คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 38 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 1 แผนที่ สาระท่ี 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 4–6 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 เคร่ืองมอื ในการศึกษาภูมศิ าสตร์ เวลา 2 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั แผนท่ีเป็นเคร่ืองมือที่ช่วยในการศึกษาขอ้ มลู ทางภมู ิศาสตร์ โดยการแสดงขอ้ มลู ต่าง ๆ บน พ้นื ผวิ โลกลงบนวสั ดุแบนราบ การอ่านขอ้ มลู ในแผนท่ีผใู้ ชแ้ ผนท่ีจาํ เป็นตอ้ งมีความรู้เบ้ืองตน้ เก่ียวกบั ชนิดของแผนที่และองคป์ ระกอบของแผนท่ี 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน ใชเ้ ครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ในการรวบรวม วเิ คราะห์ และนาํ เสนอขอ้ มูลภมู ิสารสนเทศอยา่ งมี ประสิทธิภาพ (ส 5.1 ม. 4–6/1) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายความหมายและองคป์ ระกอบของแผนท่ีได้ (K) 2. บอกประโยชนข์ องแผนที่ได้ (A) 3. อ่านขอ้ มลู จากแผนท่ีได้ (K, P) 4. นาํ แผนท่ีไปใชป้ ระโยชนใ์ นชีวิตประจาํ วนั ได้ (P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทกั ษะ/กระบวนการ (P) 1. ทดสอบก่อนเรียน และค่านิยม (A) ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เรื่อง แผนท่ี ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม เป็นกลุ่มในดา้ นการสื่อสาร ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม ความมีวนิ ยั ความใฝ่ เรียนรู้ ฯลฯ 5. สาระการเรียนรู้ แผนที่ 1. ชนิดของแผนที่ 2. องคป์ ระกอบของแผนที่ 3. แผนท่ีภมู ิประเทศ
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 39 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มลู เกี่ยวกบั แผนที่ ภาษาไทย สืบคน้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั แผนท่ีจากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น การงานอาชีพฯ อินเทอร์เน็ต 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ท่ี 1 นําเข้าสู่บทเรียน ช่ัวโมงที่ 2 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบก่อนเรียน 3. ครูเปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนซกั ถามขอ้ สงสยั ต่าง ๆ จากเรื่อง แผนท่ี ที่ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปอ่านมา โดยครูตอบขอ้ สงสยั และอธิบายเพิ่มเติม จากน้นั ครูซกั ถามนกั เรียนเกี่ยวกบั ประสบการณ์ของนกั เรียนใน การใชแ้ ผนที่ แลว้ เช่ือมโยงเขา้ สู่เน้ือหาท่ีจะเรียน ข้นั ท่ี 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 4. ครูใหน้ กั เรียนแบง่ กลุ่ม กลุม่ ละ 4–6 คน นาํ ความรู้เร่ือง แผนท่ี ท่ีไดจ้ ากการอ่านหรือสืบคน้ มา จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น หอ้ งสมุด อินเทอร์เน็ต มาสนทนากนั ในกลุ่ม แลว้ บนั ทึกประเดน็ ปัญหา หรือขอ้ สงสยั ลงในสมุด 5. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มส่งตวั แทนกลุ่มออกมาเขียนประเดน็ ท่ีตอ้ งการศึกษาเก่ียวกบั เร่ือง แผนท่ี บนกระดานดาํ จากน้นั ครูสรุปคาํ ถามรวบรวมเป็นประเดน็ ในการศึกษา 6. ครูเปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนไดแ้ สดงความคิดเห็นเก่ียวกบั ประเดน็ ในการศึกษาต่าง ๆ จากน้นั ครูจึง อธิบายความรู้ในประเด็นการศึกษาท่ีเกี่ยวกบั ความหมายและความสาํ คญั ของแผนที่ ชนิดของแผนที่ และ องคป์ ระกอบของแผนท่ี ใหน้ กั เรียนฟัง แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ 7. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนอ่านเน้ือหาเก่ียวกบั แผนที่ภมู ิประเทศ ในหนงั สือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั เป็นการบา้ นเพ่ือเตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ัง ต่อไป ช่ัวโมงท่ี 3 8. ครูเปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนซกั ถามขอ้ สงสยั ต่าง ๆ จากเรื่อง แผนที่ภมู ิประเทศ ที่ไดร้ ับมอบหมาย ใหไ้ ปอ่านมา โดยครูตอบขอ้ สงสยั และอธิบายเพ่ิมเติม 9. ครูอธิบายความรู้ในประเดน็ การศึกษาต่อจากชวั่ โมงที่ผา่ นมา โดยอธิบายในประเดน็ การศึกษาท่ี เกี่ยวกบั แผนที่ภมู ิประเทศใหน้ กั เรียนฟัง แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ ส่งครู ทา้ ยชว่ั โมง 10. ครูนําแผนที่แสดงภูมภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้มาให้นักเรียนดูในช้ันเรียน จากน้ันให้นักเรียน นําความรู้ท่ีได้เรียนมาช่วยกนั วเิ คราะห์ว่าแผนท่ีนีแ้ สดงพนื้ ท่ีอะไร มอี งค์ประกอบของแผนทอ่ี ะไรบ้าง แต่
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 40 ละองค์ประกอบมลี กั ษณะอย่างไร และนักเรียนได้รับความรู้อะไรบ้างจากแผนที่นี้ สรุปลงบนกระดาน ครู สรุปเพมิ่ เติมให้ครบถ้วนสมบูรณ์ แล้วให้นักเรียนบันทึกความรู้ท่ีได้ลงสมุด ข้นั ที่ 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 11. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มศึกษาขอ้ มูลจากแผนท่ีภมู ิประเทศของประเทศไทย แลว้ ใหแ้ ต่ละกลุ่ม ออกมาอ่านขอ้ มูลที่ไดจ้ ากแผนท่ีดงั กล่าว พร้อมท้งั บอกประโยชนท์ ี่ไดจ้ ากการศึกษาแผนท่ีภมู ิประเทศ ของประเทศไทยหนา้ ช้นั เรียน 12. ครูซกั ถามนกั เรียนในประเดน็ ต่อไปน้ี ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบ ของนกั เรียน 1) แผนที่ทอ่ งเที่ยวจงั หวดั กาญจนบุรีถือเป็นแผนท่ีประเภทใด เพราะอะไร 2) ถา้ นกั เรียนวดั ระยะทางจากแผนที่ชุด L7018 ไดร้ ะยะทาง 11.25 เซนติเมตร แลว้ พบวา่ นกั เรียนวดั ระยะทางในแผนท่ีเกินไปจากระยะทางท่ีนกั เรียนตอ้ งการทราย 2.5 เซนติเมตร อยากทราบวา่ นกั เรียนตอ้ งการวดั ระยะทางใหไ้ ดเ้ ป็นระยะทางจริงเท่าไร 13. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมที่เก่ียวกบั แผนที่ ในแบบฝึ กทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั แลว้ ช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบท่ีถกู ตอ้ ง ข้นั ท่ี 4 นําไปใช้ 14. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งการนาํ แผนที่ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ข้นั ที่ 5 สรุป 15. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เรื่อง แผนที่ โดยใหน้ กั เรียนสรุปเป็นแผนท่ีความคิดบนั ทึก ลงสมุด 16. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนไปสงั เกตเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ เช่น เขม็ ทิศ เทอร์โมมิเตอร์ บารอมิเตอร์ ที่บา้ นหรือตามสถานท่ีต่าง ๆ สรุปสิ่งที่ไดจ้ ากการสงั เกตหรือพบเห็นลงในสมุด เป็นการบา้ น เพ่อื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนวางแผนการเดินทางไปท่องเที่ยวยงั สถานที่ต่าง ๆ โดยกาํ หนดเวลาในการเดินทาง 1 วนั 9. ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. แบบทดสอบก่อนเรียน 2. แผนท่ีภมู ิประเทศของประเทศไทย 3. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. แบบฝึกทกั ษะ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 41 6. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งที่ไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 42 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 2 เครื่องมอื ทางภูมศิ าสตร์ สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี 4–6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เครื่องมอื ในการศึกษาภูมศิ าสตร์ เวลา 2 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั เครื่องมือทางภมู ิศาสตร์เป็นเครื่องมือท่ีรวบรวมขอ้ มูลทางภมู ิศาสตร์ที่ตอ้ งการ โดยแต่ละชนิดมี คุณสมบตั ิในการใหข้ อ้ มลู ท่ีแตกต่างกนั 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน ใชเ้ ครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ในการรวบรวม วเิ คราะห์ และนาํ เสนอขอ้ มลู ภมู ิสารสนเทศอยา่ งมี ประสิทธิภาพ (ส 5.1 ม. 4–6/1) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายประโยชนแ์ ละวธิ ีการใชเ้ คร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ได้ (K, A) 2. เลือกใชเ้ คร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ใหเ้ หมาะสมกบั ความตอ้ งการในดา้ นขอ้ มลู (K, P) 3. เห็นคุณค่าและประโยชนข์ องเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ (A) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ซกั ถามความรู้เรื่อง เคร่ืองมือ ประเมินพฤติกรรมในการ ทางภมู ิศาสตร์ ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุ่มในดา้ นการสื่อสาร 2. ตรวจผลงาน/กิจกรรม ความมีวนิ ยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม ฯลฯ 5. สาระการเรียนรู้ เครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ 1. เคร่ืองมือทางแผนท่ี 1.1 เขม็ ทิศ 1.2 เคร่ืองมือวดั ระยะทางในแผนท่ี 1.3 เครื่องมือวดั พ้ืนท่ี 2. เครื่องมือทางภมู ิอากาศ
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 43 2.1 บารอมิเตอร์ 2.2 เทอร์โมมิเตอร์ 2.3 ไซโครมิเตอร์ 2.4 ไฮโกรมิเตอร์ 2.5 มาตรวดั ลม 2.6 เคร่ืองวดั ฝน 6. แนวทางบูรณาการ ภาษาไทย ฟัง พดู อ่าน และเขียนเกี่ยวกบั เครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ ภาษาต่างประเทศ อ่านและหาความหมายของคาํ ท่ีเกี่ยวกบั เครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ท่ีเป็น ภาษาองั กฤษ 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ที่ 1 นําเข้าสู่บทเรียน ช่ัวโมงที่ 4 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูตรวจผลงานของนกั เรียน โดยสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหเ้ จา้ ของผลงานออกมารายงานผล การสงั เกตเครื่องมือต่าง ๆ เช่น เขม็ ทิศ เทอร์โมมิเตอร์ บารอมิเตอร์ ท่ีบา้ นหรือตามสถานที่ต่าง ๆ ท่ีไดร้ ับ มอบหมายใหเ้ พื่อน ๆ ฟัง โดยครูคอยแนะนาํ และเสริมความรู้ 3. ครูใหน้ กั เรียนดูภาพเทอร์โมมิเตอร์ บอรอมิเตอร์ มาตรวดั ลม เคร่ืองวดั ฝน แลว้ ซกั ถามนกั เรียนวา่ นกั เรียนรู้จกั เครื่องมือชนิดใดบา้ ง และใหน้ กั เรียนทดลองอธิบายการใชง้ านเครื่องมือชนิดน้นั ตามความรู้ที่ นกั เรียนไดจ้ ากการสงั เกตมา จากน้นั ครูเช่ือมโยงเขา้ สู่เน้ือหาที่จะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 4. ครูติดบตั รคาํ คาํ วา่ compass, map measurer, planimeter, barometer, thermometer, psychro- meter, hygrometer, anemometer, rain gauge แลว้ ใหแ้ ต่ละกลุม่ คน้ หาความหมายภาษาไทยของคาํ ศพั ท์ ภาษาองั กฤษในบตั รคาํ จากน้นั ครูสุ่มเรียกนกั เรียนบอกความหมายของคาํ ในบตั รคาํ จนครบทุกคาํ 5. ครูใหน้ กั เรียนศึกษาประโยชนแ์ ละวธิ ีการใชง้ านของเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ที่เป็นเครื่องมือทาง แผนที่แต่ละชนิด แลว้ บนั ทึกขอ้ มูลลงในแบบบนั ทึกความรู้ 6. ครูสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหบ้ อกประโยชนแ์ ละวิธีการใชง้ านของเคร่ืองมือทางแผนท่ี จากน้นั ครูใหน้ กั เรียนนาํ แบบบนั ทึกความรู้ที่ไดส้ ่งครู 7. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาประโยชนแ์ ละวธิ ีการใชง้ านของเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ท่ีเป็น เคร่ืองมือทางภมู ิอากาศแต่ละชนิด แลว้ บนั ทึกขอ้ มลู ที่ไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ เป็นการบา้ นเพ่อื เตรียม จดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 44 ชั่วโมงที่ 5 8. ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกบั เครื่องมือทางแผนที่ดว้ ยการซกั ถามนกั เรียนในประเดน็ ต่าง ๆ เช่น – เครื่องมือทางแผนที่ที่สาํ คญั มีอะไรบา้ ง – เขม็ ทิศมีวธิ ีการใชง้ านอยา่ งไรและมีประโยชนอ์ ยา่ งไร ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม หรือครูสุ่มเรียกนกั เรียนใหล้ ุกข้ึนตอบคาํ ถามทีละคน 9. ครูสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหบ้ อกประโยชนแ์ ละวธิ ีการใชง้ านของเครื่องมือทางภมู ิอากาศท่ี ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามา จากน้นั ครูใหน้ กั เรียนนาํ แบบบนั ทึกความรู้ท่ีไดส้ ่งครู 10. ครูใหน้ กั เรียนนาํ ความรู้ท่ีไดจ้ ากการศึกษาเรื่อง เคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ ท้งั หมดมาช่วยกนั สรุป และเขียนเป็นตารางแสดงประโยชนแ์ ละวิธีการใชง้ านเคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์แต่ละชนิด เสร็จแลว้ นาํ ไป ติดไวบ้ นป้ ายนิเทศภายในช้นั เรียน เพอื่ เป็นความรู้ประจาํ ช้นั เรียน 11. ครูเขยี นข้อมลู เกย่ี วกบั ประเทศสมาชิกอาเซียนลงบนกระดานดํา 5–8 ข้อ เช่น อณุ หภูมเิ ฉลยี่ ปริมาณฝนเฉล่ยี ต่อปี ความชื้นและความชื้นสัมพทั ธ์ ความกดอากาศเฉลย่ี ความเร็วลม จากน้ันให้นักเรียน แบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4–6 คน ครูแจกบัตรคาํ ให้กลุ่มละ 1 ชุด ครูต้งั คาํ ถามว่า ข้อมูลของประเทศสมาชิก อาเซียนข้อมลู น้ัน ๆ ควรใช้เคร่ืองมอื ชนดิ ใดในการวดั ค่าข้อมูล แล้วให้แต่ละกลุ่มส่งตวั แทนออกมาตดิ บัตร คาํ ทีด่ ้านหลงั ของข้อมูลดงั กล่าวให้ถูกต้อง ครูเฉลยคาํ ตอบ แล้วช่ืนชมกลุ่มที่ตอบคาํ ถามได้ถูกต้องมาก ท่ีสุด และให้กาํ ลงั ใจกลุ่มอน่ื ๆ จากน้ันให้นักเรียนสรุปความรู้ท่ไี ด้ลงในสมุดส่งครู ข้นั ที่ 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 12. