ชาดกเรื่องทานบารมี

150 àÃè×ͧ เม่ือมหาชนไดยินขาวการทำลายโรงทานตางพากัน ติเตียนเศรษฐีวา “เปนผูเกิดมาเพื่อทำลายลางช่ือเสียง วงศตระกูลของบรรพบรุ ุษ” แมเศรษฐีไดยินมหาชนตำหนิหรือมีผูมาแนะนำ ก็ไมสนใจ ต้ังแตนั้นมา เศรษฐีก็รวบรวมทรัพย ไมยอมใช ทรัพยสมบัติ ใหเหมาะสมกับฐานะของตนเอง แมแตลูก และภรรยาก็ไมยอมใหใช ไดแตบริโภคขาวหักๆ ปนๆ มีน้ำผักดองเปนกับขาว นุงผาเน้ือหยาบ ก้ันรมใบตาล ใชร ถเกา ครํ่าครา เทยี มดวยโคแกเ ปน ยานพาหนะ วันหนึ่ง มัจฉริยโกสิยเศรษฐี ไดไปชวนอนุเศรษฐี พรอมกับบุตรธิดา ซึ่งกำลังบริโภคขาวปายาส ท่ีปรุงดวย ของท่ีเจือดวยเนยใสใหม น้ำผ้ึงสุกและน้ำตาลกรวด ไปเขาเฝา พระราชา เมื่ออนุเศรษฐีเห็นมัจฉริยโกสิยเศรษฐี จึงลุกจาก อาสนะ พลางกลาวเช้ือเชิญวา “เชิญทานมหาเศรษฐี น่ังบรโิ ภคขา วปายาสดวยกนั เถอะ” ครนั้ มหาเศรษฐเี หน็ ขา วปายาส เกดิ นำ้ ลายไหล อยาก จะบริโภคบา ง แตคิดวา ‘ถาเราบริโภค เราจะตอ งสกั การะ ตอบแทน ในเวลาทอ่ี นเุ ศรษฐไี ปบา นของเรา เมอ่ื เปน เชน น้ี ทรัพยของเราก็จะพินาศ เราไมบริโภคดีกวา’ แตเมื่อถูก อนุเศรษฐี กลาวเชอื้ เชญิ บอ ยเขา จึงเสแสรง ออกตวั ไปวา “เราเพง่ิ บรโิ ภคมาเมอ่ื สกั ครนู เี้ อง เรายงั อม่ิ อยู เชญิ ทา น รับประทานตามลำพังเถอะ” ตัวเองจึงไดแตน่ังกลืนน้ำลาย มองดูอนุเศรษฐบี รโิ ภคขา วปายาสอยางเอร็ดอรอ ย www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 151 หลังจากนั้นพากันไปเขาเฝาพระราชา ซ่ึงถือเปน กรณียกิจสำคัญของเศรษฐีในสมัยน้ัน เศรษฐีก็ยังถูก ความอยากในรสขาวปายาสบีบค้ันอยู แตไมกลาบอกใคร เพราะกลวั คนอน่ื ในบา นจะพลอยอยากบรโิ ภคดว ย จะทำให สิ้นเปลืองสิ่งของมากจึงอดกลั้นไว คร้ันนานวันเขาก็เปน โรคผอมเหลอื ง ถงึ กระนน้ั เศรษฐกี ย็ งั ใจแขง็ ไมย อมบอกใคร ไดแตแ อบหลบเขาไปนอนอยูในหองตามลำพัง เมือ่ ภรรยาเขา ไปพูดเกลยี้ กลอมเพ่ือตองการรูส าเหตุ ของโรค เศรษฐีจงึ เลาเร่อื งทัง้ หมดท่เี กดิ ขนึ้ ภรรยาจงึ ปลอบใจวา “โธเ อย ทา นเปน ถึงมหาเศรษฐี มีทรัพยต้ัง ๘๐ โกฏิ แคจ ะรบั ประทานขาวปายาส นับเปน เรอื่ งเลก็ นดิ เดยี ว ทา นจะหงุ เล้ียงคนทง้ั เมืองก็ยังได” เศรษฐไี ดย นิ ภรรยาพดู เชน นน้ั กต็ วั สน่ั กลวั จะเสยี ทรพั ย รีบหามปรามภรรยา และกลาวสัพยอกวา “ฉันรูอยูวาเธอ มีทรัพยสมบัติมาก ถาทรัพยสมบัติในตระกูลของเธอ เหลือใช กจ็ งหงุ ขาวปายาสแจกชาวเมืองทง้ั หมดเถดิ ” เน่ืองจากสมบัติในบานเปนของเศรษฐีท้ังหมด ภรรยาจึงไมอาจทำอะไรไดตามใจชอบ ไดแตพูดเอาใจ ทานเศรษฐีวา “ถาเชนนั้นก็จะหุงขาวปายาสใหทาน กบั ชาวบา นที่อยูในถนนเดยี วกัน” เศรษฐีรบี หา มวา “ไมเ กดิ ประโยชนอ ะไรเลย” ภรรยาจึงบอกวา “ถาอยางนัน้ จะหุงใหทาน และเพ่อื นบา น ท่ีอยถู ัดไปอีก ๗ หลงั คาเรือน” เศรษฐกี ็ไมยอมอกี “ถา อยางนั้นจะหงุ ใหเ ฉพาะเราสองคน” www.kalyanamitra.org

152 àÃè×ͧ เศรษฐรี บี บอกวา “เธอไมสมควรจะบริโภค” นางไดแ ตท อดถอนใจในความตระหนขี่ องสามี พลางกลา ววา “งั้นจะหงุ ใหท านเพียงคนเดียวกไ็ ด” เศรษฐจี งึ พอใจ และบอกใหเ ตรยี มขา วของไปหงุ กนิ ในปา ภรรยากต็ ามใจทุกอยาง วนั นน้ั เศรษฐผี มู คี วามตระหนใ่ี หค นใชน ำผา หอ อปุ กรณ สงิ่ ของทงั้ หมด และใหถ อื ไปสง ในปา คนใชก ห็ อบหว้ิ อปุ กรณ เครื่องครัวไป ทำเตาท่ีโคนกอไม หาฟน และน้ำมาติดไฟ หงุ ขา วปายาส เตรยี มอุปกรณทกุ อยา งพรอ มหมด จากนั้นเศรษฐีสั่งใหออกไปยืนเฝาปากทางเขา เพื่อคอยหามผูคนเขามา จากนั้นเศรษฐีก็เอาผาคลุมศีรษะ เพอ่ื ปกปดอัตภาพของตนเอง ขณะเดยี วกนั นั้นเอง ทา วสักกเทวราช ซึ่งกำลังเสวย ทพิ ยสมบัติอยูบนสวรรคช ้ันดาวดงึ ส ทรงทอดพระเนตรสริ ิ สมบัติของพระองค มีตั้งแตเทพนครอันประดับประดาดวย สง่ิ ของอันเปน ทิพยประมาณ ๑๐,๐๐๐ โยชน ถนนท่สี ำเร็จ ดวยทองคำ ๖๐ โยชน เวชยันตปราสาทสูง ๑,๐๐๐ โยชน สธุ รรมาเทวสภากวาง ๕๐๐ โยชน บณั ฑุกมั พลศลิ าอาสน ซึ่งเปนอาสนมีสีเหลืองดุจผากัมพลกวางใหญ ๖๐ โยชน เศวตฉัตรมีพวงดอกไมทองเวียนรอบ ๕๐๐ โยชน นางเทพอัปสรนับได ๒ โกฏิคร่ึง และอัตภาพท่ีประดับ ตกแตงแลว นอกจากน้ียังรวมไปถึงสระโบกขรณี และ อุทยานสวรรคอ กี มากมาย www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 153 คร้ันทรงทอดพระเนตรเห็นสมบัติ ท่ีไมมีเทพองคใด ในสวรรคจ ะเทยี บเทยี ม จงึ ใครค รวญวา ‘ยศนเ้ี ราไดม าเพราะ ส่ังสม บุญอะไรไวหนอ?’ เมื่อตรวจดูก็ทรงเห็นทานบารมี ท่ีพระองค บำเพ็ญในสมัยท่ีเปนเศรษฐีในเมืองพาราณสี พระอนิ ทรท รงตรวจดดู ว ยทพิ ยจกั ษตุ อ ไปวา ‘ลกู ๆ หลานๆ ของพระองค ไปบงั เกดิ ทไ่ี หนกนั บา ง? ไดท อดพระเนตรเหน็ สุคติภพของแตละคนคือ บุตรของพระองคไดเกิดเปน จันทเทพบุตร บุตรของจันทเทพบุตรเกิดเปนสุริยเทพบุตร บุตรของสุริยเทพบุตรเกิดเปนมาตลีเทพสารถี บุตรของ มาตลเี ทพสารถีเกิดเปนปญ จสขิ เทพบุตร’ ทรงตรวจดูตอ ไปวา ‘บุตรของปญจสขิ เทพบุตรยงั คง ธำรงรกั ษาประเพณอี ันดีงามของพระองคหรอื ไม? ’ เมื่อตรวจตราดูก็รูวา ‘บุตรของปญจสิขเทพบุตรเปน ผตู ดั วงศท านของพระองคเ สยี แลว ’ ทา วสกั กะทรงดำรติ อ ไป อกี วา ‘เศรษฐคี นนเ้ี ปน อสตั บรุ ษุ เปน ผตู ระหนี่ นอกจากมไิ ด บริโภคดวยตนเอง ยังไมใหแกชนเหลาอื่น เศรษฐีนี้เขาไป ตัดทานวงศของเรา เม่ือละโลกจักตองไปเกิดในนรกโดย ไมต อ งสงสยั เราจะตอ งลงไปปราบความเหน็ ผดิ และทำเขา ใหเปนผูดำรงวงศทาน ซึ่งเปนอริยประเพณีอันดีงามของ เราใหสืบตอยาวนานท่ีสุด’ ทรงเรียกเทพบุตรผูเคยเปน ลูกหลานของพระองคเ ขา มาพบ และมเี ทวบัญชาวา www.kalyanamitra.org

