณฑและมาตรฐานเดยี วกัน บรรณานุกรม ชวรงค ลิมปปทมปาณี. “สื่อยุคหลอมรวมไรการควบคมุ จรงิ หรอื ?” (2555) พิรงรอง รามสตู รณะนนั ทน. รายงานการ วจิ ัยเรอื่ ง ส่อื ภาคประชาชน (โครงการ “การ ปฏิรปู ระบบสอ่ื : การกํากบั ดแู ลเนือ้ หาโดยรัฐ การกาํ กบั ดแู ล ตนเอง และสอื่ ภาคประชาชน”). สาํ นกั งานกองทนุ สนับสนุนงานวจิ ยั . สบื คน เมือ่ วัน20 กมุ ภาพนั ธ 2556 จาก (2547) B. Frydman, L. Hennedbel, G. Lewkowicz. “Public Strategies for Internet Co-regulation in the United States, Europe and China.” Academia.edu (2008). British Office of Communication. “Criteria for Promoting Effective Co and Self- regulation Statement.” Official Report. n.d. C., Engel. “A Constitutional Framework for Private Governance .” Preprints aus der Max-Planck-Projektgruppe Recht der Gemeinschaftsgüter (2002). Campbell, Angela J. “Self-Regulation and the Media.” Federal Communications Law Journal 51.3 (1998-1999). “Co- Regulation of the Media in Europe: European Provisions for the Establishment of Co-regulation Frameworks.” IRIS plus 2002-6 (n.d.).

145 Damian Tambini, Danilo Leonardi, Chris Marsden. 2008. Codifying Cyberspace: Communications Self-regulation in The Age of Internet Convergence. New York : Routledge, 2008. Dong-Hee Shin. “Convergence of Telecommunications, Media and Information Technology, and Implications for Regulation.” Emerald 8.1 (2006): 42-56. Hans-Bredow-Institut for the Media Research at the University of Hamburg. “The Study of Co-regulation in the Media Sectors.” Final Report. Hans-BredowInstitut for the Media Research at the University of Hamburg, 2006. Ian Bartle, Peter Vass. Self-Regulation and The Regulatory State: A Survey of Policy and Practice. Research. The University of Bath. Bath: The University of Bath, 2005. John Mathiason, Milton Mueller, et al. “Internet Governance: The State of Play: The Internet Governance Project.” (2004). Kleinsteuber, Hans J. “The Internet between Regulation and Governance.” Guaranteeing Media Freedom on the Internet. Amsterdam: OSCE, 2004. Michael Latzer, Natascha Just, Florian Saurwein and Peter Slominski. “Regulation Remixed: Institutional Change through Self and Co-Regulation in the Mediamatics Sector.” Communications & Strategies 50.2nd quarter (2003). Ong, Rebecca. Mobile Communication and the Protection of Children. Leiden University Press , 2010. Peter Lunt, Sonia Livingstone. Media Regulation: Governance and the Interests of Citizens and Consumers. London: Sage Publication, 2012. มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 149 บทที่ 8 การบริหารของหนงั สือพมิ พภ ายใตก ระแสการหลอมรวมสอื่ ในยุคทขี่ อ มลู ขา วสารนานาชนดิ สามารถเคลื่อนท่ีไดอยางอสิ ระและมลี ักษณะเชอื่ มโลก เขา ดว ยกัน รวมถงึ มบี ทบาทตอชวี ติ ประจําวนั ของผคู นในสังคมหลากหลายดา น เราสามารถเหน็ จํานวนผใู ชส อื่ ในยุคการหลอมรวมเทคโนโลยที ีเ่ พมิ่ ขน้ึ อยางรวดเร็ว การเปน ส่ือใหมท่ีผูใชม เี สรีภาพสงู ในการกําหนดเนือ้ หาและรปู แบบการใชป ระโยชน หรือที่เราอาจเรียกวามันมีลักษณะความเปน สาธารณะโดยสว นตัว (Personic = public+person) ข้นึ อยูกับการต้ังคาของผูใชแ ตล ะคน จงึ มี ประเด็นสาํ คญั ซึ่งสรางความกังวลเก่ียวกับวิธกี ารหรือแนวทางการใชข องผูใชแ ตละคนท่จี ะกอใหเกิด ประโยชนห รอื โทษกบั สงั คม ในกรณหี ากมกี ารนําไปใชในทางทไ่ี มเ หมาะสมอันกอใหเกดิ ความเสยี หาย กระทบกระเทือนตอระบบเศรษฐกิจ สังคมและความม่ันคงของรฐั รฐั ในฐานะเปน ผูดแู ลและบริการ สาธารณะตางๆแกประชาชนก็ตองดําเนนิ การจัดการผานมาตรการการกํากับดแู ลหรือกาํ หนดนโยบาย ตางๆที่เปนไปในทํานองเดยี วกัน และนีเ่ องทน่ี า จะเปน จดุ เรงใหเ กิดกฎหมายใหมส าํ หรับส่ือใหมในยุค การหลอมรวมเทคโนโลยี และการส่ือสารผา นคอมพวิ เตอร การกาํ กับดแู ลเนือ้ หาในสือ่ ใหมย ุคแหงการ หลอมรวมเทคโนโลยี จงึ กลายเปน ประเด็นทางนโยบายท่รี ฐั บาลและหนวยงานที่เกี่ยวขอ งใหค วาม สนใจ ในอดตี สื่อสารมวลชนโดยลักษณะของพวกมนั จะมีความแตกตางกันอันทําใหเ ราสามารถ แยกออกพวกมันจากกนั อยางชัดเจน ไมวา จะเปนสือ่ โทรทัศน วทิ ยกุ ระจายเสยี ง หนงั สอื พิมพ หนงั สือ วดิ โี อและภาพยนตร ฯลฯ แตการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเรว็ ในชว งทศวรรษทผ่ี า นมาดว ยการเชือ่ มตอ สัญญาณดจิ ติ อลจากประเภทของเน้ือหา จากภาพ เพลง วิดีโอที่สามารถแพรกระจายในเครอื ขาย โทรศัพทมือถอื หรือผา นทางอินเทอรเ น็ต ไดกอใหเกิดปรากฏการณท ่เี รียกวา ‘การหลอมรวมส่อื เทคโนโลยี’ (Convergence Technology Media) ขนึ้ โดยนยั ของมนั ไมเพยี งแตห มายความวา รูปแบบท่ีแตกตา งกนั ของส่ือที่มาบรรจบกนั เทานนั้ แตย งั รวมถึงการสือ่ สารโทรคมนาคมท่ีจะบรรจบ กนั อีกดว ย เคยมนี กั วชิ าการดา นส่ือทานหนึ่ง ชอื่ Jenkins ไดอ ธิบายเก่ียวกับการเขาสูยุคของการ หลอมรวมเทคโนโลยี ในหนังสอื ของเขา Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (2006) วา: “...เปน การหลอม รวมของเน้ือหาของส่ือหลายๆ แพลตฟอรม รวมถงึ พฤติกรรม การ ผบู ริโภคสือ่ ซึ่งมีความรวมมอื ระหวา งอุตสาหกรรมสื่อหลายๆ รูป แบบ เชน การใหบริการดาน การสอื่ สารโทรคมนาคมท่ีแตกตา งกัน เชนการเขา ถึงอินเทอรเนต็ บรอดแบนด โทรทศั น โทรศัพท และ อุปกรณโทรศัพทมอื ถอื ”