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ ถา้ นกั เรียนจะสาํ รวจขอ้ มลู ความช้ืนสมั พทั ธใ์ นอากาศและอุณหภมู ิใน พ้ืนท่ีหน่ึง โดยใหไ้ ดข้ อ้ มลู ที่แสดงไดต้ ่อเน่ืองกนั นกั เรียนจะเลือกใชเ้ ครื่องมือชนิดใด เพราะอะไร ให้ นกั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบของนกั เรียน 13. ครูใหน้ กั เรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4–6 คน ใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มเลือกเครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ที่ นกั เรียนสนใจ แลว้ เก็บขอ้ มลู ทางภมู ิศาสตร์ แลว้ บนั ทึกผลจดั ทาํ เป็นรายงานนาํ เสนอหนา้ ช้นั เรียน 14. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมที่เกี่ยวกบั เคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ ในแบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั แลว้ ช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถูกตอ้ ง ข้นั ที่ 4 นําไปใช้ 15. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งสถานการณ์ในการนาํ ความรู้เกี่ยวกบั เคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ข้นั ที่ 5 สรุป 16. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เรื่อง เคร่ืองมือทางภูมิศาสตร์ โดยใหน้ กั เรียนสรุปเป็นแผนท่ี ความคิดบนั ทึกลงสมุด 17. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาคน้ ควา้ เก่ียวกบั การรับรู้จากระยะไกล เป็นการบา้ นเพ่ือเตรียม จดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 45 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนจบั คู่กนั ศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั เคร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์เพ่มิ เติมจากเน้ือหาในบทเรียน แลว้ นาํ ขอ้ มลู มาจดั ทาํ เป็นแผน่ พบั นาํ มาแจกใหเ้ พ่ือนในช้นั เรียน 9. ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. ภาพเทอร์โมมิเตอร์ บอรอมิเตอร์ มาตรวดั ลม เคร่ืองวดั ฝน 2. บตั รคาํ คาํ วา่ compass, map measurer, planimeter, barometer, thermometer, psychrometer, hygrometer, anemometer, rain gauge 3. แบบบนั ทึกความรู้ 4. หนงั สือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 7. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 10. บนั ทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งที่ไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงชื่อ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 46 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ สาระท่ี 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 4–6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เคร่ืองมอื ในการศึกษาภูมศิ าสตร์ เวลา 2 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์เป็นเครื่องมือท่ีช่วยในการศึกษารวบรวม วิเคราะห์ และ นาํ เสนอขอ้ มลู ทางภมู ิศาสตร์ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว ถกู ตอ้ ง และทนั สมยั ไดแ้ ก่ การรับรู้จากระยะไกล ระบบ สารสนเทศภมู ิศาสตร์ ระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพ้นื โลก และอินเทอร์เน็ต 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน ใชเ้ คร่ืองมือทางภมู ิศาสตร์ในการรวบรวม วเิ คราะห์ และนาํ เสนอขอ้ มูลภมู ิสารสนเทศอยา่ งมี ประสิทธิภาพ (ส 5.1 ม. 4–6/1) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายประโยชนแ์ ละการใชง้ านเกี่ยวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ได้ (K) 2. เห็นคุณค่าและความสาํ คญั ของเทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ (A) 3. เลือกใชแ้ ละนาํ เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ไปใชป้ ระโยชนใ์ นชีวิตประจาํ วนั ได้ เหมาะสม (P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) 1. ทดสอบหลงั เรียน และค่านิยม (A) ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เร่ือง ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ เป็นกลุ่มในดา้ นการสื่อสาร เทคโนโลยแี ละสารสนเทศ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ ทางภมู ิศาสตร์ ความมีวนิ ยั ความใฝ่ เรียนรู้ 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม ฯลฯ เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม 5. สาระการเรียนรู้ เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ 1. การรับรู้จากระยะไกล
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 47 2. ชนิดของขอ้ มลู การรับรู้จากระยะไกล 2.1 รูปถ่ายทางอากาศ 2.2 ภาพจากดาวเทียม 3. ระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์ 4. ระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพ้นื โลก 5. อินเทอร์เน็ต 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มูลเก่ียวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทาง ภาษาไทย ภมู ิศาสตร์ การงานอาชีพฯ สืบคน้ ขอ้ มลู จากอินเทอร์เน็ตและนาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนใน รูปแบบต่าง ๆ เช่น ใชโ้ ปรแกรม Power Point ป้ ายนิเทศ 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ที่ 1 นําเข้าสู่บทเรียน ชั่วโมงที่ 6 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูใหน้ กั เรียนดูภาพจากดาวเทียมแลว้ สนทนาซกั ถามความรู้ของนกั เรียนเกี่ยวกบั การรับรู้จาก ระยะไกลท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามาในประเดน็ ต่าง ๆ เช่น – การรับรู้จากระยะไกลคืออะไร – การรับรู้จากระยะไกลถือเป็นสิ่งใดของการศึกษาวชิ าภมู ิศาสตร์ ครูเฉลยคาํ ตอบและช่วยสรุปเพ่อื เชื่อมโยงเขา้ สู่เน้ือหาที่จะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 3. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์นอกจากการรับรู้จากระยะไกล แลว้ ยงั มีอะไรอีกบา้ ง ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ใหน้ กั เรียนแบง่ ออกเป็น 6 กลุ่ม ศึกษาคน้ ควา้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ท่ีกาํ หนดให้ ดงั น้ี กลุ่มท่ี 1 ศึกษาเร่ือง การรับรู้จากระยะไกล กลุ่มท่ี 2 ศึกษาเรื่อง รูปถ่ายทางอากาศ กลุ่มที่ 3 ศึกษาเร่ือง ภาพจากดาวเทียม กลุ่มท่ี 4 ศึกษาเรื่อง ระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์ กลุ่มท่ี 5 ศึกษาเรื่อง ระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพ้นื โลก กลุ่มท่ี 6 ศึกษาเร่ือง ระบบอินเทอร์เน็ตเพือ่ การศึกษาวชิ าภมู ิศาสตร์ (ในกลุ่มท่ี 1 ให้นักเรียนภายในกล่มุ ศึกษาข้อมูลเกยี่ วกบั การใช้ระบบการรับรู้จากระยะไกลของ ประเทศสมาชิกอาเซียน กล่มุ ที่ 2–3 ให้นักเรียนภายในกลุ่มสืบค้นรูปถ่ายทางอากาศ หรือภาพจาก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 48 ดาวเทียมท่ีเกยี่ วกบั ประเทศสมาชิกอาเซียน กลุ่มละ 1–2 ภาพ นํามาตดิ ลงกระดาษแล้วสรุปว่าเป็ นภาพ เกย่ี วกบั อะไร ให้ข้อมูลอะไรเกย่ี วกบั ประเทศสมาชิกอาเซียน และมีประโยชน์ต่อการศึกษาข้อมูลเกยี่ วกบั ประเทศสมาชิกอาเซียนอย่างไร กลุ่มที่ 4–5 ให้นักเรียนภายในกลุ่มศึกษาข้อมลู เกยี่ วกบั การใช้ระบบ สารสนเทศทางภูมิศาสตร์ หรือระบบกาํ หนดตาํ แหน่งบนพนื้ โลกของประเทศสมาชิกอาเซียน และกล่มุ ท่ี 6 ให้นักเรียนศึกษาการใช้ประโยชน์จากระบบอนิ เทอร์เน็ตในการศึกษาและเผยแพร่ข้อมลู ทางภูมศิ าสตร์ของ ประเทศสมาชิกอาเซียน) โดยใหน้ กั เรียนคน้ หาขอ้ มลู จากอินเทอร์เน็ต แลว้ บนั ทึกลงในแบบบนั ทึกกิจกรรมเรื่อง เทคโนโลยี และสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ 4. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนจดั ทาํ ผลการศึกษาคน้ ควา้ ขอ้ มลู เก่ียวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทาง ภมู ิศาสตร์ที่กาํ หนดใหใ้ นรูปแบบต่าง ๆ ตามความสนใจ เช่น โปรแกรม PowerPoint ป้ ายนิเทศ เป็น การบา้ นเพื่อเตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ชั่วโมงที่ 7 5. ครูทบทวนความรู้เก่ียวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ใหน้ กั เรียนฟัง จากน้นั ให้ นกั เรียนแต่ละกลุ่มส่งตวั แทนออกมานาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนในรูปแบบตา่ ง ๆ ตามความสนใจ เช่น โปรแกรม Power Point ป้ ายนิเทศ โดยครูทาํ หนา้ ท่ีเพ่ิมเติมและเสริมความรู้ใหน้ กั เรียนใหค้ รบถว้ น สมบูรณ์ 6. ครูใหน้ กั เรียนที่เป็นตวั แทนของแต่ละกลุ่มแสดงความคิดเห็นถึงขอ้ ดีและขอ้ เสียเกี่ยวกบั การ คน้ ควา้ ขอ้ มลู ทางภมู ิศาสตร์จากแหลง่ การเรียนรู้ต่าง ๆ จากน้นั ครูช่วยสรุปเพ่ือใชเ้ ป็นแนวทางในการศึกษา คน้ ควา้ ขอ้ มลู ทางภมู ิศาสตร์ในคร้ังต่อไป 7. ครูมอบหมายงาน โดยให้นักเรียนจบั คู่และสืบค้นรูปถ่ายทางอากาศและภาพจากดาวเทียมของ ประเทศสมาชิกอาเซียนทม่ี คี วามเกยี่ วข้องกบั การประกอบอาชีพ โดยเฉพาะการทําเกษตรกรรม แล้วนํามา ช่วยกนั วเิ คราะห์ว่า จากภาพการประกอบอาชีพดงั กล่าวน้ันมลี กั ษณะท่ีคล้ายคลงึ กบั แนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี งหรือไม่ อย่างไร สรุปเป็ นความเรียงส่งครู ข้นั ท่ี 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 8. ครูซกั ถามนกั เรียนในประเดน็ ต่อไปน้ี ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบของ นกั เรียน 1) วตั ถุต่าง ๆ ท่ีอยบู่ นพ้ืนผวิ โลกจะมีการเปล่งรังสีแตกตา่ งกนั อยา่ งไร ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบ คาํ ถาม 2) นกั เรียนคิดวา่ องคป์ ระกอบใดของระบบสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ที่มีความสาํ คญั มากท่ีสุด 9. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมท่ีเก่ียวกบั เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ ในแบบฝึ กทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั แลว้ ช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบที่ ถกู ตอ้ ง