154 àÃèÍ× § “พวกทา นจงลงไปมนษุ ยโลกดว ยกนั กบั เรา เพราะบดั น้ี มัจฉริยโกสิยเศรษฐีเขาไปตัดวงศของพวกเราเสียแลว เขาใหเผาโรงทานจนหมดเกลี้ยง พวกทานจงอาศัยความ กรุณาในฐานะของหมูญาติ ทรมานเศรษฐีใหหันกลับมา เปนสัมมาทิฏฐิเถิด” ขณะนี้เศรษฐีกำลังหุงขาวปายาสเพ่ือกินคนเดียว เม่ือถูกพวกเราขอพรอมๆ กัน ก็อาจตายในท่ีนนั้ ได เพราะ เศรษฐีมีความตระหน่ีเปนกำลัง ดังน้ัน ฉันจะเปนคนแรก ที่เขาไปขอขาวปายาส สวนพวกทานก็ใหทยอยกันเขาไป ขอทลี ะคนเถดิ ” จากนั้นทาวสักกะไดเสด็จลงจากเทวโลก และแปลง เปนพราหมณเขาไปหาเศรษฐีเปนคนแรก พลางถามวา “ทางไปสูเ มอื งพาราณสีนั้น ไปทางไหน?” ถึงแมเศรษฐีจะแนะนำหนทางใหแลว พระองคก็ยัง ไมยอมไป กลับเดินเขาไปใกล และไดกลาวขอขาวปายาส ทท่ี านเศรษฐกี ำลงั หุง เศรษฐปี ฏเิ สธวา “ภตั นม้ี จี ำนวนนอ ยเพยี งพอสำหรบั บรโิ ภคเพยี งคนเดยี วเทา นนั้ และภตั นก้ี วา จะไดม ากย็ ากเยน็ แสนเข็ญ ตองขอเขามาเหมือนกัน ใหทานพราหมณไป แสวงหาอาหารจากที่อื่นเถิด” ทาวสักกะไมสนใจคำพูดขับไลของเศรษฐี ทรงรับสั่ง วา “ขา พเจาจะกลา วอะไรใหท า นฟง สักบทหนง่ึ ” ทรงกลา ว ดวยเสียงท่ีไพเราะเสนาะโสต ถึงกระน้ันเศรษฐีก็คัดคาน หามปรามวา “ขา พเจามไิ ดอยากฟง คำอะไรของทาน” www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 155 แตพ ราหมณก ท็ ำเปน ไมส นใจคำหา มปราม กลบั กลา ว ดว ยถอ ยคำทไี่ พเราะวา “บคุ คลควรแบง ของนอ ยใหต ามทต่ี วั เองมนี อ ย ควรแบง ของปานกลาง ใหต ามสว นทตี่ วั เองมปี านกลาง ถา มขี องมาก กค็ วรแบง ปน ตามทม่ี มี าก การไมใ หเ สยี เลยหาควรไม ดกู อ นโกสยิ เศรษฐี เพราะเหตนุ นั้ ขา พเจา จะบอกกบั ทา น ทา นจงขึ้นสูทางของพระอริยเจา จงใหทาน และจงบริโภค เถิด เพราะผูบ ริโภคคนเดยี วหาไดม ีความสขุ ไม” มัจฉริยโกสิยเศรษฐีสดับคำของทาวสักกะแลว รูสึก ชอบใจ จงึ กลา ววา “ดกู อ นพราหมณ ทา นพดู จานา พอใจมาก เม่ือขาวปายาสสุกแลว ทานจักไดหนอยหนึ่ง ทานจงน่ัง รอกอ นเถดิ ” ทา วสกั กะจงึ นงั่ รอ หลงั จากนน้ั จนั ทเทพบตุ รไดแ ปลง เปน พราหมณเ ขา ไปหาเศรษฐดี ว ยวธิ กี ารในทำนองเดยี วกนั เศรษฐีเห็นแขกมิไดรับเชิญเขามาเยือน ตนพยายาม ขับไลจันทเทพบุตร ท้ังคูไดสนทนากันเหมือนที่เศรษฐี สนทนากับทา วสกั กะ จันทเทพบุตรไดก ลาวแนะนำทานเศรษฐวี า “บคุ คลใด เมอื่ แขกนงั่ แลว บรโิ ภคโภชนะอยแู ตผ เู ดยี ว พลีกรรมของบุคคลน้ันยอมไรผล ท้ังความเพียรแสวงหา ทรพั ยกไ็ รประโยชน ดูกอ นโกสยิ เศรษฐี เพราะเหตุนน้ั ขาพเจาจะขอบอก กับทาน ทานจงข้ึนสูหนทางของพระอริยเจา จงใหทาน และบรโิ ภค เพราะผูบรโิ ภคคนเดียวหาไดมีความสขุ ไม” www.kalyanamitra.org

156 àÃèÍ× § เศรษฐฟี ง คำของจนั ทเทพบตุ รแลว รสู กึ ปลม้ื อกปลม้ื ใจ รสู กึ วา คำพดู ของพราหมณผ มู าเยอื นนนี้ า ฟง และนา ทำตาม แมจ ะมีความตระหน่เี พียงไร ก็อุตสา หพ ูดจากใจดว ยความ ลำบากยากแคน วา “ถา อยา งนน้ั ทา นจงนง่ั ลงเถดิ ทา นจกั ได ขาวปายาสของเราหนอ ยหน่งึ ” จนั ทเทพบตุ รไดเขา ไปนั่งใกลๆ ทาวสกั กะ ตอมาสุริยเทพบุตรก็เขาไปหาเศรษฐี ไดกลาว ปย วาจา ซง่ึ เปน ถอยคำทย่ี กใจทานเศรษฐีวา “ผูใดเมื่อแขกนั่งแลว มิไดบริโภคโภชนะแตผูเดียว พลีกรรมของผูน้ัน ยอมมีผลจริง ท้ังความเพียรแสวงหา ทรัพยยอ มมปี ระโยชนโ ดยแท ดกู อ นโกสยิ เศรษฐี เพราะเหตนุ น้ั ขา พเจา จะขอกลา ว กับทาน ทานจงขึ้นสูหนทางของพระอริยเจา จงใหทาน และจงบรโิ ภค เพราะวา ผบู รโิ ภคคนเดยี วหาไดม คี วามสขุ ไม” เศรษฐีไดสดับคำของสุริยเทพบุตรแลว ก็ปล้ืมใจ ความตระหนี่ท่ีบดบังใจมานาน เริ่มลบเลือนออกไปเรื่อยๆ กลายเปน ผมู จี าคะเขา มาแทนที่ เมอื่ ใจสบายแลว กอ็ ยากให ทานขน้ึ มา ทง้ั ๆ ทข่ี า วปายาสทตี่ นกำลงั หงุ อยนู นั้ มเี พยี งพอ สำหรบั คนเดยี วจรงิ ๆ แตก ก็ ลา วเชอื้ เชญิ ดว ยความพงึ พอใจวา “ใหร อกอน ทานจกั ไดขา วปายาสของเราหนอ ยหน่ึง” สุริยเทพบตุ รจงึ ไปนัง่ ถัดจากจนั ทเทพบุตร ตอมา มาตลีเทพบุตรไดเขาไปหาเศรษฐี และกลาว ถอยคำอนั เปน ทีร่ ัก ยงั ใจใหเ อบิ อาบเหมือนกันวา www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 157 “ก็บุรุษไปสูสระ แลวบูชาท่ีแมน้ำช่ือพหุกาก็ดี ท่ีสระ ชอ่ื คยากด็ ี ทท่ี า ชอ่ื โทณะกด็ ี ทที่ า ชอ่ื ตมิ พรกุ ด็ ี ทหี่ ว งนำ้ ใหญ มกี ระแสอนั เชย่ี วกด็ ี การบชู า และความเพยี รของเขาในทน่ี นั้ ๆ ยอ มมีผลอยางแนนอน ผใู ดเมอ่ื แขกนง่ั แลว ไมบ รโิ ภคโภชนะแตเ พยี งคนเดยี ว จะกลา ววา ไรผ ลนน้ั ไมได ดกู อ นโกสยิ เศรษฐี เพราะเหตนุ น้ั ขา พเจา ขอพดู กบั ทา น ทา นจงขนึ้ สหู นทางของพระอรยิ เจา จงใหท านดว ย จงบรโิ ภค ดว ย เพราะวา ผูปรโิ ภคคนเดียวหาไดมีความสขุ ไม” เมื่อมาถึงวาระของมาตลีเทพบุตรบาง ทานสามารถ กลา วปยวาจา ถงึ ขนาดเมื่อเศรษฐฟี ง แลว รูส ึกหนกั ใจที่จะ ไมให แตคร้ันจะใหก็กลัววา ‘ขาวปายาสคงไมเหลือแน เพราะมีพราหมณ ผูไมไดรับเชิญ มารอบริโภคภัตของตน ถึง ๓ คน’ แตถาจะไมใหก็อึดอัด สวนความตระหน่ีที่ฝง แนนอยูในใจนั้น ก็ยังไมหลุดออกไปเลยทีเดียว มันรบกัน ไปรบกันมาอยูภายใน ระหวางใหกับไมให เมื่อกุศลจิต สง ผลกอ น จงึ ไดแ ตพูดดว ยความลำบากใจวา “เอาละ ถา อยา งนน้ั ทา นจงนง่ั ลงเถดิ เราจะใหห นอ ยหนงึ่ ” มาตลีเทพบตุ ร จงึ ไปน่งั ถัดจากสุริยเทพบตุ ร ตอมา ปญจสิขเทพบุตรไดเขาไปหาทานเศรษฐีอีก โดยกลาวโนมนา วใจวา www.kalyanamitra.org