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 150 โดยเหตผุ ลสําคญั ของการหลอมรวมเขาหากันดงั กลา ว คือ เรือ่ งการมุง สรา งความไดเปรียบ เชิงแขงขนั สรางความแตกตางจากคแู ขง และสรา งมลู คาเพิ่มในแงธ ุรกจิ แตห ากเราหันมามองจากอีก ขา งหนง่ึ ดว ยมมุ มองของผูบริโภคแลว การหลอมรวมเขา หากนั ของเทคโนโลยไี ดสรางความ สะดวกสบายในการใชช ีวติ ยอ มเกดิ ข้นึ อยา งไมนาสงสยั พรอมกนั น้ันผบู รโิ ภคตา งมีความตอ งการ และ มคี วามเขา ใจในการบรโิ ภคเทคโนโลยมี ากขนึ้ การบรโิ ภคเทคโนโลยเี หลา น้ีกอใหเ กดิ สื่อชนิดใหม (New Media) จาํ พวกส่อื ดจิ ิทลั ซ่ึงแตล ะชนิดตา งมีขอเดน แตกตา งกันไป ดังนัน้ เราคงปฏเิ สธไมไดวา ขณะนเ้ี รากาํ ลงั อยูในชวงของ การเปลี่ยนแปลงท่ีจะมีการหลอมรวมส่อื ทางดานโทรคมนาคม รวม ถงึ วทิ ยกุ ระจายเสยี งและวิทยุโทรทศั น สอื่ สงิ่ พิมพทุกชนดิ ที่ตองผนั ตัวเองเขาสรู ะบบดจิ ิทัล เมือ่ เปน เชนน้ี ในยุคของการหลอมรวมสื่อ (Media Convergence) หลายประเภทอยา งท่ี กลาวมา ทั้งสอ่ื ดานเทคโนโลยีสารสนเทศ โทรคมนาคม และสือ่ บรอดแคสติ้ง การจะจัดแยกประเภท ของส่ือจึงเปนเรื่องท่ซี บั ซอนและสับสนย่งิ ขนึ้ การกํากบั ดูแลตรวจสอบของหนวยงานตางๆ กม็ คี วาม ยงุ ยากข้นึ ตามไปดวย โดยเฉพาะการกาํ กับดูแลการใชส่ือนน้ั แยกออกจากกันไดย ากวาเปน ชนดิ ใดจะ ใชกฎหมาย หรอื พ.ร.บ. ฉบับใดกํากับดแู ล ขณะท่ีกฎหมายก็ยงั มชี องโหวม ากมายท่ีใชไดเพียงการ กํากบั ดูแลเฉพาะสอ่ื บางสื่อเทานัน้ เมอ่ื มีการตอบสนองดวยสอ่ื ใหมม ากขึน้ ทําใหก ารเติบโตของส่ือ กระแสหลักมรี ายไดล ดนอยลง ยกตวั อยา ง เรื่องโฆษณาท่หี ันไปใชบ รกิ ารสือ่ ใหม ปญ หาคือการโฆษณา ไมมีการกลน่ั กรอง เพราะนําเสนอไดโ ดยงา ย และยังมีการทําธรุ กรรมผานอินเทอรเน็ต การละเมิด ลขิ สิทธ์แิ ละการกระทาํ ผิดกฎหมายทางดานสื่อ โดยใช ชอ งวางทไี่ มมีกฎหมายใดๆ ออกมารองรบั การ เกิดส่ือใหม และ พ.ร.บ. ฉบบั เดมิ ๆ ก็ไมสามารถดูแลไดอ ยา งทวั่ ถงึ องคการสอ่ื ที่มหี นาที่ดูแลรบั ผิดชอบกาํ กบั การทํางานใหเปนไปตามหลกั จรรยาบรรณของส่ือ เชน สภาการหนงั สอื พิมพแหงชาติ ก็เร่ิมคิดถึงการกาํ กบั ดูแลสื่อใหม เฉพาะในสวนท่ีเกี่ยวของกับผู ประกอบวิชาชพี สอ่ื ในฐานะทีเ่ ปนสมาชิก และตองปฏบิ ัตติ ามหลกั จรรยาบรรณวิชาชีพ แตในขณะทยี่ งั ไมมีการตราขอบังคับ หรอื หลักปฏิบตั เิ รือ่ งจริยธรรมสอื่ ใหมท่ีชัดเจน ผูประกอบวชิ าอาชีพสื่อจะตอง เขาใจสถานะความเปนส่ือมวลชนในการใชส่ือใหม ตัวอยางเชน การใชเฟซบกุ หรือทวติ เตอร ทอ่ี าจ ไดร บั ความเช่ือถือมากกวา สอ่ื บคุ คลโดยท่วั ไปแมจะสง ผา นขอความท่เี ปนสว นตัวได แตในพื้นทข่ี า ว หรือความคิด เห็นยงั ตอ งเคารพหลกั การ “พดู ความจริง” เพื่อมิใหพ ื้นทส่ี าธารณะในสอ่ื สังคมออนไลน (Social Media) เปนเพียงพืน้ ทใี่ นการกระจายขา วราย หรอื เปนเครื่องมือโฆษณาชวนเช่อื เทา นน้ั ประเทศไทยมกี ารกาํ หนดนโยบายท่ีเกย่ี วขอ งกับการพัฒนาส่ือใหมห ลายดาน รวมถึงมีการ ประกาศใชก ฎหมายท่ีเก่ียวของกับสื่อใหม อนั สง ผลใหเม่ือพิจารณาในดา นของการปฏิบัติงานของ สอ่ื มวลชนในยุคการหลอมรวมเทคโนโลยจี ึงตอ งทํางานดวยความระมัดระวงั และรับผิดชอบมากขึน้ เพราะโอกาสในการกระจายขาวสารขอ มูล กค็ ือโอกาสในการถกู ฟองคดีหม่ินประมาท ในขณะเดียวกนั ผูนําเสนอขอ ความ หรอื เจา ของงานเขยี นหรอื บทความที่อาจถกู สง ผา นเครือขายคอมพิวเตอร กจ็ ะตอง รบั ผดิ ชอบในทางกฎหมายคดีหมิ่นประมาท บรรณาธกิ ารผูพิมพผูโฆษณา บรรณาธิการเว็บไซต เวบ็ มาสเตอร ทม่ี ีสวนรูเห็นในขอความหมิ่นประมาท อาจตองรับผิดในฐานะตัวการรวม ในขณะท่ีการ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 151 กํากับดูแลสื่อในประเทศไทยแตละประเภทจะตองมีกฎหมายเฉพาะในการกํากบั ดแู ลสือ่ สื่อใหมใ นยุค การหลอมรวมเทคโนโลยี การเปล่ียนแปลงสยู ุคหลอมรวมสื่อ หนังสือพิมพเปนส่ิงพิมพท่ีเสนอขาว การเคลื่อนไหวใหม ๆ ทั้งภายในและภายนอก ประเทศ มีการกําหนดการออกที่แนนอนตายตัว โดย สวนใหญจะออกเปนรายวัน นอกจากน้ีแลวยังมี หนังสือพิมพรายสามวันรายสัปดาห รายปกษ และรายเดือน หนังสือพิมพมักจะพิมพลงใน กระดาษ สําหรับพิมพหนังสือพิมพโดยเฉพาะ ซ่ึงมีราคาถูกเน้ือหาหลักของหนังสือพิมพคือขาวสารบานเมือง และตุการณปจจุบันในดานตางๆ อาทิ ขาว การเมือง ขาวอาชญากรรม ขาวเศรษฐกิจ ขาวกีฬา และ ขาวบันเทิง มีการใชรูปภาพประกอบเน้ือหา ทําใหเนื้อหา ชัดเจนมีน้ําหนักมากขึ้นนอกจากนี้ใน หนังสือพิมพก็ยังมีขอมูลดานอ่ืนๆอีก เชน การพยากรณอากาศ การตูนในรูปแบบตางๆขึ้นอยูกับ นโยบายของสาํ นักพิมพน น้ั ๆ ปจจุบันส่ือที่ทําใหบทบาทของหนังสือพิมพมีความเปลี่ยนแปลงเพราะดวยเทคโนโลยีที่มี ความทันสมัยมากย่ิงขึ้นเหมือนเปนทางหน่ึงที่ผูคนมักใชในการรับรูขอมูลขาวสารตางๆ อยางเชนสื่อ โทรทศั น สื่ออินเตอรเน็ต โดยเปรียบเปนคูแขงของหนังสือพิมพเพราะประชาชนสามารถรับรูขาวสาร ไดทันที และรวดเร็วทันใจและที่สําคัญน้ันคอมพิวเตอรแทบจะมีอยูทุกบาน การซ้ือหนังสือพิมพมา อานบางคนจึงไมคอยใหความสําคัญหนังสือพิมพในปจจุบันจึงตองมีการทําขาวอยางรวดเร็วเพื่อให ประชาชนไดทราบขาวสารน้ันไดทันทวงที และใหขาวทีมีคุณภาพนาสนใจ ถึงแมวาขาวจะไมไดจัดอยู ในสินคาอุปโภคบริโภคทีมีความจําเปนเปนตอการดํารงชีวิตแตคนไมสามารถปฏิเสธไดวาขาวมีความ จําเปน ไมน อ ยไปกวาปจ จยั ส่ี โครงสรางสังคมกอนที่จะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบหนังสือพิมพมาเปนส่ิงพิมพออนไลน พบวา สว นมากแลว ผคู นจะตดิ ตามขา วสารจากสอ่ื โทรทัศน วิทยุ และหนังสือพิมพเปนสวนใหญซึ่งเปน สื่อทรัพยากรท่ีหาไดงายและรวดเร็วที่สุดแตกอนนี้สื่อโทรทัศนและส่ือวิทยุ ราคาคอนขางแพง เพราะ ประเทศไทยไมไดเ ปน ผูผลิตสนิ คา เหลา นีเ้ องเปน การนาํ เขา จากตา งประเทศ และอกี เหตุผลหน่ึงคือเปน สื่อที่ตองใชระบบการสงสัญญาณพลังงานไปทางอากาศ ซึ่งหากเกิดพายุ ฝนตกระบบการสงสัญญาณ อาจเกิดการลม หรือขัดของไดดงั นัน้ ส่ือหนงั สือพมิ พจ งึ เปนส่อื ที่กมุ ขอ มูลขาวสารแกประชาชนมากท่ีสุด เนอ่ื งจากราคาถูกและมีความรวดเร็ว (จันจริ า ศิริเมตไต. 2556 : 1) อตุ สาหกรรมการผลิตหนงั สือพิมพ ปจ จุบนั ในชวงน้ีหนงั สือพมิ พตองทํางาน ภายใตระบบทาง วัฒนธรรมท่ีสังคมไทยเปดรับการส่ือสารขามชาติหรือขามพรมแดนมากข้ึน นอกจากน้ี หนังสือพิมพ ตองขับเค่ียวระหวางหนังสือพิมพ ดวยกันแลว ยังตองขับเค่ียวกับอุตสาหกรรม ส่ือมวลชนอื่น ๆ เชน โทรทัศนวิทยุและอินเตอรเน็ต ในการแกงแยงงบประมาณโฆษณาและผูบริโภค หนังสือพิมพที่ไดรับ ความนยิ มจึงตองสะทอน ความเปนสากล มีความรอบคอบในการนําเสนอขาวสารท่ีลึกซึ้งมีความเปน กลาง และเสนอขาวแบบเจาะลึก นํ้าหนักของการเติบโต ในระยะแรกของชวงน้ียังอยูท่ีหนังสือพิมพ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 152 ระดับผูนํา และหนังสือพิมพแนวเศรษฐกิจ ถึงแมวาภาวะเศรษฐกิจตกต่ําในป พ.ศ. 2540 ท่ีตอเนื่อง มาจนปจจุบันเปนผลใหหนังสือพิมพพิมพหลายฉบับปดกิจการลงไปโดยเฉพาะอยางยิ่ง หนังสือพิมพ แนวธุรกิจทอ่ี าศยั รายไดหลักจากโฆษณา แตการทีหนงั สือพิมพมจี ํานวนลดนอยลงทําใหหนังสือพิมพท่ี ดาํ เนินการอยูมีชอ งทางขยายจนกลายเปน ธรุ กิจทุนขนาดใหญ หนังสือพิมพท่ีมีอยูมักเปนหนังสือพิมพ ที่นํากิจการเขาตลาดหลักทรัพย เกิดหนังสือพิมพประชานิยม หรือเชิงปริมาณแนวใหมขึ้น อตุ สาหกรรมหนงั สือพิมพไทยไดเ ตบิ โตผา นวิกฤตการณทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและ กระแสวฒั นธรรมขามชาติสื่อใหมในยุคดิจิตอล จะเห็นไดวาพัฒนาการของหนังสือพิมพไทยลวนเก่ียว โยงกับแนวอุดมการณทม่ี สี ว นกําหนดสถานภาพของหนังสือพิมพในแตละยุคและหนังสือพิมพไดมีการ ปรับเปลี่ยนรปู แบบเน้ือหาและแนวนโยบายไปตามบรบิ ทเหลานี้อยางตอเนื่องจากหนังสือพิมพท่ีอยูใน มือราชสํานักมาอยูในการดําเนินการของปญญาชน สามัญชน และนักการเมือง หรือเจาของทุนและ พัฒนาจนกลายเปนธุรกจิ ขนาดใหญท ีส่ งผลใหเ กดิ การแขงขนั อยางไมเสรี ในฐานะที่หนงั สือพิมพเ ปน อตุ สาหกรรม ประเภทหนึ่งสินคาท่ีเปนผลผลิตของหนังสือพิมพคือ หนังสือพิมพ เพื่อใหสินคาท่ีผลิตออกมาสามารถ เอาชนะคูแขงขันและดํารงอยูไดในตลาดประเภท เดียวกนั กค็ ือการสรา งความแตกตางของหนังสือพิมพซ่ึงสามารถสรางไดสองลักษณะคือความแตกตาง ดานเน้ือหาและความแตกตางดาน รูปเลม การจัดหนาสวนใหญแลวหนังสือพิมพจะ สามารถบงบอก ความแตกตา งหรือลกั ษณะเดน ของตัวเองไดด วยการระบุกลุมผูอานเปาหมายของหนังสือพิมพเปนใคร บางในยุคท่ีหนังสือพิมพกําลังเผชิญหนากับการเปลี่ยนแปลงใหมจากสื่อดิจิตอล ยอดขายที่เคยเปน รายไดหลักเริ่มลดลงอยางมีนัยสําคัญรายไดทางเดียวท่ีหวังพ่ึงไดจากยอดขายโฆษณาเมื่อตองพ่ึง โฆษณา อิสรภาพและคุณภาพของส่ือจึงเปนเรื่องรองในขณะท่ีหารหาโฆษณากลายมาเปนเร่ืองหลัก หนังสือพิมพและสื่ออ่ืนๆท้ังหลายไมวาจะเปนสื่อในประเทศไหนก็ตามกําลังอยูในภาวะวิกฤตเพราะ เปน ชว งท่ีตองเผชิญหนา กบั ความอยรู อด จากการขยายตัวของส่ือใหมทําใหสื่อกะแสหลักในประเทศไทยโดยเฉพาะหนังสือพิมพตอง เริ่มปรับตัวเขาสูความเปนดิจิทัล มากขึ้นจากที่มีการจัดทําเว็ปไซตขึ้นมาเพ่ือรองรับผูอานใน ตางประเทศหรือกลุมผูอานใหมโดยไมไดเนนทางธุรกิจก็เริ่มหันมาปรับปรุงเน้ือหาและเปลี่ยน โครงสรา งของเวป็ ไซตใ หรองรบั รูปแบบธุรกจิ ใหมเพ่อื สรา งรายไดอยางจริงจังกันมากขึ้น ขณะเดียวกัน หนังสอื พมิ พบางแหง เริ่มปรบั ตวั เขา สกู จิ การสอื่ โทรทัศนหลังจากท่ีบางแหงไดปรับตัวเขาสูส่ือโทรทัศน มากอนหนานี้แลวทําใหเจาของธุรกิจสื่อหลายแหงเร่ิมคิดถึงการใชทรัพยากรขาวรวมกันเพื่อนําเสนอ ไปในหลากหลายชอ งทาง (สุดารตั น ดษิ ยวรรธนะ. 2557 : 4) หนงั สือบา นเมอื งเปนอีกคา ยหน่ึงท่ีตอ งยอมรับการเปล่ียนแปลงในเรื่องของเทคโนโลยีที่กําลัง เขามามีบทบาทกับคนในสังคมโดยเฉพาะหนังสือพิมพที่ปจจุบันนี้มีการปรับตัวกันอยางมากมาย โดยเฉพาะหนังสือพิมพยักษใหญในเมืองไทยก็มีการต่ืนตัวเปล่ียนแปลงในเรื่องของการปรับตัวไปสูยุ ดิจิตอลกันอยางเต็มทีไมวาจะเปนการเพิ่มสินคาของตัวเองโดยหันเขามาเลนในเรื่องของ ส่ือออนไลน วิทยุออนไลน โทรทัศนดาวเทียม ซ่ึงส่ือเหลาน้ีจะเปนตัวชวยใหธุรกิจหนังสือพิมพอยูรอด แต หนังสือพิมพบานเมืองท่ีถือกําเนิดมากวา 40 ปก็กําลังเผชิญปญหากับยุคดิจิตอล โดยเฉพาะการเพ่ิม