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 49 ข้นั ที่ 4 นําไปใช้ 10. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งการนาํ ความรู้เร่ือง เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ ไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ข้นั ที่ 5 สรุป 11. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เรื่อง เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ โดยให้ นกั เรียนสรุปเป็ นแผนที่ความคิดบนั ทึกลงสมุด 12. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบหลงั เรียนและช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถกู ตอ้ ง 13. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบการวดั และประเมินผลการเรียนรู้ ประจาํ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 ใน แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั เพื่อ ประเมินผลการเรียนรู้ดา้ นความรู้ ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และดา้ นทกั ษะ/กระบวนการของ นกั เรียน 14. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาเน้ือหาในหน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ปรากฏการณ์ทางภูมิศาสตร์ เรื่อง โครงสร้างของโลก เป็นการบา้ นเพือ่ เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังตอ่ ไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ 1. ครูใหน้ กั เรียนคน้ ควา้ ขอ้ มลู เก่ียวกบั การนาํ เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์มาใชใ้ นการ พฒั นาประเทศ 2. ครูใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวทางสะเตม็ ศึกษา (STEM Education) จาก สถานการณ์เรื่อง โครงการความรู้ทางภูมิศาสตร์และสารสนเทศ จากคู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของ บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. ภาพจากดาวเทียม 2. แบบบนั ทึกกิจกรรมเรื่อง เทคโนโลยแี ละสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ 3. แบบทดสอบหลงั เรียน 4. หนงั สือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 7. ส่ือการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 50 10. บนั ทึกหลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งท่ีไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 51 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ปรากฏการณ์ทางภูมศิ าสตร์ เวลา 12 ช่ัวโมง ผงั มโนทศั น์เป้ าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ชิ้นงาน ความรู้ 1. โครงสร้างของโลก 2. โลกกบั ส่ิงแวดลอ้ ม 3. กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก 4. ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก 5. ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก ทกั ษะ/กระบวนการ ปรากฏการณ์ คุณธรรม จริยธรรม ทางภูมศิ าสตร์ 1. การส่ือสาร และค่านิยม 2. การใชเ้ ทคโนโลยี 3. การคิด 1. มีวนิ ยั 4. กระบวนการกลุ่ม 2. ใฝ่ เรียนรู้ 3. มีจิตสาธารณะ 4. รับผดิ ชอบ ภาระงาน/ชิ้นงาน 1. การทาํ แบบทดสอบ 2. การศึกษาคน้ ควา้ และบนั ทึกขอ้ มูลเก่ียวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 3. การอภิปรายร่วมกนั เกี่ยวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 4. การวาดภาพระบายสีเก่ียวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 5. การวเิ คราะห์ปัจจยั ท่ีทาํ ใหเ้ กิดปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 6. การนาํ เสนอผลงานเก่ียวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 52 ผงั การออกแบบการจัดการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ปรากฏการณ์ทางภูมิศาสตร์ ข้ันที่ 1 ผลลพั ธ์ปลายทางทีต่ ้องการให้เกดิ ขึน้ กบั นักเรียน ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน 1. วิเคราะห์อิทธิพลของสภาพภมู ิศาสตร์ ซ่ึงทาํ ใหเ้ กิดปัญหาทางกายภาพหรือภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติใน ประเทศไทยและภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลก (ส 5.1 ม. 4–6/2) 2. วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของพ้นื ท่ีซ่ึงไดร้ ับอิทธิพลจากปัจจยั ทางภมู ิศาสตร์ในประเทศไทยและทวีป ต่าง ๆ (ส 5.1 ม. 4–6/3) 3. ประเมินการเปล่ียนแปลงธรรมชาติในโลกวา่ เป็นผลมาจากการกระทาํ ของมนุษยแ์ ละหรือธรรมชาติ (ส 5.1 ม. 4–6/4) ความเข้าใจทค่ี งทนของนักเรียน คาํ ถามสําคญั ทที่ ําให้เกดิ ความเข้าใจทีค่ งทน นักเรียนจะเข้าใจว่า... 1. การเปล่ียนแปลงทางภมู ิศาสตร์ซ่ึงทาํ ใหเ้ กิด 1. ลกั ษณะภมู ิประเทศที่ปรากฏบนพ้ืนผวิ โลก ลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบตา่ ง ๆ บน เกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร พ้ืนผิวโลก เกิดข้ึนจาก 3 กระบวนการ คือ 2. ลกั ษณะทางกายภาพของโลกมีอิทธิพลต่อ กระบวนการแปรสณั ฐาน กระบวนการปรับ มนุษยอ์ ยา่ งไร ระดบั ผวิ แผน่ ดิน และกระบวนการจาก 3. ภยั ธรรมชาติท่ีปรากฏบนพ้ืนโลกเกิดข้ึนจาก ภายนอกโลก ซ่ึงลกั ษณะภมู ิประเทศบางอยา่ ง สาเหตุใดเป็นสาํ คญั ส่งเสริมการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ แต่บางอยา่ ง เป็นอุปสรรคต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ 2. ภยั ธรรมชาติที่ปรากฏบนพ้ืนผวิ โลกมีสาเหตุ สาํ คญั มาจากการกระทาํ ของมนุษยแ์ ละจาก กระบวนการทางธรรมชาติ ภยั ธรรมชาติที่ เกิดข้ึนทาํ ใหเ้ กิดการเปล่ียนแปลงของ สภาพแวดลอ้ มและส่งผลกระทบต่อการ ดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ ความรู้ของนักเรียนท่นี ําไปสู่ความเข้าใจท่ีคงทน ทกั ษะ/ความสามารถของนักเรียนท่ีนําไปสู่ นักเรียนจะรู้ว่า... ความเข้าใจท่ีคงทน นักเรียนจะสามารถ... 1. คาํ สาํ คญั ไดแ้ ก่ ภมู ิศาสตร์ ภูเขาไฟ อุกกาบาต 1. วิเคราะห์ปัจจยั ท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศ รอยเลื่อน การถล่ม ธารน้าํ แขง็ เขาโดด ธารน้าํ ท่ีปรากฏบนพ้นื ผิวโลกในภมู ิภาคต่าง ๆ ของ หินงอก หินยอ้ ย ท่ีราบชายฝั่ง ประเทศไทยและของโลก 2. โครงสร้างของโลกแบ่งออกเป็น 3 ช้นั ไดแ้ ก่
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 53 ช้นั เปลือกโลก ช้นั เน้ือโลก และช้นั แก่นโลก 2. วเิ คราะห์ลกั ษณะทางกายภาพท่ีมีผลต่อการ 3. ลกั ษณะภมู ิประเทศที่ปรากฏทวั่ ไปบน ดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ พ้ืนผิวโลก เป็นผลท่ีเกิดข้ึนจากการ 3. วเิ คราะห์สาเหตุที่ทาํ ใหเ้ กิดภยั ธรรมชาติ เปล่ียนแปลงของกระบวนการ 3 กลุ่ม คือ กระบวนการแปรสณั ฐาน กระบวนการปรับ ระดบั ผวิ แผน่ ดิน และกระบวนการจาก ภายนอกโลก กระบวนการดงั กล่าวก่อใหเ้ กิด ลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบตา่ ง ๆ เช่น ที่ราบ ที่ราบสูง เนินเขา ภเู ขา ซ่ึงในแต่ละภมู ิภาค ตา่ ง ๆ ของโลกมีลกั ษณะภมู ิประเทศที่แตกต่าง กนั ไป 4. ลกั ษณะภมู ิประเทศมีอิทธิพลต่อการดาํ เนิน ชีวิตของมนุษย์ แต่ลกั ษณะภมู ิประเทศบางแห่ง เป็นอุปสรรคในการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ 5. ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติทาํ ใหเ้ กิดการ เปล่ียนแปลงของสภาพแวดลอ้ มรวมท้งั กระทบ ต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ ภยั ทาง ธรรมชาติที่โลกเผชิญบ่อยคร้ัง เช่น แผน่ ดิน ถล่ม อุทกภยั ภยั แลง้ แผน่ ดินไหว สึนามิ ภูเขา ไฟปะทุ พายหุ มุน ข้ันที่ 2 ภาระงานและการประเมนิ ผลการเรียนรู้ซ่ึงเป็ นหลกั ฐานที่แสดงว่านักเรียนมผี ลการเรียนรู้ ตามท่ีกาํ หนดไว้อย่างแท้จริง 1. ภาระงานที่นักเรียนต้องปฏิบัติ 1.1 ศึกษาคน้ ควา้ และบนั ทึกขอ้ มูลเกี่ยวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 1.2 อภิปรายร่วมกนั เกี่ยวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 1.3 วาดภาพระบายสีเก่ียวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 1.4 วิเคราะห์ปัจจยั ที่ทาํ ใหเ้ กิดปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 1.5 นาํ เสนอผลงานเก่ียวกบั ปรากฏการณ์ทางภมู ิศาสตร์ 2. วธิ ีการและเคร่ืองมอื ประเมนิ ผลการเรียนรู้ 2.1 วิธีการประเมินผลการเรียนรู้ 2.2 เคร่ืองมือประเมินผลการเรียนรู้ 1) การทดสอบ 1) แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรียน 2) การประเมินผลงาน/กิจกรรม 2) แบบประเมินผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุม่
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 54 3) การประเมินดา้ นคุณธรรม จริยธรรม 3) แบบประเมินดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และค่านิยม 4) การประเมินดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ 4) แบบประเมินดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ 3. ส่ิงทม่ี ุ่งประเมนิ 3.1 ความสามารถ 6 ดา้ น ไดแ้ ก่ การอธิบาย ช้ีแจง การแปลความและตีความ การประยกุ ต์ ดดั แปลง และนาํ ไปใช้ การมีมุมมองที่หลากหลาย การใหค้ วามสาํ คญั และใส่ใจในความรู้สึกของผอู้ ่ืน และ การรู้จกั ตนเอง 3.2 ทกั ษะ/กระบวนการ เช่น การส่ือสาร การใชเ้ ทคโนโลยี การคิด การแกป้ ัญหา กระบวนการกลุ่ม 3.3 คุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม เช่น มีวินยั ใฝ่ เรียนรู้ อยอู่ ยา่ งพอเพียง รักความเป็นไทย รักชาติ ศาสน์ กษตั ริย์ มีจิตสาธารณะ มีความรับผดิ ชอบ ซื่อสตั ยส์ ุจริต ข้ันที่ 3 แผนการจดั การเรียนรู้ แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 4 ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก เวลา 4 ชวั่ โมง แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 5 กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภูมิประเทศของโลก เวลา 4 ชวั่ โมง แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 6 ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก เวลา 2 ชว่ั โมง แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 7 ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก เวลา 2 ชว่ั โมง
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 55 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 ลกั ษณะภูมิประเทศของโลก สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 4–6 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ปรากฏการณ์ทางภูมศิ าสตร์ เวลา 4 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั บริเวณเปลือกโลกจะมีการเปล่ียนแปลงท้งั ในลกั ษณะภมู ิประเทศและโครงสร้างทางธรณีวทิ ยา ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบต่าง ๆ ซ่ึงมีอิทธิพลตอ่ การวถิ ีชีวติ ของมนุษยแ์ ละสภาพแวดลอ้ ม ตา่ ง ๆ 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วเิ คราะห์การเปลี่ยนแปลงของพ้ืนที่ซ่ึงไดร้ ับอิทธิพลจากปัจจยั ทางภมู ิศาสตร์ในประเทศไทยและ ทวปี ต่าง ๆ (ส 5.1 ม. 4–6/3) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. วิเคราะห์ปัจจยั เกี่ยวกบั โครงสร้างของโลกที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศแบบต่าง ๆ บน พ้นื ผิวโลกได้ (K, P) 2. สนใจใฝ่ เรียนรู้เรื่อง โครงสร้างของโลก และความสมั พนั ธ์ระหวา่ งโลกกบั ส่ิงแวดลอ้ ม (A) 3. อธิบายความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งโลกกบั สิ่งแวดลอ้ มที่ส่งผลต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษยแ์ ละสภาพ แวดลอ้ ม (K, P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทกั ษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ทดสอบก่อนเรียน ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เรื่อง ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุ่มในดา้ นการสื่อสาร โครงสร้างของโลกและโลก ความมีวินยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ กบั ส่ิงแวดลอ้ ม ฯลฯ 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม 5. สาระการเรียนรู้ 1. โครงสร้างของโลก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 56 1.1 ช้นั เปลือกโลก 1.2 ช้นั เน้ือโลก 1.3 ช้นั แก่นโลก 2. โลกกบั สิ่งแวดลอ้ ม 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มูลเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ภาษาไทย ออกแบบและสร้างแบบจาํ ลองโครงสร้างของโลกและวาดภาพระบาย การงานอาชีพ สีลกั ษณะภมู ิประเทศเพื่อใชใ้ นการนาํ เสนอขอ้ มลู 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ท่ี 1 นําเข้าสู่บทเรียน ชั่วโมงท่ี 8 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบก่อนเรียน 3. ครูใหน้ กั เรียนดูภาพภูเขารูปแบบต่าง ๆ ในแต่ละประเทศของโลก แลว้ ซกั ถามนกั เรียนวา่ เพราะ เหตุใดลกั ษณะภูเขาในแต่ละประเทศจึงแตกต่างกนั ครูใหน้ กั เรียนร่วมกนั แสดงความคิดเห็นโดยใชค้ วามรู้ ที่ไดจ้ ากการศึกษาเรื่อง โครงสร้างของโลก ที่ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามา จากน้นั ครูช่วยสรุปและ อธิบายวา่ เพราะโลกมีโครงสร้างของโลกท่ีทาํ ใหเ้ กิดกระบวนการต่าง ๆ ท่ีแตกต่างกนั ไปในแต่ละพ้ืนท่ี จึง ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภูเขาท่ีแตกต่างกนั ไปในแต่ละประเทศ แลว้ เชื่อมโยงเขา้ สู่เน้ือหาท่ีจะเรียน ข้นั ท่ี 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 4. ครูอธิบายเรื่อง โครงสร้างของโลก โดยใชแ้ ผนภาพโครงสร้างของโลกประกอบการอธิบาย แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ ส่งครู 5. ครูใหน้ กั เรียนแบง่ กลุ่ม กลุ่มละ 4–6 คน ใหแ้ ต่ละกลุม่ ช่วยกนั ออกแบบและจดั เตรียมอุปกรณ์ เพ่อื สร้างแบบจาํ ลองโครงสร้างของโลก โดยครูมอบหมายใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มตอ้ งเขียนสรุปการ ออกแบบและการจดั เตรียมอุปกรณ์เป็นรายงาน แลว้ นาํ มาส่งครู เป็นการบา้ นเพอื่ เตรียมจดั การเรียนรู้ใน คร้ังต่อไป ชั่วโมงที่ 9 6. ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกบั โครงสร้างของโลกใหน้ กั เรียนฟัง จากน้นั ครูใหข้ อ้ เสนอแนะและ เพ่ิมเติมเกี่ยวกบั รูปแบบโครงสร้างของโลกและการจดั เตรียมอุปกรณ์ใหน้ กั เรียนทุกกลุ่ม ทีละกลุ่ม จาก รายงานของแต่ละกลุ่มท่ีเขียนส่งครู 7. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มช่วยกนั สร้างแบบจาํ ลองโครงสร้างของโลกท่ีไดอ้ อกแบบไวแ้ ลว้ โดย ครูคอยใหค้ าํ แนะนาํ และตรวจสอบความถูกตอ้ ง ระหวา่ งการปฏิบตั ิงาน ใหน้ กั เรียนสามารถถ่ายภาพการ ปฏิบตั ิงานและผลงานไดต้ ลอดเวลา เมื่อสร้างเสร็จแลว้ ใหน้ าํ แบบจาํ ลองท่ีเสร็จสมบรู ณ์แลว้ ไปวางไว้