158 àÃè×ͧ “ผูใดเมื่อแขกน่ังแลว บริโภคโภชนะแตผูเดียว ผูนั้น เทา กบั กลนื กนิ เบด็ อนั มสี ายยาวพรอ มทง้ั เหยอื่ เพราะเหตนุ น้ั ทา นจงขนึ้ สหู นทางของพระอรยิ เจา จงใหท านดว ย จงบรโิ ภค ดว ย เพราะผปู รโิ ภคคนเดียวหาไดมคี วามสขุ ไม” มัจฉริยโกสิยเศรษฐีไดสดับคำนั้น ถึงกับถอนหายใจ ยาวๆ เพราะความตระหนี่ยังกลุมรุมจิตใจ แตเมื่อเห็นวา ไมม ที างหลกี เลย่ี ง จงึ ตกอยใู นสภาวะกลนื ไมเ ขา คายไมอ อก ไดแ ตกลาวเชอ้ื เชญิ ใหนัง่ เมอื่ พราหมณท ง้ั ๕ ทา น นงั่ พรอ มกนั แลว ขา วปายาส ก็สุกพอดี เศรษฐียกขาวปายาสลงจากเตา และบอกให พราหมณ ไปหาใบไมม าคนละใบ พราหมณแตละทา น ไมจ ำเปน ตองลุกข้นึ ทานนงั่ อยู ทเ่ี ดมิ พลางเหยยี ดมอื ไปนำใบยา นทรายมาจากปา หมิ วนั ต โกสิยเศรษฐีเห็นใบไมใหญเกินไป จึงบอกใหไปเอา ใบตะเคียนใบเล็กๆ พราหมณจำแลงก็นำใบตะเคียนมา ใบไมแ ตล ะใบทน่ี ำมานั้นใหญป ระมาณเทาโลของทหาร โกสิยเศรษฐีตักขาวปายาสใหพราหมณคนละทัพพี แตดูเหมือนวาขาวปายาสก็หาพรองลงไปถึงกนหมอไม น่ันเปน เพราะเทวานุภาพ ครน้ั เศรษฐไี ดใ หแ กพ ราหมณท งั้ ๕ ทา นแลว ตนเองนงั่ จบั หมอไว หวังจะรับประทานอยางเอรด็ อรอ ย www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 159 ทนั ใดนน้ั เหตกุ ารณท เี่ ศรษฐไี มค าดฝน มากอ นกเ็ กดิ ขน้ึ นนั่ คอื ปญ จสขิ เทพบตุ รลกุ ขน้ึ แปลงรา งเปน สนุ ขั ดำตวั ใหญ เขาไปยืนตรงหนาของพวกพราหมณ และถายปสสาวะ พวกพราหมณเอามือปดขาวปายาสของตนไว หยาดน้ำ ปส สาวะกก็ ระเซ็นถกู หลังมือของโกสยิ เศรษฐี พวกพราหมณจ งึ เอาเตา นำ้ ไปตกั นำ้ เพอื่ ลา งมอื ใหส ะอาด โกสยิ เศรษฐกี ร็ อ งขอนำ้ ลา งมอื บา ง แตพ วกพราหมณไ มย อมให เศรษฐีจึงบอกวา “ถาอยางน้ัน พวกทานจงชวยดู หมอขาวใหเราดวย เราจะลงไปลางมือที่ทาน้ำ” จากนั้น ทานเศรษฐี รบี เดนิ ลงไปท่แี มนำ้ ขณะนั้นเอง สุนัขดำไดถายปสสาวะลงไวจนเต็ม หมอ ขาว เศรษฐกี ลับมาเห็นสุนขั กำลังถา ยปส สาวะ จงึ เอา ทอ นไมใ หญม าขตู วาดสนุ ขั ใหห นไี ป แตส นุ ขั กลบั ตวั ขยายใหญ ประมาณเทา มา อาชาไนยไลต ดิ ตามเศรษฐี แลว เปลง รศั มอี อก มสี ตี า งๆ สดี ำบา ง สขี าวบา ง สคี ลา ยทองคำบา ง ไลต ดิ ตาม มจั ฉรยิ โกสยิ เศรษฐีไป เศรษฐกี ลวั ตอ มรณภยั จงึ วง่ิ เขา ไปขอความชว ยเหลอื จากพวกพราหมณ พวกพราหมณกลับเหาะข้ึนไปยืนอยู บนอากาศ เศรษฐีเห็นอิทธิฤทธิ์ของพวกพราหมณก็รูสึก อัศจรรยใจยิ่งนักวา ‘ทำไมพราหมณเหลานี้มีฤทธานุภาพ สามารถเหาะเหนิ เดินอากาศได? ’ จงึ รอ งถามวา www.kalyanamitra.org

160 àÃèÍ× § “พวกทานมีผิวพรรณงามจริงหนอ เหตุไฉนสุนัขของ ทานจึงเปลงรัศมีตางๆ ได? ขาแตพราหมณผูมีอานุภาพ พวกทา นเปนใครกัน?” ทาวสักกเทวราชตรัสตอบวา “ดกู อ นเศรษฐี คนนค้ี อื จนั ทเทพบตุ ร นค่ี อื สรุ ยิ เทพบตุ ร และผูนี้คือมาตลีเทพสารถี สวนเราคือทาวสักกะจอมเทพ สุนัขดำท่ีมีรูปรางงดงามนี้เปน ปญจสิขเทพบุตร พวกเรา เคยเปน ญาตขิ องทา น ทตี่ อ งจำใจลงมาจากเทวโลกกเ็ พอื่ มา สงเคราะหท าน อยา งเดียวเทาน้นั ” เศรษฐีไดสดับถอยคำของทาวสักกะแลว รูสึกสงสัย วา ‘ตนมีญาติเปนถึงจอมเทพในสวรรคชั้นดาวดึงส รูสึก อัศจรรยใจย่ิงนัก ไดไตถามความสัมพันธวาเปนญาติกัน ตัง้ แตเม่ือไร?’ ทา นเศรษฐถี ามวา “ขา แตเทพเจาผูมีฤทธ์ิ พวกทาน ไดท ำกรรมอะไรไว? จงึ ไดส มบัติอนั โอฬารเชนนี”้ ทา วสกั กะทรงแสดงวา “บคุ คลผไู มใ หท าน ทำแตบ าป อกศุ ลเปน ประจำ มคี วามตระหน่ี จะไปเทวโลกไมไ ด รังแต จะไปเกดิ ในนรก ดกู อ นเศรษฐี ชนเหลา ใด ผมู คี วามตระหนเี่ หนยี วแนน มักบริภาษสมณพราหมณทั้งหลาย ชนเหลาน้ันทอดท้ิง สรรี ะไวใ นโลกน้แี ลว เมอื่ กายแตกยอ มไปสูนรก www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 161 สวนชนเหลาใดหวังสุคติ ตั้งอยูในธรรม คือ ความ สำรวม และความจำแนกทาน ชนเหลาน้ันทอดทิ้งสรีระไว ในโลกนี้แลว เมอ่ื แตกกายทำลายขนั ธยอมไปสสู คุ ตสิ วรรค พวกเราไดบ ำเพญ็ ทานไวด แี ลว จงึ ไดท พิ ยสมบตั อิ นั โอฬาร เหลา น”ี้ จากนั้นทรงพรรณนาหนทาง ท่ีจะทำใหไดไปสูสุคติ โลกสวรรคไ วว า “ใครกต็ ามเมอ่ื หวงั สคุ ตโิ ลกสวรรคเ ปน ทไี่ ป ควรดำรงอยใู นธรรม หมน่ั บำเพญ็ บญุ กริ ยิ าวตั ถุ ๑๐ ประการ คอื บำเพญ็ กศุ ลทเี่ กดิ จากการทำทาน รกั ษาศลี เจรญิ ภาวนา มีความออนนอมถอมตน เปนผูขวนขวายคอยชวยเหลือ คนอื่น บุญท่ีเกิดจากการอนุโมทนาตอคนอ่ืนที่เขาได ทำความดีไว หรือเมื่อเราทำบุญอะไรก็อุทิศสวนกุศลไปให แกหมูญาติ และสรรพสัตวที่ลวงลับไปแลว นอกจากน้ี ยงั มบี ญุ ทเี่ กดิ จากการฟง ธรรม บญุ ทเ่ี กดิ จากการแสดงธรรม และการทำความเห็นใหตรงตอหนทางพระนิพพาน หากบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการนี้ไดอยางสมบูรณ ก็เปนอันหวังไดวา จะมีสุคติสวรรคเปนที่ไปอยางแนนอน” ครนั้ ทา วสกั กะตรสั สอนดงั นแ้ี ลว จงึ บอกวตั ถปุ ระสงค ในการลงมาสโู ลกมนษุ ยว า “ดกู อ นโกสยิ เศรษฐี พวกเรามา สำนกั ของทา น ไมใ ชเ พราะตอ งการขา วปายาสของทา นเลย แตพวกเราเอ็นดูทานผูเปนญาติ จึงพากันมาดวยความ กรุณา ตวั ทานนั้นชอ่ื ‘โกสยิ ะ’ มีความตระหน่ี พวกเราพา www.kalyanamitra.org