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 153 สินคา ของตนเอง ซ่ึงในขณะน้ี หนงั สือพมิ พบา นเมือง ไดทาํ การเปดเวบ็ ไซน เปนของตัวเองเมื่อ10 กวา ปกอนซ่ึงถือวานานพอสมควรและในเร่ืองของการนําเอาเทคโนโลยีเขามาชวยเสริมในการทําธุรกิจ หนังสอื พมิ พ เว็บไซดหนังสือพมิ พบานเมอื ง ไดร บั การพัฒนาข้ึนมาอยางตอเนื่องมีสมาชิกที่เขาติดตาม ขาวสารในเว็บไซดเปนจํานวนมาก ยคุ กอ นการเปลี่ยนผานไปสยู ุคหลอมรวมสอื่ หนังสือพิมพบานเมืองถือกําเนิดมา กวา 40 ป นับวาเปนหนังสือพิมพท่ีมีสายปานยาว พอสมควร ในยุคแรกๆของหนังสือพิมพบานเมือง มีหลักในการทํางานท่ีเหมือนกับหนังสือพิมพอ่ืนๆ คือ มีการวางนักขาวไวตามสถานที่ราชการตางๆ รวมท้ังองคการเอกชนท่ีมีผลประโยชนกับ ประเทศชาติโดยนักขาวในยุคนี้ ยังไมมีการใชเทคโนโลยีกันมากเนื่องจาก เทคโนโลยียังไมทันสมัย เทา กบั สมัยปจ จบุ นั ซึง่ เปนยคุ ดิจิตอล การทาํ ขา ว ในสมยั นน้ั เรม่ิ จากผสู อื่ ขา วหาขา วแลว ดําเนินการสง ขาวทาง แฟกซ เขามายังกองบรรณาธิการขาว แลวมีหัวหนาขาวแตละโตะขาวเปนผูคัดสรรเลือกขาว เพ่ือนํามาลงในหนังสือพิมพ รวมทั้งภาพขาวที่จะลงก็ตองไปลางฟลม แลวจึงสงมายังโตะขาวเพ่ือให เลือกภาพขา วซ่ึงเปนการทํางานท่ีจะตองทําใหตรงเวลาและทันเวลา ผูสื่อขาวก็ตองทํางานใหทันเวลา และถาวันไหนไมมีขาวผูส่ือขาวจะตองหาขาวโดยการสัมภาษณแหลงขาวเพ่ือจะนําขาวมาลงใหทัน กอนที่จะปดเลมหนงั สือพิมพ ขาวของหนังสือพิมพบานเมืองในยุคที่ยังไมมีเทคโนโลยี จะเปนขาวในเชิงวิเคราะหในเรื่อง ของขาว ชาวบานวถิ ชี วี ติ ชาวบา นซงึ่ มีการตอบรับอยางดีจากกลุมเปาหมายถึงแมวากลุมเปาหมายของ เราจะไมมากเหมือนกับหนังสือพิมพยักษใหญอยาง ไทยรัฐ หรือเดลินิวส ในยุคนี้ยังไมมีการซ้ือขาว เพียงแตมีการหาขาวโดยท่ีเจาะประเด็นใครประเด็นมันเทานั้น ถึงแมวาจะเปนขาวเดียวกับ หนงั สอื พิมพอื่นแตประเดน็ ของหนงั สือพิมพบานเมืองจะฉีกไปจากหนังสือพิมพอื่นๆทําใหหนังสือพิมพ บานเมืองสามารถเล้ียงตัวเองได โดยเฉพาะจากการหาโฆษณาที่มีเขามาอยางตอ เนื่องจากนายทุนท่ี เปนเจา ของหนงั สือพิมพกับกลมุ นักการเมืองทเี่ ขามาบริหารงานในหนงั สอื พมิ พ ยคุ เปลี่ยนผานสยู คุ หลอมรวมสอ่ื การดําเนินการเขาสูในยุคเปล่ียนผานนั้น ในยุคกอนการเปล่ียนผานทางหนังสือพิมพ บานเมืองเร่ิมเขาสูยุคหลอมรวมส่ือ ทางผูบริหารหนังสือพิมพบานเมืองไดมีการวางนโยบายให หนงั สือพิมพทาํ เว็บไซตเ ปน ของตัวเอง โดยไดเ ร่ิมทําเว็บไซต บา นเมือง ในประมาณ ป พ.ศ. 2550 ซ่ึง เปนการทําเว็บไซตตามหนังสือพิมพอื่น ๆ ที่มีการทําเว็บไซตกันข้ึนมากอน โดยมีการพัฒนากันมา เรอ่ื ยๆ จนถึงปจ จุบนั ในยุคน้ี ทางหนงั สือพิมพบ านเมืองไดปรับเปลยี่ นใหผูส่ือขาวน้ันสงขาวผานมายัง เว็บไซต โดยใหสงเขามาที่ Baking News ซึ่งเปนกลองขอความขาวของเว็บไซตแลวทางศูนยขอมูลก็ ดึงขา วตางๆไปใสใ นกรอบของขาวนน้ั ๆ และในยุคนีท้ างหนังสือพิมพบานเมืองมีการซื้อขาวจาก สํานัก ขาวรอยเตอร และ ศูนย ขาว คือ News Center ซึ่งผูส่ือขาวสามารถเขาไป หาขอมูลขาวเพ่ือมาเติม ไดซ ่งึ หนังสอื พิมพอ่ืนๆก็มีการซื้อขาวเหมือนกัน เพื่อกันการตกกระแสของขาวในแตละ ที่สําคัญขาวที่