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 57 ภายในช้นั เรียน ครูกล่าวชมเชยนกั เรียนและแนะนาํ ใหน้ กั เรียนจดั ทาํ เป็นรายงานเพอ่ื เกบ็ เขา้ แฟ้ มสะสม ผลงาน 8. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาเน้ือหาเก่ียวกบั โลกกบั สิ่งแวดลอ้ ม แลว้ บนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งใน สมุด เป็นการบา้ นเพอ่ื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ช่ัวโมงท่ี 10 9. ครูสนทนาซกั ถามความรู้ของนกั เรียนเกี่ยวกบั โลกกบั สิ่งแวดลอ้ มที่ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษา มาในประเดน็ ต่าง ๆ เช่น – ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกมีความสมั พนั ธ์ต่อวิถีชีวติ ของมนุษยอ์ ยา่ งไร – สภาพแวดลอ้ มในพ้ืนท่ีของลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกมี 2 ลกั ษณะ ไดแ้ ก่อะไรบา้ ง 10. ครูอธิบายเร่ือง โลกกบั ส่ิงแวดลอ้ ม ใหน้ กั เรียนฟัง จากน้นั ใหน้ กั เรียนซกั ถามปัญหา ขอ้ สงสยั หรือเรื่องที่ไม่เขา้ ใจ โดยครูคอยตอบคาํ ถามและอธิบายความรู้เพ่ิมเติมใหน้ กั เรียนฟัง นกั เรียนบนั ทึก ความรู้ที่ไดล้ งในสมุด 11. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาเน้ือหาเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศต่าง ๆ ที่มีความสมั พนั ธ์ต่อวิถี ชีวติ ของมนุษย์ สภาพแวดลอ้ มที่เกี่ยวกบั ทรัพยากรธรรมชาติ และสภาพแวดลอ้ มท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ภมู ิอากาศ เป็นการบา้ นเพื่อเตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ชั่วโมงที่ 11 12. ครูทบทวนความรู้เก่ียวกบั โลกกบั สิ่งแวดลอ้ มใหน้ กั เรียนฟัง จากน้นั ครูใหน้ กั เรียนแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม แลว้ แจกกระดาษวาดเขียน แลว้ ใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มวาดภาพระบายสีลกั ษณะภมู ิประเทศ โดยใช้ ความรู้ท่ีไดจ้ ากการศึกษาเน้ือหาเกี่ยวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศต่าง ๆ ที่มีความสมั พนั ธ์ต่อวิถีชีวติ ของมนุษย์ สภาพแวดลอ้ มท่ีเกี่ยวกบั ทรัพยากรธรรมชาติ และสภาพแวดลอ้ มที่เก่ียวขอ้ งกบั ภมู ิอากาศท่ีไดร้ ับ มอบหมายใหไ้ ปศึกษามา ตามท่ีกาํ หนดให้ ดงั น้ี กลุ่มที่ 1 วาดภาพระบายสีลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีเป็นที่ราบ กลุ่มท่ี 2 วาดภาพระบายสีลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีเป็นท่ีราบสูง กลุ่มท่ี 3 วาดภาพระบายสีลกั ษณะภูมิประเทศท่ีเป็นเนินเขา กลุ่มที่ 4 วาดภาพระบายสีลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีเป็นภเู ขา 13. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มส่งตวั แทนกลุ่มออกมานาํ เสนอผลงานที่ไดพ้ ร้อมอธิบายความสมั พนั ธ์ ของลกั ษณะภมู ิประเทศน้นั ๆ ท่ีมีต่อวถิ ีชีวิตของมนุษยแ์ ละสภาพแวดลอ้ มหนา้ ช้นั เรียน 14. ในขณะปฏิบตั ิกิจกรรมของนกั เรียน ใหค้ รูสงั เกตพฤติกรรมในการทาํ งานและการนาํ เสนอ ผลงานของนกั เรียนตามแบบประเมินพฤติกรรมในการทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือเป็นกลุ่ม 15. ครูมอบหมายให้นักเรียนแต่ละกล่มุ วาดภาพแผนท่ีภูมภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ และเขยี น ลกั ษณะภูมิประเทศ ได้แก่ ที่ราบ ท่ีราบสูง ทะเล ทะเลสาบ แม่นํา้ และแนวทิวเขาและเทอื กเขา แล้วระบายสี ให้สวยงาม จากน้ันช่วยกนั สรุปว่า แต่ละพนื้ ท่ีมคี วามสัมพนั ธ์กบั วถิ ชี ีวติ ของมนุษย์ในภูมภิ าคนีอ้ ย่างไร และจัดทําเป็ นป้ ายนิเทศภายในช้ันเรียน
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 58 16. ครูให้นักเรียนสรุปเพมิ่ เตมิ ว่าความสัมพนั ธ์ระหว่างลกั ษณะภูมปิ ระเทศกบั วถิ ชี ีวติ ของมนุษย์ ในภูมภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้มคี วามเกยี่ วข้องกบั แนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี งหรือไม่ อย่างไร ให้ นักเรียนเขยี นเป็ นความเรียงลงในสมดุ ส่งครู ครูคดั เลอื กความเรียงท่ดี ที ี่สุด 3 เรื่อง แล้วให้เจ้าของผลงาน ออกมานําเสนอผลงานของตนเองหน้าช้ันเรียน ข้นั ท่ี 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 17. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมท่ีเกี่ยวกบั โครงสร้างของโลกและโลกกบั สิ่งแวดลอ้ ม ในแบบฝึก ทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและนกั เรียน ร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบท่ีถกู ตอ้ ง ข้นั ที่ 4 นําไปใช้ 18. ครูใหน้ กั เรียนนาํ ความรู้เร่ือง ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ไปเผยแพร่ใหก้ บั คนในครอบครัว หรือคนในชุมชน ข้นั ที่ 5 สรุป 19. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เรื่อง โครงสร้างของโลกและโลกกบั สิ่งแวดลอ้ ม แลว้ ให้ นกั เรียนบนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งในสมุด 20. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาเน้ือหาเกี่ยวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี ต่าง ๆ ของโลกจาก แหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น เอกสารในหอ้ งสมุด อินเทอร์เน็ต เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่าง กนั แลว้ บนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในสมุด เป็นการบา้ นเพอื่ เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนร่วมกนั จดั ป้ ายนิเทศเผยแพร่ความรู้เรื่อง ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ภายใน โรงเรียน 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. แบบทดสอบก่อนเรียน 2. ภาพภูเขารูปแบบต่าง ๆ ในแต่ละประเทศของโลก 3. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. แบบฝึกทกั ษะ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 59 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. ส่ิงท่ีไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 60 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 กระบวนการทที่ าํ ให้เกดิ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศของโลก สาระท่ี 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ที่ 4–6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ปรากฏการณ์ทางภูมศิ าสตร์ เวลา 4 ช่ัวโมง 1. สาระสําคญั กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบต่าง ๆ ท่ีปรากฏในภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลก ไดแ้ ก่ กระบวนการแปรสณั ฐาน กระบวนการปรับระดบั ผวิ แผน่ ดิน และกระบวนการจากภายนอกโลก 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วเิ คราะห์การเปล่ียนแปลงของพ้ืนที่ซ่ึงไดร้ ับอิทธิพลจากปัจจยั ทางภมู ิศาสตร์ในประเทศไทยและ ทวปี ต่าง ๆ (ส 5.1 ม. 4–6/3) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. วิเคราะห์ปัจจยั ที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศแบบต่าง ๆ ในภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลกได้ (K, P) 2. สนใจใฝ่ เรียนรู้เรื่อง กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก (A) 3. อธิบายและถ่ายทอดความรู้เรื่อง กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ใหบ้ ุคคล อ่ืนเขา้ ใจได้ (K, P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ซกั ถามความรู้เรื่อง ประเมินพฤติกรรมในการ กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิด ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุม่ ในดา้ นการสื่อสาร ความมีวินยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ 2. ตรวจผลงาน/กิจกรรม ฯลฯ เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม 5. สาระการเรียนรู้ กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก 1. กระบวนการแปรสณั ฐาน 2. กระบวนการปรับระดบั ผวิ แผน่ ดิน 3. กระบวนการจากภายนอกโลก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 61 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มูลเกี่ยวกบั กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะ ภาษาไทย ภมู ิประเทศของโลก การงานอาชีพฯ สืบคน้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของ โลกจากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต และนาํ เสนอขอ้ มลู ในรูปแบบโปรแกรม Power Point 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ท่ี 1 นําเข้าสู่บทเรียน ช่ัวโมงท่ี 12 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูใหน้ กั เรียนดูแผนท่ีลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี เอเชียและแผนที่ลกั ษณะภมู ิประเทศของทวีป แอฟริกา แลว้ ใหน้ กั เรียนช่วยกนั เปรียบเทียบลกั ษณะภมู ิประเทศของทวีปท้งั สองวา่ เหมือนหรือแตกต่าง กนั อยา่ งไร โดยใชค้ วามรู้ท่ีไดจ้ ากการศึกษาเน้ือหาเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี ต่าง ๆ ของโลก จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น เอกสารในหอ้ งสมุด อินเทอร์เน็ต ท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามาในการ เปรียบเทียบ วิเคราะห์ และสรุปผล 3. ครูสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหอ้ อกมาเปรียบเทียบลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี ท้งั สองวา่ เหมือนหรือแตกต่างกนั อยา่ งไร หนา้ ช้นั เรียน จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบของนกั เรียนแลว้ เช่ือมโยงเขา้ สู่เน้ือหา ท่ีจะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 4. ครูอธิบายเกี่ยวกบั กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกเร่ือง กระบวนการแปร สณั ฐาน ใหน้ กั เรียนฟัง โดยครูใชก้ ารวาดภาพประกอบหรือใชภ้ าพมาประกอบการอธิบาย แลว้ ใหน้ กั เรียน สรุปความรู้ท่ีไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ ส่งครู 5. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาเน้ือหาเก่ียวกบั กระบวนการปรับระดบั ผวิ แผน่ ดินและ กระบวนการจากภายนอกโลก แลว้ บนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในสมุด เป็นการบา้ นเพ่ือเตรียมจดั การเรียนรู้ใน คร้ังต่อไป ชั่วโมงที่ 13 6. ครูเปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนซกั ถามขอ้ สงสยั ต่าง ๆ เกี่ยวกบั กระบวนการปรับระดบั ผวิ แผน่ ดินและ กระบวนการจากภายนอกโลกท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามา โดยครูรวบรวมคาํ ถามและบนั ทึกลงบน กระดานดาํ 7. ครูอธิบายเก่ียวกบั กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกเรื่อง กระบวนการปรับ ระดบั ผวิ แผน่ ดินและกระบวนการจากภายนอกโลก ใหน้ กั เรียนฟัง เพื่อตอบขอ้ สงสยั ของนกั เรียนที่บนั ทึก ไวบ้ นกระดานดาํ โดยครูใชก้ ารวาดภาพประกอบหรือใชภ้ าพมาประกอบการอธิบาย แลว้ ใหน้ กั เรียนสรุป ความรู้ท่ีไดล้ งในแบบบนั ทึกความรู้ ส่งครู