162 àÃ×Íè § กันมาเพ่ือประโยชนแกทานผูเดียว เพราะไมอยากใหทาน ตกนรก แตอยากใหทานไดไปเสวยทิพยสมบัติกับพวกเรา ในสวรรค” เมื่อโกสิยเศรษฐีฟงธรรมจากทาวสักกเทวราชแลว กร็ สู กึ ตกใจ ควบคไู ปกบั ความดใี จ ทมี่ ผี มู าชว ยตนใหห ลดุ พน จากการที่ตองไปตกในนรก เพราะที่ผานมาก็นึกแตวา ‘นรกสวรรคไมมี’ แตเม่ือไดเห็นเทวดาผูเคยเปนหมูญาติ ของตวั เอง ดว ยตาเนือ้ เชนนน้ั แลว ทำใหเ ชอ่ื ม่ันวา การทำ ทานดีจริง โลกน้ีโลกหนามีจริง นรกสวรรคมีจริง จึงกลาว สรรเสรญิ วา “เทวดาเหลาใดลงมาจากเทวโลก ทวยเทพเหลานั้น เปนผูใครประโยชนแกขาพเจาโดยแท พวกทานไดเมตตา ตามพร่ําสอนขาพเจาโดยไมเห็นแกความเหนื่อยยาก ขาพเจาจะทำตามถอยคำของทานท้ังหมดท่ีพวกทานได กลา วไวแลว ทุกประการ ขาพเจาน้ัน จะเวนจากความเปนคนตระหนี่ในวันนี้ แหละ อนึ่ง ขาพเจาจะไมพึงกระทำบาปอะไรอีกตอไป การไมใ หสิ่งของอะไร จะไมม ีแกขา พเจาอีกตอไป วนั ใดขา พเจา ยงั ไมไ ดใ ห วนั นน้ั ขา พเจา จะไมย อมกนิ ขา ว แมน ำ้ ก็จะยงั ไมด ม่ื ขา แตท า ววาสวะ แมโ ภคสมบตั ขิ องขา พเจา จกั คอ ยๆ หมดสิ้นไป ขาพเจาก็จะใหทานจนตลอดชีวิต เม่ือบริจาค ทานแลว ขาพเจาจกั ออกบวช เพอ่ื ละกามทงั้ หลาย” www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 163 ทาวสักกะไดสดับคำปวารณาของเศรษฐีเชนนั้น ก็อนุโมทนาในความตั้งใจดี จากนั้นไดพาเทพบุตรท้ัง ๔ องค เสดจ็ กลบั เทพนคร ฝา ยเศรษฐผี มู ชี วี ติ ใหม มจี ติ ใจเตม็ เปย มไปดว ยจาคะ คือ อยากบำเพ็ญทานอยางเต็มที่ ไดรีบเดินทางกลับบาน เขาไปในเมือง ขอพระบรมราชานุญาตที่จะบริจาคทรัพย แกยาจกวณิพกพเนจรท้ังหลาย เชาวันนั้น ทานเศรษฐีไดใหคนรับใชในบานไปเท่ียว ปาวประกาศใหคนมารบั บรจิ าคทาน ทานเศรษฐีใชเ วลาใน การบริจาค ๗ วนั เตม็ ๆ จากนน้ั ไดต ดั สนิ ใจอำลาภรรยาและลกู ๆ เพอ่ื ออกบวช เปนดาบส ทานไดไปสรางบรรณศาลาในระหวางแมน้ำ คงคา และสระน้ำแหงหน่ึงอยูในปาหิมพานต จากนั้น ก็อธิษฐานจิตบรรพชาเปนดาบส มีรากไมและผลไมในปา เปนอาหาร ทานบำเพ็ญสมาธิภาวนาอยูตามลำพังอยาง มีความสขุ จนกระทั่งชราภาพ มาตลีเทพสารถีไดมอบสุธาโภชน และสนทนาธรรม อยกู บั ทา นโกสยิ ดาบส ขณะนน้ั นางเทพกญั ญาทงั้ ส่ี กม็ าถงึ และไดมายืนอยูในทิศท้ังสี่ คือ สิริเทพนารียืนอยูทางทิศ ตะวันออก อาสาเทพนารียนื อยทู างทิศใต ศรัทธาเทพธดิ า ยนื อยูทางทศิ ตะวันตก สวนหริ เิ ทพนารียืนอยทู างทศิ เหนอื ทานดาบสถามเทพนารีชื่อ ‘สริ ิ’ เปนคนแรกวา www.kalyanamitra.org

164 àÃ×Íè § “ดูกอนเทพธิดาในทิศบูรพา ทานมีช่ือวาอยางไร? ทา นเปน ผมู สี รรี ะอนั ประดบั แลว งดงามดจุ ดาวประกายพรกึ ท่ปี ระเสริฐกวาดวงดาวทั้งหลาย ดูกอนทานผูมีผิวกายคลายกับรูปทองคำ ทานจง บอกแกเราวา ทา นเปน ใคร?” สิริเทพนารีตอบวา “ขาพเจามีช่ือวา ‘สิริเทวี’ เปน ผูที่หมูมนุษยบูชาแลวทุกเมื่อ มาสูสำนักของทานเพราะ ความทะเลาะกันดวยเร่ืองสุธาโภชน ขาแตทานผูมีปญญา อันประเสรฐิ ขอทานจงแบง สุธาโภชนน้ันใหข า พเจาบา ง ขาแตมหามุนี ผูสูงสุดกวาผูบูชาทั้งหลาย ขาพเจา ปรารถนาความสุขแกนรชนใด นรชนน้ันบันเทิงดวยกาม สมบตั ทิ ั้งหลาย ทานจงรูจักขาพเจาวา ‘สิริ’ ขาแตทานผูมี ปญญาอันประเสริฐ ขอทานจงแบงสุธาโภชนใหขาพเจา บา งเถิด” โกสยิ ดาบสสดับคำน้นั แลว ไดก ลาววา “นรชนทั้งหลาย ผูประกอบดวยศิลปะ วิทยา จรณะ ความรู และการงานของตน มีความเพียร เปนผูท่ีทาน ละทง้ิ แลว ยอมไมไ ดประโยชนอะไร ความขาดแคลนท่ที า น ทำแลวน้ันไมดีเลย อาตมาเห็นนรชนผูเปนคนเกียจคราน บริโภคมาก ทงั้ มตี ระกูลตำ่ มรี ปู แปลก ดูกอนสิริเทพธิดา บุคคลผูมีโภคทรัพย มีความสุข ยอ มใชส อย นรชนทที่ า นตามรกั ษาไว แมจ ะสมบรู ณด ว ยชาติ ใหเ ปน เหมือนทาส เพราะฉะนั้น อาตมารจู ักทานวา เปน ผู ไมมีสัจจะ ไมรูส่ิงที่ควรและไมควร แลวคบคนผูสมบูรณ ดวยศลิ ปะ เปน ตน เปน ผูห ลงนำผูรูใ หตกไปตาม www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 165 เทพกัญญาเชนทานยอมไมสมควรไดรับอาสนะ และน้ำ ที่ไหนสุธาโภชนจะสมควรเลา เชิญไปเสียเถิด อาตมาไมช อบใจทา น” คร้ันสิริเทพธิดาถูกโกสิยดาบสหามแลว ก็อันตรธาน หายไป จากน้ันโกสิยดาบสไดเจรจากับอาสาเทพธิดาเปน คนตอ ไปวา “ดกู อ นเทพธดิ า ผมู ดี วงตางาม ในทน่ี ้ี ใครเปน สหายของทา น ทา นอยใู นปาใหญแตผเู ดียวไมกลวั หรือ?” เทพธิดาอาสาตอบวา “ขาแตโกสิยดาบส ในท่ีนี้ สหายของขาพเจาไมมี ขาพเจาเปนเทวดามีช่ือวา ‘อาสา’ เกิดในดาวดึงสพิภพ ท่ีมายังสำนักของทาน เพราะหวัง สธุ าโภชน ขา แตท า นผมู ปี ญ ญาอนั ประเสรฐิ ทา นจงแบง สธุ าโภชน นัน้ ใหแกข า พเจาบา ง” โกสิยดาบสรูวา ‘เทพอาสาเปนผูใหความหวังและ ความสำเร็จเฉพาะบคุ คลท่ีตวั เองชอบใจ แตไมไ ดใ หแ กค น ทตี่ วั เองไมช อบใจ เธอเปน ผทู ไี่ มไ ดต งั้ ความหวงั ไวโ ดยชอบ’ จงึ กลาวสอนวา “พอคาท้ังหลาย มีความหวังแสวงหาทรัพย ยอมพา กนั ลอ งเรอื แลน ไปในทะเล พอ คา เหลา นน้ั สว นมากมกั ถกู พายุ พัดจมลงในทามกลางมหาสมุทร ถูกสัตวรายในมหาสมุทร ทำอันตรายจนถึงแกชีวิตบาง ทรัพยสมบัติตองสิ้นไปบาง นอยคนนักที่จะสมหวังดังใจปรารถนา สวนชาวนายอม ไถนาดว ยความหวงั หวา นพชื กก็ ระทำโดยแยบคาย แตไ มไ ด ประสบผลอะไรจากขาวกลานั้นเลย เพราะโดนเพลี้ยบาง ฝนแลงบา ง www.kalyanamitra.org