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 154 สงมายัง เว็บไซตน้ันผูสื่อขาวจะตองเขียนมาใหครบถวนสมบูรณ เพราะทางศูนยขอมูลจะไมมีการ แกไ ขในสวนของเนือ้ หาขาวแตอยา งใด เม่ือสอื่ เกาปะทะกับสือ่ ใหมในยุคดจิ ิตอล สหัสวรรษใหมมาถึงพรอมกบั ยคุ ของการปฏิวัติเปล่ียนแปลงเทคโนโลยีสารสนเทศทั่วโลก อัน เปนผลพวงของการเจริญเติบโตอยางรวดเร็วของอุตสาหกรรมเทคโนโลยี การเปลี่ยนผานเขาสูระบบ ดจิ ิตอลนาํ มาซึ่งการปะทะกันระหวา งส่อื เกากับส่ือใหม นวัตกรรมท่ีไมหยุดน่ิงของอุปกรณดิจิตอลและ การครอบงําของสื่อใหมที่ขยายตัวขึ้นอยางไมหยุดย้ังทําใหส่ือส่ิงพิมพ วิทยุและโทรทัศนกลายเปนสื่อ เกาหรอื ท่เี รยี กวา สือ่ อนาลอ็ กโดยปริยาย นักวชิ าการจํานวนมากถึงกับต้ังขอสังเกตวาความสามารถใน การตอบสนองตอวิถีชีวิตยุคใหมไดอยางฉับไวและครบวงจรของส่ือดิจิตอลจะมาแทนท่ีความสําคัญ และยุติบทบาทของส่อื เกาทจี่ ะคอยๆตายจากไปในอนาคตอนั ใกล ห า ก จ ะ วิ เ ค ร า ะ ห ค ว า ม เปล่ียนแปลงดังกลาวโดยอาศัยแนวคิดทฤษฎีเทคโนโลยีสื่อสารเปนตัวกําหนด (Technological Determinism) อิทธิพลที่กอตัวข้ึนอยางตอเนื่องและรุนแรงของระบบดิจิตอลอาจเปนเสมือนภัย คุกคามตอส่ือเกาที่มาพรอมกับสื่อใหม แตถามองใหลึกถึงบทบาทของสื่อในเชิงประวัติศาสตรและ สังคมแลว รปู แบบและการพัฒนาของสื่อใหมน้ันลวนตั้งอยูบนพื้นฐานการทํางานของส่ือเกาทั้งสิ้น ยิ่ง เทคโนโลยีมีวิวัฒนาการไปไกลเทาไหร ความเชื่อมโยงกับท่ีมาหรือตนตอของแนวคิดที่มีมากอนก็ย่ิง ชดั เจนมากข้นึ เทาน้ัน ส่ือดิจิตอลท่ีไดรับความนิยมยุคใหมลวนแลวแตถูกออกแบบสรางสรรคและปรับปรุงจาก บทบาทการทํางานของส่ือเกา ยกตัวอยางเชน Kindle หนังสือดิจิตอลที่ถูกพัฒนามาจากหนังสือแบบ เลม ซึ่งอํานวยความสะดวกใหผูอานสามารถเก็บหนังสือหลายรอยเลมไวในเคร่ืองมือเดียวโดยไมมี ความจําเปนตอ งวุนวายกบั การแบกหนงั สือทลี ะหลายๆเลมอีกตอไป วิทยุดิจิตอลที่พัฒนามาจากวิทยุสื่อสารแบบเกาก็ยังคงทําหนาที่เดิม ถาไมนับความแตกตาง ของขนาดเม่ือเทียบ iPod กับวิทยุบูมบ็อกซแบบเด็กแร็พยุค 80 รวมไปถึงอีเมลท่ีพัฒนามาจากการ สอ่ื สารทางจดหมายทีก่ ลายเปน เรื่องตกยคุ ไปแลวหลังความสะดวกรวดเร็วทันใจของการสงอีเมลลเขา มาแทนที่ ขอจํากัดของสื่อเกาอยางหนังสือ วิทยุและจดหมายไดถูกปรับปรุงผานการยกระดับ ประสิทธิภาพทางเทคโนโลยีของส่ือใหม โดยอาศัยกลไกการทํางานทางสังคมแบบเดียวกับสื่อเกา นอกจากการขยายศักยภาพสื่อใหมบนฐานของสื่อเกาแลว การควบรวมส่ือก็เปนอีกแนวทางการ พั ฒ น า ท า ง เ ท ค โ น โ ล ยี ท่ี อ า ศั ย ก า ร ร ว ม ส่ื อ ม า ก ก ว า ส อ ง ป ร ะ เ ภ ท ไ ว ใ น แ พ ล ต ฟ อ ร ม เดียว smartphone อยาง iPhone เปนการรวมโทรศัพท อินเตอรเน็ต MP3 และกลองเขาดวยกัน เชนเดียวกับ BlackBerry ที่เปนการรวมโทรศัพท อินเตอรเน็ตกลอง และโปรแกรมสงขอความแบบ เรียลไทมไ วใ นเครื่องมือเดยี วกัน การรวมสอ่ื หลายประเภทเขาไวดวยกันในแพลตฟอรมเดียวเอื้อใหคน รุนใหมสามารถใชประโยชนจากโทรศัพทมือถือมากกวาท่ีเคยใชในอดีต เพราะเพียงแค

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 155 มี BlackBerry หรือ iPhone ก็สามารถพูดคุยกับผูอ่ืนดวยบริการสงขอความดวนออนไลนโดยไมตอง เปลืองคาโทรศัพท จะเห็นไดวา เทคโนโลยีของส่ือใหมที่รุดหนาไปมากเหลานี้เปนการปรับปรุงและพัฒนาที่สืบ เน่ืองมาจากคุณลักษณะรวมกับตนแบบเกา มากกวาที่จะเปนการปฏิวัติเชิงนวัตกรรมอยางถอนราก ถอนโคน การรังสรรคสื่อใหมโดยต้งั อยบู นฐานการใชงานของสื่อรูปแบบเกาเปนการตอกย้ําคุณคาทาง ประวัติศาสตรของสื่อเกา เพราะอิทธิพลของสื่อเกาที่มีตอการเปลี่ยนผานของสังคมและวัฒนธรรมก็ เปนตัวกระตุนการพัฒนาไปสูส่ือใหมที่ตอบรับความเปนไปของสังคมยุคปจจุบันไดอยางมี ประสิทธิภาพมากกวา เมื่อเปนเชน น้ี สื่อใหมและสอื่ เกาจึงไมไ ดแตกตัวออกจากกันอยางส้ินเชิง ถึงแมส่ือรูปแบบเกา จะถูกมองวาลาสมัยหรือลดความสําคัญลงไปเมื่อสื่อใหมเขามามีบทบาทในชีวิตประจําวันมากขึ้น แต โครงสรา งพน้ื ฐานของมนั ก็ยังคงความสําคัญในแงม ุมทางประวัติศาสตร เนือ่ งจากสื่อดิจิตอลในปจจุบัน ตางก็ทําหนาที่สืบเน่ืองจากส่ืออนาล็อกที่ถูกคิดคนมากอน เชนเดียวกับสถานะของสื่ออนาล็อกแตละ ชนิดเหลานัน้ เม่ือถูกนําเสนอสูสาธารณชนครงั้ แรก ประสิทธิภาพท่ีครอบคลุมกวางไกลกวาของสื่อใหม อันเปนผลพวงของการปรับปรุงและเติม เต็มขีดความสามารถในการใชงานของสื่อเกา ยอมลดบทบาทความสําคัญเชิงเศรษฐกิจและสังคม วฒั นธรรมของส่ือเกา ลงอยางหลีกเล่ียงไมได อยา งไรกต็ าม สอื่ ใหมก็ไมไดน าํ มาซึ่งการสิ้นสุดของคุณคา เชิงประวัติศาสตรและมานุษยวิทยาของส่ือเกา สื่ออนาล็อกจะยังคงมีนัยสําคัญตอวิวัฒนาการและ กลไกการทํางานทางสังคมของสอื่ ดจิ ิตอล เทียบเทากับท่ีสื่อดิจิตอลในปจจุบันจะมีตอความรุดหนาเชิง เทคโนโลยีของสอื่ ในอนาคต ทผ่ี า นมาหนงั สอื พมิ พห ลายฉบับพยายามด้ินรนเพ่ือความอยูรอด โดยเปดชองทางการสื่อสาร ใหก วางขวางขึน้ ทงั้ หนงั สือพิมพอ อนไลน ขาวสั้นผานมือถือ วิทยุออนไลน การสรางแอพลิเคชั่น และ หาชองทางการประมูลทีวีดิจิตอล ขณะที่แนวโนมการเพ่ิมบุคลากรเพ่ือรองรับภาระงานเหลาน้ันกลับ สวนทาง สื่อหลายคายไมมีนโยบายเพิ่มพนักงาน เปนสัญญาณบงบอกชัดเจนวานักขาวท่ีจะดํารง หนาท่ขี องตนไวไ ด จาํ เปนตองปรบั ทกั ษะการทาํ งานใหสามารถนาํ เสนอขา วไดหลากหลายประเภท ซ่ึง สือ่ แตล ะประเภทยอ มมีลักษณะเฉพาะ ท้งั เนอ้ื หาและรปู แบบการนําเสนอทีแ่ ตกตางกนั ไป ไมเพียงความตองการในดานทักษะการนําเสนอขาวผานส่ือตางๆ ที่มีความหลากหลายมาก ขน้ึ แตน กั ขา วในฐานะทเี่ คยมีบทบาทหลักในการเสนอขอมูลขาวสารใหกับประชาชน กําลังตองเผชิญ กับความทาทายจากสถานการณการส่ือสารบนโลกออนไลน ซึ่งผูใชสามารถเปนท้ังผูสงสารและผูรับ สารไดในคราวเดียว นักขาวภาคพลเมือง(Media Citizenship) เกิดข้ึนแทบจะทุกวินาที หลาย เหตุการณทั่วโลก ประชาชนท่ัวไปที่มีสมารทโฟนสามารถรายงานสถานการณที่เกิดข้ึนตรงหนาได อยา งละเอยี ดและรวดเร็วกอ นที่นักขาวภาคสนามจะไปถึงเหตกุ ารณเสยี อีก