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 62 8. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนแบ่งกลุม่ กลุ่มละ 4–6 คน เลือกลกั ษณะภมู ิประเทศบริเวณใดบริเวณ หน่ึงของโลกที่นกั เรียนสนใจ ศึกษาสภาพทวั่ ไปและวเิ คราะห์กระบวนการเกิดของลกั ษณะภมู ิประเทศ ดงั กล่าว จดั ทาํ เป็นรายงาน และเตรียมการนาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนโดยใชโ้ ปรแกรม PowerPoint เป็น การบา้ นเพื่อเตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ช่ัวโมงที่ 14 9. ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกบั กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกใหน้ กั เรียนฟัง 10. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มออกมานาํ เสนอผลงานเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกที่น่าสนใจ และกระบวนการเกิดของลกั ษณะภมู ิประเทศดงั กล่าวหนา้ ช้นั เรียน โดยครูเป็นผกู้ าํ หนดกฎกติกาและช้ีแจง ใหน้ กั เรียนทราบ 11. ขณะที่นกั เรียนแต่ละกลุ่มนาํ เสนอผลงาน ครูคอยเสนอแนะและเพมิ่ เติมความรู้อยเู่ สมอ และให้ นกั เรียนคนอ่ืนบนั ทึกความรู้ที่ไดจ้ ากการนาํ เสนอของกลุ่มต่าง ๆ ลงในแบบบนั ทึกความรู้ 12. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนในกลุ่มท่ีนาํ เสนอผลงานแลว้ จดั ทาํ รายงานใหเ้ สร็จสมบรู ณ์เพื่อนาํ มา ส่งครูในชว่ั โมงต่อไป ส่วนนกั เรียนในกลุ่มที่ยงั ไม่ไดน้ าํ เสนอผลงานใหเ้ ตรียมการนาํ เสนอผลงานให้ พร้อมและจดั ทาํ รายงานใหเ้ สร็จสมบรู ณ์เช่นเดียวกนั และใหน้ กั เรียนทุกคนทบทวนความรู้ที่ไดจ้ ากการ นาํ เสนอผลงานของเพอื่ นเป็นการบา้ นเพอ่ื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ช่ัวโมงท่ี 15 13. ครูทบทวนกฎกติกาเก่ียวกบั การนาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนใหน้ กั เรียนฟังอีกคร้ัง พร้อมกบั ทบทวนความรู้ที่ไดจ้ ากการนาํ เสนอผลงานของนกั เรียนในชวั่ โมงท่ีผา่ นมาดว้ ยการสุ่มเลือกนกั เรียนใหล้ ุก ข้ึนตอบคาํ ถามทีละคน 14. ครูใหน้ กั เรียนกลุ่มท่ีเหลือออกมานาํ เสนอผลงานเกี่ยวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศของโลกที่ น่าสนใจและกระบวนการเกิดของลกั ษณะภมู ิประเทศดงั กล่าวหนา้ ช้นั เรียน โดยท่ีครูคอยเสนอแนะและ เพิ่มเติมความรู้อยเู่ สมอ และใหน้ กั เรียนคนอ่ืนบนั ทึกความรู้ท่ีไดจ้ ากการนาํ เสนอของกลุ่มต่าง ๆ ลงใน แบบบนั ทึกความรู้เช่นเดียวกบั ชวั่ โมงที่ผา่ นมา เม่ือนาํ เสนอครบทุกกลุ่มแลว้ ครูกล่าวคาํ ชมเชยและให้ นกั เรียนนาํ แบบบนั ทึกความรู้ที่ไดส้ ่งครู 15. ครูสุ่มเลือกนกั เรียน 1–2 คน ใหอ้ อกมาสรุปความรู้ท่ีไดจ้ ากการนาํ เสนอผลงานของเพ่อื นหนา้ ช้นั เรียน 16. ครูมอบหมายให้นักเรียนสืบค้นภาพลกั ษณะภูมปิ ระเทศบริเวณใดบริเวณหน่ึงของภูมภิ าคเอเชีย ตะวนั ออกเฉียงใต้ แล้วให้ศึกษาสภาพท่ัวไปและวเิ คราะห์กระบวนการเกดิ ของลกั ษณะภูมปิ ระเทศดงั กล่าว และตดิ ภาพพร้อมเขยี นสรุปผลลงในสมุดส่งครู ครูสุ่มเลอื กมา 3–5 เร่ือง ให้เจ้าของผลงานออกมานําเสนอ ผลงานของตนเองหน้าช้ันเรียน ข้นั ท่ี 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 17. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมท่ีเกี่ยวกบั กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ใน แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและ นกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถกู ตอ้ ง
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 63 ข้นั ท่ี 4 นําไปใช้ 18. ครูใหน้ กั เรียนร่วมกนั แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกบั ประโยชน์ท่ีไดร้ ับจากการศึกษาเรื่อง กระบวนการที่ทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก 19. ครูใหน้ กั เรียนนาํ ความรู้เร่ือง กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก ไปเผยแพร่ ใหก้ บั คนในครอบครัวหรือคนในชุมชน ข้นั ท่ี 5 สรุป 20. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เรื่อง กระบวนการท่ีทาํ ใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศของโลก แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งสมุด 21. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาลกั ษณะภมู ิประเทศของทุ่งกลุ าร้องไหแ้ ละทะเลทรายจากแหล่ง การเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น เอกสารในหอ้ งสมุด อินเทอร์เนต็ แลว้ บนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในสมุด เป็นการบา้ นเพ่ือ เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนศึกษาเพมิ่ เติมเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบต่าง ๆ ท่ีปรากฏบนพ้ืนผวิ โลก แลว้ นาํ มาวเิ คราะห์กระบวนการท่ีก่อใหเ้ กิดลกั ษณะภมู ิประเทศดงั กล่าว 9. ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. แผนท่ีลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี เอเชีย 2. แผนท่ีลกั ษณะภมู ิประเทศของทวปี แอฟริกา 3. แบบบนั ทึกความรู้ 4. หนงั สือเรียน รายวิชาพ้นื ฐาน ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 7. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 64 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. ส่ิงท่ีไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 65 แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 6 ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 4–6 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ปรากฏการณ์ทางภูมศิ าสตร์ เวลา 2 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั ลกั ษณะภมู ิประเทศท่ีปรากฏบนพ้ืนผิวโลกบางอยา่ งส่งเสริมต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ แต่ บางอยา่ งกเ็ ป็นอุปสรรคในการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วเิ คราะห์อิทธิพลของสภาพภมู ิศาสตร์ ซ่ึงทาํ ใหเ้ กิดปัญหาทางกายภาพหรือภยั พิบตั ิทางธรรมชาติ ในประเทศไทยและภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลก (ส 5.1 ม. 4–6/2) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายลกั ษณะทางกายภาพของพ้ืนที่ที่เป็นปัญหาได้ (K) 2. วิเคราะห์ปัจจยั ทางภมู ิศาสตร์ท่ีทาํ ใหเ้ กิดปัญหาทางกายภาพของพ้นื ท่ีได้ (K, P) 3. สนใจใฝ่ เรียนรู้เร่ือง ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก (A) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ซกั ถามความรู้เรื่อง ปัญหา ประเมินพฤติกรรมในการ ทางกายภาพของประเทศไทย ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ และของโลก ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุม่ ในดา้ นการส่ือสาร ความมีวนิ ยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ 2. ตรวจผลงาน/กิจกรรม ฯลฯ เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม 5. สาระการเรียนรู้ ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก 1. ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทย 2. ปัญหาทางกายภาพของโลก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 66 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มลู เก่ียวกบั ปัญหาทางกายภาพของประเทศ ภาษาไทย ไทยและของโลก การงานอาชีพฯ สืบคน้ ขอ้ มลู เกี่ยวกบั ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต และจดั ทาํ ป้ ายนิเทศ 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ที่ 1 นําเข้าสู่บทเรียน ชั่วโมงท่ี 16 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูสนทนากบั นกั เรียนเก่ียวกบั ลกั ษณะภมู ิประเทศรูปแบบต่าง ๆ ของโลก แลว้ ใหน้ กั เรียนดูภาพ ทุ่งกลุ าร้องไหแ้ ละทะเลทราย แลว้ ซกั ถามนกั เรียนวา่ ลกั ษณะภมู ิประเทศดงั กล่าวเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร ให้ นกั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม โดยใชค้ วามรู้ท่ีไดจ้ ากการศึกษาลกั ษณะภมู ิประเทศของทุง่ กลุ าร้องไหแ้ ละ ทะเลทรายจากแหลง่ การเรียนรู้ต่าง ๆ ท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามา จากน้นั ครูเช่ือมโยงเขา้ สู่เน้ือหาท่ี จะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 3. ครูอธิบายเกี่ยวกบั ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทย โดยใชเ้ น้ือหาจากหนงั สือเรียน รายวชิ า พ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. ครูใหน้ กั เรียนแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม แลว้ ต้งั ประเดน็ ปัญหาใหแ้ ต่ละกลุ่มศึกษาคน้ ควา้ ความรู้ ดงั น้ี กลุ่มที่ 1 ศึกษาประเดน็ “ทุ่งกลุ าร้องไหเ้ กิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร” กลุ่มท่ี 2 ศึกษาประเดน็ “ทะเลทรายเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร” 5. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มศึกษาความรู้ในเร่ืองที่ไดร้ ับผดิ ชอบ แลว้ จดั ทาํ เป็นป้ ายนิเทศ เป็นการบา้ นเพื่อใชใ้ นการนาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนในคร้ังต่อไป ช่ัวโมงที่ 17 6. ครูทบทวนความรู้เก่ียวกบั ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทย แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีได้ ลงในสมุด 7. ครูอธิบายเก่ียวกบั ปัญหาทางกายภาพของโลก โดยใชเ้ น้ือหาจากหนงั สือเรียน รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มส่งตวั แทนกลุ่ม ละ 2–3 คน ออกมานาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียนทีละกลุ่ม โดยครูคอยเสนอแนะและเพิม่ เติมเน้ือหาให้ ครบถว้ นสมบรู ณ์ 8. เม่ือนกั เรียนนาํ เสนอขอ้ มลู ครบทุกกลุ่มแลว้ ครูเปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนถามขอ้ สงสยั หรือเรื่องที่ยงั ไม่เขา้ ใจ โดยใหน้ กั เรียนที่เขา้ ใจเป็นผตู้ อบคาํ ถาม แลว้ ครูเสริมคาํ ตอบใหส้ มบรู ณ์ 9. ครูให้นกั เรียนช่วยกนั แสดงความคดิ เห็นว่าปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก สามารถแก้ไขด้วยการใช้แนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี งได้หรือไม่ อย่างไร ครูบันทึกความคดิ เห็นลงบน
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 67 กระดานดาํ ครูสรุปเป็ นแผนทีค่ วามคดิ หรือแผนผงั ตามความเหมาะสม แล้วให้นักเรียนบนั ทึกแผนท่ี ความคิดหรือแผนผงั น้ัน ๆ ลงสมุด ส่งครู 10. ครูมอบหมายให้นักเรียนแบ่งกล่มุ กลุ่มละ 4–6 คน ศึกษาปัญหาทางกายภาพทเี่ กดิ ขึน้ ใน ประเทศสมาชิกอาเซียน (ยกเว้นประเทศไทย) ว่ามหี รือไม่ อะไรบ้าง และประสบกับปัญหาอย่างไร และ เปรียบเทียบว่ามคี วามเหมอื นหรือแตกต่างจากปัญหาทางกายภาพท่ีเกดิ ขนึ้ ในทุ่งกลุ าร้องไห้ของประเทศ ไทย และการเกดิ และขยายตวั ของทะเลทรายหรือไม่ อย่างไร สรุปเป็ นแผนทค่ี วามคดิ แผนผงั หรือ แผนภาพอย่างใดอย่างหนึ่งตามความสนใจของกลุ่ม แล้วจัดทําเป็ นป้ ายนิเทศภายในช้ันเรียน ข้นั ที่ 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 11. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ เพราะเหตุใดในทุ่งกลุ าร้องไหน้ ้าํ จึงท่วมในฤดูฝนและแหง้ แลง้ ขาดแคลน น้าํ ในฤดูแลง้ ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบของนกั เรียน 12. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมที่เก่ียวกบั ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก ในแบบ ฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและ นกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถูกตอ้ ง ข้นั ท่ี 4 นําไปใช้ 13. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งการนาํ ความรู้เรื่อง ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ข้นั ที่ 5 สรุป 14. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เร่ือง ปัญหาทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งสมุด 15. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนสืบคน้ ขอ้ มลู เกี่ยวกบั การเกิดสึนามิในประเทศไทยและในโลกจาก แหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น เอกสารในหอ้ งสมุด อินเทอร์เน็ต แลว้ บนั ทึกขอ้ มลู ที่ไดล้ งในสมุด เป็น การบา้ นเพอ่ื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนคน้ ควา้ ขอ้ มูลเพม่ิ เติมเก่ียวกบั สถานที่ที่มีลกั ษณะทางกายภาพท่ีเป็นปัญหาและเป็น อุปสรรคต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษยน์ อกเน้ือหาในบทเรียน 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. ภาพทุ่งกลุ าร้องไหแ้ ละทะเลทราย 2. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 3. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. ส่ือการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 68 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. ส่ิงท่ีไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 69 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 7 ภัยพบิ ตั ทิ างธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ที่ 4–6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ปรากฏการณ์ทางภูมิศาสตร์ เวลา 2 ชั่วโมง 1. สาระสําคญั ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติที่เกิดข้ึนบนพ้ืนผวิ โลกเกิดข้ึนไดจ้ ากสาเหตุ 2 ประการสาํ คญั คือ เกิดจากการ กระทาํ ของมนุษยแ์ ละเกิดข้ึนจากกระบวนการทางธรรมชาติ แต่ไม่วา่ จะเกิดข้ึนจากสาเหตุใด ภยั พบิ ตั ิ ดงั กล่าวกส็ ่งผลกระทบต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษยแ์ ละสภาพแวดลอ้ มโดยทว่ั ไป 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน 1. วิเคราะห์อิทธิพลของสภาพภมู ิศาสตร์ ซ่ึงทาํ ใหเ้ กิดปัญหาทางกายภาพหรือภยั พิบตั ิทางธรรมชาติ ในประเทศไทยและภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลก (ส 5.1 ม. 4–6/2) 2. ประเมินการเปลี่ยนแปลงธรรมชาติในโลกวา่ เป็นผลมาจากการกระทาํ ของมนุษยแ์ ละหรือ ธรรมชาติ (ส 5.1 ม. 4–6/4) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. วิเคราะห์ปัจจยั ทางภมู ิศาสตร์ท่ีก่อใหเ้ กิดภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลกได้ (K, P) 2. สนใจใฝ่ เรียนรู้เร่ืองภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก (A) 3. นาํ ความรู้ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ได้ (P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทกั ษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ทดสอบหลงั เรียน ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เร่ือง ภยั พบิ ตั ิ ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุม่ ในดา้ นการส่ือสาร ทางธรรมชาติของประเทศ ความมีวนิ ยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ ไทยและของโลก ฯลฯ 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 70 5. สาระการเรียนรู้ ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก 1. แผน่ ดินถล่ม 2. อุทกภยั 3. ภยั แลง้ 4. แผน่ ดินไหว 5. สึนามิ 6. ภูเขาไฟ 7. พายหุ มุน 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มลู เก่ียวกบั ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของ ภาษาไทย ประเทศไทยและของโลก ศิลปะ วาดภาพระบายในหวั ขอ้ ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติในเรื่องท่ีกาํ หนดให้ 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ที่ 1 นําเข้าสู่บทเรียน ชั่วโมงท่ี 18 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูสนทนากบั นกั เรียนเก่ียวกบั เหตุการณ์สึนามิที่เกิดข้ึนเม่ือวนั ท่ี 26 ธนั วาคม พ.ศ. 2547 จากน้นั ครูตรวจผลงานของนกั เรียน โดยสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหอ้ อกมาอ่านเรื่องเกี่ยวกบั การเกิดสึนามิใน ประเทศไทยและในโลกที่ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปสืบคน้ ขอ้ มลู มาใหเ้ พอ่ื น ๆ ฟัง โดยครูคอยแนะนาํ และ เสริมความรู้ แลว้ เชื่อมโยงเขา้ สู่เน้ือหาท่ีจะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 3. ครูใหน้ กั เรียนดูวีดิทศั นเ์ ก่ียวกบั ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของไทยและของโลก แลว้ เปิ ดโอกาสให้ นกั เรียนซกั ถามขอ้ สงสยั ต่าง ๆ จากเรื่องที่ไดด้ ูไป โดยครูตอบขอ้ สงสยั และอธิบายเพิม่ เติมโดยใชเ้ น้ือหา จากหนงั สือเรียน รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. ครูแบง่ กลุ่มนกั เรียนออกเป็น 7 กลุ่ม และกาํ หนดหวั ขอ้ เก่ียวกบั ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติใหแ้ ต่ละ กลุ่ม ดงั น้ี กลุ่มท่ี 1 เรื่อง แผน่ ดินถล่ม กลุ่มที่ 2 เรื่อง อุทกภยั กลุ่มที่ 3 เร่ือง ภยั แลง้ กลุ่มที่ 4 เรื่อง แผน่ ดินไหว กลุ่มที่ 5 เร่ือง สึนามิ
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 71 กลุ่มที่ 6 เร่ือง ภเู ขาไฟ กลุ่มที่ 7 เรื่อง พายหุ มุน 5. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มศึกษาขอ้ มลู เกี่ยวกบั ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติในเรื่องที่ กาํ หนดให้ เป็นการบา้ นเพื่อเตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป ชั่วโมงที่ 19 6. ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกบั ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก แลว้ ใหน้ กั เรียน บนั ทึกความรู้ที่ไดเ้ ป็นแผนที่ความคิดลงในสมุด จากน้นั ครูแจกกระดาษวาดภาพใหน้ กั เรียนทุกกลุ่มที่ได้ แบ่งไวแ้ ลว้ ในชวั่ โมงที่ผา่ นมา กลุ่มละ 1 แผน่ และใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มช่วยกนั วาดภาพระบายสีแสดง ขอ้ มูลเก่ียวกบั ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติในหวั ขอ้ ที่ไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามา โดยครูคอยใหค้ าํ แนะนาํ ระหวา่ งการปฏิบตั ิงาน 7. ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มนาํ ผลงานที่ไดอ้ อกมานาํ เสนอผลงานหนา้ ช้นั เรียน โดยนกั เรียนแต่ละ กลุ่มตอ้ งวเิ คราะห์สาเหตุการเกิด ผลกระทบต่อสภาพแวดลอ้ ม และการป้ องกนั อนั ตรายจากภยั พบิ ตั ิทาง ธรรมชาติดงั กล่าว 8. ในขณะปฏิบตั ิกิจกรรมของนกั เรียน ใหค้ รูสงั เกตพฤติกรรมในการทาํ งานและการนาํ เสนอ ผลงานของนกั เรียนตามแบบประเมินพฤติกรรมในการทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือเป็นกลุ่ม 9. ครูมอบหมายให้นักเรียนแต่ละกลุ่มสืบค้นข้อมูลเกย่ี วกบั ภยั พบิ ัตทิ างธรรมชาตใิ นประเทศ สมาชิกอาเซียนในเรื่องท่ีกล่มุ ได้รับมอบหมาย สรุป และจดั ทําเป็ นแผ่นพบั แผ่นโปสเตอร์ หรือพอก- เกตบุ๊ก นาํ ไปวางหรือตดิ ไว้ด้านหน้าช้ันเรียน เพอื่ เผยแพร่ข้อมลู ให้เพอื่ นนักเรียนช้ันอน่ื ๆ ข้นั ท่ี 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 10. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ เรามีวิธีการป้ องกนั อุทกภยั ไดอ้ ยา่ งไร ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบของนกั เรียน 11. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมท่ีเกี่ยวกบั ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของไทยและของโลก ในแบบฝึก ทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและนกั เรียน ร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบท่ีถูกตอ้ ง ข้นั ท่ี 4 นําไปใช้ 12. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งเหตุการณ์การนาํ ความรู้เร่ือง ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทย และของโลก ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ข้นั ท่ี 5 สรุป 13. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เร่ือง ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งสมุด 14. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบหลงั เรียนและช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถกู ตอ้ ง
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 72 15. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบการวดั และประเมินผลการเรียนรู้ ประจาํ หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ใน แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั เพอื่ ประเมิน ผลการเรียนรู้ดา้ นความรู้ ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และดา้ นทกั ษะ/กระบวนการของนกั เรียน 16. ครูใหน้ กั เรียนอ่านเน้ือหาหน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 เครื่องมือในการศึกษาภมู ิศาสตร์ และหน่วยการ เรียนรู้ที่ 2 ปรากฏการณ์ทางภูมิศาสตร์ เป็นการบา้ นเพ่อื เตรียมทดสอบกลางภาคในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนคน้ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั ผลกระทบและความเสียหายจากภยั พิบตั ิทางธรรมชาติของไทย หรือต่างประเทศท่ีเกิดข้ึนในอดีต 1 เหตุการณ์ แลว้ นาํ ขอ้ มลู มาแลกเปล่ียนกนั ในช้นั เรียน 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. วดี ิทศั นเ์ ก่ียวกบั ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติของประเทศไทยและของโลก 2. แบบทดสอบหลงั เรียน 3. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. ส่ือการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งที่ไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 73 การทดสอบกลางภาค สาระท่ี 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 4–6 การทดสอบกลางภาค เวลา 2 ช่ัวโมง ช่ัวโมงท่ี 20–21 1. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบกลางภาค 2. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั ในหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 วิกฤตการณ์ดา้ น ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม เร่ือง ความสมั พนั ธข์ องทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม เป็น การบา้ นเพอื่ เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 74 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม เวลา 4 ช่ัวโมง ผงั มโนทศั น์เป้ าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ชิ้นงาน ทกั ษะ/กระบวนการ ความรู้ คุณธรรม จริยธรรม 1. การส่ือสาร 1. ความสมั พนั ธ์ของทรัพยากร และค่านิยม 2. การใชเ้ ทคโนโลยี ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม 3. การคิด 1. มีวินยั 4. กระบวนการกลุ่ม 2. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร 2. ใฝ่ เรียนรู้ ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม 3. มีจิตสาธารณะ ของประเทศไทย 4. มีความรับผดิ ชอบ 3. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ของโลก วิกฤตการณ์ด้าน ทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดล้อม ภาระงาน/ชิ้นงาน 1. การทาํ แบบทดสอบ 2. การศึกษาคน้ ควา้ เกี่ยวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย และของโลก 3. การวิเคราะห์สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทยและของโลก 4. การอภิปรายเก่ียวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก 5. การนาํ เสนอผลงาน
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 75 ผงั การออกแบบการจัดการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ข้นั ท่ี 1 ผลลพั ธ์ปลายทางท่ตี ้องการให้เกดิ ขึน้ กบั นักเรียน ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วิเคราะห์สถานการณ์และวิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทยและ ของโลก (ส. 5.2 ม. 4–6/1) ความเข้าใจทค่ี งทนของนักเรียน คาํ ถามสําคญั ที่ทําให้เกดิ ความเข้าใจที่คงทน นักเรียนจะเข้าใจว่า... ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มมีความ ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มมีความ สาํ คญั ต่อการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ เมื่อสถานการณ์ สาํ คญั อยา่ งไร ของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มอยใู่ นภาวะ ท่ีเป็นปัญหา หากไม่ไดร้ ับการแกไ้ ขและป้ องกนั ให้ ดีข้ึนจะส่งผลกระทบต่อการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ ความรู้ของนักเรียนทนี่ ําไปสู่ความเข้าใจที่คงทน ทักษะ/ความสามารถของนักเรียนท่ีนําไปสู่ นักเรียนจะรู้ว่า... ความเข้าใจที่คงทน นักเรียนจะสามารถ... 1. คาํ สาํ คญั ไดแ้ ก่ วฏั จกั ร สมั ปทาน เศรษฐทรัพย์ 1. วเิ คราะห์สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติ เกลือสินเธาว์ ส่ิงปฏิกลู เขตรักษาพนั ธุ์สตั วป์ ่ า และสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทยและของโลก ระบบนิเวศ ป่ าดิบช้ืน รังสีอลั ตราไวโอเลต 2. อธิบายลกั ษณะทรัพยากรธรรมชาติและ รังสีอินฟราเรด สแตรโทสเฟี ยร์ ส่ิงแวดลอ้ มที่เสื่อมโทรม 2. ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มต่างมี 3. วเิ คราะห์ผลกระทบท่ีเกิดจากวิกฤตการณ์ดา้ น ความสมั พนั ธ์กนั ผลกระทบท่ีเกิดข้ึนกบั สิ่งใด ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม สิ่งหน่ึงยอ่ มมีผลต่อส่ิงอ่ืน ๆ มนุษยจ์ ึงตอ้ งรู้จกั 4. บอกแนวทางการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติ ใชแ้ ละรักษาทรัพยากรธรรมชาติและ และส่ิงแวดลอ้ ม ส่ิงแวดลอ้ มอยา่ งถูกตอ้ ง เพราะผทู้ ่ีไดร้ ับ ผลกระทบโดยตรงกค็ ือมนุษยเ์ อง 3. วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดลอ้ มของประเทศ แบ่งออกเป็น วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ วิกฤตการณ์ดา้ นส่ิงแวดลอ้ ม