166 àÃ×èͧ สัตวผูแสวงหาความสุข เปนผูใครจะไปสูสุคติสวรรค ละทิ้งธัญชาติ ทรัพย และหมูญาติของตน อุตสาหออกไป ทำความเพยี รตามลำพัง แตไ ดประพฤติวตั รอนั เศราหมอง ตลอดกาลนานเพราะความไมร ู สตั วเ หลา นนั้ เปน ผเู ดนิ ทางผดิ ยอ มไป สทู คุ ติเพราะความหวังผดิ เพราะฉะนน้ั ทานช่อื วา ‘อาสา’ ทเ่ี ขาสมมตุ วิ า เปน ผมู กั กลา วใหค ลาดจากความจรงิ ดกู อ นเทพธดิ าอาสา ทา นจงนำความหวงั ในสธุ าโภชน ในตนออกเสีย เทพธิดาเชนทานยังไมสมควรอาสนะ และน้ำสุธาโภชนจักมีแตท่ีไหนเลา ทานจงไปเสียเถิด ทา นไมเ ปน ท่ีชอบใจของเรา” เทพธิดาอาสาถูกทานโกสิยดาบสรุกรานเชนนี้แลว ไมอาจที่จะอยู ทน่ี ั่นอีกตอ ไปได จงึ ตองอนั ตรธานหายไป ทานดาบสไดมอบสุธาโภชนใหกับหิริเทพนารี พระอินทรจึงสงสัยวา “ทำไมทานดาบสจึงมอบใหเฉพาะ นางเพียงผูเดยี วเทา นัน้ ?” มาตลีเทพสารถีรับเทพบัญชาแลว ไดข้ึนนั่งบน เวชยนั ตรถมายังโลกมนษุ ย เม่ือจะเขาไปในอาศรม มาตลีเทพสารถีก็ทำผาทิพยภูษาเฉวียงบาขางหน่ึง ทำอัญชลีดวยความนอบนอม และเรียนถามทานดาบส เร่อื งความสงสยั ของพระอินทร โกสิยดาบสใหเหตุผลวา “ดูกอนมาตลีเทพสารถี นางสิริเทพธิดา กลาวตอบขาพเจาวา ‘แน’ สวนเทพธิดา ศรทั ธากลา วตอบวา ‘ไมเ ทย่ี ง’ แตเ ทพธดิ าอาสา เปน ผกู ลา ว ใหค ลาดเคลอื่ นจากความจริง สว นเทพนารชี ือ่ ‘หริ ’ิ เปนผู ตง้ั อยูใ นคณุ อันประเสรฐิ ” www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 167 ความหมายที่ทานดาบสตอบน้ัน หมายความวา เทพธิดาชื่อสิริตอบวา “แน” เพราะคนที่มีสิริมักจะมีความ มนั่ ใจในตวั เองสงู คดิ วา ตนทำอะไรกต็ อ งประสบความสำเรจ็ อยางแนนอน ทำใหเกิดความประมาทและเกียจคราน ความชะลาใจ ความประมาทและเกียจครานเปนอันตราย อนั ใหญห ลวงสำหรบั ผมู ชี วี ติ ดาบสจงึ ไมช อบใจคำของนาง สว นนางศรทั ธาเปน ตวั อยา งของคนทม่ี คี วามไมเ ทย่ี ง สามารถทำใหคนทำดีก็ได ทำชั่วก็ได ถาหลงเช่ือเพราะ อกศุ ลเขา ครอบงำจติ ใจ กจ็ ะกลายเปน ความเชอ่ื ทขี่ าดปญ ญา ทำใหป ระพฤตผิ ดิ ภรรยาสามขี องคนอนื่ ได ลำพงั ความเชอ่ื อยางเดียว ไมสามารถทำใหตัวเองเจริญรุงเรืองในชีวิตได ตองมีปญญาคอยกำกับเหมือนบุรุษควบมาอาชาไนย ตอ งอาศยั เชอื กคอยกระตกุ เตอื นมา ใหไ ปตามเสน ทางทถ่ี กู ตอ ง ฝายเทพธิดาอาสาเปนตัวอยางของผูที่มักทำให คลาดเคลื่อน เน่ืองจากมนุษยสวนมากทำอะไรมักเต็มไป ดว ยความหวงั ไมไ ดพ จิ ารณาใหถ อ งแทต ามความเปน จรงิ วา สงิ่ นนั้ เปน ความหวงั ลมๆ แลง ๆ หรอื เปน ความหวงั ทกี่ ลาย เปนจริงได การคาดหวังที่ผิดพลาด ทำใหมนุษยตอง ลอ งเรือไปในมหาสมุทร ตองถกู มรสุมรา ยพัดเรือใหจ มลงสู กนมหาสมุทร มีนอยคนนักที่จะสมหวัง นำนาวากลับสู ถ่ินฐานเดิมดวยความสวัสดีมีชัย มนุษยจำนวนมากตอง ผดิ หวัง เพราะหวงั ในสิง่ ท่ผี ดิ www.kalyanamitra.org

168 àÃ×Íè § สวนเทพนารีช่ือ ‘หิริ’ เปนผูต้ังอยูในคุณอันบริสุทธ์ิ และประเสรฐิ กวาคุณธรรมของเหลา เทพนารีทง้ั สาม ผูมีหริ ิ ยอ มรู สงิ่ อนั ควรและไมค วร ยอ มประสบแตค วามโชคดมี ชี ยั ทง้ั ในโลกนแ้ี ละโลกหนา นางเปน ผปู ระกอบดว ยหริ โิ อตตปั ปะ แมอยากไดสุธาโภชนก็ยังมีความละอาย เปนผูทรงไวซ่ึง คณุ ธรรม เพราะฉะนนั้ ดาบสจงึ พอใจทจี่ ะมอบสธุ าโภชนใ ห นอกจากน้ีทานไดสรรเสริญผูมีหิริไววา “หญิงสาว หญงิ แกท ยี่ งั ไมม สี ามี หรอื มสี ามแี ลว กต็ าม เมอื่ มคี วามกำหนดั ปรารถนาอยา งแรงกลา ในบรุ ษุ กห็ กั หา มใจของตวั เองไวไ ด ดว ยความละอายใจ หากปราศจากความละอายใจ โลกนคี้ ง วนุ วายสบั สน มนษุ ยจ ะเสพอสทั ธรรมเหมอื นสตั วเ ดยี รจั ฉาน ท่ัวไป ผูมีหิริจึงเปนบุคคลที่ควรยกยอง เทพนารีชื่อ ‘หิริ’ เปน ผูม ีปกตหิ า มคนจากบาปอกุศล เหมอื นทำนบเปนที่กนั้ กระแสนำ้ เช่ยี วไวไ ด” “ดกู อนเทพสารถี เพราะฉะนน้ั ทานจงทลู พระอนิ ทร ตามคำที่เรากลาวแลวน้ันวา เทพนารีชื่อหิริเปนผูควรได รับการบชู าในโลกทั้งสอง” มาตลเี ทพสารถไี ดฟ ง ถอ ยคำของทานดาบส ก็ช่นื ชม โสมนสั ไดก ลา วสาราณยี ธรรมตอ กนั และกนั และในระหวา ง ทกี่ ำลงั สนทนาธรรมกนั นมิ ติ ความตายไดบ งั เกดิ ขน้ึ มาตลี รวู า ‘ทา นดาบสกำลงั จะสนิ้ อายุขยั แลว’ จึงกลาววา www.kalyanamitra.org

ñ ÷ ÊظÒâÀª¹ªÒ´¡ 169 “ขาแตโกสิยะ ทานปลงอายุสังขารไดแลว ธรรมคือ การเคล่ือนจากมนุษยโลกก็ถึงพรอมแกทานแลว มาเถิด เราจะไปเทวโลกดวยกนั เชิญทานมาเถิด จงข้ึนราชรถคันงามของขาพเจา เพ่ือไปสูสุคติโลกสวรรคในกาลบดั นเี้ ถดิ ขา แตท า นผมู โี คตรเสมอดว ยพระอนิ ทร ทง้ั พระอนิ ทร ก็ทรงหวังการมาของทาน ทานจงถึงความเปนสหายกับ พระอินทรใ นวนั นเ้ี ถิด” ทานโกสิยดาบสนั่งสมาธิครูหน่ึง ก็จุติจากอัตภาพ ของมนุษย บังเกิดเปนโอปปาติกเทพบุตรผูมีรัศมีกาย สวา งไสว ขนึ้ ไปยนื อยบู นทพิ ยรถ จากนั้นมาตลีไดนำทานไปสูสำนักของทาวสักกะ ทาวสักกะเห็นเทพบุตรใหม ก็มีพระทัยยินดี ไดประทาน นางหิริเทวีซ่ึงเปนธิดาของพระองคใหเปนอัครมเหสีของ ทานโกสิยเทพบุตรเปนผูมีอิสริยยศมากมาย ทานไดเปน สหายของพระอนิ ทร ผเู ปนจอมเทพในสวรรคช้นั ดาวดงึ ส ครั้นพระบรมศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มา ตรัสเลา จึงตรัสวา “ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ใชแตในบัดน้ี เทานั้นก็หาไม ถึงเม่ือกอน ตถาคตก็ไดสอนใหภิกษุรูปน้ี ที่เคยตระหนี่ ใหย ินดีในการใหทาน” www.kalyanamitra.org

170 àÃè×ͧ ประชมุ ชาดก เทพธิดาชื่อวา หริ ิในกาลนั้น ไดเปน อุบลวรรณาเถรี โกสยิ ดาบส ไดเ ปน ภกิ ษุผรู ักในการใหท าน ปญ จสิขเทพบุตร เปนพระอนรุ ุทธะ มาตลเี ทพสารถี เปน พระอานนท สุริยเทพบุตร เปน พระมหากัสสปเถระ จันทเทพบตุ ร เปนพระมหาโมคคลั ลานะผูมีฤทธ์ิมาก นารทดาบส ไดเ ปนพระสารีบตุ ร สว นทาวสักกเทวราช ไดเปนเราตถาคต www.kalyanamitra.org

171 ñø ÊØÊÕÁªÒ´¡ò÷ ÇÒ‹ ´ŒÇ ¾ÃÐà¨ÒŒ ÊØÊÕÁÐ สถานทตี่ รสั เชตวนั มหาวหิ าร ทรงปรารภ การถวายทานตามความพอใจ สาเหตทุ ่ตี รัส ความพสิ ดารมอี ยวู า ในกรงุ สาวตั ถี บางคราวสกลุ เดยี ว เทานั้น ถวายทานแดภิกษุสงฆมีพระพุทธเจาเปนประมุข บางคราวมากคนดวยกันรวมกันถวายเปนคณะ บางคราว ถวายตามสายถนน บางคราวชาวเมืองท้ังสิ้น รวมฉันทะ กนั ถวายทาน. แตใ นครง้ั นี้ ชาวเมอื งรว มฉนั ทะกนั เตรยี มถวายบรขิ าร ทุกชนิด แบงออกเปนสองพวก พวกหนึ่งพูดวา “พวกเรา จกั ถวายทาน พรอ มดว ยบรขิ ารทกุ ชนดิ น้ี แกอ ญั ญเดยี รถยี ” พวกหนึ่งพูดวา “เราจักถวายแดภิกษุสงฆมีพระพุทธเจา เปน ประมขุ .” ๒๗ ตนฉบับ ชาตกัฏฐกถา อรรถกถาขุททกนิกาย ชาดก ทุกนิบาต, ล.๕๗, น.๘๕, มมร. www.kalyanamitra.org