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 156 สถานการณเชนน้ีมีนัยที่ชัดเจนวา นักขาวไมสามารถดํารงอยูดวยการรายงานเหตุการณท่ี เกิดข้ึนแบบวันตอวันไดอีกตอไป สาธารณชนคาดหวังใหนักขาวนําเสนอ“ขาวเชิงลึก” ที่สะทอนเบ้ือง ลึกเบื้องหลังไดอยางถึงแกน ขณะเดียวกันก็ตองการการวิเคราะหสถานการณท่ีเกิดขึ้นอยางรอบดาน ครอบคลุมทงั้ มิตทิ างการเมอื ง เศรษฐกจิ สงั คมและวัฒนธรรม นอกจากนย้ี ังมุงหวังใหสื่อแสดงบทบาท นําในการเปดเวทีแลกเปลี่ยนความคิดเห็น จนนําไปสูการหาทางออกในปญหาตางๆ รวมกันในสังคม (แผนยุทธศาสตรสมาคมนกั ขา วนักหนังสือพิมพแ หง ประเทศไทย พ.ศ. 2556 : 1) หนงั สือพิมพบ านเมืองจะอยอู ยางไรในเม่ือสื่ออ่ืนมกี ารหลอมรวมส่ือ \"Convergence Journalism\" คือการหลอมรวมสื่อในงานวารสารศาสตร ทั้งสื่อส่ิงพิมพ วทิ ยุ ทีวี ออนไลน และอื่นๆหมายรวมถึงสื่อใหม เชน Social media iPad มือถือ ฯลฯ ขณะเดียวกัน คนเสพสื่อ (interactive) ไดทั้งกระบวนการรายงานขาว อีกทั้ง Convergence Journalism ยังเปน การส่ือสารสองทาง คือการสื่อสารระหวางเครือขายผูบริโภคกันเอง (แสดงความเห็น กดไลท แชร ดดั แปลงขอมลู ลอ เลียน ฯลฯ) ดังนนั้ นกั ขา วรนุ ใหมต อ งคอยมอนเิ ตอร Social Media\" สิ่งเหลานี้จึงเปนที่มาของนักขาวพันธุใหมในสงคราม Convergence journalism ท่ีตองมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการทํางานซ่ึงนักขาวปจจุบันตองเรียนรูและปรับตัวใหเขากับ เทคโนโลยี social media (โซเชี่ยลมีเดีย)เนื่องจากปจจุบันผูบริโภคหันมารับขาวสารจากสื่อออนไลน มากกวาส่ือสิ่งพิมพเพราะสะดวกสบาย พกพางายและทันเหตุการณดังน้ันบทบาทหนาท่ีของ สื่อมวลชนตอ งมีการเปลย่ี นแปลงใหเขา กับยคุ สมัยมากท่ีสดุ (รติบดี สทิ ธิปญญา. 2556 :1) ในยคุ ขอ มูลขาวสาร ส่อื ใหม (New Media) ที่มีการหลอมรวมเทคโนโลยี อยางเชน ส่ือสังคม ออนไลน (Social Media) ไดเขามามีบทบาทตอชีวิตประจําวันของผูคนในสังคมหลากหลายดาน โดยเฉพาะอยางยิ่งบทบาทในดานการส่ือสาร จากคุณสมบัติดังกลาว เปน ผลใหจํานวนผูใชส่ือใหมใน ยุคการหลอมรวมเทคโนโลยีเพิ่มข้ึนอยางรวดเร็ว รวมท้ังการเปนส่ือใหมท่ีผูใชมีเสรีภาพสูงในการ กําหนดเนื้อหา และรปู แบบการใชประโยชน หากมีการนําไปใชใ นทางท่ไี มเ หมาะสมอันกอใหเกิดความ เสียหายกระทบกระเทือนตอระบบเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคงของรัฐ รวมท้ังความสงบสุขและ ศีลธรรมอันดีของประชาชน จึงนาจะเปนจุดเรงใหเกิดกฎหมายใหมสําหรับสื่อใหมในยุค การหลอม รวมเทคโนโลยี และการสื่อสารผานคอมพวิ เตอร ลกั ษณะของการหลอมรวมสอื่ การหลอมรวมสอื่ หรอื convergence นัน้ จะเกิดข้ึนใน 4 ระดับคือ 1. การหลอมรวมบริการ ิ (convergence of services) 2. การหลอมรวมของชองทางการสื่อสารขอมูล (convergence of transmission channels) 3. การหลอมรวมของอปกรณ ลูกขาย (convergence of terminals) 4.

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 157 การหลอมรวมของผูใหบริการ (convergence of providers) ผานการควบรวมกิจการและการสราง เครอื ขาย พนั ธมติ รทางธรุ กจิ ผูบริหารหนังสือพิมพบานเมืองมองวา การเขามาอยางรวดเร็วของสื่อออนไลน ทั้ง เว็บไซต เฟสบุค ทวิตเตอร สงผลใหยอดจําหนายหนังสือพิมพบานเมืองลดลง ประกอบกับยุคสมัยเปลี่ยนไป ชองทางการรับสารของผูบริโภคเพ่ิมข้ึนนสพ.บานเมือง ไดมีการปรับตัวโดยจัดทําเว็บไซต www.banmuang.co.th เพื่อเปนชองทางในการนําเสนอขาวนอกเหนือจากหนังสือพิมพ โดยเนน ความรวดเร็ว ส้ันๆไดใจความเพื่อดึงใหผูอานติดตาม นอกจากนี้ยังเพิ่มชองทางการหารายไดดวยการ ขายโฆษณาออนไลน แตเมื่อเทียบกับหนังสือพิมพแลวรายไดจากการขายโฆษณาออนไลนยังนอยกวา การขายโฆษณาในหนังสือพิมพและยอดจําหนายหนังสือพิมพอยูมากจึงทําใหไมสามารถปรับตัวเปน สอื่ ออนไลนไ ดเ ต็มรูปแบบ ขณะทบ่ี รรณาธกิ ารขาวและผสู ่ือขาวมองคลายกันวาหนังสือพิมพบานเมืองมีการปรับตัวนอย มากเมื่อเทียบกับสื่ออื่นๆแตเน่ืองจากมีเว็บไซตขาวกระบวนการทํางานตองเปลี่ยนไปอาศัยความ รวดเร็วแตเน้อื หาตองมีความชัดเจนและถกู ตอง นอกจากนี้ผลการศึกษายังพบวาผูสื่อขาวบางคนมีความเห็นวาแมหนังสือพิมพบานเมืองจะมี การปรบั ตวั แตกไ็ มทําใหรูปแบบการทํางานเปลี่ยนไป เน่ืองจากมีเพียงบางขาวเทานั้นท่ีอัพข้ึนเว็บไซต สวนขา วที่ตอ งรายงานผานสือ่ สิ่งพิมพก ย็ งั คงปดในเวลาปกติ ในยุคน้ีหนังสือพิมพบานเมืองที่ไดชื่อวาเปนหนังสือพิมพขนาดเล็ก จะมีผลกระทบอะไรบาง จากการหลอมรวมส่ือ เนื่องจากการเปนหนังสือพิมพขนาดเล็ก มีทุนนอยไมสามารถตอสูกับกลุม หนังสือพิมพใหญไดทางหนังสือพิมพบานเมืองเองก็ตระหนักดีถึงปญหาท่ีจะเขามาน้ีดี โดยเฉพาะ จํานวนบุคลากรท่ไี มเพียงพอตอการทํางาน และเรื่องท่ีสําคัญ คือเงินเดือนของพนักงานไมเพียงพอตอ การดํารงชีพ ทาํ ใหผ สู ่ือขา วในโตะ ขาวตางๆไดออกไปรับงานภายนอกเพ่ือเปนการหาเลีย้ งชพี ตนเอง เนื่องจากทางหนังสือพิมพบานเมืองจะตองแขงขันกับหนังสือพิมพอ่ืนๆในเรื่องของยอดขาย และในเรื่องของเทคโนโลยี ทางหนังสือพิมพบานเมืองไดมีการปรับกลยุทธในการหารายไดของ หนังสือพิมพโยการเปดหนาขายตรงขึ้นมา เพื่อเปนหนาขาวเศรษฐกิจที่ สามารถหารายไดเขามายัง บริษัทไดแตไมไดเนนที่ยอดขายแตเนนที่ทําอยางไรจะใหบริษัทน้ันอยูรอดในสภาวะท่ีเศรษฐกิจตกตํ่า รวมทั้งมีกลยุทธทางการตลาด กอนวันหวยออกมีการนําขอมูลเก่ียวกับหวยมาลงตีพิมพเพื่อเพ่ิม ยอดขายทําใหหนังสือพิมพบานเมืองมีกลุมเปาหมายเพิ่มมากขึ้น ปญหาอีกปญหาที่บานเมืองตอง เผชิญคอื บุคลากรในการทํางานไมเพียงพอ หนังสือพิมพบานเมือง เปนคลายๆกับสถานที่ฝกงานหรือ โรงเรยี นของนักขาวรุนใหมท่ีเขามาทํางาน เมื่อนักขาวรุนใหมเขามาทํางานแลวผานการฝกอยางหนัก จากหนังสือพิมพบานเมือง ก็โดนหนังสือพิมพหัวใหญน้ันมาซ้ือตัวไปทําใหบุคลากรไมเพียงพอ สามารถเหตทุ น่ี ักขา วรนุ ใหมออกจากหนงั สอื พิมพบา นเมือง ก็เพื่อที่จะไปโตในหนังสือพิมพที่มีหัวใหญ กวาและมเี งินเดอื นท่ีมากกวา