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 76 4. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ทรัพยากรป่ าไม้ ดิน น้าํ แร่ สตั วป์ ่ า ซ่ึงปัจจุบนั ทรัพยากรธรรมชาติเหล่าน้ีมีปริมาณลดลง และบางชนิดกาํ ลงั ตกอยใู่ นสภาพเส่ือมโทรม 5. วิกฤตการณ์ดา้ นสิ่งแวดลอ้ มที่เกิดข้ึนใน ประเทศไทยเป็นวกิ ฤตการณ์ท่ีเก่ียวกบั การเกิด มลพิษสิ่งแวดลอ้ ม เช่น มลพษิ ทางอากาศ เสียง น้าํ ดิน และความเส่ือมโทรมของแหล่ง ท่องเที่ยว ซ่ึงนบั วนั จะทวคี วามรุนแรงมากข้ึน 6. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดลอ้ มของโลกแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม คือ ปัญหาการลดลงของทรัพยากรธรรมชาติ การ เกิดมลพิษ และการทาํ ลายระบบนิเวศ ซ่ึงมี สาเหตุสาํ คญั มาจากการเพ่มิ ข้ึนของจาํ นวน ประชากรโลก และการใชว้ ทิ ยาการและ เทคโนโลยที ่ีทนั สมยั โดยไม่คาํ นึงถึง ผลกระทบท่ีตามมาของทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดลอ้ ม วิกฤตการณ์ดา้ น ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก ในปัจจุบนั เช่น วิกฤตการณ์เก่ียวกบั การตดั ไม้ ทาํ ลายป่ า วกิ ฤตการณ์เกี่ยวกบั ความเสื่อม โทรมของแหล่งน้าํ จืด วิกฤตการณ์เก่ียวกบั ความเสื่อมโทรมของดิน วิกฤตการณ์เกี่ยวกบั การขยายตวั ของพ้ืนท่ีแหง้ แลง้ วกิ ฤตการณ์ เก่ียวกบั การเปลี่ยนแปลงของภมู ิอากาศ วกิ ฤตการณ์เก่ียวกบั พลงั งาน ข้ันที่ 2 ภาระงานและการประเมนิ ผลการเรียนรู้ซ่ึงเป็ นหลกั ฐานที่แสดงว่านักเรียนมีผลการเรียนรู้ ตามที่กาํ หนดไว้อย่างแท้จริง 1. ภาระงานที่นักเรียนต้องปฏิบัติ 1.1 ศึกษาคน้ ควา้ เก่ียวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทยและ ของโลก 1.2 วิเคราะห์สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทยและของโลก 1.3 อภิปรายเกี่ยวกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 77 2. วธิ ีการและเคร่ืองมอื ประเมนิ ผลการเรียนรู้ 2.1 วิธีการประเมินผลการเรียนรู้ 2.2 เคร่ืองมือประเมินผลการเรียนรู้ 1) การทดสอบ 1) แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรียน 2) การประเมินผลงาน/กิจกรรม 2) แบบประเมินผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุม่ 3) การประเมินดา้ นคุณธรรม จริยธรรม 3) แบบประเมินดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และค่านิยม 4) การประเมินดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ 4) แบบประเมินดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ 3. ส่ิงที่มุ่งประเมนิ 3.1 ความสามารถ 6 ดา้ น ไดแ้ ก่ การอธิบาย ช้ีแจง การแปลความและตีความ การประยกุ ต์ ดดั แปลง และนาํ ไปใช้ การมีมุมมองท่ีหลากหลาย การใหค้ วามสาํ คญั และใส่ใจในความรู้สึกของผอู้ ื่น และ การรู้จกั ตนเอง 3.2 ทกั ษะ/กระบวนการ เช่น การสื่อสาร การใชเ้ ทคโนโลยี การคิด การแกป้ ัญหา กระบวนการกลุ่ม 3.3 คุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม เช่น มีวินยั ใฝ่ เรียนรู้ อยอู่ ยา่ งพอเพียง รักความเป็นไทย รักชาติ ศาสน์ กษตั ริย์ มีจิตสาธารณะ มีความรับผดิ ชอบ ซ่ือสตั ยส์ ุจริต ข้ันท่ี 3 แผนการจัดการเรียนรู้ แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 8 วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของ เวลา 2 ชว่ั โมง ประเทศไทย แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 9 วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของ เวลา 2 ชวั่ โมง โลก
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 78 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 8 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 4–6 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละ เวลา 2 ช่ัวโมง ส่ิงแวดล้อม 1. สาระสําคญั วกิ ฤตการณ์ที่เกิดข้ึนกบั ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทยในปัจจุบนั เป็นผลมา จากการใชท้ รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มโดยไม่คาํ นึงถึงผลกระทบที่จะตามมาจนกระทงั่ ทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มที่มีอยเู่ กิดสภาพเส่ือมโทรมและส่งผลกระทบต่อการดาํ เนินชีวติ ของมนุษย์ 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วเิ คราะห์สถานการณ์และวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทย และของโลก (ส. 5.2 ม. 4–6/1) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. วิเคราะห์สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทยได้ (K, P) 2. เห็นคุณค่าและประโยชนข์ องทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม (A) 3. นาํ ความรู้เรื่อง วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทยไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั ได้ (K, P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทักษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ทดสอบก่อนเรียน ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เร่ือง ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุ่มในดา้ นการสื่อสาร วกิ ฤตการณ์ดา้ น ความมีวินยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ ทรัพยากรธรรมชาติและ ฯลฯ ส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 79 5. สาระการเรียนรู้ 1. ความสมั พนั ธ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม 2. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย 2.1 วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติ 2.2 วกิ ฤตการณ์ดา้ นส่ิงแวดลอ้ ม 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มูลเก่ียวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร ภาษาไทย ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย ศิลปะ ตกแต่งระบายสีแผนที่ความคิดเรื่องวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรม- ชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ที่ 1 นําเข้าสู่บทเรียน ช่ัวโมงท่ี 22 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบก่อนเรียน 3. ครูสนทนาซกั ถามความรู้ของนกั เรียนเก่ียวกบั ความสมั พนั ธ์ของทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ้ มท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษามาในประเดน็ ต่าง ๆ เช่น – ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มคืออะไร และแบ่งไดเ้ ป็นก่ีประเภท อะไรบา้ ง – ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มมีความสมั พนั ธก์ นั อยา่ งไร 4. ครูใหน้ กั เรียนดูสถิติเน้ือท่ีป่ าไมใ้ นประเทศไทยต้งั แต่ พ.ศ. 2504 ถึงปัจจุบนั แลว้ ร่วมกนั แสดง ความคิดเห็นวา่ ป่ าไมใ้ นประเทศไทยมีสภาพแตกต่างไปจากอดีตอยา่ งไร แลว้ ในอนาคตจะมีสภาพ อยา่ งไร จากน้นั ครูสรุปความคิดเห็นแลว้ เช่ือมโยงเขา้ สู่เน้ือหาที่จะเรียน ข้นั ท่ี 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 5. ครูสนทนากบั นกั เรียน โดยใหน้ กั เรียนแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกบั สถานการณ์ดา้ นทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทย ครูอธิบายเพิ่มเติมโดยใชเ้ น้ือหาจากหนงั สือเรียน รายวชิ า พ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4–6 คน ใหแ้ ต่ละกลุ่มศึกษาเร่ือง วกิ ฤตการณ์ดา้ น ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย วิเคราะห์และสรุป แลว้ จดั ทาํ ขอ้ มลู เป็นแผนที่ ความคิด พร้อมกบั ตกแต่งใหส้ วยงาม เป็นการบา้ นเพ่อื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 80 ช่ัวโมงที่ 23 7. ครูทบทวนความรู้เก่ียวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย ใหน้ กั เรียนฟัง จากน้นั ครูใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มส่งตวั แทนออกมาวเิ คราะห์วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของประเทศไทย โดยใชแ้ ผนที่ความคิดของกลุ่มประกอบการนาํ เสนอผลงาน หนา้ ช้นั เรียน พร้อมท้งั วเิ คราะห์แนวโนม้ ในอนาคตของทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศ ไทยวา่ จะเป็นอยา่ งไร 8. ครูช่วยสรุปและเสนอแนะเพ่ิมเติมใหแ้ ก่นกั เรียนทุกกลุ่ม จากน้นั ใหน้ กั เรียนทุกกลุ่มนาํ แผนท่ี ความคิดไปติดไวบ้ นป้ ายนิเทศภายในช้นั เรียน 9. ขณะท่ีนกั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรม ครูสงั เกตพฤติกรรมในการทาํ งานและการนาํ เสนอผลงานของ นกั เรียนตามแบบประเมินพฤติกรรมในการทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือเป็นกลุ่ม 10. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มวิเคราะห์ว่า วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมของ ประเทศไทยสามารถแก้ไขวกิ ฤตการณ์เหล่าน้นั ด้วยแนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี งได้หรือไม่ อย่างไร สรุปเป็ น ความเรียง หรือเป็ นแผนภาพตามความเหมาะสม ส่งครู ครูตรวจสอบให้ถูกต้องสมบูรณ์ แล้วนาํ ไปตดิ ไว้ท่ี ป้ ายนิเทศภายในช้ันเรียน 11. ครูมอบหมายให้นักเรียนแต่ละกล่มุ สืบค้นข้อมลู เกยี่ วกบั วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมที่เกดิ ขนึ้ ในประเทศสมาชิกอาเซียน (ยกเว้นประเทศไทย) สรุป และวเิ คราะห์ว่ามคี วาม เหมอื นหรือแตกต่างจากวกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของประเทศไทยหรือไม่ อย่างไร แล้วจดั ทาํ เป็ นรายงานส่งครู ข้นั ท่ี 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 12. ครูซกั ถามนกั เรียนในประเดน็ ต่อไปน้ี ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครูสรุปคาํ ตอบ ของนกั เรียน 1) การทาํ เหมืองแร่ขนาดใหญ่มีผลเสียต่อส่ิงแวดลอ้ มอยา่ งไรและนกั เรียนคิดวา่ ควรมีวธิ ีการ แกไ้ ขอยา่ งไร 2) นกั เรียนคิดวา่ มลพษิ ทางอากาศเป็นอนั ตรายต่อมนุษยอ์ ยา่ งไรบา้ ง 3) นกั เรียนจะมีแนวทางในการแกไ้ ขปัญหามลพษิ ส่ิงแวดลอ้ มท่ีเกิดข้ึนในระดบั ชุมชนของ นกั เรียนอยา่ งไร 13. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมท่ีเกี่ยวกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของ ประเทศไทย ในแบบฝึ กทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและนกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบท่ีถกู ตอ้ ง ข้นั ท่ี 4 นําไปใช้ 14. ครูแนะนาํ ใหน้ กั เรียนนาํ ความรู้เรื่อง วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของ ประเทศไทย ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 81 ข้นั ท่ี 5 สรุป 15. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เร่ือง วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม ของประเทศไทย แลว้ ใหน้ กั เรียนบนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งสมุด 16. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ้ มของโลกในปัจจุบนั จากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต บนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งในสมุด เป็นการบา้ นเพอ่ เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนคน้ หาข่าวท่ีเก่ียวขอ้ งกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของ ประเทศไทยแลว้ นาํ มาเล่าใหเ้ พื่อนฟังหนา้ ช้นั เรียน 9. ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. แบบทดสอบก่อนเรียน 2. สถิติเน้ือท่ีป่ าไมใ้ นประเทศไทยต้งั แต่ พ.ศ. 2504 ถึงปัจจุบนั 3. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 4. แบบฝึกทกั ษะ รายวชิ าพ้นื ฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 5. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 10. บนั ทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งที่ไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผ้สู อน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 82 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 9 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อมของโลก สาระที่ 5 ภูมศิ าสตร์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 4–6 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 วกิ ฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละ เวลา 2 ช่ัวโมง สิ่งแวดล้อม 1. สาระสําคญั วกิ ฤตการณ์ที่เกิดข้ึนกบั ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลกในปัจจุบนั เป็นผลมาจากการ ใชท้ รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มโดยไม่คาํ นึงถึงผลกระทบที่จะตามมา จนกระทงั่ ทรัพยากร ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มท่ีมีอยเู่ กิดสภาพเส่ือมโทรมและส่งผลกระทบต่อการดาํ เนินชีวิตของมนุษย์ 2. ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน วเิ คราะห์สถานการณ์และวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของประเทศไทย และของโลก (ส. 5.2 ม. 4–6/1) 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. วิเคราะห์สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลกได้ (K, P) 2. เห็นคุณค่าและประโยชนข์ องทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม (A) 3. นาํ ความรู้เรื่องวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลกไปประยกุ ตใ์ ชใ้ น ชีวิตประจาํ วนั ได้ (K, P) 4. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ด้านคุณธรรม จริยธรรม ด้านทกั ษะ/กระบวนการ (P) และค่านิยม (A) 1. ทดสอบหลงั เรียน ประเมินพฤติกรรมในการ 2. ซกั ถามความรู้เรื่อง ประเมินพฤติกรรมในการ ทาํ งานเป็นรายบุคคลหรือ ทาํ งานเป็นรายบุคคลในดา้ น เป็นกลุ่มในดา้ นการส่ือสาร วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร ความมีวินยั ความใฝ่ เรียนรู้ การคิด การแกป้ ัญหา ฯลฯ ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ฯลฯ ของโลก 3. ตรวจผลงาน/กิจกรรม เป็ นรายบุคคลหรื อเป็ นกลุ่ม