172 àÃè×ͧ www.kalyanamitra.org

ñ ø ÊØÊÕÁªÒ´¡ 173 เมอื่ การโตเถยี งกันเปนไปเนอื งๆ อยา งนี้ พวกสาวก อญั ญเดยี รถยี ก ว็ า “ถวายแกอ ญั ญเดยี รถยี เ ทา นนั้ ” พวกสาวก ของพระพุทธเจาก็วา “ถวายแดภิกษุสงฆมีพระพุทธเจา เปนประมุขเทาน้ัน” ครั้นคำท่ีวา ‘เราจักกระทำ’ มีมาก พวกท่ีพูดวา ‘เราจักถวายแดภิกษุสงฆมีพระพุทธเจาเปน ประมขุ ’ กม็ มี ากเปน ธรรมดา ถอ ยคำของคนเหลา นนั้ กย็ ตุ .ิ พวกสาวกของอัญญเดียรถียไมอาจจะทำอันตราย แกท านทคี่ วรถวายแดพ ระพทุ ธเจา ได. ชาวเมืองจึงนิมนตภิกษุสงฆ มีพระพุทธเจาเปน ประมขุ พากนั บำเพญ็ มหาทานตลอด ๗ วนั ในวนั ที่ ๗ ไดถ วายเครอ่ื งบรขิ ารทกุ ชนดิ พระศาสดา ทรงกระทำอนุโมทนา ใหมหาชนตื่นดวยมรรคผล แลวจึง เสดจ็ ไปยงั เชตวนั มหาวหิ าร. เม่ือภกิ ษุสงฆแสดงวตั ร จึงเสด็จประทบั ยนื ที่หนามุข พระคันธกุฎี ประทานสุคโตวาท แลวเสด็จเขาไปยังพระ คนั ธกฎุ .ี ในตอนเยน็ ภกิ ษทุ งั้ หลายประชมุ สนทนาในโรงธรรม วา “อาวโุ สทง้ั หลาย พวกสาวกของอญั ญเดยี รถยี  แมพ ยายาม จะทำอนั ตรายแกทานทค่ี วรถวายแดพระพทุ ธเจา กไ็ มอ าจ จะทำอันตรายได การถวายเครื่องบริขารท้ังปวงน้ันมาถึง บาทมลู ของพระพุทธเจาท้ังหมด.” www.kalyanamitra.org

174 àÃÍ×è § พระศาสดาเสด็จมาตรัสถามวา “ดกู อนภกิ ษทุ ั้งหลาย บดั นี้ พวกเธอนั่งสนทนากันดว ยเร่ืองอะไร?” เมอ่ื ภกิ ษเุ หลา นน้ั กราบทลู ใหท รงทราบแลว จงึ ตรสั วา “ดูกอนภิกษุทั้งหลาย พวกสาวกของอัญญเดียรถีย เหลา น้ี ไดพ ยายามเพอื่ ทำอนั ตรายทานทคี่ วรแกเ รา มใิ ชใ น บัดนเี้ ทาน้นั แมเ มอ่ื กอนก็พยายาม อน่งึ เครอ่ื งบริขารน้นั ก็มาถึงแทบบาทมูลของเราทุกคร้ังแลว” ทรงนำเรื่องใน อดตี มาตรัสเลา . เนื้อหาชาดก พระเจาพรหมทัต ซึ่งมีพระนามเดียวกันกับพระบิดา ไดเสด็จข้ึนครองราชย หลังจากพระบิดาเสด็จสวรรคต และทรงแตงตั้ง “สุสีมะบัณฑิต” ลูกชายของทานปุโรหิต ซึ่งเปนเพื่อนเลนกันมาต้ังแตเด็ก ใหรับตำแหนงปุโรหิต แทนพอ ของเขา ในเวลาตอ มา อยมู าไมน าน พระราชชนนขี องพระเจา พรหมทัตทรงเกิดจิตรักใครตอปุโรหิตสุสีหะมาก ถึงขนาด เสวยไมได บรรทมไมหลับ กระทง่ั ประชวรผอมซบู ซีด พระราชาทรงไปทลู ถามกไ็ มย อมบอก จงึ ใหพ ระมเหสี ไปถามบา ง พระมเหสีทรงเอาอกเอาใจ บีบนวด แขน ขา แลว ถามถึงอาการปวยที่ทำใหผอมซูบซีด จึงรูวา ‘เปนโรครัก’ กก็ ลบั ไปกราบทลู พระราชา www.kalyanamitra.org

ñ ø ÊØÊÕÁªÒ´¡ 175 พระราชาทรงรักพระชนนมี าก ถา อันใดเปน ความสขุ ของพระชนนจี ะทำใหท กุ อยา ง จงึ ไปขอรอ งปโุ รหติ ใหม าเปน พระสวามพี ระมารดา จากนน้ั กไ็ ดแ ตง ตง้ั ปโุ รหติ เปน พระราชา แลวแตงตั้งพระราชชนนีใหเปนพระอัครมเหสี และสุดทาย แตงตั้งพระองคเองใหเ ปนปโุ รหิตแทน อยมู าไมน านพระราชาเกดิ เบอ่ื ทางโลก ในใจนกึ อยาก ออกบวชจงึ ไมใ ยดใี นกามแลว ชอบสนั โดษอยคู นเดยี ว พระมเหสีทรงเห็นพระราชาไมรวมอภิรมณดวยแลว คงเหน็ วา ‘ตนแกแ ลว ’ จงึ อา งเรอื่ งเทจ็ โดยการถอนผมหงอก ของตวั เอง แลว ทลู กบั พระราชวา ‘เปน ผมหงอกของพระองค’ เพ่อื ทีจ่ ะใหรูว าพระองคก แ็ กเ หมือนกัน เมื่อเห็นวาตนเองผมหงอก จึงตรัสวา “แกแลวก็ดี เหมอื นกนั จะไดอ อกบวชซะท”ี เม่ือไดยินพระราชาตรัสเชนนั้น ก็กลัววาพระราชา จะหนไี ปบวช จงึ ตรสั วา “นไี่ มใ ชผ มหงอกของพระองค แตเ ปน ผมของหมอมฉนั เอง” พระราชาทรงตรัสตอบ “ถึงไมหงอกตอนน้ี แตวัน ขางหนาก็หงอกอยดู ี ฉนั บวชเรียนตอนนด้ี กี วา ” จากน้ันทรงมอบราชสมบัติทุกอยางคืนใหกับปุโรหิต และทรงออกบวชอยูใ นปาหิมพานตตลอดชีวิต พ ร ะ ศ า ส ด า ท ร ง น ำ พ ร ะ ธ ร ร ม เ ท ศ น า น้ี ม า แ ล ว ทรงประกาศสัจธรรม ทรงประชุมชาดก www.kalyanamitra.org

176 àÃ×Íè § เมื่อจบสัจธรรมแลว ชนบางพวกไดเปนโสดาบัน บางพวกไดพระสกทาคามี บางพวกไดเปนพระอนาคามี บางพวกไดบรรลุพระอรหตั . ประชมุ ชาดก มารดาในครง้ั นนั้ ไดเปน มหามายาในครั้งน้ี บดิ า ไดเปน พระเจา สทุ โธทนมหาราช พระราชาสสุ ีมะ ไดเ ปน อานนท อาจารยทศิ าปาโมกข ไดเปน โมคคลั ลานะ สวนมาณพ คือ เราตถาคต นแี้ ล. www.kalyanamitra.org

177 ñù ·Ø···ªÒ´¡òø ÇÒ‹ ´ÇŒ  ¤μԢͧ¤¹´Õ¤¹ªèÇÑ สถานท่ตี รัส วดั พระเชตวนั ทรงปรารภ การรวมตัวถวายทานของมหาชน สาเหตทุ ่ีตรสั มเี รอ่ื งเลา วา ในกรงุ สาวตั ถี มสี องสหายรว มกนั ทำบญุ ดว ยการนมิ นตภ กิ ษสุ งฆม พี ระพทุ ธเจา เปน ประธานถวายทาน ตลอดท้ัง ๗ วัน ในวันท่ี ๗ ไดถวายสมณบริขารและ ไดประกาศตอ เบ้ืองพระพักตรพระพทุ ธองควา “ขา แตพ ระองคผ เู จรญิ ในการทำบญุ ครงั้ นี้ มที งั้ บคุ คล ทมี่ กี ำลงั ทรพั ยม ากไดบ รจิ าคมาก แตบ างคนกม็ กี ำลงั ทรพั ย นอ ยบรจิ าคนอ ย แตข อใหผ ลบญุ แหง การถวายทานน้ี จงได เกดิ แกพวกขา พระองคทกุ คนอยา งเทาเทียมกันเถดิ ” พระพทุ ธเจา ตรสั วา “ดกู อ นอบุ าสกและอบุ าสกิ าทง้ั หลาย พวกทานไดถวายทานแกหมูภิกษุสงฆมีพระพุทธเจาเปน ประธาน จดั ไดว า เปน การกระทำทย่ี ง่ิ ใหญ แมบ ณั ฑติ แตเ กา กอนทัง้ หลายก็เคยทำอยา งพวกเธอเหมอื นกัน” ๒๘ ตนฉบับ ชาตกัฏฐกถา อรรถกถาขุททกนิกาย ชาดก ทุกนิบาต, ล.๕๗, น.๑๖๗, มมร. www.kalyanamitra.org

178 àÃè×ͧ www.kalyanamitra.org

ñ ù ·Ø···ªÒ´¡ 179 เนื้อหาชาดก ในอดีตกาล เมื่อพระเจาพรหมทัตเสวยราชสมบัติ อยูใ นกรุงพาราณสี มีชายคนหน่ึงเกิดในตระกูลวรรณะพราหมณชาว แควนกาสี เม่ือเจริญวัยข้ึนศึกษาจบแลว เขาไดเกิดความ เบอื่ หนา ยในชวี ติ ทางโลก จงึ ไดล ะทง้ิ ชวี ติ ฆราวาสออกไปบวช ตอมา ไดกลายเปนครูของหมูฤๅษีโดยไดพักอาศัยอยูแถว ภูเขาหมิ พานต ตอมา หมูฤๅษีไดจาริกธุดงคเขามายังหมูบาน เพ่ือตองการอาหารท่ีจำเปนแกรางกาย จนไปถึงกรุง พาราณสี พักอาศยั อยูในพระราชอุทยาน รุงเชา ทั้งหมดไดเขาไปบิณฑบาตในเมือง พวก ประชาชนเห็นนักบวชเหลานั้นผูมีอินทรียอันสำรวม ก็เกิด จิตศรัทธาเลื่อมใสจึงรวมใจกันถวายมหาทานแกเหลาฤๅษี เหลา น้ัน เมอื่ พวกฤๅษฉี นั อาหารเสรจ็ แลว มคั นายก๒๙ผนู ำชาว บา นไดประกาศวา “พระคุณเจาผูเจริญ ในหมูพวกเราท่ี ทำบุญอยนู ้ี มที ง้ั ผทู ม่ี ฐี านะรำ่ รวยและยากจน แตข อใหผ ล บญุ จงเกดิ แกพวกเราอยางเทาเทยี มกนั เถิด ขอรบั ” ๒๙ ผูนำทาง คือ ผูจัดการทางกุศล หรือผูชี้แจงทางกุศล และปาว ประกาศใหป ระชาชนมาทำบุญในวดั www.kalyanamitra.org