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 158 ถาจะพูดถึงการทํางานขาวของนักขาวในหนังสือพิมพบานเมืองท่ีใน ปจจุบันน้ี มีการใช เทคโนโลยีท่ีทันสมัยมากขึ้น โดยมีการใชอุปกรณในการทําขาวท่ีทันสมัยมากขึ้นมี การใชกลอง ดิจิตอล ที่สามารถถายรูปละสงภาพขาวมายังศูนยขอมูลในกองบรรณาธิการไดอยางทันทวงที เหมือนกับนักขาวในหนังสือพิมพอื่นๆแตสิ่งท่ีทางหนังสือพิมพบานเมืองขาดก็คือการเพ่ิม สินคา ของ บริษัท หนังสือพิมพบานเมืองยังคงมี เพียงสองสินคา คือ หนังสือพิมพ และ เว็บไซต เทานั้น เพราะ นโยบายของผูบริหารในขณะน้ียังคงใหทําสื่อที่เปนหนังสือพิมพกับเว็บไซตเทานั้น ในเรื่องของ วิทยุ ออนไลน ทีวีดิจิตอล ทางหนังสือพิมพบานเมืองยังไมมีนโยบายที่จะทําเพียงแตในตอนน้ีตองการ ประคองใหส่ือหนังสือพิมพและเว็บไซตใหอยูรอด โดยการขายโฆษณาของหนังสือพิมพ และเว็บไซต สามารถทํารายไดใหกับบริษัทไดพอสมควรและรายไดของหนังสือพิมพบานเมืองอีกทางหน่ึงคือ การ รบั พมิ พงานใหก ับหนว ยงานราชการตา งๆ ทหี่ นงั สือพิมพมี Connection กนั อยู ตรงจุดน้ีก็สามารถหา รายไดใหก ับบริษทั ไดเหมือนกนั หนงั สือพิมพบา นเมืองตองมีความกระตือรือรนในการเรียนรูงานเขาถึง เทคโนโลยี และทํางานดวยความรวดเร็ว โดยเฉพาะบรรณาธิการขาวตองมองประเด็นขาวไดอยางลึก และกวางกวาผูสื่อขาวโดยอาศัยประสบการณการทํางานผสมผสานกับการใชเทคโนโลยีการสื่อสาร ตางๆเพือ่ ความสะดวกในการทาํ งาน จากการสัมภาษณคุณ พลทิตย ภุกพิบูลย หัวหนากองบรรณาธิการหนังสือพิมพบานเมือง กลาววา ตอนน้ีทางหนังสือพิมพบานเมืองยังไมไดมองไปถึงการเพิ่ม เรื่องของ โทรทัศน หรือวิทยุ เหมือนกับส่ืออื่นเพราะเรามองแลววาไมใชตัวตนของบานเมืองและเรามีทุนนอย แตถาเราจะทําให เรอื่ งของโทรทัศน อาจจะทําในรูปแบบของการเปน ซัฟพลายเออร เพราะจากประสบการณท่ีผานมา ไดมีการพูดคุยกับหนังสือพิมพท่ีทําโทรทัศนก็ไดรับคําตอบวาขาดทุน แมกระทั่งเดอะเนชั่นเองก็ตาม เราจะมเี นนพัฒนาเว็บไซต ของบานเมืองใหพ ฒั นายง่ิ ขน้ึ จะเพิม่ E-Book ข้นึ มาแตก็ตองดูทิศทางกอน โดยการเปลี่ยนแปลงของเว็บไซตเราจะเพ่ิมบุคลากรมาเขียนขาวเปนการวิเคราะหขาวไมใชลงแตขาว อยา งเดยี วจะทําใหเ ว็บไซตห นาสนใจมากยิ่งขึ้นหนังสือพิมพบานเมืองที่ไมสามารถประสบความสําเร็จ เปนส่ือออนไลนไดอยางเต็มรูปแบบเน่ืองจากผูบริหารไมมีนโยบายการทําออนไลนที่ชัดเจนและไมมี ความรูในการบริหารงานส่ือ นอกจากนียังขาดการสรางความสัมพันธท่ีดีรวมถึงการดูแลคุณภาพชีวิต ของพนักงานตามความเหมาะสมเพ่ือสรางขวัญกําลังใจใหกับพนักงานจึงทําใหไมสามารถทํางานไปใน ทศิ ทางเดยี วกนั ได หัวหนากองบรรณาธิการ กลาวตอไปวาหนังสือพิมพบานเมืองคงยังสถานะเดิมคือทํา หนังสือพิมพตอไป คาดวา 3-5 ปหนังสือพิมพยังไมตายจากไปแตหลังจากนั้นก็ไมแนนอนอาจจะมี หนงั สอื พมิ พบางฉบับหายไป บา นเมืองเองหลังจากนัน้ ยอดพิมพอาจจะลดลง ถึงเวลาน้ันคอยมาวากัน ใหม อาจจะปรบั เปล่ยี นรปู แบบของหนงั สือพิมพ ขา วหนา 1 อาจจะไมม แี ลว ขาวพาดหัว แตอาจจะนํา บทวิเคราะหข าวมาลงในหนา 1 แทนดงั น้ันในเรอ่ื งของการหลอมรวมสอื่ หนังสอื พมิ พบา นเมืองยังไมได ทําอะไรไปมากกวา นี้ขออยูอยางนแ้ี ตจ ะพยายามพฒั นาเว็บไซตใหมีหนาเว็บไซตที่หลากหลายมากกวา นี้ เราจะสรางทีมทําเว็บไซตเพ่ิมข้ึนมากหวังวาเว็บไซตของเราก็จะพัฒนาไปไดในอนาคต (สัมภาษณ วนั ท่ี 15 ตลุ าคม 2559)