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 83 5. สาระการเรียนรู้ วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 1. สาเหตุการเกิดวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 2. วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลกในปัจจุบนั 6. แนวทางบูรณาการ ฟัง พดู อ่าน และเขียนขอ้ มลู เกี่ยวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ น ภาษาไทย ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก การงานอาชีพฯ สืบคน้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดลอ้ มของโลกจากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต 7. กระบวนการจดั การเรียนรู้ ข้นั ท่ี 1 นําเข้าสู่บทเรียน ชั่วโมงที่ 24 1. ครูแจง้ ตวั ช้ีวดั ช่วงช้นั และจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ใหน้ กั เรียนทราบ 2. ครูตรวจผลงานของนกั เรียน โดยสุ่มเลือกนกั เรียน 2–3 คน ใหอ้ อกมาอ่านเร่ือง วิกฤตการณ์ดา้ น ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก ท่ีไดร้ ับมอบหมายใหไ้ ปศึกษาขอ้ มูลมาใหเ้ พอื่ น ๆ ฟัง โดย ครูคอยแนะนาํ และเสริมความรู้ แลว้ ใหน้ กั เรียนทุกคนนาํ สมุดส่งครูและเชื่อมโยงเขา้ สู่เน้ือหาท่ีจะเรียน ข้นั ที่ 2 กจิ กรรมการเรียนรู้ 4. ครูใหน้ กั เรียนร่วมกนั อภิปรายร่วมกนั ในประเดน็ ที่กาํ หนดให้ ไดแ้ ก่ 1) ภาพรวมสถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 2) สาเหตุการเกิดวิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก โดยใหน้ กั เรียนนงั่ เป็นวงกลม แลว้ ใหน้ กั เรียนเลือกประธาน 1 คน เลขานุการ 2 คน ทาํ หนา้ ท่ี ดาํ เนินการอภิปราย ขณะอภิปรายใหน้ กั เรียนแต่ละคนบนั ทึกขอ้ มลู ลงในแบบบนั ทึกผลการอภิปราย เร่ือง วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 5. ครูใหป้ ระธานออกมาสรุปผลการอภิปรายหนา้ ช้นั เรียน นกั เรียนทุกคนบนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งใน แบบบนั ทึกความรู้ แลว้ นาํ มาส่งครู 6. ครูมอบหมายใหน้ กั เรียนศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ้ มของโลกในปัจจุบนั แลว้ บนั ทึกความรู้ท่ีไดล้ งในสมุด เป็นการบา้ นเพือ่ เตรียมจดั การเรียนรู้ใน คร้ังต่อไป ช่ัวโมงที่ 25 7. ครูทบทวนความรู้เก่ียวกบั ภาพรวมของสถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของ โลกและสาเหตุการเกิดวิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลกใหน้ กั เรียนฟัง 8. ครูใหน้ กั เรียนร่วมกนั อภิปรายร่วมกนั ในประเดน็ ที่กาํ หนดให้ ไดแ้ ก่
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 84 1) วกิ ฤตการณ์และผลกระทบท่ีเกิดจากวกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ของโลกในปัจจุบนั 2) แนวโนม้ สถานการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลกในอนาคต โดยใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิเช่นเดียวกบั ชว่ั โมงท่ีผา่ นมา คือ นง่ั เป็นวงกลม แลว้ ใหน้ กั เรียนเลือกประธาน 1 คน เลขานุการ 2 คน (ครูควรใหน้ กั เรียนเปล่ียนคนที่ปฏิบตั ิหนา้ ที่ประธานและเลขานุการเป็นคนอ่ืน แทน) ทาํ หนา้ ท่ีดาํ เนินการอภิปราย ขณะอภิปรายใหน้ กั เรียนแต่ละคนบนั ทึกขอ้ มลู ลงในแบบบนั ทึกผล การอภิปราย เร่ือง วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 9. ครูใหป้ ระธานออกมาสรุปผลการอภิปรายหนา้ ช้นั เรียน นกั เรียนทุกคนบนั ทึกความรู้ที่ไดล้ งใน แบบบนั ทึกความรู้ แลว้ นาํ มาส่งครู 10. ครูมอบหมายให้นักเรียนแบ่งกล่มุ กลุ่มละ 4–6 คน แล้วนําข้อมูลเกยี่ วกบั วกิ ฤตการณ์ด้าน ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อมที่เกดิ ขนึ้ ในประเทศสมาชิกอาเซียน รวมท้ังของประเทศไทย ที่ได้ สืบค้นไว้แล้วในชั่วโมงท่ีผ่านมา สรุป และวเิ คราะห์ว่ามคี วามเหมอื นหรือแตกต่างจากวกิ ฤตการณ์ด้าน ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อมของโลกหรือไม่ อย่างไร แล้วจดั ทาํ เป็ นรายงานส่งครู ข้นั ที่ 3 ฝึ กฝนผู้เรียน 11. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ เพราะเหตุใดจึงนาํ ลมและแสงอาทิตยม์ าใชเ้ ป็นพลงั งานทดแทนได้ และ นอกจากลมและแสงอาทิตยแ์ ลว้ ยงั มีพลงั งานทดแทนใดอีกบา้ ง ใหน้ กั เรียนช่วยกนั ตอบคาํ ถาม จากน้นั ครู สรุปคาํ ตอบของนกั เรียน 12. ครูใหน้ กั เรียนทาํ กิจกรรมที่เก่ียวกบั วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของ โลก ในแบบฝึกทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั จากน้นั ครูและนกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาํ ตอบท่ีถกู ตอ้ ง ข้นั ที่ 4 นําไปใช้ 13. ครูใหน้ กั เรียนยกตวั อยา่ งการนาํ ความรู้เร่ือง วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ้ มของโลก ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจาํ วนั ข้นั ที่ 5 สรุป 14. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปความรู้เร่ือง วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ของโลก โดยใหน้ กั เรียนสรุปเป็นแผนที่ความคิดบนั ทึกลงสมุด 15. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบหลงั เรียนและช่วยกนั เฉลยคาํ ตอบที่ถกู ตอ้ ง 16. ครูใหน้ กั เรียนทาํ แบบทดสอบการวดั และประเมินผลการเรียนรู้ ประจาํ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 ใน แบบฝึกทกั ษะ รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 ของบริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั เพอ่ื ประเมิน ผลการเรียนรู้ดา้ นความรู้ ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และดา้ นทกั ษะ/กระบวนการของนกั เรียน 17. ครูซกั ถามนกั เรียนวา่ ในทอ้ งถิ่นของนกั เรียนมีองคก์ รประชาชนหรือองคก์ รเอกชนท่ีเก่ียวขอ้ ง กบั ส่ิงแวดลอ้ มหรือไม่ และองคก์ รน้นั ๆ ทาํ ประโยชน์ต่อทอ้ งถิ่นของนกั เรียนอยา่ งไร แลว้ มอบหมายให้ นกั เรียนศึกษาขอ้ มูลในหน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การจดั การดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม เรื่อง
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 85 มาตรการในการจดั การวิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก เป็นการบา้ นเพอ่ื เตรียมจดั การเรียนรู้ในคร้ังต่อไป 8. กจิ กรรมเสนอแนะ ครูใหน้ กั เรียนจดั นิทรรศการความรู้เกี่ยวกบั วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ของโลก 9. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. แบบทดสอบหลงั เรียน 2. แบบบนั ทึกความรู้ 3. แบบบนั ทึกผลการอภิปราย เรื่อง วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก 4. แบบบนั ทึกผลการอภิปรายเรื่อง วิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มของโลก 5. หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พิมพว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 6. แบบฝึกทกั ษะ รายวิชาพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 7. คู่มือการสอน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 8. สื่อการเรียนรู้ PowerPoint รายวชิ าพ้ืนฐาน ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 บริษทั สาํ นกั พมิ พว์ ฒั นาพานิช จาํ กดั 10. บันทกึ หลงั การจดั การเรียนรู้ 1. ความสาํ เร็จในการจดั การเรียนรู้ _______________________________________________________ แนวทางการพฒั นา _________________________________________________________________ 2. ปัญหา/อุปสรรคในการจดั การเรียนรู้ ___________________________________________________ แนวทางแกไ้ ข ____________________________________________________________________ 3. สิ่งที่ไม่ไดป้ ฏิบตั ิตามแผน ___________________________________________________________ เหตุผล __________________________________________________________________________ 4. การปรับปรุงแผนการจดั การเรียนรู้ ____________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ลงช่ือ ________________________ ผู้สอน ___________ / __________ / __________
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 86 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การจดั การด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม เวลา 8 ชั่วโมง ผงั มโนทัศน์เป้ าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ชิ้นงาน ความรู้ 1. มาตรการในการจดั การวิกฤตการณ์ดา้ นทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก 2. องคก์ รท่ีมีบทบาทในการจดั การทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม 3. กฎหมายที่เก่ียวขอ้ งกบั การอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม ของประเทศไทย 4. แนวทางในการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลก ทกั ษะ/กระบวนการ การจดั การด้าน คุณธรรม จริยธรรม ทรัพยากรธรรมชาติ 1. การส่ือสาร และค่านิยม 2. การใชเ้ ทคโนโลยี และส่ิงแวดล้อม 3. การคิด 1. มีวินยั 4. กระบวนการกลุ่ม 2. ใฝ่ เรียนรู้ 3. มีจิตสาธารณะ 4. มีความรับผดิ ชอบ ภาระงาน/ชิ้นงาน 1. การทาํ แบบทดสอบ 2. การศึกษาคน้ ควา้ เกี่ยวกบั การจดั การดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม 3. การจดั ทาํ แผน่ พบั เกี่ยวกบั มาตรการในการจดั การทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม 4. การแสดงละครเก่ียวกบั แนวทางในการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม 5. การนาํ เสนอผลงาน
คู่มือครู แผนการจดั การเรียนรู้ ภมู ิศาสตร์ ม. 4–6 87 ผงั การออกแบบการจัดการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การจดั การด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม ข้นั ที่ 1 ผลลพั ธ์ปลายทางท่ตี ้องการให้เกดิ ขึน้ กบั นักเรียน ตวั ชี้วดั ช่วงช้ัน 1. ระบุมาตรการป้ องกนั และแกไ้ ขปัญหา บทบาทองคก์ รและการประสานความร่วมมือท้งั ในประเทศ และนอกประเทศเกี่ยวกบั กฎหมายส่ิงแวดลอ้ ม การจดั การทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม (ส 5.2 ม. 4–6/2) 2. ระบุแนวทางการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มในภมู ิภาคต่าง ๆ ของโลก (ส 5.2 ม. 4–6/3) ความเข้าใจทค่ี งทนของนักเรียน คาํ ถามสําคญั ทท่ี ําให้เกดิ ความเข้าใจทค่ี งทน นักเรียนจะเข้าใจว่า... วกิ ฤตการณ์ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและ 1. เพราะเหตุใดจึงตอ้ งมีมาตรการในการจดั การ สิ่งแวดลอ้ มที่เกิดข้ึนท้งั ในประเทศไทยและของ ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม โลกนบั วนั จะทวคี วามรุนแรงมากข้ึนและส่ง 2. การอนุรักษฟ์ ้ื นฟทู รัพยากรธรรมชาติและ ผลกระทบต่อมนุษย์ ซ่ึงสืบเน่ืองมาจากภาวการณ์ สิ่งแวดลอ้ มมีแนวทางการจดั การอยา่ งไร ขาดความสมดุลของธรรมชาติ ส่งผลใหเ้ กิด มาตรการในการจดั การทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอ้ มท้งั ท่ีเป็นพนั ธกรณีระหวา่ งประเทศ องคก์ ารท้งั ในประเทศและต่างประเทศ ตลอดจนมี การออกกฎหมายที่เก่ียวขอ้ งกบั การอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มท้งั ใน ระดบั ประเทศและระดบั โลก โดยมีวตั ถุประสงค์ เพอ่ื เป็นแนวทางในการจดั การทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดลอ้ มใหเ้ กิดภาวะสมดุลและลด ผลกระทบต่าง ๆ ที่เกิดจากวิกฤตการณ์ดา้ น ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม ความรู้ของนักเรียนทีน่ ําไปสู่ความเข้าใจท่ีคงทน ทักษะ/ความสามารถของนักเรียนท่ีนําไปสู่ นักเรียนจะรู้ว่า... ความเข้าใจทีค่ งทน นักเรียนจะสามารถ... 1. คาํ สาํ คญั ไดแ้ ก่ ประชาคม มาตรการ อนุสญั ญา 1. ระบุมาตรการในการจดั การวิกฤตการณ์ดา้ น องคก์ รเอกชน ป่ าชุมชน สมชั ชา มูลนิธิ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มของโลก ป่ าอนุรักษ์ เหตุรําคาญ สตั วป์ ่ าคุม้ ครอง สตั วป์ ่ าสงวน
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