180 àÃÍè× § หวั หนาฤๅษีจึงกลาววา “ญาตโิ ยมท้ังหลาย ข้นึ ชือ่ วา การทำบญุ มกี ารใหท านเปน ตน นนั้ สง่ิ สำคญั ทสี่ ดุ กค็ อื จติ ใจ ทเ่ี กิดความเล่ือมใส เม่ือมีจติ เกิดความศรัทธาแลว ผลของ ทานชอ่ื วา เล็กนอยไมม ีเลย” เมื่อจะทำอนุโมทนาใหสมควรแกทานน้ัน ทานจึงได กลา วคาถาเหลาน้วี า เมอ่ื สตั บรุ ษุ ทงั้ หลายใหส งิ่ ทใี่ หย าก ทำกรรมทท่ี ำไดย าก อสตั บรุ ษุ ทง้ั หลายยอ มทำตามไมไ ด ธรรมของสตั บรุ ษุ รไู ดย าก เพราะเหตนุ นั้ คตจิ ากโลกนขี้ องสตั บรุ ษุ และอสตั บรุ ษุ จงึ ตา งกนั อสัตบุรุษยอมไปสูนรก สัตบุรุษยอมมีสวรรคเปนที่ไป ในเบ้ืองหนา พระฤๅษีครั้นกระทำอนุโมทนาอยางนี้แลว พักอยูใน ที่นั้นตลอดฤดูฝน เม่ือออกพรรษาก็จาริกกลับไปสูปา หมิ พานตทำฌานใหบ ังเกดิ ไดเ ขา ถึงพรหมโลก ประชุมชาดก หมูฤๅษใี นครัง้ น้นั ไดมาเปน พุทธบริษัทในคร้งั น้ี สวนครปู ระจำคณะ คือเราตถาคต www.kalyanamitra.org

181 òð ÁѨ©·Ò¹ªÒ´¡óð Ç‹Ò´ŒÇ ºØÞ·ÕèãËŒ·Ò¹á¡‹»ÅÒ สถานท่ีตรสั วดั พระเชตวัน เมอื งสาวัตถี ทรงปรารภ พอ คาโกงชาวเมอื งสาวัตถคี นหนึง่ ไดตรสั อดีตนทิ านมาสาธก วา ... เนอื้ หาชาดก กาลครง้ั หนง่ึ นานมาแลว พระโพธสิ ตั วเ กดิ เปน ลกู ชาย ของพอ คา ตระกลู หนงึ่ ในเมอื งพาราณสี มนี อ งชายอยคู นหนงึ่ เมื่อบิดาเสียชีวิตแลวสองพี่นองไดปรึกษาหารือกันเรื่อง บรหิ ารกจิ การคา ขาย ตกลงกนั เดนิ ทางไปสะสางบญั ชกี ารคา ทห่ี มบู า นแหง หนงึ่ ไดเ งนิ พนั หนงึ่ แลว กเ็ ดนิ ทางกลบั มานงั่ กินขาวหอรอเรือขา มฟากท่ีริมฝง แมน ้ำคงคา หลังจากกินขาวเสร็จแลว พระโพธิสัตวไดใหอาหาร ทเ่ี หลอื แกป ลาในแมน ำ้ แลว อทุ ศิ สว นบญุ กศุ ลใหส รรพสตั ว รวมถงึ เทวดาทแี่ มน ำ้ นน้ั ดว ย เทวดาพออนโุ มทนารบั สว นบญุ เทา นน้ั กเ็ ปน ผบู รบิ รู ณด ว ยลาภยศอนั เปน ทพิ ย เมอื่ ใหอ าหาร ปลาหมดแลว เขากล็ าดผา บนหาดทรายลม ตวั ลงนอนหลบั ไป ๓๐ ตนฉบับ ชาตกัฏฐกถา อรรถกถาขุททกนิกาย ชาดก ติกนิบาต, ล.๕๘, น.๓๐๔, มมร. www.kalyanamitra.org

182 àÃè×ͧ www.kalyanamitra.org

òð ÁѨ©·Ò¹ªÒ´¡ 183 สวนนองชายของเขามีนิสัยเปนหัวขโมยมาต้ังแตเด็ก นงั่ คดิ วางแผนฉกเอาทรพั ย จงึ หอ กอ นหนิ ขน้ึ หอ หนง่ึ ขนาด เทา กับถงุ หอเงินนนั้ เมอื่ เรอื ขา มฟากมาถงึ เขากป็ ลกุ พชี่ ายแลว ถอื ถงุ สอง ถุงข้ึนเรือไปกอน เม่ือเรือไปถึงกลางแมน้ำ เขาก็ทำใหเรือ โครงเครงทำทีเปนเสียหลักโยนถุงหนึ่งลงน้ำไปพรอมกับ พดู ขนึ้ วา “พี่ ถงุ หอ เงนิ ตกนำ้ ไปแลว เราจะทำอยา งไรละทนี ?้ี ” “เมื่อมันตกน้ำไปแลวก็ชางมันเถอะ อยาคิดถึงมัน เลยหาเอาใหมไ ดมากกวานี”้ พี่ชายตอบ เทวดาประจำแมน้ำคงคาเห็นเหตุการณน้ันตลอด จึงบันดาลใหปลาปากกวางตัวหนึ่งมากลืนกินถุงเงินน้ันไป ฝายนองชายเม่ือกลับถึงบานแลว ก็รีบแกถุงเงินอีก ถุงหน่ึงออกดูดวยความกระหยิ่มใจ แตพอแกหอดูกลับ เปนถงุ หอ กอนหนิ จึงไดแตน ่งั คร่ำครวญเสียใจอยูคนเดยี ว ทห่ี ลงทง้ิ ถงุ หอ เงนิ ลงนำ้ ไป ฝา ยพช่ี ายกก็ ลบั ไปบา นของตน โดยไมคดิ อะไร หลายวันตอมา พวกชาวประมงไปหาปลาจับไดปลา ปากกวา งตวั นัน้ จึงเที่ยวเดนิ ขายปลาอยูวา “ปลาสดๆ จา ตัวนี้ขายตัวละ ๑,๗๐๐ บาท สนไหม ครบั ?” ชาวบานพากันหัวเราะเยาะวา “ปลาอะไรจะแพง ขนาดน้ันละ” จึงไมมีใครซื้อไป พวกเขาเดินขายไปจนถึง ประตรู า นบา นของพระโพธสิ ตั วไ ดร อ งขายปลาอยหู นา รา นนนั้ www.kalyanamitra.org

184 àÃÍ×è § พระโพธิสัตวเดินออกมาดูปลา สนใจปลาปากกวาง ตวั นนั้ จึงถามราคาวา “ปลาตวั นร้ี าคาเทาไหรจ ะ?” “ผมขายให ๒๘ บาทละกนั ครบั ” ชาวประมงตอบ เขาจึงซื้อปลาตัวน้ันไปมอบใหภรรยาปรุงอาหาร พอภรรยาผาทองปลาเทานนั้ ก็พบถงุ เงนิ จึงมอบใหเ ขา เขาเปดดูเห็นตราประทับหอของตนก็จำได จึงนั่งคิด แปลกใจอยูคนเดยี ววา “แปลกจัง ชาวประมงรองขายปลาใหคนอ่ืน ๑,๗๐๐ บาท แตขายใหเราเพียง ๒๘ บาท เราไดเงินคนื มาเพราะ อะไรหนอ?” ขณะนัน้ เทวดาไดปรากฏรางยืนอยูในอากาศพูดวา “เราเปน เทวดาประจำแมน ำ้ คงคา ทา นใหอ าหารปลา วนั นนั้ แลว อทุ ศิ สว นบญุ แกเ รา เราจงึ ขอมอบทรพั ยแ กท า นคนื ที่เปนเชนนี้ก็เพราะแผนการณของนองชายทานเอง ช่ือวา ความเจริญยอมไมเ กดิ แกค นผมู ีจติ คิดรายผอู น่ื ” พระศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแลว ทรงประกาศสัจจะท้งั หลาย แลว ทรงประชมุ ชาดก. ในเวลา จบสัจจะ พอคาดำรงอยูใ นโสดาปตติผล. ประชุมชาดก นองชายในครงั้ นั้น ไดเ ปน พอคาโกง ในบัดน.ี้ สว นพี่ชายในครง้ั น้ัน ไดเปน เราตถาคต www.kalyanamitra.org

185 º·ÊÃ»Ø จากชาดก ๑๙ เรอ่ื ง ทกี่ ลาวถึงการทำทาน ๑. มีเพียงเร่ืองเดยี วทีพ่ ระศาสดาตรสั เลาท่อี น่ื ทไี่ มใชว ัดพระเชตวนั คอื เร่อื งท่ี ๔. มหาเวสสนั ตรชาดก วาดวย พระเวสสันดรทรงบำเพ็ญทานบารมี สถานที่ตรสั นโิ ครธาราม กรงุ กบลิ พัสดุราชธานี ๒. ทรงปรารภอสทิสทาน มี ๓ เรอ่ื ง คอื ๑) สีวริ าชชาดก วาดวย การใหดวงตาเปน ทาน ๒) อาทิตตชาดก วา ดวย การใหท านกับการรบ ๓) ทสพราหมณชาดก วา ดวย ชาติพราหมณ ๑๐ ชาติ ๓. ทรงปรารภ พระสารีบุตร ๓ เร่อื ง คือ ๑๐) สุปตตชาดก วา ดว ย นางกาแพทอ ง ๑๑) อพั ภันตรชาดก วาดวย ผลไมท พิ ย ๑๒) มงั สชาดก วา ดว ย วาทศลิ ปของคนขอ ๔. ทรงปรารภ พระอานนท ๒ เรอ่ื ง คือ ๑๓) คณุ ชาดก วา ดว ย มิตรธรรม ๑๔) ติรีติวจั ฉชาดก วาดวย ควรบชู าผูมพี ระคุณ www.kalyanamitra.org