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 159 สุภพงษ เทียนสี รองบรรณาธิการขาวฝายเศรษฐกิจ กลาววา ความอยูรอดของหนังสือพิมพ บานเมือง ในยุคหลอมรวมสื่อนั้นคิดวา จะตองขึ้นอยูกับผูบริหารวามีแนวทางอยางไร ในสวนตัวของ ผูส่ือขาวเองก็ทําหนาทีในการนําเสนอขาวและเรียนรูการใชเทคโนโลยีไปพรอมๆกัน ดังน้ันตอนนี้ ผูสื่อขาวภาคสนามก็จะสงขาวผานเขามาที่เว็บไซตไดเลย โดยจะตองเขียนขาวมาใหสมบูรณ ในเรื่อง ของ งานโทรทัศนเราถือวาเปนเร่ืองไกลตัวดังนั้นจะเพิ่มสื่อตางๆจะตองรอนโยบายของผูบริหารกอน แต ผูสื่อขาว ก็จะตองมาพัฒนาในเว็บไซตของเราเองใหมากข้ึนอาจจะมีการเขาไปรวมทํารวม ออกแบบหนาเว็บไซตเชนกันและท่ีสําคัญในขณะน้ีหนังสือพิมพบานเมืองเองก็พยายามท่ีรักษากลุม ลูกคาเปาหมายเอาไวโดยมีการทําวิจัยสํารวจความตองการของลูกคากลุมเปาหมายวาตองการจะให หนังสือพิมพบานเมืองนําเสนอขาวแบบใดที่จะตองกับกลุมเปาหมาย ใหไดมากที่สุดโดยเฉพาะ กลมุ เปา หมายทอ่ี ยใู น กรุงเทพมหานคร (สมั ภาษณ วันท่ี 14ตุลาคม 2559) เทพชยั หยอง กรรมการบริหารบรษิ ัท เนชัน่ มัลติมเี ดยี กรุป จํากัด (มหาชน) กลาววา ในชวง นี้เปนชวงหัวเลี้ยวหัวตอของส่ือมวลชนไทย ไมวาจะเปนหนังสือพิมพืไทยรัฐ หนังสือพิมพเดลินิวส หนังสือพิมพอื่นๆ ท่ีตอนน้ีตองคิดแลววาจะทําอยางไรใหหนังสือพิมพของตัวเองอยูรอด โดยเฉพาะ หนังสือพิมพหัวเล็ก ที่มีแนวโนมจะตองจากไป และในตอนน้ีจะมีการทํา โทรทัศน ดิจิตอล ซึ่ง มี 4 ยักษฺใหญแหงวงการหนังสือพิมพเขาประมูล สิ่งนี้บงบอกวาในอนาคตประเทศไทยจะมี โทรทัศนมาก ขึ้น และ หนังสือพิมพเล็กๆที่ไมมีทุนจะทําอยางไร ก็ตองมาดูกันวาหนังสือพิมพท่ีผันตัวเองมาทํา โทรทัศนจะปรับตัวกันอยางไร ทาง เดอะเนชั่น เองโชคดีที่ทํางานดานโทรทัศนมากอนเลยมี ประสบการณและประสบความสําเรจ็ กรรมการบริหารฯ กลา วตอไปวา หนังสอื พมิ พไทยรฐั กบั เดลินิวสจ ะทาํ อยางไรกับการทํางาน ดานโทรทัศน อยางเดลินิวสก็ไดทําโทรทัศนมาชวงหน่ึงแตก็ไมแนนอนเพราะกลุมเปาหมายไมชัดเจน การหลอมรวมส่ือในความคิดจะตองเอาทรัพยากรที่มีอยูมาทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงใหมเพราะการ ทําโทรทัศนตองใชทรัพยากรเยอะมากจะทําอยางไรใหประสบความสําเร็จ ผูบริหารตองลงมาลุยงาน ใหหนักมีการบริหารจัดการท่ีชัดเจนโดยเฉพาะนักขาวตองมีการปรับตัวอยางมากเนื่องจากเคยเขียน ขาวสงหนังสือพิมพอยางเดียวแตตอนนี้ตองมาเขียนขาวลงเว็ปไซต เขียนขาวสง โทรทัศน ดังนั้น ผูส่ือขา วจะตองพยายามที่จะเรยี นรูใ หม ากขึ้น (สัมภาษณ วันที่ 16 ตุลาคม 2559) ชวรงค ลิมปปทมปาณี หัวหนาศูนยกองบรรณาธิการ หนังสือพิมพไทยรัฐ กลาววา สําหรับ การหลอมรวมส่ือของหนังสือพิมพไทยรัฐนั้น ตอนน้ีไดต้ังบริษัทใหมขึ้นมา ช่ือวา Tren Development VG ซึ่งเปนบริษัทท่ีทําเว็ปไซต อยางเดียวโดยเปนแหลงที่หารายได โดยเราเอา เนอ้ื หามาจากหนังสือพิมพ 50 เปอรเ ซ็นต และหาเอง 50เปอรเ ซน็ ต และตอนน้ีผลิตขาวเอง ประมาณ 80 เปอรเซ็นต โดยเรารับทีมงานใหมจากภายนอกและผูสื่อขาวที่ตองการยายมาทํางานในบริษัทใหม มีการบริหารเหมือนกับบริษัทท่ัวๆ ไปโดยในขณะน้ีกําลังสรางตึก 13 ช้ันในพ้ืนที่ของหนังสือพิมพ ไทยรัฐเพื่อรองรับ โทรทัศนดิจิตอล โดยใชช่ือบริษัทวา Trver V Broadcasts ซึ่งเปนอีกบริษัทหน่ึงที่ ทางไทยรฐั ทํามาเพื่อรองรับโทรทัศนโ ดยเฉพาะ

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 160 นายชิตพงษ กิตตินราดร สถาบัน ChangeFusion กลาวถึงยุคส่ือหลอมรวมวา การ หลอมรวมเปนการสรางโลกใบใหมที่นําเอาส่ือตางๆ มาอยูดวยกัน ซ่ึงการปฎิสัมพันธของคนหรือการ เรียนรู เชน การเรียนรูร ะหวา งกัน การเรียนรูส ิง่ อื่นๆ ในโลกภายนอกนน้ั เปล่ยี นไปแลว “การเปล่ียนไปอาจจะไมดี แตในความเปนจริงอาจจะดีก็ได ก็ยังเปนคําถามที่หลายคนยัง สงสยั อย”ู นายชติ พงษ กลา วถงึ การเปลีย่ นไปของส่ือ และวา ในปจจุบันการเขาถึงอินเตอรเน็ตมีเพิ่ม สูงมากขึ้น อันเนื่องมาจากปจจัยหลายอยาง อาทิ ราคาของอุปกรณเครื่องมือส่ือสารแตละชนิด ไมวา จะเปนสมารทโฟน หรือคอมพิวเตอรมีราคาท่ีถูกลง และการเช่ือมตอเครือขายอินเตอรเน็ตทําไดงาย ข้ึน เปน ตนจากนัน้ ไดนําเสนอแนวโนม ของสือ่ ท่เี ปน ขอ นา สังเกตในการใชส ่อื ใหมในยคุ นี้ ไดแ ก 1.โลกสว นตวั แยกออกจากโลกเครอื ขายสงั คมด้งั เดิม เชน การเปนขาว การแสดงความรู การ แสดงความคิดเห็นMeme หรอื การนําส่ิงตางๆรอบตวั มาเปนประเด็นขบขัน การรณรงคที่ทําใหสังคม เกดิ ความเปล่ยี นแปลงศลิ ปะ ความโปรง ใส ส่ิงเหลาน้ีลวนเปนโลกสวนตัวที่แยกออกจากโลกเครือขาย ดง้ั เดิมท้ังส้นิ 2.เครือขายสังคมรวมกับเร่ืองสาธารณะเปนหน่ึงเดียว เครือขายสังคมไดหลอมรวมกับเรื่อง ของเครือขายสาธารณะ เร่ืองขาว เร่อื งความรู เรื่องการรณรงคใหเปน หน่ึงเดยี วกันมากขึ้น 3.การเตบิ โตของ Social Media Campaign ซงึ่ แคมเปญการรณรงคท่ีใชส่ือใหมที่เราเรียกวา Social Media เปนตัวนํา ในการรณรงคตอสาธารณะท่ีกอใหเกิดกระแสในอินเตอรเน็ตและประสบ ความสําเร็จในท่สี ดุ 4.พ้ืนท่ีใหมที่ใชนวัตกรรมสรางพลัง การเกิดพ้ืนท่ีใหมๆ ในการเปลี่ยนแปลง การเรียนรู ใน การสรางเร่ืองใหมๆในสังคม เชน เว็บไซตท่ีสามารถใหทุกคนเรียนฟรี, เว็บท่ีคนสังคมรวมรณรงคใน เร่อื งตา งๆ หรืออื่นๆที่เกิดข้ึนมาในอินเตอรเน็ตและทําใหผูคนมีสวนรวมได เปนตน (นักวิชาการช้ีส่ือ ยุคหลอมรวม ใชเปน ไดป ระโยชนส รางพลงั รวมมหาศาล, 2559 : 1) “สอ่ื ใหมในยคุ ปจ จุบนั ชวี ติ กับอนิ เตอรเ น็ตหลอมรวมเขาเปนอยางเดยี วกนั เสนแบงพนื้ ที่ สวนตวั กบั พื้นที่สาธารณะยากมากยิ่งข้นึ โซเซียลมเี ดยี สามาถใชไ ดหลากหลาย ใชป ระโยชนไ ดม ากข้นึ เชน ดขู าว ดูขอมลู ความรูการสรา งความเปล่ยี นแปลงไดถ าหากผสมผสานเปน การเรียนหรอื การให ความรู การรว มตัวบางอยางเพ่อื แสดงพลงั ” ดังนั้น หนังสือพิมพบานเมืองก็จะยังไมมีการเพ่ิมส่ือตางๆ นอกจากส่ือที่มีอยูเทาน้ัน และใน อนาคตอีก5ปขางหนา ก็คงจะตองมาดูกันใหมวาหนังสือพิมพบานเมืองจะอยูรอดหรือไมหรือมีการ เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางอื่นอยางไรโดยเฉพาะในเร่ืองของ การหลอมรวมส่ือที่ในหลาย ๆ ส่ือ หนงั สือพิมพไดพ ัฒนากันไปหมดแลวและหนังสือพิมพบานเมืองจะยังคงอยูหรือไมก็ขึ้นอยูกับนโยบาย ของผบู ริหารตอไปวาจะหาแนวทางอยางไรมาพฒั นาเพ่ือใหหนังสือพิมพอยูรอดเปนปากกระบอกเสียง ของประชาชนตอไปและคาดหวังวาหนังสือพิมพบานเมืองจะยังคงรักษาอุดมการณในการทํางานเพื่อ ประชาชนตอ ไป

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 161 ประวตั หิ นังสือพมิ พบ านเมอื ง บานเมือง เปนหนังสือพิมพรายวันภาษาไทย เสนอขาวท่ัวไป มีรูปนกคาบขาวอยูบน ตัวหนงั สอื บา นเมือง สแี ดงเปนสญั ลกั ษณ หนังสือพิมพบานเมือง กอตั้งข้ึนเมื่อวันท่ี 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2515 โดยมี บริษัท บานเมืองการพิมพ จํากัด ที่มาจากการรวมตัวกัน ของนักหนังสือพิมพ และนักธุรกิจกลุมหนึ่ง ซึ่ง บริษัทฯ มีมติให วิจารณ ภุกพิบูลย เปนผูอํานวยการหนังสือพิมพ และ มานะ แพรพันธุ อดีตบรรณาธกิ ารหนงั สอื พิมพพ ิมพไ ทย ซึ่งเปนบุตรชายของ \"ยาขอบ\" (นักประพันธเรื่อง ผูชนะ สิบ ทิศ) เปนบรรณาธิการหนังสือพิมพ สวนตัวหนังสือพิมพในยุคแรกนั้น พิมพสีขาวดํา ดวยระบบ ออฟเซต ฉบบั ละ 16 หนา ราคา 1.00 บาท ในปจจุบันน้ี หนังสือพิมพบานเมือง ไดปดตัวลงไปแลวคือในรูปแบบของหนังสือพิมพแต ยังคงอยูในรูปของหนังสือพิมพออนไลนที่ยังนําเสนอขาวสารผานในส่ือสังคมออนไลนเพ่ือตอบสนอง ความตองการของผูอานและ ยังคงพัฒนารูปแบบ และเนื้อหาสาระอยางตอเนื่อง แบงออกเปนสาม สวนคือ ขาวท่ัวไป ขาวกีฬา และขาวบันเทิง เพ่ือใหสอดคลองกับความตองการอานมากขึ้นโดยใน ปจจบุ ันน้ีไดเ ว็ปไซนอ ยางเปนทางการคือ Banmuang.co.th. โดยมีผูสนับสนุนคือมีโฆษณา ประมาณ 15 ตวั สินคา มนี ักขา วประจํา 8 คน และนักขาวภูมิภาคกระจายอยูใ น30จังหวัดใหญ ๆ ทัว่ ประเทศ ลักษณะเดนในยคุ ท่ผี า นมา หนังสือพิมพบานเมือง เปนฉบับแรกที่เปดรับโฆษณายอย ในชื่อ ตลาดบานเมือง เพื่อเปน ส่ือกลางในการซื้อขายสินคา และบริการตางๆ หรือประกาศรับสมัครงาน เปนตน อีกทั้งยังเปนฉบับ แรกที่เปดหนารวมสาระความรู การต นู และเกมสําหรบั เยาวชน ในชอื่ หนานี้ของคณุ หนู อกี ดว ย เกียรติยศ พ.ศ. 2518 - รางวัลหนังสือพิมพดีเดนสําหรับเยาวชน จากสมาคมนักหนังสือพิมพแหง ประเทศไทย

162 พ.ศ. 2535 - รางวลั บทบรรณาธิการดเี ดน จากสมาคมนกั หนงั สอื พิมพแหง ประเทศไทย พ.ศ. 2540 - รางวัลภาพขา วยอดเยี่ยมจากสมาคมนักขา วนักหนงั สือพมิ พแหงประเทศไทย พ.ศ. 2544 - รางวลั ชนะเลศิ พาดหัวขาวสรางสรรคยอดเยี่ยม โลพระราชทาน ภปร ทองคํา จากสมาคมหนงั สอื พมิ พแ หง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถมั ภ รว มกับมูลนธิ ิธนาคารกรุงเทพ ปอกเปลือกราชการ ซื้อเกาอ้ี ปหนง่ึ กวา หมน่ื ลาน พ.ศ. 2545 - รางวลั ชนะเลศิ พาดหัวขา วสรา งสรรคย อดเยี่ยม โลพระราชทาน ภปร ทองคาํ จากสมาคมหนงั สือพิมพแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ ทรงหวงใยมหันตภยั รา ย ยาเสพติดทวคี วามรุนแรง พ.ศ. 2546 - รางวัลรองชนะเลศิ อนั ดบั 1 พาดหัวขา วสรางสรรคยอดเยีย่ ม โลพ ระราชทาน ภปร ทองคาํ จากสมาคมหนังสอื พิมพแ หง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถมั ภ ทรงเตอื นนายกฯ คิดพอเพียง อยา เหอ – อยาลอย พ.ศ. 2548 - รางวัลองคกรท่ีเผยแพรความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีอันเปน ประโยชนตอ สังคม จากกระทรวงวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี พ.ศ. 2548 -รางวัลองคกรสงเสริมกิจกรรมเยาวชนกับการอนุรักษพลังงาน จาก กระทรวงศึกษาธกิ าร และกระทรวงพลังงาน หนังสือพิมพบานเมืองเคยจัดงานประกาศผลและมอบรางวัลทีวีตุกตาทองมหาชน ใหกับผู แสดงผลงานทางส่ือโทรทัศนจากการตัดสินของประชาชนที่สงจดหมายเขามา โดยเริ่มต้ังแตป พ.ศ. 2523 และสิ้นสุดในป พ.ศ. 2525 (อรรณพ แสงภ,ู 2557: 244) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 163 รูปท่ี 1: ตัวอยา งหนาเว็บไซตหนังสือพิมพบานเมอื ง เนื่องจากหนังสือพิมพบานเมืองเปนองคกรสื่อท่ีบริหารจัดการในลักษณะของครอบครัว ประกอบกับเชื่อมโยงทางการเมืองทําใหขาดเอกภาพในการนําเสนอขาว ในฐานะ ผูบริหารควรให ความสําคัญกับพนักงานทุกฝายโดยมีการประชุมใหญเดือนละคร้ังเพื่อสอบถามปญหาและรวมกัน หาทางแกไข ในสวนของคาตอบแทนตองจัดสรรใหมีความเปนธรรมถึงแมอาจจะไมสามารถใหตาม กฎหมายกําหนดไดแตผูบริหารสามารถทําความเขาใจกับพนักงานถึงความจําเปนในการไมข้ึน คาตอบแทน หรือไมตองหาส่ิงรอบรับเพื่อชวยแบงเบาคาใชจายในการเดินทางใหกับผูสื่อท่ีตองไปทํา ขาวนอกสถานที่ รวมถึงการเอาใจใสเรื่องคุณภาพชีวิตความเปนอยูของพนักงานเพ่ือสรางแรงจูงใจ และเปนกาํ ลังใจในการทาํ งาน

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 164 ในสวนของบรรณาธิการ ผูสื่อขาว และ พนักงานในกองบรรณาธิการหนังสือพิมพบานเมือง ตองมีการเตรียมพรอมตัวเองอยูตลอดเวลาถึงแมวา องคกรจะไมมีการปรับตัวเปนส่ือออนไลนเต็ม รูปแบบได แตในฐานะคนทําขาวผูสื่อขาวตองมีความรูและเขาถึงส่ือทุกรูปแบบได เพื่อนํามาตอยอด การทํางาน นอกจากน้ีการเรียนรูเรื่องเทคโนโนยี ผูท่ีมีความรูตองมีการถายทอดใหกับคนอื่นๆ โดยเฉพาะผูสอ่ื ขา วอาวโุ สเพอ่ื ใหเ ขาใจวธิ ีการทาํ งานลดชอ งวา งความขดั แยงระหวา งวยั ท่อี าจข้ึนดวย ดังนั้น หนังสือพิมพบานเมืองก็จะยังไมมีการเพิ่มส่ือตางๆ นอกจากส่ือที่มีอยูเทานั้น และใน อนาคตอีก5ปขางหนา ก็คงจะตองมาดูกันใหมวาหนังสือพิมพบานเมืองจะอยูรอดหรือไมหรือมีการ เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางอ่ืนอยางไรโดยเฉพาะในเรื่องของ การหลอมรวมส่ือท่ีในหลายๆสื่อ หนังสือพมิ พไ ดพ ัฒนากันไปหมดแลวและหนังสือพิมพบานเมืองจะยังคงอยูหรือไมก็ขึ้นอยูกับนโยบาย ของผูบริหารตอไปวา จะหาแนวทางอยางไรมาพฒั นาเพอ่ื ใหหนังสือพิมพอยูรอดเปนปากกระบอกเสียง ของประชาชนตอไปและคาดหวังวาหนังสือพิมพบานเมืองจะยังคงรักษาอุดมการณในการทํางานเพ่ือ ประชาชนตอไป บรรณานกุ รม จันจริ า ศริ เิ มตไต (2556). การการเปลีย่ นแปลงของหนงั สอื พิมพ ในยคุ อินเตอรเ น็ต. สายวิ ชาบริ หารธุรกิ จและเศรษฐศาสตร  คณะศิ ลปศาสตร และวทิ ยาศาสตร

มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง 165 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร รตบิ ดี สิทธปิ ญญา.( 2556 ). วารสารศาสตรก บั การหลอมรวมส่ือ. กรุงเทพฯ: คณะนิเทศ ศาสตร มหาวิทยาลัยธุรกิจบณั ฑติ . สดุ ารัตน ดษิ ยวรรธนะ. ( 2557) . หลกั และแนวคิดวารสารศาสตรค อนเวอรเ จนซ. กรุงเทพฯ : สถาบนั ปญ ญาภิวัฒน. อรรณพ แสงภู.( 2557). การเขียนขา วและรายงานขา วหนังสือพมิ พเบอ้ื งตน. ราชบรุ :ี มหาวิทยาลัย ราชภัฎหมูบ านจอมบงึ . นกั วชิ าการชีส้ ือ่ ยุคหลอมรวม ใชเ ปน ไดป ระโยชนส รา งพลังรวมมหาศาล,(2560, 23 กุมภาพันธ) . (ออนไลน) หนา 1. แหลง ท่มี า : http://www.isranews.org/thaireform-news-mass- comm/item/29184 media07.html. คน เม่ือ วันท่ี 23 กุมภาพนั ธ 2560. (แผนยทุ ธศาสตรสมาคมนกั ขาวนักหนงั สือพมิ พแหงประเทศไทย พ.ศ.๒๕๕๖ . 2556: 1) สมั ภาษณ ชวรงค ลิมปป ท มปาณี หัวหนาศูนยก องบรรณาธิการ หนังสือพมิ พไทยรฐั (สมั ภาษณ เม่ือวันที่ 17 ตุลาคม 2559) เทพชัย หยอ ง กรรมการบรหิ ารบริษทั เนชั่น มัลตมิ เี ดยี กรปุ จํากดั (มหาชน) (สัมภาษณ วนั ที่ 16 ตุลาคม 2559)

166 พลทติ ย ภุกพิบลู ย หัวหนากองบรรณาธิการหนงั สอื พิมพบ านเมอื ง (สัมภาษณ วันที่ 15 ตลุ าคม 2559) สภุ พงษ เทยี นสี รองบรรณาธกิ ารขาวฝา ยเศรษฐกิจ หนงั สือพมิ พบานเมือง (สมั ภาษณ วันท่ี 14 ตุลาคม 2559) มหา ิวทยา ัลยราช ัภฏห ู่ม ้บานจอม ึบง