186 àÃ×èͧ ๕. ทรงปรารภ ภกิ ษุรูปอ่ืน ๒ เร่อื ง คือ ๑๕) พลิ ารโกสยิ ชาดก วา ดว ย ใหท านไมไ ดเ พราะเหตุ ๒ อยา ง ๑๖) สธุ าโภชนชาดก วา ดวย ของกินอันเปน ทิพย ๖. ชาดกทผี่ ูฟง บรรลโุ สดาบัน มี ๒ เร่ือง คอื ๖) สสปณฑิตชาดก วาดว ย ผูสละชวี ิตเปนทาน ๗) สังขชาดก วาดว ย อานสิ งสถวายรองเทา ๗. ชาดกทผี่ ฟู ง บรรลธุ รรมะระดบั ตา งๆ กนั มี ๒ เรอื่ ง คอื ๑๓) คณุ ชาดก วา ดว ย มติ รธรรม ภิกษุบางพวกไดเ ปนโสดาบนั บางพวกไดเ ปน สกทาคามี บางพวกเปนพระอนาคามี บางพวกไดเปน พระอรหตั . ๑๗) สสุ มี ชาดก วาดวย พระเจาสสุ มี ะ ชนบางพวกไดเปนโสดาบัน บางพวกไดพระสกทาคามี บางพวกไดเปน พระอนาคามี บางพวกไดบ รรลุพระอรหัต. เมือ่ เปรียบเทียบ จริยาปฎก การบำเพญ็ ทานบารมี มี ๙ เร่ือง ท่ีมีในชาดก ๑. อกิตตจิ ริยา (อกติ ตชิ าดก วาดว ย อกิตติดาบสขอพรทาวสกั กะ) ๒. สงั ขพราหมณจรยิ า (สงั ขชาดก วาดวย อานิสงสถ วายรองเทา) ๓. กรุ ุธรรมจรยิ า (กุรุธรรมชาดก วา ดว ย ใหชางแกท า วกาลงิ คราช) www.kalyanamitra.org

º·ÊÃØ» 187 ๔. มหาสุทสั นจริยา (มหาสุทัสสนชาดก สังขารท้งั หลายไมเ ทีย่ งหนอ มอี นั เกิดขึน้ และเส่ือมไปเปนธรรมดา.) ๕. มหาโควนิ ทจรยิ า (มหาโควนิ ทสตู ร) ๖. เนมริ าชจริยา (เนมริ าชชาดก วา ดวย พระเจา เนมริ าชทรงบำเพ็ญอธษิ ฐานบารม)ี ๗. จันทกุมารจรยิ า (จนั ทกมุ ารชาดก วา ดว ย พระจนั ทกมุ ารทรงบำเพญ็ ขนั ตบิ ารม)ี ๘. สีวีราชจริยา (สีวิราชชาดก วา ดวย การใหด วงตาเปนทาน) ๙. เวสสันตรจริยา (มหาเวสสนั ตรชาดก วา ดว ย พระเวสสนั ดรทรงบำเพ็ญทานบารมี) ๑๐. สสปณ ฑิตจรยิ า (สสปณ ฑิตชาดก วาดวย ผสู ละชีวติ เปน ทาน) ๓ เร่อื ง เปนทศชาติชาดก มเี พียงเรือ่ งเดยี วที่เก่ยี วกับทานบารมโี ดยตรง คอื ๙. เวสสันตรจริยา (มหาเวสสนั ตรชาดก วา ดวย พระเวสสนั ดรทรงบำเพ็ญทานบารมี) www.kalyanamitra.org

188 àÃÍ×è § สวนอีก ๒ เรือ่ ง จะเนนบารมีอื่น จึงไมไดน ำมารวม ๖. เนมริ าชจริยา (เนมริ าชชาดก วาดว ย พระเจา เนมิราชทรงบำเพ็ญอธษิ ฐานบารม)ี ๗. จนั ทกมุ ารจรยิ า (จันทกุมารชาดก วาดว ย พระจนั ทกมุ ารทรงบำเพญ็ ขนั ติบารม)ี สวนอีก ๒ เรือ่ งก็ไมไ ดกลา วถงึ การทำทาน คอื ๔. มหาสุทัสนจริยา (มหาสทุ ัสสนชาดก สังขารท้งั หลายไมเทยี่ งหนอ มอี ันเกดิ ข้นึ และเสอ่ื มไปเปน ธรรมดา.) ก็ไมน าจะเกีย่ วของกับทานบารมีโดยตรง ๕. มหาโควนิ ทจรยิ า (มหาโควินทสูตร) เรอ่ื งที่ ๓. กุรุธรรมจริยา (กรุ ธุ รรมชาดก วาดว ย ใหชา งแกท า วกาลงิ คราช) ทรงปรารภ ภกิ ษผุ ฆู าหงสรูปหนึ่ง เนอื้ หากลาวถงึ เรือ่ งศลี เปนหลกั มเี พยี งชว งแรกทพี่ ระเจา ธนญั ชยั สละชา งใหแ กเ มอื งกาลงิ ครฐั จึงไมไ ดน ำมารวมเรอื่ งทานบารมี ในเลมนี้ www.kalyanamitra.org

189 e-book Free download ประเภทชาดก 1. ปญ ญาบารมี หนทางสรา งปญญา http://goo.gl/LX9xYJ 2. ชาดกเรอ่ื งปญ ญา https://goo.gl/nktWh5 3. ชาดกเรื่องโปรด https://goo.gl/gWZyTT 4. ชาดก รูป-เสียง-กล่นิ -รส-สัมผสั https://goo.gl/7dkuLB 5.ชาดกเร่ืองศษิ ย-อาจารย https://goo.gl/5TqiEw ประเภทพระสูตร 1. ทานบารมี สตู รลดั แหงความสขุ http://goo.gl/TfPejV 2. ภพนี้ภพหนา http://goo.gl/KQrxIt 3. ธรรมะคลายโศก https://goo.gl/q4HCu9 www.kalyanamitra.org

190 àÃ×èͧ á¹Ð¹Ó˹ѧÊ×͸ÃÃÁÐ ปญญาบารมี หนทางสรางปญญา ISBN : 978-616-91637-1-8 ผเู รียบเรียง : สิรปิ ณุ โฺ ณ จำนวนหนา : ๑๔๔ สำนักพิมพ : บรษิ ทั พิมพดี จำกดั ปท ีพ่ มิ พ : ๒๕๕๖ คำบรรยาย: นำเสนอธรรมะดั้งเดิมดวยมุมมองใหม เพ่ือแบงปนธรรมะประเภทมีตัวละครเปนตัวเดินเร่ือง ที่เรยี กวา ‘ทองนทิ าน’ ใหอานไดส บายๆ ทกุ เพศทุกวยั โดยเนนเน้ือหาในนทิ านชาดกเปนตวั หลกั ชาดกเร่ืองปญ ญา (มเี ฉพาะ e-book) ISBN : 978-616-8103-02-9 ผเู รยี บเรียง : สิรปิ ณุ ฺโณ จำนวนหนา : ๙๖ สำนักพิมพ : บริษทั พมิ พด ี จำกัด ปทพี่ มิ พ : - คำบรรยาย : เลม นเี้ ปน การขยายความตอ จากเลม แรก ท่ีช่ือวา “ปญญาบารมี หนทางแหงการสรางปญญา”, เลมนี้มี ๘ เร่ืองที่พระศาสดาทรงปรารถพระปญญา บารมีของพระองค มีพระชาติท่ีเปนพระวานร ๑ เรื่อง แถมอีก ๑ เรื่องท่ีมีเนื้อหาตอจากตจสารชาดกชื่อ “สาลิยชาดก” ไวท่ีทายเรื่องดวยพระชาติที่เปนเด็ก ฉลาดมปี ญ ญามอี ยู ๕ เรอื่ ง สมั ภวชาดก, มโหสถชาดก (เรื่องที่ ๒, ๓ ในหนังสือปญญาบารมี) อีก ๓ เร่ือง ไดแ ก ตจสารชาดก, (รวมสาลยิ ชาดก), คามณจี นั ทชาดก (เรอ่ื งที่ ๗, ๘ ในเลมน)ี้ www.kalyanamitra.org

191 ชาดก รปู -เสียง-กล่นิ -รส-สัมผัส ISBN : 978-616-8103-09-8 เรียบเรยี ง : สริ ิปุณโฺ ณ คำบรรยาย : นำเสนอเรื่องราวตัวอยางจากชาดก ในเรื่องกามคณุ ๕ (รูป - เสยี ง - กลน่ิ - รส - สัมผัส) ที่พระโพธิสัตวเคยประสบมากันตนเองแลวทั้งสิ้น, เปนเร่ืองที่นาสนใจศึกษาและติดตามการแกไขปญหา ท่เี กดิ ข้นึ ในรปู แบบตางๆ จำนวนหนา : ๑๒๐ หนา ปท ่ีเผยแพร : พ.ศ. ๒๕๖๑ ชาดก เรือ่ งศิษย- อาจารย ISBN : 978-616-8103-08-1 เรียบเรียง : สิรปิ ณุ ฺโณ จำนวนหนา : ๒๐๐ หนา ปท ีเ่ ผยแพร : พ.ศ. ๒๕๖๒ คำบรรยาย : ชาดกความสัมพันธระหวางศิษยกับ อาจารยจ ำนวน ๒๔ เรอ่ื ง, วธิ กี ารสอนศษิ ยป ระเภทตา งๆ, อาจารยสอนวิธีในการพิจารณาปญหา, การแกไข ปญ หาครอบครวั , รวมถงึ ศษิ ยก ส็ ามารถเตอื นอาจารยไ ด www.kalyanamitra.org

192 àÃ×Íè § ʾھ·Ò¹í ¸ÁÚÁ·Ò¹í ªÔ¹ÒμÔ ¡ÒÃãËŒ¸ÃÃÁ·Ò¹ ª¹Ð¡ÒÃãËŒ·Ñ§é »Ç§ www.kalyanamitra.org

www.kalyanamitra.org